GOSPODARKA ODPADAMI

• Kryzys śmieciowy w krajach rozwijających się -> rozwój utylizacji konsekwencją kryzysu

• Wzrost świadomości społecznej

ROZWIĄZANIA W CELU RACJONALIZACJI GOSPODARKI ODPADAMI:

1. minimalizacja produkcji odpadów - zmiany technologiczne tzw. technologie mało- i bezodpadowe

2. wykorzystanie odpadów - recykling opierający się na selektywnym zbiorze odpadów powszechnych i niebezpiecznych; zbiórka selektywna odpadów komunalnych:

- u źródła - segregacja przez mieszkańców

- punkty zbiorcze - zbieranie lub przez pojazdy zbiorcze

3) kompostowanie odpadów

* odpady organiczne - pochodzenia roślinnego i zwierzęcego z dodatkiem osadów ściekowych poddają się procesowi przemian ( kompost pod uprawę)

Pojawił się problem z masową produkcją kompostów. Należy go sprzedawać, ale może zawierać metale ciężkie i to go dyskwalifikuje od sprzedaży.

4. termiczne metody utylizacji - spalanie; spalanie w Polsce jest mało stosowane; spala się śmieci medyczne, zakaźne. Nie stosuje się spalania ścieków komunalnych. Koszt budowy spalarni jest wysoki.

5. Składowanie - popularne w Polsce; najtańsza metoda

Przeszkody:

- brak wolnych terenów

- UE zabrania składowania odpadów biodegradowalnych -> muszą być poddawane procesom utylizacji (mogą być składowane dopiero odpady inertne)

Przepisy prawne regulowane przez:

1. prawo ochrony środowiska

2. ustawa o odpadach

3. ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

Ad II

ODPADY - substancja lub przedmiot których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest zobowiązany.

Obowiązki przedmiotu:

- zapobieganie powstawania odpadów lub ograniczenie ich ilości i ich negatywne oddziaływanie na środowisko (prze wytworzeniu jak i podczas i po zakończeniu)

- każdy musi zapewnić zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk jeżeli nie udało się zapobiec powstawaniu

- zapewnić zgodne z zasadami ochrony środowisk unieszkodliwianie odpadów

Podstawowe zasady obowiązujące wytwarzających odpady:

1. zasada bliskości

Odpady powinny być w pierwszej kolejności poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu w miejscu ich powstawania. Jeżeli nie jest to możliwe, to winny być przekazywane najbliższemu miejscu gdzie można to zrobić.

2. zasada rozszerzonej odpowiedzialności producenta

Jest on nie tylko odpowiedzialny za odpady powstające podczas produkcji, ale taż powstające w trakcie użytkowania wyrobu jak i też po zużyciu tych wyrobów.

Ad I

Prawo wprowadza ogólnie zasady:

1. zintegrowane podejście do ochrony środowiska jako całości

Ochrona jednego lub kilku elementów przyrody winna być prowadzona z uwzględnieniem ochrony innych elementów

2. zapobieganie

Ten co podejmuje działalność może negatywnie wpływać na środowisko, jest zobowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu

3. przezorność

ten kto podejmuje działalność, której negatywne działanie na środowisko nie jest w pełni rozpoznane, jest zobowiązany podjąć wszelkie środki zapobiegawcze

4. zanieczyszczający płaci

Kto zanieczyszcza środowisko ponosi koszty usunięcia skutków zanieczyszczeń oraz kto może powodować ponad normatywne zanieczyszczenie środowisk ponosi koszta zapobiegania temu zanieczyszczeniu

5. dostęp obywateli do informacji o środowisku i jego ochronie

6. uwzględnienie wymagań środowiska przy opracowywaniu strategii, planów i programów

7. decyzja wydana z naruszeniem przepisów ochrony środowiska jest nieważna

Ad III

Utrzymanie czystości i porządku, zadania gminy, warunki udzielenia zezwoleń świadczących usług w zakresie objętym regulacją.

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI - plany powstają na wszystkich szczeblach administracji samorządowej i krajowej, w każdej gminie, wg niego się zarządza odpadami.

Powinien zawierać:

- aktualny stan gospodarki odpadami:

* rodzaj, ilość, źródło pochodzenia odpadów

* rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów

- prognozowanie zmiany w zakresie gospodarowania odpadami

- działanie zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami

* działania zapobiegające powstawaniu odpadów, ograniczenia ich ilości, w tym ograniczenia odpadów komunalnych kierowanych na składowiska

- instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów

- system monitoringu i oceny realizacji zadań

- harmonogram uruchamiania środków finansowych i ich źródła

Obejmuje wszystkie rodzaje odpadów na danej jednostce administracyjnej i przywożonej na jej teren.

Ustawa obejmuje aby członkowie gmin tworzyli jeden plan dla kilku gmin.

Projekty planów wojewódzkich , powiatowych i gminnych są opracowywane przez zarządy wojewódzkie, powiaty i gminy.

Projekty wymagają zatwierdzenia, specyficzność zatwierdzania:

• plan wojewódzki zatwierdzający przez Ministra Właściwego ds. ochrony środowiska oraz przez zarządy gmin i powiatów na terenie województwa

• reszta jest zatwierdzana na takiej samej zasadzie

Następne projekty planów są uchwalane przez odpowiednie zarządy ( np. Rada Gminy czy powiatu)

Każdy szczebel administracyjny co 2 lata musi złożyć sprawozdanie z realizacji planu. Plany gospodarowania odpadami podlegają aktualizacji nierzadkiej niż co 4 lata.

Zadania poszczególnych szczebli administracji:

• samorząd województwa

zajmuje się strategią i określa strategię rozwoju województwa i prowadzi politykę jego rozwoju

• zarząd województwa

wydaje decyzje określające wysokość odpłat karnych za umieszczenie odpadów na składowiska, prowadzi rachunki bankowe w celu gromadzenia opłat i kar będące dochodami wojewódzkich funduszy ochrony środowiska. Przyjmuje informacje woj. inspektora o … kontroli obiektów

• powiat (starosta)

wydaje decyzje administracyjne: pozwolenie na wytworzenie odpadów, zatwierdzenie programów gospodarki odpadów niebezpiecznych, gromadzenie informacji o wytworzonych odpadach i sposobach zagospodarowania, wydawanie zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie gromadzenia lub unieszkodliwienia odpadów, wydawanie zezwoleń na gromadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów, zatwierdzenie instrukcji eksploatacji składowiska, udzielanie zgody na zamknięcie całego lub części składowiska

• gmina

utrzymanie czystości i porządku w gminie, zobowiązanie do warunków niezbędnych utrzymaniu czystości, zapewnienie budow, utrzymania i eksploatacji własnych lub wspólnych instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, stacji zlewnych, instalacji do zbierania transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych, organizowanie selektywnej zbiórki, segregację, magazynowanie odpadów komunalnych, gromadzenie ewidencji zbiorników bezopadowych.

Rada określa górne stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za odbiór odpadów

• właściciel nieruchomości

zapewnia utrzymanie czystości przez: urządzenia służące do zbierania odpadów oraz ich utrzymania w odpowiednim stanie technicznym, sanitarnym i porządkowym, zbieranie odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami rady gminy oraz pozbywanie się odpadów w sposób zgodny z przepisami.

KLASYFIKACJA ODPADÓW

Jest to załącznik do ustawy o odpadach. Podział na odpady niebezpieczne.

Podstawą klasyfikacji jest pochodzenie

1. powstają przy poszukiwaniu i wydobywaniu, fizycznym i chemicznym przetwarzaniu, wydobywaniu rud i innych kopalni

2. odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydrogospodarczych, rybołóstwa, lesnictwa, łowiectwa, przetwórstwa żywności

3. z przetwórstwa drewna, płyt mebli, papieru tektury, masy celulozowej

4. odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego

5. odpady z przeróbki ropy naftowej, oczyszczania gazy ziemnego oraz pizolitycznej przeróbki węgla

6. odpady z produkcji przygotowania obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej

7. odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej

8. odpady z produkcji kitów, klejów, szczeliw i farb drukarskich

9. z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych

10. odpady z procesów termicznych

11. powielania? Powierzchni metali i innych materiałów i procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych

12. z kształtowania i fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych

13. oleje opałowe i odpady ciekłych paliw (bez olejów jadalnych)

14. odpady rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propylenów

15. odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne

16. nie ujęte w innych grupach

17. odpady z budowy, remontów, demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej

18. odpady medyczne i weterynaryjne

19. z instalacji służących zagospodarowaniu odpadów z oczyszczalni ścieków, uzdatniania wody pitnej i przemysłowych celów

20. odpady komunalne z frakcjami gromadzonymi selektywnie

Prawo unijne opiera się na papierach z 1989r. o dziwnej nazwie, określają one strategię gospodarowania odpadami, istotę 5 kierunków działania w zakresie zagospodarowania -> zasady.

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów

• zapobieganie przez technologię -> czysta produkcja

• zapobieganie przez produkty -> produkty o małej szkodliwości odpadów

1. Recykling i powtórne wykorzystanie

• nacisk na ekonomię -> wspieranie określonych działań polegających na pracach budowlanych z dziedziny powtórnego wykorzystania odpadów, optymalizacji, segregacji i zbiórki odpadów, zmniejszenie kosztów powtórnego wykorzystania odpadów, tworzenie rynku zbytu dla produktów z powtórnego wykorzystania

1. Optymalizacja ostatecznego usuwania odpadów

• składowanie odpadów jest najgorszą metodą utylizacji, należy ją ograniczać

1. Przewóz odpadów

• wszystkie przepisy muszą być dostosowane do konwencji Bozyleńskiej?

1. Działania naprawcze

• wykrywanie i rekultywacja dzikich składowisk odpadów

Dyrektywy np. o olejach, baterii, akumulatorach itd

Zasady gospodarowania odpadami-> dyrektywa z 1991 r.

