1) POJĘCIE PRAWA.

Prawo to ogół norm ustanowionych lub uznanych przez państwo w celu zorganizowania ram strukturalnych swobody działania podmiotów społecznych, zapewnienia im możliwości uczestnictwa w procesach decyzyjnych w państwie oraz zagwarantowania pewności i bezpieczeństwa stosunków współpracy i konkurencji społecznej. Prawo to narzędzie służące do realizacji celów zewnętrznych w stosunku do prawa. Prawo to samoistna wartość moralna lub kulturowa albo wyraz wartości.

2) POJĘCIE TERMINU „PRZEPIS PRAWNY”.

To samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego, będąca zdaniem w sensie gramatycznym, wyrażająca normę prawną albo jakiś element tej normy, zwykle wyróżniona graficznie i opatrzona nazwą indywidualizującą, tj. paragraf, ustęp, litera, punkt.

3)RODZAJE PRZEPISÓW PRAWNYCH.

1) przepisy nakazujące - ze zbiorów wszystkich sposobów zachowań możliwych w danych okolicznościach wskazują na jedno, postanawiając, że tak i tylko tak należy się zachować.

2) przepisy zakazujące - ze zbiorów wszystkich możliwych sposobów zachowań w danych okolicznościach wskazują jedno, postanawiając, że tak postępować nie wolno.

3) przepisy dozwalające - przewidują możliwość wyboru określonego sposobu zachowania, przy czym zachowanie to nie jest nakazane ani zakazane, nie jest więc obowiązkowe.

1) przepisy bezpośrednio wyznaczające zachowanie adresata - określają jakie zachowanie jest obowiązkowe (nakazane lub zakazane), wskazują jak adresat ma się zachować w sposób umożliwiający rozstrzygnięcie zgodności albo niezgodności zachowania z danym przepisem. Można je podzielić na:

a) wyznaczające bezpośrednio działania

b) wyznaczające bezpośrednio zaniechania

c) wyznaczające bezpośrednio jednocześnie działania i zaniechania.

2) przepisy pośrednio wyznaczające zachowanie adresata - zalicza się tu liczną grupę przepisów o charakterze organizacyjnym. Dzielą się na:

a) przepisy konstrukcyjne - zawierają reguły konstrukcji systemu prawnego lub instytucji prawnych. Wyznaczają pewne normatywne stany rzeczy.

b) przepisy dotyczące innych przepisów - dzielą się na trzy grupy :

przepisy ustalające znaczenia wyrażeń użytych w innych przepisach-mają postać definicji:

a)legalnych - ich celem jest doprecyzowanie treści i zakresu określonych terminów użytych w tekście prawnym

b) klasycznych - tzn. termin A oznacza B albo termin A znaczy tyle co wyrażenie D

c) zakresowych-wyliczające elementy składowe zakresu nazwy.

przepisy dotyczące obowiązywania innych przepisów- to:

a) przepisy derogacyjne (uchylające)- mogą mieć charakter derogacji wyraźnych albo dorozumianych. Przepisy derogacyjne wyraźne uchylają obowiązywanie konkretnie i wyczerpująco powołanych w nich przepisów prawnych bądź całych aktów normatywnych. Przepisy derogacyjne dorozumiane uchylają przepisy en bloc, bez konkretnego ich wymieniania

b) przepisy kolizyjne -rozstrzygają o obowiązywaniu jednego z dwóch przepisów albo jednej z dwóch grup przepisów, w sytuacji gdy ten sam typ zachowań jest różnie przez nie regulowany.

c) niektóre przepisy przejściowe - szczegółowo regulują zakres stosowania nowych przepisów w sprawach dotyczących stosunków ukształtowanych w czasie obowiązywania dotychczasowego prawa.

d) przepisy dostosowujące- określają sposób dostosowania się adresatów do nowych regulacji (chodzi tu zarówno o sposób powołania nowych organów, jak i sposób przekształcenia istniejących podmiotów).

e) inne przepisy wprowadzające

przepisy odsyłające do innych przepisów (omówione poniżej)

1) przepisy konkretne (samodzielne)- wprost wskazują powinne zachowanie się. Są przepisami zrębowymi.

2) przepisy odsyłające - nie wskazują wprost sposobu postępowania lecz odsyłają po informacje na ten temat do innych już obowiązujących przepisów samodzielnych. Odesłanie może być kierowane do jednego przepisu, do całej grupy przepisów, do innego działu prawa. Celem jest uczynienie tekstu zwięźlejszym, uniknięcie powtórzeń, zapewnienie spójności określonych instytucji prawnych.

3) przepisy blankietowe - nie regulują wprost sposobu postępowania, lecz określają sankcje prawne dla innych ogólnie określonych przepisów prawa. Niekiedy z góry wyznaczają sankcje za zachowania, które dopiero mają zostać unormowane.

4)NORMY POSTĘPOWANIA I INNE TYPY WYPOWIEDZI.

Norma postępowania - wypowiedź bezpośrednio formułująca odniesiony do określonych podmiotów nakaz albo zakaz oznaczonego zachowania w określonych okolicznościach. Jest wypowiedzią dyrektywialną, tzn. wyraża preferencje w stosunku do określonego sposobu (wzorca) zachowania się. Normy nie są zdaniami w sensie logicznym, nie można im bowiem przypisać kryterium prawdy lub fałszu, bo nie opisują obiektywnej rzeczywistości. O normach orzekamy, że są obowiązujące albo, że nie obowiązują. Normy nie tylko aprobują bądź dezaprobują pewne postępowania, ale i pełnią funkcję preferującą-oddziaływującą.

Inne typy wypowiedzi:

zdanie - w sensie logicznym jest to wypowiedź, która na gruncie reguł danego języka jednoznacznie stwierdza, że tak a tak jest albo, że tak a tak nie jest. Można o nim powiedzieć, że jest prawdziwe albo fałszywe, a jego wartość logiczna jest obiektywna.

ocena - to wypowiedź zawierająca aprobatę albo dezaprobatę określonego stanu rzeczy (przeszłego, teraźniejszego lub przyszłego). Ocen można dokonywać z wielu punktów widzenia.

operatyw - to wypowiedź wyrażająca życzenie, aby określony stan rzeczy w przyszłości powstał, trwał czy też zniknął. Można ją uznać za wzmocnioną postać oceny.

dyrektywy - to różne typy werbalnych aktów wpływania na zachowanie się ludzi. Oprócz norm można tu wymienić zalecenia, wskazówki, rady, sugestie, zachęty. Wskazują adresatowi pewien sposób zachowania, preferując go przed innymi możliwymi w danej sytuacji.

5) POJĘCIE NORMY PRAWNEJ.

Norma prawna - to reguła skonstruowana wg jakiegoś wzoru z przepisów prawnych, inaczej mówiąc jest to wypowiedź zawierająca dyrektywę postępowania o charakterze abstrakcyjnym i generalnym. Skonstruowana jest z przepisów prawnych, wg określonych zasad, zgodnie z założoną koncepcją jej budowy. W tym ujęciu norma prawna jest znaczącym zwrotem językowym, zawierającym żądanie, aby w określonych okolicznościach ci do których jest ona adresowana zachowali się w wyznaczony w niej sposób.

6) NORMA PRAWNA A PRZEPIS PRAWNY.

terminy przepis prawny i norma prawna używane są i traktowane jako równoznaczne.

pojęcie przepis prawny wystarczy do rozwiązywania wszystkich problemów prawnych, w związku z tym nie ma potrzeby używania terminu norma prawna.

termin przepis to jakiś napis a norma to znaczenie tego napisu.

ze względu na różnicę stanowisk co do rozumienia terminów przepis prawny i norma prawna należy używać jeszcze jednego terminu zakresowo najszerszego - reguła prawna.

przepis prawny to jednostka redakcyjna tekstu prawnego, a norma prawna to reguła skonstruowana według jakiegoś wzoru z przepisów prawnych.

7) NORMY PRAWNE I NORMY POZAPRAWNE.

Norma prawna - pkt. 5

Normy pozaprawne:

normy moralne - to takie normy, które dają się uzasadnić aksjologicznie z punktu widzenia oceny moralnej nakazywanego czynu lub jego skutków. Normy moralne mają charakter bardziej ogólny niż normy prawne, nie są też tak dokładnie precyzowane i kodyfikowane. Obszar regulacji życia ludzkiego przez moralność jest znacznie szersza niż przez prawo.

normy obyczajowe - to normy postępowania ukształtowane w świadomości ludzi w wyniku społecznego nawyku. Obyczaje wiążą się z uznaniem, że dana forma zachowania ludzi jest powszechnie przyjęta i „uświęcona” tradycją. Normy obyczajowe nie są tak uporządkowane i usystematyzowane jak normy prawne. Moralność i obyczaje leżą często u podstaw prawotwórstwa i dają motywy dla tworzenia prawa, a następnie leżą u podstaw interpretacji celowościowej aktów prawnych.

8) OBOWIĄZEK, UPRAWNIENIE, KOMPETENCJA.

Obowiązek - to wyrażony w normie prawnej skierowany do adresata nakaz albo zakaz określonego postępowania. Wyznaczony jest przez prawo przedmiotowe i oznacza brak swobody wyboru zachowania przez adresata normy. Może mieć charakter pozytywny (obowiązek działania) albo negatywny (obowiązek zaniechania), na ogół związany jest z normatywną zapowiedzią dolegliwości w wypadku niewykonania.

Uprawnienie - obejmuje sferę zachowań nienakazanych i niezakazanych, w której podmiot może dokonywać różnych wyborów, przy czym zachowaniom tym odpowiada sfera zachowań prawie zakazanych bądź nakazanych innych podmiotów. Adresat może zachowywać się zgodnie z dyspozycją normy (zrealizować uprawnienie) albo zaniechać realizacji tego postępowania. Wyznaczane są przez prawo przedmiotowe.

Kompetencja - jej istotą jest upoważnienie przyznane pewnemu podmiotowi do dokonania określonej doniosłej prawnie czynności konwencjonalnej, przy czym dokonanie takiego uprawnienia powoduje powstanie po stronie innego podmiotu obowiązek określonego zachowania się.

9)INSTYTUCJE PRAWNE.

Instytucja prawna - to zespół norm prawnych wyodrębniony w jedną funkcjonalną całość ze względu na wyczerpujący sposób regulacji stosunków społecznych określonego typu, np. instytucja małżeństwa, pożyczki, rozwodu, listu gończego, weksla, wyborów parlamentarnych.

10 )ŹRÓDŁA PRAWA, PRECEDENSY, DOKTRYNA PRAWNICZA, ZWYCZAJE I OBYCZAJE.

Źródła prawa - pojęcie wieloznaczne odnoszące się do tworzenia i stosowania prawa. Należy do podstawowych pojęć nauk prawnych a występuje zarówno w języku prawnym jak prawniczym.

Zgodnie z artykułami 87, 91, 190 i 234 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:

* Konstytucja,

* ratyfikowane umowy międzynarodowe,

* prawo stanowione przez organizację międzynarodową w trybie art. 91 ust. 3 [1]

* ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy, [2]

* rozporządzenia,

* akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je ustanowiły).

Precedens (z łac. praecedens - poprzedzający) to zasada lub reguła prawna stworzona przez sąd obowiązująca we wszystkich sprawach podobnych rozstrzyganych w przyszłości.

Analiza definicji:

* możliwość wpływania na przyszłe decyzje sądowe

* przymiot ustanowienia przez sąd

* oddziaływanie na przyszłość - z tym jednak, że posiada moc retroaktywną w stosunku do sprawy precedensowej .

* dotyczy spraw podpadających pod zakres ratio decidendi (reguły precedensu) lub w zależności od obranego modelu spraw znajdujących się z innych przyczyn w zasięgu jego oddziaływania.

Doktryna Prawnicza- nauka prawa.

Obyczaj - forma zachowania powszechnie przyjęta w danej zbiorowości społecznej i poparta uznawaną w niej tradycją.

Obyczaj jest elementem kontroli społecznej, stąd jego naruszenie powoduje zazwyczaj negatywną reakcję ze strony grupy. Obyczaje są przekazywane z pokolenia na pokolenie i ulegają zmianom bardzo powoli. Ogół obyczajów w danej zbiorowości tworzy jej obyczajowość.

Zwyczaj - termin ten w mowie potocznej używany jest często zamiennie ze słowem obyczaj, jednak w niektórych naukach (np. w socjologii) terminom tym nadaje się różne znaczenie.

11) POJĘCIE AKTU NORMATYWNEGO.

Akt normatywny - tekst zawierający sformułowane w języku prawnym i zapisane w postaci przepisów normy prawne. Normy te mają najczęściej charakter generalny i abstrakcyjny. Niekiedy pod tym pojęciem rozumie się także wszelkie teksty formułujące normy postępowania.

12) POWIĄZANIA AKTÓW NORMATYWNYCH.

Powiązania kompetencyjne aktów prawotwórczych wiążą się z hierarchiczną budową aparatu państwowego. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest zróżnicowanie mocy prawnej aktów wydawanych przez różne organy państwa. W doktrynie i w praktyce prawniczej w zasadzie powszechnie przyjmuje się, że:

- akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej nie powinien być niezgodny z aktem prawotwórczym o wyższej mocy;

- akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej może uchylić akt prawotwórczy o niższej mocy prawnej;

- akt prawotwórczy o wyższej mocy prawnej przesądza w pewnym stopniu o treści aktu prawotwórczego o niższej mocy prawnej;

- istnieje obowiązek wydania aktów o niższej mocy prawnej, jeżeli są one niezbędne dla realizacji postanowień aktów o wyższej mocy prawnej.

Powiązania merytoryczne aktów prawotwórczych oznaczają związki między treścią regulowanych stosunków społ. w poszczególnych aktach normatywnych. System wartości, który stanowi podstawę decyzji prawodawcy powinien być uporządkowany, uzgodnione być powinny zasady preferowania jednych wartości przed drugimi.

13) TYPY AKTÓW NORMATYWNYCH.

Akty prawotwórcze można podzielić na:

1) akty normatywne prawa wewnętrznego - wśród nich wyróżniamy:

akty normatywne powszechnie wiążące - to akty, które zawierają normy o nieograniczonej podmiotowo mocy wiążącej w danym państwie. Mogą regulować postępowanie każdej kategorii adresatów. Są aktami o nieograniczonym zasięgu materii, którą mogą regulować.

akty normatywne wewnętrznie wiążące - to akty, które zawierają normy o podmiotowo ograniczonej mocy wiążącej skierowane do adresatów usytuowanych wewnątrz aparatu państwowego albo samorządowego. Pod względem materii regulacji muszą być zgodne z aktami powszechnie wiążącymi.

akty normatywne samorządu terytorialnego - to akty organów wspólnot lokalnych powołanych do samodzielnego wykonywania zadań publicznych.

2) akty normatywne prawa międzynarodowego publicznego

14) BUDOWA AKTU NORMATYWNEGO.

część tytułowa (nagłówek) - w której wymienia się nazwę rodzaju aktu, datę jego ustanowienia, a następnie ogólne merytoryczne określenie normowanej w akcie materii.

podstawa prawna - to przepis, w którym upoważniono dany organ do ustanowienia określonego aktu. Od podstawy prawnej rozpoczyna się tekst aktu wykonawczego. Wyróżnia się:

a) upoważnienia fakultatywne - tj. zezwolenia na dokonanie aktu prawotwórstwa wykonawczego; b) upoważnienia obligatoryjne - przybierają postać nakazu stanowienia prawa o charakterze wykonawczym.

preambuła - umieszczana, gdy zachodzi potrzeba wyraźnego wskazania celów wydania aktu

część zasadnicza - składa się z przepisów usystematyzowanych tradycyjnie w ustawach w artykuły (dzielona na ustępy, a grupowane w rozdziały > działy > tytuły > księgi > części) , zaś w aktach wykonawczych w paragrafy (dzielone na ustępy > punkty i litery). Przepisy umieszcza się w następującej kolejności:

1) ogólne - wyodrębnia się je, gdy zachodzi potrzeba zamieszczenia w nich elementów wspólnych dla wielu przepisów merytorycznych.

2) szczegółowe - zawierają konkretne regulacje stosunków społecznych.

