Vademecum sanitarne
Zapraszamy Państwa do zapoznania się z informacjami na temat różnych instalacji. Informacje - w zależności od typu instalacji - zostały podzielone na kilka grup, z których każda stanowi kompendium wiedzy
RURY I ŁĄCZNIKI
- Rury stalowe przewodowe
W instalacjach i sieciach zazwyczaj stosuje się rury stalowe czarne (niezabezpieczone przed korozją) lub ocynkowane, ze szwem lub bez niego. Rury łączy się na gwint lub kołnierzowo (połączenie rozłączne) albo poprzez spawanie (metodą nierozłączną). W instalacjach zimnej i ciepłej wody stosuje się rury stalowe ze szwem, ocynkowane, łączone na gwint. W instalacjach centralnego ogrzewania używane są rury stalowe czarne ze szwem lub bez niego. Łączy się je metodą spawania lub na gwint. W nowych instalacjach gazowych i instalacjach chłodniczych stosuje się rury stalowe czarne bez szwu, spawane, połączenia gwintowane wykorzystując jedynie do montażu uzbrojenia, kształtek, podłączania przyborów. Sieci gazowe wykonuje się z rur stalowych czarnych bez szwu lub ze szwem i łączy poprzez spawanie.W sieciach wodociągowych stosuje się rury stalowe czarne bez szwu. Mogą być łączone metodą spawania, na kielichy lub kołnierze.
- Rury miedziane bez szwu
Można je stosować do instalacji zimnej i ciepłej wody, centralnego ogrzewania, instalacji gazowych, chłodniczych, klimatyzacji. Rury miedziane produkuje się w trzech stopniach twardości: jako miękkie (średnice 6-54 mm), półtwarde i twarde (średnice 6-267 mm). Łączy się je metodą lutowania lub za pomocą łączników: zaciskowych i gwintowanych z mosiądzu lub gwintowanych z brązu. Rury miedziane są dostępne również w osłonach lub otulinach. Osłony, grubości 2-3 mm, wykonane z PVC, zabezpieczają przed uszkodzeniem miękkiej miedzi. Otuliny natomiast, z wyjątkiem płaszcza, który jest wykonany z PVC, są zbudowane z elastycznej twardej pianki poliuretanowej (PUR) lub twardej pianki izocyjanianowej (PIR). Otuliny z PUR stosuje się w rurach miękkich, otuliny z pianki PIR - w rurach twardych.Instalacje wykonane z miedzi charakteryzują się odpornością na korozję i znaczną wytrzymałością. Na powierzchniach rur i kształtek wykonanych z tego materiału nie osadza się kamień, dzięki czemu nie zmniejsza się średnica rur oraz nie zwiększają się opory przepływu. Miedź ma również najmniejszą ze wszystkich materiałów instalacyjnych chropowatość powierzchni - 0,0015 mm (dla porównania tworzywa sztuczne - 0,07 mm, stal - 0,15 mm), co sprawia, że przy takich samych wielkościach instalacji przekroje rur miedzianych są znacznie mniejsze niż innych. Ponadto miedź nie dopuszcza do tworzenia się biofilmu, który ma decydujący wpływ na dalszy rozwój bakterii w systemach instalacyjnych. Nie zaleca się stosowania instalacji miedzianych do wody użytkowej na terenach, gdzie ma ona odczyn <7,0 pH.
- Rury z tworzyw sztucznych
Tworzywa sztuczne mają bardzo dobre właściwości ciepłochronne dzięki temu, że znacznie gorzej niż stal przewodzą ciepło (ponad 200 razy). Powoduje to zmniejszenie strat termicznych nieizolowanych przewodów w instalacjach ciepłej wody i centralnego ogrzewania, a w instalacjach zimnej wody zapobiega powstawaniu zjawiska roszenia rur lub je zmniejsza. Ma to szczególne znaczenie w pomieszczeniach o zwiększonej wilgotności, np. w łazienkach, pralniach. Rury z tworzyw sztucznych charakteryzują się ponadto odpornością na korozję, są obojętne biologicznie i chemicznie, nie wchodzą w reakcje z wodą i zawartymi w niej związkami, są także odporne na działanie wielu kwasów i zasad.Wadą tworzyw sztucznych jest mała odporność na działanie niskiej i wysokiej temperatury. Najmniej odporne na niską temperaturę są: PVC, PVC-U i CPVC (do 0oC), najbardziej - polipropylen (do -40oC). Najbardziej odporne na wysoką temperaturę są: polipropylen i polibutylen (do +90oC), PE-X i rury wielowarstwowe (do +95oC).Współczynnik rozszerzalności liniowej rur z tworzyw sztucznych jest od kilku do kilkunastu razy większy niż stali. Najbardziej wydłużają się rury z PE-X, PE i PP (ok. 18 razy), przeznaczone do pracy w wysokiej temperaturze, czyli stosowane w instalacjach c.o. Zapobiega się temu, stosując rury z wkładką aluminiową (w przypadku rur z PP), rury wielowarstwowe (PE-X/Al/PE-X) lub odpowiednie kompensacje. Najmniej wydłużają się rury z PVC, CPVC i PVC-U (ok. 8 razy bardziej niż stal), ale nie są one przeznaczone do instalacji centralnego ogrzewania.Rury z tworzyw sztucznych nie są odporne na wnikanie tlenu do instalacji. Im wyższa temperatura czynnika roboczego, tym więcej tlenu się do niej przedostaje. Dlatego do instalacji centralnego ogrzewania zaleca się rury ze specjalną powłoką, tzw. antydyfuzyjną.