Kraje członkowskie muszą wprowadzić zakaz mieszania odpadów nierozpuszczalnych z innymi. Mieszanie dozwolone jest gdzie sprzyja to poprawie warunków bezpieczeństwa przy usuwaniu lub odzysku. Muszą też odpowiednio zdawać te odpady w trakcie zbierania, transportu i chwilowego magazynowania. Państwa muszą udostępniać na to odpowiednie place.

Składowanie odpadów. Podział składowisk wg klasy:

- składowanie odpadów niebezpiecznych

- składowanie odpadów inertnych

- składowanie odpadów nie niebezpiecznych ( w tym komunalnych)

Ograniczenie frakcji biodegradowalnych w odpadach poprzez:

• recykling

• kompostowanie

• wytwarzanie biogazów

• energetyczne wykorzystanie

KOSZTY SKŁADOWANIA ODPADÓW

Koszty związane z budową, funkcjonowaniem, zamknięciem, obsługą przez 30 lat, koszty winny być wzięte w cenę odpadów.

RACJONALNA GOSPODARKA ODPADAMI

1. zmniejszenie odpadów - odzysk i recyrkulacja

RECYKLING - system cyklicznego gospodarczego wykorzystania odpadów jako surowców wtórnych z wyeksploatowanych, uszkodzonych wyrobów.

Możliwość ponownego wykorzystania wynika z tego że są wykonane z materiałów aluminiowych. Można im przywrócić pierwotne właściwości bądź odzysk poszczególnych składników lub usuwanie szkodliwych składników. Odpad przekształca się w towar.

Korzyści:

• zmniejsza się ilość odpadów - dzięki temu wydłuża się czas eksploatacji składowiska, zmniejszają się koszta transportu odpadów.

• Odzysk surowców wtórnych ma uzasadnienie ekologiczne

Recykling z odpadów poużytkowych może być:

• przez ponowne wielokrotne użycie produktu do spełnienia funkcji jak w cyklu pierwszym

• wykorzystanie surowca bez zmiany jego składu i stanu do wytworzenia nowych produktów

• wykorzystanie surowca związane ze zmianą jego stanu i składu np. przetwórstwo odpadów komunalnych i otrzymanie gazu

FAZY RECYKLINGU:

- pozyskiwanie ( na drodze różnych metali: skup i selektywna zbiórka)

- uzdatnienie ( szereg operacji: segregacja, czyszczenie, celem jest uszlachetnienie surowców wtórnych)

- użytkowanie

Przekształcenie odpadu w surowce wtórne może być w obiegu zamkniętym bądź otwartym.

OBIEG ZAMKNIĘTY - gdy odpady powstające w procesie wytwarzania wyrobów są ponownie przetwarzane w tym samym zakładzie przemysłowym. Dotyczy tylko odpadów przemysłowych

OBIEG OTWARTY - gdy powstające w różnych procesach produkcyjnych i konsumpcyjnych odpady są przekazywane do wykorzystania innym wyspecjalizowanym jednostkom gospodarczym. Dotyczy to odpadów przemysłowych i komunalnych poużytkowych itd.

Kierunek wykorzystania odpadów:

- obieg jednorodny - odpady są wykorzystywane są stosowania takiego samego wyrobu z jakiego powstały

- obieg różnorodny - odpady są wykorzystywane do różnych wyrobów odmiennych od wyrobu z którego powstały

- obieg energetyczny - odpady są wykorzystywane do wytwarzania energii cieplnej

- obieg zastępczy - odpady są utylizowane nie zgodnie z racjonalnymi przesłankami

Skutki wykorzystania wtórnego:

POZYTYWNE NEGATYWNE

-zwiększenie bazy surowcowej - zwiększenie kosztów pozyskiwania

gospodarki narodowej surowców z niżej położonych warstw

- powstanie większych możliwości

eksploatacji surowców

- ograniczenie zużycia surowców

glicerowatych?

- zmniejszenie kapitałochłonności

i energochłonności w procesie przetwórstwa

surowców

- proces pozyskania surowców wtórnych jest

kosztem mniejszego zużycia energii

- surowce wtórne zasilają tradycyjne nośniki energii

ODPADY PALENISKOWE - popioły lotne wydzielone w elektrofiltrach jak i zbite z części paleniskowej.

Od czego zależą:

- jakości węgla, zawartości węgla w węglu i zawartości popiołu.

Na wyprodukowanie jednej kilowato godziny powstaje od 60 do 200 g odpadów.

Odpady mogą być składowane przy odległości 15 km elektrowni od składowiska. Transport jest hydrauliczny. Stosunek popiołu do wody wynosi 1 do 10. Przy większych odległościach odpady transportowane są koleją lub samochodami. Występowanie mokrych składowisk odpadów nie przekracza 30 m.

Komory spalania maja wymiary mniejsze od 200 mikrometrów. Węgiel traci wodę. Następnie w temperaturze 500-900 ^o ulegają rozkładowi węglany oraz siarczany wapnia i żelaza, tworzą się tlenki w 1500 ^o. Tlenki wapnia i żelaza, glinu oraz krzemionka ulegają stopnieniu tworząc glinokrzemiany. W zależności od rodzaju spalanego węgla, typu kotła, miejsca poboru próby mam y różne uziarnienia popiołu. Największa udzielana frakcja pyłowa od 2-50 μm, oraz frakcja iłowa od 1-2 μm. Zdarzają się ziarna większa nawet ok. 2 mm. Badania makroskopowe wykazały że popioły składają się z okruchów o budowie nieregularnej. W odpadach występują ziarna kuliste wewnątrz puste. Grubość powłoki 2-5 μm, z tego względu że są puste ich gęstość wynosi ok. 0,4-0,6 g/cm3. Nie sedymentują one łatwo. Mogą być porywane przez wiatr.

WŁAŚCIWOŚCI

Istotnym elementem który wzbudza wielkie zainteresowanie (duża panika w społeczeństwie) to promieniotwórczość popiołów lotnych. (do produkcji pustaków). Promieniotwórczość odpadów elektrownianych związana z pierwiastkiem uranu 238, toru 232, potasu 40. Jako produkt rozpadu występuje rod 226 Wymienione pierwiastki emitują 3 rodzaje promieniowania α, β, γ. Szczególnie rod jest niebezpieczny. Rod przekształca się w radon i jest szkodliwy dla dróg oddechowych. 1 kg węgla zawiera 3 mg. Zawartość pierwiastków promieniotwórczych może dochodzić do 40 mg uranu i 90 mg toru. Z powodu niebezpiecznego skażenia popiołu który jest używany do materiałów budowlanych powinien być badany pod kontem pierwiastków promieniotwórczych.

Warunki:

1. f₁ = 0,015_k+0,15_Ra+0,16_Th<1

f1 - aktywność promieniotwórcza γ

Th - tor np. 0,015 K - 0,01 aktywności potasu

K - potas

Ra - rod

2. dopuszczalna dawka promieniowania γ pochłoniętego przez cząstki nie może być większa niż

s[pa>g]

f₂ = S_Ra < 5 [pCl/g]

Odpady paleniskowe są bardziej promieniotwórcze niż materiały budowlane ( np. cegła). Wyjątki to materiały budowlane z dodatkiem fosfogipsów, kruszyw granitowych. Przebadano popioły elektrowniane w 70% spełniają warunek f1 i f2 i mogą być zastosowane w budownictwie. Konieczne jest ich testowanie; badanie zanim zostaną zastosowane w budownictwie.

3. skład chemiczny odpadów

Głównym składnikiem odpadów elektrownianych są tlenki krzemu ( stanowią 90 % masy odpadu), tlenki wapnia i magnezu ( do 19 % całej masy odpadów). Ze względu wsadu? -powierzchniowego i podziemnego duże znaczenie mają tlenki siarki (2-4% odpadów pochodzących z węgla kamiennego i 5% z węgla brunatnego).

Zawartość siarki wpływa na jakość wód i możliwość wykorzystania wód w rolnictwie do odkwaszania gleby. Mikroelementy (te pierwiastki promieniotwórcze omówione). Odpady paleniskowe zawierają w stosunku do gleb podwyższoną zawartość cynku, chromu, nikiel, wysoką zawartość boru, mają mało potasu, nie mają praktycznie związków fosforu i azotu. Jeżeli popioły są transportowane hydraulicznie część składowanych odpadów ulegają rozpuszczeniu w wodzie.

4. stężenie substancji rozpuszczalnych w odpadach wynosi od 1-9%; 98% w ilości wszystkich rozpuszczonych składników ulega wyługowieniu. Najwięcej w wodzie nadosadowej związków siarki w postaci siarczanów, wapnia i magnezu oraz potasu i sodu. Cechą charakterystyczną jest bardzo wysoki odczyn odpadów od 9-12 jednostek pH. Jeżeli chodzi o mikroelementy to … rozpuszczając się bar i kadm charakterystycznymi metalami obecnych w odpadach w środowisku alkalicznym tworzą nierozpuszczalne wodorotlenki np. żelazo, nikiel i inne metale ciężkie. Wyjątkiem jest Cr który jest rozpuszczlany w środowisku kwaśnym i alkalicznym. Stosunek substancji rozpuszczalnych (soli) w wodzie nadosadowej jest duże i wynosi 1000-2,5 tyś. Przyczyną jest rozpuszczenie odpadów, z drugiej strony fakt że do wytwarzania … używa się ścieków o dużej mineralizacji. Najczęściej są to ścieki ze stacji uzdatniania wody nawet do 4 g/l.

cechą charakterystyczną tych wód jest to że są całkowicie pozbawione zanieczyszczeń organicznych i substancji biogennych, azotu i fosforu. Odpady zgromadzone na składowisku oddziałują zarówno na wody podziemne dlatego, że z tego składowiska wody infiltrują do większych warstw wodonośnych jak i mogą być porywane przez wiatr cząstki popiołu powodując zanieczyszczenie atmosferyczne.

5. czynnikami które powodują zapylanie są wiatr i temperatura otoczenia, parametry mikrobiologiczne powietrza (stabilność), właściwości odpadów paleniskowych oraz stan powierzchni składowiska, charakterystyka techniczna składowiska. Podstawowym czynnikiem wpływającym na emisję pyłu jest prędkość wiatru. Wprowadza się pojęcie prędkości progowej - jest to najmniejsza prędkość wiatru która powoduje unoszenie pyłu o określonej średnicy ziarna (3-9 m/s).

