Wykład 1. 1.10.2007

Źródła:

1) „Prawo handlowe” pod. red. Józefa Okolskiego, Warszawa

2) „Prawo handlowe. Spółki handlowe. Umowy gospodarcze pod red. Andrzeja Kocha i Jacka Napierały, Poznań

3) „Prawo spółek handlowych” - modyfikacja podręcznika z pkt.2

4) „Prawo handlowe” Andrzej Kidyba

Komentarze:

1) KSH. Komentarz - S.Sołtysiński, A.Szajkowski, A.Szumański, J.Szwaja

2) Komentarz do KSH - J.Nawoski, K.Strzelczyk, T.Siemiątkowski, R.Potrzeszcz

Źródła prawa:

1) Kodeks cywilny

2) KSH

3) Ustawa z 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr173 poz.1807)

4) Ustawa z 20 sierpnia 1997r o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2001 nr 17 poz.209)

5) Ustawa z 25 września 1985r o przedsiębiorstwach państwowych (Dz.U. z 2002 ne 112 poz. 981)

6) Ustawa z 25 września 1985r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz.U. nr 24 poz.123)

7) Ustawa z 30 sierpnia 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz.U. z 2002r. nr 171 poz. 1397)

8) Ustawa z 16 września 1982r. prawo spółdzielcze (Dz.U. z 2003r. nr 188 poz.1848)

9) Ustawa z 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej (Dz.U. z 1997r. nr 9 poz.43)

10) Ustawa z 3 czerwca 2005r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz.U. nr 132 poz. 1108)

11) Rozporządzenie Rady UE nr……. Z 8 października 2001r. w sprawie statutu spółki europejskiej

12) Rozporządzenie Rady EWG nr 199 poz.1 w sprawie europejskiego zgrupowania interesów gospodarczych

13) Ustawa z 4 marca 2005r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej

14) Rozporządzenie Rady WE 1435/2003 w sprawie statusu spółdzielni europejskiej nr 207 poz.1

15) Ustawa z 22 lipca 2006r. o spółdzielni europejskiej (Dz.U. nr… poz.1077)

Wykład 2. 8.10.2007

PRAWO HANDLOWE- ogół norm prawnych, które regulują ustrój prawny przedsiębiorców (zasady ich tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, łączenia, podziału i przekształcenia przedsiębiorców), a także zajmuje się stosunkami prawnymi, które powstają w związku z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą.

O wyróżnieniu norm jako odrębnej gałęzi prawa decydują:

1) Czy ta regulacja jest zupełna, czy reguluje w sposób kompletny określony wycinek stosunków społecznych?

2) Jaki jest stosunek tych norm do kc?

3) Kryterium formalne: sposób wyodrębnienia zespołu norm; określenie aktu jako „kodeks” lub „prawo”

4) Znalezienie kryterium odróżniającego ten zespół norm od innego zespołu norm

Podstawą wyróżnienia prawa cywilnego jako odrębnej gałęzi prawa jest:

Metoda regulacji stosunków oparta na autonomiczności podmiotów 1 podmiot nie ma mocy władczej w kształtowaniu sytuacji prawnej drugiego podmiotu.

W prawie handlowym nie ma swoistej metody regulacji stosunków prawno-handlowych. Posługuje się metodą właściwą prawu cywilnemu oraz prawu administracyjnemu (np. koncepcje na prowadzenie działalności gosp.)

W związku z tym, że prawo handlowe nie posiada własnej metody, niektórzy uważają, że prawo handlowe nie jest oddzielną gałęzią prawa, inni że jest odrębną gałęzią prawa.

Nasz ustawodawca przyjął koncepcję tzw. Jedności prawa cywilnego; prawo handlowe jest częścią praw cywilnego, nie jest odrębną gałęzią prawa. Nie sprzeciwia się temu regulacja KSH. Wyrazem tej zasady jedności pr.cywilnego jest treść art.1 kc (reguluje stosunki cywilnoprawne pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi)

Ułomne osoby prawne- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, ale mające zdolność prawną.

Art.33¹§1 kc do tych jednostek nakazuje stosować odpowiednio przepisy o osobach prawnych.

Ponadto zasadę jedności prawa cywilnego wyraża także3 art.2 ksh - w sprawach dotyczących tworzenia, organizacji, funkcjonowania, rozwiązywania, reorganizacji, przekształcania spółek handlowych nieuregulowanych w ksh należy stosować przepisy kc, natomiast jeżeli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego spółki handlowej, to przepisy kc stosuje się odpowiednio.

Przepisy kc, które odnoszą się wprost (bezpośrednio):

Art.38 kc - dot. wszystkich osób prawnych

Art.39 kc - nie przewiduje potwierdzenia, dlatego jest krytykowany

Art.103 kc - reguluje działanie fałszywego pełnomocnika; istnieje możliwość potwierdzenia umowy

Przepisy kc mogą być stosowane do spółek handlowych odpowiednio, jeśli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego.

W spółce cywilnej i spółce jawnej wspólnicy mogą dowolnie kształtować swoje stosunki:

Spółka cywilna (kc) nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach

Spółka jawna (ksh)  regulacja ta nie zawiera tego zdania

Ale nie można pozbawić wspólnika udziału w zyskach, ponieważ byłoby to sprzeczne z naturą tego stosunku cywilnoprawnego.

Art.351¹kc - …by treść lub cel nie był sprzeczny z naturą stosunku cywilnoprawnego.

W jaki sposób kc normuje stosunki prawa handlowego?

Pomimo zasady jedności prawa cywilnego mamy do czynienia z wyróżnieniem stosunków prawno handlowych.

Do połowy 1990r, wyróżnienie stosunków prawno-handlowych w KC opierało się na kryterium podmiotowym (typu własności) i dokonywane było ze względu na typ własności przysługujący określonemu podmiotowi. W stosunkach prawno-handlowych jedna ze stron była bowiem jednostka gospodarki uspołecznionej, które funkcjonowała w oparciu o mienie uspołecznione.

Pierwsza duża nowelizacja - lipiec 1990r.

Zlikwidowanie pojęcia jednostki gospodarki uspołecznionej. Dokonała uwłaszczenia państwowych osób prawnych (którym do tej pory przysługiwało jedynie prawo zarządu posiadanego mienia).

Zrównała pod względem prawnym występujące wówczas podmioty gospodarcze (dzisiaj: przedsiębiorców) z punktu widzenia ochrony interesów tych podmiotów

Dostosowywała tę regulację do wymogów gospodarki rynkowej; polegała na zlikwidowaniu „specjalnej zdolności prawnej osób prawnych” (owa specjalna zdolność prawna była ograniczona - osoby te nie mogły być podmiotami praw i obowiązków wyłączonych przez ustawę i nieobjętych zakresem zadań tej osoby prawnej).

Obecnie w kc stosunki prawno-handlowe regulowane są na 3 sposoby:

1) Znajdujemy tu przepisy zawierające normy prawne, które regulują instytucje wspólne - występujące zarówno w stosunkach prawno-handlowych, jak i w stosunkach niezwiązanych z działalnością gospodarczą (np. instytucja pełnomocnictwa, zakres uprawnień właścicielskich).

2) W kc są przepisy, które normują pewne instytucje prawne, które są wspólne i dla obrotu z udziałem przedsiębiorcy (profesjonalnego) i niezwiązanego z udziałem przedsiębiorcy (powszechnego).

Instytucja jest wspólna, ale jej treść jest różna, np. przedawnienie

3) Regulacja może wyglądać w ten sposób, że są pewne przepisy, które odnoszą się tylko do podmiotów, które prowadzą działalność gospodarczą, np. instytucja prokury, której może udzielić tylko przedsiębiorca

Nasz ustawodawca czerpie najwięcej z regulacji holenderskiej.

Rodzaje wykorzystywanych norm: Przy regulacji stosunków prawno-handlowych wykorzystywane są normy bezwzględnie i względnie obowiązujące jak również semiimperatywne (zaostrzają regulacje jednostronnie).

Źródła powszechnie obowiązującego prawa: Konstytucja RP, Ustawy, Ratyfikowane umowy międzynarodowe, Rozporządzenia, Akty prawa miejscowego

Ustrój prawny przedsiębiorców, ich prawa i obowiązki może być regulowany jedynie aktami (normami prawnymi) rangi ustawowej.

Do 1990r. stosunki gospodarcze regulowane były aktami niższej rangi. Były to: Ogólne warunki umów, Wzory, Regulaminy

Wydawane były w postaci zarządzeń ministrów, a także uchwały RM, w oparciu o delegację zawartą w kc pozwalał, aby w tych aktach regulować stosunki obrotu gospodarczego w sposób odmienny. Efekt: przepisy kc w ogóle nie były stosowane.

Dotychczasowe akty normatywne zostały uchylone. Obecnie ogólne warunki umów, wzory, regulaminy są objęte zbiorczą nazwą: „wzorzec umowy” i mogą być wydawane przez stronę i wiążą kontrahenta, jeżeli zostaną mu doręczone przy zawarciu umowy.

Jeżeli posługiwanie się wzorcem umowy jest zwyczajowo przyjęte w stosunkach danego rodzaju, to wiąże również wtedy, gdy druga strona mogła z łatwością dowiedzieć się o jego treści. Nie dotyczy umów zawieranych z udziałem konkurentów, chyba że chodzi o umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.

Konsument- osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej z działalnością zawodową czy gospodarczą.

Wzorce nie mają charakteru normatywnego. W przypadku sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy strony są związane umową - zasada pierwszeństwa umowy.

Wykład 3 15.10.2007

Prawo zwyczajowe jako źródło prawa handlowego:

Tylko niektórzy tak uważają, bo konstytucja nie wymienia prawa zwyczajowego

SN powołał się na zwyczaj uznając podmiotowość prawną partii politycznych

Prawo zwyczajowe - społecznie ukształtowane reguły postępowania, które mogą…….. organów stosujących prawo zostają włączone do obowiązującego porządku prawnego.

Zwyczaj - reguła pewnego zachowania pozbawiona mocy obowiązującej.

Ustawodawca niejednokrotnie odwołuje się do zwyczaju - art….? (skutki prawne czynności prawnej)

Wykładnia oświadczeń woli art. 65 kc

Art.354 §1 - sposób wykonania zobowiązania

Prawo zwyczajowe  źródło prawa w stosunkach międzynarodowych:

Doniosłość - zwyczaje międzynarodowe

Spisywanie - Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu opracowała Reguły Wykładni Terminów Handlowych  International Comercial Terms (Incoterms)

Reguły Yorku Antwerpii  reguły rozliczania awarii wspólnej na morzu

Nie jest źródłem prawa orzecznictwo sądowe, chociaż wywiera istotny wpływ na praktykę stosowania prawa

Prawo umowne wyróżniane jest przez niektórych jako źródło prawa; takie źródło ma charakter wtórny (bo ustawodawca na jego tworzenie pozwala).

Lex contractus: może być odnoszone do umów i statutów stanowiących podstawę funkcjonowania przedsiębiorców; natura prawna tych aktów nie jest jednolicie rozumiana w doktrynie.

- teoria umowna umów i statutów: „to tylko umowa”

- teoria normatywna: postanowienia umów i statutów jako normy prawne

- teoria quasi-normatywna: przy wyjaśnianiu charakteru prawnego, przy podpisaniu traktujemy statuty jak umowę, a jeżeli już dojdzie do podpisania statutu czy zawarcia umowy stosujemy takie reguły, jak przy wykładni przepisów prawnych

ZASADY PRAWA HANDLOWEGO - do 1990 roku wymieniono ich kilkanaście, obecnie są trzy zasady prawa handlowego:

1. Zasada wolności gospodarczej (odnosi się także do osób zagranicznych)

Znajduje wyraz w art.20 Konstytucji: podstawą ustroju gospodarczego jest społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej i solidarności, dialogu i współpracy partnerów społ.

Art.6 ustawy o swobodzie działalności gosp. - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej wolne dla każdego!

Ta zasada może być rozpatrywana w 2 aspektach:

1) PODMIOTOWYM: oznacza swobodę w wyborze formy organizacyjno-prawnej, w jakiej działalność gospodarcza będzie prowadzona. Przy czym ten wybór może być dokonany jedynie spośród takich form, których istnienie przewidują obowiązujące przepisy prawne;

Analogia z zasadą wolności umów - idzie dalej niż zasada wolności działalności gospodarczej, ponieważ nie można powołać podmiotu, który nie jest znany prawu, ale można zawrzeć umowę nienazwaną. Niekiedy ustawodawca stwierdza, że dana działalność może być wykonywana tylko w określonej formie:

- bank: tylko spółka akcyjna

- ubezpieczenia: spółka akcyjna

2) PRZEDMIOTOWYM: możliwość podjęcia i wykonywania każdej działalności, której ustawa nie zabrania, a możliwość na ograniczenie tej działalności: koncesja, zezwolenie, wpis do rejestru działalności regulowanej- musi znajdować podstawę prawną w przepisach rangi ustawowej

2. Zasada równości praw przedsiębiorców

Oznacza brak uprzywilejowania jednych przedsiębiorców względem innych w oparciu o jakiekolwiek kryteria zróżnicowania- typ/formę własności przedsiębiorcy. Wynika z niej także możliwość korzystania przez nich z jednakowych środków ochrony ich interesów. Wyrazem realizacji tej zasady jest to, że podmioty gospodarcze podlegają jednakowym obciążeniom natury publiczno-prawnej.

3. Zasada bezpieczeństwa i pewności obrotu

Realizowana w szczególności w prawie cywilnym nie jest to szczególna zasada prawa handlowego, ale na jego gruncie nabiera szczególnego znaczenia, ponieważ w stosunkach między przedsiębiorcami możliwość narażenia kontrahenta na szkodę jest szczególnie duża.

