1. Interwencjonizm w rolnictwie

Interwencjonizm to pomoc finansowa państwa ze środków publicznych dla sektora rolnictwa.

Przyczyny:

• Rolnictwo dostarcza żywność

• Jest to sektor nie zależny od warunków klimatycznych

• Produkty rolne bardzo łatwo ulegają psuciu

• To sektor niekonkurencyjny z innymi sektorami

• Podstawowym środkiem produkcji są grunty rolne, nie do zastąpienia i nie pomnożenia

2. Pojęcie gospodarstwa rolnego

Pojęcie gospodarstwa rolnego jest podstawowym pojęciem w prawie rolnym. Mamy różne definicje normatywne gospodarstwa rolnego sformułowane dla różnych celów.

Art. 55 (3) K.C. przyjmuje definicje iż gospodarstwo rolne, grunty leśne wraz z budynkami lub ich częściami, jeśli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, a takie urządzenia i inwentarz, a także prawa i obowiązki związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Gospodarstwo rolne to pryzmat różnych składnikow.

• Grunty rolne - to podstawowy składnik gospodarstwa rolnego. Dolna granica to 1 ha przeliczeniowy albo fizyczny (normalny), ale zależy to od aktu prawnego. Po wojnie zaczynało się gospodarstwo rolne od 0,2 potem 0,5 ha. Obecnie od 1 ha. DO 1990 roku była max. granica (ustrojowa) 100ha na własność. Nadwyżka była przejmowana przez państwo bez odszkodowania. W latach 90 zniesiono granicę maksymalną i można było mieć dowolną powierzchnię. W 2003 wprowadzono pojęcie gospodarstwa rolnego - do 300ha.

• Grunty leśne - to grunty pokryte drzewostanem leśnym o zwartej powierzchni, przekraczającej 0,1 ha. Również jest to grunt przejściowo pozbawiony drzewostanu, ale przeznaczony na cele gospodarki leśnej.

• Obowiązki związane z prowadzeniem gospodarstwa:

• podatek rolny

• podatek leśny

• podatek dochodowy od działów specjalnych produkcji rolnej

• podatki lokalne (gminne)

• podatek VAT

• składki na ubezpieczenie społeczne KRUS - rolnik ubezpiecza siebie i członków rodziny na wypadek: choroby, porodu, starości, śmierci

• OC z tytułu prowadzenia działalności rolnej

• Obowiązkowe ubezpieczenie budynków

Obowiazki produkcyjne - rolnik ma takie obowiązki, jeżeli prowadzi gospodarstwo ekologiczne. Od 1991 nowela do ustawy o ochronie gruntów zniosła prawny obowiązek użytkowania gruntów rolnych. Przed 1991 za ołtogowania ziemi groziła utrata gruntów.

• Prawa rolników:

• do ubezpieczenie KRUS

• do dopłat bezpośrednich lub innego typu subwencji

3.Prawo rolne

Prawo rolne jest prawem, który zawiera normy prawa cywilnego i administracyjnego. Skupia się wokół takich pojęć jak: rolnik, grunty rolne, nieruchomość rolna, gospodarstwo rolne. Prawo rolne to całokształt przepisów prawnych związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, a w ramach tego rozumiemy sam proces produkcji przetwarzania produktów rolnych i zbyt produktów rolnych.

4.Prawne sposoby nabywania własności:

Art. 46 K.c. - definicja nieruchomości rolnej

1. Dziedziczenie

2. Umowa kupna sprzedaży

3. Umowa darowizny

4. Dzierżawa z opcją kupna dotycząca tylko gruntów SP

5. Umowa dożywocia

6. Zasiedzenie

7. Można było stać się właścicielem w trybie ustawy uwłaszczenia z 1971 roku.

8. Decyzją administracyjną, a obecnie orzeczeniem sądowym

9. Dzierżawa

5.Dzierżawa

Obecnie w Polsce mamy dwa systemy dzierżawy:

• kodeksowy - między rolnikami obrót ziemią

• ustawowy z 19.10.1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa - dotyczący gruntów po byłych PGRach

Umowa dzierżawy - wydzierżawiajacy zobowiązuje się oddać rzecz do używania i pobierania pożytków, a dzierżawca zobowiązuje się do płacić ustalony w umowie czynsz. Umowa ta może być zawarta na czas określony max 30 lat i nieokreślony powyżej 30 lat.

Prawa dzierżawcy:

• prawo do pobierania pożytków

• prawo do pierwokupu gdy umowa była pisemna na co najmniej 3 lata, ma datę pewną urzędowo poświadczoną

• prawo do obniżenia czynszu dzierżawnego - jest to wyjątek spowodowany specyfiką pracy w rolnictwie, jeśli z przyczyn nie leżących po stronie dzierżawcy normalny przychód z dzierżawy uległ znacznemu obniżeniu. W naszym systemie ukształtował się typ dzierżawy bezczynszowej. Jest to związane z nieopłacalnością produkcji rolnej w Polsce. Drugi typ to dzierżawa parcelowa - rolnik, który bierze grunty w dzierżawę ma już swoje grunty. Na zachodzie upowszechnił się model dzierżawy gospodarstwa, a w Polsce dzierżawy gruntów rolnych.

Obowiązki dzierżawcy:

• prowadzenie racjonalnej gospodarki na dzierżawionych gruntach

• zakaz zmian przeznaczenia gruntów rolnych

Gdy te obowiązki są naruszane to wydzierżawiający może rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym. Gdy na czas nieokreślony zawarta jest umowa to bez wypowiedzenia.

6. Dziedziczenie

OD 1963 do 2001 roku obowiązywały szczególne przepisy o dziedziczeniu gospodarstw rolnych. Chodzi tu o pewne warunki, które musiała spełnić osoba dziedzicząca. Osoba, która dziedziczyła gospodarstwo rolne musiała :

• pracować przy produkcji rolnej co najmniej od 1 roku (w dniu śmierci spadkodawcy trzeba było spełniać te warunki - chwila otwarcia spadku) kwalifikacje praktyczne

• kwalifikacje teoretyczne, tj. dyplom ukończenia szkoły rolniczej, albo kierunek pokrewny. Do 1990 roku na równi z dyplomem ukończenia szkoły rolniczej traktowane były zaświadczenia o zdanym egzaminie, dotyczącym rolnictwa - wydanym przez urzędnika gminy

• mogła odziedziczyć osoba niepełnosprawna, małoletnia bądź osoby już pełnoletnie ale uczące się do określonego wieku.

Inne były losy masy spadkowej wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego, a inne masy majatkowej pozostałej.

Kodeks cywilny wprowadził w tych przepisach instytucję dziedziczenia, która się nazywa tytułem szczególnego zastępstwa. Jeśli dzieci spadkodawcy nie spełniały żadnego z tych warunków, a spełniali wnukowie, to w drodze wyjątku dziedziczyli wnukowie. Takie przepisy obowiązywały od 1963 roku do 2001. Od 1963 roku do 1990 roku te warunki obowiązywały i przy dziedziczeniu ustawowym i testamentowym, jeśli żaden ze spadkobierców nie spełniał tych warunków to spadek przechodził na Skarb Państwa. Od 1990 do 2001 te warunki obowiązywały tylko przy dziedziczeniu ustawowym. 31 stycznia 2001 roku Trybunał Konstytucyjny w wyroku stwierdził że te przepisy sa sprzeczne z Konstytucją RP i uchylił je - dlatego wszystkie spadki które, były otwarte po 14 lutego 2001 roku nie podlegały już więcej tym przepisom a otwarte prze podlegały. Jeśli spadkobierca nie objął spadku prze 90 rokiem z tego powodu że nie spełniał żadnego z warunków maja dzisiaj roszczenia do Skarbu Państwa o zwrot tego majątku.

7. Wspólna polityka rolna

Istnieje od 1957 roku. Traktat rzymski zapoczątkował wspólną politykę rolną. Jedna ze sfer działalności EWG jest prawo rolne. W traktacie z Mastrich EWG zamieniającym na Wspólnotę Europejską, która ma kompetencję do rozstrzygania spraw zwianych z rolnictwem. W latach 50 rolnictwo było podstawowym czynnikiem integracji europejskiej. Polityka rolna jest jedną z polityk sektorowych. Wspólna Polityka Rolna była pierwszą zaplanowaną i realizowaną polityką Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Stworzyła wspólny rynek produktów rolnych. Pierwszeństwo zbytu na tym rynku mają produkty pochodzące z krajów Unii. Od dziesięcioleci wydatki na wspólną politykę rolną pochłaniają blisko połowę środków budżetowych Wspólnoty.

Na wprowadzenie do Traktatów Rzymskich zapisu o Wspólnej Polityce Rolnej nalegała Francja, gdzie sektor rolnictwa odgrywał większą rolę niż w pozostałych krajach. Francja zainteresowana była stworzeniem wspólnego rynku produktów rolnych. Bardziej uprzemysłowione Niemcy natomiast opowiadały się za usunięciem barier handlowych.