Wilgotność powietrza - przy wilgotności większej niż 90% … praktycznie nie występuje. Jeśli wilgotność jest większa od 20 % pylenie prawie nie występuje zależnie od prędkości wiatru.

Śnieg eliminuje pylenie (pokrywa śnieżna).

6. Zabiegi, metody aby ograniczyć pylenie składowisk

- metody techniczne

Zraszanie powierzchni składowiska wodą, zraszanie składowiska środkami błonotwórczymi

- metody biologiczne

Pokrywanie powierzchni humusem, obsiewanie nasionami traw roślin, zraszanie składowiska roztworem wody osadów ściekowych, nasionami roślin, pokrywanie powierzchni biowłóknami, uprawa specjalnych gatunków roślin

Techniczne działają natychmiast po zastosowaniu, natomiast biologiczne na dobre po pewnym czasie.

7. Odpady powstające w wyniku produkcji energii elektrycznej

Odsiarczanie spalin, produkty muszą być też utylizowane. Stosowane są zasadniczo 3 technologie odsiarczania spalin

1. mokra

2. półsucha

3. sucha

Ad. a

Mokra- adsorpcja spalin w roztworze wapna w efekcie otrzymuje się siarczyny a potem siarczany.

CaSO₄*2H₂O- gips dwuwodny może być zastosowany do produkcji jako spoiwo budowlane lub można go potraktować jako odpad wymagający zagospodarowania.

Złoża kamienia gipsowego występują w dużych ilościach (stanowi duża konkurencję do gipsu dwuwodnego)

Aby gips dwuwodny można było wykorzystać w budowlance musi być poddany obróbce termicznej, zmielony i odwodniony.

Obróbka:

CaSO4*H2O -> CaSO4*0,5H2O+1,5 H2O

Otrzymanie gipsu półwodnego

150-190 ^o wymaga zużycia 40 kilogodzin i 60 kg węgla /t/Mg spoiwa

Do procesu elementów budowlanych elementy są ogrzewane do 130 ^o w nasyconej parze wodnej

*zużyty sorbent

Ścieki z instalacji odsiarczania spalin charakteryzują się kwaśnym odczynem, zawartością chlorków do 40 g/l oraz dużym stężeniem metali ciężkich.

Niebezpieczne

Utylizacja polega na użyciu mleka wapiennego, koagulacja, zagęszczanie osadu i filtracja.

Można mieszać gips z odpadami odsiarczania spalin, dodawanie gipsu do popiołu zwiększa … popiołu i metali ciężkich, następuje zakwaszenie. Mieszanie gipsu, ścieków i odpowiedniego stabilizatora.

Ad b

Metoda półsucha

Do strumienia spalin wprowadza się zawiesinę absorbenta. Za elektrolitem otrzymuje się odpady popiół i odpady z absorbenta (siarczyn wapnia, siarczan wapnia i chlorki, węglan wapnia i udziały od 15-30%). Mieszanina różnych związków chemicznych która jest trudna do zagospodarowania.

Odpady stosowane -> na składowisko odpadów

• do budowy nasypów drogowych

Składowisko buduje się powyżej poziomu wód gruntowych i są uszczelnione by nie zagrażały środowisku.

Skład odpadów zwykłych na dodatek kamienia wapiennego CaO 1-25%, związków krzemu SiO2 ok. 50%, części polnych 1-3%.

Popioły wykorzystane są do produkcji elementów budowlanych, kształtowania niwelacji terenu, produkcji …

INNE ODPADY SKŁADOWANE NA WYSYPISKACH

• odpady komunalne

powstają w wyniku działalności człowieka bytowej i gospodarczej. Podział:

- domowe - powstałe w domach

- z obiektów użyteczności publicznej

- odpady z terenów otwartych, z koszy ulicznych

- zmiotki z placów i ulic

- odpady wielkogospodarcze, meble, sprzęt gospodarstwa domowego

- wraki samochodowe

Odpady komunalne stanowią duży problem przy utylizacji i gromadzeniu, związane jest to z ich właściwościami:

- zmienność ilościowa i jakościowa

- duża niejednorodność składu morfologicznego i chemicznego, odpady stanowią zagrożenie higieniczno- sanitarne związane z obecnością mikroorganizmów chorobotwórczych

- mapa bytowania gryzoni, owadów

- niestabilność

-podatność na zagniwanie

- uciążliwe odory

W odpadach komunalnych są też odpady niebezpieczne, chemikalia. Świetlówki, leki, baterie.

Odpady komunalny charakteryzuje się przy pomocy szeregu wskaźników, które można pogrupować na 4 grupy:

1. ilościowe nagromadzenie odpadów

b) właściwości fizyczne

c) właściwości paliwowe

d) właściwości nawozowe

Ad a

- wskaźnik objętościowy w m3/M*rok

- wskaźnik masowy kg/M*rok

- wskaźnik nierównomiernościowy: roczny, dobowy, miesięczny

TYPY ŚRODOWIS MIEJSKICH

1. zabudowa osiedlowa - wyposażona w urządzenia techniczno sanitarne z ogrzewaniem centralnym

1-1,5 m/M*rok

170 kg/M*rok

2. zabudowa wysoka dzielnic śródmiejskich - różny stopień wyposażenia w urządzenia techniczno sanitarne, różny stopień ogrzewania mieszkań zależny od zamożności mieszkańców. Duże nasycenie obiektami handlowymi, usługowymi.

3. Zabudowa dzielnic podmiejskich, zabudowa jednorodzinna - poziom urządzeń techniczno - sanitarnych w zależności od zamożności, różne metody ogrzewania. Cechą charakterystyczną jest prawie całkowity brak zabudowy usługowej, małe nasycenie obiektami handlowymi.

Ilość odpadów rośnie gdy stopień zamożności ludzi wzrasta.

Ad b wł fiz

• skład grup odpadów wg normy (10 grup):

- od 1-10 mm

- pochodzenia roślinnego

- pochodzenia zwierzęcego

- papier, tektura

- tworzywa sztuczne

- szkło

- metale

- tekstylia

- pozostałe organiczne

- pozostałe nieorganiczne

Zwiększa się udział odpadów spożywczych, papier, tektura, tworzywa sztuczne stabilizują się ilości odpadów ze szkła.

• podział frakcyjny

- 0-10 mm

- średnia 10-40 mm

- gruba 40-100 mm

- 100<

Ad c wl paliwowe

Możliwość wykorzystania odpadów jako paliwo.

Zawartość:

- części palne

- części niepalne

- ciepło spalania

- wartość opałowa

- wilgotność odpadów

- pierwiastki: C, N2, O2, S, H2.

Kompost daje biogaz a kompost z metalami ciężkimi nie nadaje się do produkcji biogazu.

SYSTEM GROMADZENIA ODPADÓW

Gromadzenie odpadów jest zadaniem własnym gmin, które zapewniają czystość i porządek na własnym terenie.

Zadania gmin:

• zapobieganie zanieczyszczeniu ulic, placów, terenów otwartych przez likwidację składowania odpadów w miejscach do tego nie przeznaczonych, ustawianie koszy

• tworzenie warunków do selektywnej zbiórki, segregacji i składowania odpadów przydatnych do wykorzystania

• opracowanie zasad i zadań utrzymania czystości do utrzymania czystości na terenie nieruchomości, określa rodzaj urządzeń przeznaczonych do gromadzenia odpadów oraz określa zasady i sposób usuwania odpadów komunalnych z terenów nieruchomości oraz z terenów użytku publicznego

• rada gminy ustala stawki opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości za wywóz śmieci

OBOWIĄZKI WŁAŚCICIELA NIERUCHOMOŚCI:

• wyposażenie nieruchomości w odpowiednie urządzenia do gromadzenia śmieci i utrzymanie tych urządzeń w odpowiednim sanitarnym stanie

• wyrzucanie odpadów z wykorzystaniem tych urządzeń oraz usuwanie i unieszkodliwianie odpadów powstałych na terenie nieruchomości

Gromadzenie odpadów powinno stanowić step krótkotrwały, jak najszybsze usuwanie odpadów jest nie ekonomiczne, ale zapobiega np. w wydzielaniu się nieprzyjemnych zapachów, stanowią miejsce żerowania gryzoni i insektów.

ZASADY OPRACOWANE DLA KLIMATU POLSKI:

- odpady z centów handlowych wywozi się codziennie

- odpady z terenów osiedlowych 2 razy w tygodniu

- odpady z budowli jednorodzinnych raz w tygodniu

- odpady z terenów miejskich rozproszonych raz w miesiącu

POJEMNIKI

• SM110 - typowy pojemnik wykonany jest z blachy stołowej, waga ok. 20 kg lub z tworzywa sztucznego ok. 6 kg; pojemnik plastikowy nie ulega korozji lecz na małą odporność termiczną (nie wsypywać popiołu) 110dm3

• MGB240 - prostokątny przekrój, zaopatrzony w 2 kółka; 240dm3

• PA1100 - 1,1m3; z blachy lub tworzywa sztucznego

USYTUOWANIA ZBIORNIKA NA ODPADY NA DZIAŁCE BUDOWLANEJ:

• powinno być przeznaczone miejsce do składowania odpadów

• odległość 10m od okien i drzwi budynku

• odległość max nie dalej niż 80m

• odległość od granicy działki 5m - może być zmniejszona o połowę przy przebudowie działki

• może być przy granicy działki jeśli sąsiad też ma tam kosz

w warunkach osiedlowych:

• dla wygody mieszkańców są zbudowane komory wsypowe

ZBIORNIKI WIELKOGABARYTOWE:

Wszystkie zbiorniki których wielkość jest większa od 1,1m3. Ze względów ekonomicznych produkowane są pojemniki o pojemności 4m3 i 6,5 m3 zwana kontenerami.