Wyraz realizacji tej zasady: stworzenie przez system prawny regulacji, które pozwolą każdemu uzyskać pełną informację mającą wpływ na jego decyzje o uczestniczeniu w stosunkach prawno- handlowych

Wyrazem realizacji tej zasady jest oparty na zasadzie jawności system rejestracji i ewidencji przedsiębiorców, a także wymóg zachowania formy pisemnej, a w większości wypadków formy kwalifikowanej dla czynności prawnych konstytuujących przedsiębiorców

Kolejny wyraz jej realizacji: ochrona interesów osób trzecich działających w dobrej wierze- w zaufaniu do treści wpisu do rejestru/ewidencji

Następny przejaw: realizowanie przez naszego ustawodawcę wymogu art. 9§1 Dyrektywy Rady WE z 9 marca 1968r. o publikacji ogłoszeń

Art. 9: Zobowiązania spółki są dla niej wiążące, nawet gdy nie pokrywają się z zakresem działalności podmiotu, chyba że wykraczają poza uprawnienia, które prawo przyznaje lub pozwala przyznać danemu podmiotowi.

PRZEDSIĘBIORCA - podstawowe pojęcie prawa handlowego. Nie ma jednolitej treści, jest definiowane w wielu aktach - są podobne, ale trochę się różnią.

1) Wg KC - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową

2) Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które prowadząc chociażby ubocznie działalność zarobkową bądź zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej

3) Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej - osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą

Każda z tych definicji jest stworzona na potrzeby innej ustawy. Różnica pomiędzy pkt.2 a 3 jeżeli chodzi o trzeci podmiot.

Różnica pomiędzy 1 a 3  gdy chodzi o wykonywanie działalności. Niespójność wynika z tego, że definicje były tworzone w innym czasie. W noweli do kc z 2003r. - traktowane jako osoby wykonujące wolny zawód!!! Tymczasem ustawodawca wprowadził nową ustawę o swobodzie działalności gospodarczej - została zmieniona definicja przedsiębiorcy. W jej świetle działalność gospodarczą jest: zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, usługowa, budowlana oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Art.118 ksh - def. działalności gospodarczej powinna być szerzej traktowana.

Cechy działalności gospodarczej:

1. Zarobkowy charakter - Działalność zarobkową jest działalność ukierunkowana na zysk. Nie tylko taka, która jest na korzyść. Efektem musi być zysk- pieniądze.

2. Zorganizowanie - Osoba musi podjąć szereg czynności, których celem jest zorganizowanie, czyli ukonstytuowanie przedsiębiorcy. Np. zawarcie umowy tworzącej podmiot, założenie rachunku bankowego, zgłoszenie, uzyskanie REGONu

3. Ciągłość - Działalność gospodarcza nie jest podejmowana okazjonalnie, trwa w czasie!

Wadą tej definicji jest to, że jest ona zbyt opisowa. Dopiero, gdy ktoś podejmie taką działalność można uznać czy on taką działalność prowadzi czy nie. Nie można tego stwierdzić a priori.

Zarówno def. z pkt.1 i 3 określają jednolite formy organizacyjno-prawne, w jakich działalność może być wykonywana. Są to zatem: osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, ale mają zdolność pr.

Osoba fizyczna jako podmiot praw:

1) Ma zdolność prawną

2) Może mieć zdolność do czynności prawnych

Możliwość samodzielnego występowania w stosunkach prawnych, a tym samym prawno-handlowych- możliwość uzyskania statusu przedsiębiorcy mają bez wątpienia osoby, którym przysługuje pełna zdolność do czynności prawnych. Sprawa nie jest jednoznaczna, gdy chodzi o osoby, które nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych- niejednolite stanowisko doktryny. W judykaturze zdaje się przeważać opinia, że osoby, które nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych nie mogą uzyskać statusu przedsiębiorcy, np. w wyroku z 28.02.1997r NSA odmówił wpisania do Ewidencji Działalności Gospodarczej spółki cywilnej, która została zawarta między matką a jej małoletnią córką. Jako podstawę odmowy wpisu wskazał naruszenie przepisów o reprezentacji małoletniego w stosunkach prawnych z rodzicami. W uzasadnieniu tego wyroku sąd wyraźnie stwierdził, że osoba fizyczna będąca podmiotem spraw gospodarczych musi być pełnoletnia. W wyroku NSA z 19.01.1998r. orzekł, iż koncesja na prowadzenie działalności gospodarczej nie może być udzielona małoletniemu.

Prof. Kuniewicz przychyla się do opinii, że posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych nie jest warunkiem koniecznym. Argumenty: Zasada równości- nie muszą występować samodzielnie (osobiście)  mogą działać przez przedstawicieli ustawowych- utrudnia to, ale nie uniemożliwia prowadzenia działalności gospodarczej.

Wykład 4 .22.10.2007

Osoba prawna - polski ustawodawca realizuje koncepcję opartą na tzw. normatywnej teorii osoby prawnej, której istota polega na tym, że system prawny nie określa cech, jakie muszą przysługiwać jednostce organizacyjnej, aby miała przymiot osoby prawnej, lecz wskazuje typy bądź konkretne organizacje, którym wyraźnie przyznaje osobowość prawną. Art.33 kc- normatywny wyraz tej koncepcji

Chwila rejestracji jest z reguły momentem przyznania osobowości prawnej. Przepisy prawa nie określają w syntetyczny sposób cech osoby prawnej, tym niemniej na podstawie obowiązującej w tym zakresie regulacji prawnej możemy wyróżnić następujące cechy osoby prawnej:

1. Posiadanie zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych

W przypadku osoby prawnej zdolności występują razem! Nie ma sytuacji, kiedy osoba prawna ma zdolność prawną, a nie ma zdolności do czynności prawnych. W tym wypadku zakresy tych zdolności się pokrywają.

Cechy te przysługują również pewnym jednostkom organizacyjnym, które nie są osobami prawnymi. Zwłaszcza po wejściu w życie KSH ustawodawca złamał barierę, że tylko osoba prawna działa poprzez swoje organy.

Cechą, która najwidoczniej wyodrębniła osobę prawną jest cecha z pkt.3.

W tym względzie nie ma przepisu ogólnego, który by tę zasadę wyrażał. Mamy w kc unormowanie, które wyłącza odpowiedzialność SP za zobowiązania państwowych osób prawnych, jak też wyłączenie odpowiedzialności państwowych osób prawnych za zobowiązania SP. Jedynie w przypadku nieodpłatnego przejęcia określonego składnika mienia państwowej osoby prawnej na rzecz SP, SP odpowiada solidarnie z osobami prawnymi za zobowiązania powstałe w okresie, gdy składnik ten stanowił własność osoby prawnej. Odpowiedzialność ta ogranicza się do wartości danego składnika.

Art.151§4 ksh

Art. 301§5 ksh

Art. 19§3 prawa spółdzielczego

Akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki!

Stwierdzenie, że osoba prawna sama ponosi odpowiedzialność byłoby nieścisłe. Od zasady, samodzielnego ponoszenia odpowiedzialności przez przedsiębiorcę będącego osobą prawną ustawodawca przewiduje wyjątki:

1) Członkowie zarządu spółki z o.o. odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna (subsydiarnie ze spółką). Mogą się uwolnić od odpowiedzialności wykazując, że we właściwym czasie został złożony wniosek o ogłoszeniu upadłości albo też, że niezłożenie takiego wniosku nastąpiło nie z winy członka zarządu albo wykazując, że nie spowodowało to szkody po stronie wierzyciela.

2) Odpowiedzialność członków zarządu obu spółek kapitałowych (z o.o. i spółki akcyjnej) - odpowiedzialność wobec wierzyciela za zobowiązania spółki w sytuacji, gdy umyślnie bądź przez niedbalstwo podali fałszywe dane we wniosku o rejestrację spółki bądź rejestrację kapitału zakładowego spółki, a te fałszywe dane dotyczą kwestii zgromadzenia przez spółkę wkładów na pokrycie kapitału zakładowego. Jest to solidarna odpowiedzialność członków zarządu ze spółką.

3) Ordynacja podatkowa- odpowiedzialność obu spółek kapitałowych; jest to odpowiedzialność solidarna członków zarządu za zaległości podatkowe spółki i aktualizuje się ona, gdy egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna.

2. Działanie przez swoje organy

Aby można było zakwalifikować działanie pewnych osób jako osoby prawnej, jako samej osoby prawnej, koniecznie muszą być spełnione przesłanki:

1) Osoby te muszą we właściwy sposób zostać powołane do pełnienia funkcji w organie

2) Muszą działać w granicach kompetencji

3) Działanie tych osób musi być zgodne ze sposobem działanie tego organu- sposób ten został określony w ustawie i opartym na tej ustawie statucie.

Sposób działania będzie uzależniony, zdeterminowany tym, czy mamy do czynienia z organem jednostkowym czy kolegialnym

Istnieje możliwość określenia różnego sposobu działania

organu (może być samoistne bądź łączne)

Z punktu widzenia więzi łączącej członka tej osoby prawnej z samą tą osobą prawną można powielić te osoby na:

1) Osoby o charakterze korporacyjnym (zrzeszeniowym) - ich struktura opiera się na członkostwie. Stosunek łączący ma charakter cywilnoprawny. Podstawowe decyzje dotyczące bytu osoby prawnej podejmują sami członkowie. Organy są wybierane przez samych członków. Na tej zasadzie, a więc na zasadzie korporacji- spółka akcyjna, spółdzielnia.

2) Osoby o charakterze fundacyjnym (zakładowym) - nie ma stosunku członkostwa. Nie ma też samorządu członkowskiego, ale samorząd pracowniczy. Istnienie takiej osoby jest uzależnione od podmiotu z zewnątrz, np. przedsiębiorstwo państwowe.

Z punktu widzenia relacji istniejących pomiędzy posiadającymi osobowość prawną przedsiębiorcami możemy wyróżnić:

1) Osoby prawne zależne - działają w interesie osoby prawnej, czy to dla osiągnięcia zysku czy dokonania pewnych czynności. Występują w instytucjach typu koncernowego lub holdingowego

2) Osoby prawne niezależne (dominujące) - art. 4 ksh pkt.4 - def. spółki dominującej

Podstawę stanowi art. 7 ksh pozwala na zawarcie umowy pomiędzy spółką dominującą a spółką zależną, treścią której będzie zarządzanie spółką zależną albo też transfer zysków ze spółki zależnej dominującej

Jeśli taka umowa zostanie zawarta, to w aktach rejestrowych spółki zależnej należy złożyć wyciąg, który będzie zawierał zakres odpowiedzialności spółki dominującej za szkodę wyrządzoną spółce zależnej z tytułu niewykonania lub nienależnego wykonania umowy oraz zakres odpowiedzialności spółki dominującej za zobowiązania spółki zależnej wobec jej wierzycieli.

Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną:

Zostaje im przyznana również zdolność do czynności prawnych, mogą one we własnym imieniu nabywać praw, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywanym

Odróżnia je kwestia odpowiedzialności za zobowiązania od osób prawnych

Odpowiedzialność tę bowiem zgodnie z art.33¹§2 kc ponoszą członkowie tej jednostki organizacyjnej.

Odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy jednostka ta stała się niewypłacalna.

Należą wszystkie osobowe spółki kapitałowe (jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna), spółki handlowe w organizacji (z ograniczoną odp. i akcyjna). Te ostatnie to spółki, które istnieją od zawiązania do czasu wpisania do rejestru.

W tych formach działalność gospodarczą mogą prowadzić również osoby zagraniczne:

- os.fiz. niemające obywatelstwa polskiego, mieszkające zagranicą;

- os.pr. mające siedzibę zagranicą;

- jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną - mająca siedzibę zagranicą

Muszą pochodzić z UE bądź EOG.

Pozostałe osoby zagraniczne mogą prowadzić działalność gospodarczą:

1) W formie spółki komandytowej

2) W formie spółki komandytowo - akcyjnej

3) W formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

4) W formie spółki akcyjnej

Natomiast dla przedsiębiorców zagranicznych ustawodawca przewidział 2 formy:

1) Oddział - przedsiębiorca zagraniczny może go prowadzić jedynie w zakresie działalności, która odpowiada przedmiotowi zakresu działania;

2) Przedstawicielstwo - jedynie działalność dotycząca reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.

Są wpisywane do rejestru. Rejestr prowadzi minister wł.ds. gospodarki.

3. Wyłączenie odpowiedzialności osób tworzących daną osobę prawną za zobowiązania samej tej osoby prawnej

PRZEDSIĘBIORSTWO - występuje w wielu aktach normatywnych. Może występować w trojakim znaczeniu:

1) Podmiotowym - Występuje jako podmiot prawa, ze wszystkimi atrybutami (zdolność prawna, zdolność do czynności prawnych); W ustawie o przedsiębiorcach państwowych - samodzielny, samorządny, samofinansujący się przedsiębiorca. Występuje z przymiotnikiem „państwowe”.

2) Funkcjonalnym - Jest używane do określenia rodzaju działalności gospodarczej. W tym ujęciu występuje w definicji spółek osobowo-handlowych.

3) Przedmiotowym - Ogół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Cechą tych składników jest to, że są zorganizowane. Art. 55¹ kc - wśród tych składników wymienia w szczególności:

1. oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego części - NAZWA

2. własność, inne prawa rzeczowe od ruchomości i nieruchomości

3. prawa wynikające z umów najmu, dzierżawy ruchomości i nieruchomości i prawo do korzystania z tych rzeczy wynikające z innych umów

4. wierzytelności

5. koncesje, licencje, zezwolenia

6. prawa majątkowe na dobrach niematerialnych

7. tajemnice przedsiębiorstwa, księgi, dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Te elementy wskazane w artykule mają charakter przykładowy. Elementy te mogą, ale nie muszą wystąpić.

