Zespół Szkół Włókienniczych

im. Nauczycieli Tajnego Nauczania w Lublinie

ul. Poniatowskiego 5

Analiza wyników egzaminu maturalnego z języka polskiego w roku szkolnym 2004/2005

Opracowały:

Danuta Kowalewska

Wioletta Kozak

1. Wprowadzenie

W roku szkolnym 2004/2005 w Zespole Szkół Włókienniczych im. Nauczycieli Tajnego Nauczania funkcjonowały dwa typy szkół:

1. XXIII Liceum Ogólnokształcące - 8 klas trzecich

2. XIX Liceum Profilowane - 3 klasy trzecie.

W sumie do matury podeszło 182 osoby z liceum ogólnokształcącego oraz 82 uczniów liceum profilowanego (w sumie 264).

2. Część ustna egzaminu maturalnego z języka polskiego

W roku szkolnym 2004/2005 po raz pierwszy przeprowadzony został w skali kraju egzamin maturalny w nowej formule. Nowa matura to kolejny - po sprawdzianie szóstoklasisty i egzaminie gimnazjalnym - egzamin zewnętrzny. Pierwszym jego etapem jest część ustna, złożona z dwóch etapów:

1. prezentacja przygotowanego tematu, zasadniczym jej celem jest sprawdzenie umiejętności mówienia, wiedza w zakresie wyznaczonym przez temat i wykorzystanie materiałów pomocniczych;

2. rozmowa z egzaminatorem na temat prezentacji i przygotowanej bibliografii, w czasie której sprawdzane były: rozumienie pytań przez zdającego, umiejętność formułowania wypowiedzi oraz umiejętność obrony własnego stanowiska.

Ponadto w obu częściach egzaminu sprawdzana była sprawność i poprawność językowa.

W części ustnej ocenie podlegały:

1. Prezentacja tematu:

1. sposób realizacji tematu (0-2-4-6 punktów)

2. kompozycja tematu (0-1-2)

2. Rozmowa (0-1-3-4)

3. Język (0-2-6-8)

Maksymalnie można uzyskać z części ustnej 20 punktów, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem 30% punktów potrzebnych do zaliczenia wynosi 6 punktów.

Wszyscy uczniowie szkoły zdali pozytywnie egzamin maturalny z języka polskiego w części ustnej.

Wśród tematów wybranych przez uczniów do prezentacji dominowały literackie, następnie związki literatury z innymi dziedzinami sztuki,
w najmniejszym zakresie zaś językowe. Wynik prezentuje poniższy wykres.

Analiza wybranych tematów

Literatura

Najczęściej uczniowie wybierali temat: „Rola miłości w życiu człowieka” oraz „Portret kobiety w literaturze” i „Portret kochanki w literaturze”, następnie „Buntuję się, więc jestem”. Popularne były także: motyw samotności i motywy baśniowe i fantastyczne w literaturze fantazy. Pozostałe tematy: portrety idealistów, kreacje matek, etos rycerski, poezja jako narzędzie walki z systemem, ideał człowieka i obywatela pojawiły się w prezentacjach niewielkiej grupy uczniów.

Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki

Wśród tematów z tego obszaru pojawiły się następujące:

• motyw ptaków;

• Lubelszczyzna;

• motywy mitologiczne;

• obraz kobiety;

• wieś;

• brzydota jako kategoria estetyczna;

• adaptacja filmowa;

• Tatry i pejzaż grecki.

Uczniowie w zdecydowanej większości wskazywali na związki literatury
i malarstwa, poza jedną osobą, która włączyła fotografię jako dziedzinę sztuki.

Język

„Językowe środki perswazji w reklamie” to temat wybierany przez uczniów najczęściej z tego zakresu tematycznego.

Analiza wyników:

Najwyższy wynik LO otrzymała klasa III f - 79,1%, natomiast najniższy klasa III b - 69,4%. Należy zauważyć, że rozrzut między najwyższym i najniższym wynikiem jest mały i wynosi tylko niecałe dziesięć procent. Świadczy to o wyrównanym poziomie klas liceum ogólnokształcącego. Średnia wyników wszystkich klas LO wynosi: 74,4%.