• system wielopojemnikowy - np. szkło, papier, tworzywo sztuczne, bioodpady, pozostałe

• system kontenerów - miasta, wsie, osiedla, odpowiednio oznakowane pojemniki na selektywną zbiórkę odpadów.

• Zborna punkty selektywnego gromadzenia odpadów i wyposażone w sprzęty zbiórcze

10-25 gospodarstw domowych. Mogą przyprowadzić do tych punktów odpady pobierane bezpłatnie np.:

- szkło (otwarty)

- trawa (otwarty)

- odzież, obuwie (zamknięte z prasą do zagarniania odpadów do kartonów)

- puszki (zamknięte z prasą do zagarniania odpadów do kartonów)

- oleje jadalne (zamknięte z prasą do zagarniania odpadów do kartonów)

- folie aluminiowe (zamknięte z prasą do zagarniania odpadów do kartonów)

TRANSPORT ODPADÓW

Podstawowe elementy systemu gospodarki odpadami:

- ROL - rejony obsługi ludności - dzielnice miast, gmin, sołectwo we wsi

- CZNO - zakłady utylizacji odpadów - kompostownie, spalarnie

- BT - bazy transportowe przedsiębiorstw gospodarki odpadami komunalnymi

( 57% kosztów transportu - gromadzenie odpadów 5%, eksploatacja 20%, rekultywacja 14%).

Podstawowe znaczenie mają systemy wywozowe które funkcjonują w dwóch wariantach jako system przesypowy (wymienny i niewymienny)

System przesypowy ( stosowany do pojemności do 1100 dm3), obsługuje śmieciarki, przesypuje śmieci z pojemnika, pojemnik wraca do śmietnika, pojemnik jest niewymienialny.

Pojemnik wymieniany do dużych pojemników - zabiera pełny i daje nowy (4m3-6,5m3). Wyłącznie samochody wyspecjalizowane umożliwiają załadowanie i wyładunek kontenera.

W dużych aglomeracjach miejskich najbardziej typową śmieciarka jest jelcz, mercedes, scania, 20m3, ładowność 10 Mg, gęstość odpadów d = 10000/20 = 500 kg/m3.

w tych warunkach są zagniatacze odpadów i przy rozładowaniu odpadów na zewnątrz je wypycha. Śmieciarkę obsługują 2 osoby. Jeśli samochód ma wyspecjalizowane urządzenia do załadunku porusza się z prędkością 30 km/h.

Systemy zbiórki odpadów

Stacje przeładunkowe odpadów SP -> w niewielkich odległościach od miasta

KOMPOSTOWANIE, SPALANIE ODPADÓW (SKŁADOWISKA)

Produkcja kompostu - eliminacja zagrożeń sanitarnych, eliminacja odorów, pozwala na zmniejszenie masy i objętości odpadów. Powoduje wzrost planów. Najwięcej odpadów kompostowych jest w Portugalii. Otrzymany kompost jest używany w rolnictwie jak i do rekultywacji gleb. Jest to proces biochemiczny. Przez bakterie termofilne, promieniowce, grzyby.

Procesy:

• mineralizacja i utlenianie substancji organicznej do wody i węgla. Utlenianie związków nieorganicznych do siarczanów, fosforanów i azotanów.

Procesy są egzotermiczne, masa ulega zagniowaniu, temperatura wzrasta do 70 %.

• humifikacja - produkcja humusu, następuje synteza wielocząsteczkowych substancji.

PRODUKTY DO KOMPOSTOWANIA

• odpady komunalne

• odpady organiczne

• głównie kuchenne pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, papier, tektura

• odpady ogrodnicze (zielone)

• odpady przemysłowe (mieszane z innymi odpadami organicznymi): spożywczy, browarniczy, przetwórnie owocowo-warzywne, rzeźnie.

W celu poprawy otworu próchniczego kompostu cennym dodatkiem są odpady z przemysłu drzewnego z farm hodowlanych (obornik). Dodaje się często do masy kompostowej węgiel brunatny (<10%), wapno nawozowe, popioły, odpady zawierające węglany wapnia zmniejszające kwasowość.

Ważny jest stosunek makroelementów węgla, azotu i fosforu:

C:N = (17÷30) :1

C:F = 100÷1

Obecność mikroelementów mogą być przyswajane przez rośliny, oddziałują na rozwój.

pH 6,5 -> przy mniejszym metale są bardziej mobilne i łatwiej mogą być pobierane przez rośliny,

KOMPOSTOWANIE - PROCES TLENOWY

0,6-1,9 m3/kg substancji organicznej / dobę ilości O2 jeżeli bryłki mają > 1mm.

Bryłki powinny być 25÷40 ( zbyt małe utrudniają dostęp tlenu0

• ilość tlenu

dla surowego 248 m3/g/h

dla dojrzałego 9m3/g/h

• wilgotność

od 40-55% odpowiednie; w odpadach kompostowych 20-50%

• źródło wody

ścieki, osady ściekowe

gnojowice

fekalia z osadników gnilnych

PROCES KOMPOSTOWANIA

Mineralizacja substancji organicznych powoduje wzrost temperatur od 60-70 ^o. temperatura masy kompostowej zależy od wilgotności, składu kompostu, mikroorganizmów.

Przebieg procesu kompostowania można określić stosując wskaźniki:

- pomiar temperatury

- ocena zawartości substancji organicznej w masie kompostowej powinna maleć i dążyć do pewnej wartości

- C ÷ N , zawartość substancji lotnych Cl ÷ N

- grub chactonum Procie - w świeżym kompoście jest go dużo przekracza 2000, w dobrze mineralizowanym maleje do 300

C ÷ N = 19

- temperatura dojrzałego kompostu zbliżona jest do temperaturt otoczenia

FAZY PROCESDU KOMPOSTOWANIA

• faza przygotowawcza

Ustalenie należytego składu masy kompostowej, korekta składniku, odczynu, wilgotności. Podstawowym celem jest stworzenie optymalnych warunków do przebiegu drugiej fazy kompostowania. Ważenie składników zmagazynowanych w zasobni. Czas przetrzymania odpadów trwa nie dłużej niż 1 doba, po tym czasie zaczynają dominować procesy beztlenowe. Wydzielają nieprzyjemne zapachy. Powstają produkty hamujące proces kompostowania. Wydzielają się z masy kompostowej składniki które nie ulegają kompostowaniu tzw. balast - frakcja drobnoziarnista 8-10mm (żwir, piasek, substancje organiczne nie ulegające kompostowaniu). Wydzielają się inne substancje: metale żelazne, szkło, tworzywa sztuczne, inne przedmioty twarde (gruz, ceramika).

• faza podstawowa

Ze wstępnym rozdrobnieniem odpadów bądź też jeśli proces prowadzony w warunkach naturalnych to rozdrobnienie odpadów ma duży wpływ na szybkość kompostowania. Rozdrobnienie zwiększa zewnętrzna pojemność odpadów. Lepszy … umożliwia pomiędzy nieorganicznymi a odpadami i tlenem

Średnica grudek odpadów

25-40 , 12-25 mm

napowietrzanie napowietrzanie

naturalne sztuczne

Kompostowanie statyczne - polega nasypaniu pryzmy z odpadów masy kompostowej surowej i prowadzeniu procesu w warunkach umożliwiających intensywny przebieg kompostowania. Masa oddziela się od niekorzystnych warunków zewnętrznych przysłonami. Po zakończeniu 1 etapu kompostowania odsuwa się przysłony i następują faza dojrzewania kompostu.

Kompostowanie dynamiczne - podczas którego masa intensywnie zmienia się i następuje ułatwienie kontaktu odpadów z mikroorganizmami, dostęp tlenu, wydzielanie gazów procesowych. Zachodzi intensywnie mieszanie, rozdrobnienie masy kompostowej i homogenizacja.

Długość pryzmy jest zasadniczo dowolna, czynnikiem ograniczającym jest wielkość terenu kompostowni 30-60m. Proces trwa 5-7 miesięcy.

Aby nie przerwać pryzmy stosuje się napowietrzania sztuczne (rury)

W latach 20 XX wieku był system kompostowania odpadów INDOR który polegał na układaniu warstwami odpadów roślinnych, domowych, fekaliów i obornika

SYSTEMY PRZYKRWAJĄCE OKRESOWO PRYZMY

• BIOTANIK - usypywanie odpadów w stożek

Znajduje się tu ruchoma obudowa ze stali lub żelbetu, przykrywa okresowo pryzmę. Zostaje tak na ok. 1 miesiąc, pokrywa się … i odpady dojrzewają 2-3 miesiące w pryzmie.

Wada: znaczne przesuszenie odpadów

Zaleta: dobre wykorzystanie terenu kompostowni, wyeliminowanie przerzucania odpadów w celu dojrzewania

• BADEN - BADEN

Odpady są przykrywane poruszając się na szynach. Czas przykrycia ok. 1 miesiąca, a potem przez ok. 180 dni dojrzewa.

• Odpady mogą być kompostowane metodą dynamiczną komór bębnowych DANO

Polega na wykorzystaniu obrotowego reaktora podobnego do pieca obrotowego (długość 34m średnica 5m). 0,6-0,8 obrotów na minutę z jednego końca są ładowane odpady, ulegają rozdrobnieniu, zmniejszają się ze starszą masą kompostowania. Proces zachodzi przez 3-5 dni. Temperatura procesu wzrasta do 55^o. Po 3-5 dniach otrzymany kompost może być wykorzystany w ograniczonym zakresie.

DANO został zmodyfikowany.. Skrócony został czas przebywania odpadów w obrotowym reaktorze do ok. 30 godzin i wtedy ograniczono przebieg procesu do rozdrobnienia masy. W 2 etapie dalsze kompostowanie przebiega na polu kompostowym.

KOMPOSTOWANIE W BRYKIETACH

Rozdrobnienie odpadów, oddzielenie substancji balastowych, krasowienie i formowanie brykietu. Brykiety układa się w ogrzewanej, ocieplonej hali i przetrzymuje się je przez 6 tygodni. Temperatura brykietu - 70^o. Następnie brykiety rozdrabnia się na frakcję poniżej 10mm i powyżej 10mm frakcja trafia z powrotem do przeróbki.