# W technice instalacyjnej najczęściej stosuje się:
. polichlorek winylu (PVC), polichlorek winylu chlorowany (CPVC), niezmiękczony (nieplastyfikowany) polichlorek winylu (PVC-U): rury z tych tworzyw są odporne na działanie wody, agresywnych cieczy, tlenu i ozonu; zalecana temperatura czynnika wynosi od 0oC do +60oC, chociaż na rynku są systemy dopuszczone do stosowania w instalacjach c.o.; maksymalne ciśnienie robocze to 1 MPa (CPVC), 1,6 MPa (PVC-U); rury z PVC i PVC-U produkuje się w średnicach 12-630 mm, z CPVC - 10-110 mm; łączy się je kielichowo metodą klejenia (połączenie nierozłączne), za pomocą uszczelek gumowych lub kształtek kołnierzowych (połączenia rozłączne); rury z PVC i PVC-U stosuje się w instalacjach i sieciach wodociągowych oraz kanalizacyjnych, jako rury drenarskie i osłonowe (np. do kabli i przewodów); rury z CPVC można stosować także do instalacji ciepłej wody;
. polietylen (PE): niskiej gęstości - PE-LD, średniej gęstości - PE-MD i wysokiej gęstości - PE-HD (klasy PE 63, PE 80 i PE 100; klasyfikacja ta opiera się na określeniu parametru MRS - minimalnej wymaganej wytrzymałości; im większa wartość liczbowa, tym trwalszy materiał); polietylen jest odporny na działanie kwasów i zasad, natomiast ulega zniszczeniu pod wpływem promieniowania UV; można go stosować w temperaturze od -20oC do +60oC i przy ciśnieniu roboczym do 1,6 MPa; zakres średnic wynosi 12-1600 mm (są dostępne także rury większe, np. dwuścienne rury średnicy wewnętrznej do 3000 mm wytworzone z zamkniętego profilu skrzynkowego); do łączenia rur polietylenowych stosuje się trzy metody: zgrzewania elektrooporowego,doczołowego i polifuzyjnego; można je również zespalać mechanicznie: za pomocą łączników gwintowanych, kołnierzowych (tzw. łączników przejściowych) lub złączek zaciskowych (metalowych lub z tworzywa); rury z polietylenu są przeznaczone do instalacji wewnętrznych zimnej i ciepłej wody, instalacji przemysłowych, sieci wodociągowych, gazowych, kanalizacji ciśnieniowej, a także stosuje się je jako rury osłonowe;
. polietylen sieciowany (PE-X, PE-Xa, PE-Xb, PE-Xc): polietylen sieciowany jest to polietylen PE-HD poddawany specjalnej obróbce, w wyniku której powstają poprzeczne wiązania między łańcuchami cząsteczek; w zależności od metody sieciowania rozróżnia się cztery rodzaje polietylenu sieciowanego stosowanego do produkcji rur: PE-Xa (z nadtlenkową metodą sieciowania), PE-Xb (z silanową metodą sieciowania), PE-Xc (z elektronową metodą sieciowania) i PE-Xd (z azową metodą sieciowania); polietylen ten jest odporny na działanie większości kwasów i zasad, a także tynku i cementu; przeznacza się go do instalacji o temperaturze do +90oC i ciśnieniu roboczym do 1 MPa; zakres średnic tego typu rur wynosi 10-160 mm; połączenia wykonuje się za pomocą łączników: miedzianych, z mosiądzu lub z tworzywa sztucznego PSU (polisulfonu), gwintowanych, zaciskowych, samozaciskowych; rury z PE-X stosuje się przede wszystkim w instalacjach centralnego ogrzewania i ogrzewania podłogowego; w celu zabezpieczenia przed wnikaniem tlenu do instalacji pokrywa się je na ogół warstwą antydyfuzyjną;
. polipropylen (PP): w Polsce stosuje się powszechnie rury z polipropylenu typu 3, uzyskiwanego z surowca o nazwie HOSTALEN; jedną z odmian PP jest tzw. polipropylen wysokotemperaturowy (PP--High Temperature); polipropylen wykazuje odporność chemiczną na ponad 300 związków i substancji chemicznych, w tym na działanie kwasów o dużym stężeniu, soli organicznych i zasad; może być stosowany w temperaturze do +90oC i przy ciśnieniu do 1,6 MPa; zakres średnic tego typu rur wynosi 12-630 mm; łączy się je metodą zgrzewania polifuzyjnego, elektrooporowego lub za pomocą łączników gwintowanych albo kołnierzowych z wkładką mosiężną i stosuje je w instalacjach zimnej i ciepłej wody użytkowej, centralnego ogrzewania, instalacjach i sieciach kanalizacyjnych, instalacjach przemysłowych, jako rury drenarskie i osłonowe; w celu zmniejszenia wydłużalności cieplnej polipropylenu, w rurach przeznaczonych do centralnego ogrzewania stosuje się wkładkę aluminiową (tzw. rury STABI) lub warstwę włókna szklanego;
. polibutylen (PB): rury wykonane z tego materiału są odporne na wysoką temperaturę, działanie wielu kwasów, zasad oraz rozpuszczalników o słabym stężeniu; charakteryzują się również dużą odpornością na ścieranie; krótkotrwała temperatura czynnika może wynosić do +100oC, ciągła do +90oC, maksymalne ciśnienie robocze - 1 MPa; produkuje się rury średnicy 10-160 mm, łączone przez zgrzewanie polifuzyjne lub za pomocą złączek zaciskowych z polibutylenu z wkładką mosiężną; polibutylen stosuje się w instalacjach zimnej i ciepłej wody, centralnego ogrzewania oraz w sieciach ciepłowniczych;
. rury wielowarstwowe: są najczęściej złożone z dwóch zewnętrznych warstw polietylenu wysokiej gęstości (PE-HD) lub polietylenu sieciowanego (PE-X i jego odmian) oraz ze środkowej warstwy z aluminium, np. PE-Xa/Al/PE-HD, PE-X/Al/PE-X; dzięki zawartości aluminium charakteryzują się bardzo małą rozszerzalnością cieplną; przeznaczone są do pracy przy temperaturze czynnika do +95oC i ciśnieniu roboczym do 1 MPa; zakres średnic wynosi 10-50 mm; łączy się je mechanicznie - za pomocą łączników mosiężnych zaciskowych, zaciskowo-gwintowanych lub tzw. zaprasowywanych; rury wielowarstwowe stosuje się do instalacji zimnej i ciepłej wody oraz centralnego ogrzewania.