Postanowienia wspólnej polityki rolnej - traktat rzymski:

W myśl postanowień Traktatu Rzymskiegoważniejsze cele WPR były następujące:

• podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wspieranie postępu technicznego, racjonalizację produkcji i optymalizację zastosowań czynników produkcji,

• zapewnienie ludności rolniczej godziwych warunków życia, głównie poprzez zwiększanie dochodów osób czynnych w rolnictwie,

• stabilizacja poszczególnych rynków
  
  Ponieważ traktat podpisano w kilkanaście lat po II wojnie światowej, w okresie, kiedy Europa była jeszcze importerem netto artykułów rolno-spożywczych, dlatego też wśród zadań podstawowych zapisano również:

• zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w produkty rolne,

• umożliwienie konsumentom kupna produktów rolnych po "rozsądnych" cenach.
  
  
  W ramach Wspólnej Polityki Rolnej przyjęto trzy podstawowe zasady:

• zasada wspólnego rynku, która oznacza swobodny przepływ produktów rolnych między państwami członkowskimi (zapewniony poprzez likwidację ceł i innych ograniczeń związanych z ochroną rynków narodowych, a także poprzez wprowadzenie wspólnych cen i ujednoliconych zasad konkurencji oraz przyjęcie wspólnych reguł w handlu produktami rolnymi z krajami trzecimi),

• zasada preferencji Wspólnoty która oznacza pierwszeństwo zbytu na rynku Wspólnoty produktów rolnych wytwarzanych na jej terenie i ochronę rynku wewnętrznego przed tańszymi produktami pohodzącymi z importu,

• zasadę solidarności finansowej, która zobowiązuje wszystkie kraje członkowskie do solidarnego uczestnictwa w kosztach funkcjonowania polityki rolnej.

8. Instrumenty wspólnej polityki rolnej

Instrumenty WPR

Osiągnięciu wspólnych celów służy wspólna organizacja rynków rolnych oraz pozostałe środki wspólnej polityki rolnej

Można wyróznić cztery główne instrumenty wspierania rolnictwa w ramach WPR. Są to: podtrzymywanie cen rynkowych, ograniczenia ilościowe, bezpośrednie podtrzymywanie dochodów oraz tzw. inne formy wspierania rolnictwa.


Podtrzymywanie cen rynkowych (market price suppart) prowadzi do kształtowania się cen unijnych na poziomie wyższym od cen światowych. osiągane jest to poprzez:

• stosowanie instrumentów polityki handlowej (cła, kontyngenty, itp.)

• zakupy interwencyjne

• subsydiowanie eksportu rolnego (jeden ze sposobów pozbywania się nadwyżek produktów rolnych),

• zagospodarowywanie zadwyżek (dotowanie konsumpcji - mleko i masło, konwersja - przeznaczenie proszku mlecznego na pasze, niszczenie - owoce i warzywa).

Podtrzymywanie ceny rynkowej podnosi zarówno ceny płacone producentom krajowym, jak i ceny płacone przez konsumentów za żywność, powoduje wzrost produkcji oraz ogranicza konsumpcję.
Ograniczenia ilościowe (cukier, mleko, zboża i nasiona oleiste - warunkowo) stosowane są w połączeniu z podtrzymywaniem cen i/lub dotacjami wyrównawczymi. Polegają one na ograniczeniu produkcji (przy danym poziomie wsparcia cenowego) na poziomie nizszym od tego, jaki miałby miejsce bez stosowania ograniczeń. Pozwala to na zmniejszenie "zakłóceń" w handlu oraz ogranicza wydatki budżetowe państwa na supsydiowanie eksportu.
Bezposrednie podtrzymywanie dochodów rolniczych polega na tym, że produceńci w UE o-trzymują pewną sumę pieniędzy ponadto, co uzyskują ze sprzedaży swych produktów na rynku (płatność na ha zbóż i nasiona oleiste i na szt. zwierząt - bydło i owce). Zwiększa ono dochody rolnicze, nie wpływając jednocześnie na ceny konsumenta czy producenta.
Inne formy wspierania rolnictwa można podzielić generalnie na dwie grupy:

• redukcję kosztów produkcji (instrumenty polityki kredytowej, dotacje do środków produkcji, polityka podatkowa),

• usługi ogólne, tj. działania, które na dłuższą metę redukują koszty w sektorze rolnym, a korzyści z których nie trafiają bezpośrednio do producentów rolnych (badania, doradztwo, inspekcja sanitarna, zwalczanie szkodników i chorób, działania w zakresie poprawy struktur rolnych i infrastruktury, marjetingu i promocji itd.).

10. Wspólna polityka rolna dwa typy:

a)Polityka rynkowa - odnosi się do prawnych regulacji rynku rolnego, jest w całości finansowana ze środków wspólnotowych i skutki tej polityki są bardzo szybko odczuwalne przez rolników. Do instrumentów tej polityki zaliczamy:

• wspólne ceny rolne w skupie, na każdym rynku jest inny mechanizm cenowy

• wspólne dopłaty bezpośrednie (jednakowe)

• jednakowe dopłąty do magazynowania produktów rolnych

• wspólne dopłaty w eksporcie

• jednakowe opłaty wyrównawcze

• jednakowe taryfy ceł na granicach zewnętrznych

b)Polityka strukturalna - ma długofalowe oddziaływanie, skutki jej są widoczne dopiero po latach, ma ona kształtować struktury rolne - ułatwiać rolnikom funkcjonowanie w rolnictiwe. Formy wspomagania:

• finansowanie modernizacji gospodarstw rolnych

• dofinasnowanie gospodarstw prowadzących działalność w niesprzyjających warunkach

• finansowanie wszelkich działań w rolnictwie, które jednocześnie służą ochronie środowiska

• finansowanie poprawy jakości produktów rolnych

• środki na renty strukturalne

• finansowanie żywności regionalnej i tzw. Niszowej produkcji

• środki na marketing produkcji

• Etapy rozwoju wspólnej polityki rolnej

I etap - od 57 do 70 - tworzenie zrębów wspólnej polityki rolnej

II etap - złoty okres polityki rolnej - lata 70 do końcówki lat 80 tych. Ten okres polityki nazywa się polityką propodukcyjną, rolnik jest stymulowany ekonomicznie do wzrostu produkcji rolnej, w tym okresie większość środków unijnych szła na politykę rynkową - skutki - pojawiła się trwała nadprodukcja, zniszczenie środkowiska przez intensywny model rolnictwa, duże obciążenie budżetu unijnego.

III etap - od drugiej połowy lat 80 - zmiana tej polityki - polityka limitowania nadprodukcji rolnej, polityka kontroli nadprodukcji rolnej. Były to pierwsze próby dobrowolnego zachęcenia rolników do ograniczenia produkcji.

IV etap - pierwsze poważniejsze reformy, 1992 rok reformy Mastrich, Polityka chroni wspólne dochody w rolnictwie. Reformy dążyły do tego żeby obniżyć poziom produkcji bez zmiany dochodu w rolnictwie. W ramach tych reform wprowadzono obniżenie poziomu cen gwarantowanych - spadek cen żeby wyrównać dopłatami bezpośrednimi - za to rolnik musiał odłogować 15%.

12. Instrumenty limitowania produkcji rolnej

• kwoty produkcyjne

• instytucja wyłączenia gruntów rolnych z produkcji w rozumieniu prawa wspólnotowego (odłogowanie)

• zalesienie gruntów rolnych - rolnik dostaje premie przez 20 lat za to, że zalesia grunt rolny

• wycofanie z produkcji owoców i warzyw (rolni nie może skierować tego do obrotu, dostaje rekompensate za zniszczenie tego)

• dopłaty za zmniejszenie stada zwierząt w gospodarstwie

• eksterryfikacja produkcji rolnej, czyli rolnik dostaje premie za to że zmniejszy produkcję z ha

• wysokie normy jakościowe produktów rolnych

13. Kwoty produkcyjne - kwota mleczna

Kwota mleczna to limit mleka (produktów mleczarskich) jaki producent rolny może wprowadzić do obrotu w roku gospodarczym po cenach gwarantowanych. Wprowadzono je w 1984 roku w Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej. Każde państwo miało limit mleka do wyprodukowania w ciągu roku. Każde państwo mogło wprowadzić do obrotu tyle mleka ile było w 1981 r. (co roku można zwiększać o 1%). Irlandia i Włochy z 1983 roku. Ta pula mleka musi być podzielona między producentów mleka. Każde państwo miało rezerwę krajową mleka (2% całej produkcji ) pomór bydła, to nieodpłatnie dostaje kwotę mleka. Kwoty są dziedziczne, stanowią obrót przedmiotu cywilno prawnego, możemy je sprzedawać razem z gospodarstwem. Nowe państwa członkowskie uzyskują kwotę w trybie negocjacyjnym. Państwo dostaje kwotę w oparciu o poziom produkcji mleka w jakimś czasie. Kto produkuje w ramach kwoty, ten nie płaci państwie opłat dodatkowych. Dopłaty przysługują za klasę ekstra. Polityka ta jest stabilna - warunki w rolnictwie są bardzo przwidywalne na dłuższy okres czasu.

14. Agencja nieruchomości rolnej

Agencja Nieruchomości Rolnych jest następcą prawnym Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Kontynuuje ona pod nową nazwą dotychczasową działalność AWRSP, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Agencja Nieruchomości Rolnych kontynuuje działalność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.

Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa została powołana w październiku 1991 r. mocą ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa po to, aby przejąć, zrestrukturyzować i sprywatyzować mienie po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych, nieruchomości rolne Państwowego Funduszu Ziemi, a także inne mienie rolne stanowiące własność Skarbu Państwa.
Ponadto na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Agencja została także zobowiązana do przejmowania na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnych, wchodzących w skład gospodarstw rolnych, na wniosek właścicieli, którzy mają ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.

Istotę AWRSP charakteryzowały następujące zasady funkcjonowania:

• powiernictwo - wyrażające się w swobodnym (w granicach prawa) dysponowaniu majątkiem Skarbu Państwa, w wyniku powierzenia przez Państwo wszystkich swoich uprawnień wobec tego majątku,

• samofinansowanie - oznaczające konieczność prowadzenia gospodarki w okresie przekształceń i samych przekształceń bez dofinansowania zewnętrznego. Agencja działała na rzecz Skarbu Państwa, ale - stanowiąc odrębną osobę prawną - w imieniu własnym. Konsekwencją takiej konstrukcji prawnej było przyjęcie i konsekwentne stosowanie w praktyce zasady samofinansowania tej instytucji,

• obligatoryjność przekształceń - co oznaczało dla państwowych gospodarstw rolnych konieczność podporządkowania się procedurom restrukturyzacyjnym; ażeby to było możliwe państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej zostały zlikwidowane nie tylko fizycznie, ale i formalnie.

Działalność Agencji w sferze restrukturyzacji i prywatyzacji zdeterminowały następujące cele i uwarunkowania:

1. wymóg szybkiego przejęcia mienia rolnego Skarbu Państwa do Zasobu,

2. konieczność zrestrukturyzowania tego mienia - dotyczy to zwłaszcza nieruchomości pochodzących ze zlikwidowanych pgr,

3. wymóg spłaty zadłużenia przejętego wraz z mieniem pochodzącym z PGR,

4. potrzeba administrowania mieniem wchodzącym w skład zorganizowanych jednostek gospodarczych w okresie poprzedzającym jego rozdysponowanie,

5. niezbędność wykonania licznych prac zabezpieczających obiekty przejęte do Zasobu, a także remontów i inwestycji umożliwiających dalszą eksploatację i często warunkujących możliwość trwałego rozdysponowania tych obiektów,

6. konieczność prywatyzacji mienia przede wszystkim poprzez jego sprzedaż i wydzierżawianie, a także poprzez nieodpłatne przekazywanie na rzecz ustawowo wskazanych jednostek i podmiotów,

7. wymóg sprawowania nadzoru właścicielskiego nad użytkownikami nieruchomości rolnych Skarbu Państwa.

Przejmowane przez Agencję nieruchomości rolne oraz mienie z nim związane stworzyły Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa. (ZWRSP).
Kierunki gospodarowania Zasobem zostały określone w ustawie. Agencja gospodarowała Zasobem w drodze:

• sprzedaży mienia w całości lub jego części,

• oddania na czas oznaczony do odpłatnego korzystania (wydzierżawienia) osobom prawnym lub fizycznym,

• wniesienia mienia lub jego części do spółki,

• oddania na czas oznaczony administratorowi całości lub części mienia w celu gospodarowania,

• przekazania w zarząd.

• nieruchomości wchodzące w skład Zasobu WRSP mogły być także przekazane nieodpłatnie: gminom na cele związane z inwestycjami infrastrukturalnymi, Polskiej Akademii Nauk, szkołom wyższym i jednostkom badawczo-rozwojowym na cele służące wykonywaniu ich zadań statutowych, Lasom Państwowym w celu zalesiania, osobom prawnym Kościołów (na podstawie przepisów szczególnych). W przypadkach uzasadnionych gospodarczo grunty rolne wchodzące w skład Zasobu mogły być odłogowane, czyli czasowo wyłączone z produkcji rolnej.

Prowadzona przez Agencję restrukturyzacja nieruchomości rolnych miała na celu: ograniczenie nieracjonalnej koncentracji gruntów m.in. przez podział przedsiębiorstw; uwolnienie części gruntów z przeznaczeniem na powiększenie gospodarstw indywidualnych; oddzielenie działalności socjalnej przedsiębiorstw od ich funkcji gospodarczych; wyłączenie gruntów potrzebnych do zrealizowania pozarolniczych planów związanych m.in. z budową autostrad, ochroną przyrody i zalesianiem oraz utrzymaniem możliwie dużej liczby miejsc pracy.
Prywatyzacja sektora państwowego w rolnictwie zmierza do tworzenia warunków sprzyjających efektywnemu gospodarowaniu. Wyraża się to w rezygnacji państwa z zarządzania gospodarstwami rolnymi i w wykorzystaniu atrybutu przedsiębiorczości osób podejmujących gospodarowanie na własny rachunek i własne ryzyko.
Przyjęte w ustawie rozwiązania prawne umożliwiają indywidualne podejście do każdego przekształcanego przedsiębiorstwa oraz zastosowanie różnych kierunków rozdysponowania mienia - sprzedaż, dzierżawa, administrowanie, tworzenie spółek prawa handlowego. Ustawa przewiduje także różnorodność stosowanych metod rozdysponowania majątku - przetargi licytacyjne i ofertowe, przetargi ograniczone, tryb bezprzetargowy, nieodpłatne przekazanie - oraz dopuszcza różne podmioty do prywatyzacji nieruchomości rolnych należących do Skarbu Państwa: indywidualni rolnicy, byli pracownicy PGR, firmy z otoczenia rolnictwa, spółki z udziałem kapitału zagranicznego.
Oferta Agencji obejmowała:

1. całe gospodarstwa rolne, tzn. ziemia, budynki, budowle, maszyny i urządzenia wraz z inwentarzem żywym i zapasami,

2. części gruntów popegeerowskich, które po restrukturyzacji przeznacza się do odrębnego użytkowania,

3. grunty Państwowego Funduszu Ziemi,

4. gospodarstwa rybackie ze stawami i jeziorami,

5. zbędne maszyny i urządzenia, które dotychczas były użytkowane w przejętych przez Agencję gospodarstwach.

W miarę upływu czasu stopniowo zmieniały się uwarunkowania funkcjonowania Agencji. Najbardziej istotne zmiany nastąpiły w ostatnich kilku latach, gdy - dzięki rozwiązaniu problemu zadłużenia przejętego wraz z mieniem, pojawiła się nadwyżka bieżących wpływów nad wydatkami. Stworzyła ona możliwości wzmożenia aktywności w sferze działalności socjalnej oraz aktywizującej środowiska byłych pracowników PGR. Agencja podjęła działania na rzecz utrzymania, bądź tworzenia nowych miejsc pracy, udzielała pomocy dzieciom i młodzieży z rodzin byłych pracowników PGR w dostępie do kształcenia i w sprawach socjalnych mieszkańcom osiedli popegeerowskich. Ponadto Agencja prowadziła prace urządzeniowo-rolne na gruntach Skarbu Państwa oraz organizowała program osadnictwa rolniczego na gruntach Skarbu Państwa itp.

W roku 2002 na Agencję nałożone zostały w drodze ustawowej nowe zobowiązania- m.in. takie jak:

• przekazywanie części wpływów statutowych na rachunek bankowy Funduszu Pracy na realizację programów na rzecz tworzenia miejsc pracy i aktywizację zawodową bezrobotnych, a w szczególności absolwentów zamieszkałych na terenach wiejskich oraz małych miast (przy czym zobowiązanie Agencji z roku 2001 do przekazywania części wpływów statutowych w celu zabezpieczenia możliwości finansowania wypłat świadczeń przedemerytalnych dla pracowników byłych państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej pozostało nadal aktualne),

• przekazywanie części wpływów statutowych Agencji na realizację zadań Agencji Rynku Rolnego,

• dokapitalizowanie Banku Gospodarki Żywnościowej (odrębna decyzja Rządu),

• nieodpłatne przekazywanie gruntów Zasobu na własność osobom bezrobotnym pozostającym bez prawa do zasiłku, które były pracownikami pgr (po 2 ha na osobę).

Również w 2002 roku zdecydowano ustawowo o przekazaniu Ministrowi właściwemu ds Skarbu Państwa akcji i udziałów objętych lub nabytych przez Agencję- z wyjątkiem udziałów w spółkach o szczególnym znaczeniu dla gospodarki narodowej - realizujących programy hodowlane.

