Periodyzacja rozwoju człowieka
a)okres prenatalnyb)okr. wczesnego dzieciństwa -podokres wieku niemowlęcego, -podokres wieku pozaniemowlęcego c)okr. średniego dzieciństwa d)okr. poźnego dzieciństwa e)okr. adolescencji -podokres wczesnej adolescencji, -podokr. Poźnej adolescencji f)okr.wczesnej dorosłości g)okr. średniej dorosłości h)okr. poźnej dorosłości
Rozwój wewnętrzny
a)dzieciństwo dzielimy na4-okresy
-okres noworodkowy1-4 tyg, -okr. niemowlęcu od 5tyg do końca pierwszego roku -okr wczesnego dzieciństwa, -okres zabaway - okr przedszkolny do końca 6r.ż, -okr szkolny od7-15.r.ż, -okr dojrzewania płciowego i wieku młodzieńczego12-20r.ż
Pierwszy miesiąc życia to okres przystosowawczy do życia w:
-zmiennej temp, -nowego sposobu oddychania, -nowego sposobu przyjmowania pokarmu i wydalania zbędnych produktów
Charakterystyka noworodka: -przeciętna waga 3,37kg, -wzrost 51,2cm
Wpływ na wzrost mają: -masa, -wzrost maski, -kolejność przodu, -warunki ekonomiczne
Charakterystyczne proporcje ciała -duża głowa(1/3dł ciała, u dorosłego1/8), -obwód głowy34-36cm,mózgoczaszka duża w stosunku do twarzoczaszki, -ciemienie duże nie zrośnięte,małe lekki wgłębione, -kl.pier-beczkowata,żebra ustawione poziomo,kręgosłup nie wykazuje krzywizn, -narządy wew-większe wagowo niż u dorosłego(nadnercza,grasica), -ukł pokarmowy-odległość między wyrostkami zębodołowymi a wpustem wynosi u noworodka 17cm(dziecko jednoroczne-29cm,2-letnie-25cm, 4-letnie-30cm, -jelita6x dł niż długość ciała(dorosły 4,5), -narządy płciowe:
*u dziewcząt-wargi sromowe większe-małe widać wargi mniejsze,bł dziewiczą ujście cewki moczowej *u chłopców-fizjologiczne sklepienie wew listka napletka żołędzia,u98%jądra w mosznie -ukł nerwowy: *mózgowie dłuże(350-400g=14%masy ciała,u dorosłego 2%), *zwoje mózgowe mało zróżnicowane, *mielinizacja mózgu,rdzenia,nerwów obwodowych-niekomletna *bezpośrednio po porodzie brak odruchów skórnych i ścięgnistych, -ruchy:
*o typie odruchowym( z UK pozapiramidowego), *hipertonia mięśniowa(kilka miesięcy),
-oczy *przeważnie dalekowzroczność *światło razi *szybko różni się odróżniać światło od ciemności *zez fizjologiczny *patrzy i śledzi wzrokiem 4-6tyg -uszy: słabo słyszy(jama bębenkowa wypełniona śluzowatą cieczą) -długi tułów -krótkie kończyny
Naturalny rytm aktywności snu i czuwania : noworodki śpia 16-19h/dobę
Noworodki cechy zdolności sensomotorycznej -równowagi(podniesienie kiedy płacze, uspokaja się), -dotyku(dotknięcie okolicy ust wywołuje znieruchomienie), -węchu(poznaje zapach mleka matki, odwraca się od nieprzyjemnych zapachów), -słuchu(preferuje dźwięki czyste,głos matki, odwraca się w kierunku dźwięku), -wzrok(akomodacja wzroku i ostrości ograniczona, nie rozpoznaje barw, usiłuje śledzić poruszające się obiekty)
Okres niemowlęcy: -rozwój psychiczny i somatyczny biegną równolegle,
-przyrost masy ciała w 1 r.ż oblicza się wg wzoru:
* waga urodzona +a x wiek(w miesiącach) w I półroczu 600g, w II półroczu 500g
*masa ciała urodzeniowa : podwaja się w 5-6 m-c, 4x większa po 2 latach
-przyrost ciała w ciągu roku 23cm -do oceny rozwoju psychicznego i stanu zdrowia ważne są pomiary wykonane:przy urodzeniu, w 6m-c, w 12m-c, w 24 m-c, w 36m-c,w5r.ż,7r.ż, 12r.ż, w 15 r.ż. Pomiary obejmują : masę ciała, wysokość, obw głowy, owbw kl.pier - dla oceny rozwoju zdrowia ważne jest: *czas zamykania ciemienia dużego 12-15r.ż, *czas wyżynania się zębów, *wiek kostny, *wiek płciowy,
-rozwój psychiczny dziecka w pierwszych 3 latach życia:
*odruch Moro - 1,2 m-c.ż
*odruch marszu - 1,2 m-c.ż
*odruch chwytny - 1m-c.ż
*odruch ryjkowy-1,2m-c.ż
*trzyma głowę 2-3m.ż
*siada 6-7m.ż
*stoi samodzielnie 9-10m.ż
*chodzi samodzielnie-12-13m.ż
*biega-15-18m.ż
*wodzi oczami-3-4tyg
*uśmiecha się 4-6 tyg
*śmieje się 4-5m.ż
*rozpoznaje otoczenie6-7m. ż
*reaguje na hałas od2m.ż
*reaguje na muzykę od 4m.ż
*wyciąga rękę do dorosłych- od 7m.ż
*dźwięki nieartykułowane-od 2m.ż
*pojedyncze samogłoski-od3m.ż
*gaworzy-od3m.ż
*kilka sylab-od7-8m.ż
*kilka słów-od 12m.ż
*uśmiech do lustra-od6m.ż
*łapanie grzechotki-4-5m.ż
*trzymanie butelki-5-6m.ż
*kontrola zwieraczy odbytu-13-14m.ż
*kontrola zwieracza pęcherza-13,15m.ż
*zna swoje nazwisko-24m.ż
*zna swoją płeć-30m.ż
*zna cz. ciała -18m.ż
*używa l.mm-32m.ż
*pokazuje obrazki-20m.ż
*ustawiane ze 2 klocków-24m.ż
*opowiada o sobie-30m.ż
*odróżnia słowa”ja”,”my”-32m.ż
*zna kilka słów-32m.ż
-ocena rozwoju psychicznego-powyżej 3lat