Średnica nominalna DN - średnica zewnętrzna rury, podawana bez uwzględnienia niedokładności wynikających z technologii produkcji. Dla kształtek i elementów złącznych jest to wewnętrzna średnica kielicha lub zewnętrzna średnica "bosego" końca. Średnice rur instalacyjnych określa się w calach. 1 cal jest równy 25,4 mm. |
STELAŻE MONTAŻOWE DO PRZYBORÓW SANITARNYCH
Służą do zawieszania przyborów sanitarnych (umywalek, misek ustępowych, bidetów, pisuarów) na ścianie lub na specjalnej konstrukcji stalowej. Dzieli się je na stelaże do zabudowy ciężkiej i lekkiej.
# Stelaże do zabudowy ciężkiej montuje się do ścian murowanych odpowiedniej grubości (czyli również wytrzymałości). Ściana taka musi wytrzymać ciężar urządzenia i korzystającej z niego osoby. Stelaż przykręca się do ściany lub opiera na wspornikach stalowych (nogach montażowych), obudowuje płytą gipsowo-kartonową lub obmurowuje.
# Stelaże do zabudowy lekkiej umożliwiają montaż przyborów w dowolnym miejscu, przy cienkiej ścianie działowej lub gipsowo-kartonowej, np. na środku łazienki. Ich konstrukcja może utrzymać ciężar nawet 400 kg. Firmy oferują także całe systemy, w których do specjalnej szyny montażowej przykręca się poszczególne stelaże. Można z nich zbudować także całą wnękę instalacyjną (tzw. szacht). Stelaże do zabudowy lekkiej obudowuje się płytą gipsowo-kartonową.
ZŁĄCZA ELASTYCZNE
Wykorzystywane są do łączenia instalacji rurowej z odbiornikiem (np. baterią umywalkową) lub urządzeniem (np. hydroforem). Zbudowane są z rury gumowej w oplocie ze stali nierdzewnej. Na jej końcach znajdują się elementy łączące - nakrętki lub nyple. Przy zakupie należy zwrócić uwagę na średnicę złącza elastycznego, jego długość, dopuszczalne ciśnienie pracy, temperaturę, przy której zachowuje swoje właściwości, a także - w przypadku wody pitnej - czy ma Atest PZH. Szczególnie trzeba sprawdzić okres gwarancji udzielanej przez producenta (np. 10 lat), gdyż świadczy to o jakości zarówno użytych materiałów, jak i wykonania złącza elastycznego. Kilka lat temu na rynku było wiele złączy złej jakości, które stały się przyczyną zalań mieszkań. Po upływie okresu gwarancyjnego zaleca się wymianę złączy na nowe. W przypadku zastosowania złącza w instalacjach do przesyłania innych substancji niż woda, należy skontaktować się z producentem i uzyskać stosowne gwarancje prawidłowej pracy.
ODWODNIENIA POWIERZCHNI
Systemy odwodnień stosowane są do odbierania nadmiaru wód opadowych z terenów o małej przepuszczalności podłoża. Wyróżnia się dwa główne typy odwodnień: punktowe i liniowe.
# Odwodnienia punktowe stosowane są do powierzchni płaskich lub o bardzo niewielkim zróżnicowaniu wysokości terenu. Głównymi elementami tego typu odwodnień są wpusty i studzienki umieszczone w specjalnie wykonanych zagłębieniach terenu, połączone z instalacją kanalizacyjną. Elementy systemu produkuje się w wersjach sklasyfikowanych wg normy DIN-19599 od H do M, przystosowanych do różnych obciążeń:
. klasa H1,5 dotyczy nieużytkowanych powierzchni dachów,
. klasa K3 (o dopuszczalnym obciążeniu do 2 kN) obejmuje powierzchnie, na których nie odbywa się ruch kołowy (np. toalety, wewnętrzne baseny, patia, balkony, piwnice),
. klasa L15 (o dopuszczalnym obciążeniu do 10 kN) jest przeznaczona do montażu w pomieszczeniach używanych do celów komercyjnych o niskim natężeniu ruchu kołowego, z wyłączeniem ruchu wózków widłowych,
. klasa M125 (o dopuszczalnym obciążeniu do 85 kN) dotyczy pomieszczeń, w których odbywa się ruch kołowy (np. warsztaty, hale przemysłowe, magazyny, garaże).
# Odwodnienia liniowe stosowane są do odprowadzania wody z terenów utwardzonych, a ich głównymi elementami są korytka i ruszty. Produkuje się je w wersjach przystosowanych do różnych obciążeń, sklasyfikowanych wg normy DIN-19580 od A do F:
. klasa A15 (o dopuszczalnym obciążeniu do 15 kN) obejmuje obszary, po których poruszają się wyłącznie piesi i rowerzyści,
. klasa B125 (o dopuszczalnym obciążeniu do 125 kN) obejmuje drogi, ciągi piesze, parkingi dla samochodów osobowych,
. klasa C250 (o dopuszczalnym obciążeniu do 250 kN) jest przeznaczona do montażu na ulicach i chodnikach w strefach przykrawężnikowych oraz na poboczach dróg,
. klasa D400 (o dopuszczalnym obciążeniu do 400 kN) może być montowana na jezdniach, autostradach, parkingach dla samochodów osobowych i ciężarowych (np. przy autostradach),
. klasa E600 (o dopuszczalnym obciążeniu do 600 kN) obejmuje powierzchnie komunikacyjne niepubliczne, narażone na szczególnie duże obciążenie kołowe, np. drogi komunikacyjne w zakładach przemysłowych,
. klasa F900 (o dopuszczalnym obciążeniu do 900 kN) dotyczy powierzchni specjalnych, np. na lotniskach.Na terenach przydomowych (w budownictwie jedno- i wielorodzinnym) stosuje się zazwyczaj systemy z klasy A i B.Materiałem najczęściej używanym do produkcji korytek jest polimerobeton. Jest to beton z domieszką żywicy i ziarnistego kwarcu. Do jego zalet należą: odporność na mróz, trwałość, wodoszczelność i odporność na działanie substancji chemicznych. Dostępne są także korytka z tworzyw sztucznych: PVC, PP, PE oraz z betonu włóknistego (z dodatkiem włókna szklanego) lub ze zwykłego betonu. Korytka wykonywane są także ze stali nierdzewnej, stosuje się je przede wszystkim na tarasach. Ruszty wykonuje się najczęściej ze stali nierdzewnej lub ocynkowanej, z polimerobetonu, żeliwa i PVC. Długość korytek wynosi zwykle 50 lub 100 cm. Ich dno może być płaskie lub ukształtowane ze spadkiem. Te pierwsze po ułożeniu tworzą kanał bez spadku, drugie ze spadkiem. Kanały bezspadkowe stosujemy w terenie lekko nachylonym lub do połączeń kaskadowych, przeznaczone są także do odwadniania mniejszych powierzchni. Długość takiego kanału nie powinna przekraczać 5-10 m. Ruszty mocuje się do korytek za pomocą śrub lub zatrzasków.Uzupełnieniem systemu odwodnień liniowych są studzienki, wpusty podwórzowe lub podłogowe, kolektory piasku, osadniki, skrzynki odpływowe oraz wycieraczki.
