Grzegorz Kunysz

Historia Dywizji SS Totenkopf 1933-1945

Wstęp

W pracy tej zostanie opisana historia dywizji Totenkopf poczynając od roku 1933,kiedy to Theodor Eicke zaczął tworzyć jednostki strażnicze Totenkopfverband aż do kapitulacji dywizji w 1945 roku.Zająłem się problemami ideologicznymi i wojennymi. Praca ta powstała w celu ukazania w jaki sposób młodzi ludzie stawali się świetnymi żołnierzami. Kierowała mną potrzeba zbadania bardzo ważnych wątków takich jak czy jednostke Totenkopf można nazwać zbrodniczą,w jakich warunkach tworzono wyjątkowość żołnierzy,w jakich walkach dywizja brała udział i czym się wyróżniła. Tematyka dywizji Waffen SS jest niezmiernie ciekawa i interesuję się nią od wielu lat. W ostatnich latach powstał szereg nowych, szczegółowych książek o Waffen SS.Obecna historiografia cały czas się powiększa,lecz niektóre wątki zostają pominięte. Podstawową lekturą jest monografia Charlesa Sydnora Żołnierze zagłady Dywizja SS Totenkopf 1933-1945,autor spędził wiele miesięcy w archiwach amerykańskich i niemieckich badając szczegółowo losy dywizji.Autor skupił się na drodze bojowej dywizji Totenkopf.Monografia w małych ilościach opisuje wydarzenia lat 1944-1945,być może jest to spowodowane pożarem archiwum SS w 1945 roku. Drugą wartościową ksiązką jest opracowanie Chrisa Manna ZbrodniczeDywizje SS SS-Totenkopf Historia Dywizji Waffen SS.Zaletą opracowania jest czytelność i przejrzystość,co ułatwia odnalezienie szukanego wątku. Kolejna interesująca książka to wspomnienia żołnierza z dywizji Totenkopf Herberta Brunnegera Kto sieje wiatr...Opowieść żołnierza dywizji SS Totenkopf. Książka jest bardzo wciągająca,można ujrzeć własnymi oczami losy dywizji. Minusem wspomnień jest to, że autor czasami robi z siebie nieszczęśliwą ofiare wojny. Kolejne dwie książki w całości są poświęcone planom i działaniom operacji Cytadela pod Kurskiem, są to Operacja Cytadela największa bitwa w dziejach tadeusza Konieckiego i Kursk największa bitwa pancerna w dziejach świata M.K. Barbiera. Ogólną pracą dotyczącą uzbrojenia Waffen SS są Dywizje Waffen SS 1939-1945 Chrisa Bishopa. Książka ta ukazuje wszystkie rodzaje czołgów niemieckich użytych podczas II wojny światowej. Wyżej poruszane prace nie poruszały kwestii zachowań i stanu zdrowotnego wśród żołnierzy dywizji.Postanowiłem zbadać literature przedmiotu i wykazać umiejętności przeglądu poglądów o dywizji.

Nr.1,Theodor Eicke.

Źródło:C.Sydnor,Żołnierze zagłady Dywizja SS Totenkopf 1933-1945,Warszawa 1998.