3) przejściowe - szczegółowo regulują zakres stosowania nowych przepisów w sprawach dotyczących stosunków ukształtowanych w czasie obowiązywania dotychczasowego prawa.

4) dostosowujące - określają sposób dostosowania się adresatów do nowych regulacji (chodzi tu zarówno o sposób powołania nowych organów, jak i sposób przekształcenia istniejących podmiotów).

5) końcowe - składają się z:

a) przepisów derogacyjnych

b) przepisów o wejściu w życie aktu

c) przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej wydanego aktu.

podpis - prawo określa, kto powinien złożyć podpis pod aktem normatywnym.

15) NOWELIZACJA, TEKST JEDNOLITY, KODEKS, INKORPORACJA.

Nowelizacja - częściowa zmiana obowiązującego aktu normatywnego przez inny akt normatywny tej samej (albo wyższej) mocy prawnej, później wydany. W praktyce stosuje się dwie formy nowelizacji:

a) wąską - polega na zmianie przepisów ustaw wyraźnym przepisem ustawy zasadniczo poświęconej innej materii, późniejszej niż ustawa zawierająca przepis zmieniany.

b) szeroką - polega na zmianie przepisów ustawy odrębną ustawą nowelizującą.

Tekst jednolity - ogłasza się wówczas, gdy liczne zmiany w ustawie lub wielokrotne nowelizacje stwarzają istotną trudność w praktycznym posługiwaniu się wieloma elementami składającymi się na treść aktu. Tekst jednolity nie jest nowym aktem prawotwórczym.

Kodeks - to akt normatywny (ustawa), którego celem jest całościowe, względnie wyczerpujące i niesprzeczne oraz syntetyczne uregulowanie wybranej sfery życia społecznego, zastępujące dotychczasowe rozproszone akty normatywne. Współczesne kodeksy nie obejmują swoim zasięgiem całych gałęzi prawa.

Inkorporacje - to usystematyzowany i opublikowany zbiór wydanych już uprzednio przepisów prawa (aktów normatywnych) bez zmiany ich treści. Za dopuszczalne uznaje się jedynie niewielkie udoskonalenie formalne.

16) POJĘCIE OBOWIĄZYWANIA PRAWA.

Obowiązywanie prawa oznacza, że adresaci norm w nich wyrażonych powinni zachować się w okolicznościach wskazanych w hipotezach zgodnie z dyspozycjami. Ogólnie mówiąc norma prawna jest obowiązująca, jeżeli:

została ustanowiona w odpowiedniej formie i trybie przez podmiot kompetentny do prawotwórstwa.

nie została formalnie uchylona (derogowana).

nie jest sprzeczna z żadną inną prawnie obowiązującą normą lub jeżeli jest sprzeczna, to nie straciła mocy obowiązującej na podstawie przyjętych reguł walidacyjnych.

została urzędowo ogłoszona.

ponadto obowiązującymi normami są uznane - wg przyjętych reguł walidacyjnych - konsekwencje norm wyrażonych expressis verbis w przepisach aktów prawotwórczych.

17) OBOWIĄZYWANIE PRAWA W CZASIE.

Gdy akt prawotwórczy sam nie określa daty początkowej swego obowiązywania przyjmuje się jedno z dwóch rozwiązań:

akt wchodzi w życie z dniem jego ogłoszenia albo z dniem ustanowienia (jeżeli moc obowiązująca aktu nie jest uwarunkowana jego ogłoszeniem.

akt wchodzi w życie w terminie późniejszym niż dzień jego ogłoszenia (czy ustanowienia), a więc z vacatio legis.

Jeżeli akt „wchodzi w życie” to oznacza, że od wskazanego dnia adresaci mają obowiązek go realizować, a zwłaszcza stosować. Ogłoszenie aktu prawotwórczego to urzędowe podanie aktu do wiadomości powszechnej, które współcześnie dokonywane jest głównie przez dzienniki publikacyjne.

Akt prawotwórczy przestaje obowiązywać z dniem:

uchylenia go przez przepisy derogacyjne nowego aktu.

wskazanym w samym akcie, o ile został on wydany na określony czas.

Jeżeli brak jest przepisów derogacyjnych, a akt sam nie wskazuje daty utraty mocy obowiązującej, to przestaje obowiązywać z momentem wejścia w życie nowego aktu prawotwórczego odmiennie regulującego ten sam przedmiot (to rozwiązanie nie jest jednak poprawne).

18) OBOWIĄZYWANIE PRAWA CO DO TERYTORIUM.

Każdy akt normatywny obowiązuje na określonym terytorium. Zasadą w państwach unitarnych jest, że akty wydawane przez organy centralne obowiązują na terytorium całego państwa, zaś akty normatywne terenowych organów państwa na obszarze, na którym organy te sprawują władzę.

Terytorium państwa to określony obszar podlegający zwierzchnictwu państwa, bądź też jako przedmiot władzy państwowej jak i przestrzeń, w granicach której państwo wykonuje władzę w sposób wyłączny i pełny co do osób, rzeczy i zdarzeń. W skład terytorium wchodzi wydzielona granicami państwa przestrzeń lądowa, morska i powietrzna.

Zwierzchnictwo terytorialne państwa polega na wyłącznym wykonywaniu przez nie władzy w stosunku do wszystkich składników jego terytorium (naturalnych i sztucznych) oraz w stosunku do wszystkich osób fizycznych i niefizycznych znajdujących się na terytorium państwa.

Zasada terytorialności stanowi bezpośredni wyraz suwerenności państwa.

19) OBOWIĄZYWANIE PRAWA CO DO OSÓB.

Normy każdego państwa stanowią, kogo prawo danego państwa obowiązuje. Na ogół zasadą jest, że prawo obowiązuje wszystkie osoby, które znajdują się na jego terytorium. Status prawny ludności przebywającej na terenie określonego państwa nie jest jednak jednolity, gdyż wyróżnia się:

obywateli państwa

inne osoby przebywające na terytorium państwa

a) cudzoziemcy i apatrydzi (nie posiadają żadnego obywatelstwa) stale zamieszkujący na terytorium państwa

b) cudzoziemcy i apatrydzi czasowo przebywający na obcym terytorium państwowym

c) cudzoziemcy posiadający specjalny status prawny

Obywatelstwo to trwały węzeł prawny łączący osobę fizyczną z państwem. Można je nabyć wskutek urodzenia (w wyniku „prawa krwi” lub „prawa ziemi”) oraz w sposób pochodny (tj. przez naturalizację, zamążpójście, repatriację). Prawo krwi - dziecko bez względu na miejsce, w którym przyszło na świat, nabywa obywatelstwo swoich rodziców.

Prawo ziemi - dziecko bez względu na obywatelstwo rodziców, nabywa obywatelstwo tego państwa, na terytorium którego przyszło na świat.

20 ) POJĘCIE SYSTEMU PRAWNEGO.

System prawa jest to określony i odpowiednio uporządkowany zbiór:

norm nakazujących i zakazujących jakiegoś zachowania wprost (norm merytorycznych, które ustanowiono czyniąc użytek z kompetencji normodawczej, lecz one same nie udzielają już kompetencji do stanowienia norm).

oraz norm udzielających podmiotom kompetencji normodawczej do wyznaczania konkretnych zachowań podmiotom podległym systemowi i nakazujących dawać posłuch normom w rezultacie stanowionym (norm kompetencyjnych).

Reasumując można stwierdzić, że normy prawne nie występują w izolacji, lecz są częściami większej całości - tworząc w określonym państwie i czasie konkretny system prawa.

21) GAŁĘZIE PRAWA, PODZIAŁY PRAWA.

Gałąź prawa to kompleks norm regulujących pewną grupę stosunków społecznych. W polskim prawie wyróżnia się na ogół następujące gałęzie prawa wewnętrznego:

prawo konstytucyjne - obejmuje całokształt norm dotyczących ustroju państwowego, w tym: podmiot władzy najwyższej w państwie, stosunki własnościowe, formy sprawowania władzy państwowej, status prawny jednostki, organizację i tryb działania aparatu państwowego.

prawo administracyjne - reguluje realizację procesów administrowania w państwie: system instytucji, które te procesy realizują, a przede wszystkim władcze elementy realizacji tych procesów.

prawo cywilne - normuje na zasadzie równorzędności podmiotów prawa społecznie doniosłe stosunki majątkowe i związane z nimi stosunki niemajątkowe (prawo rzeczowe, prawo zobowiązań, prawo spadkowe, przepisy o księgach wieczystych i hipotece, prawo własności intelektualnej). Tu mieści się także prawo handlowe, czyli inaczej mówiąc cywilne prawo gospodarcze albo prawo gospodarcze prywatne.

prawo rodzinne i opiekuńcze - niektórzy uznają ten dział za odrębną gałąź prawa, inni za część prawa cywilnego.

prawo karne - reguluje stosowanie środków przymusowej reakcji państwa (sankcji) na antyspołeczne zachowania zabronione przez prawo pod groźbą tych środków.

prawo finansowe- reguluje funkcjonowanie finansów publicznych, których istotą jest gromadzenie i rozdzielanie zasobów pieniężnych dokonywane przez państwo lub inny związek publicznoprawny.

prawo pracy - normuje stosunki pracy dobrowolnie podporządkowanej, inaczej mówiąc, stosunki społeczne związane z pracą podejmowaną w celach zarobkowych oraz świadczoną dobrowolnie na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy. Wyodrębnia się tu prawo ubezpieczeń społecznych.

prawo morskie - reguluje stosunki powstające w związku z różnymi formami korzystania z wód, dna, podziemia i brzegów morskich.

prawo rolne - normuje własność i użytkowanie ziemi.

prawo ochrony środowiska - to zespół norm zabezpieczających w imię interesu publicznego obiekt przyrodniczy lub poszczególne rodzaje roślin, zwierząt przed niszczeniem, uszkodzeniem bądź szkodliwym przekształceniem ze strony człowieka oraz ułatwiających tworzenie nowych wartości przyrodniczych.

prawo postępowania karnego - normuje tryb rozstrzygania spraw karnych.

prawo postępowania cywilnego - reguluje tryb rozstrzygania cywilnych spraw procesowych i nieprocesowych objętych prawem cywilnym, rodzinnym i opiekuńczym oraz pracy.

prawo międzynarodowe prywatne - reguluje stosunki z zakresu prawa cywilnego, prawa handlowego, w których występują elementy obce (np. stroną jest cudzoziemiec). Wskazuje którego państwa prawo się wówczas stosuje.

Gałęzie prawa tradycyjnie grupowane są w dychotomiach:

1. prawa publicznego i prawa prywatnego.

Prawo publiczne - dotyczy sfery działania aparatu władzy publicznej (państwowej i samorządowej). Prawo prywatne - normuje sferę autonomicznej aktywności społeczeństwa.

2. prawa materialnego i prawa postępowania.

Prawo materialne - grupuje gałęzie prawa regulujące bezpośrednio odpowiednie stosunki społeczne (np. prawo cywilne).

Prawo postępowania (formalne) - obejmuje te gałęzie prawa, które regulują odpowiednie stosunki pośrednio poprzez określenie organów, trybu, zasad i instytucjonalnych gwarancji realizacji norm prawa materialnego. Dzieli się na prawo procesowe i prawo ustrojowe.

22) ZASADY PRAWA I ICH RODZAJE.

Zasady prawa służą wsparciu systemu prawa o uporządkowany system wartości.

W znaczeniu opisowym to pewien wzorzec ukształtowania określonej instytucji prawnej, który odtwarzamy z opisu tekstów prawnych. Zasady w tym znaczeniu nie mają charakteru obowiązujących norm postępowania.

W znaczeniu dyrektywalnym są to zasady prawa w ścisłym słowa znaczeniu (dyrektywy wiążące prawnie i oparte na tekście prawnym). Mają tak oddziaływać na adresatów norm, by podmioty te postępowały w wyznaczony sposób.

Wśród wszystkich norm prawnych prawnicy wyróżniają na ogół normy-zasady poszczególnych gałęzi prawa i całego systemu prawa. Zasady systemu (gałęzi) prawa wyróżniane są za pomocą zabiegów o charakterze ocennym. Wskazanie na normy-zasady ma znaczenie dla prawotwórstwa, interpretacji i stosowania prawa. Wpływa bowiem na aksjologiczne uporządkowanie prawa. Dość często za podstawowe kryterium uznaje się pozycję norm w hierarchii systemu prawa. Stąd za normy-zasady uznaje się reguły wynikające z odpowiednich przepisów konstytucji. Inne wskazywanie kryterium, to pozycja normy wobec innych norm. Chodzi o sytuację, w której jako normę zasadniczą traktuje się tę, która stanowi rację dla całej grupy norm. Po trzecie, normy-zasady wyróżnia się ze względu na pełnione przez nie szczególne role w strukturze określonych instytucji prawnych.

23) NIEZGODNOŚCI NORM, LUKI W PRAWIE.

sprzeczność logiczna (analityczna) - polega na merytorycznej niezgodności wzorów postępowania wyznaczonych przez dwie normy.

sprzeczność prakseologiczna - polega na tym, że dwie normy nakazują adresatowi A dwa sposoby postępowania, których jednoczesne zrealizowanie jest praktycznie niemożliwe, ponieważ realizacja jednej normy stworzy sytuację, która wyklucza przyczynowo realizację drugiej normy.

sprzeczność teleologiczna - polega na tym, że realizacja obu norm prowadzi

do sprzecznych celów, w tym sensie, iż zamierzone skutki obu regulacji wzajemnie się unicestwiają lub realizacja jednej z norm unicestwia rezultat drugiej normy.

Sprzeczności usuwa się z systemu prawa dwiema drogami. Po pierwsze, usunąć je może prawodawca poprawiając tekst prawny w drodze legislacji. Po drugie, doktryna i praktyka prawnicza dysponują instrumentami pozwalającymi na eliminację przypadków ujawniających się jako „sprzeczności sformułowań przepisów prawnych” (reguły interpretacyjne i reguły walidacyjne).

luka konstrukcyjna (tetyczna, techniczna) -ma miejsce, gdy przepisy prawne nie wskazują wszystkich koniecznych elementów do ważnego dokonania określonej czynności konwencjonalnej.

luka aksjologiczna - o niej mówi się wówczas, gdy ktoś uważa, że w jakiejś dziedzinie powinna obowiązywać norma o określonej treści, a norma taka w konkretnym systemie nie obowiązuje. Mówi się także wówczas, gdy nie mogą sprawnie funkcjonować w praktyce określone w normach instytucje prawne, ponieważ nie ma w systemie norm, które są do tego niezbędne.

luka logiczna - ma miejsce kiedy w danym systemie prawa znalazły się dwie normy całkowicie sprzeczne.

24) POJĘCIE WYKŁADNI PRAWA, TYPY WYKŁADNI PRAWA.

Wykładnia prawa jest to operacja myślowa w toku której dokonuje się przekładu zbioru przepisów prawnych ogłoszonych w aktach prawodawczych na zbiór norm postępowania równoznaczny jako całość z danym zbiorem przepisów. Wykładni prawa mogą dokonywać faktycznie różnorodne podmioty zakładające różne cele. Z punktu widzenia tych podmiotów wyróżnić można:

wykładnia autentyczną - przyjmuje się, że każdy organ który jest upoważniony do wydawania przepisów jest też upoważniony do interpretacji tych przepisów.

wykładnia delegowana ogólną - jest dokonywana przez organ, któremu przyznano kompetencję do wiążącego interpretowania wszelkich aktów prawodawczych (Trybunał Konstytucyjny).

wykładnia operatywna (praktyczna) - wykładnia organów stosujących prawo, która zmierza do odtworzenia normy po to, aby uzyskać dla siebie (albo dla innego podmiotu) podstawę prawną dla konkretnego rozstrzygnięcia w procesie stosowania prawa (sądy, prokuratorzy, organy administracji).

wykładnia doktrynalna -Nie ma mocy wiążącej, ale w praktyce jest wykorzystywana przez organy stosujące prawo. Najczęściej wyraża się ona w glosach do orzeczeń sądowych, a także w opracowaniach pracowników naukowych.

