2. Wydatki w układzie zadaniowym
Wydatki przedstawione w takim układzie informują o najważniejszych zadaniach finansowanych przez budżet państwa, bez względu na to kto jest dysponentem środków.
1. Pierwszą bardzo ważną grupą wydatków są wydatki związane z wypłatą świadczeń z ubezpieczenia społecznego i wydatki o charakterze socjalnym. Do wydatków tych zaliczono wydatki klasyfikowane w dziale obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (dotacje do FUS, KRUS i składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z budżetu państwa za osoby: przebywające na urlopach wychowawczych, pobierające zasiłek macierzyński i niepełnosprawne oraz świadczenia emerytalno-rentowe dla żołnierzy i funkcjonariuszy a także uposażenia sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku, a również renty strukturalne) na kwotę 42.987.158 tys. zł, w dziale pomoc społeczna (łącznie z rezerwami celowymi) na kwotę 11.426.633 tys. zł i w dziale pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej (łącznie z rezerwami celowymi) na kwotę 7.970.151 tys. zł. Ponadto dołączono wydatki o charakterze socjalnym sklasyfikowane w innych działach gospodarki narodowej, a mianowicie:
- dopłaty do ulgowych przejazdów w transporcie kolejowym - 408.000 tys. zł; wydatki na ten cel zaliczone są do działu transport i łączność w związku z tym, że środki otrzymują przewoźnicy, ale sam wydatek ma charakter socjalny,
- składki na ubezpieczenie zdrowotne finansowane w dziale ochrona zdrowia (łącznie ze składką na to ubezpieczenie odprowadzaną z Funduszu Kościelnego za osoby duchowne) - 705.560 tys. zł,
- dopłaty do posiłków sprzedawanych w barach mlecznych - 18.000 tys. zł; dotacja zaklasyfikowana jest do działu hotele i restauracje,
- dotację do Funduszu Kościelnego - 69.765 tys. zł; dotacja ujęta jest w dziale różne rozliczenia, do wydatków socjalnych zaliczono środki przeznaczone na opłacenie składek z tytułu ubezpieczenia społecznego za osoby duchowne oraz dofinansowanie działalności charytatywno-opiekuńczej (bez składek na ubezpieczenie zdrowotne).
Łącznie wydatki zaliczone do tej grupy w 2005 r. wyniosą 63.585.267 tys. zł i będą wyższe od przewidywanych wydatków w 2004 r. (62.953.047 tys. zł) o 632.220 tys. zł co oznacza spadek realny o 1,9%. Wydatki przedstawione w tej grupie zadaniowej zaangażują 30,5% zaplanowanych na 2005 r. wydatków budżetu państwa, a ich udział w PKB szacuje się na 6,7%. Oznacza to zmniejszenie się tych wielkości w stosunku do roku 2004 odpowiednio 1,0 i 0,4 punktów procentowych.
2. Drugą znaczącą grupę wydatków stanowią wydatki dla których wspólnym mianownikiem jest zapewnienie finansowania podstawowych zadań państwa jakimi są: funkcjonowanie państwa łącznie z utrzymaniem sił zbrojnych, zapewnieniem ładu i bezpieczeństwa wewnętrznego oraz spłaty zaciągniętych długów i zobowiązań.
Do grupy tej zaliczono wydatki sklasyfikowane w działach:
- wymiar sprawiedliwości - 7.033.629 tys. zł, (w 2004 r. - 6.400.665 tys. zł); w porównaniu do 2004 r. wydatki przeznaczone na zadania realizowane w tym dziale będą wyższe o 9,9%, a realnie 6,7%, wzrost ten generowany jest głównie w części 15
- Sądy powszechne,
- bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa - 8.956.622 tys. zł, (w 2004 r. - 8.695.777 tys. zł); wydatki zaplanowane w 2005 r. na zadania z zakresu bezpieczeństwa publicznego będą wyższe niż w 2004 r. o 3,0% i realnie nie ulegną zmianie,
- obrona narodowa - 12.599.141 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r.
- 11.311.387 tys. zł); wydatki na obronę narodową w 2005 r. będą wyższe od przewidywanego wykonania 2004 r. o 11,4%, tj. realnie o 8,1%,
- urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa - 1.877.494 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r.