Rozdział I. 1933-1940

I.1 Theodor Eicke

Theodor Eicke urodził sie 17 października 1892 roku w Hundingen w Alzacji jako jedenaste dziecko Heinricha Eickego-naczelnika stacji kolejowej.Mając 17lat wstąpił do 23.pułku piechoty w Landau jako kasjer.W 1914 roku otrzymał Krzyż Żelazny drugiej klasy za swój urząd w 3. i 22.pułku piechoty bawarskiej. Zawiedziony przegraną wojną opuszcza szeregi wojska w 1919 roku.Chcąc utrzymać swą rodzine został informatorem policyjnym,był nim do lipca 1920 kiedy zwolniono go za agitacje polityczną przeciw Republice Weimarskiej.Eicke stałą prace zdobył dopiero w 1923 w zakładach I.G. Farben w Ludwigshafen. Pełnił tam funkcje sprzedawcy i oficera ochrony. Niezadowolenie Eickego ze swego życia,zbliżyło go do NSDAP,do której wstąpił 1 grudnia 1928 roku. Jednocześnie został członkiem SA.W sierpniu 1930 Eicke przeszedł z SA do lepiej zorganizowanej SS.Umiejętności Eickego szybko doprowadziły go na stanowisko dowódcy kompanii w Ludwigshaufen, a później na dowódce batalionu w Nadrenii-Palatynacie.Sukces organizacyjny Eickego doprowadził go na stopień SS-Standartenfuhrera otrzymany z rąk Reichsfuhrera SS Heinricha Himmlera i dowództwo 10.pułku SS.W 1932 roku Eicke stracił prace w I.G. Farben i cały swój czas poświęcił SS.6 marca 1932 aresztowano Eickiego za posiadanie materiałów wybuchowych i planowanie zamachów politycznych w Bawarii.Skazany na 2lata,dzięki wstawiennictwu ministra sprawiedliwości Franza Gurtnera zostaje zwolniony z więzienia. Himmler chcąc go uchronić przed więzieniem wysyła go pod zmienionym nazwiskiem do Włoch,dając mu dowództwo w obozie zbiegłych essesmanów w Malcesine.W 1933 ogłoszono amnestie i Eicke mógł wrócić do Niemiec.Zaraz po powrocie Eicke wpadł w tarapaty związane z walką z Gauleiterem Burckelem o pułki SS w Palatynacie.Za kare został zamknięty w klinice psychiatrycznej w Wurzburgu.26 czerwca 1933 wypuszczono go z kliniki i Himmler przekazał Eickemu komendanture obozu koncentracyjnego w Dachau.20 czerwca 1934 Eicke otrzymał stanowisko Fuhrer im Stab Reichsfuhrera SS,dzięki temu wolnił się od zwierzchnictwa SS-Oberaschnitt Sud.30 czerwca 1934 Eicke wziął udział w nocy długich noży,wraz ze strażnikami z Dachau i Leibstandarte SS Adolf Hitler.4 lipca Eicke doznał zaszczytu egzekucji Ernesta Rohma.5 lipca mianowano Eickego Inspektorem Obozów Koncentracyjnych i Dowódcą Odziałów Wartowniczych SS.Eicke uzyskał w SS opinie twardego,drażliwego,podejrzliwego,kłótliwego,ambitnego fanatyka ideii narodowosocjalistycznej.W 1936 stworzył Totenkopfverbande,podwaliny pod przyszłe straże obozowe i żołnierzy Dywizji Waffen SS Totenkopf.W 1938 Eicke osiągnął szczyt swej władzy w SS,w latach późniejszych o losach Totenkopf decydowali Himmler i Hitler. W październiku 1939 stworzył i został dowódcą Dywizji Totenkopf.Uczestniczył w kampaniach francuskiej i rosyjskiej.26 lutego 1943 zmarł zestrzelony pod Charkowem,lecąc samolotem rozpoznawczym w celu odszukania i nawiązania kontaktu ze swoją dywizją.