*3lata-powtarza 2cyfry,zna swoję imię i nazwisko, powtarza 6zgłosek,umie pokazać nos,oczy,uszy,wymienia przedmioty na obrazku, *4lata-powtarza 3cyfry,zna swoją płeć, nazywa przedmioty naklucz, nóż,porównuje 2linie nierównej dł, *5lat-powtarza zdania o 10zgłoskach,powtarza4cyfry, porównuje 2ciężary,rysuje np. wzór kwadratu,zlicza 4przedmioty, *6lat-opisuje obraz, podaje opis uzycia przedmiotu, odróżnia poranek od wieczoru,wyglądu ładnego od brzydkiego na obrazku, obrysowuje trójkąt, *7lat-opisuje obraz-odróżnia str lewą od prawej,zna nazwy 4barw,powtarza5-cio cyfrową cyfrę,podaje często brak na rysunku(oczy,uszy), *8lat-podaje różnicę między2 pojęciami np. motyl-mucha, liczy od 20 do 100, podaje dzień tygodnia, z przeczytanego opowiadania opowie rzeczy najważniejsze,
Rozwój mowy
-od3m-c-gaworzy z własnego popędu,krzyk modulowany, -w 3 kawartale-naśladuje głos, -w4kwartale-mówi pojedyncze wyrazy, -w końcu 2 roku-tworzy zdania z 2,3słów, -w 1poł/3roku-nazywa rzeczy, dohodzą pytania gdzie, kiedy?, -w2poł/3r- układa gramatyczne cz. zdania, -w4r-odczuwa w potrzebe orientacji w czasie, w…-myślenie przyczynowe dlaczego,
Rozwój pamięci:
-w 3m-c-zapamiętuje na kila minut, -1rok-2tyg, -2lata-kilka m-c, -4lata-na rok, -od4roku-za zawsze
Szczytowy rozwój pamięci: -12-15lat-dla zagadnień mechaniki i materii, -okr dojrzewania-dla kształtu,piękna, -okr. poźniejszy-dla treści i znaczenia,
Rozwój rysunku: -3-4r-mazanie,formy karciane-własne określenia,dom,ludzie,samochody, -4r-osoby i przedmioty z otoczenia dziecka, -5 ½-kompozycje fantastyczne(jedna całość), -6lat-pojawia się w przestrzeni realistycznego świata, -11lat-rzeczowe spojrzenie na świat-faza naturalistyczna,
Wiek Rozwojowy - przewaga procesów anabolicznych nad katabolicznymi
Ocena rozwoju sprawności- wyraz stopnia adaptacji do zmieniającego się środowiska
Przy ocenie rozwoju fizycznego należy poznać: -prawa biologiczne rządzące rozwojem dziecka, -umiejętność posługiwania się metodami oceny zjawiska rozwoju
Ocena zjawiska rozwoju przeprowadza się w dwojakim ujęciu: -osiągniętego poziomu rozwoju fiz w badaniu *informacja statyczna *, -przebieg indywidualnego rozwoju dziecka w okresie kilku lat badań
Tempo wzrastania wyrażone jest linią utworzoną z poł kolejnego uzyskiwanych wartości poziomu wysokości ciała do wieku
*krzywa rytmu wzrastania
Przy rozwoju fizycznym wykorzystuje się: -tabele norm(biol ukł odniesienia), -siatki cektyliowe, -graficzna metoda oceny tempa i harmonii rozwoju, -wskaźnik proporcji, -morfologramy
Ocena wieku biologicznego: -w.morfologiczny, zębowy, kostny, cech płciowych
Karłowatość pierwotna-nie można ustalić przyczyny poniżej 100cm
Zespół nadnerczo -płciowy-doprowadza do zaburzeń wzrostu(wydzielanie nadmiaru hormonu wzrostu) np5lat-140cm,potem następuje zahamowanie wzrostu.H.płciowe żeńskie i męskie powodują zamknięcie nasad kostnego
Zaburzenia wzrastania - niedobór wzrostu: wzrost <(dziecko niskie) 3 centyla(dla danej populacji) albo poniżej 2 odchyleń standardowych od średniej dla danej populacji
-zależy od czynników: genetycznych, hormonalnych, środowskowych
*Genetyczne- rasowe, etniczne, rodzinne, osobnicze
-indywidualny kanał centylowy ma podłoże genetyczne
-genetyczne determinanty wzrostu znajdują się w chromosomach:
*płciowych, *autosomalnych(gen-ramie chromosom 17)
*Hormonalne - proces wzrastania i dojrzewania polega na regulacji wieku hormonów: h. wzrostu, tarczycy, płciowy, insulina, parahormon, somatomedyny, inne czynniki wzrostowe
*Środowiskowe:
-odżywianie(zapotrzebowanie energetyczne ,białkowe, Wit, sole mineralne)
-sytuacje psychospołeczne(relacja dziecko-rodzic, dziecko-szkoła, deprywacja przyczyna zaburzeń wzrostu)
Podział zaburzeń wzrostu -zaburzenia wzrostu niezależne od zaburzeń hormonalnych
a)wrodzone: -niedobory wzrostu w zaburzeniach chromosomowych (nieprawidłowości w autosomach lub chromosomach płciowych), -karłowatości zniekształcającej, -rodzinny niedobór wzrostu, -samoistne wewnątrz maciczne opóźnienie wzrastania, -zab. Wzrostu nie wrodzonych zaburzeń metabolicznych
b)konstytucjonalne wolny przebieg wzrastania i rozwoju, c)zab. Wzrostu towarzyszące przewlekłym ch. Narządów i ukł, d)ch. Serca, e)dziecko zdrowe niskie
Rodzinnie niski wzrost:-niscy rodzice(<3centyla),
-dziecko : *przyrost wzrostu:wolny, *szybkość wzrostu:wolny, *harmonia proporcji ciała: zachowania, *ostateczna długość ciała <3 centylów,,, >25centylów=rodzinnie niski wzrost do 152