Ze względu na sposób dokonywania wykładnie dzielą się na:

wykładnia językowa - rozumienie i stosowanie tej wykładni głównie sprowadza się do stosowania językowych reguł interpretacyjnych (szerzej w pkt 40).

wykładnia systemowa - ustala znaczenie przepisu ze względu na jego usytuowanie w systematyce wewnętrznej aktu prawnego (normy nie mogą być niezgodne).

wykładnia funkcjonalna - dyrektywy wykładni funkcjonalnej wypowiedziane głównie z klauzul generalnych pozwalają na taką interpretację przepisu, w wyniku której spełni on rolę o racjonalności.

Ze względu na zakres wykładnie dzielą się na:

dosłowna - pkt wyjścia tej wykładni zawsze jest jej zakres uzyskany w drodze wykładni językowej. Jeśli wykładnia językowa co do zakresu pokrywa się z wykładnią funkcjonalną to mamy wykładnię dosłowną.

rozszerzająca - polega na przypisaniu normie szerszego zakresu zastosowania lub normowania przy wykorzystaniu reguł wykładni pozajęzykowych, niż zakres wypływający wprost i jednoznacznie po zastosowaniu reguł interpretacyjnych z dosłownego znaczenia normy.

zwężająca - polega na przypisaniu normie węższego zakresu zastosowania lub normowania na podstawie reguł wykładni pozajęzykowej niż zakres wynikający wprost z obowiązującej normy.

W zależności od uznania jakichś wartości za miarodajne można dokonywać:

wykładni statycznej (to samo brzmienie)

wykładni dynamicznej (dostosowujemy znaczenie do obecnego systemu wartości)

25) RACJONALNY PRAWODAWCA

Racjonalny prawodawca -

26) STOSOWANIE PRAWA. POJĘCIE.

Stosowanie prawa - to podjęcie decyzji przez kompetentny organ władzy publicznej o konkretnie-indywidualnych konsekwencjach prawnych udowodnionych faktów oraz czynności niezbędne do wydania tej decyzji.

W szerszym rozumieniu stosowanie prawa obejmuje wszelkie działania polegające na czynieniu użytku z kompetencji do dokonywania czynności konwencjonalnych innych, aniżeli akty prawotwórcze. W tym rozumieniu stosuje więc prawo każdy, kto czyni użytek z przyznanego mu przez normę prawną upoważnienia do dokonania określonej czynności konwencjonalnej doniosłej prawnie. W węższym rozumieniu stosowanie prawa odnoszone jest do organów władzy publicznej (organów państwa czy samorządu).

27) POJĘCIE STOSUNKU PRAWNEGO.

Stosunek prawny to tego rodzaju stosunek społeczny, który jest uregulowany przez prawo i którego stronami są podmioty prawa. Stosunki prawne są jednym z rodzajów stosunków społecznych, czyli takich regulacji między przynajmniej dwiema osobami, w których zachowania jednej strony (działania lub zaniechania) wywołują reakcję innej strony i podlegają kontroli norm społecznych (prawnych, moralnych, obyczajowych). Pojęcie stosunku jest wykorzystywane w naukach prawnych dla opisania zależności między podmiotami prawa.

28 ) FAKTY PRAWNE.

Fakt prawny to takie zdarzenie albo zachowanie podmiotu, unormowane w przepisach prawa, które wywołuje skutki prawne, tzn. powoduje powstanie, zmianę lub wygaśnięcie konkretnych uprawnień lub obowiązków, albo uprawnień i obowiązków podmiotów prawa. Najczęściej fakty prawne kształtują stosunki prawne. Fakty prawne rodzą niekiedy uprawnienia albo obowiązki nie związując jednego podmiotu z drugim. Fakty prawne dzielimy na:

zdarzenia - to fakty prawne, które występują w świecie zewnętrznym niezależnie od woli i zachowań podmiotów prawa (np. śmierć człowieka, która rodzi skutki dotyczące spadkobrania)

zachowania - to fakty prawne, które są zależne od woli podmiotu. Można je podzielić na: 1) działania (to zachowania aktywne); 2) zaniechania (to brak działania w sytuacji, gdy aktywności wymaga prawo). Można je też podzielić na: 1) zgodne z prawem (czynności prawne, czyny dozwolone, orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne); 2) niezgodne z prawem (czyny zabronione i niedozwolone).

29) PODMIOT, PRZEDMIOT, TREŚĆ STOSUNKU PRAWNEGO.

Podmiotem stosunku prawnego są osoby, które w nim występują jako uprawnione lub zobowiązane do określonego zachowania się względem innych osób, uczestników tego samego stosunku prawnego. Różne typy podmiotów prawa:

- w prawie konstytucyjnym > Sejm, Rada Ministrów, organy samorządu terytorialnego

- w prawie karnym > organy wymiaru sprawiedliwości oraz sprawcy czynów

- w prawie cywilnym > osoby fizyczne i osoby prawne

Przedmiot stosunku prawnego - może nim być określone zachowanie, a także przedmiot materialny, prawa osobiste. Przedmiotu stosunku prawnego dotyczą właśnie owe obowiązki i uprawnienia osób będących jego stronami.

Treść stosunku prawnego - na jego treść składają się uprawnienia i obowiązki jego podmiotów (stron). Zwykle uprawnienia i obowiązki rozłożone są między wszystkie podmioty stosunku prawnego, choć nie zawsze równomiernie. Uprawnieniom jakim dysponują strony stosunku prawnego odpowiadają korelatywnie obowiązki ich partnerów.

30)POJĘCIE I OGÓLNE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI PRAWNEJ.

Odpowiedzialność prawna polega na obowiązku ponoszenia przewidzianych przez normę prawną sankcjonującą negatywnych skutków zachowań społecznych sprzecznych z dyspozycją normy sankcjonowanej w warunkach określonych przez hipotezę. Rodzaje odpowiedzialności prawnej:

odpowiedzialność karna - (tylko osoba fizyczna) odpowiada się tylko za własne czyny

odpowiedzialność cywilna - każda szkoda komuś wyrządzona powinna być naprawiona o ile prawo czyni kogoś za szkodę odpowiedzialnym. Charakteryzuje się tym, że może być ponoszona przez osoby fizyczne i osoby prawne i może być odpowiedzialnością solidarną. Dzieli się na deliktową (za szkody powstałe wskutek czynów niedozwolonych) i kontraktową (z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania).

odpowiedzialność służbowa - ponoszona przez pracowników wobec pracodawcy z powodu naruszenia obowiązków związanych z wykonywanymi czynnościami służbowymi

odpowiedzialność parlamentarna - odpowiedzialność za polityczny kierunek sprawowania urzędu i poszczególne podejmowane akty oraz decyzje. Jest indywidualne lub solidarna.

odpowiedzialność konstytucyjna - odpowiedzialność osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie za naruszenie prawa. To odpowiedzialność karno-sądowa i indywidualna.

31) PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI PRAWNEJ.

a) popełnienie czynu zabronionego przez ustawę karną obowiązującą w miejscu i czasie jego dokonania. Społeczna szkodliwość czynu nie może być znikoma.

b) dokonując czynu konieczne jest posiadanie swobody wyboru zachowania.

c) osiągnięcie przez dokonującego czynu określonego minimalnego wieku.

d) odpowiedni stan zdrowia psychicznego i rozwoju psychicznego w momencie popełniania czynu.

e) działanie nie zostało podjęte w obronie koniecznej lub w stanie wyższej konieczności.

f) jeżeli odpowiedzialność dotyczy czynu przynoszącego skutek przestępczy, między działaniem a skutkiem musi istnieć związek przyczynowy.

g) czyn dokonany został w stanie winy

32 ) ZAŁOŻENIE POWSZECHNEJ ZNAJOMOŚCI PRAWA.

Nie uchyla od odpowiedzialności prawnej nieznajomość prawa. Nie można zatem powoływać się na nieznajomość prawa w ochronie przed odpowiedzialnością. Współczesne ustawodawstwa stoją na stanowisku, że należycie ogłoszone akty prawne są powszechnie znane (fikcja powszechnej znajomości prawa). Akty prawne publikuje się w „Dzienniku Ustaw”, „Monitorze Polskim”, „Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym” i w dziennikach urzędowych poszczególnych ministrów. Ustawodawstwo polskie przyjmuje możliwość uznania czynu zabronionego za nie będący przestępstwem, jeśli został on popełniony w sytuacji, gdy nieświadomość jego bezprawności była usprawiedliwiona. Główne zasady:

ignorantia iuris nocet - nieznajomość prawa szkodzi

ignorantis iuris neminem excusat - nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia

33 ) POJĘCIE, PRZEDMIOT, PODMIOTY PRAWA PRACY.

a)Podmiotami stosunku pracy są pracownik i pracodawca

- pracownik jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowanie lub spółdzielczej umowy o pracę. Może być nim osoba, która ukończyła 18 lat.

- pracodawcą jest jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna, która zatrudnia pracowników.

b) Przedmiotem prawa pracy są stosunki prawne pomiędzy pracownikiem a zatrudniającym go pracodawcą.

c) Prawo pracy - gałąź prawa obejmująca ogół regulacji w zakresie stosunku pracy konkretnego pracownika i pracodawcy jako stron stosunku pracy oraz regulacji dotyczących organizacji pracodawców i pracowników, układów i sporów zbiorowych, a także partycypacji pracowniczej i dialogu w zbiorowych stosunkach pracy.

34) FORMA UMOWY O PRACĘ.

Co do zasady umowa o pracę powinna być zawierana w formie pisemnej. Dopuszczalne jest jednak zawarcie umowy w formie ustnej oraz jej późniejsze potwierdzenie przez pracodawcę na piśmie. W myśl przepisów kodeksu pracy brak pisemnego potwierdzenia umowy ustnej stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika (jednak sama umowa zawarta w formie ustnej jest ważna).

Rodzaje umowy o pracę:

1. umowa zawarta na czas nieokreślony

2. umowa zawarta na czas określony - może być zawarta tylko dwukrotnie. Jeśli przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca, to zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony w takiej sytuacji jest równoznaczne z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony.

3. umowa zawarta na czas wykonywania określonej pracy

4. umowa na okres próbny - który nie może być dłuższy niż 3 miesiące.

5. Umowa na zastępstwo - umowa zawierana na czas określony obejmująca czas nieobecności innego pracownika. Wygasa wraz z powrotem zastępowanego pracownika.

35) ZAWARCIE UMOWY O PRACĘ - INFORMACJE OGÓLNE.

Bez względu na to, na jaki okres i jakiego rodzaju umowa o pracę zostaje zawarta, zawiera się ją na piśmie. Również zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej. Jeśli umowa nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

Pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, o:

1) obowiązującej pracownika dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,

2) częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,

3) wymiarze przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego,

4) obowiązującej pracownika długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

5) układzie zbiorowym pracy, którym pracownik jest objęty (jeżeli w zakładzie taki układ funkcjonuje).

Jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy, pismo powinno zawierać dodatkowo informację o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.

Zamiast informacji wymienionych powyżej w punktach 1-4 pracodawca może wskazać odpowiednie przepisy prawa pracy (w tym również wewnętrzne przepisy prawa pracy).

Pracodawca ma również obowiązek poinformowania pracownika na piśmie o zmianie jego warunków zatrudnienia, wymienionych w punktach 1-4 i o objęciu pracownika układem zbiorowym pracy, a także o zmianie układu zbiorowego pracy, którym pracownik jest objęty. Informację należy przekazać niezwłocznie, nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia wejścia w życie zmian, a w przypadku gdy rozwiązanie umowy o pracę miałoby nastąpić przed upływem tego terminu - nie później niż do dnia rozwiązania umowy. Informacja o zmianie warunków zatrudnienia może nastąpić przez pisemne wskazanie odpowiednich przepisów prawa pracy.

Jak z tego wynika, pracodawca ma obowiązek monitorowania zmian i informowania pracowników na piśmie również w razie zmiany przepisów ogólnych, zawartych w np. w Kodeksie pracy.

Umowa określa strony i rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy. W szczególności umowa określa:

1) rodzaj pracy,

2) miejsce wykonywania pracy,

3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,

4) wymiar czasu pracy,

5) termin rozpoczęcia pracy.

Niekiedy umowa zawierana jest z pracownikiem, który ma być skierowany do pracy na obszarze państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej. Jeśli okres pracy ma przekraczać 1 miesiąc, oprócz warunków wymienionych powyżej umowa powinna określać:

1) czas wykonywania pracy za granicą,

2) walutę, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie w czasie wykonywania pracy za granicą.

A pracodawca jest obowiązany poinformować na piśmie pracownika o świadczeniach przysługujących mu z tytułu skierowania do pracy za granicą, obejmujących zwrot kosztów przejazdu oraz zapewnienie zakwaterowania.

Nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę, pracodawca ma obowiązek poinformować na piśmie pracownika o obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy, częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę, urlopie wypoczynkowym oraz długości okresu wypowiedzenia umowy, a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. W firmach, gdzie obowiązuje układ zbiorowy pracodawca powinien poinformować pracownika o układzie zbiorowym, którym pracownik jest objęty.

Również przy nawiązaniu stosunków pracy na innej podstawie niż umowa o pracę, stosuje się powyższe warunki.

Umowa może przewidywać wykonywanie pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy - nie może to jednak powodować ustalenia warunków pracy i płacy pracownika w sposób mniej korzystny w stosunku do pracowników wykonujących taką samą lub podobną pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Oczywiście - pracodawca ma prawo odpowiednio ustalić wynagrodzenie i wysokość innych świadczeń związanych z pracą, w proporcji do wymiaru czasu pracy pracownika.

Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy. Jeżeli termin nie został określony w umowie, stosunek pracy nawiązuje się w dniu zawarcia umowy.

36) SPOSOBY ROZWIĄZYWANIA UMÓW O PRACĘ.

Teraz, gdy już wiesz jak zawrzeć umowę o pracę pora zastanowić się jak ją rozwiązać. Umowę o pracę cechuje pewne podobieństwo do sznurówek - sposób rozwiązania zależy od sposobu zawiązania.

Umowa o pracę rozwiązuje się:

1. Na mocy porozumienia stron - przychodzi pracownik do pracodawcy "Słuchaj brachu głowa mnie już boli od tej cholernej roboty, chciałbym zrezygnować", "Dobrze" odpowiada pracodawca. Podpisują stosowne, krótkie oświadczenie i po kłopocie, umowa rozwiązana - pracownik może iść do domu. W taki sposób można rozwiązać wszystkie umowy o pracę.

2. Przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (tzw. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem) - nie zawsze opisane wyżej porozumienie jest możliwe. W takim wypadku każda ze stron może rozwiązać umowę poprzez złożenie stosownego oświadczenia typu "Do dyrektora. Niniejszym rozwiązuję umowę o pracę zawartą w dniu..." Umowa rozwiązuje się z upływem określonego w prawie pracy okresu wypowiedzenia (np. 1 miesiąc, trzy miesiące). Okres wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy o pracę, okresu zatrudnienia - przeczytasz o tym w następnych rozdziałach. W powyższy sposób można rozwiązać umowę zawartą na czas nieokreślony i okres próbny Na czas określony zaś tylko wtedy, gdy strony przewidzą taką możliwość w umowie. Taką możliwość mogą zaś zastrzec tylko wtedy, gdy umowa zawarta jest na okres dłuższy niż 6 miesięcy.

3. Przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) - czyli tzw. zwolnienie dyscyplinarne, dyscyplinarka. Strony mogą rozwiązać w ten sposób umowę gdy druga strona rażąco narusza swoje obowiązki lub prawa drugiej strony. Umowa rozwiązuje się z momentem złożenia stosownego oświadczenia. W taki sposób można rozwiązać wszystkie umowy.

4. Z upływem czasu, na który była zawarta - jak łatwo się domyślić ten sposób rozwiązania dotyczy umów o pracę zawartych na jakiś okres czasu tj. na czas określony, na okres próbny, na zastępstwo. Istota tego przepisu polega na tym, że jeżeli umowa zawarta została na okres dwóch miesięcy to po dwóch miesiącach ulega rozwiązaniu. Nie trzeba w tym wypadku składać żadnych dodatkowych oświadczeń.