- 1.632.576 tys. zł); plany budżetów urzędów zaliczanych do tego działu włączane są, przez Ministra Finansów bez weryfikacji, do budżetu państwa. Planowane wydatki w 2005 r. w porównaniu z 2004 r. będą wyższe o 15,0%, a realnie o 11,7%,
- administracja publiczna - 8.261.007 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r. - 7.807.064 tys. zł), z tym, że wydatki na 2005 r. powiększone są o kwoty związane z likwidacją środków specjalnych (459.988 tys. zł) oraz o pomoc techniczną w programach operacyjnych (105.480 tys. zł), dlatego też wydatki w tym dziale będą w warunkach porównywalnych niższe od wydatków w 2004 r. nominalnie o 1,4% a realnie o 4,3%,
- obsługa długu publicznego - 27.400.000 tys. zł (w 2004 r. - 26.750.031 tys. zł); w porównaniu do 2004 r. wydatki związane z obsługą długu publicznego będą nominalnie wyższe o 2,4%, a. realnie zmniejszą się o 0,6%. Udział wydatków z tytułu obsługi długu publicznego w prognozowanym PKB wyniesie 2,9% i będzie niższy o 0,1 punktu procentowego od szacowanego udziału w roku bieżącym.
Grupę tę uzupełniono o planowane zadania w zakresie druku i kolportażu znaków akcyzy, formularzy podatkowych i druków resortowych oraz usług pocztowych i bankowych związanych z rozliczaniem podatków, opłat i niepodatkowych należności budżetowych. Wydatki te zaplanowano w wysokości 180.000 tys. zł. W porównaniu z przewidywanymi wydatkami na te zadania w 2004 r. wzrost wyniesie realnie 20,3%.
Ponadto do tej grupy zaliczono środki zaplanowane, w rezerwach w wysokości 209.691 tys. zł, a związane z finansowaniem podstawowych zadań państwa, tj. zaplanowane na:
- rezerwy płacowe związane ze zmianami organizacyjnymi i nowymi zadaniami
- 20.020 tys. zł,
- środki na szkolenia i wynagrodzenia związane z funkcjonowaniem służby cywilnej
- 9.900 tys. zł,
- rezerwy na zwiększenie wynagrodzeń przeznaczonych na wypłaty wynagrodzeń dla osób odwołanych z kierowniczych stanowisk państwowych, nagród jubileuszowych, odpraw emerytalnych i odpraw w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz ekwiwalentów za niewykorzystany urlop wypoczynkowy dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, dla pracowników jednostek organizacyjnych stanowiących wyodrębnioną część budżetową, w których limit zatrudnienia nie przekracza 50 osób, wraz z pochodnymi od wynagrodzeń
- 6.400 tys. zł,
- rezerwy na wydatki związane z wdrożeniem Informatycznego Systemu Obsługi Budżetu Państwa - 10.000 tys. zł,
- zakup samolotu średniego zasięgu dla VIP - 50.000 tys. zł,
- rezerwę ogólną Rady Ministrów - 100.000 tys. zł.
Łącznie wydatki przeznaczone na sfinansowanie zadań zaliczonych do tej grupy wyniosą 66.517.584 tys. zł i będą wyższe niż w 2004 r. o 3.699.331 tys. zł, tj. o 5,9%, co stanowi realny wzrost o 2,8%. Udział tej grupy wydatków w wydatkach ogółem, w 2005 r. wyniesie 31,9% co w stosunku do roku bieżącego daje wzrost o 0,5 punktu procentowego, a w prognozowanym PKB - 7,0% (mniej niż w roku 2004 o 0,1 punktu procentowego).
3. Trzecią grupę wydatków stanowią wydatki związane z nauką i edukacją, ochroną zdrowia, kulturą i ochroną dziedzictwa narodowego oraz kulturą fizyczną i sportem, czyli wydatki związane z inwestycją w człowieka, a przyczyniające się nie tylko do rozwoju cywilizacyjnego, ale również gospodarczego państwa w dłuższej perspektywie.
Do tej grupy zaliczono wydatki w dziale:
- nauka - 2.892.329 tys. zł, (w 2004 r. - 2.892.191 tys. zł); nominalnie wydatki w dziale nauka będą takie same jak w 2004 r., a realnie spadną o 2,9%,
- szkolnictwo wyższe - 9.607.394 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r. wydatki te wyniosą - 8.930.708 tys. zł); wydatki na szkolnictwo będą w 2005 r. większe od nakładów w 2004 r. o 7,6%, tj. realnie o 4,4%, gdzie najwyższy wzrost nastąpi głównie w nakładach na działalność dydaktyczną (o 15,8%) i pomoc materialną dla studentów (o 85,1%),
- oświata i wychowanie - 1.301.862 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r.
- 1.100.498 tys. zł); w porównaniu do roku 2004 wydatki w tym dziale wzrosłą o 18,3%, a realnie o 14,9%,
- edukacyjna opieka wychowawcza - 247.416 tys. zł łącznie z rezerwami celowymi, (2004 r. - 265.318 tys. zł), oraz
- subwencję oświatową - 25.917.111 tys. zł (w 2004 r. - 25.082.854 tys. zł); wydatki na subwencje dla jednostek samorządu klasyfikowane są w dziale różne rozliczenia,
- ochronę zdrowia - 2.977.604 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r.