Rola:

- ograniczenie czasu kompostowania

- zmniejszenie zapotrzebowania na teren

- wyeliminowanie napowietrzania

- duża oszczędność

- proces trudny do prowadzenia

KOMPOST POCHODZĄCY Z ODPADÓW KOMUNALNYCH

Właściwości otrzymanego kompostu:

- bezpieczny pod względem sanitarnym

- kompost musi być bezzapachowy, pozbawiony substancji balastowych (szkło, papier, plastik)

- dojrzały kompost musi wykazywać stosunek C÷N (5÷20 w zależności od użytego surowca)

- nie powinno być skrobi

- zawartość amoniaku jest na wczesnym etapie kompostowania potem powinna się ulotnić lub utlenić do azotanów. Powinien charakteryzować się niewielką szybkością pobierania tlenu.

- zawartość metali ciężkich w odpadach nie pochodzących z selektywnej zbiórki zawierają metale jeśli jest przekroczona nie nadaje się do kompostowania.

FORMY WYSTEPOWANIA METALI CIĘŻKICH

Mogą występować w formach które mogą być pobierane przez rośliny to zagraża środowisku. Inne nie są przystosowane i nie zagrażają środowisku.

PODZIAŁ NA FRAKCJE

• frakcja wymienna

zawiera metale najszybciej uwalniane z kompostu, stanowią duże niebezpieczeństwo

• frakcja węglanowa

zawiera metale związane z węglanami które mogą być uwolnione do kompleksu sorpcyjnego gleby, przy obniżonym pH zakwaszenie powoduje uwolnienie tych metali i mogą być pobierane przez rośliny

• frakcja związana z tlenkami Fe i Mu

występuje w postaci lepiszcza. Ta frakcja jest wrażliwa na zmiany potencjału redoks, subtelne niewielkie zmiany przejście ze środowiska beztlenowego do tlenowego mogą uwalniać te metale

• frakcja organiczna

metale związane z substancjami organicznymi mogą być uwalniane przy dobrym utlenieniu gleby.

• frakcja zawierająca metale związane z mikrobami krzemionowymi i innymi związkami

metale co do których nie ma możliwości aby były pobrane przez rośliny nie m więc wpływu w stan środowiska

TERMICZNE PRZERÓBKI ODPADÓW

Procesy spalania odgazowywania

SKŁAD SUBSTANCJI ORGANICZNYCH

W wyniku spalania tych odpadów wydzieli się ciepło.

Pomiary:

- wartość opałowa - to ilość ciepła jaką uzyskuje się w procesie całkowitego i zupełnego spalania jednostki substancji palnej przy czym produkty spalania zostają ochłodzone do temperatury substratów a para wodna zawarta w spalinach nie ulega skropleniu.

[kJ/kg; kJ/m3; kJ/mol]

Spalanie całkowite zupełne - w produktach spalania nie ma produktów palnych np.

C+O2-> CO2+H2O

-ciepło spalania - ilość ciepła powstała w warunkach określonych, wartośc opałowa powiększona o ciepło wykroplenia pary wodnej.

Ciepło spalania = wartość opałowa + ciepło parowania wody

Procesy (spalania) termicznej degradacji paliw mogą przebiegać w atmosferze tlenowej i beztlenowej. Spalanie jest procesem w którym skasujemy nadmiar tlenu w celu otrzymania produktów całkowitego utlenienia. W procesach uwęglania i procesach zagazowania proces prowadzimy z ograniczonym dostępem O2 lub całkowicie w środowisku beztlenowym.

Otrzymane produkty stałe i gazowe o różnym charakterze np. produkty palne lub nie palne

C+O2->CO2

12 g+32 g = 2*22,4dm3 tlenu

Zawartość tlenu w powietrzu wynosi 21%, ilość tlenu w powietrzu jest odpowiednio zwiększana

C_nH_2n+2 +(3n+1/2)O₂->nCO₂+(n+1)H₂O

λ= u _prakt/ u _teoret

λ- współczynnik nadmiaru powietrza zależny od:

- rodzaju stosowanego paliwa

- konstrukcji urządzenia spalającego

λ =0 brak powietrza

λ = 1,05

λ = >2 spalanie węgla w kotłach fluidalnych

PROCESY TERMICZNEJ PRZERÓBKI ODPADÓW

Pirolizy - rozkład substancji organicznej pod wpływem wysokiej temperatury.

PROCESY UWZGLĘDNIANIA ODPADÓW

Opiera się na zjawisku termicznego rozkładu substancji organicznej. Przebiega od 250-290 ^o bez udziału tlenu. W procesie tym ilość tlenu jaka bierze udział jest równa ilości tlenu cząsteczkowego zawartego w odpadach.

W odpadach w strefie redukcyjnej dąży się do jak najbardziej dużego rozdrobnienie i sprasowania aby ograniczyć ilość tlenu wprowadzanego do przestrzeni redukcyjnej.

Produkty procesu pirolizy:

Cohn->xCHn+yH2+2C

Reakcje przebiegające w trakcie pirolizy:

CHn+H2O->CO +3H2

C+CO2->2CO

(CO2 z procesu spalania węgla C+O2->CO2)

Główne produkty pirolizy to metan i wodór.

Procesy te są prowadzone na dużą skalę przemysłową, również jako surowiec używane jest Drewo i węgiel kamienny. Powstaje też szereg innych produktów z H2O, CO2, amoniak, HCl, H2S, węglowodany alifatyczne wyższego rzędu. Jeżeli proces prowadzony jest w wysokiej temperaturze to mogą być węglowodany aromatyczne.

Proces rozkładu materii organicznej jest kilku etapowy:

- niska temperatura do 200 ^o suszenia i usuwania wilgoci z odpadów

- w temperaturze 250 ^o następuje uwolnienie związków siarki, wydzielanie związanego dwutlenku węgla i wody krystalizacyjnej

- w temp 340 ^o zaczynają tworzyć się związki alifatyczne i wydziela się metan

- ze wzrostem temp następuje wzrost zawartości węglanów w gazach procesowych i związki bitumiczne przekształcają się w oleje i substancje smoliste 400-600 ^o

- 600 ^o - Krak węglowodorów i powstanie związków aromatycznych

Skład gazu popiralitycznego (zależy od temperatury):

• 482 ^o * 926 ^o

Wodór- 5,5 32,5

NH4 - 12,4 10,4

CO2 - 44,7 18,7

Zawartość węgla pierwiastkowego z fazie stałej:

• 77

Gaz karbonizat

482 ^o 0,12 0,24

926 ^o 0,24 0,17

Przeprowadzenie pirolizy:

Zamknięte naczynie ogrzewane: elektrycznie, gazem inertnym, gazem procesowym (najczęściej).

PROCESY SPOPIELENIA ODPADÓW

W wyniku spopielenia produktem stałym jest popiół. Mogą być prowadzone procesy w dwóch wariantach:

- nadmiar tlenu - produkty stałego utlenienia CO2, H2O, tlenki azotu i siarki

- niedomiar tlenu - produkty niepełnego utlenienia substancji organicznej

W wyniku zgazowania otrzymuje się:

C+O2->CO2

C+O2->2CO

C+H2O->CO+H2

Procesy zgazowania odpadów czy procesy zgazowania paliw wykorzystują jako czynnik zgazowywujący O2, parę wodną CO2 i powietrze. Gaz podprocesowy zawiera: amoniak, siarkowodór, chlorowodór jako nieznaczne zanieczyszczenia. Takie procesy zgazowania są prowadzone w celu otrzymania gazów do syntezy metanolu, metanu, mogą być wykorzystywane do otrzymania gazów palnych.

Typowym reaktorem jest piec zasilany paliwem. Do strefy redukcyjnej spalanie paliwa powoduje podnoszenie temperatury. Jest tam odpowiednia mieszanina powietrza i pary wodnej.

Urządzenia: periodyczne (napełnienie i opróżnienie). Trudno go prowadzić w sposób ciągły.

Jeżeli zwiększymy ilość tlenu wtedy otrzymamy produkt całkowitego utlenienia -> mowa o procesie spalania

Soalanie nie jest procesem prostym, bo zachodzi dwufazowo: np. spalenie gazów w powietrzu. Spalenie paliw ciekłych o niskiej temperaturze wrzenia jest proste. Spalanie substancji stałej jest procesem spalania heterogenicznego i na kilka faz:

• nagrzewania i suszenia materiału (odparowanie) (produkty ulegają spaleniu poza cząstką). Jeżeli odpady trafią do wilgotnej strugi do procesu spalania nie dojdzie. Prędkość par produktów odgazowania cząstki jest tak duża że hamuje dyfuzję tlenu do powierzchni cząstki. Proces przebiega w środowisku beztlenowym a produkty spalania się par trochę poza cząstkę. Potem następuje obniżenie prężności par, zmniejszenie się kaloryczności wydzielanej substancji i po pewnym czasie tlen jest w stanie dyfundować do powierzchni cząstki, ale ona już jest odgazowana, tak jakby koks poprocesowy. W efekcie następuje spalenia węgla pierwiastkowego.

Jeżeli mamy do czynienia z materiałem o małym współczynniku przewodzenia ciepła i zawiera on niewielkie ilości części lotnych to wtedy proces spalania może zostać przerwany lub może ulec zahamowaniu i płomień może zgasnąć.

Proces spalania jest prowadzony od dawien dawna. Stosuje się różne piece umożliwiające jak najlepsze dostarczenie tlenu i brak produktów częściowego spalania w spalinach.

DIPENZODIOKSYNY - produkty spalania odpadów zawierające związki chloru i chlorowcopochodne. Aby ich nie było trzeba stosować komory dopalające służące do podniesienia temperatury spalania, aby doszło do termicznego rozpadu tych związków.

Adoptuje się różne urządzenia pochodzące z cementowni.

Korzyści z zastosowania tych pieców:

-gazy o charakterze kwaśnym kontaktują się z alkalicznym wsadem i następuje poprawa, ograniczenie emisji zanieczyszczeń.