5. Z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta - ten sposób dotyczy wyłącznie umowy o pracę zawartej na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli więc będąc murarzem zawrę umowę na czas wybudowania domu - umowa rozwiąże się po wybudowaniu tegoż budynku - i już moja w tym głowa żeby trwało to jak najdłużej. Również w tym wypadku nie trzeba składać dodatkowych oświadczeń.

WYGAŚNIĘCIE UMOWY I PRACĘ.

Od rozwiązania umowy o pracę należy odróżnić jej wygaśnięcie.

O rozwiązaniu umowy o pracę decyduje wola stron - to strony określają na jaki okres umowa została zawarta, to strony również składają oświadczenia o wypowiedzeniu, rozwiązaniu bez wypowiedzenia...

Przyczyną wygaśnięcia są zdarzenia obiektywne, nie będące czynnościami prawnymi..

Umowa om pracę wygasa tylko i wyłącznie w przypadku przyczyn określonych w powszechnie obowiązujących przepisach prawa.

Kodeks pracy podaje trzy takie przyczyny:

1. Śmierć pracownika,

2. Śmierć pracodawcy - dotyczy tylko sytuacji gdy pracodawcą jest osoba fizyczna - osobom zatrudnionym w spółkach, spółdzielniach sferze budżetowej raczej więc to nie grozi,

3. Nieobecność pracownika w pracy przez okres dłuższy niż 3 miesiące z powodu tymczasowego aresztowania.

W ustawach znajdziemy sporo innych przepisów dotyczących wygaśnięcia umów o pracę - dotyczą one jednak zawodów szczególnych - sędziów, lekarzy, pracowników służby więziennej itp.

37) POJĘCIE PRAWA KARNEGO

Prawo karne (materialne)- dziedzina prawa określająca czyny będące przestępstwami, kary grożące za popełnienie przestępstw, środki karne i środki zabezpieczające stosowane w związku z naruszeniem prawa karnego oraz zasady odpowiedzialności karnej

Prawo karne procesowe- dziedzina prawa określająca reguły postępowania organów państwowych w procesie karnym. Działalność zmierzająca do ustalenia, czy i przez kogo popełnione zostało przestępstwo i do osądzenia sprawcy przestępstwa. Określa uprawnienia i obowiązki osób uczestniczących w procesie karnym

Prawo karne wykonawcze- reguluje tryb wykonywania kar orzeczonych za przestępstwo oraz uprawnienia osób skazanych.

Prawo penitencjarne- zawiera przepisy odnoszące się do wykonywania kary pozbawienia wolności

Prawo karne skarbowe- reguluje problematykę odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, tzn. czyny naruszające interesy Skarbu Państwa w zakresie podatków, ceł, obrotu dewizowego oraz gier losowych i totalizatorów

Prawo karne wojskowe- określa przestępstwa wojskowe, tzn. przestępstwa żołnierzy łączące się z obowiązkiem służby wojskowej i dyscypliną wojskową.

Postępowanie z nieletnimi- dziedzina prawa ściśle łącząca się z prawem karnym. Uregulowana w ustawie z 26. 10. 1982r. O postępowaniu w sprawach nieletnich. Wobec nieletnich w zasadzie nie stosuje się kar, lecz środki wychowawcze i poprawcze. Podstawą zastosowania tych środków może być jednak popełnienie czynu karalnego, zabronionego przez ustawę jako przestępstwo

Prawo o wykroczeniach- określa czyny będące wykroczeniami, kary grożące za wykroczenia i zasady odpowiedzialności za wykroczenia. Uregulowane jest w kodeksie wykroczeń z 1971r., a w zakresie procedury w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia z 2001r.

Wykroczenia są- czynami karalnymi o niższym stopniu społecznej szkodliwości i w związku z tym zagrożone są łagodniejszymi karami. Ich popełnienie nie łączy się przeważnie z moralnym potępieniem sprawcy.

Prawo karne międzynarodowe- przepisy wewnętrznego prawa karnego, odnoszące się do przestępstw z elementem obcym (np. popełnionych przez cudzoziemców lub za granicą) oraz do instytucji międzynarodowej współpracy w sprawach karnych (ekstradycja, wykonanie obcych wyroków skazujących)

Prawo karne międzynarodowe obejmuje:

• normy prawa karnego wewnętrznego poszczególnych państw, dotyczące zakresu stosowania ustawy karnej

• normy prawa wewnętrznego i normy zawarte w dwustronnych i wielostronnych umowach międzynarodowych, odnoszące się do ekstradycji i innych form współpracy międzynarodowej w sprawach karnych

• normy prawa międzynarodowego zawarte w wielostronnych umowach międzynarodowych odnoszących się do pewnych czynów. Umowy te zobowiązują sygnatariuszy do kryminalizacji takich czynów i do współpracy w ich ściganiu

• normy prawa międzynarodowego ustanawiające odpowiedzialność za zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko pokojowi i zbrodnie przeciwko ludzkości (tzw. Prawo norymberskie)

• normy wewnętrznego prawa karnego odnoszące się do zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości

• normy prawa międzynarodowego zawarte w wielostronnych umowach międzynarodowych odnoszących się do praw człowieka

Międzynarodowe prawo karne- przepisy prawa międzynarodowego publicznego, odnoszące się do przestępstw międzynarodowych , a zwłaszcza do zbrodni przeciwko pokojowi, zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości

38) ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA.

Odpowiedzialność karna - powinność poniesienia przez daną osobę konsekwencji określonych w prawie karnym za konkretne przestępstwo.

Kary są podstawową formą represji stosowaną wobec sprawców przestępstw. Karami w prawie karnym są:

- grzywna

- ograniczenie wolności, czyli nałożenie na skazanego określonym obowiązków, które ograniczają jego wolność,

- pozbawienie wolności

- 25 lat pozbawienie wolności

- dożywotnie pozbawienie wolności

39)CZYNY ZABRONIONE. PRZESTĘPSTWA I WYKROCZENIA.

Czyn zabroniony - zachowanie wypełniające ustawowe znamiona, czyli odpowiadające opisowi zachowania określonego w ustawie karnej.

Czyn zabroniony jest obwarowany sankcją karną, tym samym jest czynem bezprawnym karnie i stanowi element składający się na strukturę przestępstwa lub wykroczenia.

Czyn zabroniony jest rodzajem czynu bezprawnego i stanowi zarazem jeden z czterech podstawowych komponentów przestępstwa lub wykroczenia. Pozostałymi są: bezprawność, wina i społeczna szkodliwość (w wypadku przestępstwa - większa, niż znikoma; w odniesieniu do wykroczenia nie ma takiego wymogu). Oznacza to, że każde przestępstwo lub wykroczenie jest jednocześnie czynem zabronionym, natomiast nie każdy czyn zabroniony stanowi przestępstwo lub wykroczenie (nie jest nim, gdy zabraknie któregokolwiek z pozostałych trzech elementów definicji przestępstwa lub wykroczenia). Tym samym możliwe jest m. in. stworzenie takiej konstrukcji, w której czyn wypełniający znamiona czynu zabronionego nie będzie przestępstwem lub wykroczeniem z powodu zaistnienia okoliczności wyłączającej bezprawność czynu, dokładniej okoliczności wyłączającej karną bezprawność czynu, czyli kontratypu.

Przestępstwo na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia albo występek, przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Wykroczenie - czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia pod groźbą kary aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5.000 złotych lub nagany. Sprawca czynu zabronionego nie popełnia wykroczenia, jeżeli czyn jest niezawiniony (art. 1 §2 Kodeksu wykroczeń).

40) POSTĘPOWANIE KARNE.

Postępowanie karne (proces karny) - zespół norm prawnych regulujących działalność zmierzającą do realizacji prawa karnego materialnego. Jego głównym celem jest ustalenie, czy zaistniał czyn zabroniony mający postać przestępstwa, a następnie wykrycie jego sprawcy i pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej.

41) PRAWO ADMINISTRACYJNE.

Prawo administracyjne - gałąź prawa obejmująca zespół norm generalnie-abstrakcyjnych o charakterze materialnym, mocy powszechnie obowiązującej w znaczeniu podmiotowym, regulujących sytuację prawną podmiotów prawnie niepodporządkowanych organom administracji publicznej. Normy te oddziałują zarówno bezpośrednio poprzez ustanawianie w nich obowiązków i uprawnień, których realizacja podlega kontroli organów administracji publicznej jak i pośrednio przez stosowanie norm w drodze decyzji administracyjnej organu.

Jedną z charakterystycznych cech norm prawa administracyjnego jest możliwość zastosowania przymusu państwowego w celu jego wykonania.

Geneza prawa administracyjnego sięga końca XVIII wieku i wiąże się z jednej strony z Rewolucją francuską (1789-1799), która przekształciła "poddanego" w "obywatela". Zaś z drugiej strony z rozwojem prawa publicznego w państwach oświeconego absolutyzmu. Państwa te stojąc na gruncie policystyki, drobiazgowo regulowały życie społeczne. Zakreślały tym samym (nadmiernie) zakres oddziaływania prawa administracyjnego.

W okresie państwa liberalnego przepisy prawa administracyjnego wyznaczały przede wszystkim ramy działania administracji publicznej. Zakres oddziaływania prawa administracyjnego zwiększał się w tych krajach w miarę rozszerzania się państwowego interwencjonizmu.

42) WYKŁADNIA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO.

Występują 3 rodzaje wykładni:

1. wykładnia językowa

2. wykładnia systemowa

3. wykładnia celowościowa

Wykładnia językowa (czyli co zrobił sąd):

- 1 narzędzie - szukamy czy w tekście zostały zawarte definicje legalne.

Definicja legalna to wiążące ustalenie przez prawodawcę rozumienia jakiegoś pojęcia(język prawny).

Powody ich zamieszczenia:

• prawodawca wprowadza nowe pojęcia, czynności, podmioty.

• Prawodawca używa znanych pojęć, ale chce je doprecyzować

Czasami niewiadomo jak wygląda definicja legalna i często definicje legalne są przedmiotem sporu. Często są one zebrane w słowniczku ustawy, jednak nie jest to zasada. Istnienie słowniczka nie wyłącza możliwości zamieszczenia tych definicji w dalszym tekście. Są one również zamieszane w postaci definicji nawiasowych.

Trzy sposoby zamieszczania definicji legalnych:

• Słowniczek legalny

• Tekst (np. jeden art. brzmi: w rozumieniu tej ustawy)

• Nawiasy (definicje nawiasowe)

Coś co wydaje się definicją legalną nie jest uznawane przez sądy za te definicje i odwrotnie.

Nie ma definicji legalnej DEFINICJI LEGALNEJ.

Należy dokonać właściwej interpretacji wykładni definicji legalnej i dopuszczane są różne interpretacje - i wtedy powstaje problem. Interpretując zamieniamy wyrazy innym nie koniecznie lepiej rozumianym.

Zakres związania definicjami legalnymi - w ramach danego aktu definicje legalne są bezwzględnie obowiązujące. Jeśli jakaś def. Legalna jest zawarta w ustawie to nie ma przeciwwskazania aby spróbować je również względem rozporządzania (czyli aktu wykonawczego do ustawy).

Jeśli definicji nie ma w danej ustawie szuka się jej w innym miejscu, ustawie, akcie normatywnym lub przyjmuje się potoczną definicje (gdyż pracodawca nie odesłał do innego aktu ani nie zawarł jej definicji).

- 2 narzędzie - staramy się znaleźć rozumienie w języku prawniczym:

• Judykatura - opinie prawne, uzasadnienia orzeczeń - łatwiej jest powołać się na orzeczenia np. SN niż im się sprzeciwiać i szukać innego rozwiązania.

• Doktryna - chowanie się za stanowiskami profesorów.

• Literatura - szukamy interesującego nas rozumienia.

- 3 narzędzie - przyjęcie tego co napisane w takim rozumieniu jakie wynika z języka potocznego, chyba że ustawodawca daje wskazówkę do innej interpretacji. Domniemanie znaczenia w języku potocznym. Możliwe jest odwołanie się do słowników - jest wiele ważnych słowników. Ostrożnie ze słownikami - brak autorytetu. W różnych słownikach znajduje się różne znaczenia. Słowniki są akontekstowe. Słownik powinien być raczej traktowany jako punkt wyjścia a nie jako autorytatywne rozstrzygnięcie.

Relacje miedzy językami są dowolne, nie jest dokładnie określone pierwszeństwo do różnych rozstrzygnięć.

Aby zinterpretować tekst trzeba go najpierw zrozumieć, dopiero później można rozpocząć interpretacje. Używając różnych języków (prawny, prawniczy, potoczny) - można dojśc do różnych rozumień ( nie można przyznać się do tego jaki sposób się zastosowało).

Syntaktyka - co jak jest zbudowane, połączenia wyrazów. Czasami największe problemy wynikają z najmniejszych rzeczy np. przecinki i średniki. Duże problemy pojawiają się przy spójniku „i”. Spójniki i budowa zdań komplikuje rozumienie prawa

Reguła jusden generis - występuje w przepisach w których występuje wyliczanka oraz określenie „ i inne”. Nie wiadomo o jakie inne chodzi. Przyjmuje się rzeczy takiego samego, danego rodzaju.

Reguła ekspresio juris - bardzo często pojawia się problem czy katalog jest zamknięty czy otwarty.

Zakaz wykładni synonimicznej - różnym zwrotom nie należy nadawać tego samego znaczenia. Jeżeli prawodawca używa różnych pojęć to chciał różne rzeczy powiedzieć - jest to domniemanie chyba że mamy jakieś mocne argumenty przemawiające za tym że znaczą to samo.

Postulat konsekwencji interpretatora - tym samym zwrotom nie należy nadawać różnych znaczeń. Chyba że jakieś argumenty.

Zakaz wykładni per non est - nie wolno interpretować przepisów tak aby pewne fragmenty okazały się zbędne. Wynika to także z postulatu racjonalności. Jeżeli coś zostało zapisane to nie można twierdzić, że jest to niepotrzebne. Dokonując interpretacji należy brać pod uwagę całość tekstów( nawet przecinki i kropki).

WYKŁADNIA SYSTEMOWA

Przy tej wykładni szukam znaczenia biorąc pod uwagę szerszy kontekst. Nie można nic opisać jeśli nie popatrzymy na tą rzecz jako element pewnej całości. Różne rzeczy mogą wpływać na znaczenie przepisu np. tekst aktu, gałąź prawa. Wyróżnia się dwa rodzaje wykładni systemowej („choć niewiadomo po co ale niech sobie tam jest”):

- wewnętrzną - w ramach danego aktu

- zewnętrzną - biorąc pod uwagę inne akty prawne.

Kontekstem przy wykładni systemowej jest inny przepis.

Odróżnienie wykładni systemowej i językowej - jest trudne, ale nie wiadomo co jest ważniejsze.

Jeżeli mamy przepis musimy rozglądać się w górę. Interpretując musimy dopasować nasza interpretacje do wcześniejszych rozwiązań.

Jeżeli np. interpretujemy rozporządzenie to musimy brać pod uwagę akt hierarchicznie wyższy czyi ustawę. Nie można pominąć tej ustawy.

Wykładnia systemowa - zastosowanie systemu prawa (hierarchii aktów).

Jednym z najważniejszych argumentów przy interpretacji to zgodność z konstytucją, z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi. Konstytucja daje nam wiele możliwości gdyż jest ogólna i elastyczna ale nie może być głównym argumentem ale wzmacnia pozostałe argumenty.

Drugim argumentem są przepisy prawa międzynarodowego, unijnego, wspólnotowego, jest bardzo szerokie ale na stopniu ogólnym jest raczej argumentem perswazyjnym.

Trzeci argument - to zasady prawne czyli ważniejsze przepisy, przepisy pełniące szczególną rolę.

Interpretator dokonuje wyboru kontekstu czy będzie to konstytucji czy coś innego.

Podział wykładni systemowej na zewnętrzną i wewnętrzną raczej nie jest potrzebny.

Miejsce zamieszczenia przepisu (np. określony rozdział lub dział) może nasuwać sposób interpretacji.