I.2 Obozy koncentracyjne

Historia przyszłej dywizji znalazła swe zalążki w obozie koncentracyjnym w Dachau,kiedy Eicke otrzymał komendanture obozu.Eicke szybko zabrał się do pracy i zreformował system administracyjny,jednocześnie urozmaicając formy represji,kar i terroru w obozie. Pousuwał też kryminalistów i sadystów z szeregów strażniczych.Komendant wpajał strażnikom nienawiść do więźniów jako wrogów narodu.Stworzył regulamin w obozie,który póżniej rozpowszechnił w innych obozach.Kary wykonywano przy obecności wszystkich więźniów i strażników.W obozie dostarczano antyżydowskiej literatury by wzmocnić antysemityzm straży obozowej.Eicke usprawnił system administracyjny wprowadzając stanowiska kierownika wydziału medycznego,finansów i zaopatrzenia.Obóz podzielono na bloki,każdy blok składał się z 250 więźniów.W 1934 roku Eicke został mianowany Inspektorem Obozów Koncentracyjnych,od tej pory wszystkie obozy w kraju były mu podległe.W 1935 9000 więźniów zebrano w 7 dużych obozach: Dachau, Esterwagen, Lichtenburg, Sachsenburg, Columbia-Haus,Oranienburg,Fehlsbuttel. W 1938 roku funkcjonowały obozy: Dachau,Sachsenhausen,Buchenwald,Mauthausen,Lichtenburg.Podzielono obozy na 5 części:biura komendanta,nadzoru policyjnego,obóz właściwy,administracja obozu,odział medyczny.Wielu strażników służących pod Theodorem Eicke awansowało w późniejszych latach na komendantów obozów np. Rudolf Hoess w Auschwitz.

I.3 Totenkopfverbande

Theodor Eicke chcąc mieć wyszkoloną straż wartowniczą,zaczął szkolić i rozbudowywać jednostki SS Totenkopfverbande.W 1935 roku Totenkopfverbande posiadało 6 batalionów,posiadających nazwy regionów geograficznych np. SS Oberbayern dla obozu w Dachau.W 1936 roku Himmler dał zgode na powiększenie liczby strażników z 1800 do 3500 ludzi.Kandydaci na esesmanów musieli wykazać się czystym pochodzeniem rasowym,dobrym zdrowiem,wzrostem co najmniej 178cm i najlepiej by mieli między 17 a 22 lata.Na początku zgłaszali się ochotnicy między 25 a 30 rokiem życia.Selekcja była bardzo duża,np.11 kwietnia 1938 w Waidhofen na 140 ochotników selekcje przeszło pozytywnie tylko 11.W czasie poboru zdarzały się też wyjątki jak wcielenie do odziałów SS 15letniego Herberta Brunnegera,mającego 176cm i dobre zdrowie.Strażnicy,a później żołnierze Totenkopfverbande byli indoktrynowani,wmawiano im: nienawiść do więźniów,których uważano za wrogów narodowosocjalistycznego państwa ;że służą w najlepszych odziałach w Rzeszy,usunięcia z myślenia ochotników,że są strażnikami obozowymi,nakazywano wyrzeczenia religii chrześcijańskiej.W 1938 roku przegrupowano bataliony w 4 pułki: I Oberbayern, II Brandenburg,III Thuringen,IV Ostmark.

Każdy pułk miał 3 bataliony,w skład batalionu wchodziły 3 kompanie piechoty i 1 kompania karabinów maszynowych. W każdym miesiącu poświęcano 3 tygodnie na szkolenia i jeden tydzień na służbe w obozach.Celem Eickego było zżycie i stworzenie braterstwa wśród członków Totenkopf.Zainstalowano skrzynki,do których każdy żołnierz mógł wrzucić list,odczytywany tylko przez Eickego.W 1938 roku przejął osobistą kontrole nad dywizją Adolf Hitler,który kazał przekształcić SSTV w jednostki w pełni zmotoryzowane. Jednostki z Totenkopfverband-2 bataliony pułku Oberbayern brały udział w ataku na Czechosłowacje. Trudy 70 kilometrowego marszu do Czech opisuje Herbert Brunneger. W połowie 1939 roku SSTV liczyło 22 tysiące ludzi.Hitler wyznaczył role SSTV w kampanii w Polsce jako egzekutorów inteligencji i pozostałych odziałów polskich.Pułki Oberbayern,Brandenburg i Thuringen wkroczyły do Polski 13 września.22 wrzesnia pułk Brandenburg dokonał Judenaktion (plądrowanie sklepów,palenie synagog,mordowanie Żydów) we Włocławku,a 24 września rozstrzelano w Bydgoszczy 800 polskich intelektualistów.Na początku października Totenkopfverbande stała się Dywizją SS Totenkopf.W październiku 1939 roku 12.pułk Totenkopf dokonał rzeźi 1000 psychicznie chorych w Owińsku. Dywizja SS Totenkopf została skoszarowana na terenie opuszczonego obozu w Dachau.Przez całą jesień Eicke starał się o zaopatrzenie swej dywizji w żywność,broń,amunicje,samochody. Jednocześnie żołnierze byli ćwiczeni i indoktrynowani przez cały czas służby.