Z tych składników zostały wyeliminowane długi przedsiębiorstwa.

Wyróżnienie przedsiębiorstwa w sensie przedmiotowym ma na celu zadysponowanie całym tym zespołem składników w drodze jednej czynności prawnej (uno actum).

Czynność prawna, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo obejmuje wszystko co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z przepisu szczególnego lub treści czynności prawnej.

Ma to umożliwić obrót przedsiębiorstwa w drodze jednej czynności prawnej.

Wyróżnienie przedmiotu ma umożliwić prywatyzację.

WYROK SN z 6 lipca 2005r. - nabycie przedsiębiorstwa mogło nastąpić także w wyniku zawarcia kilku umów.

w takiej sytuacji, gdy zbywane jest przedsiębiorstwo ustawodawca przewiduje solidarną odpowiedzialność nabywcy i zbywcy za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa

nabywca może się uwolnić od tej odpowiedzialności gdy pomimo należytej staranności nie mógł wiedzieć

nabywca odpowiada do wartości przedsiębiorstwa wg stanu z chwili nabycia i cen z chwili zaspokojenia- kumulatywne przystąpienie do długu

Wykład 5.29.10.2007

PRZEDSIEBIORSTWO: Art. 55¹.Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności:

  1)   oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

  2)   własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

  3)   prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

  4)   wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

  5)   koncesje, licencje i zezwolenia;

  6)   patenty i inne prawa własności przemysłowej;

  7)   majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

  8)   tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

NABYCIE PRZEDSIEBIORSTWA: Uchwała SN 6 VII 2006 r.: Nabycie przedsiębiorstwa może nastąpić w drodze kilku czynności prawnych; SN w tej uchwale warunkuje powstanie solidarnej odpowiedzialności nabywcy i zbywcy przedsiębiorstwa za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa:

1.) W wyniku sekwencji czynności prawnych istotnie dochodzi do nabycia całości przedsiębiorstwa prowadzonego przez zbywcę,

2.) Celem ciągu umów było nabycie całego przedsiębiorstwa,

3.) Istnieje tożsamość podmiotów uczestniczących w wszystkich umowach prowadzących łącznie do nabycia przedsiębiorstwa przez nabywcę.

W nauce istnieje spór, czy nabycie przedsiębiorstwa to typ sukcesji singularnej czy uniwersalnej; Jakie prawo do przedsiębiorstwa przyznamy nabywającemu? Istnieje pogląd, że nabywcy przysługuje prawo typu własnościowego, co sugeruje, że jest to sukcesja singularna - prof. uważa, że należy się zgodzić z tym poglądem.

FORMA CZYNNOŚCI: dla czynności rozporządzającej przedsiębiorstwem (zbycia, wydzierżawienia, ustanowienia użytkowania) wymagana jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi;

Wymóg ten jest jednak niewystarczający, jeśli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość - wówczas niezbędne jest zachowanie formy aktu notarialnego.

Forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi jest niewystarczająca również w przypadku, gdy strony umówią się co do formy czynności - pactum de forma; możliwe jest jednak umowne zastrzeżenie jedynie formy surowszej.

Zbycie (wydzierżawienie, ustanowienie użytkowania) przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru musi być natomiast wpisane do rejestru.

EWIDENCJA I REJESTRACJA PRZEDSIĘBIORCÓW:

Maja one 2 podstawowe funkcje:

1.) Informacyjna: dostarczanie informacji o strukturze i kapitale przedsiębiorstwa (zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gosp.);

2.) Legalizacyjna: przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą dopiero po dokonaniu wpisu w rejestrze przedsiębiorców funkcjonującego w ramach KRS lub po dokonaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

Zasada dotycząca obowiązku wpisu uprzedniego nie dotyczy spółki kapitałowej w organizacji; może ona legalnie podjąć działalność przed uzyskaniem wpisu do KRS. Do końca 2000 roku obowiązywały różne systemy rejestracji i ewidencji przedsiębiorców; W ramach rejestrów sądowych funkcjonowały:

- rejestr handlowy

- rejestr przedsiębiorstw państwowych

- rejestr spółdzielni i ich związków.

Poza rejestrami funkcjonowała ewidencja działalności gospodarczej (prowadzona przez organy gminy), do której wpisywane były osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Różne były również zasady prowadzenia tych rejestrów: niektóre z nich korzystały z ograniczonej jawności - np. rejestr przedsiębiorstw państwowych.

Ustawa z 1997 r. o KRS:

Zamierzeniem ustawodawcy było objęcie 1 systemem rejestracji wszystkich przedsiębiorców, w tym również osoby fizyczne; zamiar ten jednak się nie powiódł. Miało miejsce odraczanie kolejnych terminów przejęcia ewidencji działalności gospodarczej przez sądy rejestrowe. Ostatecznie, ustawodawca zadecydował się na 2 systemy:

1.) Rejestr przedsiębiorców w ramach KRSu,

2.) Ewidencja prowadzona przez organy gminy.

Rejestry w ramach KRS:

- Rejestr przedsiębiorców

- Rejestr stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej

- Rejestr dłużników niewypłacalnych.

Rejestr przedsiębiorców jest prowadzony w systemie informatycznym przez sądy rejonowe (sądy gospodarcze), zwane sądami rejestrowymi. Dostęp do danych zawartych w rejestrze jest zagwarantowany przez Centralną Informację KRS.

Wpisy dokonywane w rejestrze podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, o ile przepis szczególny nie wyłącza tego obowiązku.

Za względu na to, czy istnieje obowiązek dokonania wpisu, czy też go nie ma, wpisy możemy podzielić na:

- obligatoryjne: przepis prawa nakłada taki obowiązek

- fakultatywne: nie ma takiego obowiązku, ale przepis przewiduje możliwość dokonania wpisu; jednak zainteresowany nie decyduje o treści wpisu - określa ją przepis prawa, np.: jest możliwość żądania wpisania do rejestru przedsiębiorców wzmianki o umowie dot. stosunków majątkowych między małżonkami - uprawnienie to przysługuje współmałżonkowi wspólnika spółki jawnej.

Większość wpisów ma charakter obligatoryjny; jeżeli istnieje obowiązek dokonania wpisu, przepisy o KRS przewidują 7-dniowy termin na złożenie wniosku, licząc od dnia zaistnienia zdarzenia powodującego obowiązek wpisu. Termin ten może być wydłużony na mocy przepisów szczególnych, np. rejestracja spółki z o. o. i spółki akcyjnej - termin 6-miesięczny ( w przypadku spółki z o. o. biegnie on od chwili zawiązania spółki, a w przypadku spółki akcyjnej - od daty sporządzenia statutu).

Jeżeli wpis ma charakter obowiązkowy, a zainteresowany podmiot nie wypełnia tego obowiązku, sąd rejestrowy dysponuje środkami mającymi na celu przymuszenie go do dokonania wpisu; przede wszystkim sąd rejestrowy, po bezskutecznym upływie terminu do złożenia wniosku o wpis, wzywa do złożenia tego wniosku i wyznacza kolejny 7 - dniowy termin, pod rygorem nałożenia grzywny. Jeżeli również ten środek okaże się nieskuteczny : sąd wymierza grzywnę, którą może w szczególnie uzasadnionych przypadkach ponawiać.

Sąd rejestrowy może z urzędu dokonać wpisu danych zgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy, jeśli w aktach sądowych są dokumenty będące podstawą wpisu.

Sąd może też z urzędu dokonać wykreślenia wpisu dokonanego niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy.

Jeżeli powyższe środki okazały się nieskuteczne, w stosunku do osobowej spółki handlowej sąd rejestrowy może z urzędu, powołując się na ważne powody, orzec o rozwiązaniu spółki i ustanowić likwidatora.

W odniesieniu do przedsiębiorców będących osobami prawnymi, gdy zastosowane środki okazały się nieskuteczne, sąd może ustanowić kuratora dla osób prawnych na czas nieprzekraczający 1 roku (okres ten może być przedłużony). Zadaniem kuratora jest podejmowanie czynności mających na celu wybór organów tej osoby prawnej. Jeżeli wszystkie powyższe zabiegi okażą się bezskuteczne, kurator podejmie czynności mające na celu doprowadzenie do likwidacji osoby prawnej. W szczególności może on wystąpić do sądu rejestrowego z wnioskiem o rozwiązanie osoby prawnej i ustanowienie likwidatora.

Wykład 6. 5.11.2007

Ze względu na podstawę dokonania wpisu:

1) Na wniosek zainteresowanego podmiotu

2) Z urzędu przez sąd rejonowy

Wpisem jest też wykreślenie.

- sąd z urzędu wykreśla wpis niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy

- sąd z urzędu wykreśla wpis niedopuszczalny ze względu na obowiązujące przepisy prawa

- sąd z urzędu dokonuje sprostowania wpisu zawierającego oczywiste błędy, niezgodnego z treścią postanowienia sądu

- wpisy dokonywane są w dziale 5 rejestru (informacje o powołaniu i odwołaniu kuratora)

Regułą są wpisy dokonywane na wniosek.

Ze względu na skutki prawne związane z wpisem:

1. Wpisy deklaratywne - Wtedy gdy wpis potwierdza zaistnienie pewnego zdarzenia, którego skutki prawne powstają niezależnie od wpisu.

2. Wpisy konstytutywne - Gdy skutki prawne zdarzenia podlegającego wpisowi są uzależnione od dokonania wpisu i powstają z chwilą dokonania wpisu. Ustawodawca decyduje o tym czy wpis ma charakter deklaratywny czy konstytucyjne.

Należy przyjąć regułę, że jeśli przepisy przewidują wpisanie zdarzenia do rejestru i nie wiążą z nim skutków prawnych tego zdarzenia to ten wpis ma charakter deklaratywny tzn. skutki powstają niezależnie od wpisu.

Art. 12, 94, 109, 255 k.s.h.

Wpisy dotyczące powstania przedsiębiorcy, przekształcenia, reorganizacji, łączenia, podziału mają charakter konstytutywny. Zawsze istnieje przepis , który taki skutek łączy z tym zdarzeniem.

3. Wpisy sanacyjne - Polegają na tym, że dokonując wpisu do rejestru usuwa bądź łagodzi negatywne konsekwencje prawne wadliwości czynności będących podstawą wpisu, np. jeżeli strony zawierają umowę spółki i ona ma wady.

Konwalidacyjny charakter powoduje, że nie stosujemy ogólnych reguł kodeksu cywilnego, które prowadziłyby do uznania tej czynności za nieważną. Spółka wpisana do rejestru istnieje więc tak długo dopóki jej się nie wykreśli z rejestru i istnieje niezależnie od braków jakie powstały przy jej tworzeniu.

Jedynie w ściśle określonych przypadkach sąd rejestrowy może orzec o rozwiązaniu wpisanej do rejestru spółki kapitałowej:

a) Gdy nie zawarto umowy spółki

b) Gdy określony w umowie/statucie przedmiot działalności spółki jest sprzeczny z prawem

c) Gdy umowa bądź statut spółki nie zawiera postanowień dotyczących formy, kapitału zakładowego, przedmiotu działalności lub wkładu

d) Jeśli wszystkie osoby zawierające umowę spółki lub podpisujące statut nie miały zdolności do czynności prawnych w chwili wykonywania tych czynności

Art. 21 k.s.h. odnosi się do rozwiązania spółki kapitałowej

W przypadku gdy powyższe braki nie zostaną usunięte w wyznaczonym terminie sąd może orzec o rozwiązaniu spółki.

Jeżeli braki nie mogą być usunięte np. „d” to sąd orzeka o rozwiązaniu spółki obligatoryjnie.

Konwalidacyjny charakter polega też na tym, że nawet pomimo powyższych uchybień spółka nie może być rozwiązana jeżeli od dnia wpisania do rejestru upłynęło 5 lat.

W przypadku orzeczenia o rozwiązaniu spółki, orzeczenie nie ma wpływu na ważność czynności prawnej zarejestrowanej spółki, tzn. że spółkę mimo braków traktuje się jako istniejącą i orzeczenie to nie wpływa na ważność umowy spółki.

Wadliwość nie wpływa na ważność czynności prawnych, ale one same w sobie muszą być ważne. Trzeba osobno rozpatrywać ich ważność (formę, treść itd.).

To rozwiązanie dotyczy spółek kapitałowych ale istnieje tendencja żeby rozciągnąć na osobowe.

„Dyrektywa o publikacji ogłoszeń” → przesłanki rozwiązania spółki:

- prawo państwa członkowskiego może przewidywać nieważność spółki w przypadkach:

a) nieważność powinna być stwierdzona orzeczeniem sądowym

b) może być stwierdzona na podstawach:

- brak aktu założycielskiego

- niezachowanie wymogów uprzedniej kontroli bądź odpowiednio uwierzytelnionej formy

- przedmiot działalności (przedsiębiorczości?) spółki niezgodny z prawem lub porządkiem publicznym

- akt założycielski nie zawiera nazwy spółki, wkładu, wysokości kapitału zakładowego bądź przedmiotu działalności spółki

- niezachowanie przepisów prawa krajowego dotyczącego minimalnej wysokości kapitału zakładowego

- brak zdolności do czynności prawnych założycieli

- niezgodna z prawem krajowym właściwym dla spółki liczba założycieli mniejsza od dwóch??

Aby rejestr pełnił funkcję informacyjną, realizował zasadę bezpieczeństwa i pewności obrotu musi korzystać z cechy JAWNOŚCI.

Jawność formalna

Dostęp do informacji zawartych w rejestrze ( może być pełna lub ograniczona)

Rejestr przedsiębiorców korzysta z pełnej jawności formalnej bo za pośrednictwem Centralnej Informacji każdy ma prawo dostępu do informacji zawartych w rejestrze.