Od 16 lipca br. Agencja ma możliwość sprawowanie kontroli nad częścią obrotu nieruchomościami rolnymi, służącej realizacji celów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Przez ponad 10 letni okres, Agencja kierowana była przez Prezesa Adama Tańskiego (od jej powstania do listopada 2002 r.), przez 4 miesiące przez Józefa Woźniakowskiego, a od 6 marca 2003 Prezesem Agencji jest Zdzisław Siewierski. Organizację wewnętrzną Agencji określa statut. Organami Agencji są: Prezes i Rada Nadzorcza. Aparatem wykonawczym Prezesa jest Biuro Prezesa oraz oddziały terenowe Agencji. Działalnością Agencji kieruje Prezes, reprezentuje ją na zewnątrz i ponosi odpowiedzialność za realizację zadań Agencji. Prezesa Agencji powołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, zgłoszony po porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi. Prezesa Agencji odwołuje Prezes Rady Ministrów. Wiceprezesa Agencji powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa na wniosek Prezesa Agencji. Nadzór nad Agencją sprawuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa oraz minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Siedzibą Agencji jest miasto stołeczne Warszawa. Prezes kieruje Agencją przy pomocy wiceprezesów, dyrektorów zespołów Biura Prezesa oraz dyrektorów oddziałów terenowych, którzy są wobec niego odpowiedzialni za całość spraw objętych zakresami ich działania. Podział zadań między Prezesa, wiceprezesów i dyrektorów zespołów, w tym z tytułu nadzoru nad działalnością podporządkowanych im jednostek organizacyjnych, określa Prezes w regulaminie organizacyjnym Biura Prezesa. Prezes powołuje i odwołuje dyrektorów zespołów w Biurze Prezesa, głównego księgowego Agencji oraz dyrektorów oddziałów terenowych, a na wniosek dyrektorów oddziałów terenowych - ich zastępców i głównych księgowych. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa składa Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej roczny raport z działalności Agencji.

15. Reprezentacja interesów zawodowych rolników

Są to organizacje rolnicze, które bronią interesów rolniczych. Zaliczamy do nich:

• związki zawodowe rolników

• społeczno zawodowe organizację rolników:

1. kółka rolnicze

2. związki kółek rolniczych

3. zrzeszenia bronione i ich związki

• izby rolnicze - obowiązkowe

16. Związki zawodowe rolników

Ustawa z 1989 o związkach zawodowych rolników indywidualnych. Pierwsze związki zawodowe rolników w Europie pojawiły się dopiero po II wojnie światowej, w Polsce po roku 1980. Pierwsze związki zawodowe rolników powstał w maju 1981 roku (zw. Solidarności).

Członkiem związku zawodowego rolników może być:

• rolnik prowadzący gospodarstwo rolne, a także osoby mu bliskie wraz z nim pracujące w gospodarstwie

Aby założyć związek zawodowy rolników trzeba:

• mieć wymaganą liczbę członków (10 osób - zasięg jednej wsi, 30 osób - zasięg województwa, 30 osób,ale ½ musi prowadzić gospodarstwa - zasięg krajowy)

• opracować statut

• zarejestrować się w KRS

Rozwiązanie związku zawodowego

• wykreślenie z rejestru (rozw. Przez podjęcie uchwały, obniżenie liczby członków)

• skreślenie z rejestru - to sankcja za łamanie uporczywe łamanie prawa

Związek działa poprzez swoje organy. Mają one prawo do strajku. Podstawą funkcjonowania związku jest deklaracja członkowska.

17. Kółka rolnicze

Ustawa z 1982 roku

Członkiem kółka rolniczego mogą być:

• rolnik prowadzący gospodarstwo rolne oraz osoby profesjonalnie związane z pracą w rolnictwie (wieś - 10 osób i co najmniej 8 zawodowo czynnych).

Do kółek mogą należeć też emeryci i renciści. Statut i rejestracja w sądzie rejonowym. Gminne kółka (poparcie 3 kółek na terenie gminy), wojewódzki związek kółek rolniczych (poparcie 5 kółek gminnych). Każde muszą należeć do Krajowych kółek i organizacji rolniczych.

18. Kółka gospodyń wiejskich

Nie są w pełni autonomiczne, brak osobowości prawnej, są powoływane o tyle o ile statut kółka rolniczego to przewiduje. Działają na podstawie tej ustawy.

19. Izby rolnicze

Przynależność jest obligatoryjna, jest się członkiem z mocy samego prawa (ex lege). Do tej Izby (mazowiecka) należą wszyscy, którzy opłacają podatek rolny lub dochodowy od działów specjalnych produkcji rolnej albo członek RSP, ten który wniósł do spółdzielni wkład gruntowy. Izby rolnicze zlikwidowano 1949,a reaktywowano je na podstawie ustawy z 12. 1995 roku. Izba funkcjonuje poprzez wybory (co 4 lata do organów Izb z pośród uprawnionych: walne zgromadzenie, zarząd, komisja rewizyjna) Pierwsze wybory do Izb rolniczych były 1996 roku. Aby utworzyć Izbę w danym regionie musi być 20% uprawnionych. O tego odczekano ½ roku i po poparciu 5% uprawnionych odbyły się kolejne wybory bez względu na frekwencję.

Zadania izby rolniczej:

• zadania mające na celu reprezentowanie interesów zawodowych rolników

• rozwiązywanie problemów rolnictwa

• wykonywanie zadań zleconych z zakresu administracji publicznej

• zadania zleconych z zakresu administracji rządowej

• zadania zleconych w drodze prozumienia przez organy samorządowe

Struktura organizacji - organami izby są:

1. Walne zgromadzenie - jest najważniejszym organem izby, którego kadencja traw 4 lata, licząc od dnia wyboru. Zwoływane jest co najmniej dwa razy r roku przez zarząd. Artukuł 12 enumeratywnie wymienia zadania walnego zgromadzenia. Da zadań tych należą:

• uchwalanie i zmiana stautut

• wybór i odwoływanie zarządu i komisji rewizyjnej

• rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań zarządu oraz komisji rewizyjnej

• uchwalanie budżetu

• podejmowanie uchwał w sprawie przejęcia w drodze prozumienia zadań należących do admninistracji rządowej lub samorządowej

• wyrażenie zgody na członkostwo w innych organizacjach krajowych i zagranicznych

Walne zgromadzenie powołuje też spośród swoich członków komisje problemowe.

2. Komisja rewizyjna - składa się z 5 osób wybranych spośród członków walnego zgromadzenia. Do jej zadań należy kontrola wykonywania uchwał walnego zgromadzenia oraz kontrola działalności finansowej izby. Przedstawia ona walnemu zgromadzeniu wnioski o udzielenie lub odmowę udzielania absolutorium zarządowi.

3. zarząd - wybierany jest spośród członków walnego zgormadzenia izby. W jego skłąd wchodzą prezes, wice prezes, i trzech członków. Do właściwości zarządu należą wszystkie sprawy izby nie zastrzeżone ustawą lub statutem dla innych organów. Zarząd realizuje swoje zadania za pomocą organu, którym kieruje dyrektor powołany i odwołany przez zarząd.

4. rady powiatowe izby - izby działające na obszarze powiatu. Pracami rady kieruje jej przwodniczący. Do zadań rady powiatowej izby należy między innymi

• sporządzanie analiz i opinii, przedstawienia wniosków oraz dokonywanie ocen z zakresu rolnictwa

• wydawanie opinii w sprawach zgłoszonych przez zarząd lub walne zgromadzenie izby

• realizacja innych obowiązków określonych w statucie izby

Dochody izb rolniczych pochodzą :

• z odpisu w wysokości 2% od uzyskania wpływów z tytułu podatku rolnego na obszarze izby

• ze środków na realizację zadań zleconych przez administrację rządową lub samorządową

• z udziałów lub akcji spółek, do których należy izba

• z innego majątku izby

• z darowizn, zapisów, dotacji, innych wypłat

• ze składek członkowskich

• z opłat z tytułu usług świadczonych przez izbę

• z wpływów z oprocentowania rachunków bankowych i lokat.

• Agencje interwencyjne w rolnictwie

Mamy trzy agencje:

- Agencja Rynku rolnego - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest instytucją rządową. Wspiera działania służące rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich. Agencja powstała w 1994 roku.
Wspomaga finansowo:

• inwestycje w rolnictwie i związanych z nim usługach oraz w

• przetwórstwie rolno-spożywczym,

• przedsięwzięcia tworzące dla mieszkańców wsi stałe miejsca pracy poza rolnictwem,

• rozwój infrastruktury wiejskiej,

• poprawy struktury agrarnej,

• inwestycje związane z budową giełd i rynków hurtowych,

• oświatę i doradztwo rolnicze oraz upowszechnianie i wdrażanie rachunkowości w gospodarstwach.

- Agencja Rolnictwa i Modernizacji Rolnictwa - Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza - po uzyskaniu pełnej akredytacji - administruje w Polsce wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.

Bezpośrednie stosowanie Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce oznacza, że programy interwencyjne uruchamiane są w przypadkach określonych w prawodawstwie UE bądź decyzją Komisji Europejskiej podejmowaną po przeanalizowaniu sytuacji na rynkach rolnych.

Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza:

• wydaje decyzje administracyjne umożliwiające producentom rolnym, przedsiębiorcom z branży rolno-spożywczej, w tym podmiotom skupującym i przetwórczym oraz importerom i eksporterom uczestniczenie w mechanizmach WPR, za które odpowiedzialna jest ARR,

• kontroluje prawidłowość wykorzystania środków finansowych wypłacanych uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR,

• wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR,

• przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące mechanizmów WPR realizowanych przez ARR,

• informuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty w odniesieniu do realizowanych przez ARR mechanizmów WPR.