DRENAŻE
Wyróżnia się dwa powszechnie stosowane rodzaje drenażu: opaskowy (zewnętrzny) i powierzchniowy (wewnętrzny). # Drenaż opaskowy wykonuje się wokół budynku w celu odprowadzenia wilgoci gromadzącej się przy elementach budowli zagłębionych w gruncie.
# Drenaż powierzchniowy można wykonać pod podłogą, jeżeli warunki wodno-gruntowe powodują również dopływ wody pod spód budowli. Drenaż ten zbiera wodę, a następnie odprowadza ją do drenażu opaskowego. Głównym elementem drenażu są rury z otworami drenażowymi (tzw. rury perforowane) wykonanymi na całym obwodzie. Rozwiązanie takie pozwala na zbieranie wód napływających ze wszystkich kierunków, a więc zarówno wód opadowych, przesączających się przez glebę, jak i wód gruntowych podnoszących okresowo swój poziom. Rury w najwyższych punktach drenażu oraz w miejscach połączeń dwóch lub więcej przewodów łączone są ze studzienkami kanalizacyjnymi lub specjalnymi studzienkami drenażowymi. Zazwyczaj w części dennej studzienki drenażowej znajduje się osadnik zabezpieczający instalację odwadniającą przed zamuleniem. W przypadku drenażu powierzchniowego istnieje możliwość zastąpienia rur drenarskich warstwą filtracyjną o minimalnej grubości 20 cm.Woda z drenażu powinna być usuwana poza granice działki w taki sposób, aby zminimalizować zagrożenie powtórnego jej napływu (np. poprzez odprowadzenie jej do kanalizacji deszczowej lub cieku wodnego).
|
|
Elementy drenażu opaskowego
Elementy drenażu powierzchniowego
ZAWORY TERMOSTATYCZNE
Zawory termostatyczne służą do regulacji temperatury w pomieszczeniach przez sterowanie zmianą strumienia objętości czynnika grzewczego przepływającego przez grzejnik.W skład każdego urządzenia wchodzą dwie zasadnicze części: wkładki zaworowe (część wykonawcza) i głowica (część czujnikowo-sterująca).
# Wkładki zaworowe - produkuje się z nastawą (regulacją) wstępną lub bez niej. Regulacja wstępna służy do hydraulicznego wyregulowania instalacji i polega na trwałym zdławieniu przepływu ciepłej wody przez zawór. Zawory z nastawą wstępną są przeznaczone przede wszystkim do instalacji typu zamkniętego. Zawory bez nastawy wstępnej, ze względu na mniejsze opory przepływu, stosuje się np. w instalacjach grawitacyjnych (typu otwartego). # Budowa głowicy - wewnątrz głowicy znajduje się sprężysty mieszek wypełniony cieczą (głowice z czujnikiem cieczowym), woskiem (głowice z czujnikiem woskowym) lub gazem (głowice z czujnikiem gazowym). Gdy czujnik jest wbudowany w głowicę, ma bezpośrednie połączenie z pokrętłem. W głowicach z czujnikiem zdalnym jest on umieszczony na ścianie i połączony z głowicą za pomocą cienkiej rurki, tzw. kapilary. Głowice z wbudowanym czujnikiem montuje się bezpośrednio na zaworze. W głowicach z czujnikiem zdalnym czujnik montuje się w miejscu reprezentatywnym, w którym wartość temperatury jest taka jak w całym pomieszczeniu. Dzięki temu unika się ochłodzenia pomieszczenia, np. z powodu nadmiernego ogrzania powietrza w strefie przygrzejnikowej.
AUTOMATYKA GRZEWCZA
# Podział regulatorów ze względu na:
. rodzaj zasilania:
- regulatory bezpośredniego działania (energia potrzebna do pracy urządzenia pobierana jest z samego regulatora, np. przepływająca przez zawór termostatyczny gorąca woda powoduje rozszerzenie mieszka, który przymyka zawór, ustalając w ten sposób przepływ zapewniający żądaną temperaturę w pomieszczeniu),
- regulatory z energią pomocniczą (elektryczne, pneumatyczne i hydrauliczne);
. rodzaj sygnału wyjściowego: ciągłe, impulsowe oraz dwu- i trójstawne (trójnastawne);
. sposób zmiany sygnału wyjściowego: analogowe i cyfrowe (elektroniczne);
. sposób tworzenia sygnału wyjściowego: proporcjonalne (P), proporcjonalno-całkujące (PI), proporcjonalno-całkująco-różniczkujące (PID).Regulatory bezpośredniego działania mają charakterystykę proporcjonalną. # Regulatory wykorzystywane w instalacjach grzewczych:
. regulatory pokojowe (termostaty pokojowe) - sterują pracą kotła w zależności od temperatury panującej w pomieszczeniu; mogą być programowane w cyklu dobowym lub tygodniowym;
. regulatory pogodowe - sterują pracą kotła na podstawie pomiarów temperatury na zewnątrz budynku i temperatury wody zasilającej instalację c.o. (uwzględniają zmiany temperatury na zewnątrz);
. regulatory różnicy ciśnienia - stabilizują różnicę między ciśnieniem zasilania a ciśnieniem powrotu czynnika grzewczego;
. regulatory z ogranicznikiem przepływu - zapewniają stabilny przepływ czynnika grzewczego przez wymiennik ciepła; współpracują z czujnikami temperatury zewnętrznej, dostosowując odpowiednie parametry do jej zmian.