Każdy ma prawo otrzymywać (drogą elektroniczną też) poświadczone odpisy, wyciągi i informacje z rejestru

Jawność materialna

Opiera się na 2 zasadach:

1. Zasada zupełności - 2 domniemania

↘ domniemanie nieznajomości danych niewpisanych do rejestru (dotyczy tylko wpisów deklaratywnych; wzruszalne) - podmiot, który ma obowiązek złożyć wniosek o wpis do rejestru nie może powoływać się wobec osób trzecich w dobrej wierze na dane niewpisane do rejestru lub które zostały wykreślone)

↘ domniemanie znajomości danych wpisanych do rejestru - od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów, jeśli czynność prawna dokonana przed upływem 16 dnia od dnia ogłoszenia to podmiot wpisany do rejestru nie może powoływać się wobec osoby trzeciej jeśli ona udowodni, że nie mogła wiedzieć o treści wpisu.

Gdy wpis nie podlega obowiązkowemu ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gosp. to nikt nie może zasłaniać się nieznajomością wpisów, chyba że mimo zachowania należytej staranności nie mógł wiedzieć o wpisie (wzruszalne).

2. Prawdziwość danych wpisanych do rejestru

Opiera się na domniemaniu, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. Jeśli do rejestru wpisano dane niezgodne ze zgłoszeniem lub bez takiego zgłoszenia to podmiot ten nie może podnosić zarzutu wobec osoby trzeciej działającej w dobrej wierze, że dane są nieprawdziwe jeśli zaniedbał wystąpić z wnioskiem o sprostowanie, wykreślenie, uzupełnienie wpisu.

EWIDENCJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Określa „ustawa o swobodzie działalności gospodarczej” , ale przepisy odroczono do 1 października 2008 r.

Organem ewidencyjnym jest wójt, burmistrz, prezydent miasta. Organ wydaje DECYZJĘ o wpisie. Ewidencję prowadzi gmina właściwa dla miejsca zamieszkania przedsiębiorcy (miejscowość, w której przebywa z zamiarem stałego pobytu). Ewidencja jest jawna pod względem formalnym (pełna).

Zostanie utworzona Centralna Informacja o Działalności Gospodarczej, której oddziały będą funkcjonować przy organach ewidencyjnych.

Jawność materialna ograniczona - ustawodawca akcentuje 1 aspekt, a więc zasadę prawdziwości wpisów do ewidencji (domniemanie, że dane wpisane do ewidencji są prawdziwe). Jeśli wpisano bez zgłoszenia przedsiębiorcy lub niezgodnie ze zgłoszeniem to przedsiębiorca nie może podnosić wobec osoby trzeciej w dobrej wierze zarzutu, że są nieprawdziwe jeśli nie wystąpi niezwłocznie z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie, wykreślenie.

Wykład 7. 12.11.2007

Problematyka firmy przedsiębiorcy - uregulowana w kodeksie cywilnym i przepisach szczególnych.

FIRMA

- oznaczenie przedsiębiorcy, które to indywidualizuje i pełni funkcję identyfikacyjną przedsiębiorcy

- jest to konieczny element statutu, aktu założycielskiego, umowy itd.

- art. 21 k.s.h. ( przesłanka rozwiązania spółki przez sąd)

- podlega wpisowi do rejestru czy ewidencji (wpis ma charakter konstytutywny - wpis danego podmiotu konstytuuje go)

- zmiana firmy staje się skuteczna od momentu wpisu do rejestru

Relacja między firmą (oznaczeniem przedsiębiorcy) a nazwą (oznaczeniem przedsiębiorstwa)

→ do zmiany w KC w 2003r firma pełniła funkcję indywidualizacji przedsiębiorstwa, była elementem przedsiębiorstwa w sensie przedmiotowym

→ po nowelizacji w lutym 2003 r. zmieniono definicję przedsiębiorstwa i elementem identyfikującym je jest NAZWA

Obecnie należy odróżnić oznaczenie jako nazwa i jako firma. Ten człon tworzący firmę może być użyty do oznaczenia przedsiębiorstwa, ale tam nie będzie elementu podmiotowego przedsiębiorstwa. Ta zależność nazwa ↔ firma wpływała też na zdefiniowanie prawa do firmy, w szczególności powstawało pytanie jakim prawem jest prawo do firmy. Gdy firma była elementem przedsiębiorstwa w sensie przedmiotowym definiowano prawo jako osobisto - majątkowe. Obecnie prawo do firmy jest cywilnym prawem podmiotowym o charakterze osobistym, bezwzględnym, skutecznym erga omnes, którego treścią jest możliwość używania firmy czyli oznaczenia przedsiębiorcy w celu indywidualizacji w szeroko rozumianym obrocie gosp.

W oparciu o przepisy dot. firmy sformułowano zasady dotyczące firmy - ZASADY PRAWA FIRMOWEGO:

A) zasada jawności

- przedsiębiorca może mieć tylko 1 oznaczenie, które określa się jako firmę

- jeżeli prowadzi działalność w formie wyodrębnionych jednostek organizacyjnych (oddziały) to z tej zasady wypływa konieczność posługiwania się przez oddział oznaczeniem przedsiębiorcy, którego jest oddziałem a ponadto w swej nazwie powinien zamieścić określenie „oddział” wraz ze wskazaniem miejscowości, w której ma siedzibę.

B) zasada prawdziwości

- na określonym terenie daną firmą może posługiwać się tylko 1 przedsiębiorca, a w związku z tym firmy innych przedsiębiorców muszą w sposób dostateczny odróżniać się od firmy przedsiębiorcy, który prowadzi działalność na tym samym rynku.

C) zasada wyłączności

- firma nie może wprowadzać w błąd co do stosunków faktycznych lub prawnych odnoszących się do danego przedsiębiorcy

- w firmie mogą znaleźć się określenia wskazujące przedmiot działania, miejsce prowadzenia działalności, niekiedy nazwiska wspólników, mogą być określone relacje między wspólnikami

- jeżeli takie oznaczenia będą to muszą być zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy.

D) zasada jawności

- konieczność wpisanie do rejestru lub ewidencji, a one są jawne.

W firmie możemy wyróżnić dwa elementy:

- KORPUS (rdzeń, trzon):

W przypadku osoby fizycznej rdzeniem jest imię, nazwisko.

W przypadku osoby prawnej rdzeń jest dowolnie określony.

- DODATKI

Mogą mieć charakter obligatoryjny i fakultatywny.

Obligatoryjny: te które wskazują na TYP przedsiębiorcy ,np. spółka, spółdzielnia. Niekiedy wskazują ETAP funkcjonowania przedsiębiorcy (dot. spółek kapitałowych)

Fakultatywny: ich umieszczenie, ich treść pozostawione tym, którzy tworzą przedsiębiorcę, np. wspólnikom. Trzeba tu pamiętać o zasadzie prawdziwości.

Przepisy szczególne konstruujące firmę

SP. JAWNA- firma powinna zawierać nazwiska (firmy, nazwy) wszystkich wspólników lub firmę (nazwę, nazwiska) jednego lub kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”. Może być skrót wskazujący na typ spółki „sp. j.” (art.24 k.s.h.); obserwuje się tendencję wskazującą nie tylko na typ ale i korpus i jest to tendencja negatywna

SP. PARTNERSKA - firma powinna zawierać nazwisko co najmniej 1 partnera i dodatkowe oznaczenie „i partner” , „i partnerzy” lub „spółka partnerska” . Dodatkiem obligatoryjnym jest określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce.

SP. KOMANDYTOWA - firma powinna zawierać nazwisko 1 lub kilku komplementariuszy i dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Skrót: „sp. k.”

- jeśli komplementariuszem jest osoba prawna to w firmie spółki komandytowej powinno znaleźć się pełne brzmienie „firmy” (nazwy) os. prawnej i dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa” . Może znaleźć się oznaczenie (nazwisko) komplementariusza, który jest osobą fizyczną.

- nie powinno znaleźć się nazwisko komandytariusza

- w przypadku naruszenia tego zakazu komandytariusz odpowiada wobec osób trzecich jak komplementariusz

SP. KOMANDYTOWO-AKCYJNA; firma powinna mieć nazwiska 1 lub kilku komplementariuszy, dod. oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”; skrót „ S K.A”

- jeśli komplementariuszem jest osoba prawna to pełne brzmienie jej firmy (nazwy) powinno znaleźć się w fo(i)rmie(?) sp. kom-akcyjnej i dodatek wskazujący typ „sp. kom-akcyjna”

- w firmie nie powinno znaleźć się nazwisko, firma (nazwa) akcjonariusza

- w przypadku naruszenia zakazu akcjonariusz ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich jak komplementariusz

SP. KAPITAŁOWA: skróty „sp. z o.o.” oraz „S.A.”

- firma może być dobrana w sposób dowolny i powinna zawietać dodatek „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością” lub „spółka akcyjna”

W prawie spółdzielczym stwierdza się, że w statucie ma być:

- nazwa spółki i powinna zawierać dodatek „spółdzielnia” lub „spółdzielczy”.

Brak przepisów dotyczących przedsiębiorstw państwowych w tej kwestii.

Firma - nie może być zbyta

- przedsiębiorca może upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy o ile nie istnieje niebezpieczeństwo wprowadzenia w błąd co do tożsamości.

- ochrona prawa do firmy - realizują ją przepisy KC, chronią prawo do firmy gdy to prawo zostało naruszone bądź zagrożone, ma miejsce wtedy, gdy działanie naruszające bądź zagrażające zostało podjęte w obrocie gospodarczym lub poza tym obrotem. To działanie może polegać na tym, iż zostało ono podjęte w celu oznaczenia innego przedsiębiorcy firmą, która nie odróżnia w sposób dostateczny od przedsiębiorcy już funkcjonującego.

Ochrona jest realizowana wtedy, gdy działanie naruszające lub zagrażające(?) zostało podjęte poza obrotem gospodarczym np. podawanie nieprawdziwych informacji.

Oba te przypadki podlegają ochronie, którą przewiduje KC. Ta ochrona podobna jest do ochrony dóbr osobistych.

Jest pewna różnica:

- jeśli prawo do firmy zostało naruszone cudzym działaniem to można żądać zaniechania działania o ile nie jest bezprawne

- gdy nastąpiło naruszenie (zagrożenie) prawa do firmy to przysługują środki ochronne:

a) może żądać usunięcia skutków

b) może żądać złożenia oświadczenia w odpowiedniej formie lub treści

c) może żądać naprawienia szkody majątkowej

d) może żądać wydania korzyści

Sytuacja procesowa przedsiębiorcy:

- mamy domniemanie bezprawności działania

- podmiot przeciwny musi wykazać, że przysługuje mu prawo do firmy

- bezprawność - ten element przejawia się jako strona przedmiotowa

- strona podmiotowa (możliwość postawienie zarzutu zawinionego lub niezawinionego)- ten element jest nieistotny

Ochrona nazwy:

- przewiduje ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

- jako czyn nieuczciwej konkurencji kwalif. takie oznaczenia przedsięb., które może wprowadzić w błąd poprzez używanie nazwy, symbolu itp. wcześniej używanego zgodnie z prawem do oznaczenia innego przedsiębiorstwa

- wśród środków ochrony nazwy:

1) Możliwość żądania zaniechania działań

2) Usunięcie skutków niedozwolonych działań

3) Złożenia 1 lub ............... oświadczenia w odpowiedniej formie lub treści

4) Żądanie naprawienia szkody

5) Żądanie wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści

6) Zasądzenie sumy pieniężnej na cel społeczny jeśli czyn był zawiniony

Ciężar udowodnienia prawdziwości oznaczeń spoczywa na osobie, której zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzeniem w błąd.

Wykład 8 19.11.2007

PROKURA: instytucja immanentnie <pozostawające wewnątrz czegoś lub niezależne od czynnika zewnętrznego> związana z prawem handlowym. Ma swoją regulację w Kodeksie cywilnym, który powtarza uregulowania zawarte uprzednio w Kodeksie handlowym; Kodeks handlowy normując problematykę prokury opierał się na regulacji niemieckiego kodeksu handlowego, który w rozdziale V „Prokura i pełnomocnictwo handlowe” normuje prokurę i pełnomocnictwo. Nasz KC powtarza te unormowania.

PROKURA: pełnomocnictwo, którego może udzielić jedynie przedsiębiorca podlegający obowiązkowi wpisu do rejestru.

Legitymacja czynna (kto może udzielić prokury?): przedsiębiorca; nie jest to jednak każdy przedsiębiorca - nie może tego uczynić osoba fizyczna mająca status przedsiębiorcy, gdyż nie podlega ona wpisowi do rejestru przedsiębiorców.

Niektórzy uważają, że słowo „rejestr” użyte w KC odnosi się także do ewidencji działalności gospodarczej. Wysuwają oni argument, że zgodnie z art. 109 z ind. 7 § 4 KC: śmierć przedsiębiorcy ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury, co niewątpliwie odnosi się do osoby fizycznej. Jednak art. 109 z ind. 7 § 4 znalazł się w KC dlatego, że zamierzeniem ustawodawcy było przejęcie ewidencji przez rejestr przedsiębiorców; należy więc przyjąć, że słowo „rejestr” odnosi się tylko do rejestru przedsiębiorców prowadzonego w ramach KRS.

Udzielenia prokury nie może dokonać natomiast spółka kapitałowa w organizacji oraz każda spółka handlowa (osobowa, kapitałowa) znajdująca się w stadium likwidacji, mówią o tym:

Art. 79. § 1. Otwarcie likwidacji powoduje wygaśnięcie prokury. § 2. W okresie likwidacji nie może być ustanowiona prokura.(odnosi się to do spółki jawnej i jest stosowane do pozostałych spółek osobowych).

Identyczne brzmienie mają art. 284 i art. 470 ksh, odnoszące się do spółki z o. o. i spółki akcyjnej.