Agencja Rynku Rolnego swoją działalnością obejmuje ponad 20 grup towarowych, realizując w ich obrębie 50 mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, między innymi:

• interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów,

• dopłaty do prywatnego przechowywania produktów,

• administrowanie regulacjami handlowymi, w tym wydawanie pozwoleń na przywóz i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych,

• administrowanie systemami kwotowania produkcji wybranych produktów: mleka, skrobi ziemniaczanej oraz tytoniu,

• wsparcie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat, w tym dopłat do przetwórstwa, spożycia oraz sprzedaży po obniżonych cenach produktów organizacjom o charakterze niedochodowym.

Agencja Nieruchomości Rolnej - Agencja Nieruchomości Rolnych jest następcą prawnym Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Kontynuuje ona pod nową nazwą dotychczasową działalność AWRSP, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Agencja Nieruchomości Rolnych kontynuuje działalność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.

Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa została powołana w październiku 1991 r. mocą ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa po to, aby przejąć, zrestrukturyzować i sprywatyzować mienie po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych, nieruchomości rolne Państwowego Funduszu Ziemi, a także inne mienie rolne stanowiące własność Skarbu Państwa.
Ponadto na podstawie przepisów ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników Agencja została także zobowiązana do przejmowania na własność Skarbu Państwa nieruchomości rolnych, wchodzących w skład gospodarstw rolnych, na wniosek właścicieli, którzy mają ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników.

Istotę AWRSP charakteryzowały następujące zasady funkcjonowania:

• powiernictwo - wyrażające się w swobodnym (w granicach prawa) dysponowaniu majątkiem Skarbu Państwa, w wyniku powierzenia przez Państwo wszystkich swoich uprawnień wobec tego majątku,

• samofinansowanie - oznaczające konieczność prowadzenia gospodarki w okresie przekształceń i samych przekształceń bez dofinansowania zewnętrznego. Agencja działała na rzecz Skarbu Państwa, ale - stanowiąc odrębną osobę prawną - w imieniu własnym. Konsekwencją takiej konstrukcji prawnej było przyjęcie i konsekwentne stosowanie w praktyce zasady samofinansowania tej instytucji,

• obligatoryjność przekształceń - co oznaczało dla państwowych gospodarstw rolnych konieczność podporządkowania się procedurom restrukturyzacyjnym; ażeby to było możliwe państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej zostały zlikwidowane nie tylko fizycznie, ale i formalnie.

Działalność Agencji w sferze restrukturyzacji i prywatyzacji zdeterminowały następujące cele i uwarunkowania:

8. wymóg szybkiego przejęcia mienia rolnego Skarbu Państwa do Zasobu,

9. konieczność zrestrukturyzowania tego mienia - dotyczy to zwłaszcza nieruchomości pochodzących ze zlikwidowanych pgr,

10. wymóg spłaty zadłużenia przejętego wraz z mieniem pochodzącym z PGR,

11. potrzeba administrowania mieniem wchodzącym w skład zorganizowanych jednostek gospodarczych w okresie poprzedzającym jego rozdysponowanie,

12. niezbędność wykonania licznych prac zabezpieczających obiekty przejęte do Zasobu, a także remontów i inwestycji umożliwiających dalszą eksploatację i często warunkujących możliwość trwałego rozdysponowania tych obiektów,

13. konieczność prywatyzacji mienia przede wszystkim poprzez jego sprzedaż i wydzierżawianie, a także poprzez nieodpłatne przekazywanie na rzecz ustawowo wskazanych jednostek i podmiotów,

14. wymóg sprawowania nadzoru właścicielskiego nad użytkownikami nieruchomości rolnych Skarbu Państwa.

21. Przejmowanie PGR-ów w II etapach

I etap - to przejęcie majątków byłych PGR-ów - agencja miała 2 lata na przejęcie PGR-ów. Ale był to proces dłuższy trwający do 1999 roku. Po pierwsze zlikwidowano PGR, jako osobę prawną poprzez wykreślenie z rejestru. Skutkiem wykreślenia z rejestru PGR było przestanie działania organów przedsiębiorstwa, od dnia wykreślenia z rejestru ustał obowiązek wpłacania dywidendy, zysk do Skarbu Państwa. Powołanie tymczasowego zarządcy likwidacyjnego PGR. Miał on przygotować je do prywatyzacji.

II etap - to właściwa prywatyzacja (rozdysponowanie) - Prawne formy rozdysponowania nieruchomości rolnych przez Skarb Państwa:

• Sprzedaż - w trybie przetargu (ustny lub pisemny), w razie równorzędnosci pisemnych ofert prawo pierwszeństwa nabycia ma: rolnik powiększający gospodarstwo rolne, pracownik byłego PGR, spółka utworzona z pracowników byłego PGR. Dopiero od 1999 roku wprowadzono możliwość przetargów zamkniętych do definiowanej kategorii podmiotów. Zasadą jest ratalna sprzedaż z agencji. Warunkiem skuteczności przetargu jest prawidłowe o nim zawiadomienie. Jeśli majątek sprzedawany jest znaczny to musi być ogłoszenie w prasie o zasięgu co najmniej wojewódzkim. Niewiele gruntów rozdysponowano w formie sprzedaży. W polskim prawie istnieje możliwości bezprzetargowej sprzadaży ziemni w określonych sytuacjach.

• Dzierżawa - lex specjalis (są to przepisy szczególne) Prawo pierszeństwa w objęciu gruntów jest tak samo skonstruowana jak przy nabywaniu gruntów. Druga odrębność polega na płatności czynszu dzierżawnego. VI klasa z agencji z mocy prawa jest zwolniona z podatku. Agencja może czasowo zwolnić dzierżawcę z czynszu: gdy rolnik objął grunty odłogowe, na okres do 5 lat w sytuacji, gdy jest to uzasadnione stanem przedmiotu dzierżawy, gdy tworzy nowe inwestycje. W tych przepisach jest specjalny typ dzierżawy gruntów z agencji - jest to dzierżawa gruntów z opcja kupna, to wyjątek od umowy zawierania dzierżawy. Rolnik przez cały czas trwania umowy ma statut dzierżawcy (umowa dzierżawy), dopiero z chwilą zapłaty ostatniego czynszu dzierżawnego stanie się właścicielem. Czynsz ten musi być wyższy niż przy normalnej dzierżawie.

• przekazanie w administrowanie - to umowa cywilno prawna zawarta między agencja i administratorem. Administrator zarządza powierzonym mu majątkiem określonym w umowie, na określony okres. Do 1993 roku równoprawna forma prywatyzacji.

• wnieść do spółki - odnosi się do PGR-ów, których zadaniem jest krzewienie postępu biologicznego. Temu procesowi towarzyszyła prywatyzacja mieszkań po PGRach. Przekazano to najemcom na bardzo korzystnych warunkach. Cena nabycia mieszkania równała się cenie rynkowej - cen 4% zniżki za każdy rok pracy w PGR. Max. 90 % zniżki. Cena nabycia - 3% ulgi za każdy rok mieszkania to dla mieszkańców bloków PGR innych niż pracownicy.

• przekazać jednostką państwowym, nie posiadającym osobowości prawnej

• zamiana nieruchomości - jednostkom nie mającym osobowości prawnej.

Te formy mają charakter odpłatny. Poza tym ustawa zezwalała na nieodpłatne rozdysponowanie nieruchomości rolnych to:

• nieruchomości rolne najniższych klas dla lasów państwowych

• pod budowę autostrad

• grunty rolne lub nie rolne na cele służące wyłącznie mieszkańcom tej gminy

• państwowym szkołą wyzszym, placówką PAN, na cele statutowe

• związkom wyznaniowym

Agencja może odłogować grunt nieodpłatnie.

22. Ograniczenie odpowiedzialności agencji

Agencja ponosi ograniczoną odpowiedzialność za długi związane z przejmowaniem rynku. Agencja odpowiada za zobowiązania związane z przejmowaniem mienia. Skarb Państwa do wartości przejętego majątku.

23. Finansowanie agencji

Agencja jest zasilana w środki finansowe w sposób specyficzny. Mianowicie na jej przychody składają się:

• środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych odprowadzanych przez banki do NBP

• środki uzyskane w ramach bezzwrotnej i kredytowej pomocy zagranicznej

• środki budżetowe określone corocznie w ustawie budżetowej

• odsetki od lokat bankowych

• inne wpływy

Specyficznym źródłem pozyskiwania środków finansowych jest emisja obligacji przez agencję. Na emisje obligacji musi wyrazić zgodę Minister Finansów.

Przychodami w zakresie agencji są:

• wpływy z tytułu sprzedaży mienia Skarbu Państw

• wpływy z opłat z tytułu trwałego zarządu, użytkowania wieczystego, czynszu dzierżawnego, oraz z tytułu najmu lub innej umowy o podobnym charakterze

• wpływ z tytułu udziału w zyskach z działalności gospodarczej o której mowa w art. 24

• inne wpływy

Kosztami działalności agencji są:

• wydatki poniesione na realizację zadań określonych w ustawie

• wydatki poniesione na funkcjonowanie Agencji

Na wynik finansowy Agencji składają się przychodu i koszty działalności o różnorodnym charakterze . Agencja prowadzi samodzielną gospodarkę finansową, przeznaczając środki finansowe na realizację zadań określonych w ustawie oraz na funkcjonowanie Agencji. Agencja tworzy fundusze: fundusz zasobu, Agencji, rezerwowy.