Jeżeli jest jakaś kolizja to stosujemy reguły kolizyjne. Stosuje się przy realnych kolizjach (np. szczególny uchyla ogólny, wyższy niższy itp.)

Luki w prawie -nie można interpretować w taki sposób aby tworzyć luki w prawie.

Najczęściej sądy tworzą luki w prawie.

Dwa rodzaje:

• Prawdziwe - można coś zrobić - powstają kiedy coś jest nienormowane w prawie ale nie jest to obojętne dla prawa( to jest luka bo uważa się że powinno coś tam być).

• Fałszywa - nic nie można zrobić - powstaje kiedy nie ma regulacji, ale pracodawca celowo nie zawarł tej regulacji to wtedy uważa się za regulację negatywną. Sąd uważa że to dobrze że jest ta luka.

Luka jest to luka między czymś a czymś . Luka to jest to co jest między tym co jest w tekście prawnym a tym co być powinno( czymś co ktoś uważa za słuszne).

WYKŁADNIA FUNKCJONALNA (CELOWOŚCIOWA)

W Polsce wykładnia ta jest uważana za najgorszą - ostateczną.

Interpretacja jest to ustalenie intencji autora.

Wykładnia ta ma jednak bardzo duże znaczenie - tekst który nie ma celu nie ma również znaczenia.

Bierze się ona z samej definicji prawa . Prawo jest to środek który ma na celu wywoływanie pewnych skutków, określonych zachowań.

Cel to dążenia, zamierzenia.

Staramy się przypisać znaczenie tekstu biorąc pod uwagę jego cel.

Najpierw musimy znaleźć cel:

• Celem prawodawcy był to - przypisany prawodawcy, nie wiadomo skąd można znać cel prawodawcy

• Celem przepisu instytucji było to - nie jest przepisywany prawodawcy tylko określonym rzeczom, sprawom, rozwiązaniom

• Czy chodzi o prawodawcę aktualnego czy historycznego

o Cel historycznego - nadać cel taki jak miał historyczny

o Cel aktualnego - nadać cel aktualnego

• Stopień szczegółowości celu - może być ogólny lub szczegółowy, może zaistnieć rozbieżność pomiędzy ogólnym a szczegółowym celem

• Pojawienie się w przepisie kilka różnych celów

Jak ustalić cel - skąd możemy znać cele.

Sposoby ustalania celów:

a) Powoływanie się na różne rzecz które są poza tekstem - Materiały przygotowawcze to wszystko co się chciało przed ustaleniem brzmienia przepisów jest mało stosowany

b) Opieranie się na tekście - Przyjęcie celu z orzecznictwa innych sądów lub literatury. Sądy najczęściej ustalają cel na podstawie samego tekstu.

Najważniejsze przy wykładni celowościowej jest to że cel wynika z interpretacji i interpretator sam go określa, bo nigdy nie można być pewnym celu prawodawcy, przepisu. Nowelizacje są bardzo ważne gdyż jeśli przepis się zmienił to zmieniła się również jego cel gdyby prawodawca nie chciał zmieniać celu nie zmieniałby przepisu.

Wykładnia zgodnie z zasadami prawa

Zasady - niezależnie czy system prawa czy danej gałęzi prawa - są to normy podstawowe zasadnicze, mające szczególne znaczenie dla systemu lub danej gałęzi.

Jak odróżnić normy podstawowe od pozostałych. Dwa podstawowe sposoby wyodrębniania tych zasad systemu prawnego.

Ethos nie lex - ethos nie prawo - zasad poszukuje się poza systemem prawa np. w normach moralnych, ekonomicznych, społeczno-politycznych.

Lex nie ethos - zasad poszukujemy w samym prawie, wywodzimy je z samego prawa

• Wnioskowanie indukcyjne - od szczegółu do ogółu, z części do całości. Dowolnie wybiera się jakieś przepisy i na ich podstawie tworzy się zasadę.

• Za zasadę uznaje się konkretny przepis aktu prawnego - nic się nie tworzy - który w ocenie wypowiadającego się o zasadach ma szczególną wagę.

Niezależnie którą z metod się przyjmuje i tak wszystko zależy od osoby która się o zasadach wypowiada bo to ona wybiera przepisy lub konkretny przepis.

Najpierw wybiera się zasady a później szuka się do nich przepisów. W nauce prawa coś takiego jak zasady nie istnieje - jest tylko ideologia zasad, bo wszystkie wypowiedzi o istnieniu zasad prawa polegają na przewartościowaniu prawa. Zasady to oceny u podstaw których leży wartościowanie postanowień prawa. Nie ma skończonej zamkniętej liczby zasad. Jest o worek.

Wykładnia zgodnie z zasadami systemu prawa czyli zgodnie ze swoją oceną.

To jest pierwotne pojęcie zasady.

Pojęcie zasady połączone z koncepcją Ronalda Dworkina. Ronald Dworkin miał pewien spór co do teorii prawa z Herbertem Hartem.

Prawnonaturaliści - prawo pozytywne jest technicznym środkiem do wyrażenia praw natury.

Pozytywiści - prawo nie musi spełniać na początku żadnych wstępnych warunków, prawem jest to co zostanie ustanowione przez kompetentny organ, należycie ogłoszone. Prawo i moralność to 2 bardzo odmienne zespoły norm. Jest to pozytywizm hardy pierwotny - jest on związany z poglądami Dworkina - prawo to rozkaz suwerena zawarowany sankcją. To reguły ustanawiające obowiązki na rzecz społeczeństwa. Prawem może być wszystko co spełnia test kompetencji co ustanowił kompetentny do tego organ.

Zarzut wobec pozytywizmu hardego jest taki, że nie można rozróżnić takiego rozkazu suwerena od rozkazu bandyty przykładającego nam pistolet do głowy i każącego nam zrobić coś pod groźbę (sankcję) czegoś.

W związku z tym zarzutem Herbert Hart zaproponował koncepcje nazwaną pozytywizmem miękkim lub wyrafinowanym. Prawo składa się z dwóch rodzajów reguł:

• pierwotnych - czyli tych w ujęciu dworkinowskim

• wtórne - pozwalają na usunięcie tych wszystkich niedoskonałości reguł pierwotnych.

3 grupy reguł wtórnych:

• zmiany - pozwalają doskonalić prawo do zmieniających się warunków społecznych.

• orzekania - polegają na stosowaniu tych norm w praktyce

• uznania - najważniejsza - pozwala zidentyfikować normę jako należącą do systemu prawa i pozwala stwierdzić co jest prawem.

Hart wywodzi prawo i jego funkcjonowanie z pewnych faktów społecznych. Faktem społecznym może być test kompetencji (kompetentny organ we właściwym trybie i właściwie ogłoszony), ale może być także moralność.

Z jednej strony reguła uznania to ukoronowanie myśli Harta a z drugiej strony jego najsłabsza część.

Profesor Lech Morawski określa teorię Harta pozytywizmem martwym. Gdyż uważa, że pozytywizm nie może odwoływać się do norm moralnych. Jednak Hart mówi, że może, ale nie musi.

Ronald Dworkin uważa, że prawo składa się z 2 rodzajów norm - reguł i zasad. Pojawia się nowy rodzaj normy prawnej - zasada.

Koncepcja Dworkina uważana jest za integralną teorię prawa. Jest to trzecia droga pomiędzy pozytywizmem a prawami natury. Dworkin mówi - szukaj prawa nawet w głębszych warstwach życia społecznego - nie tylko w przepisach. Trzeba brać prawa poważnie.

Koncepcja Dworkina posługuje się terminem zasada w znaczeniu normatywnym.

Zasada to pewne postulaty jak powinno się ową zasadę, słowo rozumieć.

W znaczeniu opisowym należało by badać co faktycznie uznaje się w praktyce (np. w orzecznictwie) za zasadę.

Dworkin postuluje jak należy rozumieć zasadę. Definicja Dworkinowska jest definicją projektującą Proponuje pewną charakterystykę zasady na przyszłość. Oderwanie od tego co pierwotne nazywa się zasadą. Nie wszystko to co dogmatycy nazywają zasadą będzie zasadą wg Dworkina. Będą to raczej reguły.

• Reguły są konkluzywne - są stosowane zgodnie z maksymą - wszystko albo nic.

• Zasady są niekonkluzywne - mogą być stosowane w większym lub mniejszym stopniu.

Robert Alexy zwraca uwagę na optymalizacyjny charakter zasad. Zasady formułują pewien cel, ideał, który powinien zostać spełniony w możliwie największym stopniu. ale stopień jego spełnienia zależy od prawnych i faktycznych możliwości

Zasady mają wymiar racji - wszystkie.

Reguły są tak samo ważne - nie ma mniej ważnych, ważniejszych. Zasady można ważyć, hierarchizować - są ważniejsze i mniej ważne. Pamiętać należy że hierarchia zasad nie jest ustalana abstrakcyjnie - nie da się określić, które są pierwsze. Proces ważenia zostaje dokonany przez organ stosujący prawo w każdym indywidualnie rozpatrywanym przypadku.

Konflikt 2 reguł - reguła kontra reguła - jedna wyłącza drugą - zastosowanie może znaleźć tylko jedną z nich.

3 reguły z początku!

Konflikt 2 zasad - zasada kontra zasada - dwie zasad będące w konflikcie mogą być stosowane w większym lub mniejszym stopniu. Jedna nie wyłącza drugiej.

Kolizja - reguła - zasada - pierwszeństwo ma reguła bo reguły określają prawne możliwości realizacji zasad. Wyznaczają granice realizacji zasad. Wyjątek - gdy zasada wynika z aktu hierarchicznie wyższego (nadrzędnego). Jednak nie chodzi tak dokładnie o to - stosuje się ten wyjątek gdy zasada ma większą wagę w systemie.

Podział na zasady i reguły który zaproponował Ronald Dworkin w jego ujęciu jest to podział logiczny. Albo coś jest zasadą albo regułą. Każda norma w systemie jest albo zasadą albo regułą - nie ma takich norm, które równocześnie spełniałyby warunki i reguł i zasad. Nie ma również 3 opcji.( jednak można podważyć - reguła która podlega ważeniu kategorią pośrednią).

Kryterium obowiązywania reguł - test kompetencji.

Kryterium obowiązywania zasad (stosuje się albo jedną albo drugą):

• instytucjonalne poparcie - owa norma jest faktycznie stosowana przez organy kompetentne

• odczucie odpowiedzialności (poczucie odpowiedzialności) - norma faktycznie w społeczeństwie jest przyjmowana jako zasada.

Prawo to skrzynka z narzędziami i to od nas zależy jak i co zastosujemy.

Hart mówi, że tam gdzie kończą się reguły tam zaczyna się przestrzeń swobodnego uznania.

Dworkin - tam gdzie kończą się reguły tam zaczynają się zasady.

Sytuacja interpretacyjna - 3 elementy:

• autor, prawodawca

• czytelnik, interpretator

• tekst

w zależności od charakterystyki 3 elementów interpretacja się różni.

Prawodawca- trudno jest interpretować anonimy. Tekst prawny jest autonomiczny( nie wiemy nic o mimice). Identyfikacja autora jest ważna. Wiedza o nim pozwala na lepsze rozumienie. Autorzy tekstów prawnych: w procesie interpretacji tekstów prawnych prawodawcę utożsamia się z jedną osoba a nie ciałem kolegialnym. Prawodawcy przypisuje się cechę racjonalizmu.

Racjonalizm ma wiele rozumień:

• prawnonaturalne rozumienie - źródłem prawa nie jest prawodawca. Prawo wywodzi się z godności człowieka. Treść jest ważna . Prawodawca musi przestrzegać reguł tzn. wyższego prawa. Ciężko jest się dowiedzieć co jest zgodne z prawem natury. Prawodawca jest racjonalny gdy jest zgodny z prawem natury. Teraz sytuacja jest łatwiejsza gdyż wiele praw natury zostały zapisane w przepisach prawa. Są to wartości wyższe a prawodawca pełni funkcję deklaratoryjną - potwierdza istniejące prawo natury o nie tworzy sam.

• instrumentalne rozumienie - prawo jako instrument, prawodawca ma tylko stworzyć skuteczne przepisy. Racjonalnym prawodawcą jest prawodawca który ma:

o kompletną wiedzę,

o uporządkowany system wartości

Kompetentna wiedza:

a) racjonalność lingwistyczna - prawodawca musie się znać na języku i umieć się nim posługiwać

b) musi znać prawo - zanim zacznie pisać nowe prawo to musi znać te które już istnieje, co było wcześniej. Nie chodzi tylko o zgodność z aktami wyższymi hierarchicznie. Racjonalny prawodawca nie chce tworzyć przepisów kolizyjnych.

c) prawodawca wie co robi - chociaż tworząc nie znają wszystkich konsekwencji, ale racjonalny prawodawca musi mieć kompletną wiedzę społeczną.

Uporządkowany system wartości - nie może iść najpierw w jedną a potem w drugą stronę, musi mieć jednakową stałą ścieżkę celów i interpretacji. Nie idzie naraz w pięciu kierunkach.

• argumentacyjne rozumienie - argumentacja , uzasadnienie jest bardzo ważne. Prawodawca nie powinien mieć tylko rację ale i powinien ją uargumentować i w ten sposób przekonać wszystkich.

• komunikacyjne rozumienie - co jest przyczyną wszystkich kłopotów - jest to brak komunikacji, rozmów. Racjonalne są te działania społeczne, które rozszerzają wolną od przymusu i represji komunikację w stosunkach społecznych sprzyjają dyskursywnemu kształtowaniu i wyrażaniu woli społeczeństwa oraz umożliwiają konsensualną regulację konfliktów społecznych. Dyskurs i konsensus.

Dyskurs - wymiana argumentów. Prawo powinno być efektem dyskursu, rozmowy, zawierana w drodze umowy. Nie przymus tylko siła argumentów - rozmowa ma doprowadzić do konsensusu. Konsensus - jest wartością , porozumienie.

Interpretator - 2 elementy:

1. przynależność interpretatora do określonego kontekstu socjolingwistycznego. Socjolingwistyka - używanie języka i jego rozumienie jest determinowane czynnikami społecznymi. Przynależność do jakiejś grupy społecznej wpływa na rozumienie tekstu. Każdy kto chce zajmować się tekstem musi należeć do wspólnoty interpretacyjnej. Aby należeć do jakiejś grupy trzeba akceptować pewne reguły. Aby należeć do wspólnoty interpretacyjnej tekstów prawnych również trzeba akceptować paradygmat interpretacyjny - jest to zespół pewnych sposobów obchodzenia się z tekstem, reguł postępowania. Paradygmat nie determinuje jednoznacznych wyników - gwarantuje, że dana interpretacja będzie akceptowana w danej wspólnocie.

Rodzaje autorytetów interpretatora:

• Autorytet represyjny - groźba użycia przymusu powoduje że urzędnicy dokonujący ustaleń interpretacyjnych mogą liczyć na akceptację niezależnie od ego czy jest ona intelektualnie poprawna.

• Autorytet instytucjonalny - nie jest oparty na groźbie użycia siły lub przymusu lecz na przekonaniu jednostek że należy podporządkować się ustaleniom interpretacyjnym sędziów czy innych urzędników gdyż reprezentują oni prawo będące samo w sobie wartością która warto i należy szanować.

• Autorytet intelektualny - odwołanie się do poglądów profesorów i osób będących autorytetem w danej dziedzinie.

2. porozumienie - jest to podstawa hermeneutyki(nauka o rozumieniu), przedrozumienie. Coś co każdy ma, ale inne, kształtuje się to przez całe życie.

Rodzaje prerozumień:

• intelektualne - istnieją pewne bariery intelektualne, które utrudniają interpretacje, specjalizacja, więcej wiesz - więcej widzisz.

• aksjologiczne - aksjologia to nauka o wartościach - to co wyczytamy z tekstu, zależy od tego jakie wartości akceptujemy.

• policjonalne - kwestia nastawienia, czytanie tekstu z pewnym nastawieniem, nie ma obiektywnego czytania, czyta się po coś, aby coś znaleźć wiąże się z tym pewne oczekiwania.

Charakterystyka tekstu:

- tekst to wszystkie obowiązujące w danym czasie akty normatywne.