Natomiast w LP najwyższy wynik uzyskała klasa III cp - 71,6%, najgorzej III ap - 52,3%. Rozrzut między wynikami jest większy niż w LO, wynosi 19%. Średnia wyników LP wyniosła: 62,4%.

Wyższe wyniki egzaminu maturalnego z języka polskiego w części ustnej osiągnęły klasy LO.

Wnioski:

• wszyscy uczniowie zdali egzamin maturalny w części ustnej;

• rozrzut między wynikami wynosił 14 punktów (wynik maksymalny to 20 punktów, minimalny - 6),

• średnia wyniku wynosiła 15 punktów;

• kryterium „sposób realizacji tematu” w większości punktowane było 4 punktami;

• uczniowie w przeważającej większości znali i na ogół poprawnie interpretowali materiał rzeczowy, niektórzy - dobierając zbyt wiele tekstów literackich, np. powyżej 10 - analizowali go powierzchownie;

• największym mankamentem wypowiedzi były braki uczniów w formułowaniu sądów, opinii, uogólnianiu i syntetyzowaniu;

• w trakcie rozmowy nie zawsze uczniowie odpowiadali pełnymi zdaniami, 45% uczniów skracało wypowiedzi do pojedynczych zdań lub równoważników zdań;

• w kryterium językowym największy problem sprawia uczniom posługiwanie się właściwym słownictwem, poprawność językowa i ortofonia;

• najlepiej opanowane jest kryterium: kompozycja wypowiedzi, niemal wszyscy uczniowie uzyskali maksymalną liczbę punktów, czyli potrafią zbudować wypowiedź uporządkowaną i spójną.

Rekomendacje:

• w procesie kształcenia zwrócić uwagę na dłuższe wypowiedzi uczniów, płynność mówienia i ortofonię;

• położyć nacisk na bogacenie języka uczniów, zwłaszcza związanego z terminologią teoretyczno - literacką,

• pracować nad kształceniem umiejętności wartościowania, uogólniania, wyrażania sądów i opinii.

3. Część pisemna egzaminu maturalnego z języka polskiego

Średnia wyników w OKE Kraków z języka polskiego na poziomie podstawowym wyniosła 57,8%, a w szkole 63,3%, natomiast na poziomie rozszerzonym odpowiednio 46% i 52,5%.

Z powyższego zestawienia wynika, iż szkoła uzyskała wyższy wynik od średniej w OKE Kraków na obu poziomach. Analiza wyników egzaminu maturalnego z j. polskiego i części humanistycznej egzaminu gimnazjalnego wykazują bardzo dużą korelację. Znalazło to również potwierdzenie w diagnozach prowadzonych w procesie kształcenia. Można przyjąć, że wskaźnik wartości dodanej będzie dodatni.

Z czynników pedagogicznych największy pozytywny wpływ na osiągnięcia edukacyjne uczniów mają:

• kompetencje nauczycieli

• stosunek nauczycieli do uczniów i prowadzonych zajęć

• szkolny zestaw programów nauczania

• wyposażenie dydaktyczne szkoły, stosowane podręczniki

• organizacja zajęć lekcyjnych i pracy domowej uczniów.

Natomiast do czynników zakłócających uzyskiwanie pozytywnych efektów należy: plan i rozkład zajęć oraz nieobecność nauczycieli i organizacja zastępstw.

Do czynników indywidualnych pozytywnie wpływających na efektywność kształcenia zaliczyć można stosunek do przedmiotu, nauczyciela, szkoły oraz poczucie własnej wartości. Wpływ na obniżenie wyników egzaminu zewnętrznego zaliczyć można inteligencję, motywację do nauki i umiejętność uczenia się.