WODOMIERZE
W instalacjach wodociągowych stosuje się wodomierze wirnikowe, w których wirnik jest poruszany przez przepływającą wodę. W zależności od konstrukcji wodomierze wirnikowe można podzielić na: skrzydełkowe, śrubowe i sprzężone.Średnica przyłączy wodomierzy skrzydełkowych wynosi 15-40 mm, śrubowych min. 40 mm, natomiast wodomierzy sprzężonych od 50/20 do 150/40 mm. Do montażu w domu jednorodzinnym stosuje się wodomierze skrzydełkowe jedno- i wielostrumieniowe.
# Wodomierze skrzydełkowe mają wbudowany wirnik o osi pionowej (oś wirnika umieszczona jest prostopadle do kierunku przepływającej przez wodomierz wody), zaopatrzony w kilka rozmieszczonych równomiernie łopatek (skrzydełek).
Wodomierze te można podzielić na:
- jednostrumieniowe, w których woda dopływa do wirnika jednym zwartym strumieniem; przeznaczone są do pomiaru zużycia wody zimnej o temp. do +50oC i wody ciepłej o temp. do +90oC w budynkach mieszkalnych; nominalny strumień objętości wynosi od 1 do 10 m3/h,
- wielostrumieniowe, w których woda dopływa do wirnika wieloma strumieniami - symetrycznie wokół wirnika; przeznaczone są do pomiaru zużycia wody zimnej o temp. do +50oC i wody gorącej o temp. do +120oC; zaleca się ich stosowanie w piwnicach i studzienkach wodomierzowych; dostępne średnice przyłączy tych wodomierzy wynoszą od 15 do 40 mm, a nominalny strumień objętości od 1,5 do 10 m3/h.
# Wodomierze śrubowe mają wirnik wyposażony w łopatki tworzące śrubę wielozwojową. Stosuje się je do pomiaru objętości wody zimnej o dużej zmienności natężenia przepływu, przy przepływach rzędu 15-500 m3/h. Dostępne średnice przyłączy tych wodomierzy wynoszą od 50 do 500 mm. Odczyt wskazań może być bezpośredni lub zdalny. Do wykonywania zdalnego odczytu zużycia wody stosuje się wodomierze z nadajnikiem impulsów - montowane w mieszkaniu, a poza mieszkaniem - liczniki zliczające impulsy. Licznik jest połączony z wodomierzem za pomocą przewodu elektrycznego.
# Wodomierze sprzężone zbudowane są z dwóch wodomierzy: śrubowego (do pomiaru dużych strumieni objętości wody) i skrzydełkowego wielostrumieniowego (do pomiaru małych strumieni objętości wody) oraz zaworu sprężynowo-membranowego. Stosuje się je w instalacjach, w których występuje bardzo duże zróżnicowanie w poborze wody (np. w szpitalach, hotelach, szkołach, budynkach użyteczności publicznej o dużym zagrożeniu pożarowym, gdzie znaczne pobory wody mogą występować w sporadycznych i awaryjnych sytuacjach). Nominalny strumień objętości wynosi od 15/2,5 do 150/10 m3/h.
CIEPŁOMIERZE
Służą do pomiaru ilości ciepła oddanego lub pobranego przez przepływającą w instalacji ciepłą wodę. W skład ciepłomierza wchodzą: przetwornik przepływu, dwa czujniki temperatury oraz przelicznik. W zależności od konstrukcji dzielą się na składane, gdy elementy te występują oddzielnie, i kompaktowe, gdy elementy są zespolone. Przetwornik przepływu montuje się na przewodzie zasilającym lub powrotnym, a na obu przewodach instaluje się czujniki temperatury. Przelicznik można umieścić w dowolnym miejscu, np. na ścianie węzła cieplnego lub przetworniku przepływu. Przeliczniki, w zależności od konstrukcji, mogą mierzyć także inne parametry, takie jak moc cieplna, temperatura zasilania i powrotu, natężenie przepływu i inne. Przetworniki przepływu mogą być wirnikowe, śrubowe (z częściami ruchomymi), magnetoindukcyjne, ultradźwiękowe, wirowe, zwężkowe.
PODZIELNIKI KOSZTÓW OGRZEWANIA
Nie są przyrządami pomiarowymi mierzącymi bezpośrednie zużycie energii cieplnej, określają jedynie pomocniczą wielkość służącą do rozdziału kosztów ogrzewania pomiędzy poszczególnych użytkowników. Dzieli się je na cieczowe (wyparkowe) i elektroniczne.
# Cieczowe podzielniki kosztów - działają bez dodatkowego źródła zasilania. Charakteryzują się prostą budową. Do korpusu podzielnika jest przymocowana ampułka z cieczą pomiarową, najczęściej benzoesanem metylu lub innym rozpuszczalnikiem organicznym, który odparowuje tym szybciej, im wyższa jest temperatura otoczenia. Ubytek cieczy jest przeliczany na wartość ciepła wyemitowanego przez dany grzejnik. Produkuje się także podzielniki cieczowe z ampułkami kapilarnymi. Kapilary zawierają w porównaniu z tradycyjnymi ampułkami kilkakrotnie mniej płynu. Ich zaletą jest możliwość montażu na grzejniku w pozycji poziomej.