Regulacja pomiędzy językiem a rzeczywistością:

• język jest odzwierciedleniem rzeczywistości, co jest na zewnątrz wpływa na język, aby poznać kraj trzeba poznać język.

• język kreuje rzeczywistość - różnica w języku powoduje różnicę w odbieraniu świata. Żyjemy jakby w dwóch światach. Jeden jest wykreowany przez język potoczny, a drugi świat jest wykreowany przez teksty prawne. Te dwa światy kreują różne podmioty - świat tekstów prawnych kreuje o wiele więcej podmiotów. W tych światach występuje różny upływ czasu - w pierwszym jest czas rzeczywisty, a w drugim występują głównie terminy(np. 7,14 dni ,1 miesiąc).

Język prawny pełni funkcję performatywną - tekst kreuje, powołuje do życia, chociaż tak naprawdę kreuje to interpretator. Tekst może być odczytywany na różnych płaszczyznach.

Tekst prawny odczytywany jest na 3 płaszczyznach:

• płaszczyzna deskryptywna - opisowa, literalna, opisuje prawne zdarzenia, zachowania i podmioty.

• poziom dyrektywny - budujemy świat taki jaki być powinien, budujemy kryteria oceny - tak jak powinniśmy postępować zgodnie z prawem w danej sytuacji.

• presupozycja - coś co jest a czego nie widać, język niesie z sobą znacznie więcej niż to wynika z jego deskryptywnego literalnego rozumienia.

Wykładnia contra lege - zakłada że jest coś zgodnego z prawem a ta interpretacja jest sprzeczna z tym prawem. Błędna wykładnia.

Nie ma wykładni prawa tylko wykładnia tekstu. Gdyby było prawo to nie trzeba by było go interpretować.

Od osoby zależy która jest wykładnia błędna a która prawidłowa.

Podstawowy błąd - że pierwsze zawsze jest jak? a powinno być co? Powinno się najpierw zrozumieć problem aby później znaleźć jego rozwiązanie.

Problemem jest wieloznaczność w której wykładnia językowa jest całkowicie niepotrzebna gdyż nie rozwiązuje sytuacji i lepiej skorzystać z wykładni kontekstowej.

Tekst można interpretować. Jednak pod pojęciem interpretacji ukrywają wiele znaczeń

1. Najpierw zidentyfikuj problem.

2. Pojęcie interpretacji - ustalanie intencji.

Aby coś zinterpretować to trzeba to najpierw zrozumieć. Jeżeli coś jest oczywiste i jasne to nie trzeba tego interpretować. Jest to bezpieczne rozumienie. Jednoznaczność nie wymaga

interpretacji.

Dopiero wieloznaczność jest problemem interpretacyjnym.

Nie język jest granicą interpretacji wykładni a jest nią intencja.

Interpretacja na korzyść - np. oskarżonego, podatnika, konsumenta. Wykorzystywana przy wątpliwościach. Punktem wyjścia jest uznanie czy te wątpliwości są czy nie.

Wykładnia ścisła - sądy administracyjne uznają że jest to wykładnia oparta na brzmieniu przepisu. Jest to raczej nie istniejący mit z którego korzystają sądy uzasadniać swoje orzeczenia. Dokładnie nie wiadomo co to jest wykładnia ścisła, jest wiele różnych poglądów co do jej znaczenia.

Wykładnia literalna - znaczenie literalne - prawnicy przyjęli z lingwistyki. Jest to jakiekolwiek znaczenie - nie wiadomo co to jest, jest bliżej nieokreślone. Raczej używa się aby wpływać na uzasadnienie.

Wykładnia historyczna - sięga do bardzo ciekawych materiałów interpretacyjnych, np. uzasadnienie projektu.

• Intencja prawodawcy powinna być zawarta w tekście przepisów, jeśli prawodawca ma wątpliwości co do tego czy jest jasność do jego intencji daje nam definicje legalne. A jeśli nie ma definicji legalnej to można sięgać do tego wszystkiego co poprzedzało ostateczny tekst prawny.

• Następnie duże znaczenie ma orzecznictwo i literatura.

Podstawowym elementem na którym opiera się wykładnia historyczna są wcześniejsze przepisy (przed nowelizacją).

Wykładnia historyczna zauważa, że znaczenie przepisu jest zależne od sytuacji, ustroju.

Korzystanie z wykładni historycznej :

• jednolite utarte rozumienia, orzecznictwo

• argument ze zmiany przepisów:

o gdy zmiana stanowi argument na rzecz tego starego rozumienia przepisu

o gdy zmiana wpływa na sposób rozumienia.

Jest to bardzo ważna wykładnia. Często argument historyczny ma na celu potwierdzenie, umocnienie naszej interpretacji. Im więcej argumentów tym lepsze uzasadnienie.

Nie ma ważniejszej wykładni, ważniejsza jest zależna od sytuacji, ale nie ma ogólnego pierwszeństwa.

43)POSTĘPOANIE ADMINISTACYJNE.

Postępowanie administracyjne - administracyjne prawo formalne (procesowe), w doktrynie jest definiowane jako określony tryb działań organów administracji publicznej w sprawach dotyczących praw i obowiązków niepodporządkowanych im służbowo konkretnych podmiotów bądź też jako uporządkowany ciąg czynności procesowych, dokonywanych przez organ administracji publicznej i inne podmioty tego postępowania, zmierzających do załatwienia sprawy indywidualnej w drodze decyzji administracyjnej. Postępowanie administracyjne sensu stricto nazywa się także ogólnym postępowaniem administracyjnym oraz postępowaniem administracyjnym jurysdykcyjnym.

W znaczeniu szerokim zalicza się do postępowania administracyjnego także postępowanie uproszczone w sprawach skarg i wniosków oraz w sprawach wydawania zaświadczeń, postępowania karno-administracyjne, postępowania dyscyplinarne, postępowanie egzekucyjne w administracji oraz postępowanie przed sądami administracyjnym, z kolei mianem postępowania administracyjnego w ścisłym znaczeniu określa się rozprawę administracyjną.

44) PRAWO PODATKOWE.

Prawo podatkowe - Jest to ogół przepisów regulujących zasady powstawania, ustalania oraz wygasania zobowiązań podatkowych oraz obowiązki podatników, płatników i inkasentów poszczególnych podatków. Prawo podatkowe stanowi także o obowiązujących procedurach, które winny być przestrzegane przez organy podatkowe oraz strony w trakcie postępowania podatkowego i wykonywania innych czynności zmierzających do ustalenia prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego i skutecznego poboru podatku.

45) PRAWO OPODATKOWANIA.

Podstawa opodatkowania - wielkość, która stanowi podstawę do obliczania wymiaru podatku zgodnie z określoną formułą obliczenia podatku. Podstawa opodatkowania może mieć wymiar wartościowy wyrażony w pieniądzu lub też w innej jednostce miary np. m2, cm3, litrach, sztukach, hektarach, kwintalach, .

Podstawa opodatkowania jest tym, "od czego" płacimy podatek, np. w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych podstawą opodatkowania jest dochód po dokonaniu dopuszczalnych prawem odliczeń i pomniejszeń (np. o stratę z lat ubiegłych), a w przypadku podatku VAT podstawą opodatkowania jest, mówiąc popularnie, wartość netto towaru lub usługi, a tak naprawdę, zgodnie z ustawą, obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku od towarów i usług.

Funkcjonują również konstrukcje, w których podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest przychód - ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, albo w których zaliczki lub też podatek nie zależą od faktycznie osiągniętego dochodu lub przychodu. W uproszczonym sposobie opłacania podatku dochodowego zaliczki w trakcie roku na podatek dochodowy obliczamy od 1/12 dochodu z działalności gospodarczej wykazanego w zeznaniu rocznym sprzed dwóch lat. W przypadku karty podatkowej wysokość podatku jest ustalana decyzją organu podatkowego a jego wysokość zależy od rodzaju wykonywanej działalności, liczby pracowników i liczby mieszkańców miejscowości, w której działalność jest wykonywana.

Podstawą opodatkowania w przypadku podatków majątkowych jest wartość majątku będącego przedmiotem transakcji podlegającej opodatkowaniu.

Podstawa opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest wartość przedmiotu umowy.

Podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej jest wielkość stada hodowlanego lub powierzchni przeznaczonej na hodowlę lub uprawę.

Wówczas, gdy jeszcze był, podstawą opodatkowania podatkiem drogowym była pojemność skokowa silnika a dla samochodów ciężarowych ładowność.

Podatek akcyzowy od alkoholu zależy od ilości tegoż alkoholu wyrażonej w litrach a od papierosów od ich ilości w sztukach.

46)ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE.

Zobowiązanie podatkowe - wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego (art. 5 ordynacji podatkowej). Zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego obowiązku (dotyczy to np. podatku dochodowego, VAT, od czynności cywilnoprawnych) lub z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania (dotyczy to np. podatku od spadków i darowizn, dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej, karty podatkowej) (art. 21 ordynacji podatkowej). Zobowiązanie podatkowe jest stosunkiem zobowiązaniowym powstałym wyłącznie na gruncie przepisów prawa podatkowego, odmiennie kształtowanym od zobowiązań cywilnych, mimo występowania istotnych podobieństw. Określenie konkretnego momentu powstania zobowiązania podatkowego, z dokładnością co do dnia, ma zasadnicze znaczenie przy ustalaniu odpowiedzialności podatkowej osób trzecich. Z uwagi na nieostrość zapisu ustawowego, w przypadku powstawania zobowiązania podatkowego z mocy prawa, istnieją rozbieżne poglądy w sprawie ustalenia momentu powstania tego zobowiązania.

Podstawową formą realizacji zobowiązania podatkowego jest zapłata podatku przez podatnika. Zobowiązanie podatkowe wówczas wygasa. Za termin dokonania zapłaty podatku uważa się przy zapłacie gotówką dzień wpłacenia kwoty podatku w kasie organu podatkowego lub na rachunek tego organu w banku, w placówce pocztowej, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo dzień pobrania podatku przez płatnika lub inkasenta. W tzw. obrocie bezgotówkowym terminem zapłaty podatku jest dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu. Oznacza to, iż ustalając moment zapłaty podatku bierze się pod uwagę dzień złożenia w banku stosownej dyspozycji przelewu pieniędzy na rachunek organu podatkowego, a nie dzień wpływu tych środków na rachunek organu.

Terminy płatności podatków, w sytuacji gdy zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy prawa (podatki dochodowe, VAT, od czynności cywilnoprawnych) są ustalane w ustawach podatkowych regulujących te podatki. Termin płatności podatków, których wysokość jest ustalana decyzją organu podatkowego (np. podatek od nieruchomości, od spadków i darowizn) wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego

Zobowiązanie podatkowe wygasa również na skutek wystąpienia innych zdarzeń. Są to:

1. pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta;

2. potrącenie na wniosek podatnika z wzajemnej, bezspornej i wymagalnej wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, o ile spełnione są w tym zakresie warunki przewidziane ustawą,

3. zaliczenie nadpłaty podatku lub zaliczenia zwrotu podatku na poczet podatku,

4. zaniechanie poboru,

5. przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych z podatnika na organ podatkowy na podstawie umowy,

6. przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym,

7. umorzenie zaległości,

8. przedawnienie zobowiązania podatkowego.

9. zwolnienia z obowiązku zapłaty

Wśród nich wyróżnia się efektywne i nieefektywne sposoby wygasania zobowiązań podatkowych. Przy czym za efektywne uważa się takie, które prowadzą do zaspokojenia roszczenia podatkowego. Zaś nieefektywne nie wiążą się z zaspokojeniem roszczenia.

Rodzaje podatków

1. Kryterium: przedmiot opodatkowania

• przychodowe - od całości wpływów z prowadzonej działalności,

• dochodowe - od nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania (PIT, CIT),

• majątkowe - od posiadania majątku w całości lub jego składników (podatek od nieruchomości, podatek od spadków i darowizn),

• konsumpcyjne - od wydatków w formie "podatkowej" części ceny (VAT, akcyza).

2. Kryterium: wymiar i pobór podatków, przerzucalność świadczenia podatkowego, zdolność świadczenia:

• pośrednie - podatek wymierzany jest podmiotowi, który w rzeczywistości go "nie uiszcza" (podatek od towarów i usług, akcyza)

• bezpośrednie - podatek jest wymierzany podmiotowi i on ponosi zarazem jego ciężar (PIT,CIT)

3. Kryterium: podział wpływów z podatków między poszczególne budżety

• państwowe

• samorządowe

4. Kryterium: rodzaj obciążonego elementu konstrukcyjnego podatku

• osobowe

• rzeczowe

5. Kryterium: rodzaj stawki podatkowej

• kwotowe

• proporcjonalne (stałe)

• procentowe (wyszczególniona zostaje skala podatkowa)

• progresywne (przyspieszona, liniowa, opóźniona (PIT)).

• degresywne.

• regresywne

47) ODPOWIEDZIALNOŚĆ PODATKOWA OSÓB TRZECICH.

Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich - odpowiedzialność osoby nie będącej podatnikiem regulowana przepisami ustawy Ordynacja podatkowa za niezapłacony podatek przez podatnika zobowiązanego do tego przez ustawę podatkową.

Stroną w postępowaniu podatkowym w sprawie przeniesienia odpowiedzialności podatkowej może być:

1. nabywca przedsiębiorstwa podatnika lub jego zorganizowanej części, albo też pojedynczych składników majątku podatnika związanego z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, jeżeli wartość jednostkowa nabywanego składnika przekracza limit ustanowiony w ustawie Ordynacja podatkowa (limit na 2007 r. to 15.000 zł),

2. członkowie zarządu podatnika-spółki kapitałowej, jeśli zachodzą w stosunku do nich przesłanki określone w ustawie Ordynacja podatkowa,

3. spadkobiercy, zapisobiorcy i małżonkowie, także rozwiedzeni, podatnika, inni członkowie rodziny współdziałający z podatnikiem w prowadzeniu działalności i osiągający z tego korzyści,

4. tzw. firmant użyczający imienia i nazwiska lub nazwy albo firmy dla zatajenia prowadzenia działalności przez podatnika lub ukrycia jej rzeczywistych rozmiarów,

5. wspólnicy spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej za zaległości podatkowe spółki i wspólników wynikające z działalności spółki.

Osoba trzecia zobowiązana do zapłaty cudzego podatku nie może brać udziału ani kwestionować ustaleń postępowania podatkowego prowadzonego w stosunku do podatnika, a mającego ustalić wysokość zaległości podatkowej, bowiem nie jest stroną w tym postępowaniu. Z tych też powodów nie może zaskarżyć decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość zaległości podatkowej podatnika. Postępowanie w sprawie przeniesienia odpowiedzialności podatkowej na osobę trzecią jest zupełnie odrębnym postępowaniem. Stroną staje się osoba trzecia w stosunku do podatnika, natomiast podatnik traci przymiot strony w tym postępowaniu. Postępowanie wszczyna organ podatkowy właściwy miejscowo i rzeczowo dla nieuregulowanego podatku. Warunkiem wszczęcia takiego postępowania jest bezskuteczność egzekucji administracyjnej w stosunku do podatnika zalegającego z wpłatą podatku.

Efektem postępowania jest decyzja przenosząca na osobę trzecią odpowiedzialność za zobowiązanie podatkowe podatnika. Ponieważ, co do zasady, jest to odpowiedzialność za cudzy dług podatkowy decyzja taka nie jest decyzją ustalającą lub określającą wysokość zobowiązania podatkowego osoby, która jest adresatem tej decyzji. Oznacza to, iż osoba zobowiązana do zapłaty podatku w wyniku decyzji przenoszącej na nią zobowiązanie za cudzy dług podatkowy nie staje się z tego powodu podatnikiem.

Decyzja w sprawie przeniesienia odpowiedzialności podatkowej przedawnia się po upływie trzech lat od daty jej doręczenia (pozostałe decyzje podatkowe po upływie pięciu lat).

48) PRAWO CYWILNE

Prawo cywilne (łac. ius civile) - gałąź prawa obejmująca zespół norm prawnych regulujących stosunki cywilnoprawne między podmiotami prawa prywatnego (osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi niebędącymi osobami prawnymi, którym ustawy przyznały zdolność prawną), a także sytuację prawną osób i rzeczy jako podmiotów i przedmiotów stosunków cywilnoprawnych oraz treść stosunków prawnych, na którą składają się uprawnienia i obowiązki podmiotów tych stosunków.