- 2.931.171 tys. zł); wydatki w tym dziale przedstawiono w warunkach porównywalnych, tj. bez składek na ubezpieczenie zdrowotne, płaconych z budżetu państwa, które zaliczono do wydatków socjalnych.
Od 1999 r. wydatki na ochronę zdrowia finansowane są przede wszystkim przez Kasy Chorych (obecnie Narodowy Fundusz Zdrowia), ale nie bez znaczenia są nakłady na ochronę zdrowia z budżetu państwa.
Nakłady na ochronę zdrowia w latach 2004 - 2005 według poszczególnych źródeł finansowania przedstawiają się następująco:
|
|
2004 r. |
2005 r. |
|
|
|
(w tys. zł) |
||
1) |
wydatki budżetu państwa w dziale ochrona zdrowia bez składek na ubezpieczenie zdrowotne |
|
|
|
2) |
składki na ubezpieczenie zdrowotne płacone z budżetu państwa, w tym |
|
|
|
3) |
składki na ubezpieczenie zdrowotne odprowadzone z podatku dochodowego od osób fizycznych |
|
|
|
4) |
spłata pożyczki zaciągniętej w 2000 r. |
-101.159 |
-322.247 |
|
|
Razem |
34.000.460 |
35.854.357 |
|
Z powyższego zestawienia wynika, że nakłady na ochronę zdrowia w 2005 r. będą wyższe niż nakłady poniesione w 2004 r. o 1.853.897 tys. zł. Oznacza to wzrost nominalny o 5,5%, a realny o 2,4%.
Opisane nakłady na ochronę zdrowia nie obejmują wydatków ponoszonych przez jednostki samorządu terytorialnego ze środków własnych.
- kultura i ochrona dziedzictwa narodowego - 953.634 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r. - 963.492 tys. zł),
- kultura fizyczna i sport - 176.875 tys. zł (w 2004 r. - 162.368 tys. zł).
Ponadto do grupy tej zaliczono środki znajdujące się w rezerwach celowych na kwotę 14.380 tys. zł. Są to wydatki przeznaczone na:
- realizację Strategicznego Programu Rządowego dla Oświęcimia - 3.000 tys. zł,
- pomoc techniczną dla państw w drodze transformacji w tym dofinansowanie Specjalistycznych Studiów Wschodnich Uniwersytetu Warszawskiego - 1.380 tys. zł,
- upowszechnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu na lata 2004 - 2005
- 10.000 tys. zł.
Łącznie wydatki zaliczone do tej grupy wyniosą w 2005 r. 44.088.605 tys. zł i będą wyższe od poniesionych na ten cel w 2004 r. o 1.757.839 tys. zł, tj. o 4,2%, a realnie o 1,1%. Udział tej grupy wydatków w wydatkach ogółem budżetu państwa wyniesie 21,1%, a w prognozowanym PKB - 4,6%.
4. Następną grupę tworzą wydatki związane z szeroko rozumianą gospodarką, a wiec wydatki na infrastrukturę i środowisko, gospodarkę, gospodarkę mieszkaniową i rolnictwo. Do tej grupy zaliczono więc wydatki sklasyfikowane w działach:
- transport i łączność - 3.708.232 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (bez dopłat do ulgowych przewozów pasażerskich PKP, które ujęto w grupie wydatków socjalnych); w 2004 r. przewiduje się, że porównywalnie policzone nakłady na transport i łączność wyniosą 4.632.736 tys. zł,
- gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 188.748 tys. zł (w 2004 r. wydatki te wyniosą - 362.958 tys. zł),
- działalność usługowa - 383.214 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi (w 2004 r.
- 586.720 tys. zł),
- leśnictwo - 31.981 tys. zł (w 2004 r. - 39.125 tys. zł),
- ogrody botaniczne i zoologiczne oraz naturalne obszary i obiekty chronionej przyrody - 79.558 tys. zł (w 2004 r. - 82.896 tys. zł),
- rolnictwo i łowiectwo - 3.136.898 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi i dotacjami dla Agencji Rynku Rolnego (która znajduje się w dziale handel) oraz do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, (porównywalnie w 2004 r. kwota ta wyniesie - 3.872.538 tys. zł)
- górnictwo i kopalnictwo - 1.712.149 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (w 2004 r. - 2.110.413 tys. zł),
- przetwórstwo przemysłowe - 254.665 tys. zł (w 2004 r. - 336.481 tys. zł),
- handel - 167.711 tys. zł, łącznie z rezerwami celowymi, (z wyłączeniem dotacji dla Agencji Rynku Rolnego, którą zaliczono do finansowania zadań związanych z rolnictwem), (porównywalnie w 2004 r.- 168.999 tys. zł),
- rybołówstwo i rybactwo - 26.731 tys. zł (w 2004 r. przewiduje się wydatkować
- 33.117 tys. zł),
- informatyka - 195.537 tys. zł (w 2004 r. - 153.495 tys. zł),
- turystyka - 34.103 tys. zł (w 2004 r.- 38.632 tys. zł),
- gospodarka mieszkaniowa - 1.448.061 tys. zł (w 2004 r. - 1.626.813 tys. zł).