# Elektroniczne podzielniki kosztów - mierzą dokładnie temperaturę grzejnika i powietrza w pomieszczeniu oraz określają bieżące zużycie energii cieplnej. Wszystkie informacje rejestruje procesor. Dane te są pokazywane na ciekłokrystalicznym wyświetlaczu. Dodatkowo można uzyskać wiele innych informacji, takich jak: wartość zużycia energii cieplnej w roku poprzednim, data odczytu, maksymalna temperatura grzejnika i powietrza w pomieszczeniu w bieżącym roku oraz inne (w zależności od typu podzielnika). Elektroniczne podzielniki kosztów mogą współpracować ze zdalnym odczytem za pomocą fal radiowych, co umożliwia automatyczne przekazywanie danych o zużyciu ciepła bez zakłócania spokoju mieszkańców.
KOMPLEKSOWESYSTEMY OPOMIAROWANIA
Podstawę systemu stanowi lokalna sieć umożliwiająca integrację przyrządów pomiarowych oraz ich zdalny odczyt i rejestrację wskazań (wodomierzy, ciepłomierzy, gazomierzy, elektronicznych podzielników kosztów, liczników energii elektrycznej). Przekazywanie danych może odbywać się w systemie przewodowym za pomocą linii kablowych (np. telefonicznych, sieci komputerowych) lub bezprzewodowym (np. drogą radiową).
Podstawowe elementy systemu to:
. urządzenia pomiarowe wyposażone w odpowiedni nadajnik impulsów,
. odpowiednia infrastruktura komunikacyjna,
. terminal rejestrujący i przechowujący dane z odpowiednim oprogramowaniem.
WZBIORCZE NACZYNIA PRZEPONOWE
Naczynie wzbiorcze chroni instalację centralnego ogrzewania przed przekroczeniem dopuszczalnego ciśnienia. Składa się ze stalowej obudowy i przepony (membrany) z tworzywa sztucznego, dzielącej naczynie na pół (naczynia z membraną połówkową). Po jednej stronie przepony przestrzeń jest wypełniona gazem (najczęściej azotem), po drugiej - wodą. Gdy objętość wody grzewczej w instalacji wzrasta, jej nadmiar wpływa do naczynia. Następuje sprężenie gazu. Gdy temperatura wody maleje, gaz się rozpręża, dzięki czemu woda wypływa z naczynia. W dużych naczyniach przepona otacza odrębną, zamkniętą przestrzeń wodną wewnątrz zbiornika, a przestrzeń wypełniona azotem otacza przeponę jak płaszcz (naczynia z membraną typu workowego). W takich naczyniach przepony są wymienne. Naczynia wzbiorcze mogą być wyposażone w sprężarkę. Gdy ilość wody w naczyniu maleje, sprężarka tłoczy powietrze do jego wnętrza.
POMPY
Pompy dzieli się na: wyporowe, wirowe, strumieniowe i uderzeniowe. Najczęściej stosuje się pompy wirowe, w których obracający się wirnik powoduje zasysanie cieczy do wnętrza pompy i tłoczenie jej w górę. W zależności od kształtu wirnika pompy wirnikowe dzieli się na: odśrodkowe, diagonalne, helikoidalne oraz śmigłowe.
# Pompy wirowe:
. pompy samozasysające - nie muszą być zalane wodą w momencie uruchamiania; oznacza to, że mogą się znajdować powyżej miejsca, z którego czerpią wodę; maksymalna wysokość ssania w pompach samozasysających (maksymalna odległość między poziomem wody a przewodem wlotowym pompy znajdującej się nad lustrem wody) teoretycznie wynosi 9,81 m, a w praktyce nie przekracza 8 m; pompy te stosuje się do zasysania wody ze zbiorników położonych poniżej pompy, do nawadniania, podlewania, przepompowywania; w połączeniu ze zbiornikami hydroforowymi i przekaźnikami ciśnieniowymi tworzą zestawy hydroforowe;
. pompy zatapialne - zwane też zanurzeniowymi, są przystosowane do pracy w środowisku wodnym i przeznaczone do pompowania wody brudnej lub ścieków; w zależności od konstrukcji, czyli od średnicy tzw. wolnego przelotu, określa się maksymalną wielkość przepływających przez pompę zanieczyszczeń - im jest ona większa, tym większe zanieczyszczenia przepłyną przez pompę, nie blokując jej; pompy zatapialne do ścieków mogą być wyposażone w rozdrabniacz ciał stałych znajdujących się w ściekach; pracą pompy zatapialnej może sterować wyłącznik pływakowy;
. pompy obiegowe - stanowią element instalacji centralnego ogrzewania systemu zamkniętego; wymuszają obieg wody grzewczej w instalacji poprzez pokonanie strat ciśnienia wynikających z przepływu cieczy; charakteryzują się małą wysokością podnoszenia;
. pompy cyrkulacyjne c.w.u. - pompy wirowe, których zadaniem jest zapewnienie ciągłego obiegu ciepłej wody użytkowej (cyrkulacji c.w.u.) od źródła ciepła (podgrzewacza) do odbiornika (kranu), czyli utrzymanie stałej temperatury wody w instalacji cyrkulacyjnej; podobnie jak pompy obiegowe mają małą wysokość podnoszenia; . pompy wielostopniowe - mają zwiększoną wysokość podnoszenia dzięki szeregowemu połączeniu kilku lub kilkunastu wirników;
. pompy głębinowe - są to pompy wirowe przeznaczone do pompowania wody z dużej głębokości; mają budowę przystosowaną do pracy w wodzie.
W zależności od konstrukcji, pompy obiegowe i cyrkulacyjne dzieli się na:
- dławnicowe - w których pompa jest połączona z silnikiem za pomocą dławnicy, a pompowana ciecz oddzielona od silnika,
- bezdławnicowe - w których silnik i pompa stanowią całość, wirnik silnika pompy jest obmywany tłoczoną cieczą. W domowych instalacjach centralnego ogrzewania stosuje się przeważnie pompy bezdławnicowe. Dostępne są również pompy obiegowe z płynną regulacją obrotów, przeznaczone do instalacji z zaworami regulacyjnymi. Reagują one na zmieniające się warunki pracy instalacji (spowodowane zamykaniem lub otwieraniem się zaworów) i utrzymują ciśnienie na stałym, zadanym poziomie.