Normy prawa cywilnego wyróżniają się spośród innych norm prawnych zwłaszcza tym, że regulują stosunki między autonomicznymi podmiotami. Oznacza to, że nie występuje charakterystyczny dla prawa publicznego stosunek podporządkowania jednego podmiotu innemu podmiotowi. Ze stosunków cywilnoprawnych wynika więc zasada autonomiczności podmiotów, która oznacza, iż samodzielnie kształtują one relacje między sobą. Normy prawa cywilnego wyznaczają tylko ogólne granice autonomii podmiotów uwzględniając interes powszechny.

Prawo cywilne jest w Polsce prawem stanowionym (od X wieku) i skodyfikowanym (od 1965). Podstawowym źródłem prawa cywilnego jest Kodeks cywilny - ustawa z 23 kwietnia 1964, obowiązująca od 1 stycznia 1965.

49) WYKŁADNIA PRAWA CYWILNEGO.

Wykładnia prawa cywilnego -

51)WŁASNOŚĆ

Własność - to najszersze, podstawowe prawo rzeczowe, pozwalające właścicielowi korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób (w jego ramach właściciel korzysta z maksimum uprawnień względem rzeczy). Oznaką korzystania z rzeczy są uprawnienia do posiadania, używania, pobierania pożytków i innych dochodów z rzeczy (pożytki rzeczy - naturalne, np. płody, jabłka z sadu i cywilne, np. czynsz z tytułu dzierżawy lub najmu, odsetki od pożyczki albo leasingu itp.) oraz dysponowania faktycznego rzeczą (przetwarzanie rzeczy, zużycie, a nawet zniszczenie). Z kolei przez rozporządzanie rozumie się uprawnienia do wyzbycia się własności (np. przeniesienie, zrzeczenie, czy rozrządzenie na wypadek śmierci) i do obciążenia rzeczy poprzez ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego, np. zastaw, hipoteka lub poprzez dokonanie czynności - zobowiązań dotyczących rzeczy o skutkach obligacyjnych tj. oddanie w dzierżawę, najem, pożyczkę, leasing. Uprawnienia te nie stanowią granic prawa własności, które zakreśla obowiązujące ustawodawstwo. Właściciel nie może ani korzystać z rzeczy, ani też nią rozporządzać w sposób sprzeczny z przepisami ustaw i z zasadami współżycia społecznego. Właścicielem może być każda osoba (fizyczna lub prawna), z pewnymi wyjątkami, np. właścicielem nieruchomości nie może być to cudzoziemiec bez stosownego zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Współwłasność polega na tym, że własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Ochrona własności oparta jest na systemie roszczeń (windykacyjne lub negatoryjne), jakie przysługują właścicielowi w razie naruszenia jego prawa. Własność jest funkcją rozwoju stosunków społecznych, politycznych i ekonomicznych. Na temat początków własności rzymskiej istnieje wiele hipotez. Powszechnie przyjmuje się, iż wcześniej wykształciło się prawo jednostki na rzeczach ruchomych, a dopiero później na nieruchomościach.

52) PRAWA RZECZOWE OGRANICZONA

Prawa rzeczowe ograniczone - w polskim prawie cywilnym jeden z trzech rodzajów praw rzeczowych, obok własności i wieczystego użytkowania. Zwane są także prawami na rzeczy cudzej (iura in re aliena), co jednak nie jest ścisłym określeniem.

Kodeks cywilny nie zawiera definicji praw rzeczowych ograniczonych, a tylko ich enumeratywne wyliczenie. Nauka prawa cywilnego definiuje prawa rzeczowe ograniczone jako prawa rzeczowe zapewniające uprawnionemu tylko ściśle określony zakres uprawnień względem rzeczy. To właśnie jest zasadnicza różnica między prawami rzeczowymi ograniczonymi a pozostałymi prawami rzeczowymi.

Jako charakterystyczne cechy praw rzeczowych ograniczonych wyróżnia się następujące:

* są skuteczne wobec osób trzecich (erga omnes), co wynika z tego, że są to prawa rzeczowe,

* mają za przedmiot tylko rzeczy (wyjątkowo - prawa) i polegają na korzystaniu z rzeczy (z wyjątkiem zastawu i hipoteki),

* obowiązki właścicieli rzeczy, będące odpowiednikami (korelatami) uprawnień służących beneficjentom praw rzeczowych ograniczonych, mają naturę bierną i polegają tylko na znoszeniu (pati) i powstrzymaniu się od działań (non facere) naruszających prawa beneficjenta (z wyjątkiem ciężaru realnego, spółdzielczego prawa do lokalu i niektórych wyjątkowo ukształtowanych służebności).

W polskim prawie cywilnym katalog ograniczonych praw rzeczowych jest zamknięty, tzn. strony nie mogą skutecznie ustanowić ograniczonego prawa rzeczowego nie znanego ustawie - tzw. zasada numerus clausus (liczby zamkniętej) ograniczonych praw rzeczowych. Również układ uprawnień i obowiązków stron takiego stosunku prawnego jest sztywny - strony nie mają dowolności w kształtowaniu wzajemnych uprawnień i obowiązków.

Katalog praw rzeczowych ograniczonych zmieniał się z biegiem czasu, przy czym zmiany te dotyczyły tylko rozmaitych wersji spółdzielczego prawa do lokalu. Obecnie prawami rzeczowymi ograniczonymi są:

* użytkowanie,

* służebność,

* zastaw,

* spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu[1],

* hipoteka.

53)ZOBOWIĄZANIE

Zobowiązanie (łac. obligatio) - rodzaj stosunku cywilnoprawnego, węzeł prawny (łac. vinculum iuris) łączący dłużnika z wierzycielem, który polega na tym, że "wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić" (art. 353 § 1 kodeksu cywilnego). Prawo zobowiązań reguluje społeczne formy wymiany dóbr i usług o wartości majątkowej. Zobowiązania to księga trzecia Kodeksu Cywilnego.

Klasyczna definicja z prawa rzymskiego brzmi: Obligatio est iuris vinculum, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria (łac. zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do wykonania świadczenia pewnej rzeczy, według praw naszego państwa).

Cele stosunku zobowiązaniowego:

* ekonomiczne - wymiana dóbr i usług,

* zaspokojenie interesów jednej strony (np. wynikających z deliktów),

* pozaekonomiczne (np. chęć dokonania przysporzenia przy darowiźnie).

54)ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA

Odpowiedzialność kontraktowa (łac. ex contracto), to odpowiedzialność cywilnoprawna wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku, który powstał na podstawie czynności prawnej i obejmująca obowiązek naprawienia wynikłej z tego szkody.

W prawie polskim odpowiedzialność kontraktowa opiera się na art. 471 kodeksu cywilnego: Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Ciężar dowodu niewykonania lub nienależytego zobowiązania spoczywa na wierzycielu. Nie ma on natomiast obowiązku udowodnienia winy dłużnika. Dłużnik może się uwolnić od odpowiedzialności, jeśli wykaże, że wykonał zobowiązanie, albo że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło nie z jego winy. Winą dłużnika jest zarówno zamiar niewywiązania się ze zobowiązania, jak również nieumyślne niedochowanie należytej staranności przy jego wykonywaniu. Co do zasady natomiast dłużnik nie odpowiada za przypadek.

55)ODPOWIEDZIALNOŚĆ Z TYTUŁU CZYNÓW NIEDOZWOLONYCH

odpowiedzialność z tytułu czynów niedozwolonych-

56)UMOWA NAZWANA

Umowa nazwana to umowa posiadająca szczególną regulację kodeksową - do umowy takiej odnosi się grupa przepisów prawa, gdzie określone są wzajemne uprawnienia i obowiązki stron właściwe dla stosunku prawnego danego rodzaju. Regulacji umowy nazwanej poświęcony jest zwykle osobny rozdział kodeksu. Przykładami umów nazwanych są: umowa sprzedaży, umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa przewozu. Umowy nazwane opisane są w części szczególnej księgi trzeciej Kodeksu cywilnego.

Dla odmiany wskazuje się umowy nienazwane, czyli takie które zawierane są w granicach tzw. swobody umów. Nie są w sposób szczegółowy unormowane takie umowy jak: umowa factoringu, umowa franczyzy (umowy nienazwane). Do niedawna umową nienazwaną była umowa leasingu.

Tworzenie szczególnych regulacji kodeksowych umów nazwanych uzasadnia:

* typowy charakter stosunku prawnego danego rodzaju

* potrzeba zabezpieczenia interesów stron poprzez wprowadzenie przepisów o imperatywnym i semi-imperatywnym charakterze.

* kształtowanie właściwego (pożądanego) modelu stosunków prawnych danego rodzaju

Umowa nienazwana - w polskim prawie za umowę nienazwaną uważa się wszystkie umowy, niebędące umowami nazwanymi. Ze względu na zasadę swobody umów, stosunki prawne regulowane umową nienazwaną kreowane są przez strony w sposób dowolny i odpowiadający stronom (przeciwnie do umów nazwanych, regulowanych w części szczególnej Kodeksu cywilnego). Treść umowy nienazwanej nie powinna być sprzeczna z prawem, tzn. jej cel, zapisy i efekty nie mogą naruszać żadnych przepisów prawa. Z zasad stosowanych przy tworzeniu umów nienazwanych korzystać można przy kreowaniu treści umów mieszanych, tj. złożonych z elementów umów nazwanych i umów nienazwanych, lub umowy nienazwanej z umową nienazwaną.

57)NIEDOZWOLONE KLAUZULE UMOWNE

Niedozwolone klauzule umowne -Stosownie do przepisów kodeksu cywilnego, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny).

Przyjmuje się, że "nie uzgodnione indywidualnie" są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

58)SWOBODA UMÓW

Swoboda umów to zasada prawa zobowiązań polegająca na przyznaniu podmiotom prawnym ogólnej możliwości zawierania i kształtowania treści umów w granicach zakreślonych przez prawo. Na swobodę umów składają się cztery elementy:

1. swoboda w zawieraniu umowy

2. swoboda w wyborze kontrahenta

3. swoboda w kształtowaniu treści umowy

4. swoboda w wyborze formy zawarcia umowy

Zakres swobody umów wyznacza treść lub cel stosunku zobowiązaniowego, które nie mogą sprzeciwiać się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasada swobody umów zapisana jest w art. 3531 Kodeksu cywilnego:

Quote-alpha.png

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byle jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

59) ZASADA WALUTOWOŚCI

Zasada walutowości - Zgodnie z nowelą, wyrażoną w przepisie art. 358 § 1 Kodeksu cywilnego, z chwilą jej wejścia w życie, zobowiązania pieniężne na terenie Polski będą mogły być wyrażane w walucie obcej. 24 stycznia 2009 r. wchodzi w życie ustawa o zmianie ustawy - Kodeksy cywilny oraz ustawy - Prawo dewizowe. Zgodnie z nowelą, wyrażoną w przepisie art. 358 § 1 Kodeksu cywilnego, z chwilą jej wejścia w życie, zobowiązania pieniężne na terenie Polski będą mogły być wyrażane w walucie obcej. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba, że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.

Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba, że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żą­dać spełnienia świadczenia w walucie polskiej wed­ług kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest doko­na­na.

Nowelizacja uchyla także przepis art. 9 pkt 15 ustawy - Prawo dewizowe wskazujący, w jakim zakresie zezwolone było dokonywanie transakcji w walucie obcej.

Obowiązująca regulacja już nie wprowadza zróżnicowania praw rezydentów - osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej oraz tych samych rezydentów, którzy prowadzą działalność gospodarczą i w zakresie tej działalności dokonują rozliczeń w walutach obcych. W szczególności po przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, w sytuacji, gdy wiele norm obowiązującego w Polsce prawa zawiera różne wielkości wyrażone w euro, utrzymanie poprzedniej regulacji byłoby dla przedsiębiorców, a w szczególności dla eksporterów, wydaje się całkowicie niezrozumiałe.

Dla wielu przedsiębiorców dokonujących transakcji w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej rozliczanie w walutach obcych jest znacznie korzystniejsze niż rozliczanie w złotych, ponieważ pomaga w ograniczeniu ryzyka kursowego występującego w eksporcie.

Zgodnie z obecnym przepisem, w przypadku, gdy zobowiązanie pieniężne jest wyrażone w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, o ile ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna nie zastrzegają zapłaty w walucie obcej.

Istnienie takiego zastrzeżenia mogłoby być ustalane w drodze wykładni (nie musiałoby ono być wyraźne), natomiast ważne jest to, że zastrzeżenie ma się odnosić do zapłaty. Pozwala to odróżnić dwa elementy treści czynności prawnej.

Pierwszy to określenie wysokości świadczenia, które może nastąpić przy użyciu dowolnej waluty, drugi to określenie sposobu zapłaty - tu obowiązuje nowy art. 358 § 1 K.c. pozwalający płacić w złotówkach dług, którego wysokość określono w walucie obcej, chyba że klauzula umowna (lub inne źródło zobowiązania) nakazuje spełnienie świadczenia przy użyciu waluty obcej. Takie rozwiązanie zawiera w sobie także regulację walutowych klauzul waloryzacyjnych (a to najczęściej stosowany rodzaj tych klauzul), które w istocie polegają właśnie na określeniu w walucie obcej wysokości świadczenia pieniężnego spełnianego w złotych.

Uwaga!

Zasada walutowości nie wpływa na rozliczenie podatku.

Celem wprowadzenia ustawy jest zapewnienie swobody w zakresie zaciągania oraz wykonywania zobowiązań w walutach obcych w stosunkach między krajowymi podmiotami, w miejsce obecnych przepisów, z których wynika z jednej strony zasada walutowości (art. 358 K.c.), a z drugiej strony liczne wyjątki od tej zasady określone w prawie dewizowym.

Celem wprowadzenia ustawy jest także uregulowanie w Kodeksie cywilnym, w miejsce zasady walutowości, stosunków cywilnoprawnych między wierzycielem i dłużnikiem w zakresie wykonywania zobowiązań pieniężnych zaciągniętych w walutach obcych.

Podstawa prawna:

Ustawa o zmianie ustawy prawo cywilne oraz ustawy prawo dewizowe( Dz.U z 2008 Nr 228 poz 1506)

Nominalizm pieniężny, zasada prawna umożliwiająca dłużnikowi zwolnienie się ze zobowiązania pieniężnego przez zapłatę na rzecz wierzyciela sumy nominalnej, tzn. sumy w znakach pieniężnych danego kraju, przedstawiającej tę samą wartość, co przy zaciąganiu zobowiązania. Zasada ta nie uwzględnia zmiany siły nabywczej pieniądza pomiędzy powstaniem zobowiązania i jego wykonaniem.

Przeciwieństwem zasady nominalizmu jest zasada waloryzacji świadczeń pieniężnych, zezwalająca na modyfikację wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia przez dłużnika, w zależności od zmiany siły nabywczej pieniądza. Na gruncie polskiego ustawodawstwa dominująca jest zasada nominalizmu, od której istnieją jednak wyjątki na rzecz zasady waloryzacji świadczeń pieniężnych.

60)SPRZEDAŻ

Sprzedaż - umowa cywilna, w której: ...sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. (art.535 kc

Charakterystyka umowy sprzedaży

Sprzedaż jest umową:

* konsensualną (z wyjątkiem sprzedaży rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku lub rzeczy przyszłych, gdzie sprzedaż jest umową realną - art. 155 § 1, 2 kc)

* odpłatną

* wzajemną (art. 487 § 2 kc)

* zobowiązującą, z reguły wywołuje też skutki rozporządzające (art. 155, 510, 1052 kc)

* kauzalną

Forma umowy:

* jeżeli przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, wymagana jest forma pisemna z podpisami stron poświadczonymi notarialnie (art. 75 § 1 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

* jeżeli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spadek, wymagana jest forma aktu notarialnego (art. 158 i 237 kc w związku z art. 75 § 4 kc oraz art. 1052 § 3 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

* jeżeli przy sprzedaży zastrzeżono prawo własności rzeczy sprzedanej, a rzecz została wydana kupującemu, to zastrzeżenie takie powinno być potwierdzone pismem (art. 590 kc); skuteczność zastrzeżenia wobec wierzycieli kupującego zależy od tego, czy pismo ma datę pewną (art. 81 kc

* przy sprzedaży na raty zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności ceny może być dokonane tylko na piśmie przy zawarciu umowy (art. 586 § 1),

* jeżeli umowa sprzedaży wymagała szczególnej formy, a sprzedawca na jej podstawie wykonuje zastrzeżone w niej prawo odkupu, musi zachować tę samą formę (art. 593 § 2 kc)

Elementy umowy sprzedaży.