Procesy spalania odpadów mogą być prowadzone jedno- lub dwustopniowo.

I

II

III

Spalanie odpadów jest procesem jakby prostym. Proces spalania jest prowadzony w instalacjach gdzie są oczyszczalnie gazów spalinowych a przynajmniej gdzie powinny być.

SPALARNIE - małe, przeznaczone do spalania odpadów szpitalnych - zazwyczaj. Jest też kilka w Polsce do usuwania odpadów niebezpiecznych ale nie ma do usuwania odpadów komunalnych.

HOVAL - do odpadów medycznych. Pracuje w sposób cykliczny, nie nadaje się do unieszkodliwiania trucizn, odpadów radioaktywnych, wybuchowych.

Etapy procesu:

- zgazowanie w 550-650 ^o, komora reakcyjna ma mieszadło do odpadów

- gazy podprocesowe przepływają do komory dopalającej gdzie w temp 1200 ^o następuje ich dopalenie i rozkład dibenzodioksyn. Płuczka wypełniona jest roztworem NaOH, spaliny się odkładają i są wprowadzone do kolumny z wapnem schydratyzowanym i węglem aktywnym. Potem doprowadzane na filtr. Z gazu eliminowane są cząstki poniżej 0,1 mikrometra. Potem do mokrej płuczki wypełnianej wodorotlenkiem sodu i kamienia

W Dąbrowie Górniczej do utylizacji odpadów niebezpiecznych. Spalanie w piecu obrotowym, gazy spalinowe wędrują do komory dopalającej, gdzie jest 1200 ^o. Czas przebywania wynosi ok. 2 sekund. Następnie gazy wędrują do kotła parowego, gdzie odzyskuje się ciepło, wydajność 15 ton/h. Temperatura spalin ok. 1200 ^o. Spaliny odkładające się do ok. 320 ^o. Gazy wchodzą do elektrofiltra gdzie pozbawione są pyłów, potem z gazów usuwana jest Hg za pomocą płuczki z Na2S4. gazy potem wędrują do filtr warstwowego?, gdzie usuwa się resztki potem są adsorbowane do płuczki z Ca(OH)2 i następuje usuwanie: chlorowodoru, fluorowodoru. Następnie są podgrzewane i przechodzą przez złoże koksu zatrzymujące substancje organiczne i na końcu przechodzą przez instalacje do usuwania tlenków azotu.

SKŁADOWANIE ODPADÓW

SKŁADOWISKO - obiekt prawnie zlokalizowany i urządzony do deponowania odpadów o znanych właściwościach .

Inne określenie dotyczące wylewistych zwałów ziemnych wysypiska są synonimami.

Nie wszystkie miejsca z odpadami są uznawane za składowiska w sensie prawnym. Nie uważa się za składowanie odpadów także miejsca w którym są one umieszczane przez producenta, jeżeli spełniane są warunki:

- są przeznaczone do wykorzystania

- deponowanie wynika z procesów technologicznych bądź organizacyjnych i nie przekracza określonych terminów

- odbywa się na terenie do którego ma się tytuł prawny

Składowiska odpadów charakteryzują się specyficznymi cechami:

- obiekty o dużej powierzchni - kilka - kilka tysięcy m2

- duża pojemność

- okres eksploatacji dochodzi do kilkudziesięciu lat

- okres oddziaływania na środowisko jest dłuższy od eksploatacji

Szkodliwość jest uzależniona od kilku czynników:

- właściwości odpadów ( fizycznych, chemicznych i biologicznych)

- wielkości i ilości odpadów

- jakości gruntów

- warunków hydrologicznych

- położenia w rzeźbie terenu

- sposobu zagospodarowania nadziemnego i podziemnego środowiska w terenie przyległym

- sposobu urządzenia i eksploatacji

- rekultywacji i docelowego zagospodarowania wysypiska

SKŁADOWISKA PODZIAŁ:

1. ze względu na sposób zoorganizowania:

• wyposażone technicznie:

- niezorganizowane - naturalne zagłębienia terenu i wyrąbiska, nie są wyposażone w żadne urządzenia do ochrony środowiska. Efektem tego jest niekontrolowana emisja gazów do atmosfery, zanieczyszczenie wód, zanieczyszczenie otaczających terenów pyłami i lekką frakcją odpadów, nadmierny rozwój ptactwa i gryzoni

- pół zorganizowany - są zabezpieczone przez podłoże od składowanych odpadów Dzięki za wszystko geomembranom, sposób nie zabezpiecza przed emisją substancji gazowych i ciekłych do środowiska. Koszty są tańsze.

- zorganizowany - maja odpowiednią lokalizację (wybór dokonany z uwzględnieniem właściwości hydro-geologicznych), spełniają odpowiednie wymogi techniczne (odpowiednie urządzenia) i są właściwie eksploatowane. Wywierają minimalny wpływ na środowisko

2. ze względu na rodzaj przemian:

• typ reaktorów biochemicznych - zachodzą przemiany biologiczno- chemiczne w wyniku których powstają ciekłe i gazowe produkty

• składowiska będące ostatecznymi magazynami, odpady mają właściwości zbliżone do gruntów naturalnych. Są tu składowane odpady będące pozostałościami po wcześniejszych procesach przerobu.

Celem jest unikanie i eliminowanie tych pierwszych i dążenie do budowy tych drugich.

Dyrektywa UE z '91 wprowadza obowiązek składowania odpadów wyłącznie przetworzonych po 2005 r. Przyjęto że w będzie można wymienić odpady gdzie nie zachodzą żadne reakcje np chemiczne.

Odpady:

- mineralne

- uciążliwe (komunalne)

- specjalne (niebezpieczne)

- obojętne

Kraje UE muszą eliminować odpady biologiczne rozkładalne na składowiskach

3. ze względu na stosunki wodne

• bezodpływowe - w obniżeniach terenowych

• odpływowe - na wzniesieniach lub nie zalewanym terenie

LOKALIZACJA SKŁADOWISKA

Warunki:

• antropologiczne

• biologiczne

• topograficzne

kryteria gospodarcze muszą spełniać:

- konieczność pozyskiwania gruntów określonej jakości

- grunty o odpowiedniej budowie geologicznej i hydrogeologicznej

- położenie długość tras dowozu ( do 15 km)

- grunty - nieużytki i najsłabsze i w pewnych sytuacjach można je lokować na lepszych gruntach (piaski)

Jeśli chodzi o odpady bytowe dopuszcza się zwierciadło wody do 2m -> mało uciążliwe odpady i małe składowisko

Odpadów nie należy składowych w wyrobiskach po eksploatacji skał wapiennych i innych skał o dużej twardości. Grunty gliniaste i ilaste słabo przepuszczalne są często preformowane, może nastąpić znaczne nawodnienie i utrudniające eksploatacje przyczyniające się do procesów gnilnych. W celu ochron wód nie należy lokować ich na terenach akumulacji rzecznej, pradolinach rzek, na zboczach mis jeziornych i rzecznych, w odległości od jeziora i stawów 30 cm, a rzek 90 cm, w wyrobiskach z otwartym zwierciadłem wód podziemnych , na terenach przyszłych i obecnych zbiorników wodnych, na terenach źródliskowych, krasowych i osuwiskowych, bagnach i torfowiskach powodziowych.

Nie należy lokować w strefach ochrony ujęć wody do picia.

Biorąc pod uwagę warunki hydro-geologiczne można określić warunki optymalne, niedogodne i małodogodne jeżeli chodzi o składowanie odpadów.

- optymalne - na terenach gdzie nie ma poziomów wodonośnych o znaczeniu użytkowym w skali lokalnej, regionalnej lub są one głęboko odizolowane warstwami nieprzepuszczalnymi. Czas przesiąkania zanieczyszczeń do warstwy wodnej powyżej 25 lat. Nie występują tu cieki wód powierzchniowych

-nie dogodne - dyskwalifikują lokalizację składowiska, są na terenach gdzie czas jest mniejszy niż 5 lat, a wody są wykorzystywane do zaopatrzenia ludzi.

- małodogodne - poziomy wód nie są dostatecznie izolowane, ale wody są sporadycznie wykorzystywane do zaspokojenia lokalnych potrzeb ludzi. Mogą być składowane.

Niebezpieczeństwa składowania:

- powstawanie gazu wysypiskowego

- odcieki migrujące do wód

Deponowanie substancji organicznych jest przyczyną powstawania różnych gazów podprocesowych. Obecnie na składowiskach instaluje się składnie odgazowujące. Można go spalić lub wyprodukować energię.

Etapy powstawania gazu:

- hydroliza - rozpad związków organicznych do prostych (tlenowo i beztlenowo)

- aerogeneza - proces związków chemicznych do kwasów organicznych przez bakterie fakultatywne

- octanogeneza - końcowym produktem jest kwas octowy

- fermentacja mlekowa - z kwasu octowego powstaje metan

CO2+3H2-> CH4+2H2O

Cechą charakterystyczną jest to że bakterie są obligatoryjnymi beztlenowcami (Metanobaktrium). pH <6 lub pH >8 -> zahamowanie wzmożenia bakterii, czas generacji 2-5 dni

Skład gazu ulega lekki wahaniom w okresie zimowym, procesy fermentacji przebiegają gorzej i stężenie CH4 spada.

1. Proces spalania- ostatni proces unieszkodliwiania odpadów

Cechy charakterystyczne:

- znaczna redukcja objętości i masy wypadowej odpadów i masa popiołu jest mniejsza od masy popiołu

- pozostałości nie są rozkładalne w wyniku spalania; następuje redukcja odpadów, zapotrzebowanie na powierzchnię jest niewielka 0,1m2 na mieszkańca

- uzyskanie energii 190 kW/h

- nieorganiczna pozostałość w postaci nieskoncentrowanej w procesie oczyszczania gazów saplinowych otrzymuje się duże niebezpieczeństwo,

Spalanie odpadów nie jest procesem prostym. Procesy spalania mają małą elastyczność, spalania musi pracować z nominalną własnością. Odzysk energii jest utrudniony ze względu na zmieniającą się wilgotność.