Uchwała SN z dnia 21 lipca 2006 r.: z chwilą ogłoszenie upadłości prokura wygasa, a nowa nie może być ustanowiona. Orzeczenie zostało wydane w oparciu o art. 109 z ind. 7 § 2. Profesor nie zgadza się z orzeczeniem, jeśli chodzi o stwierdzenie, że „nowa nie może być ustanowiona”. Wskazuje na wyjątek dotyczący tzw. upadłości z możliwością zawarcia układu i ustanowienia zarządu własnego, czyli pozostawienia upadłemu zarządu jego majątkiem.

Legitymacja bierna (kto może zostać prokurentem?): osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.

Istnieje w doktrynie wątpliwość, czy osoba prawna może być prokurentem. Niektórzy podnoszą, że skoro osoba prawna może być pełnomocnikiem, może być również prokurentem.

Sytuację taką, zaliczaną do wyjątku, przewiduje Ustawa o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji: istnieje możliwość zawarcia umowy przez fundusz i firmę zarządzającą funduszem, w której to umowie może znaleźć się postanowienie, że fundusz udzieli prokury firmie zarządzającej. W przypadku udzielenia prokury takie firmie, jej nazwa i nazwiska osób wykonujących obowiązki prokurenta podlegają ujawnieniu w rejestrze.

Prokury można udzielić wspólnikowi/akcjonariuszowi spółki, ale sprawą wątpliwą było to, czy prokury można udzielić członkowi zarządu spółki kapitałowej? Innymi słowy, czy można udzielić prokury osobie, której już przysługuje prawo do reprezentowania spółki i jest to prawo o szerszym zakresie niż zakres działania prokurenta?

Przeciwnicy możliwości takiego udzielenia mówili, że:

-w doktrynie niemieckiej jest to niemożliwe,

-nie można udzielić pełnomocnictwa samemu sobie,

-byłoby to bezcelowe.

Sprawa się wyjaśniła - Uchwała SN z dnia 23 sierpnia 2006 r.: Członek zarządu spółki z o. o., uprawniony umową spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do poszczególnych czynności. Celowość ustanowienia prokury polega w tym przypadku na tym, że taki członek zarządu może jako prokurent reprezentować spółkę samodzielnie, a nie łącznie z drugim członkiem.

FORMA UDZIELENIA PROKURY:

Duże wątpliwości w tej mierze były na gruncie kodeksu handlowego, który wymagał do tego „pisemnego oświadczenia” - mówi się, że było ono ad probationem.

Na gruncie niemieckiego kodeksu handlowego: potrzebne jest „wyraźne oświadczenie”.

Obecnie KC wymaga do udzielania prokury formy pisemnej, pod rygorem nieważności.

Jednak jest wątpliwość, czy będzie to forma wystarczająca w sytuacji, gdy prokurent będzie dokonywał czynności prawnych, dla których ważności będzie wymagana forma kwalifikowana, np. gdy prokurent będzie nabywał nieruchomości? Wielu autorów uważało, że gdy dla czynności jest wymagana forma kwalifikowana, prokura powinna być udzielona także w formie kwalifikowanej. Ustawodawca to rozstrzygnął w KC: nie stosuje się do prokury przepisów ustanawiających „pochodną formę pełnomocnictwa” - zależną od formy czynności prawnej, która ma zostać dokonana.

ZAKRES UMOCOWANIA PROKURENTA:

Prokura obejmuje najszerszy zakres umocowania, spośród 3 typów umocowania zawartych w KC.

Prokura zawiera umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Czynności sądowe i pozasądowe: to czynności prawne, czynności procesowe oraz czynności podejmowane przed innymi organami czy instytucjami rządowymi oraz pozarządowymi. Czynności związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa: są to czynności związane z przedmiotem działania przedsiębiorstwa mocodawcy (a nie jakiegokolwiek przedsiębiorstwa!).

Działania wyłączone z zakresu umocowania prokurenta:

1.)Czynności zmierzające do likwidacji przedsiębiorstwa - np. złożenie wniosku o likwidację przedsiębiorstwa,

2.)Zbycie przedsiębiorstwa,

3.)Czynności prawne, na podstawie których następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania,

4.)Zbycie lub obciążenie nieruchomości,

5.)Dokonanie substytucji prokury (prokurent może jedynie ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności).

Zbycia przedsiębiorstwa, oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania czy zbycia lub obciążenia nieruchomości prokurent może dokonać uzyskawszy pełnomocnictwo do poszczególnej czynności (pełnomocnictwo szczególne).

Gdyby jednak prokurent dokonał czynności, do których wymagane jest pełnomocnictwo szczególne bez takiego pełnomocnictwa, sankcją jest bezskuteczność zawieszona takiej czynności.

Tak określony zakres umocowania prokurenta nie może być ograniczony ze skutkiem prawnym dla osób trzecich, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej, np. art. 109 z ind. 5 KC: prokurę można ograniczyć do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa (prokura oddziałowa).

Ograniczenia zakresu prokury mogą mieć charakter:

-czasowy

-terytorialny

-przedmiotowy

-podmiotowy,

jednak nie mogą one wywierać skutku wobec osób trzecich; w przeciwnym razie takie ograniczenia powodują, że umowa jest ważna, ale bezskuteczna wobec osoby trzeciej.

Stosunek prokury jest stosunkiem upoważniającym - upoważnia do działania w cudzym imieniu, ale nie zobowiązuje do tego. Dlatego często towarzyszy mu stosunek podstawowy, np. stosunek pracy czy powstały na podst. umowy cywilnoprawnej.

KONSEKWENCJE PRZEKROCZENIA ZAKRESU UMOCOWANIA:

Objawiają się one w stosunku wewnętrznym (pomiędzy prokurentem a udzielającym prokury), gdzie może wchodzić w grę odpowiedzialność odszkodowawcza prokurenta, jak i w stosunkach zewnętrznych, gdzie ma różnie skutki w zależności od rodzaju zawartej umowy.

Prokura może być udzielona 1 osobie, kilku osobom oddzielnie czy kilku osobom łącznie (prokura łączna). W tym ostatnim przypadku prokurenci mają obowiązek łącznego działania.

Wykład 9. 26.11.2007

PROKURA JAKO RODZAJ PEŁNOMOCNICTWA:

Prokura jest nazywana pełnomocnictwem formalnym, ze względu na to, że to ustawa określa jej zakres.

Prokura przypomina najbardziej pełnomocnictwo procesowe, a w pewnej mierze tez pełnomocnictwo ogólne, jednak w przypadku pełnomocnictwa ogólnego bez zbadania stanu faktycznego nie znamy jej zakresu i nie wiemy, czy pełnomocnik go przekroczył.

Prokura samoistna(oddzielna): jest udzielana 1 osobie; Prokurent samoistny nie może być zobowiązany do działania razem z drugim prokurentem.

Prokura może być jednak udzielona kilku osobom, a mocodawca może zdecydować, że każda z tych osób będzie działać oddzielnie albo może je upoważnić tylko do łącznego działania - prokura łączna:

(miejsce na rysunek ;))

W przypadku łącznego działania prokurentów, przyjmuje się bezdyskusyjnie, że oświadczenia prokurentów nie muszą być składane równocześnie. Niektórzy twierdzą, że oświadczenia prokurentów muszą być złożone równocześnie, gdy dla czynności prawnej wymagana jest forma szczególna, ale profesor tak nie uważa .

Powstaje problem: jak zakwalifikować skutki działania tylko 1 z prokurentów (drugi nie złoży w ogóle oświadczenia), gdy prokura została udzielona im łącznie? Najbardziej rozpowszechniony pogląd: sankcją jest bezskuteczność zawieszona; profesor się jednak z nim nie zgadza, bo w przypadku bezskuteczności zawieszonej potrzebne jest potwierdzenie czynności przez osobę trzecią, a żaden z prokurentów nie jest osobą trzecią. Profesor uważa, że złożenie oświadczenia woli tylko przez 1 prokurenta w ogóle nie wywołuje skutków prawnych i nie jest wiążące; należy uznać, że czynność nie została w ogóle dokonana.

REPREZENTACJA ŁĄCZNA MIESZANA:

Jest to określenie doktrynalne, obecne też w orzecznictwie, polegające na tym, że prokurent upoważniony do łącznego działania może współdziałać z drugim prokurentem albo też z uprawnionym do łącznej reprezentacji członkiem zarządu spółki kapitałowej albo z uprawnionym do łącznej reprezentacji wspólnikiem osobowej spółki handlowej.

Łączenie tych dwóch osób ma sens tylko wtedy, gdy obie te osoby są uprawnione do łącznego działania.

Jest to reprezentacja łączna mieszana, bo status prawny osób reprezentujących jest różny.

Powstaje pytanie jaki jest zakres działania prokurenta łącznie z wyżej wymienionymi osobami?

Członkowie zarządu spółki kapitałowej, jak też wspólnicy spółek osobowych mogą dokonywać wszelkich czynności sądowych i pozasądowych spółki, natomiast zakres działania prokurenta jest ograniczony (on może mniej). Jakich czynności mogą wiec dokonywać te osoby łącznie?

doktryna niemiecka: nieprawdziwe zastępstwo łączne: polega na tym, że członka zarządu zobowiązuje się do współdziałania z prokurentem; autorzy wywodzą, że w takiej sytuacji prokurent uzyskuje status członka organu, może więc dokonywać wszelkich czynności (tak, jak członek organu);

doktryna niemiecka zna tez konstrukcje mieszanego zastępstwa łącznego: zobowiązuje się prokurenta do współdziałania z członkiem zarządu; w tym przypadku status prawny prokurenta się nie zmienia, może on działać jedynie w granicach swojego umocowania.

Nasza doktryna: powtarza tezy doktryny niemieckiej; zdaniem profesora: nic się nie zmienia w zakresie umocowania prokurenta i jego statusie prawnym, bo nie ma ku temu żadnych podstaw - nikt go nie mianuje na członka organu.

Czy możliwe jest udzielenie prokury łącznej 1 osobie, czyli z zastrzeżeniem, że może ona współdziałać tylko z członkiem zarządu spółki kapitałowej czy ze wspólnikiem spółki osobowej, czyli w warunkach reprezentacji łącznej mieszanej?

SN: Dopuszczalne jest udzielenie prokury 1 osobie z zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki lub ze wspólnikiem; SN stwierdził, że ten przypadek prokury nie mieści się w rozumieniu prokury łącznej zawartym w KC, ale istnieją argumenty, które za taką możliwością przemawiają. Profesor napisał do tego orzeczenia glosę krytyczną; uważa, że wcale nie ma argumentów, które za tym przemawiają.

PRZYCZYNY WYGAŚNIĘCIA PROKURY:

1.) Odwołanie prokury - prokura może być w każdym czasie odwołana; odwołanie jest jednostronna czynnością prawną i wywołuje skutki z chwilą dojścia do adresata oświadczenia woli. Inaczej niż przy pełnomocnictwie, w przypadku prokury mocodawca nie może się zrzec prawa do odwołania prokury.

2.) Śmierć prokurenta,

3.) Wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru,

4.) Ogłoszenie upadłości,

5.) Otwarcie likwidacji,

6.) Przekształcenie przedsiębiorcy,

7.) Utrata przez prokurenta pełnej zdolności do czynności prawnych,

8.) Zrzeczenie się prokury: taką możliwość przyjmuje się w doktrynie; przyjmuje się także możliwość zrzeczenia się pełnomocnictwa.

Zarówno wygaśnięcie prokury, jak i fakt jej udzielenia wymaga wpisu do rejestru; wpis ma charakter deklaratywny.

Do prokury stosujemy przepisy dotyczące pełnomocnictwa odnoszące się do:

- skutków przekroczenia zakresu umocowania,

- dokonywania czynności z samym sobą.

SPÓŁKA CYWILNA

Jest uregulowana w KC.

Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą.

W odróżnieniu od spółek handlowych, nie posiada ona podmiotowości prawnej.

Istniała jednak wątpliwość, czy spółka cywilna jest podmiotem prawa? Wątpliwość brała się stąd, że przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej określały spółkę mianem „podmiotu gospodarczego”. Wątpliwości rozwiała Uchwała SN w składzie 7 sędziów ze stycznia 1996 r.:

- spółka prawa cywilnego nie ma zdolności prawnej nawet w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej,

- spółka cywilna ma zdolność sądową w postępowaniu przed sądem gospodarczym, w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej; przy pozywaniu spółki nie jest jednak dopuszczalne wskazanie dowolnie wybranego wspólnika, jako osoby uprawnionej do dokonywania czynności procesowych ze skutkiem dla pozostałych wspólników, zatem prawidłowe oznaczenie spółki jako strony wymaga wskazania wszystkich wspólników.

Spółka cywilna jest jedynie umową (węzłem obligacyjnym) pomiędzy wspólnikami, która nie tworzy nowego podmiotu prawa.

Spółka cywilna jest spółką osobową, co oznacza, że głównym elementem decydującym o konstrukcji, powstaniu i istnieniu spółki są osoby wspólników, a nie kapitał spółki.

Spółkę cywilna określa się jako formę trwałego i zorganizowanego działania 2 lub więcej podmiotów zmierzających do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego art. 860 § 1 KC.

Elementami istotnymi umowy spółki cywilnej są:

1.) Wspólny cel gospodarczy - wspólny cel wspólników; gospodarczy nie = zarobkowy.

2.) Zobowiązania wspólników do określonego działania, które w szczególności może polegać na obowiązku wniesienia wkładu do spółki (ale nie musi!)

Jest to jedyna spółka, w odniesieniu do której ustawodawca nie ustanawia obowiązku wniesienia wkładu.