Konstytucjonalnie wolny przebieg wzrostu: -dotyczy głównie chłopców, -wiek kostny jest opóźniony ale zgodny z wiekiem wzrostowym, -dojrzewanie rozpoczyna się zgodnie z w.kostnym w poźniejszym wieku kalendarzowym, -wzrastanie może trwać do 22r.ż,a nawet później, -wywiad rodzinny-podobny typ wzrastania miał ojciec,
Wewnątrz maciczny opóźniony okres wzrastania 10GR
-dotyczy noworodków których: *masa ciała i/lub długość ciała<10 centyla w stos do wieku ciążowego, *cz. z nich dogania właściwy sobie kanał wzrostowy w 2r.ż, *cz.ciała nie dogania wzrostu, *osiąga ostateczny wzrost<3centylów, *wiek kostny jest zgodny z wiekiem metrykalnym, *dzieci te stanowią ok22%,
Zaburzenia chromosomowe dotyczą: autosomów, chromosomów płciowych
-Zespół Turnera: brak jednego chrom. pł X
*kariotyp 45X
*mozaicyzm 45X/46XX, 45X/46XY
*inne zab chrom X(delecje przemieszczenie, pierścień)
-fenotyp: niedobór wzrostu, dysgenezja gonad
-Trisomia 21 Hondolizm(Down)
Zaburzenia rozwojowe ukł kostno - chrzęstny
-charakterystyka:
*niedobóe wzrostu- defekt …. Wzrosty KKD i/lub kręgosłupa
-nieproporcjonalna budowa ciała(achondroplazja, dysplazja nasadowa)
Wrodzona łamliwość kości -poniżej 120cm
W przewlekłych ch.narządowych i ukł są skutkiem: -upośledzenia stanu odżywiania, -upośledzenia organizmu
Należą do: *ch.trzewna - celiakia…?, *wrzodziejące zapalenie j. grubego *mukowiscydoza, *astma, *przewlekła ch. Wątroba, *ch. Serca, *przewlekłe choroby płuc i oskrzeli,
Choroba serca-występuje u dzieci pozbawionych prawidłowych kontaktów emocjonalnych
-objawy: zahamowanie wzrostu, utrudnia masy ciała, brak łaknienia
Zaburzenia wzrastania zależne od zab hormonalnych: -samostopniowa niedoczynność przysadki i niewrażliwość na hormon wzrostu, -niedoczynność tarczycy, -hiperkortyzloemia, -stany niedoborów lub nadmiarów steroidów płc., -niedoczynność i pseudoniedoczynność gruczołów przytarczycowych,
*najczęstszą przyczyną niskiego wzrostu do niedoborów hormonów wzrostu GH
-Niedoczynność przysadki może wystąpić: jako postać izolowana-tylko niedobór GH albo jako postać wielohormonalna
Przyczyny niedoboru
a)wrodzone: -izolowany niedobór GH występuje rodzinnie(delacja genu GH), -idiopatyczny niedobór GH RH-neurohormon niedoboru GH -zaburzenia rozwojowe przysadki, -defekt biosyntezy GH, -defekt uwalniania GH,
b)nabyte-guzy podwzgórza, przysadki,
Wtórne: naświetlania czaszki promieniami jonizującymi: *urazy głowy, *zakarzenia wewnątrzczaszkowe, *procesy autoagresyjne
Zaburzenia wzrostu są stałym objawem
WCZEŚNIACTWO
Masa poniżej 2500gr, 600gr-1250-poród niewczesny; 1251-2000-poród przed wczesny
Przyczyny: -choroby zakaźne matki(grypa,różyczka,ch.nerek,płuc,rzucawka porodowa-efekt zatrucia ciążowego-między dzieckiem a matką konflikt uczuleniowy(ta sama krew), -choroby i wady rozwojowe dróg rodnych, -mięśniaki macicy, -stany przewlekłe macicy, -nawykowe lub wrodzone choroby w poźnym okresie, -czynniki urazowe(zw z zawodem), -współżycie seksualne, -ciąża mnoga, -nagłe wstrząsy psychiczne, -niedostateczne odżywiane w ost m-c ciąży, -pierwsze dziecko w późnym wieku(stare pierwiastki)
Wygląd wcześniaka, cechy: -im mniej dojrzała skóra pokryta mieszkiem-lamigo, -skóra kolor czerwony-po2dniach na żółtoczerwony, -im młodszy większa głowa(1/3 dł ciała),
-tułów długi, -chude i dł kończyny, -mm. słabo rozwinięte, -tk.podskórna raczej brak
Cechy płciowe: -nie ma jąder w mosznie, -b.duże wargi mniejsze, -potęznie rozwinięta łechtaczka,
Zachowanie: wielka chęć do zycia, krzyczy,rusza się, kopie, oddych głębszy
Po kilku dniach: złamanie chęci do życia, silna żółtaczka, całkowicie wiotki, b.zmęczone, nie krzyczy, leży bez ruchu, oddycha torem Cheyne-Stockes'a-kilka oddechów prawidłowych, pożniej coraz rzadsze oddechy w pewnym momencie bezdech, siatka pęcherzyków płucnych(włośniczki)słabo rozwinięte, podczas porodu aspiracja wód płodowych-nie powoduje, powst bł szklista w pęcherzach płucnych,nie ma możliwości wymiany gazowej; obrzęki zastojowe w płucach; niedostateczny rozwój ośrodka oddechowego; jeśli nie cesarka-urazowe uszkodzenie mózgu; mm.oddechowe słabo rozwinięte; zapewnienie ciepła-traci ciepło szybko-mało tk tłuszczowej; mała masa ciała, pow ciała duża-utrata ciepła
Odżywianie: nie przygotowany do trawienia(brak enzymów, nie umie ssać-mniej niż 1200g)
Poniżej 1200 : poza jelitowe karmienie; w równych odstępach przez całą dobę, małe ilości 8-10; Wit C i D dołączamy do diety w końcu 1tyg; glukoza-2/10mleka+8/10wody=mleko
Obrzęki- sklerodermia-powstaje pod wpływem zimna, trwają długo, twarde obrzęki, tworzą się dołki jak się naciśnie