Odpowiednie uwilgotnienie -> ilość energii jest mniejsza.

Chronić odpowiednio przed niepotrzebnym zawilgotnieniem i usuwać z odpadów komunalnych -> szkło, metale, (nie nadają się do spalania).

2)

PIROLIZA

- minimalny wpływ na środowisko, charakteryzuje się wysoką niezawodnością w pracy

- powstają stosunkowo proste związki chemiczne, proste gazy o prostej budowie: metan, tlenki, CO2, rynianki, siarkowodór, chlorowodór. Oczyszczanie tych gazów ma … przed ich spalaniem przez co ograniczona jest objętość … . Są one nie rozcieńczone powietrzem. Operacja oczyszczania gazów na proste pozbawione związków chemicznych, pochodne dibenzodioksyn.

- może być prowadzony w niskiej temperaturze ok. 500 C wydziela się …

- znaczna redukcja objętości otrzymuje się produkty, które nadają się do odzysku, metale i szkło nie ulegają przemianom i mogą być łatwo oddzielone od reszty produktów. Koks procesowy może być wykorzystany jako opał wysokiej jakości natomiast gaz po oczyszczeniu może być spalony.

- proces endotermiczny, łatwa jest kontrola tego procesu, łatwo można zmieniać temperature

SPALANIE

- mała niezawodność, niebezpieczne dla środowiska

- związki o skomplikowanej budowie mogą powstawać dibenzodioksyny, skomplikowane metody ich usuwania np. komory odpalalające, gazy są rozcieńczone duża ilością powietrza

- stosowane skomplikowane systemy oczyszczania gazów. Wiąże się to z gorszą niezawodnością systemu.

- proces egzotermiczny, wysokotemperaturowy, trudny do regulacji, W wyniku procesu spalania powstają produkty złożone z żużlu, popiołu i błota-> obróbka mokra , wymagające składowania w gazach spalanych znajduje się pewna ilość pyłu o małej średnicy co żle wpływa na otoczenie.

3)

I. szybki wzrost gazów, namnażają się bakterie, trwa 4 lata

II. powolne wydzielanie się gazów ze złoża, trwać może ok. 20 lat

Na podstawie tych wzorów możemy policzyć wydajność.

Odgazowanie odpadów:

- burne - wpływ gazu następuje pod własnym ciśnieniem

- czynne - gaz wysypiskowy jest odsysany ze złoża odpadów

Studnie odgazowywujące - są wykonane z perforowanych materiałów,

Emisja gazów z terenów wysy0iska oddziałuje niekorzystnie na jakość powietrza. Gospodarka wodna na składowisku jest jednym z istotnych czynników wpływających na środowisko wodne. Składowisko wodne zawsze jest poddane wpływowi atmosfery, nie da się całkiem przykryć składowiska np. daszkiem.

4. bilans warsty przykrywającej

H- opad atmosferyczny

p- wielkość parowania

Sp- odpływ powierzchniowy

Dp- dopływ powierzchniowy

Wp- zawartość wody w warstwie przykrywającej = wilgotność

Fo- dopływ z powierzchni

Dq- dopływ podziemny

Sg- odpływ podziemny

Wo- wilgotność odpadów w złożu

Warstwa przykrywająca ma 0,5-1 m i zależy ona od rodzaju roślinności, jaka jest użyta do rekultywacji. Jeśli nie ma roślin to zawartość wody waha się od piętrowego nasycenia do własnej pojemności … ….

Ważny jest Sp zależny od rodzaju gruntu przy czym jeżeli dla terenów nie zabudowanych Sp = 0,1-0,2 dla parków Sp = 0-0,1

5. Jak kształtuje się ilość przecieków

- zależna od ilości opadów atmosferycznych

Poniżej 500 ml ilość wynosi 18-24 %, 720 ml - 26-36 %

Przecieki występują na składowisk a położonych w klimacie umiarkowanym i mokrym, na terenie suchy przecieki nie powstają. Ilość przecieków zalezy od opadu atmosferycznego, ilośc przecieku nie jest stała w ciągu roku ani z roku na rok. Przecieki powinny być oczyszczane aby nie zanieczyszczać wód. Ilośc przecieków można zminimalizować przez odpowiednie konstrukcje, zastosowanie drenażu lub właściwy dobór roślin. Jeżeli nie da isę uniknąc przecieków to muszą być oczyszczane. Są to ścieki bardzo zanieczyszczone.

Cechy organoleptyczne:

- barwa ( bezowa do ciemno brunatnej lub czarnej)

- stężenie zanieczyszczeń ( zależy od rodzaju odpadów, ich podatności na rozpad, ilości przepływającej wody)

Przykładowe wskaźniki zanieczyszczeń:

ChZT - 380- 75 tyś mg O2/l

BZT- 69- 54 tyś

Zawartość substancji nieorganicznej - sucha pozostałość ok. 8 tyś do 40 tyś mg/l

Wapń, magnez, metale ciężkie, zależą od składowanego materiału

Żelaza dużo, chromu niklu miedzi - mało

Odczyn przecieku jest alkaliczny, metale występują w postaci słabych wodorotlenków. Do podwyższonej zawartości metali ciężkich mogą przyczynić się osady ściekowe ze ścieków przemysłowych. Odcieki ze składowiska mogą być wymywane przy czym ze względu na swą jakość powinny być oczyszczane na składowiskach. Są nie chętnie przyjmowane na oczyszczalnie. Ne terenie oczyszczalni stosuje się metody chemiczne i biologiczne polegające na chemicznym wapnowaniu i sedymentacji a na biologicznym stosuje się komory osadu czynnego lub stałe napowietrzanie.

Przy oczyszczaniu przecieków ze składowiska mależy stosować 0,2 ChZT, BZT 90 A ChZT 96% - redukcja.

Do ścieków miejskich można dodawać 5% przecieków, 10% to pojawiają się zakłócenia w pracy oczyszczalni. 2,5 g/m2 O2 stężenie.

W przeciekach są deficyty fosforu. Przy biologicznym oczyszczaniu należy dodać fosfor do otrzymania odpowiedniej biomasy.

1. metody ograniczenia składowania odpadów

- uszczelnienie - podstawowym wymaganiem jest stworzenie nieprzepuszczalnej warstwy, aby nie przenikały w podłoże odcieki z wysypiska, aby wody podziemne z terenów podziemnych nie infiltrowały

- gromadzenie i odprowadzanie wód infiltrujących przez wysypisko odcieków i gazów

- adsorpcja szkodliwych związków chemicznych

- stworzenie pod wysypiskiem stabilnego podłoża o dobrej roślinności

2) materiały uszczelniające:

a) uszczelnienia mineralne

b) syntetyczne

c) ich połączenia

Masy pochodzenia sztucznego

Zastosowanie materiału zależy od rzeźby terenu. Jako zasadę przyjmuje się że uszczelnienia z materiałów ilastych mają miąższość powyżej 1,5 ml

Naturalne materiały powinny charakteryzować się statecznością, łatwością formowania, szczelnością, zdolnością do uszczelniania.

Współczynnik filtracji mniejszy 1-10-9 przy czym stosuje się grunty z grupy montmoronitu. Mają one najlepsze właściwości iletowe lub kaloitowe.

Minimalna grubość uszczelnienia 1,5 m składana warstwami co 25 cm i zagęszczana.

Frakcja grubsza ograniczona 60 %. Frakcja drobniejsza od piasku zawartość CaCO3 mniejsza od 30%.

Uszczelnienia sztuczne - dobra szczelność i wytrzymałość mechaniczna. Odporność na działanie związków chemicznych, na niskie i wysokie temperatury, przyczepność od podłoża. Łatwość składowania. Obecnie stosowane jest coraz to więcej materiałów i uszczelnień sztucznych są to geomembrany, geowłókniny, siatki i dreny.

Chemiczne materiały uszczelniające

Materiały termoplastyczne, polikrystaliczne. Polietylen ma szereg zalet. Charakteryzuje się odpornością chemiczną, daje się łączyć i jest produkowany w dużej grubości.

Wadą jest śliskość powierzchniowa, mała odporność termiczna, występowanie odkształceń. Dobre właściwości posiada polietylen. Pomimo małej grubości posiada duże tarcie, mniejsza odporność chemiczna.

Uszczelnienia polimerowobitumiczne

I bitumiczne wykonane są na bazie asfaltu, łatwe do ukształtowania. Charakteryzują się niepewną jakością połączeń.

Uszczelnienia kompozytowo bentonitowe

Odporność chemiczna, na przebicia są ciężkie, konieczność certyfikacji połączeń

Materiały oparte o polichlorek winylu

Są to materiały termoplastyczne amorficzne, produkowane są w rzadkim zakresie grubości dają się łączyć przez zgrzewanie. Charakteryzują się małą odpornością wraz z obniżeniem temperatury pogarsza się wytrzymałość, następuję wypłukiwanie środków uplastycznionych, pogorszenie właściwości.

Polietylen chlorowany, chlorosulfonowany - stosowane też jako materiał uszczelniający. Przy projektowaniu składowisk odpadów jest zapewnienia izolacji mas odpadów od gruntu, rzadko stosuje się pojedyncze uszczelnienia z kilku warstw.