Rozdział II. 1940-1942

II.1 Bitwa o Francje

Od początku stycznia 1940 poprawiło się w znacznym wymiarze zaopatrzenie dywizji Eickego przez Wehrmacht. W czasie zimy oficerowie SS zostali przyjęci na kursy do szkół wojskowych. Gdy przeniesiono dywizje do Ludwisburga zniknął problem z zaopatrzeniem w żywność.W marcu przeniesiono dywizje do Korbach,gdzie 2 i 26 kwietnia wizytował ją generał Weichs,którego entuzjazm doprowadził do poprawy w zaopatrzeniu dział i samochodów.9 maja 1940 roku zaatakowano Belgie i Francje,SSTK znalazła się w odwodzie w 2. Armii w Grupie „A”.Dopiero 17 maja dywizja została wprowadzona do Francji w celu zabezpieczenia tyłów XV Korpusu Pancernego.20 maja SSTK zdobyła Cambrai,biorąc do niewoli 16 000 jeńców.21 maja żołnierze Totenkopf doznali pierwsze większe straty w bitwie pod Arras z próbującymi się wybić z kotła brytyjskimi wojskami i czołgami.Dywizja 22 maja dotarła do miejscowości Bethune,gdzie napotkała opór Brytyjczyków okopanych za kanałem.Wieczorem 24 maja udało się Eickiemu zdobyć przyczółek po drugiej stronie kanału La Bassee ,w tym samym czasie otrzymał rozkaz z XVI Korpusu Pancernego nakazujący mu powrócić na wschodni brzeg i prowadzić działania obronne. Odpoczynek wojsk niemieckich zakończył się 26 maja.Ofensywa została podjęta ponownie i 27 maja po ciężkich walkach,dom po domu,udało się opanować Bethune. Część brytyjskich żołnierzy broniła się aż do skończenia amunicji w miasteczku Le Paradis. SS-Obersturmfuhrer Fritz Knochlein i jego 14.kompania rozstrzelali 89 bezbronnych i rannych brytyjskich żołnierzy z 2 ustawionych cekaemów w Le Paradis.Knochlein kazał swoim żołnierzom dobijać wrogich żołnierzy za pomocą bagnetów i strzałów w głowe.Boje o kanał La Bassee kosztowały dywizje 157 poległych i ponad 500 rannych. O masakrze w Le Paradis,wiemy dzięki 2 brytyjskim żołnierzom: Albertowi Pooley i Wiliamowi O'Callaghan,którym udało się uciec i przeżyć wojne.Zeznania powyższych świadków doprowadziły w 1948 roku w Hamburgu do skazania Knochleina na kare smierci przez powieszenie. Za masakre w Le Paradis Eicke tłumaczył się przed Himmlerem,że Brytyjczycy używali pocisków dum-dum. W dniach 19-29 maj dywizja utraciła 1140 ludzi,w tym 300 oficerów co bardzo zirytowało Himmlera.SSTK przez kilka dni okupowała miasto Bolougne,a od 6 czerwca posuwała się na południe Francji.19 czerwca doszło do krwawych walk 5.kompanii z odziałami marokańskimi pod Dijon,nie brano jeńców-zabito wszystkich 30 Marokańczyków.Ostatnie starcia stoczno pod Villefranche.Dywizja zdobyła wielkie ilości materiałów owjennych,żywności i 230 000 litrów benzyny.Dywizja Totenkopf okupowała okolice Bordeaux od 30 czerwca 1940 do 3 czerwca 1941.