24. Ochronna gruntów

Kształtowanie przestrzeni rolniczej:

• planowanie przestrzeni

• ochronna gruntów rolnych

• komasacja (scalanie) gruntów rolnych

Ochronna gruntów - od lat 70 mamy ochronę gruntów rolnych. Ustawa z czerwca 1995 roku o ochronie gruntów leśnych i rolnych. Wcześniej były to ustawy z 1971 o ochronie gruntów rolnych i leśnych i 1982 . Chronimy gleby służące produkcji rolnej. Zakres ochrony według ustawy obejmuje:

• użytki rolne - to grunty rolne, sady, łąki, i pastwiska

• grunty pod budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi

• grunty pod stawami

• grunty parków wiejskich

• grunty pracowniczych ogródków działkowych

• grunty pod drogami dojazdowymi do pól

Mamy dwa typy ochrony:

• ochrona ilościowa - polega na tym, że staramy się jak najmniej przeznaczać gruntów na inne cele niż rolne

• ochrona jakościowa - polega na tym, że chronimy grunty przed dewastacją, degradacją gruntów.

25. Instytucje prawne chroniące grunty

1. wyłączenie gruntów rolnych - jest to odrolnienie gruntów. To trwała zmiana przeznaczenia gruntów z rolnych na cele nie rolne (inne). Według prawa wspólnotowego to odłogowanie - tj. czasowe wyłączenie z produkcji rolnej. Przy zmianie przeznaczenia gruntów rolnych na inne mamy następujące fazy:

• plan miejscowy zagospodarowania przestrzennego muszą to przewidywać

• musi być zgoda odpowiednich organów administracyjnych na procedurę odrolnienia - zgoda ministra rolnictwa i rozwoju wsi gleb od klasy I do III, jeśli obszar wyłącznie wynosi < 0,5 ha. W pozostałych sytuacjach decyzje wojewody. Grunty leśne - Dyrektor Generalny Lasów Państwowych.

• Starosta wydaje indywidualną decyzję administracyjną o wyłączeniu gruntów rolnych z produkcji wraz z kosztami: jednorazowa należność, stała opłata roczna, odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu. Osoba nie ponosi opłat: zmiana przeznaczenia gruntów z rolnych na leśne, odrolnienie jest na cele budownictwa mieszkalnego (dom jednorodziny, bloki)

1. Rekultywacja - to przywracanie gruntom utraconych zdolności produkcyjnych. Starosta obciąża kosztami każdego kto zdegradował grunt, a gdy sprawca jest nie zamożny to na koszt państwa. Na koszt państwa też, gdy degradacja nastąpiła na skutek klęski żywiołowej.

2. ochrona gruntów położonych na obszarach ograniczonego użytkowania rolniczego - strefy chronione - wyznacza się je wokół zakładów przemysłu, które źle oddziaływują na środowisko. Wyznacza je wojewoda. W tych strefach są ściśle określone kierunki produkcji rolnej. Wojewoda określa jednocześnie temu zakładowi wysokość odszkodowania dla producentów rolnych z tytułu obniżenia produkcji rolnej oraz określone koszty wykupu. Jeśli spadek produkcji jest znaczny rolnik może domagać się od zakładu wykupu tych gruntów. Spadek produkcji tzn gdy był przez kolejne 3 lata <30 % to może rolnik domagać się wykupu oraz pokrycia kosztów przekwalifikowania tego gruntu.

26. Ubezpieczenia rolników

Wyodrębnione w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników z 20 grudnia 1990 roku dwa systemy ubezpieczenia społecznego finansowane są na odrębnych zasadach. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego (FER), którego dochody pochodzą głównie z dotacji budżetu państwa i częściowo ze składek czynnych zawodowo rolników, natomiast ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie jest systemem pozabudżetowym, finansowanym z posiadającego osobowość prawną Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników (skrót. Funduszu Składkowego), którego dochody pochodzą wyłącznie ze składek rolników. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie musi być dostosowane do możliwości samofinansowania funduszu, zatem prowadzenie działalności gospodarczej dla zapewnienia płynności finansowej i stworzenia gwarancji wypłacania należnych rolnikom świadczeń jednorazowych i krótkoterminowych z ubezpieczenia stanowi istotny cel działalności tego odrębnego od KRUS podmiotu.

27. Obowiązek ubezpieczenia

Ubezpieczyć się musi:

• rolnik, którego powierzchnia przekracza 1 ha przeliczeniowy

• rolnik, który prowadzi dział specjalny produkcji rolnej

• ktoś, kto nie podlega innemu ubezpieczeniu i nie ma ustalonego prawa do renty lub emerytury

Ustawa obejmuje ubezpieczeniem KRUS:

• rolników prowadzących gospodarstwo rolne

• domowników - osoba, która ukończyła 16 lat, stale pracuje w gospodarstwie rolnika, ale nie jest związana stosunkiem pracy, prowadzić rolnikiem wspólne gospodarstwo lub zamieszkuje w bliskim sąsiedztwie.

• Ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe, macierzyńskie

Ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe, macierzyńskie są finansowane przez rolnikó na zasadzie solidarności grupowej. Z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego wypłacane są:

• jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,

• zasiłek chorobowy,

• zasiłek macierzyński,


Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego są w pełni samofinansujące się, tzn. są opłacane wyłącznie ze składek osób objętych w KRUS tym ubezpieczeniem społecznym (opłacanych bądź w trybie ustawy - obowiązkowo - bądź dobrowolnie, tj. na wniosek zainteresowanych rolników). Składki te gromadzone są w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników (FS) (art. 76 i nast. u.s.r.). Fundusz jest osobą prawną; ma status instytucji opartej na koncepcji solidarności grupowej ubezpieczonych. Zasada ta - zgodnie z ustawowym rozwiązaniem - pozostawiła Radzie Ubezpieczenia Społecznego Rolników swobodę w ustalaniu wysokości składki. Składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie kalkulowana jest raz na kwartał (uchwałę w tej sprawie podejmuje Rada Rolników). Z uwagi na to, że pobór składki następuje również w cyklu kwartalnym, a gromadzone w ten sposób środki do Funduszu Składkowego służą zapewnieniu płynnego finansowania bieżących zobowiązań z tego ubezpieczenia, ważne jest, by istniała stała nadwyżka zapewniająca sfinansowanie całości wydatków do następnego terminu płatności kwartalnej składki. Lokowanie nadwyżek FS m.in. na wkłady terminowe i zakup bonów skarbowych, umożliwia gromadzenie dodatkowych dochodów.

Wypadek przy pracy w rolnictwie - to nagłe zdarzenie, spowodowane działaniem siły zewnętrznej, które miało miejsce na terenie gospodarstwa rolnego albo w drodze ubezpieczeniowego z gospodarstwa domowego do gospodarstwa rolnego lub zdarzenie które miało miejsce poza gospodarstwem rolnym w trakcie wykonywania przez rolników czynności związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Brak odszkodowania gdy:

• wypadek jest pod wpływem alkoholu

• działanie w sposób rażącego niedbalstwa

Przy wypadku obliczamy procentowy uszczerbek na zdrowiu. Musi być on min. 5%. Przysługuje nam renta, emerytura, renta inwalidzka, zasiłek rodzinny, zasiłek pogrzebowy.

29. Zasiłek chorobowy

W myśl przepisów art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tj. Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 ze zmianami), zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, jego małżonkowi, domownikowi), który wskutek choroby jest niezdolny do pracy nieprzerwanie co najmniej przez 30 dni, nie dłużej jednak niż przez 180 dni. Jeżeli po wyczerpaniu 180-dniowego okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy, a w wyniku dalszego leczenia i rehabilitacji rokuje odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy przedłuża się na czas niezbędny do jej przywrócenia, nie dłużej niż o dalsze 360 dni. Podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego z tytułu czasowej niezdolności do pracy trwającej ponad 180 dni jest orzeczenie wydane przez lekarza rzeczoznawcę KRUS (w I instancji) lub komisję lekarską (w II instancji). Przedłużenie zasiłku dotyczy wyłącznie sytuacji, w których 180-dniowy zasiłek chorobowy kończy się po dniu 1 maja 2004 r.

Od 2 maja 2004 r., zgodnie z art. 15a ww. ustawy, od osób objętych ubezpieczeniem wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim na wniosek (dobrowolnie) wymaga się nieprzerwanego okresu ubezpieczenia przez co najmniej rok bezpośrednio przed wystąpieniem czasowej niezdolności do pracy, uzasadniającej nabycie prawa do zasiłku chorobowego, z wyjątkiem zasiłku chorobowy przysługującego w razie doznanego wypadku przy pracy rolniczej. Osobie, która podlega ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu z mocy ustawy, tj. obowiązkowo, do okresu zasiłkowego określonego w art. 14 ust. 1 i 2 (z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym powyżej 30 dni, nie dłużej niż 180 dni), zalicza się okresy pobierania zasiłku chorobowego z innego ubezpieczenia społecznego. W przypadku przedłużenia okresu zasiłkowego ubezpieczonemu na wniosek, który złoży odpowiedni formularz wniosku po upływie 60 dni od ostatniego dnia 180-dniowego okresu zasiłkowego, KRUS nie będzie rozpatrywał takiego wniosku, a jedynie wskaże ubezpieczonemu możliwość nabycia prawa do nowego zasiłku na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636 ze zm.).

Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za okres jego pobytu na koszt KRUS w zakładzie opieki zdrowotnej, w celu odbycia rehabilitacji, ani w razie zaistnienia okoliczności powodujących ustanie ubezpieczenia społecznego w KRUS.

Jakie są zasady wypłacania zasiłku chorobowego?

Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, trwającej nieprzerwanie co najmniej 30 dni, nie dłużej jednak niż przez 180 dni. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą lub różnymi chorobami. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy, spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej, a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który wyczerpie 180 dni, niezdolności do pracy zasiłek chorobowy może przysługiwać przez kolejne 180 dni z tytułu tej samej choroby, jeśli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy przekracza 60 dni.

30. Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia lub przyjęcia dziecka na wychowanie przysługuje ubezpieczonemu rolnikowi i domownikowi w wysokości trzyipółkrotnej emerytury podstawowej obowiązującej w dacie porodu. Jeżeli ubezpieczeniu podlegają oboje małżonkowie, zasiłek przysługuje łącznie obojgu małżonkom. Oznacza to, że wypłaca się go temu z uprawnionych, który wystąpił z wnioskiem (żonie albo mężowi). Rolnikowi lub domownikowi, który został objęty ubezpieczeniem na wniosek (dobrowolnie), zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka przysługuje, jeżeli okres podlegania ubezpieczeniu bezpośrednio przed wystąpieniem zdarzenia uzasadniającego prawo do świadczenia trwał nieprzerwanie przez co najmniej rok.

31. Domownik

Domownik - osoba bliska rolnikowi, która:

• ukończyła 16 lat,

• pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

• stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy,

jeżeli nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu lub nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo nie ma ustalonego prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Przez osoby bliskie rolnikowi należy rozumieć osoby, mające z rolnikiem takie więzi osobiste (rodzinne lub quasi rodzinne), które wyjaśniają przyczynę wykonywania pracy na rachunek rolnika bez wynagrodzenia z tego tytułu. Za osoby bliskie uznaje się przede wszystkim osoby zaliczane do członków najbliżej rodziny rolnika, a więc zstępnych (dzieci własne i przysposobione) i ich współmałżonków, wstępnych (rodzice) oraz rodzeństwo. Do osób bliskich może być także zaliczony inny członek rodziny lub powinowaty, jeżeli stan faktyczny wykazuje, że łączą go z rolnikiem bliskie więzy i prowadzi z rolnikiem wspólne gospodarstwo domowe. Za innego członka rodziny może być uznana w szczególności osoba, która nie będąc małżonkiem w rozumieniu przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, pozostaje z rolnikiem w faktycznym pożyciu, tj. w tzw. konkubinacie.

32. Zasiłek pogrzebowy

Prawo do zasiłku pogrzebowego, podobnie jak do innych świadczeń z ubezpieczenia, KRUS ustala na wniosek osoby zainteresowanej albo innej osoby mającej interes prawny w ustaleniu tego prawa. Zgodnie z przepisami znowelizowanej od 2 maja 2004 roku ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25 z późn. zm., ost. zm.: Dz.U.2004.91.873), zasiłek ten przysługuje osobie, która poniosła koszty pogrzebu po śmierci:

1. ubezpieczonego, nie wyłączając osoby podlegającej tylko ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu,

2. uprawnionego do emerytury lub renty z ubezpieczenia,

3. członka rodziny osoby, o której mowa w pkt. 1 lub 2, pozostającego na jej utrzymaniu i spełniającego warunki do renty rodzinnej,

4. osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia, lecz spełniała warunki do jej przyznania i pobierania.

Należy przypomnieć, że członkami rodziny uprawnionymi do uzyskania renty rodzinnej są osoby wymienione w art. 29 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, tj.

1. dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

2. przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości - także w ramach rodziny zastępczej - wnuki, rodzeństwo i inne dzieci,

3. małżonek (wdowa, wdowiec),

4. rodzice, za których uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Wymienione osoby powinny spełniać warunki uprawniające do uzyskania renty rodzinnej, określone w art. 68-71 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od członków rodziny wymaga się, aby poza spełnieniem warunków do renty rodzinnej rolniczej, spełniali również warunek pozostawania na utrzymaniu ubezpieczonego lub uprawnionego do emerytury rolniczej lub renty rolniczej.

Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobom (lub podmiotom), ponoszącym koszty pogrzebu. Może go zatem otrzymać:

• osoba fizyczna (np. członek rodziny, osoba obca),

• pracodawca,

• dom pomocy społecznej,

• gmina,

• powiat,

• osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego.

W świetle art. 80 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, do którego odsyła art. 35 ust. 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której dotyczyły koszty pogrzebu. Kwotę tę ustala się miesięcznie, poczynając od trzeciego miesiąca kalendarzowego kwartału na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Jak nadmieniono, prawo do zasiłku pogrzebowego, podobnie jak prawo do innych świadczeń z ubezpieczenia, ustala się w KRUS na wniosek osoby zainteresowanej albo innych osób (bądź podmiotów) mających interes prawny w ustaleniu tego prawa. W sytuacji gdy koszty pogrzebu poniosło kilka osób, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi proporcjonalne do poniesionych i udokumentowanych kosztów pogrzebu; przysługuje jednak w wysokości nie wyższej niż 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której dotyczyły koszty pogrzebu. Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, lecz członek rodziny poniósł część jego kosztów, zasiłek pogrzebowy przysługuje jemu w kwocie 200% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, za którą zostały poniesione koszty pogrzebu.
W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników z prawem do zasiłku pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów, zasiłek ten przyznaje się na podstawie odrębnych przepisów.

Od 1 grudnia 2004 r. zasiłek pogrzebowy wynosi 4.539,86 zł Wymieniona kwota dotyczy zgonów zaistniałych po 30 listopada 2004 r.

33. Emerytura rolnicza

Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:


 osiągnął wiek emerytalny (60 lat dla kobiety, 65 lat dla mężczyzny),

 podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 100 kwartałów.

Ustawa przewiduje także możliwość uzyskania wcześniejszej emerytury, na wniosek ubezpieczonego rolnika, jeśli spełnia on łącznie następujące warunki:



 osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną,

 podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 120 kwartałów,

 zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.


Do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, od których zależy prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej rolniczej, zalicza się również okresy:

• podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983 - 1990,

• prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.

• od których zależy prawo do emerytury w myśl przepisów emerytalnych.



Z tym że okresów, o których mowa wyżej, nie zalicza się do ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

Emerytura rolnicza składa się z części składkowej i uzupełniającej. (Według tych samych zasad ustala się rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy). Suma obu części stanowi pełną wysokość emerytury lub renty rolniczej. Część składkowa nie ulega zawieszeniu, natomiast wypłata części uzupełniającej jest zawieszona w całości lub w określonej części (25% lub 50% tej części), jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.
Uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub 1 ha przeliczeniowy użytków rolnych lub nie prowadzi działu specjalnego produkcji rolnej w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

34. Renta rolnicza

Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy. Przysługuje ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi), który spełnia łącznie następujące warunki:

1. jest trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,

2. całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub w okresach wymienionych poniżej, lub nie później niż w ciągu 18. miesięcy od ich ustania,

3. okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu wynosi co najmniej:

 4 kwartałów - jeżeli całkowita niezdolność do pracy powstała w wieku do 20 lat,

 8 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 20 lat do 22 lat,

 12 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 22 lat do 25 lat,

 16 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 25 lat do 30 lat,

 20 kwartałów - jeśli niezdolność ta powstała w wieku powyżej 30 lat;


przy czym wymagane 20 kwartałów powinno przypadać w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospododarstwie rolnym.

Jeśli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, wymagany jest jakikolwiek okres ubezpieczenia, który obejmuje dzień wypadku lub dzień zachorowania na chorobę zawodową. Warunkiem otrzymania renty rolniczej jest to, że niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym musi powstać w okresie podlegania rolniczemu ubezpieczeniu lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od dnia ustania tego ubezpieczenia. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uznaje się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Natomiast w przypadku gdy ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy - całkowitą niezdolność do pracy uznaje się za okresową.


O niezdolności ubezpieczonego do pracy orzekają w postępowaniu orzeczniczym:

• lekarz rzeczoznawca KRUS (I instancja) lub

• komisja lekarska KRUS (II instancja), w wyniku odwołania się rolnika od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy lub w wyniku wniesienia zarzutu wadliwości orzeczenia lekarza rzeczoznawcy przez lekarza regionalnego - inspektora ds. orzecznictwa lekarskiego.

Rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy przyznaje się jako rentę stałą, jeżeli całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego. W pozostałych przypadkach renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje przez okres wskazany w decyzji Prezesa KRUS lub do czasu objęcia go innym ubezpieczeniem społecznym.

35. Renta rolnicza szkoleniowa

Renta rolnicza szkoleniowa jest nowym świadczeniem z ubezpieczenia emerytalno-rentowego dla osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu w KRUS i nie spełniających warunków wymaganych do uzyskania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, w stosunku do których orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na trwałą całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym. Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się za trwałą, jeżeli ubezpieczony nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym. Kasa kieruje osobę, której zostanie przyznana renta szkoleniowa, do powiatowego urzędu pracy, celem poddania się przekwalifikowaniu zawodowemu. Świadczenie to przyznaje się na podstawie art. 21 lit. b. ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. r. Nr 7 poz. 25 ze zm.) Renta szkoleniowa przysługuje na 6. miesięcy, jednakże okres jej wypłacania może ulec wydłużeniu na czas niezbędny do przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej jednak niż do 36 miesięcy. Przedłużenie prawa do renty rolniczej szkoleniowej następuje na wniosek starosty.

36. Obrót nieruchomościami rolnymi

Od okresu powojennego do października 1990 roku obrót nieruchomościami rolnymi podlegał daleko idącym ograniczeniom. Ograniczenia te miały zmierzać do tego by nie odbudowała się wielka własność ziemska (max. 100ha). Nadwyżka była przejmowana prze Skarb Państwa. Drugim ograniczeniem były przepisy które zapobiegały podziałowi gospodarstw rolnych. Trzecim ograniczenie dotyczyło kwalifikacji po stronie nabywcy do nabywania nieruchomości rolnych. Były to kwalifikacje teoretyczne i praktyczne. Tak było do roki 1990 roku kiedy to nowela k.c. zmieniła te normy. Od 1990.10. do 2003 brak ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi. Państwo nie ingeruje, potem znowu pojawiły się nowe regulacje prawne. Ustawa, która wprowadziła kontrolę obrotu i pewne ograniczenia. Ta ustawa to ustawa o ustroju rolnym z 11.IV.2003. Powodami uchwalenia ustawy:

• poprawa struktury obszarowej gospodarstw rolnych (zwiększenie powierzchni gospodarstw rolnych)

• przedziwdziałanie nadmiernej koncentracji gruntów rolnych

• działalność rolnicza powinny prowadzić osoby o odpowiednich kwalifikacjach rolnych

Ustawa skonstruowana jest na zasadzie prawa pierwokupu dla określonych kategorii podmiotów. W razie sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczna lub prawną inną niż Agencja Nieruchomości Rolnej, prawo pierwokupu przysługuje dzierżawcy tej nieruchomości.

Dzierżawca musi:

• mieć umowę na co najmniej 3 lata

• umowa w formie pisemnej

• umowę z pewną datą

Jeśli brak dzierżawc albo nie chce on kupić, to wówczas prawo pierwokupu przysługuje Agencji Nieruchomości prawnej.

Wyjątki:

• prawo pierwokupu nie przysługuje agencji, jeśli w wyniku nabycua nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, ale nie do powierzchni większej niż 300Ha.

• Jednocześnie nabywania nieruchomości położona jest w gminie, w której ma miejsce zamieszkania nabywca lub w gminie sąsiedniej

• Jeśli nabywca jest osobą bliską zbywcy, to bezwzględna wielkość gospodarstwa nie ma znaczenia.

37. Gospodarstwo rodzinne

Gospodarstwo rodzinne to gospodarstwo, które dostarcza środki utrzymania rodzinnie rolnika. To gospodarstwo prowadzone przez rolnika indywidualnego o powierzchni do 300 ha użytków rolnych.

38. Prawo pierwokupu

Kwalifikacja teoretyczne- art. 6 uzyskała co najmniej zasadnicze lub średnie lub wyższe rolnicze. Kwalifikacje rolnicze są bardzo szeroko sformułowane w tej umowie.

Kwalifikacja praktyczna - to praca w rolnictwie przez co najmniej 5 lat, przed zakupem gruntów rolnych. Osobiste prowadzenie gospodarstwa rolnego to kierowanie gospodarstwem oraz wykonywanie czynności rolniczych. Osobiście prowadzi ten kto podejmuje decyzje w gospodarstwie. Osoba ta musi mieszkać w gminie na terenie której położona jest jedna z nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

Jeśli rolnik spełniał te warunki to agencja nie miała prawa pierwokupu. Gdyby nie spełniał chociaż jednej z nich wówczas agencja ma prawo pierwokupu. Trzeba udowodnić ze przesłanki te są spełnione - oświadczenie takie potwierdza wójt gminy. Czynności agencji w zakresie prawa pierwokupu nie można zaskarżyć. Czynność prawna dokonana bez zawiadomienia uprawnionego do prawa pierwokupu jest nieważna. Z powództwa o stwierdzenie nieważności tej umowy może wystąpić osoba mająca interes prawny i agencja.

39. Podatek rolny

Podatek rolny kiedyś nazywał się podatkiem gruntowym. To podatek typu samorządowego, lokalnego, zasila kasę gminy. Zasady opodatkowania podatkiem rolnym określa ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431 ze zm.).

 

Opodatkowaniu podatkiem rolnym podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

 

Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są:

• właściciel,

• posiadacz samoistny,

• użytkownik wieczysty,

• w niektórych przypadkach posiadacz zależny gruntów (gdy grunty stanowią własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego oraz gdy grunty gospodarstwa rolnego zostały wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników).

Wysokość podatku rolnego zależy od:

• powierzchni gospodarstwa

• rodzaj użytku rolnego - to grunty orne, sady, łąki, pastwiska

• klasa bonifacyjna użytku rolnego

• strefa ekonomiczna w jakiej położone jest gospodarstwo rolne

• cena kwintala żyta

Wymiar podatku rolnego w Polsce jest symboliczny.

40. Ulgi w podatku

Podatek rolny cechuje wyjątkowo rozbudowany system ulg i zwolnień podatkowych, zarówno o charakterze ekonomicznym jak i społecznym, przedmiotowym jak i podmiotowym, dodatkowo poszerzony o prawo do uchwalania przez rady gmin zwolnień innych niż przewidzianych w ustawie. Uchwały rad gmin mogą dotyczyć tylko zwolnień o charakterze przedmiotowym, ponieważ zgodnie z art. 217 Konstytucji RP kategorie podmiotów mogą być zwolnione z podatku jedynie ustawą. Wyjątkowo jak na podatki samorządowe, podatek rolny przewiduje ulgi o charakterze inwestycyjnym. Niespotykaną w innych podatkach samorządowych formą ulg podatkowych jest również  zaniechanie ustalania lub poboru podatku. Zaniechanie to ma miejsce w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody majątkowe. System ulg obejmuje także korekty obwodów podatkowych i obniżki kwot cen skupu żyta przyjmowaną jako podstawę obliczenia podatku rolnego na obszarze gminy. W przypadku podatku rolnego wprowadzono specyficzny mechanizm kumulowania ulg i zwolnień podatkowych (art. 13d ust. 4). W pierwszej kolejności stosuje się ulgi dotyczące terenów górskich, a następnie ulgi związane z zakupem gruntów na utworzenie nowego gospodarstwa, zagospodarowaniem nieużytków i gruntów scalanych. W dalszej kolejności stosuje się ulgi dla rodzin żołnierzy, a na koniec ulgi inwestycyjne. Chociaż kumulacja ulg ma miejsce, zastosowano zasadę w myśl której, podstawę obliczenia ulgi danego typu stanowi należny podatek po zastosowaniu ulgi z tytułu poprzedzającego. Część ulg i zwolnień stosuje się z urzędu, pozostałe na wniosek podatnika.

a)zwolnienia terminowe w płaceniu podatku tj. zamknięty katalog tych przyczyn:

• odpłatne nabycie nieruchomości rolnych do 100ha (przez 5 lat, a w 6 i 7 roku ma ulgę)

• objęcie gruntów z ANR w trwałe zagospodarowanie - to zawarcie umowy dzierżawy na co najmniej 10 lat

• odłogowanie gruntów - tj. zaprzestanie czasowe produkcji, zwolnienie z płacenia podatku do lat 3, potrzebne jest uchwała Rady Gminy, nie więcej niż 20% gospodarstwa może być zwolniona z podatku i nie może przekroczyć 10 Ha

• VI, V klasa z mocy prawa zwolniona jest z podatku

• Przeprowadzenie scalania gruntów

• Prace melioracyjne

1. ulgi inwestycyjne z tytułu podejmowania inwestycji w gospodarstwie rolnym, tj. wydatki przeznaczone na budowę, rozbudowę, modernizację, Max czas ulgi to 19 lat po zakończeniu inwestycji rolnik musi przedstawić rachunki.

2. Żołnierska z tytułu odbywania służby wojskowej na okres krótszy niż 9 miesięcy

3. Klęska żywiołowa - musi być ogłoszony stan klęski żywiołowej przez wojewodę

4. Niekorzystne położenie gospodarstwa na terenach górskich i podgórskich

1

---