Krew- ma pozaszpikową czynność krwiotwórczą-niedokrwistość brak zapasów żelaza
Zakażenia wcześniaków- nie są w stanie biosyntezować przeciwciał,narażone że każda infekcja-infekcją śmiertelną.Szybko dochodzi do zakażenia pozaosocznicowego-bakterie wirusy.Dziecko nie potrafi się bronić-nie tworzy przeciwciał jak zakażenie to nie ma podwyższonej ciepłoty ciała,mniej ruchliwy,apatyczne
Rozwój cielesny: zaburzenia prawidłowego rozwoju, szczęście gdy wyrówna do 6r.ż, dziecko 2-3lata(wrażenie chorego, duża głowa, wyłupiaste oczy, wrażenie wodogłowia, źrenice-objaw zachodzącego słońca między k.czołową a górną powieką widoczna białkówka, krótkie kk, grube paliczki)
Rozwój umysłowy: w pierwszych latach opóźniony; w znacznej cz nie wyrasta z tego; nieprawidłowo rozwinięty mózg; zaburzenia neurologiczne; dojrzałość mózgu zatrzymana; uszkodzenie mózgu w wyniku urazu porodowego;wady rozwojowe
Wady rozwojowe- w wyniku chorób matki(pierwszy okr różyczka , grypa)
Uwypuklenie ciemienia wyższego - krwotok-objaw zaburzenia rozwoju umysłowego
Mózgowe porażenie dziecięce-zespół b. różnych zmian, różnorodnyh objawów chorobowych, powst w nast. Uszkodzenia mózgu począwszy od okr dojrzewania kom wrodzonych aż do pierwszych lat życia po porodzie. Wieloetiologiczny zespół wyrażający się przez zaburzenia ruchu i postawy a obraz kliniczny zmienia się w zależności od kolejności etapu dojrzewania struktury i funkcji ośrodkowego ukł nerwowego. Niedobory ruchowe, zaburzenia mocy funkcji i poznawczych, wybiórcze zaburzenia związane z adaptacją słuchu, wzroku, objawy, zaburzenia zachowania, padaczka.
Objawy: w zakresie czynności ruchowych-ukł nerwowy: kontroluje i rozwija ruchy dowolne i mimowolne, kontroluje i rozwija koordynacje ruchową, kontrolue i rozwija zmysłpostawy, równowagi lokomocji; kieruje czynnością wszystkich zmysłów; kieruje procesem poznawczym i uczuciowym.
W dziecięcym porażeniu mózgowym mogą być te wszystkie czynności uszkodzone. Rehabilitacja ukierunkowana na 2dobę: leczniczo - wychowawczy; rehabilitacja rozwojowa
Zadanie: 1)Wczesne rozpoznanie - dane z 2okr ciąży(czy mama chorowała czy możliwe okr niedotlenienia płodu, jak w rodzinie przebiegały porody i ciąże, dane biochemiczne, dane od rodziców jak dziecko zach w pierwszych dniach życia dziecka). U noworodków bada się wzrok,słuch,psychologiczne 2)Jak najszybsze rozpoznanie skutków uszkodzenia OUN- usprawnienie
Jak często: - 2-2,5dzieci na 1000-mózgowe porażenie dziecięce, większe występowanie u wcześniaków, 2/3przypadków to uszkodzenie powst między 26-34tyg ciąży
Etiopatogeneza:
1)czynniki prenatalne - w czasie ciąży: infekcje wewnątrzmaciczne, wady centralnego ukł nerwowego, czynniki genetyczne, poród przedwczesny
2)czynniki prenatalne - w czasie porodu: niedotlenienie i niedokrwienie, zakażenie, posocznica(rozwój bakterii), hipoglikemia, hyperbirubina(jeśli zbyt długo)
3)czynniki postnatalne-po napadach drgawkowych: zakażenia, choroby naczyniowe, wodogłowie
Podział wg Ingrama'a: porażenie połowiczne-hemiplegia, obustronne porażenie połowiczne-hemiplegia bilateralis, obustr porażenie kurczowe-diplegia spastika, postać móżdżkowo-ataktyczna, postać pozapiramidowa-dyskinetyczna, postać miszana
Hemiplegia: Przyczyny: uszkodzenie tętnicy środkowej mózgu, zakażenie, krwawienia, niedotlenienie preninatalne. Objawy: wczesne: aymetria ułożenia ciała, asymetria ulożenia moro i chwytnego kkg Późniejsze(więcej niż 4m.ż)wmożenie napięcia mm., zg-przywiedzeniowe ustawienie kkg. Późne(później 5r.ż)padaczka,ruchy mimowolne niedokładnej kkg
Obustronne porażenie połowiczne:
Przyczyny: gł preinatalne: przewlekłe niedotlenienie powodujące stan niedokrwienny(torbiele mózgu), zaburzenia, zakażenia w okresie noworodkowym
Objawy- WCZESNE- odgięcie ułożenia- dziecko leżąc na boku odgina główkę do tyłu-doprowadzić może do naczyniaka; mała ruchliwość spontaniczna; utrzymuje się długo automatyzm; odruchy szyjne toniczne PÓŹNIEJSZE - niedowłady spastyczne b.w kkg, obniżone napięcie na osi głowa-tułów TOWARZYSZĄCE-małogłowie; znaczne opóźnienie rozwoju psychoruchowego; głębokie opóźnienie umysłowe; zaburzenia opuszkowe; niewykształceni bądź słaba mowa; zaburzenia odżywiania; napady padaczkowe
Obustronne porażenie kurczowe:
Przyczyny: patologia około porodowa, więcej niż 50% wcześniaki
Objawy: WCZESNE- przetwały odruch skrzyżowanego-wyprostu PÓŹNIEJSZE niedowład 4kończynowy, silniej w kkd TOWARZYSZĄCE zaburzenia słuchu, zez
Postać pozapiramidowa -wyst rzadziej
Przyczyny: hiperbirubina, niedotlenienie