Wysokość podnoszenia - różnica między ciśnieniem tłoczenia a ciśnieniem ssania. Wysokość podnoszenia wyraża się w metrach słupa wody. Pojęcie to jest stosowane zamiennie z terminem ciśnienie wytwarzane przez pompę, wyrażanym w paskalach (Pa). Relacja między nimi jest następująca: 1 m wysokości podnoszenia wody przez pompę jest w przybliżeniu równy 10 kPa. |
URZĄDZENIA ROZDRABNIAJĄCO-PRZEPOMPOWUJĄCE
Są wykonane jako przystawki do przyborów sanitarnych lub wbudowane w miski ustępowe (tzw. kompaktowe miski ustępowe).
# Przystawki - są to niewielkie zbiorniki z białego tworzywa sztucznego wyposażone w pompę i noże rozdrabniające. Pompują ścieki z urządzeń (np. pralki) lub przyborów sanitarnych umieszczonych w miejscach oddalonych od pionu kanalizacyjnego lub znajdujących się poniżej niego. Produkuje się kilka rodzajów wolno stojących urządzeń rozdrabniająco-przepompowujących. Wybór zależy od tego, z ilu i jakich urządzeń chcemy odprowadzić ścieki. Mogą to być jedna lub dwie miski ustępowe, umywalka, pralka, zmywarka, wanna itp. # Kompaktowe miski ustępowe - są to miski ustępowe z wbudowanym urządzeniem rozdrabniająco-przepompowującym. Wyglądem przypominają zwykłe miski ustępowe. W tylnej części mają wbudowany rozdrabniacz i pompę przepompowującą ścieki do kanalizacji. Kompaktowe miski ustępowe nie wymagają spłuczki. Podłącza się je bezpośrednio do instalacji wodnej za pomocą złącza elastycznego. Produkowane są wyłącznie w wersji stojącej.
URZĄDZENIA DO UZDATNIANIA WODY
# Filtry mechaniczne (wstępne) - zatrzymują zanieczyszczenia stałe (o wielkości ziaren od 1 do 100 µm): piasek, odrobiny rdzy lub kamienia obrastającego rury. Dzięki temu chronią przed zniszczeniem inne urządzenia do uzdatniania wody i elementy instalacji. Zazwyczaj są to filtry z wymiennymi wkładami o stałej wielkości porów lub wykonane warstwowo - pozwala to na stopniowe zatrzymywanie zanieczyszczeń mechanicznych różnej wielkości. Filtry mogą mieć różne wypełnienie: metalową siatkę (tzw. siatkowe), tworzywo sztuczne (np. polipropylen), żwir lub materiał ceramiczny. Spotyka się również wkłady złożone z dwóch rodzajów wypełnienia, np. polipropylenowo-węglowe. Im drobniejsze wypełnienie, tym więcej zanieczyszczeń zostaje zatrzymanych, ale też częściej trzeba czyścić lub wymieniać wkład; wkłady mogą być jednorazowe lub wielokrotnego użytku.
# Filtry węglowe - wypełnione są węglem aktywnym, który wiąże chlor i związki chloropochodne, środki ochrony roślin, detergenty i inne substancje organiczne trafiające do wody wraz ze ściekami przemysłowymi. Poprawiają smak i zapach wody, zmniejszają również jej mętność.
# Odżelaziaczo-odmanganiacze - służą do usuwania związków żelaza lub manganu albo obu tych związków jednocześnie. Zmniejszają zabarwienie i mętność wody oraz zawartość amoniaku i siarkowodoru.
# Wymienniki jonitowe - ich wypełnienie stanowi regenerowalna, selektywna żywica jonowymienna:
. zmiękczacze - zmniejszają twardość wody, czyli usuwają z niej związki wapnia i magnezu (powodujące tę twardość),
. inne wymienniki jonitowe - mają budowę podobną do zmiękczaczy, ale umieszczony wewnątrz kolumny jonit selektywny może wiązać jeszcze inne zanieczyszczenia, takie jak amoniak, azotany, chlorki.
# Systemy z odwróconą osmozą - ich głównym elementem jest półprzepuszczalna membrana, która zatrzymuje wszelkie zanieczyszczenia znajdujące się w wodzie (sole w niej rozpuszczone, bakterie i wirusy), a przepuszcza jedynie cząsteczki wody. Następuje wtedy całkowite oczyszczenie wody - zostaje ona pozbawiona wszelkich, zarówno szkodliwych, jak i niezbędnych dla zdrowia domieszek.
# Sterylizatory UV - służą do dezynfekcji (odkażania) wody promieniami UV. Unieszkodliwiają bakterie, glony i inne mikroorganizmy.
# Magnetyzery - zapobiegają tworzeniu się kamienia kotłowego lub redukują już istniejący, nie zmieniając stopnia twardości wody, dzięki wykorzystaniu właściwości pola magnetycznego. W wyniku działania pola cząsteczki powodujące powstawanie kamienia uzyskują jednoimienny ładunek i odpychają się wzajemnie - dlatego nie odkładają się na ściankach przewodów instalacji.
OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW
W oczyszczalniach ścieki ulegają rozkładowi w warunkach tlenowych lub w warunkach beztlenowych, czyli w procesie fermentacji.