Ponadto w rezerwach celowych zaplanowano wydatki na rozwój regionalny i gospodarczy, realizowane głównie w ww. działach na kwotę 6.246.272 tys. zł z przeznaczeniem głównie na:
- integrację z Unią Europejską, w tym: współfinansowanie Wspólnej Polityki Rolnej, funduszy pochodzących z budżetu UE oraz pokrycie potrzeb wynikających z różnic kursowych przy realizacji programów finansowanych z UE - 4.679.313 tys. zł,
kredyt i rezerwa przeznaczone na usuwanie skutków klęsk żywiołowych
- 595.044 tys. zł,
kredyt na program łagodzenia skutków restrukturyzacji zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego - 108.695 tys. zł,
- kontrakty wojewódzkie oraz współfinansowanie programów rozwoju regionalnego
- 670.000 tys. zł,
- środki na realizację zadań wynikających z ustawy o finansowym wspieraniu inwestycji - 105.000 tys. zł,
- program dla Odry 2006 - 67.720 tys. zł.
Wydatki w tej grupie w 2005 r. wyniosą 17.612.860 tys. zł i będą nominalnie niższe
o 9,4%, niż przewidywane wykonanie w 2004 r. Realnie spadną one o 12,0%. Udział tej grupy w wydatkach ogółem wyniesie 8,4%, a w PKB - 1,8%.
5. Ostatnią grupę stanowią wydatki, które nie zostały przyporządkowane do żadnego z wyżej wymienionych obszarów funkcjonalnych:
- zaplanowane dla samorządów subwencje, bez wskazania konkretnych celów na jakie mają być przeznaczone; od władz samorządowych będzie zależało, na co zostaną przekazane i czy zostaną w efektywny sposób wykorzystane, a więc:
- część wyrównawcza subwencji ogólnej dla gmin - 3.698.876 tys. zł,
- część wyrównawcza subwencji ogólnej dla powiatów - 644.019 tys. zł,
- część wyrównawcza subwencji ogólnej dla województw - 438.972 tys. zł,
- uzupełnienie subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego
- 388.726 tys. zł,
- część rekompensująca subwencji ogólnej dla gmin - 61.636 tys. zł,
- część równoważąca subwencji ogólnej dla gmin - 385.970 tys. zł,
- część równoważąca subwencji ogólnej dla powiatów - 506.782 tys. zł,
- część regionalna subwencji ogólnej dla województw - 314.510 tys. zł oraz
- dotacje i subwencje dla partii politycznych - 114.488 tys. zł,
- rozliczenia z budżetem ogólnym Unii Europejskiej z tytułu środków własnych
- 10.220.687 tys. zł.
Ponadto w rezerwach celowych tej grupy umieszczono pozycje które trudno jest sklasyfikować przy odpowiednim dziale takie jak:
- zobowiązania wymagalne Skarbu Państwa - 111.380 tys. zł,
- Przewodnictwo Rzeczypospolitej Polskiej w Radzie Europy oraz przygotowanie III Szczytu Rady Europy - 25.000 tys. zł,
wdrożenie systemu tachografów cyfrowych - 8.000 tys. zł,
wydatki finansowane ze zwrotów niewykorzystanych środków kredytowych z Międzynarodowych Instytucji Finansowych - 8.000 tys. zł.
- środki na finansowanie składek do organizacji międzynarodowych oraz na zagraniczną pomoc rozwojową i humanitarną - 5.000 tys. zł,
- wkład Polski w finansowanie inicjatywy na rzecz redukcji zadłużenia najuboższych krajów rozwijających się - 1.500 tys. zł,
Wydatki w tej grupie planuje się na 16.937.236 tys. zł. Wzrost wydatków w porównaniu do roku 2004 wyniesie nominalnie 37,5%, a realnie 33,5%. Na tak wysoki wzrost wydatków wpływ mają głównie rozliczenia z budżetem ogólnym Unii Europejskiej (2004 r. to tylko 8 miesięcy członkostwa w UE). Natomiast udział tej grupy wydatków w wydatkach ogółem wynosi 8,1%, a w PKB 1,8%.
88
67