Objawy: WCZESNE- nadwrażliwość na bodźce, widoczne opóźnienie rozwoju ruchowego, przetrwałe odruchy Moro PÓŹNIEJSZE nie wyst prędzej niż 2r.ż; ruchy mimowolne atetotyczne; ruchy pląsawice; zaburzenia napięcia mm.; niedosłuch lub głuchota
Mieszane- 1z2, 2z4, 3z2itd
Rozwój umysłowy : do 40% padaczka, zaburzenia ortopedyczne; zaburzenia jelitowe, żołądkowe
Leczenie fizjoterapeutyczne: brak koordynacji; niemożność wykonywania ruchu; wypadanie pr ruchów w wyniku równoczesnego działania mm antagonistycznych; brak prawidłowych oddziaływań czynników zew na dziecko
Cel postępowania: wygaszenie nieprawidłowych ruchów aby doprowadzić do tego by utrzymac równowagę ciała; m statycznego napięcie normalizowane; normalizować relacje które uniemożliwiają właściwe poruszanie się dziecka
Zabiegi fizjo: ćw pr ustawienia głowy do pr ustawienia cz ciała pozostałych; skręty tulowi-miedniczne; konglomeracja ruchów w różnych płaszczyznach i różnych cz ciała, opanowanie równowagi
Ogólne zasady usprawniania: pływanie, jeździectwo; opieka ortopedyczna-aparaty; zabiegi korekcyjne postawy, mówienia; opanowanie zaburzeń słuchu i mowy; terapia za pomocą pracy zawodowej; pedagogika w zakresie oświaty ogólnej-przygotowanie do zawodu; kompleksowa rehabilitacja; proces leczniczo - wych ma się opierac na rodzinie pod opieką zespołów i ośrodków specjalistycznych
PRZEPUKLINA OPONOWO RDZENIOWA - powstaje w wyniku zaburzenia zamknięcia kanału kręgowego, powstaje w procesie tworzenia się struktury rdzenia kręgowego i kręgosłupa w 3 tyg życia zawodowego dziecka.
Nieprawidłowy rozwój kręgów prowadzi do niepełnego wzrostu w tylnej ich cz
Jeśli to wada złożona wielosegmentowa dotycząca: rdzenia kr i wychodzących z niego nerwów rdzeniowych; kręgów kręgosłupa; ubytków skórnych; zaburzenia przewodnictwa bodźców unerwionych od struktur centralnych do: mm., skóry, pęcherza moczowego, ost odc jelita grubego, odbytu
Powstaje ubytek w ścianie kostnej przez który wydostają się na zew:
a)opony pokryte skórą - przepuklina oponowa-memingocele
b)gdy dodatkowo uwypukla sięcz rdzenia kręgowego-przepuklina oponowo rdzeniowa-myelemeningocele
c)ubytek w tylnej ścianie czaszki-uwypuklenie worka oponowego+tk mózgowej=przepuklin omózgowo-oponowa-enceplohomengocele
Przyczyny: genetyczne; zakażenia bakteryjne i pasożytnicze; leki zażywane przez matki w czasie ciąży; niedobory pokarmu; zaburzenia metabolityczne; działanie promieniowania rtg
Czynnik szkodliwy mus zadziałać do 18dnia ciąży(zamykanie cewy nerwowej w prawidłowych warunkach przy końcu 1m-c)
Częstotliwość: 2 przypadki na 1000 ur żywych noworodków
Śmiertelność: w pierwszym roku-50%; przezywa z róźnmi zaburzeniami 40%; bez wyraźnych objawów kalectwa-10%
Przyczyna Śmierci: pierwsze 2lata: wodogłowie,zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, późniejszy okr: powiklania ze str dróg moczowych
Częstotliwość wyst poszczególnych zaburzeń u dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową: brak kontroli w wydalaniu moczu i stolca 75-90%; upośledzenie czynności lokomocyjnej 89%; wodogłowie 80%; zaburzenia czucia(odleżyny, owrzodzenia troficzne)42%
Rozległość zmian zależy od: poziomu umiejscowienia przepukliny, stopnia uszkodzenia tk nerwowej
Podział zaburzeń wg Smith'a:
I grupa: poziom uszkodzenia powyżej L3 - całkowite porażenie kkd, zaburzenia wydalania moczu i stolca
II grupa: poziom uszkodzenia L4 i niżej- cz. porażenie kkd, nie trzymanie stolca i moczu
IIIgr- poziom uszkodzenia S1 i niżej- cz niedowład kkd, nieotrzymanie moczu i stolca
IV gr- poziom uszkodzenia S1i niżej -nie trzymanie moczu i stolca
Postępowanie leczniczo -rehablitacyjne: natychmiast po ustaleniu rozpoznania wykonywanie zabiegu operacyjnego: usunięcie przepukliny; wprowadzenie uszkodzonego rdzenia do kanału kręgowego PRZEZ CO: zapobiega się zakażeniu ukl nerwowego, zmniejsza ubytki funkcjonalne; zmniejsza wtórne powikłania
Postępowanie rehabilitacyjne przeciwdziałać zaburzeniom związanym z: wodogłowiem, nie trzymaniem moczu i stolca, niedowładem kkd, upośledzeniem czucia
Wodogłowie: zabieg operacyjne(zastawki Holtera-Fudenza-Meyera)odprowadzenie nadmiaru płynu mózgowo-rdzeniowego z komór mózgowia do ukł żylnego
Zaburzenia w oddalaniu moczu i stolca: porażenie mm zwieraczy powoduje: nie trzymanie moczu, zaleganie moczu; co doprowadza do: rozszerzenia moczowodów, uszkodzenia nerek, zakażenia ukł moczowego; również Stolec zalega