II.2 Barbarossa

Do 9 czerwca 1941 roku wszystkie odziały dywizji Totenkopf dotarły do swych kwater na terenie Prus Wschodnich.Znów SSTK znalazła się pod wodzą dowódcy 4.Grupy Pancernej generała Hoepnera.Eicke 14 czerwca zoorganizował spotkanie z oficerami dywizji i oznajmił im,że nowym celem Rzeszy będzie atak na Rosje w czasie 2 tygodni.Liczebność dywizji wynosiła 17 400 ludzi.Hitler 22 czerwca rozpoczął akcje „Barbarossa” i rozkazał zaatakować Związek Sowiecki na 3 frontach.Dywizja Totenkopf znów stała się jednostką rezerwową,weszła do akcji dopiero nocą z 24 na 25 czerwca w celu oczyszczenia lasów z Rosjan,naprawy dróg i ochrony tyłów LVI Korpusu Pancernego generała Mansteina. Pierwsze potyczki z Rosjanami odbyły się na terenie Litwy 27 czerwca.Esesmani zszokowani byli samobójczymi atakami Rosjan.SSTK dogoniła korpus pancerny Mansteina przed zmierzchem 30 czerwca w Dźwińsku.Dywizja Totenkopf przydzielona Mansteinowi zajęła jej prawe skrzydło.Po przekroczeniu Linii Stalina w okolicach Ostrowa,trasa dywizji biegła przez miasta łotewskie Krasława,Dagda,Skorłopowo,Opoczka.Wojska rosyjskie po raz pierwszy zatrzymały batalion Maxa Simona 1 lipca pod Dagdą przy użyciu artylerii i czołgów.Dywizja wyruszyła na południowy wschód od Rosenowa,mając za cel zaatakować Linie Stalina od południa.O północy tego samego dnia samochód z Theodorem Eicke wjechał na mine.Rozszarpana prawa stopa zmusiła dowódce dywizji do hospitalizacji w Niemczech.Dowództwo przejął Mathhias Kleinheisterkamp.11 lipca dywizja zdobyła miasto Opoczke.15 lipca dowódcą dywizji został generał Georg Keppler.Przez lipiec i sierpień żołnierze musieli przedzierać się przez bagna położone na zachód od jeziora Ilmeń. W dniach 19-21 sierpnia Korpus Mansteina i SSTK okrążyły i zniszczyły 34.Armie Woroszyłowa. Przez reszte miesiąca dochodziło do walk w rejonie rzeki Poły.15 września rozpoczęto budować schrony i ziemianki w okolicach Łuszna.21 września powrócił Eicke i objął dowodzenie.W drugiej połowie września doszło do serii kontrataków rosyjskich na Łuszno z użyciem nowych czołgów T-34 i lotnictwa. W październiku dywizja doszła do jeziora Ilmeń i się tam okopała na czas rosyjskiej zimy.