+ elementy nieokreślone przez ustawodawcę:

3.) Wspólnicy,

4.) Wkłady wnoszone przez wspólników,

5.) Wspólny cel gospodarczy

+ można:

6.) Zasady zarządzania spółką,

7.) Zasady reprezentowania spółki - kto i w jakim zakresie,

8.) Zasady udziału w stratach,

9.) Zdarzenia powodujące rozwiązanie umowy spółki.

KLASYFIKACJA PRAWNA UMOWY SPÓŁKI CYWILNEJ:

Mogą ją zawrzeć co najmniej 2 podmioty: osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne mniemające osobowości prawnej, ale posiadające podmiotowość prawną.

Osoba fizyczna nie musi mieć pełnej zdolności do czynności prawnych - może ją zawrzeć za nią przedstawiciel ustawowy, za zgodą sądu rodzinnego i opiekuńczego.

Umowa spółki cywilnej powinna być stwierdzona pismem, ale art. 74 § 3 stanowi, że przepisów o formie pisemnej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.

Forma pisemna zwykła jest niewystarczająca wówczas, gdy ze względu na przedmiot wkładu wnoszonego przez wspólnika do spółki (np. prawo własności nieruchomości) wymagana będzie kwalifikowana forma pisemna.

Umowa spółki jest umową konsensualną - dochodziło skutku przez samo porozumienie stron. Jest to umowa losowa - zawiera w swej treści element losowy - cel gospodarczy, do którego realizacji spółka zmierza.

Czy jest to umowa wzajemna w rozumieniu art. 487 § 2 KC? Czy świadczenie jednej strony jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony? przeważa pogląd, że umowa nie jest umową wzajemną bo nie ma wzajemności świadczeń; wspólnicy zobowiązują się do świadczeń, jednak nie są one spełniane w zamian za drugie; nie następuje wymiana świadczeń pomiędzy wspólnikami, bo interesy stron nie są przeciwstawne. Strony dążą do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, a ich świadczenia mają umożliwiać realizację tego celu.

Wykład 10. 3.12.2007

Wkłady: Mogą wnieść wkłady wspólnicy, co oznacza ich działanie służące do realizacji celu spółki

- brak jest obowiązku wniesienia wkładu

- może powstać spółka cywilna bezwkładowa

- jeżeli wnoszą wkłady to umowa określa wspólnika i przedmiot wkładu

wkład - wniesienie własności, innych praw oraz świadczenie usług

- przedmiotem mogą być środki pieniężne, może to być prawo własności dotyczące ruchomości bądź nieruchomości, inne prawa (względne- praca wykonywana(?), dzierżawa, leasing; bezwzględne- użytkowanie[jest niezbywalne jeżeli jest ustanowione przez właściciela na rzecz spółki to może być użytkow. wkładem])

wkładem nie może być - to co należy do jego obowiązku z tytułu bycia wspólnikiem

W umowie należy określić wartość wkładu niezależnie(?) jaka jest ich postać, gdy nie określono to wkłady mają jednakową wartość.

Wniesienie wkładu - oznacza przeniesienie prawa na wspólników bo spółka nie ma podmiotowości

Skutek rozporządzający - wywołuje samo zawarcie umowy spółki i ta umowa wywiera też skutek zobowiązujący

Podwójny skutek (rozporz. nie nastąpi):

- gdy wnosi się rzeczy oznaczone co do gatunku i przyszłe i trzeba zawrzeć umowę o przeniesienie posiadania (art.155KC)

- gdy strony tak postanowią w umowie spółki

Rzeczy lub prawa wniesione przez wspólników lub mienie nabyte w trakcie jej działania jest przedmiotem wspólnego majątku wspólników. Jest to szczególny typ wspólności (stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności).

Majątek wspólny jest przedmiotem wspólności łącznej:

a) żaden ze wspólników nie ma w postaci ułamka określonego prawa do wspólnego majątku

b) żaden ze wspólników nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku

c) żaden ze wspólników dopóki trwa umowa spółki nie może domagać się podziału wspólnego majątku

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki:

- spółka nie ma podmiotowości prawnej dlatego odpowiedzialność za zobowiązania ponoszą wspólnicy

- art. 864 KC - odpowiedzialność solidarna

- jest to odpowiedzialność osobista i nieograniczona

- solidarność oznacza: każdy ze wspólników ponosi odpowiedzialność za cały dług, zaspokojenie wierzyciela przez jednego zwalnia pozostałych

- osobista: majątkowa, ponosi całym swoim majątkiem dłużnik

- nieograniczona: eksponowana przez KSH, wynika to z osobistego charakteru tej odpowiedzialności

Ograniczenie odpowiedzialności(?): przepisy prawne mogą je wprowadzać:

a) co do wysokości określonej sumy np. art. 40 KC, zbycie przedsiębiorstwa

b) czym się odpowiada, z jakiej masy majątku art. 1030 KC

Ze wspólnego majątku wspólników do egzekucji konieczny jest tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom.

Art. 115 ordynacji podatkowej; Przez zawiązanie spółki cywilnej powstaje wspólność łączna. Majątek wspólny to majątek odrębny każdego wspólnika

Reprezentacja spółki:

- brak organów

- prawo do jej reprezentacji należy do wspólników

- może być wykonywana przez samych wspólników lub przyznane pełnomocnikowi

- nie może być reprezentowana przez prokurenta

- charakter prawny wspólników: przedstawiciel ustawowy bo KC upoważnia ich do działania

- prawo reprezentacji można tylko powierzyć niektórym wspólnikom(?)

- nie można powierzyć reprezentacji osobom tylko spoza spółki czyli osobom trzecim i wyłączyć całkowicie wspólników

- reprezentacja: działanie na zew. ze skutkiem na zew., szersza przed wszystkimi organami: państw., samorz., rząd., przed sądami

- umowa spółki(?) kształtuje zakres i sposób wykonywania reprezentacji

- wspólnicy mogą łącznie bądź samoistnie reprezentować spółkę

- zakres można określać - jeżeli wspólnicy nie postanowią inaczej to wspólnik jest umocowany do reprezentacji w takich granicach w jakich jest uprawniony prowadzenia spraw spółki

- wspólnik może podejmować sprawy w zwykłym zarządzie - w drodze umowy można postanowić inaczej

- wspólnik reprezentuje w takich granicach w jakich uprawniony jest do prowadzenia spraw spółki!

Jak należałoby potraktować wspólnika, który przekracza możliwości reprezentowania w stosunkach zewnętrznych? Podobnie jak pełnomocnik art. 103 KC stosuje się go do przedstawiciela. SN wrzesień 2007: możliwość potw. czynności prawnej zarządu spółdz. bez wymaganej uchwały organu spółdzielni

Stosunki wewnętrzne:

1. Prowadzenie spraw spółki.

- prawa i obowiązki każdego wspólnika

- prowadzenie dot. sfery stosunków wewnętrznych (podejmowanie decyzji, które nie wywołują czynności na zewnątrz)

- każdy ze wspólników może bez zgody pozostałych wspólników podejmować czynności, które nie przekraczają zwykłego zarządu

- w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu lub gdy choć 1 wspólnik zgłosił sprzeciw to do podjęcia decyzji potrzebna jest uchwałą wspólników

- uchwała nie jest konieczna gdy wspólnik dokonuje czynności nagłej, której zaniechanie naraziłoby spółkę na niepowetowane straty

- ten zakres może być zmieniony w drodze umowy spółki i jeśli zostanie zmieniony to zmieni się zakres działania w stosunkach zewnętrznych spółki

SN (5 czerwca 1997r.): przy rozstrzyganiu czy dana czynność prawna należy czy nie należy do zwykłych czynności spółki cywilnej trzeba mieć na względzie okoliczności konkretnego przypadku, a głownie cel i determinowany nim rodzaj działalności spółki, przynależność ocenianej czynności do tego rodzaju działalności i jej doniosłość z punktu widzenia rozmiaru tej działalności

- prowadzenie spraw spółki cywilnej może być powierzone osobom trzecim i wspólnicy są pozbawieni wtedy prowadzenia spraw spółki, brak bezwzględnego zakazu art. 38 KSH

2. Udział w zyskach i stratach:

- wspólnicy w umowie spółki mogą swobodnie określić zasady udziału w zyskach i stratach

- mogą zróżnicować ten udział

- mogą uzależnić ten udział od przedmiotu bądź wartości wkładu

- mogą wyłączyć wspólnika od udziału w stratach spółki (nie wpływa to na relację między wspólnikiem, a wierzycielem)

- wspólnik nie może być wyłączony od udziału w zyskach spółki

- jeżeli w umowie określono jedynie zasady udziału w zyskach to trzeba przyjąć, że dotyczy to też udziału w stratach, jeśli nic nie postanowiono to w równym stopniu uczestniczą w zyskach i stratach, niezależnie od rodzaju(?) i wartości wkładu

A-10%, B-20%, C-70% - uczestniczą w stratach uczestniczą w zyskach w stopniu równym

Zmiana składu osobowego wspólników:

a) przystąpienie....................

b) wystąpienie wspólnika:

o może wypowiedzieć udział w sp. gdy umowa zawarta na czas nieoznaczony i wypow. na 3 mies. naprzód na koniec roku obrach.

o gdy są ważne powody wspólnik może wypowiedzieć udział bez zachowania terminu wypowiedzenia i przysługuje też przy umowie na czas oznaczony

o uprawnienie do wypowiedzenia udziału przysługuje wierzycielowi osobistemu, który uzyskał zajęcie praw przysługujących wspólnikowi i wierzyciel osobisty może tego dokonać jeżeli w ciągu ostatnich 6 miesięcy.......

o wierzyciela obowiązuje 3 mies. termin wypowiedzenia(?) i może skorzystać też, gdy umowę sp. zawarto na czas oznaczony

o gdy umowa spółki przewiduje krótszy termin wypowiedzenia to wierzyciel również może z tego terminu skorzystać

o śmierć, ustanie podmiotowości prawnej

o gdy śmierć wspólnika to umowa spółki może przewidywać, że w jego miejsce spadkobiercy

Wykład 11. 10.12.2007

ZMIANY SKŁADU OSOBOWEGO SPÓŁKI CYWILNEJ:

-możliwość wypowiedzenia udziału,

-śmierć wspólnika,

-możliwość przystąpienia wspólnika do istniejącej spółki (wymaga to zmiany umowy spółki).

Z przystąpieniem do spółki wiążą się 2 zagadnienia:

1.) Odpowiedzialność za zobowiązania spółki:

Uchwała SN z 21 listopada 1995 roku: Możliwe jest wstąpienie do spółki nowego wspólnika z przejęciem dotychczasowych zobowiązań i uprawnień, za zgodą pozostałych wspólników, w tym też za zgodą wspólnika, który występuje ze spółki. Kontrowersje wzbudza fakt, czy wymagana jest także zgoda wierzycieli? (Na przejęcie długu jest przecież wymagana zgoda wierzycieli).

KSH w części dot. spółek osobowych: wspólnik przystępujący do spółki odpowiada za długi wspólników, którzy już przystąpili. W przypadku spółki cywilnej, co do zasady, wspólnik przystępujący nie odpowiada za dotychczasowe zobowiązania spółki.

2.) Forma przystąpienia: przystąpienie wymaga formy pisemnej;

Jednak, gdy umowa spółki została zawarta w formie aktu notarialnego (gdy przedmiotem wkładu jest nieruchomość lub gdy wspólnicy zawarli pactum de forma) - Uchwała SN z 9 II 2007r.: Przystąpienie nowego wspólnika do spółki cywilnej, w której wspólnikom przysługuje współwłasność łączna nieruchomości, wymaga zachowania formy szczególnej obowiązującej przy przeniesieniu własności nieruchomości.

WYSTAPIENIE WSPOLNIKA ZE SPÓŁKI:

Zasady rozliczania takiego wspólnika:

1.) Zwraca mu się w naturze jedynie te rzeczy, które wniósł do używania przez spółkę,

2.) Wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu określoną w umowie spółki; jeśli umowa tej wartości nie określa - wypłaca się taką wartość, jaką miał wkład w chwili jego wniesienia, przy czym nie ulega zwrotowi wartość wkładu polegającego na świadczeniu usług albo na używaniu rzeczy wniesionych przez wspólnika,

3.) Wypłaca się w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów pozostałych wspólników, jaka odpowiada stosunkowi jego udziału w zyskach spółki (art. 867 KC: każdy ze wspólników ma prawo do równego udziału w zyskach spółki i w takim samym stosunku uczestniczy w jej stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu); Np.:

wspólnik A - wniósł wkład pieniężny w wys. 10 000 zł,

wspólnik B - wniósł prawo korzystania z samochodu; wartość prawa: 5000zł,

wspólnik C - zobowiązuje się świadczyć usługi na rzecz spółki o wartości…

Majątek spółki wynosi 10 000 zł.

Wspólnik A występuje ze spółki : następuje zwrot jego wkładu i część wspólnego majątku spółki pomniejszonego o wartości wkładów pozostałych wspólników; majątek spółki (po odjęciu wkładów wspólników) dzieli się pomiędzy wspólników po równo, chyba że co innego wynika z umowy spółki.

PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA SPÓŁKI CYWILNEJ:

1.) Zdarzenia/okoliczności wskazane w umowie spółki; często jest to nadejście terminu,

2.) Zrealizowanie celu gospodarczego, dla którego spółka powstała,

3.) Orzeczenie sądowe - KC: każdy ze wspólników jest uprawniony do żądania rozwiązania spółki przez sąd, jeżeli istnieją ważne powody; owe powody mogą leżeć zarówno po stronie wspólnika, jak i po stronie spółki;

4.) Ogłoszenie upadłości wspólnika,

5.) Zgodna uchwała wspólników - umowa może przewidywać zasady podejmowania uchwał, w tym uchwał przekraczających zakres „zwykłych czynności spółki”; umowa może przewidywać podejmowanie uchwał w sposób większościowy (wspólnicy mogą mieć różną ilość głosów; gdy umowa milczy - uchwały mają być podejmowane jednomyślnie,

6.) Gdy w spółce pozostanie tylko 1 wspólnik,

Jeżeli zajdą określone w umowie przyczyny rozwiązania spółki, a spółka trwa nadal za zgodą wszystkich wspólników - poczytuje się ją za przedłużoną na czas nieoznaczony.