Konieczność opróżniania pęcherza moczowego: do 6m-c co4-6h, u dzieci starszych co 2-3h; przez: weckowanie, zabiegi Credego, u starszych dzieci odpowiedni pojemnik do moczu
Zalecenia: naua zabiegu Crediego opiekównów czy rodziców, podawanie dużej ilości płynów-przepukiwanie dróg moczowych
Zaburzenia czynności jelita grubego: zaparcia(masaż brzuszka, ucisk w okolicy odbytu, dieta -soki owocowe); nie trzymanie stolca; wypadanie śluzówki odbytu(codzienna kąpiel; leżenie na brzuchu z pośladkami i nózkami uniesionymi ku górze)
Usprawnianie ruchowe: po zabiegu operacyjnym od razu rozpocząć rehabilitację:
-zmiana pozycji dziecka co godz
-od 1m.ż układanie dziecka na brzuchu ruchy głową i jej unoszenie podnoszenie tułowia przez podpieranie na rączkach przez co ćw mm.barku i grzbietu
-przy stwierdzeniu choćby śladowych ruchów kkd konieczność systematycznego wzmacniania zachowanej funkcji przez pobudzenie mm bodźcami elektro i prioproceteywnego kilkakrotnie w ciągu dnia
-pr ułożenie nóg zapobiegające przykurczom mm i zwichnięciom w stt biodrowych
-pr ustawienie stóp
-dla utrzymania pełnego zakresu ruchów kkd-kilkakrotnie w ciągu dnia wykonywanie ruhów biernych
-w celu zapobiegania zniekształceniom kr unikac przed wczesnego siadania
-zapewnić sprzęt ortopedyczny przez nauke stania i chodzenia
-przy zachowanej kontroli pęcherza-ćw w wodzie
-nauka bezpiecznego padania na zimie i posługiwanie się kkg
-doskonalenie sprawności lokomocyjnej(kule aparaty wózki)
Terapia zajęciowa: spełnia ważne zadania w rozwoju fiz i psychicznym dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową przez: - wyrobienie zręczności, -umiejętność samoobsługi, -bardziej wszechstronnych zainteresowań, -zaspokojenie potrzeb emocjonalnych, -rozwój umiejętności intelektualnych i społecznych-umożlienie nauki-zapewnienie pracy
Dzieci, które nie przeszły w okr noworodkowym: -zapalenie opon mozgowo-rdzeniowych, -nie wykazują objawów wodogłowia mają prawidłowy rozwój umysłowy
Wykazano, że: 1) wśród dzieci z przepukliną oponowo rdzeniową na poziomie Th1-L2: -60%chodzi samodzielnie w aparatach ortopedycznych w obrębie mieszkania, wymaga nauczania indywidualnego w zakresie szkoły podstawaowej, -40%wymaga wózka inwalidzkiego, -20% wymaga nauki w szkole specjalnej, -20%nie jest zdolne do nauki-większy niedorozwój umysłowy. 2) Dzieci z przepukliną L3-L4: -65%wykazuje chód samodzielny ale nie w pełni wydolny, -21%porusza się samodzielnie z aparatami orto, -14%wymaga wózka inwalidzkiego, -86%wymaga nauczania indywidualnego w domu, -14%wykazuje głębszy niedorozwój umysłowy 3) na poziomie L5 i niżej: -33%może chodzić samodzielnie do szkoły, -67%wymaga indywidualnego nauczania w domu głównie z powodu nie trzymania moczu(46%)
Dziecko nie jest miniaturą dorosłego człowieka, ma swoje odrębności: fizjologiczne i biologiczne.
Reakcje na bodźce zew różni się od reakcji człowieka dorosłego.
Odrębności ustroju dziecka: -nieustanny rozwój psych i fiz, -niedojrzałość czynnościowa narządów, -niedojrzałość czynnościowa aparatów regulacyjnych i obronnych, -niedostatecznie wykształcony ukł nerwowy centralny, - niedostatecznie zróżnicowany ukl receptorów, słaba kontrola kory mózgowej
Główne bodźce fizjoterapeutyczne: światło, woda, powietrze, ciemno, zimno, ruch, spoczynek
Światło powietrze (przez działanie na skórę): regulacja cieplna, -wpływają jako bodźce nerwwe na narządy wew ustroju, -wpływają na procesy wydalania(pobudzenie wzmocnienie)
Krioterapia: leczenie klimatyczne. Mechanizmy kompleksowego działania: promieniowania cieplnego, -promieniowania UV(czas nasłonecznienia,zachmurzenia), -termicznego(temp powietrza zawartośc pary wodnej, siła wiatru), -chemicznego(zanieczyszczenia, częstości i ilości opadów), -neurotropowego(ciś atmosferycznego, napięcie elektryczności atmosferycznej, stany pogodowe niżowe,burzowe,wiatry halne)
W leczeniu klimatycznym wyróżnia się: a)czynniki lecznicze oszczędzające, b) czynniki leczenia bodźcowego, c)czynniki utrudniające leczenie
Rodzaje klimatu: nizinny, podgórski, wysokogórski, morski
Klimat podgórski a)czynniki lecznicze oszczędzające: czyste pozbawione kurzu i w dużej mierze alergenów powietrze, -umairkowana ruchomość powietrza, -średnie opady, -względnie łagodna zima b)czynniki leczniczo -bodźcowe: duże wahania emp w ciągu doby, -znaczne nasilenie promieniowania UV c)czynniki utrudniające: okresowo występująca mgła, parne dni, mało słonecznych dni
Wpły leczniczy klimatu podgórskiego polega na: pobudzeniu hematopoezy(retikulocyty2-3Xwiększy wzrost), -leczenie chorób dróg oddechowych, alergicznych, zaburzeń równowagi ukł wegetatywnego