II.3 Kocioł Diemiański

Na początku 1942 roku ruszyła ogromna kontrofensywa wojsk radzieckich,składająca się że świeżych dywizji syberyjskich i kilkuset nowych czołgów T-34. 8 stycznia wojska rosyjskie zniszczyły 290. Dywizje Piechoty znajdującą się na lewej flance SSTK.Wojska radzieckie wchodziły coraz głębiej poprzez stworzony wyłom.8 lutego wojska radzieckie zamknęły w kotle dywizje Totenkopf,Korpusy II i X.Goring obiecał zapewnić zaopatrzenie samolotowe dla kotła diemańskiego.Hitler zakazał przebijania się na zachód.Generał Brockdorff nakazał stworzenie dwóch Kampfgruppen z dywizji SS,jedną dowodził Eicke,drugą Max Simon. Szczęśliwie dywizja Totenkopf otrzymała umundurowanie zimowe ze składów SS w Rydze,dzieki temu znalazła się w dużo lepszej sytuacji niż zamknięte w kotle dywizje Wehrmachtu.Eicke dowodzący najtrudniejszym,zachodnim frontem kotła pod koniec lutego stracił kontakt z innymi jednostkami i możliwość ewakuowania rannych do Diemiańska. Himmler 7 marca dostarczył 400 rezerwistów SS do kotła,było to jedyne dostarczenie nowych żołnierzy przez cały okres Kotła Diemiańskiego.Pod koniec marca ruszyła akcja Fallreep dowodzona przez generała Seydlitza mająca na celu odblokować kocioł.22 kwietnia ogłoszono przerwanie oblężenia,zaopatrzenie dostarczano barkami przez rzeke Łowat. Theodor Eicke i Max Simon prosili Himmlera o zluzowanie dywizji,która w 70% była w opłakanym stanie zdrowotnym. Himmler odrzucił prośby,ponieważ planował odnowienie dywizji od podstaw.Do końca maja stan osobowy dywizji spadł do 6700.W maju dotarło do dywizji Eickego 3000 nowych,niewyszkolonych żołnierzy.W połowie czerwca Himmler skierował Eickego na urlop,tymczasowe dowództwo przejął Max Simon. 26 czerwca Eicke otrzymał niespełnioną obietnice od Hitlera o zluzowanie dywizji.W lipcu ruszyła kolejna ofesnywa rosyjska,która doprowadziła Simona do rozpaczy.8 lipca zakazano Simonowi wysyłać żołnierzy na urlopy.18 lipca Rosjanie wybili 2 kompanie SSTK broniących wsi Wasielewczyzny do ostatniego człowieka.Simon odmówił wykonania rozkazu generała Brockdorffa w celu odbicia wsi,argumentując że w 2 dni stracił 532 ludzi.Sytuacja stawała się krytyczna,popsucie pogody w drugiej połowie sierpnia dało SSTK chwile odpoczynku. 28 sierpnia Hitler zarządził odbudowywanie dywizji we Francji.Wycofywanie resztek dywizji Totenkopf z frontu rozpoczęto w połowie października.Okolice Diemiańska przeżyło tylko 6400 żołnierzy.

Nr.2,Okolice Diemiańska.

Źródło: I.Baxter,Niemieckie Dywizje Pancerne 1939-1945,Warszawa 2010.

Rozdział III. 1943-1945

III.1 Charków

W okolicach Bordeaux między 1 listopadem 1942 a końcem stycznia 1943 roku reorganizowano i budowano od podstaw dywizje grenadierów pancernych Totenkopf. Hitler co kilka tygodni wzywał Eickego na osobiste raporty z postępów tworzenia dywizji. Utworzono pułk czołgów złożony z PzKpfw III,PzKpfw IV i dział szturmowych.W późniejszym czasie dołożono kompanie PzKpfw VI Tygrys.Dywizja otrzymała działa Pak 50 i 75mm.W listopadzie i grudniu dywizja Totenkopf służyła w południowej Francji jako ochrona wybrzeża.30 stycznia dywizja opuściła Bordeaux i przetransportowano ją pociągami do Kijowa.W Kijowie dywizja stała się częścią I Korpusu Pancernego Paula Haussera,złożoną z dywizji SS Leibstandarte i Das Reich.Dowódca Grupy Armii Południe Manstein chciał użyć Korpusu do okrązenia wojsk sowieckich w rejonie Dniepru.Niecierpliwość Eickego doprowadziła do zakopania się w błocie jego dywizji,co umożliwiło wykonanie planu Mansteina,który wiele dni kłócił się z Hitlerem.Hitler chciał odbić Charków.19 lutego dywizja Totenkopf dotarła do swego korpusu w okolicach Połtawy.Dywizja pancerna Hotha zaatakowała Rosjan czołowo,a dywizje Totenkopf i Das Reich uderzyły na tyły rosyjskiej 6. Armii i 1. Armii Gwardii.Rozpoczeła się rzeź uciekającej w chaosie i popłochu armii rosyjskiej.Podczas tej akcji zniszczono 615 czołgów,zabito 23 000 rosyjskich żołnierzy. Dywizja poniosła 26 lutego dotkliwą strate,Eicke chcąc odnaleźć swoją dywizje z którą stracił kontakt,szukał ją z samolotu rozpoznawczego Storch.Samolot został zestrzelony,a Eicke zmarł.W marcu Korpus Pancerny Haussera skierował się na Charków,by go odbić.3 marca okrążono i zniszczono ostatni sowiecki korpus pancerny broniący Charkowa. Doszło do walk ulicznych w Charkowie,które trwały 3 dni.11 marca Charków został zdobyty,poniesiono jednak wysokie straty w wysokości 11 500 ludzi.Po zdobyciu Charkowa armie pancerne Hotha i haussera ruszyły na Biełgorod.Udało się zdobyć Biełgorod 18 marca,akurat przed odwilżą,która uniemożliwiła wojskom rosyjskim kontratak.Na froncie Grupy Armii Południe zapanował kilkutygodniowy spokój.