Od momentu nastąpienia zdarzenia (okoliczności) powodującej rozwiązanie spółki ulega zmianie status majątku wspólników - przestaje on być przedmiotem współwłasności łącznej (bo odpadła podstawa prawna ku temu), a staje się przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych.

Podstawowym obowiązkiem wspólników jest wtedy zaspokojenie wierzycieli spółki; pozostała część majątku spółki (po odliczeniu wkładów wspólników) ulega podziałowi pomiędzy wspólników, a ich wkłady zwrotowi, według zasad obowiązujących przy wystąpieniu wspólnika ze spółki.

SPÓŁKA CYWILNA A SPÓŁKA JAWNA:

Już w okresie międzywojennym miało miejsce rozróżnienie przez ustawodawcę na spółki cywilne i spółki handlowe. Spółka jawna była definiowana jako prowadzone we wspólnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, które nie jest inna spółką handlową.

Na podstawie art. 4 Kodeksu handlowego zostało wydane rozporządzenie kilku ministrów, które określało pojęcie przedsiębiorstwa zarobkowego w większym rozmiarze, bo to pojęcie stanowiło istotny element odróżnienia spółki cywilnej od jawnej.

Przepisy wprowadzające w życie KC uchyliły Kodeks handlowy, ale pozostawiły w mocy niektóre przepisy tego kodeksu; wśród pozostawionych w mocy przepisów nie znalazł się art. 4 Kodeksu handlowego, zawierający delegację ustawową do wydania wyżej wspomnianego aktu wykonawczego; pojawił się problem: do jakich rozmiarów działalności można prowadzić spółkę cywilną, a od jakich trzeba prowadzić spółkę jawną.

Pojawił się pogląd, że skoro jest w definicji spółki jawnej odwołanie do pojęcia przedsiębiorstwa zarobkowego prowadzonego w większym rozmiarze, należy dalej stosować przepisy wydanego wcześniej rozporządzenia, bo inaczej nie będzie można rozróżnić spółki cywilnej od jawnej.

Przeważył inny pogląd: skoro odpadła przyczyna wydania rozporządzenia, nie należy go stosować; zatarła się więc granica pomiędzy spółką cywilną a spółką jawną, a przedsiębiorstwo dużych rozmiarów można było prowadzić także w formie sp. c.

KSH: spółka cywilna może być zawsze przekształcona w spółkę jawną; do przekształcenia potrzebny jest wniosek złożony do sądu rejestrowego, podpisany przez wszystkich wspólników.

Obowiązkowe przekształcenie: ustawodawca nakłada obowiązek przekształcenia, jeżeli przychody netto spółki cywilnej z 2 ostatnich lat obrotowych osiągnęły wartość powodującą, w świetle przepisów o rachunkowości, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (jest to pułap 800 tys. euro). Zgłoszenie takiej spółki do sądu rejestrowego jest wtedy obowiązkowe i powinno nastąpić w ciągu 3 miesięcy od zakończenia 2-giego roku obrotowego;

Spółka cywilna z chwilą wpisu do KRS staje się spółką jawną, której przysługują wszystkie obowiązki i prawa, które stanowiły wspólny majątek wspólników.

Obowiązkiem wspólników jest wówczas dostosowanie treści umowy spółki cywilnej do wymogów zawartych w KSH, dotyczących umowy spółki jawnej.

Jak wcześniej zaznaczono, wspólnicy mogą zawsze, niezależnie od osiąganych dochodów, przekształcić się w jakąkolwiek spółkę prawa handlowego; do przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową inną niż spółka jawna stosujemy art. 551 i nast. KSH.

Jeżeli natomiast spełnione zostało kryterium ekonomiczne (wartość przychodu), działalność prowadzona w formie spółki cywilnej nie może być dalej rozwijana. Jednak ten próg przychodu nie jest wymogiem prowadzenia spółki jawnej.

Osiągnąwszy próg przychodu 800 tys. euro, wspólnicy mogą wybrać rodzaj spółki handlowej, w jaką chcą się przekształcić; jeżeli jednak go nie wybiorą - ustawodawca zdecydował za nich wybierając konstrukcje najbliższą spółce cywilnej, czyli spółkę jawną.

SPOŁKI HANDLOWE:

Uregulowane są w KSH.

Przepisy KSH zawierają ogólną definicję spółki handlowej (odnosi się ona do każdej spółki handlowej): to umowa, na podstawie której wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie wkładów oraz, jeśli umowa albo statut tak stanowi, przez współdziałanie w inny sposób.

W każdej spółce handlowej wspólnik jest zobowiązany do wniesienia wkładu! (nie jak w przypadku spółki cywilnej).

Cel spółki handlowej musi być „wspólny”; nie musi być „gospodarczy”, jak w przypadku spółki cywilnej.

KSH wyróżnia 2 grupy spółek: osobowe i kapitałowe. W przypadku spółek osobowych „spoiwem” są osoby wspólników, a w przypadku spółek kapitałowych - podzielony na części kapitał. Nastąpiło znaczne zbliżenie konstrukcji prawnej spółek osobowych z konstrukcją i cechami spółek kapitałowych.

W przypadku spółek kapitałowych, istnieje możliwość rozporządzania tytułami prawnymi uczestnictwa w spółce, bez zmiany umowy spółki (preponderancja kapitału spółki).

SPÓŁKI OSOBOWE:

Wszystkim spółkom osobowym przyznano podmiotowość prawną; mogą one we własnym imieniu nabywać prawa, w tym prawo własności nieruchomości oraz inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, a także pozywać i być pozywanymi; mają one zatem zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych, zdolność sądową oraz zdolność procesową.

Spółki osobowe prowadzą przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie pod wspólna firmą wspólników.

Innym wyrazem zbliżenia spółek osobowych do kapitałowych jest dopuszczenie możliwości zmiany umowy spółki bez zgody wszystkich wspólników, jeżeli przewiduje to umowa spółki.

Jeszcze innym przykładem dowodzącym zbliżenia tych konstrukcji jest możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej na inną osobę; możliwość ta doznaje jednak pewnych ograniczeń:

1.) Przejście jest możliwe, gdy umowa spółki na to pozwala,

2.) Wymagana jest pisemna zgoda wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

W przypadku takiego przeniesienia, ustawodawca przewiduje, że za zobowiązania występującego ze spółki wspólnika związane z jego uczestnictwem w spółce osobowej i za zobowiązania samej spółki osobowej, solidarna odpowiedzialność ponoszą: wspólnik występujący ze spółki i wspólnik do nie przystępujący.

Kolejny przejaw zbliżenia spółek osobowych i kapitałowych: w spółkach osobowych, które są podmiotami prawa, ale nie są osobami prawnymi, ustawodawca wprowadza możliwość funkcjonowania organów: dotyczy to sp. partnerskiej oraz SKA.

Inny przejaw podobieństwa: ustawodawca w niektórych przypadkach w stosunku do spółek osobowych wyłącza czy ogranicza odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki:

-W spółce partnerskiej: ograniczona odpowiedzialność partnera,

-W spółce komandytowej : ograniczona odpowiedzialność komandytariusza,

-W spółce komandytowo-akcyjnej: wyłączona odpowiedzialność komandytariusza.

Wykład 12. 17.12.2007

KAZUS:

Przedmiotem sporu wszczętego z pozwu Leszka B. przeciwko Stowarzyszeniu Kultury Fizycznej pod nazwą „Klub Sportowy” była zapłata kwoty 80tys.zł. tytułem należności za opóźnienie zapłaty należności podstawowej oraz odsetek od tej kwoty za czas od wniesienia pozwu czyli 29.01.1993r. powód przedłożył umowę stron z dnia 4.01.1992r., w której zobowiązał się do gry w piłkę nożną w barwach pozwanego klubu w okresie do dnia 30.06.1992r. w zamian za wypłatę w terminie do dnia 5.06.1992r. przez pozwanego kwoty 41 800zł. W umowie przewidziano ponadto, że w razie opóźnienia wypłaty powód otrzyma kwotę 1000zł za każdy dzień, tytułem zwrotu dodatkowych kosztów. Powód otrzymał umówioną kwotę 41 800zł., ale otrzymał ją z opóźnieniem. Obliczył zatem, że z tytułu opóźnienia w zapłacie należy mu się suma 114 800zł, jednakże dochodzi zasądzenia kwoty 80 000zł. Pozwany podniósł to, że umowę z dnia 4.01.1992r. podpisał Ryszard J. będący wprawdzie prezesem zarządu klubu, jednakże do zapłaty za opóźnienie zobowiązał się w imieniu własnym. Nie mógł on skutecznie działać jako reprezentant klubu, gdyż statut przewidywał reprezentację łączną dwuosobową.

Art. 39 i 103kc

Nieważnej czynności nie można potwierdzić, bo art. 39 nie kc nie przewiduje

Wypłacając pieniądze zawarto dopiero umowę

Czy przekroczono umocowanie? - wg profesora nie, umocowanie określają przepisy lub statut

SN: uchwała dotyczy reprezentacji spółdzielni- gdy wymagana była uchwała wspólników (sąd dopuścił tu stosowanie art.103kc); sąd potraktował tak samo sytuację, gdy wymagana jest uchwała wspólników lub reprezentantów np.2 osób łącznie, ale wg prof. należy rozpatrywać te przypadki osobno

Skutkiem może być bezskuteczność zawieszona.

Organ czerpie umocowanie z ustawy/statutu a pełnomocnictwo- z oświadczenia mocodawcy.

Wykład 13. 7.01.2008

SPÓŁKA JAWNA

Spółka jawna (SPJ) - typ spółki osobowej, pozostałe spółki są uregulowane w ksh na zasadzie różnic w stosunku do spółki jawnej. Ta regulacja jest najpełniejsza.

SPJ - sp. osobowa, prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną sp. handlową; posiada podmiotowość prawną

Przedsiębiorstwo w w/w rozumieniu - w sensie funkcjonalnym, odnosi się do rodzaju prowadzonej działalności; nie w sensie przedmiotowym

Przesłanki powstania SPJ:

1. Zawarcie umowy spółki

a) Na piśmie pod rygorem nieważności - jedyny przypadek w ksh. (Przy spółce cywilnej- forma pisemna a jeżeli wkład wymaga formy szczególnej, to umowa też musi być zawarta w tej formie).

b) Treść umowy spółki:

Określenie wspólników

Firmy

Siedziby

Wkładów noszonych przez każdego ze wspólników, z zaznaczeniem ich wartości

Przedmiotu działania spółki

c) Elementy fakultatywne umowy spółki:

Termin/czas na jaki umowa została zawarta

Zasady udziału w zyskach i stratach

Zasady prowadzenia spraw spółki/ reprezentacji

Zasady wnoszenia wkładów

Zasady rozliczeń (ustąpienie ze spółki, likwidacja)

WSPÓLNIK

Osoba fizyczna, również jeżeli nie ma pełnej zdolności do czynności pr., co najmniej jeden wspólnik musi mieć pełną zdolność do czynności pr.

Osoba prawna

Jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, której przepis prawa przyznaje podmiotowość prawną

2. Wpis spółki do rejestru- ma charakter konstytutywny. Pomiędzy zawarciem umowy a wpisaniem spółki do rejestru: spółka w fazie tworzenia/ organizacji. Osoby, które działały w imieniu spółki w tym czasie, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.

3. Majątek

Obowiązkiem wspólnika jest wniesienie wkładu określonego w umowie spółki . Przedmiot wkładu:

przeniesienie lub obciążenie własności rzeczy lub innych praw

Wykonywanie innych świadczeń na rzecz spółki

Przykład: prawo własności, inne prawa rzeczowe (użytkowanie, użytkowanie wieczyste), prawa względne wynikające z umowy najmu itp., prawa bezwzględne na dobrach niematerialnych, usługi na rzecz spółki np. praca wspólnika, która musi być ściśle określona i musi być określona jej wartość

Wkładem nie mogą być czynności polegające na prowadzeniu spraw spółki, to jest obowiązek wspólnika.

Domniemanie, że wkłady wspólników są równej wartości.

Majątek spółki= prawa i rzeczy wniesione tytułem wkładu+ to co zostało nabyte przez spółkę. Jest odrębny od majątku poszczególnych wspólników.

SPJ nie jest osobą prawną , w stosunkach zewnętrznych prawo do jej reprezentacji należy do wspólników , nie ma organów. Wspólnicy - wg kc - przedstawiciele ustawowi. Umowa spółki może tę zasadę tylko modyfikować.

Zasada z ksh: Każdy ze wspólników jest uprawniony do reprezentowania spółki:

Modyfikacje w umowie spółki:

wspólnik jest wyłączony/ pozbawiony prawa reprezentacji spółki, wspólnik godzi się na to

prawomocne orzeczenie sądu, wspólnicy j/w jeżeli zachodzą poważne powody, niezależnie od woli wspólnika

Każdy ze wspólników może reprezentować spółkę samodzielnie, ale w umowie spółki można określić wymóg łącznego działania. Reprezentacja łączna wykonywana przez co najmniej dwóch wspólników lub wspólnik razem z prokurentem lub wspólnik + pełnomocnik.