Postanowienia istotne przedmiotowo (Essentialia negotii), czyli elementy konstrukcyjne niezbędne do zakwalifikowania konkretnej umowy jako umowy sprzedaży to:

* określenie stron

* określenie przedmiotu świadczeń stron

* określenie ceny

Strony umowy sprzedaży.

Stroną umowy sprzedaży może być każdy podmiot - osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznała zdolność prawną

Przedmiot umowy sprzedaży.

Przedmiotem umowy sprzedaży, a więc świadczenia sprzedawcy mogą być:

* rzeczy oznaczone indywidualnie bądź tylko co do gatunku

* energie: elektryczna, wysokich ciśnień, gazowa, wodna, cieplna

* prawa majątkowe zbywalne

* zespoły rzeczy i praw

Przy czym rzecz będąca przedmiotem umowy sprzedaży nie musi stanowić własności sprzedawcy. Oprócz tego przedmiot umowy sprzedaży nie musi mieć ściśle skonkretyzowanej postaci w chwili zawierania umowy ale może dotyczyć rzeczy mającej powstać w przyszłości.

Ponadto ustawodawca polski wprowadził pewne ograniczenia co do przedmiotu sprzedaży. Nie mogą być przedmiotem umowy sprzedaży np. zabytki historyczne o dużym znaczeniu dla całego narodu. Istnieją też kategorie rzeczy, co do których potrzebne jest spełnienie dodatkowych formalności, jak np. broń palna czy narkotyki.

Cena.

Kupujący jest obowiązany do zapłaty sumy pieniężnej (ceny) określonej - w zakresie obrotu krajowego - co do zasady w walucie polskiej, której wysokość ma odpowiadać wartości przedmiotu sprzedaży (czyli cena ma być ekwiwalentna). Ekwiwalentność ceny jest rozumiana subiektywnie i może odbiegać od obiektywnej wartości rzeczy.

Obowiązki stron umowy sprzedaży [edytuj]

Obowiązki sprzedawcy (art. 535 kc):

* obowiązek przeniesienia własności sprzedawanej rzeczy na kupującego

* obowiązek wydania rzeczy kupującemu

Obowiązki kupującego:

* obowiązek zapłaty ceny

* obowiązek odebrania kupionej rzeczy

Szczególne rodzaje sprzedaży

Sprzedaż na raty

Podstawowe cechy tego rodzaju sprzedaży to:

* sprzedawcą musi być profesjonalista (osoba zawodowo trudniąca się sprzedażą), kupującym - osoba fizyczna

* profesjonalista musi zawrzeć umowę w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa

* przedmiotem sprzedaży może być wyłącznie rzecz ruchoma

* świadczenie umowne kupującego powinno być rozłożone w czasie, czyli cena jest płatna w ratach

* świadczenie umowne sprzedawcy, a mianowicie wydanie rzeczy powinno być spełnione przed całkowitym spełnieniem świadczenia wzajemnego kupującego

Zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej

Strony mogą zamieścić w umowie zastrzeżenie własności sprzedanego przedmiotu na rzecz sprzedawcy aż do chwili zapłaty ceny (pactum reservati dominii), skutkiem czego zastrzeżenie własności nie bezpodstawnie uważa się za sposób zabezpieczenia wierzytelności sprzedawcy o zapłatę ceny.

Sprzedaż z prawem odkupu

Do umowy sprzedaży strony mogą wprowadzić postanowienie, że sprzedawca ma uprawnienie odkupienia od kupującego przedmiotu sprzedaży, aby stać się ponownie jego właścicielem (dochodzi wówczas do powstania prawa akcesoryjnego). Zastrzeżenie prawa odkupu może pełnić funkcję zabezpieczającą, jednakże wiąże się z pewnym ryzykiem dla sprzedawcy, ponieważ - jako skuteczne tylko między stronami - nie pozbawia kupującego faktycznej możności wykonywania wszelkich praw właściciela, które mu w pełni przysługują, a w tym np. sprzedaży rzeczy osobie trzeciej.

Sprzedaż z prawem pierwokupu

Prawo pierwokupu, ogranicza uprawnionego (właściciela) co do swobody rozporządzania przedmiotem sprzedaży. Prawo pierwokupu może wypływać bądź z przepisu prawa (ustawowe prawo pierwokupu), bądź z czynności prawnej (umowne prawo pierwokupu może zostać zastrzeżone np. w umowie sprzedaży, darowizny, dzierżawy, najmu). Prawo pierwokupu nie może być zastrzeżone na wypadek innej umowy niż sprzedaż (np. umowy darowizny przy czym może mieć w niej swe źródło). Prawo pierwokupu stanowi zastrzeżenie uprawnienia pierwszeństwa przy kupnie oznaczonej rzeczy w razie, gdyby rzecz ta była komukolwiek sprzedawana. Obowiązek respektowania tego uprawnienia spoczywa na sprzedawcy rzeczy.

61) UMOWA DOSTAWY

Umowa dostawy jest to rodzaj umowy cywilnoprawnej, w ramach której jedna jej strona - dostawca zobowiązuje się do:

* wytworzenia rzeczy oznaczonych co do gatunku oraz

* dostarczania ich częściami lub co pewien okres;

druga strona - odbiorca zobowiązuje się:

* odebrać te rzeczy oraz

* zapłacić cenę.

Umowa ta jest przykładem i formą kooperacji gospodarczej, zawieranej zwykle przez kontrahentów pozostających ze sobą w trwałych stosunkach handlowych. Celem umowy dostawy jest zapewnienie właściwej jakości i terminowości zamówionej produkcji.

62) UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE

Umowa o roboty budowlane - rodzaj umowy cywilnoprawnej.

Wzajemne zobowiązania stron umowy przedstawiają się w podstawowym przypadku następująco:

* Wykonawca zobowiązuje się do wykonania umówionego obiektu zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej.

* Inwestor zobowiązuje się do:

* wykonania czynności związanych z przygotowaniem robót wymaganych przepisami (m.in. wydania projektu i terenu pod budowę)

* przekazania projektu budowlanego

* odebrania obiektu oraz

* zapłacenia ceny.

Wynagrodzenie wykonawcy

Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawierania umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac (art. 632 k.c.). Przepis ten dotyczy umów o dzieło, ale zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego może być stosowany w drodze analogii do umowy o roboty budowlane (wyrok SN z 15 czerwca 2007, sygn. V CSK 63/07).

Rozróżnienie umowy o roboty budowlane i umowy o dzieło

Przy rozróżnieniu umowy o roboty budowlane od innych umów prawa cywilnego (przede wszystkim od umowy o dzieło najważniejsze znaczenie ma ustalenie, czy proces inwestycyjny był wykonywany według rygorów i procedur przewidzianych przepisami prawa budowlanego.

63) UMOWA NAJMU

Umowa najmu - w polskim prawie cywilnym umowa, w której wynajmujący zobowiązuje się oddać przedmiot najmu do używania najemcy, na czas oznaczony lub nieoznaczony, w zamian za wynagrodzenie w postaci czynszu płaconego przez najemcę. Przedmiotem najmu mogą być rzeczy ruchome, jak również nieruchomości, a także części rzeczy jako całości lub nawet jej części składowe. Wyłączone z najmu są rzeczy zużywalne a także prawa. Wynajmujący ma obowiązek wydania najemcy rzeczy w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywanie go w odpowiednim stanie przez cały czas trwania umowy na swój koszt. Najemca ma obowiązek płacenia czynszu, który może być ustalony w pieniądzach lub innych świadczeniach, a także używania rzeczy w sposób przewidziany w umowie i sprawowania nad nią pieczy. Stosunek najmu wygasa automatycznie z upływem okresu na jaki umowa została zawarta. Jeśli czas nie został oznaczony wygasa na skutek wypowiedzenia.

Uregulowanie prawne

Przepisy dotyczące umowy najmu znajdują się w Kodeksie cywilnym (księga trzecia: Zobowiązania, tytuł XVII: Najem i dzierżawa, dział I: Najem) w artykułach od 659 do 692. Ponadto zasady najmu lokali mieszkalnych zawarte są w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.)

Umowy pokrewne

Najem od dzierżawy różni się zakresem uprawnień najemcy, który może tylko używać rzeczy, podczas gdy dzierżawcy przysługuje ponadto prawo pobierania przynoszących przez rzecz pożytków (plonów, zysków). Dzierżawę od najmu rozróżnia także zakres przedmiotowy umowy. Dzierżawione mogą być także prawa (np. prawo do użytkowania wieczystego).

Natomiast najem i użyczenie odróżnia odpłatność, gdyż umowa najmu jest zawsze odpłatna, a użyczenie jest umową nieodpłatną.

Umowa Leasingu to rodzaj umowy nazwanej. Regulacja prawna tej umowy została wprowadzona do Kodeksu Cywilnego dopiero 9 grudnia 2000r.

Przez leasing finansujący zobowiązuje się, w zakresie dzialalności swojego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie (kształtując ten stosunek w sposób dowolny) i oddać ją korzystąjacemu do używania i pobierania z niej pożytków przez czas oznaczony.

Obowiązki stron

Korzystający z rzeczy, która jest przedmiotem takiego leasingu zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie rzeczy lub wynagrodzeniu z tytułu jej nabycia przez finansującego. Umowa leasingu jest umową konsensualną, odpłatną i wzajemną. Stwarza skutki dwustronnie zobowiązujące. Jest nadto czynnością prawna kauzalną. Essentialia negotii (istota czynności prawnej) stanowią oznaczenie zarówno zbywcy, jak i nabywanej rzeczy, oraz oznaczenie czasu trwania stosunku leasingu oraz określenie wysokości wynagrodzenia pieniężnego. Natomiast accidentalia negotii (drugorzędne czynności prawne) stanowią pozostałe postanowienia umowy. Dodatkowym jej zastrzeżeniem może być opcja szczególna przeniesienia własności rzeczy.

Strony

Stronami umowy leasingu są finansujący i korzystający. Finansującym jest podmiot profesjonalny, przeważnie przedsiębiorca który podejmuje się czynności leasingowych w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa. Leasing taki nie musi być głównym przedmiotem prowadzonej działalności. Może on być sporadyczny czy wręcz okazjonalny. Korzystającym zaś może być każdy podmiot mający zdolność prawną. W związku z tym leasing może występować zarówno w obrocie profesjonalnym jak i konsumenckim.

64)UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO

Umowa rachunku bankowego - jest to umowa, przez którą jedna z jej stron - bank zobowiązuje się na czas określony lub nieokreślony, że będzie przechowywała środki pieniężne drugiej strony - posiadacza rachunku bankowego; umowa może też stanowić, że bank będzie wykonywał na zlecenie posiadacza rachunku rozliczenia pieniężne.

Wyróżniamy następujące rodzaje rachunków bankowych:

1. Rachunki rozliczeniowe:

1. bieżące

2. pomocnicze

2. Rachunki lokat terminowych

3. Rachunki oszczędnościowe:

1. r.o. a'vista - są to rachunki, na które można wpłacać środki w każdym czasie i wypłacać na każde żądanie

2. r. oszczędnościowo - rozliczeniowe (ROR), zwane kontami osobistymi.

3. r. terminowych lokat oszczędnościowych

4. r. powiernicze.

Rachunki rozliczeniowe określone w pkt. 1. i rachunki lokat terminowych określonych w pkt. 2. mogą być prowadzone wyłącznie dla:

* osób prawnych;

* ułomnych osób prawnych;

* osób fizycznych będących przedsiębiorcami.

R.o. wymienione w pkt. 3. mogą być prowadzone wyłącznie dla:

* osób fizycznych;

* szkolnych kas oszczędnościowych;

* pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych.

Posiadacz r.b. może swobodnie dysponować środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku. Swoboda dyspozycji kończy się z chwilą zajęcia rachunku w związku z egzekucją sądową lub administracyjną prowadzoną przeciwko jego posiadaczowi.

Rachunek rozliczeniowy bieżący (pkt 1. a) - służy on przedsiębiorcom oraz innym osobom prawnym i uł.os.pr. do dokonywania rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą oraz (dla tych, którzy nie są przedsiębiorcami) z inną ich działalnością ustawową. Można posiadać kilka rachunków bieżących w różnych bankach.

Rachunek pomocniczy (pkt 1.b) służy on do gromadzenia środków pieniężnych i dokonywania rozliczeń pieniężnych związanych z działalnością wyodrębnionej jednostki organizacyjnej osoby prawnej lub uł.os.pr. - oddziału, filii, zakładu, hurtowni itp. Rachunek pomocniczy może być prowadzony w tym samym banku, w którym jest prowadzony rachunek bieżący lub w innym banku.

65)UMOWA UBEZPIECZENIA BANKOWEGO

Umowa ubezpieczenia bankowego-

66)UMOWA AGENCYJNA, SKŁADU, KOMISU, PRZECHOWANIA

Na podstawie umowy agencyjnej, przyjmujący zlecenie ("agent") zobowiązuje się do stałego pośredniczenia przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie ("zleceniodawcy") albo do zawierania ich w imieniu zleceniodawcy, a zleceniodawca zobowiązuje się do zapłaty umówionego wynagrodzenia (prowizji). Zarówno agent, jak i zleceniodawca są przedsiębiorcami, a agent zobowiązany jest ponadto działać w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa

Umowa agencyjna uregulowana jest w artykułach 758 - 764 kodeksu cywilnego.

Umowa składu - przez umowę składu przedsiębiorca składowy zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych. Przedsiębiorca ten jest obowiązany wydać składającemu pokwitowanie, które powinno wymieniać rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania, jak też inne istotne postanowienia umowy. Przedsiębiorca odpowiada za szkody wynikłe z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy, chyba że udowodni, że nie mógł im zapobiec, mimo dołożenia należytej staranności. Jest także obowiązany dokonywać odpowiednich czynności konserwacyjnych. Odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy, chyba że szkoda wynika z winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa przedsiębiorcy składowego. Przedsiębiorcy służy na zabezpieczenie roszczeń o składowe i należności uboczne, ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skład.

Umowa komisu jest jedną z umów cywilnoprawnych, na podstawie której, zleceniobiorca (komisant) zobowiązuje się do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rzecz zleceniodawcy (komitenta), lecz w imieniu własnym. Komitent zobowiązuje się natomiast zapłacić za tę usługę wynagrodzenie (prowizję). Komisant działa przy tym wyłącznie w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa.

Rodzaj umowy:

* konsensualna;

* dwustronnie zobowiązująca;

* wzajemna;

* odpłatna.

Umowa przechowania - umowa, przez którą jedna z jej stron - przechowawca zobowiązuje się do przechowania w stanie niepogorszonym rzeczy ruchomej drugiej strony umowy, która tę rzecz w przechowanie oddaje.

67) OCHRONA WŁASNOŚCU INTELEKTUALNEJ

Ochrona własności intelektualnej jest ochroną praw odnoszących się do własności intelektualnej.

Przedsiębiorstwa mogą chronić swoją własność intelektualną przez:

1. prawa własności przemysłowej - patenty, wzory użytkowe, wzory, znaki towarowe, prawo do ochrony odmian roślin i oznaczenia geograficzne

2. prawa autorskie obejmujące oryginalne prace literackie i artystyczne, utwory muzyczne, transmisje telewizyjne, oprogramowanie, bazy danych, twórczość reklamową i multimedialną

3. strategie handlowe, jak np. tajemnice handlowe, umowy o zachowaniu poufności lub szybka produkcja.

21

---