Nr.3,Totenkopf i Tygrysy.

Źródło:Z.Lalak,Kursk 1943,Warszawa 2000.

III.2 Kursk

Fuhrer uszczęśliwiony ostatnimi sukcesami,postanowił jeszcze raz przejść do ofensywy na froncie wschodnim.Przeciwni operacji Zitadelle byli Hans Guderian i Manstein.Guderian uważał,że atak spowoduje zniszczenie wielu czołgów,których Rzesza nie zdoła wyprodukować w 1943 roku. Sowieci zdający sobie sprawę z powagi sytuacji,zaczeli tworzyć ogromną ilość okopów,pól minowych,zasieków,bunkrów,sprowadzano ogromne ilości wojska i uzbrojenia np.20 000 dział.Rosyjska armia posiadała 1 336 000 ludzi i 3444 czołgi,a armia niemiecka 900 000 ludzi i 2700 czołgów.Dywizja Totenkopf została zaopatrzona w Tygrysy,które podczas bitwy na Łuku Kurskim miały przejść chrzest bojowy. Operacja „Cytadela” rozpoczęła się o godzinie 3:50 5 lipca ostrzałem artyleryjskim i atakiem wojsk niemieckich z północy i południa.Dywizja Totenkopf atakowała od południa wraz z 4. Armią Pancerną Hotha,jako jej prawa flanka.Zadaniem dywizji była ochrona 4. Armii przed kontruderzeniami radzieckimi.Korpus Haussera posuwał się bardzo szybko, w 2 dni przejechał 32 km i stanął na linii kolejowej między Biełgorodem a Kurskiem. 8 lipca dywizja Totenkopf oczekiwała 167 Dywizje Piechoty,która miała zająć się ochroną flanki korpusu pancernego.Rosjanie wysłali korpus pancerny z odwodów,który miał na celu zniszczyć SSTK i wbić się na tyły Korpusu Pancernego SS.Na szczęście dla SSTK wrogi korpus został odkryty i zbombardowany przez Luftwaffe.10 lipca batalion Karla Ullricha przekroczył rzeke Psjoł.12 lipca doszło do największej bitwy w czasie operacji Cytadela pod Prochorowką,na 273 czołgi Korpusu Pancernego SS przypadło 850 czołgów radzieckich. Niemcy zostali zmuszeni do walki z czterokrotnie liczniejszym przeciwnikiem i przejścia do defensywy. Pod koniec dnia 14 lipca,sowieci zaprzestali ataków,lecz SSTK straciła połowe czołgów.Hitler 13 lipca odwołał operacje Cytadela z powodu lądowania aliantów na Sycylii.