2. uszczelnienia podział:

- podstawy

- skarp

- powierzchni rekultywowanej

- boczne

3. system uszczelniający

1. warstwa rośłinna

2. warstwa podłoża

3. uszczelnienie właściwego

- warstwy drenażowej

- warstwy ochronnej

Zadaniem uszczelnienia podstawy

- stworzenie nieprzepuszczalnej warstwy uszczelniającej, zebrania odcieków wód infiltrujących przez wysypisko i powstających gazów, nie dopuszczenie do przenikania w podłoże rodzime wód z wysypiska

• Schemat przekroju przez podłoże składowiska

1. ograniczenie filtracji i dyfuzji zanieczyszczeń - musi być odporna na erozję i oddziaływanie wody , musi być odporna mechanicznie na odsiadanie, zdolność do samooczyszczania,

musi chronić geomembrane przed uszkodzeniami mechanicznymi

Zabezpieczenia i usuwanie odcieków, gromadzenie odcieków … system uszczelniający

Zabezpieczenia warstwy drenażowej przed zatkaniem drobnoziarnistymi odpadami np. piaskiem

• systemy powierzchniowe

1 Stateczność, ograniczyć różnice w osiadaniu przez odpowiednie rozmieszczenie odpadów.

2 Zapewniać wyniesienie gazu z całej powierzchni złoża. Odporna na agresywne składniki zawarte w gazie ( materiały o niskiej zawartości węgla CaCO3)

3 Stateczność filtracyjna i ograniczenie do minimum powstawania odcieków

4 Zabezpieczenie odcieków, odporność chemiczna i mechaniczna,

5 odprowadzenie wody

6 Stanowi zabezpieczenie warstwy uszczelniającej przed wysychaniem, zabezpiecza przed zamarzaniem, stanowi dostarczenie wody dla roślinności w okresie suszy

Uszczelnienia boczne

Zadaniem jest zabezpieczenie wód gruntowych przed poziomą migracją wycieków ze składowiska, utworzenie składowiska zamkniętego i szczelnego koryta które uniemożliwia napływ wód gruntowych z wewnątrz, utrzymaniu niższego poziomu wód gruntowych w korycie niż na zewnątrz, przypływ wód czystych a nie możliwy zanieczyszczonych, gromadzenie zanieczyszczeń wód i skierowanie do oczyszczalni

Stosowane wyłącznie na obiektach wstrzymujących stanowiących zagrożenie dla wód gruntowych, przeważnie blisko ujęć wód dla ludzi. Dlatego stosuje się ściany szczelne z betonu lub stalowe, ściany uszczelnione z pali, wykonane z zamrożonego gruntu.

ODPADY MEDYCZNE

Służba medyczna, o specyficznych właściwościach i zagrożeniach.

Systemy klasyfikacyjne odpadów medycznych:

- odpady komunalno podobne - medyczne nie stanowiące zagrożenia

- Odpady zainfekowane (elementy ciała, organy ludzkie)

- odpady przeterminowane (szkła)

- odpady specjalne ( przeterminowane leki, oleje)

- odpady radioaktywne

Niemcy:

A odpady biurowe, tekstylia, z kuchni

B odpady zanieczyszczone krwią, wydzielinami, ropą, strzykawki, skalpele

C tkanka, pooperacyjna, z laboratorium, prosektorium,

Polska:

A odpady typowo komunalne i komunalno-podobne

B Odpady potencjalnie zainfekowane pokoje chorych, korytarze, świetlice

C odpady z sal operacyjnych

D odpady specjalne, niebezpieczne, termometry

Z medycyny: narzędzia chirurgiczne, części ciała, organy, pojemniki na krew, inne odpady które zawierają żywe organizmy chorobotwórcze i toksyny

Skład odpadów medycznych

Średnia gęstość odpadów medycznych 150 kg/m3

Gęstość leków przeterminowanych 170kg/m3

Papier

Pozostałości odczynników 900 kg./m3

Udział składników w odpadach: ok. 20% tworzyw sztucznych, 29% papier, lekarstwa 1,4%

Właściwości biotyksologiczne:

- odpady poszpitalne jak i ścieką są niebezpieczne dla zdrowia i życia ze względu na obecność drobnoustrojów chorobotwórczych

- mogą być źródłem infekcji

- zdolność do wytwarzania form przetrwalnikowych

- możliwość występowania szeregu związków chemicznych

- czasami są pozostałości które mogą być źródłem nieprzyjemnych zapachów i tzw dwumian alifatycznych

Formy przetrwalnikowe mogą być odporne na UV, rentgen, zmiany pH, niszczone powyżej 100 C.

Gromadzenie odpadów

- wewnątrzobiektowe - miejsca powstawania danego odpadu i miejsca gromadzenia na terenie placów służby zdrowia

- pozaobiektowe- wynikające z transportu odpadów medycznych do innych ośrodków gdzie nastepuje utylizacja odpadów

Odpady komunalne gromadzone są w workach foliowych czarnych

Odpady medyczne zainfekowane, pooperacyjne wymagają odrębnego opakowania.

Opakowania muszą zapewniać:

- pełną sterylność

- jednokrotną możliwość zamknięcia bez możliwości otwarcia

- szczelność (gazo- i pyło- ) po zamknięciu

Stosowane są opakowania kartonowe o różnej grubości, najczęściej mają kształt prostopadłościanu co umożliwia pełne wykorzystanie pojazdu transportowego. Stosowane są pojemniki od 2 do 10 litrów, czasem nawet do 60l.

Ważnym elementem jest właściwe oznaczenie pojemnika lub worka. Stosuje się specjalny znak w kolorze pomarańczowym lub pomarańczowoczerwonym.

Pojemniki jednokrotnego zamknięcia są umieszczone w kontenerze zbiorczym i transportowane do miejsca utylizacji.

Na pojemnikach są naklejki z datą zamknięcia opakowania, nazwą jednostki i podpis osoby upoważnionej.

System wewnątrzobiektowy nie ogranicza się do 1 obiektu, ale może dotyczyć całego kompleksu szpitalnego.

Zasady:

- transport odpadów z miejsca powstawania do miejsc gromadzenia odbywa się ściśle wyznaczonymi trasami ( nie mogą przecinać się z transportem leków, bielizny)

- magazyny odpadów powinny mieć ściśle określony czas przetrzymywania odpadów

- ważna rzecza jest zapewnienie właściwego zabezpieczenia sanitarnego (oddzielenie progiem wodoszczelnym i spadkiem podłogi w stronę kratki ściekowej)

- zabronione jest gromadzenie odpadów w opakowaniach popękanych z których rozlewa się zawartośc

- pojemniki do transportu większych opakowań trafiają do magazynów zdezynfekowanych

Gromadzenie odpadów powinno odbywać się w pojemnikach jednokrotnego zamknięcia.

Wielkośc opakowań musi być dostosowana do charakteru obiektu i zależeć od ilości gromadzonych odpadów.

Transport wewnątrz obiektów służby zdrowia powinno odbywać się w pojemnikach zbiorczych lub indywidualnych. Na terenie województwa w jednym ze szpitali położonych centralnie będzie zlokalizowana spalarnia odpadów. Miejsca budowy spalarni powinny zostać przeprowadzone oceny wpływu na środowisko.

Przetwarzanie i degradacja odpadów

Odpady muszą zostać rozdrobnione. Celem rozdrobnienia jest zwiększenie gęstości odpadów.

Dzięki rozdrobnieniu uzyskuje się lepszy kontakt odpadów z czynnikami redukującymi w procesie sanitacji, poprawia się przepływ ciepła oraz zabezpiecza się układ przed odpadami wielkogabarytowymi.

Proces termicznej utylizacji:

1. najlepsze jest spalanie lub piroliza. Stosowane temperatury zapewniają całkowitą dezynfekcję odpadów. Produkt jest pozbawiony związków organicznych i nie może ulec zakażaniu.

2. Sanitacja odpadów - polega na wykorzystaniu procesów ograniczających żywotność mikroorganizmów. W jego wyniku powstaje odpad pozbawiony chwilowo zanieczyszczeń organicznych. Produkt może ulec zakażeniu.

3. Wyjaławianie przez wyżażanie, opalanie, wyjaławianie suchym powietrzem, parowe, przy pomocy promieniowania jonizującego oraz zastosowanie mikrofal

Dezynfekcja - wykorzystanie czynników fizycznych i chemicznych

W procesie dezynfekcji chemicznej dużą rolę odgrywają kwasy, zasady i substancje utleniające - pochodne chloru, bromu, stosowane są również związki typu aromatycznego, fenole i krezole oraz alkohole i gazy np. SO2, cyjanowodór.

Każda z metod wymaga urządzeń bądź stacjonarnych, bądź mobilnych

Najpowszechniejsze jest wyjaławianie parą wodną w temp 115-130 C pod ciśnieniem 3 barów. Stosowane do wyjaławiania środków opatrunkowych, bielizny pooperacyjnej.

Sanityzacja parowa - polega na ogrzaniu rozdrobnionej masy odpadów za pomocą pary o temp 180 C co nie powoduje wydzielania gazów w postaci pary.

Autoklawy są wyposażone w specjalne filtry które eliminują substancje złożone. Odpady rozdrobnione po nawilżeniu wodą wprowadza się so autoklawu i podgrzewa za pomocą płaszcza olejowego. Proces podgrzewania odpadów trwa do temp ok. 105 C. Drugi etap prowadzony jest przy użyciu pary.

Do odpadów medycznych wprowadza się znacznik ( w kawałku drewna znajduje się fiolka z bakteriami Bacillus subtilis) które służą so określenia przebiegu procesu sanityzacji.

Proces trwa ok. 15 min i niszczone są drobnoustroje. Sterylizacja następuje w temp 120-170 C pod ciśnieniem od 4 do 6 barów i wynosi ok. 20-30 min.

W procesie następuje całkowita sanityzacja odpadów.

Technologia zalicza się do procesów termotechnicznych.

Sanityzacja próżniowo-parowa

Stosuje się komplikacje procesów parowania i procesów próżniowych w autoklawie.

Etapy:

1. obniża się ciśnienie odsysając zawarte w autoklawie gazy - 15 min

2. wprowadza się parę wodną w temp 110-140 C. Proces parowania i odsysania gazów prowadzi się 3 razy, podgrzać zawartość autoklawu i podnieść ciśnienie (20-30 min)

3. etap suszenia (odzyskanie pary wodnej), podgrzewanie wsadu

Proces skomplikowany, wymaga filtrów i pojemników na skropliny

Technologia mikrofalowa

Wymaga oczyszczania produktów gazowych

Do sanityzacji odpadów stosuje się technologie kombinowane

1. z wapnem palonym w temp 110 C. W końcowym etapie dodaje się cement i tworzy się bloczki które składuje się na składowisku

2. ogrzewa się odpady do temp 155 C przez 10 min, następnie podnosi się temp do 170 C i wprowadza podchloryn sodu.

31

---