Spółka może być reprezentowana przez pełnomocników, prokurentów (łącznie bądź samodzielnie). Należy przyjąć, że nie jest możliwe wykluczenie wszystkich wspólników od reprezentacji i powierzenie jej pełnomocnikowi lub prokurentowi. Chociaż nie ma takiej normy.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI

SPJ jest spółką osobową, ale ustawodawca nie określił minimalnej wielkości wkładów ani majątku, to wpływa na sposób ukształtowania tej odpowiedzialności.

Każdy wspólnik, bez ograniczenia odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Odpowiedzialność wspólnika jest weryfikowana, ma charakter odpowiedzialności subsydiarnej (pomocnicza, wtórna, drugorzędna, posiłkowa), wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólników tylko gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Nie jest konieczne, aby bezskuteczna egzekucja była prowadzona przez każdego wierzyciela. Wystarczającym dowodem bezskuteczności egzekucji jest wykaz majątku lub aktualny bilans spółki sporządzony na żądanie wierzyciela. Jeśli z dokumentów spółki niewątpliwie wynika, że majątek spółki nie wystarcza na pokrycie dochodzonych wierzytelności. Bezskuteczność musi odnosić się do całego majątku spółki, a nie tylko do jego części. Nie oznacza to, że w każdej sytuacji egzekucja musi być wszczęta - wystarczy, że okoliczności sprawy wynika, że majątek nie jest wystarczający.

Złagodzenie odpowiedzialności wspólnika w odniesieniu do kc - zwiększenie atrakcyjności SPJ, umocnienie podmiotowości pr.

Odpowiedzialność subsydiarna ma charakter nieograniczony , nie jest przeszkodą, aby wierzyciel wystąpił z powództwem przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Wyjątki:

1) Zasada odpowiedzialności subsydiarnej nie odnosi się do zobowiązań, które powstały przed wpisaniem spółki do rejestru- odp. Solidarna wspólników i spółki

2) Odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki i wspólników wynikające z działalności spółki- wspólnicy odpowiadają całym majątkiem, solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami.

3) Odpowiedzialność przy przystąpieniu wspólnika do spółki- osoba która przystępuje ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki, które powstały przed jej przystąpieniem

4) Osoba, która zawiera umowę SPJ z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wniósł do spółki przedsiębiorstwo, ponosi odpowiedzialność za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem utworzenia spółki.

SFERA STOSUNKÓW WEWNĘTRZNYCH SPÓŁKI

1) Prowadzenie spraw

Prowadzenie spraw spółki jest prawem i obowiązkiem każdego wspólnika. W drodze umowy spółki można powierzyć je niektórym wspólnikom. Może to też wynikać z uchwały wspólników, wtedy pozostali wspólnicy są wyłączeni od prowadzenia spraw spółki. Również na mocy prawomocnego orzeczenia sądu, gdy są ważne powody.

Bezwzględnie obowiązujące przepisy ksh- nie można powierzyć osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Musi uczestniczyć co najmniej jeden wspólnik.

Nie można ograniczyć umową spółki prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki, przeglądania ksiąg i interesów spółki.

Wspólnicy w umowie mogą określi zakres spraw, które mogą być podejmowane przez wspólników. Jeśli nie ma takich postanowień w umowie, to zgodnie z ksh, bez uchwały wspólników każdy wspólnik może prowadzić sprawy nie przekraczające zwykłych czynności spółki. W przypadku sprzeciwu co najmniej jednego wspólnika albo sprawa przekracza zakres zwykłych czynności to wymagana jest uchwała wspólników.

Jeżeli uchwała jest wymagana w sprawach nieprzekraczających zwykłych czynności- jednomyślność wspólników, którzy mają prawo prowadzenia praw spółki. Jeżeli czynność przekracza zwykły zarząd- wymagana jest zgoda wszystkich wspólników (jednomyślność, również tych wspólników którzy są wyłączeni od prowadzenia praw spółki. W drodze umowy tę zasadę można zmienić.

USTANOWIENIE PROKURY

- zgoda wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki

- odwołanie- każdy wspólnik, który ma prawo prowadzenia spraw spółki

- jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd, ale ustawodawca zmodyfikował procedurę tak jak do czynności zwykłego zarządu. Odwołanie prokury modyfikuje zasady reprezentacji.

Zagadka profesora: Czy odwołanie prokurenta przez jednego ze wspólników ma skutek na zewnątrz? Czy prokura gaśnie? Jeżeli w spółce obowiązuje reprezentacja samoistna to tak, jeżeli łączna to nie, ponieważ ten przepis dotyczy stosunków wewnętrznych w spółce.

2) Partycypacja w zyskach i stratach

W drodze umowy wspólnicy mogą określić zasady ich udziału w zyskach i stratach, mogą zróżnicować lub uzależnić udział od wniesionego wkładu, zwolnić niektórych od udziału w stratach. Gdy brak w tej kwestii postanowień umownych to każdy wspólnik w równym stopniu uczestniczy w zyskach i stratach , niezależnie od rodzaju i wartości wkładu. Jeżeli umowa określa tylko udział w zyskach to odnosi się też do udziału w startach.

Udział kapitałowy- pewna wielkość księgowa wyrażona w zł i zapisana na koncie wspólników, odpowiadająca wartości rzeczywiście wniesionego do spółki wkładu. Wspólnik może żądać wypłacenia odsetek w wysokości 5%, również gdy spółka poniosła stratę.

Wykład 14. 14.01.2008

Wspólnicy udział

A 20 000

B 10 000

C 10 000

Spółka osiągnęła zysk 5 000zł. Jakie kwoty otrzymają poszczególni wspólnicy. Oprocentowanie udziału- 5% od wkładu.

A 1000

B 500

C 500

5 000 - 2000= 3000 zł - tyle zostaje, dzielmy po równo na wspólników

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

A 20 000

B 10 000

C o

Spółka poniosła stratę- 3 000zł. Strata zmniejsza udział kapitałowy.

3 000: 3= 1000zł - po równo, od udziału kapitałowego odejmujemy stratę.

A 1900

B 9 000

C - 1000

Dodajemy po 5% oprocentowania, więc wypłatę otrzyma tylko A i B.

ROZWIĄZANIE SPÓŁKI JAWNEJ

Przyczyny:

1) Określone w mowie spółki (np. nadejście terminu, zrealizowanie celu) (z woli wspólników)

2) Jednomyślna uchwała wszystkich wspólników (jest pogląd w doktrynie że od tej jednomyślności można odstąpić) (z woli wspólników)

3) Ogłoszenie upadłości (z mocy ustawy)

4) Śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości (z mocy ustawy)

5) Wypowiedzenie umowy spółki dokonane przez wspólnika lub jego wierzyciela (z woli wspólników)

6) Prawomocne orzeczenie. Każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd, z ważnych powodów. (przez sąd)

Nie wszystkie przyczyny mają charakter bezwzględny:

Ad.4 Umowa może przewidywać, iż w razie śmierci wspólnika, w jego miejsce wejdą spadkobiercy. Jeśli jest ich kilku, powinni wskazać jedną osobę, która będzie wykonywała prawa. Spółka istnieje nadal wraz z nowym wspólnikiem.

Ad. 5 Jeżeli umowa spółki zawarta na czas nieoznaczony, wspólnik może wypowiedzieć umowę spółki z 6 miesięcznym wypowiedzeniem na koniec roku obrotowego. Uprawnienie do wypowiedzenia przysługuje także wierzycielowi wspólnika, jeżeli w ciągu ostatnich sześciu miesięcy prowadził bezskuteczną egzekucję z ruchomości wspólnika. Obowiązuje go 6 miesięczny termin wypowiedzenia, jednak prawo do wypowiedzenia przysługuje mu również gdy umowa została zawarta na czas oznaczony.

Ad. 3,4,5 Spółka istnieje nadal między pozostałymi wspólnikami jeżeli tak stanowi umowa spółki albo po wystąpieniu jednego z tych zdarzeń tak zdecydują. Warunek: w spółce musi pozostać co najmniej 2 wspólników.

Gdy wystąpi jedno ze zdarzeń powodujących rozwiązanie spółki, należy przeprowadzić jej likwidację, chyba że wspólnicy postanowią inny sposób zakończenia działalności spółki np.

Podział między wspólnikami majątku spółki wraz z jednoczesnym podziałem zobowiązań wobec wierzycieli

Sprzedaż całego majątku spółki i zaspokojenie wierzycieli z tej sumy

Przejęcie całego majątku spółki przez jednego wspólnika lub osobę trzecią wraz z przejęciem zobowiązań wobec wierzycieli

Jeżeli przeprowadzana jest likwidacja:

Powołanie likwidatorów, co do zasady wszyscy wspólnicy. Mogą postanowić, że tylko niektórzy albo powołać osobę trzecią. (odstępstwo od zasady z art. 38 ksh).

Sąd może powołać likwidatorów z ważnych powodów

Otwarcie likwidacji trzeba zgłosić do sądu rejestrowego, wskazać imiona i nazwiska likwidatorów, sposób reprezentacji przez nich spółki

Wpis do rejestru ma charakter deklaratywny

Firma spółki zawiera zwrot „w likwidacji”

Zmiana sposobu reprezentacji spółki. Tę funkcję pełnią likwidatorzy , gdy jest kilku likwidatorów - wymóg łącznego działania . Nie ma samoistnej. Ta reguła może być zmieniona tylko przez wspólników, którzy powołali likwidatora lub przez sąd.

Zadania likwidatora:

Zakończenie bieżących interesów spółki

Ściągnięcie wierzytelności

Wykonanie zobowiązania

Upłynnienie majątku spółki

Zakres kompetencji likwidatora- określony w/w zadaniami. W tym zakresie mogą działać a ograniczenie ich możliwości działania jest nieskuteczne wobec osób trzecich. Likwidatorzy z majątku spółki spłacają zobowiązania, pozostawiają kwoty na zaspokojenie zobowiązań spornych lub jeszcze nie wymagalnych. Majątek, który pozostanie, wspólnicy dzielą według zasad ustalonych w umowie spółki, jeśli umowa na ten temat milczy, uzyskują zwrot udziałów a nadwyżka w takim stosunku jak uczestniczą w zysku spółki.

Jeżeli jest strata, majątek nie wystarcza na zaspokojenie wspólników, to podział zgodnie z postanowieniami umowy, jeśli nie ma, zasady w jakich uczestniczą w stracie spółki.

Po zakończeniu czynności likwidacyjnych, likwidator składa wniosek o wykreślenie spółki z rejestru i zgłasza zakończenie likwidacji. Z chwilą wykreślenia z rejestru- rozwiązanie spółki, przestaje ona istnieć.

Art.33 ksh- odpowiedzialność;

Zasady odpowiedzialności spółki jawnej, gdy umowa spółki jest zawierana z przedsiębiorcą jednoosobowym, który wnosi do spółki przedsiębiorstwo.

Przedsiębiorca jednoosobowy spółka jawna osoba fizyczna

I II III

Art. 55⁴kc, 33ksh

Przeniesienie (zbycie) przedsiębiorstwa na rzecz spółki.

I - odpowiedzialność pełna, nieograniczona

II- odpowiedzialność do wartości wniesionego przedsiębiorstwa

III- odpowiedzialność in solidum

SPÓŁKA PARTNERSKA

Spółka osobowa, utworzona przez wspólników, w celu wykonywania wolnego zawodu, w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Jest to nowy typ spółki handlowej. Do czasu utworzenia jej konstrukcji prawnej, przedstawiciele wolnych zawodów byli zobowiązani do świadczenia swoich usług indywidualnie albo w ramach dostępnych typów spółek osobowych. W obu przypadkach odpowiedzialność za błąd w sztuce była nieograniczona. Wykonując swe usługi w ramach innej spółki ponoszą osobistą, solidarną, nieograniczoną odpowiedzialność wraz z pozostałymi wspólnikami i tak ukształtowana reguła odpowiedzialności postrzegana była, jako najlepsza gwarancja zapewniająca najwyższą jakość świadczenia usług. W drugiej połowie XX w. w USA i Europie Zachodniej zaczęto poszukiwać nowej formuły organizacyjnej. Powodem były 2 przyczyny:

1. Stwierdzenie, że tak określona zasada odpowiedzialności stwarza zbyt duże ryzyko dla samej spółki i wspólników. Okazało się, że błąd w sztuce wspólnika często prowadził do upadłości spółki. Specyfika prowadzonych usług powodowała, że każdy ze wspólników działał samodzielnie, bez kontroli pozostałych wspólników, natomiast ciążyła na nich duża odpowiedzialność.

2. Spółki z czasem zaczęły skupiać coraz więcej wspólników, konieczne stało się powierzenie zarządzania spółki fachowcom, managerom, a nie wspólników.

Wolny zawód- brak definicji legalnej, określony katalog. Art. 88ksh, odrębna ustawa. Np. adwokat, aptekarz, architekt, lekarz, pielęgniarka, położna, notariusz…

Cechy:

1. Osobiste świadczenie usług

2. Osoba nie podlega niczyim wskazówkom, poleceniom

3. Usługa jest świadczona na podstawie stosunku prawnego, opartego na zaufaniu

4. Wymaga specjalnej wiedzy, kwalifikacji

W ramach spółki partnerskiej może być wykonywany więcej niż jeden wolny zawód. Podstawa funkcjonowania: umowa, ksh,

UMOWA - Akt notarialny; Elementy niezbędne:

Określenie firmy,

Siedziby

Przedmiotu działania

Wkład wspólników z zaznaczeniem ich wartości

Określenie wolnego zawodu

Określenie imion i nazwisk partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki

Imiona i nazwiska partnerów uprawnionych do reprezentacji, gdy nie wszystkim partnerom przysługuje takie uprawnienie

Wpisanie spółki do rejestru- przesłanka niezbędna do powstania spółki, charakter konstytutywny.

28 Prawo handlowe - prof. Z. Kuniewicz - I semestr

Prawo handlowe - prof. Z. Kuniewicz - I semestr 1

---