Klimat morski: a)czynniki oszczędzające: brak zapylenia powietrza, alergenówi bakterii, -obecność wody morskiej z dużą zawartością soli, jodu i bromu b)czynniki bodźcowe: duża ruchliwośćpowietrza, -wzmożone nasłonecznienie, -działanie wiatrów morskich, -działanie wody morskiej c)czynniki utrudniające: niskieamplitudy termiczne dobowe, -znaczna wilgotność powietrza
Metody leczenia w stos w klimaciemorskim: pobyt na świeżym powietrzu, -kapiel powietrzna, słoneczna morska(ciepła,chłodna), -inhalacje naturalnym aerozolem morskim, -zmywanie wody morskiej, -okłady z wody morskiej
Hartowania: Cel: usprawnienie mechanizmów termoregulacyjnych
Zabiegi fizjoterapeutyczne: systematyczne zmywanie ciała zimna lub w zimnej tem wody, -gim na powietrzu lub przy otwartym oknie, -systematycznie naieranie skóry pokąpieli(szorstki ręcznik), -stos kąpieli powietrznych stopniowo wzrastających, -stos kąpieli w otwartych zbiornikach w dawkach stopniowo wzrastających, -brodzenie w zimnej wodzie, -spacery i turystyka, -uprawianie sportu na powietrzu, -natryski deszczowe początkowo letnie nast. O zimnej temp
Rodzaj zabiegu dobrany indywidualnie(obszar ciała, czas trwania, natężenie) w zaleznośi od rodzaju choroby, wieku. Zabiegi wodolecznicze łączy się z klimatycznymi:
Woda u dzieci stos: kąpiele,nacieranie, zmywanie, polewanie, natryski, okłady
Działanie zabiegów wodnych: 1) wpływ na ukl naczyniowy głównie na drodze odruchowej 2)dodatni wpływ na: napięcie mm., -czynność ukl nerwowego, krążenia, -gospodarke cieplną ustroju
Kąpiel w wannie: Temp wody najnizsza 30-35 C, optymalna 35-37C, najwyższa 38C , w zimoe 22C. Temp powietrza w lecie 20-21C
Kąpiele solankowe: słabe 0,5-1,5% NaCl, silne 1,5-3% NaCl
Czas trwania 5-10 min, 2-3x w tyg. Ilość zabiegów 8-12. Działanie lecznicze kąpieli solankowych : uspokajające, -przeciwbólowe, -pobudzające przemianę materii, zwiększające zapotrzebowanie na tlen, zwiększające wydzielanie CO2. Wskazana w: rekonwalescencji, -anemi, -krzywicy, -hipotrofii(zaburzenia odżywiania), -nerwicach, -zaburzenia przemiany materii, -wyprysk dziecięcy, -chorobach n.ruchu
Ciepło: klimatyczne skutki zależa od stopnia przegrzania, a przy tym mniejszym zastosowaniu ciepła: 1) poprawa ukrwienia-przekrwienie tkanek-działanie przeciwzapalne 2)działanie przeciwbólowe 3)poprawa rozciągliwości tk kolagenowej 4)poprawa resorpcji 5)zwiększenie fagocytozy6)działanie uspokajające. Przy przegrzaniu całego ciała: 1)nasila przemianę materii 2)pobudza krążenie 3)stymulacja układu przysadkowo nadnerczowy(działanie p-zapalne) 4)wywiera działanie (p-bakteryjne, p- wirusowe, cytostatyczne)5)stymuluje fagocytoze 6)nasila działanie niektórych leków
Stos zabiegi częściowe: nagrzewanie gorącym piaskiem, -rozgrzewanie termoforem, -rozgrzewanie gorącym powietrzem, -kocowanie wg metody Kenny, -nagrzewanie parafinowe(okłady parafinowe, zawijanie parafinowe, okłady z parafango)
Zimno
Biologiczne działanie zimna(1faza): 1)zwężenie naczyń krwionośnych-zmniejszenie ukrwienia-bladość-ochłodzenie skóry2)obniżenie przemiany materii, 3)zmniejszenie bólu, 4)hamowanie procesów zapalnych,5) zwiększenie napięcia mm.
Stos zabiegów miejscowych: zimne okłady, -okłady woreczkami plastikowymi wypełnionymi zimną wodą z lodem, lub wypełnione rozdrobnionym lodem, -masaż kostkami lodu, -leczenie zinym powietrzem, -blokady zimnem(chlorkiem etylu)
Światło: promieniowanie podczerwone Działanie biologiczne: przekrwienie tk, -zwiększenie przemiany materii, -zmniejszenie napięcia mm., -działanie p-bólowe, -przyspieszenie procesów gojenia
Promieniowanie nadfioletowe:działanie biologiczne: 1)zapoczątkowanie biosyntezy Wit D 2)wzmocnienie własnych mechanizmów ochronnych 3)zwiększenie wydolności ogólnej 4)aktywacja układów enzymatycznych 5)pobudzenie sekrecji przysadki mózgowej 6)dziłanie pobudzające i normalizacja na ukł autonomiczny 7)zwiększenie przyswajalności wapnia i fosforu 8)zmniejszenie jakości krwi 9)zwiększenie zdolności fagocytowej krwinek białych 10)popr samopoczucia i reaktywności organizmu
Zabiegi światłolecznictwa u dzieci stos w następujących jednostkach chorobowych: - determinantach, -przewlekłych nawracających pokrzywkach, -autopowych neurodeterminantach, -łuszczyca, -bielawctwie, -nieaktywnych RZS, -łagodnym nadciśnieniu, -chorobach dróg oddech., -rekonwalescencja po wielu chorobach
Profilaktycznie:-zabiegi In….., -wzmożenie odporności, -zwiększenie sprawności umysłowej, -hry…..