Największy wpływ na wyniki egzaminu maturalnego z języka polskiego miały czynniki środowiskowe, w tym brak współpracy rodziców ze szkołą, nadopiekuńczość rodziców, polegająca na tolerowaniu nieobecności na lekcjach, nieprzygotowywania się do zajęć oraz usprawiedliwiania zachowań niestosownych. Jednocześnie zauważamy niewielką pomoc, zachętę i motywowanie dzieci do nauki.

Kolejnym czynnikiem niesprzyjającym jest środowisko rówieśnicze uczniów, zwłaszcza tych, którzy mieszkają w bursach, na stancjach czy też dojeżdżają z okolicznych miejscowości. Wpływa to na ich frekwencję i przygotowanie do zajęć.

Osobną grupą problemów jest sytuacja finansowa rodziny, wielu bowiem nie stać na zakup podręczników i koniecznych pomocy dydaktycznych czy uczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych.

Wyniki poszczególnych klas:

Na poziomie podstawowym najwyższą średnią punktów uzyskała klasa III B 49 p., a najniższą klasa III E 41,6 p., czyli rozrzut wyniósł 7,4 pkt, tj. stosunkowo niedużo. Można więc stwierdzić, iż poziom w szkole jest wyrównany.

Na poziomie rozszerzonym najwyższy wynik uzyskała klasa III C 27,4 p., najniższy klasa III H 14,3 p. Rozrzut między poszczególnymi klasami był o wiele większy niż na poziomie podstawowym, ma na to wpływ matematyczno - informatyczny profil większości klas, które realizowały program na poziomie podstawowym.

W liceum profilowanym średnie wyników zarówno na poziomie podstawowym jak i rozszerzonym są niższe od średniej uzyskanej w liceum ogólnokształcącym. I tak III c uzyskała średnią 42,3 p., klasa III b 40,7 p., a klasa III a 37,2 p.

Poziom rozszerzony zdawany był przez 30 uczniów klas III B i III C, średnia punktów wyniosła 19,4 p.

Proponowane zmiany w programie rozwoju szkoły:

Zadania szczegółowe	Formy działania
Zapewnienie szkolnego zestawu programów nauczania dostosowanego do potrzeb i możliwości uczniów oraz zasobów szkoły	- ewaluacja szkolnego zestawu programów nauczania - ocena merytoryczna programów i ich przydatności w 3-letnim cyklu kształcenia - aktualizacja programów - praca nad korelacją wybranych programów nauczania - praca w zespołach nauczycielskich nad zintegrowaniem wiedzy i umiejętności edukacyjnych
Rozwijanie zainteresowań ucznia	- organizacja lub udział w konkursach przedmiotowych - organizacja i prowadzenie kół zainteresowań - realizacja ścieżek edukacyjnych na zajęciach lekcyjnych - ocena realizacji zakresu treści ścieżek edukacyjnych
Upowszechnianie aktywizujących metod nauczania	- doskonalenie zawodowe nauczycieli -kursy - wprowadzanie metod aktywizujących na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych
Diagnozowanie osiągnięć uczniów	- przeprowadzanie diagnozy ustalającej poziom wiedzy i umiejętności zgodnie ze standardami egzaminacyjnymi - wykorzystywanie wyników diagnozy w dalszej pracy

Wnioski do korekty szkolnego systemu kształcenia:

Obszar	Wnioski
Szkolny zestaw programów nauczania	We wszystkich programach nauczania zwiększyć nacisk na kształcenie umiejętności czytania tekstów popularnonaukowych.
Współpraca między nauczycielami	Wspólnie przygotowywać, przeprowadzać i podsumowywać projekty polegające na opiniowaniu, wnioskowaniu i krytycznej analizie problemów poddanych badaniu. Konsultować ze sobą te części programów nauczania, które dotyczą kształcenia umiejętności czytania tekstów popularnonaukowych.
Kompetencje zawodowe nauczycieli	Zorganizować szkolenie wewnętrzne dla nauczycieli kurs „Kształcenie umiejętności czytania tekstów popularnonaukowych na różnych przedmiotach”.

Informator maturalny od 2005 roku. Język polski, Warszawa 1993, s. 16

5

---