Wyróżnia się trzy podstawowe mechanizmy oczyszczania ścieków:
. oczyszczanie mechaniczne (oczyszczanie wstępne) polegające na wydzieleniu ze ścieków nierozpuszczalnych zanieczyszczeń wskutek cedzenia, flotacji i sedymentacji; urządzenia stosowane w tym rodzaju oczyszczania to: kraty, sita, piaskowniki, osadniki, odtłuszczacze,
. oczyszczanie biologiczne, które polega na rozkładzie przez mikroorganizmy tlenowe i beztlenowe pozostałych w ściekach, po oczyszczaniu mechanicznym, związków organicznych (rozpuszczonych i w formie koloidów); ten typ oczyszczania najczęściej realizowany jest w komorach osadu czynnego, na złożach biologicznych lub w filtrach gruntowo-roślinnych,
. oczyszczanie chemiczne polegające na rozkładzie lub wiązaniu zanieczyszczeń przez różnego rodzaju preparaty chemiczne.Najlepsze efekty uzyskuje się, łącząc w odpowiedniej konfiguracjiwszystkie trzy mechanizmy oczyszczania. Na terenach z rozproszoną zabudową najczęściej stosuje się małe, przydomowe oczyszczalnie ścieków. W przypadku tego typu oczyszczalni przeznaczonych do oczyszczania ścieków pochodzących z pojedynczych gospodarstw, ich zespołów lub z budynków użyteczności publicznej położonych poza zasięgiem sieci dobre efekty można także uzyskać, rezygnując z oczyszczania chemicznego. Najczęściej są to układy złożone z osadnika gnilnego współpracującego z drenażem rozsączającym lub złożem biologicznym. Niekiedy przed przydomową oczyszczalnią warto zastosować separator tłuszczu, który umożliwia oddzielanie ze ścieków i magazynowanie cząstek stałych, tłuszczy i substancji olejowych. W osadniku gnilnym zachodzą procesy sedymentacji i flotacji substancji nierozpuszczalnych oraz fermentacja powstałego osadu. Podczyszczone ścieki przepływają przez filtr i mogą być odprowadzane bezpośrednio do gruntu lub też poddawane kolejnym procesom oczyszczania przed odprowadzeniem do odbiornika. Można wówczas zastosować: drenaż rozsączający, filtr piaskowy, piaskowo-żwirowy lub gruntowo-roślinny (tzw. oczyszczalnie hydrobotaniczne). Drenaż rozsączający jest to układ rur drenarskich ułożonych w ziemi, dzięki którym ścieki wstępnie oczyszczone w osadniku gnilnym są w sposób równomierny rozprowadzane w glebie, gdzie następuje ich doczyszczanie. W celu zmniejszenia powierzchni drenażu można zastosować złoże filtracyjne wypełnione np. kawałkami polietylenu lub geowłókniny, na którym błona biologiczna przyspiesza rozkład zawartych w ściekach związków organicznych. Filtr piaskowy lub żwirowo-piaskowy zapewnia dodatkowo mechaniczne cedzenie ścieków przez wytworzoną na ziarenkach piasku lub żwiru błonę biologiczną. Dodatkową jego zaletą jest to, że dzięki zastosowaniu szczelnej folii izolacyjnej jest całkowicie odseparowany od wód gruntowych. Filtry gruntowo-roślinne to natomiast zbiorniki (najczęściej ziemne) wyłożone folią i wypełnione materiałem filtracyjnym, z systemem doprowadzania i odprowadzania ścieków. Na powierzchni filtru sadzi się trzcinę, pałkę wodną, żonkile lub wierzbę krzewiastą. Rośliny te biorą czynny udział w rozkładzie ścieków.
Osady - powstają w trakcie oczyszczania ścieków. Unieszkodliwianie ich odbywa się metodą fermentacji lub stabilizacji tlenowej. Można je odwadniać w specjalnych urządzeniach (prasach, wirówkach), a następnie składować lub kompostować. Osady z przydomowych oczyszczalni ścieków zazwyczaj wywozi się do oczyszczalni komunalnych.
BZT5 - biochemiczne zapotrzebowanie na tlen po 5 dniach rozkładu ścieków - jest to ilość tlenu zużyta w ciągu 5 dni w procesie biochemicznego utleniania substancji zawartych w ściekach. Wyraża się ją w kilogramach tlenu i odnosi do metra sześciennego ścieków. |
Oczyszczalnia przydomowa z drenażem rozsączającym
Oczyszczalnia przydomowa ze złożem biologicznym
# Biopreparaty - są naturalnymi preparatami bakteryjno-enzymatycznymi wspomagającymi i przyspieszającymi procesy biodegradacji substancji organicznych (takich jak białka, węglowodany, tłuszcze) zawartych w ściekach i osadach ściekowych. W postaci proszku lub płynu wprowadza się je do instalacji kanalizacyjnej lub bezpośrednio do zbiornika nieczystości. Dzięki zastosowaniu biopreparatów możliwe jest wyeliminowanie przykrych zapachów wydobywających się ze zbiorników ściekowych. Ponadto umożliwiają wykorzystanie pozostających w szambie oczyszczonych ścieków, np. do podlewania trawników, klombów kwiatowych itp.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Instalacje sanitarne, budownictwo pwr, Instalacje sanitarne
SANITA, budownictwo pwr, Instalacje sanitarne
Materiały w kanalizacji sanitarnej, Nauka, Budownictwo, Instalacje wod.-kan
P1, budownictwo pwr, Instalacje sanitarne
SAN11, budownictwo pwr, Instalacje sanitarne
10R - samodzielne funkcje techniczne w budown, ARCHITEKTURA, PROJEKT BUDOWLANY VADEMECUM PROJEKTANT
Vademecum kosztorysanta budowlane (ARKADY), • Nowoczesne konstrukcje w budownictwie ogólnym 2
Inżynier Budownictwa Analiza uszkodzeń kanałów sanitarnych po krótkim okresie eksploatacji art
Pomieszczenia i urzadzenia higieniczno sanitarne
Budown stropy
BUDOWNICTWO OGÓLNE WYKŁAD10S4
1 Budownictwo ogólne sem IV
BEZPIECZEŃSTWO HIGIENICZNO SANITARNE
budownictwo stany skupenia wyk 3
Asembler dla procesorow Intel Vademecum profesjonalisty asinvp
więcej podobnych podstron