Promieniowanie laserowe małej mocy: wzrost syntezy ATP, -zwiększenie ilości DNA i RNA, -nasilenie biosyntezy białek, -zwiększenie przepuszczalności błon dla jonów Ca, -zwiększenie syntezy kolagenu, -wpływ na procesy enzymatyczne
Efekt kliniczny: działanie przeciwbólowe,p-zapalne,p-obrzękowe, -powoduje wzrost mikrokrążenia,-działanie angiogenetyczne, -wpły na procesy immunologiczne, hormonalne, -ułatwia regeneracje nerwów, przyspiesza wzrost kostny
Energia promienia laserowego-odległe struktury biologiczne
Ważne: charak. Zmiany dla naświetlania laserowego-efekt systemowy
Elektroterapia(zastosowanie mają): prądy galwaniczne, impulsowe, średniej częstotliwości
Dotąd nie stwierdzono szkodliwego działania. Przeciwwskazania: wszczepiony rozrusznik serca, -choroby wirusowe, -cukrzyca I typu, -gruźlica, cięższe wady serca, -nadczynnośc tarczycy, -padaczka
Stosowane w celu: -przyspieszenia gojenia ran i złamań kości, -działanie p-bólowe i p-zapalne
Ultradźwięki: po zakończenia procesu wzrastania a)peloidaterapia-zabieg silnobodźcowy-zabieg miejscowy
Aerozoloterapia
Mazaż leczniczy : klasyczny, segmentowy, podwodny
Ruch- szerokie zast w różnych formach: -gry i zabawy, -masaż, -plywanie, rower, -łyżwy, narty-itp. Działanie ruchu: -zwiększa przemianę materii, ułatwia krążenie, wzmocnienie mm i ukł kostny, polepsza funkcje motoryczne
Spoczynek: a)ilość godz w ciągu doby zależy od: -wieku, stanu b)ilość godz snu zależy od: -3-6 letnie dziecko -14-15h(2-3h w dzień), -7 lat 12-14 h, -10lat 10-12h, -14 lat 8-10h, Każdy powinien spać po 8godz
Wpływ leczniczy bodźców fizjoterapeutycznych na ustrój dziecka polega na pobudzeniu …. Do wzmożonych procesów obronnych a)bezpośrednio-poprawienie przemiany tlenowej, b)pośrednio-bodźcowe działanie przez skórę na tk łączną
Cele fizyko pedriatycznej: wzmacnia procesy obronne ustroju zapobiega zakażeniom, zwalcza ból, zwalcza stany zapalne, usprawnienie czynności regulacyjnych, usprawnienie czynności poszczególnych narządów i ukł narządów, poprawa wydolności ogólnej organizmu,
Czynniki wzmacniające efekty leczenia: -dokładne zbadanie i postawienie diagnozy, indywidualne zastosowanie postępowania fizjoterapeutycznego, zaplanowanie czasu leczenia
Zespół adaptacji wg Selge'a: a)faza gotowości, reakcji alarmowej ujemnej, wstępnej drugiej
b)faza reakcji, walki obronny c)faza odpoczynku,zdrowienia adaptacji
Nadmierne odczyny: wstrząsy, odczyny białaczkowe, ogólne zaburzenia neurokomórkowe
Objawy: brak łaknienia, zaburzenia snu, różne postacie zaburzeń nerwowych, zawroty, bóle głowy
Objawy przedawkowania: pogorszenie ogólnego stanu, zaostrzenie procesu chorobowego, całkowite złamanie ustroju dziecka.
Noworodek. 1.Zaburzenia oddychania: mogą wystepować w postaci zaburzeń częstośći oddychania, zaburzeń rytmu oddechowego, udziału dodatkowych m oddechowych. Etiologia zaburzeń oddychania - obturacja górnych dróg oddychania, - choroby płuc lub ukł. Krążenia, -procesy patologiczne poza ukł oddechowym. 2U noworodka urodzonego o czasie może wyst. a)katar- płukanie nosa fizjologicznym roztworem NaCl 2-3x dziennie -częste układanie na brzuchu lub boku, -częste karmienie małymi ilościami, b) zapalenie płuc a) może być skutkiem infekcji wewnątrzmacicznej, atypowego zapalenia płuc, infekcji wirusowych i bakteryjnych w rodzinie, b) objawy: dziecko niespokojne - duszność, podsypiające - kumulacja CO2, może nie wyst podwyższona temp, rzadko kaszel, c) zaspół aspiracji sznółi (?), rzadko przed 37 tyg ciąży, po 42 tyg-skutek ostrej lub przewlekłej hipoksji (niedotlenienie) płodu. 3U noworodków urodzonych przedwcześnie a)zespół zaburzeń oddychania, - w leczeniu konieczne: zapewnienie ciepła, wspomaganie krążenia, antybiotykobakteria, życzenie pozajelitowe, -leczenie przyczynowe: dotchawicze podanie egzogennego surfaktanu, b) bezdechy, proste-5-10s, groźne dla życia > 10s ( bradykardia poniżej 100/min i sinica. *przyczyny: -idiopatyczne(niedojrzałość ośrodka oddechowego), infekcyjne(zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych posocznica, metaboliczne(hipoglikemia- obniżenie cukru), niedoczynność tarczycy, niedrożność górnych dróg oddechowych, zachłyśnięcie, refleks żołądkowo-przełykowy, niedokrwistość.
Hiperbilirubinemia. 1Postacie bilirubiny wyst we krwi; bilirubina wolna(przenikanie do OUN i uszkodzenie kory mózgu, bilirubina wolna( połączona z albuminami nie przenika przez barierą krew - płyn mózgowo-rdzeniowy, bilirubina( związana z kw glukuonowym, wiązanie w wątrobie) 2Żółtaczka fizjologiczna: wyst 30 -50% zdrowych noworodków, prawie u wszystkich wcześniaków, wywołana nadmiarem bilirubiny niezwiązanej, wys nie wcześniej niż w 2 dobie życia, stężenie bilirubiny 7-8mg% max 15, trwa 3-5 dni.3 Żółtaczka patologiczna wywołana nadmiarem bilirubiny niezwiązanej a) wys w 1 dobie życia, b)stężenie bilirubiny całkowitej > 15mg% c) przyczyny; konflikt w gr krwi ABO mtaka dziecko, cukrzyca matki, krwiak postnopochodny, odwodnienie, małe pokrycie zapotrzebowania energetycznego, żółtaczka zależna od pokarmu matki, wrodzona sferocytoza, żółtaczka Criglena-Najjana wrodzony defekt transferazy glukoziarninowej. 4. Żółtaczka patologiczna zw z nadmiarem bilirubiny związanej: a) przekracza 2 mg% b) zawartość bilirubiny związanej przekracza 10% stężenia bilirubiny całkowitej, c) przyczyny: zakażenie, zapalenie wątroby, niedrożność wewnątrz i zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych, całkowite żywienie pozajelitowe.