III.3 Odwrót

Hitler chciał przerzucić SSTK na front włoski,lecz wydarzenia na froncie wschodnim uniemożliwiły ich realizacje.30 lipca SSTK brała udział w 3 dniowej walce obronnej wzdłuż rzeki Mius.Na początku sierpnia ruszyła potężna ofensywa radziecka w kierunku Charkowa,dywizja Totenkopf otrzymała rozkaz obrony Charkowa od zachodu. 22 sierpnia niemieckie odziały opuściły Charków. Totenkopf otrzymała rozkaz ochraniania odwrotu wojsk niemieckich za rzeke Dniepr.27 października dywizja odepchneła rosyjską ofensywe na Krzywy Róg.Przez listopad i grudzień 1943 roku SSTK broniło Krzywego Rogu,ważnego miasta strategicznego.W styczniu i lutym 1944 roku wojska walczyły wokół Kirowogardu i rzeki Bug.W marcu przetransportowano dywizje nad rzeke Dniestr.W czerwcu i lipcu SSTK była przerzucana z miejsca na miejsce.18 lipca opuściła Grodno i wyruszyła w kierunku Warszawy.Między 25 a 28 lipcem dywizja Totenkopf walczyła w okolicach Siedlec,a później ochraniała odwrót wojsk niemieckich do Warszawy.Totenkopf walczyła do 21 września w okolicach Warszawy.W grudniu na rozkaz Hitlera przeniesiono dywizje na Węgry i 1 stycznia rozpoczęto atak w celu odblokowania Budapesztu.Przez cały styczeń poruszano się do przodu bardzo powoli,aż się okopano w oczekiwaniu na wsparcie.W marcu 1945 roku do dywizji Totenkopf i Wiking dołączyła 6. Armia Pancerna SS.Rozpoczęto operacje Fruhlingserwachen.Operacja ta miała na celu odzyskanie pól naftowych wokół Balatonu i wyparcie Rosjan za Dunaj.13 marca natarcie zostało zatrzymane.Zaczęto wycofywać się do Wiednia.9 maja dywizja Totenkopf poddała się Amerykanom w Linzu.Amerykanie przekazali żołnierzy Rosjanom,a ci wysłali ich do obozów w Rosji.

Udało mi się szczegółowo opisać dzieje dywizji Totenkopf,uwzględniając wszystkie aspekty przy tworzeniu dywizji i jej późniejszych działaniach. Ukazałem losy dywizji z wielu płaszczyzn,zarówno uczestników wydarzeń jak i opracowań historyków. Zwycięstwa dywizji w 1942 i 1943 doprowadziły do rozwoju Waffen SS,powstawały nowe dywizje SS,otrzymywano w pierwszeństwie przed Wehrmachtem zaopatrzenie. Wyniki działań zbrojnych dywizji Totenkopf znacząco opóźniły upadek III Rzeszy.Resztki dywizji Totenkopf Rosjanie wysłali do obozów na Syberii,mało kto miał możliwość powrotu z Rosji do domu. Tragiczny los,który spotkał tych co przetrwali nie był sprawiedliwy. Żołnierze Ci byli bardzo młodzi,od najmłodszych lat indoktronowano ich,wielu z nich wstąpiło do SS z pobudek patriotycznych,wielu zostało powołanych z przymusu do służby. Niewielu żołnierzy pełniących służbe w obozach,brających udział w masakrze w Le Paradis.Czy można było masowo ukarać całą dywizje za decyzje dowódców? Zwykły żołnierz nie miał wyboru,musiał spełnić rozkaz.

Bibliografia

Barbier M.,Kursk największa bitwa pancerna w dziejach świata,Warszawa 2010.

Baxter I., Niemieckie dywizje pancerne 1939-1945,Warszawa 2010.

Bishop C., Dywizje Waffen SS 1939-1945,Warszawa 2009.

Brunnegger H.,Kto sieje wiatr...opowieść żołnierza dywizji SS „Totenkopf”,Kraków 2006.

Hoss R.,Autobiografia Rudolfa Hossa komendanta obozu oświęcimskiego,Warszawa 1989.

Konecki T.,Operacja Cytadela największa bitwa w dziejach,Warszawa 2005.

Lalak Z.,Kursk 1943,Warszawa 2000.

Magenheimer H.,Hitler Strategia klęski 1940-1945,Warszawa 2004.

Mann C.,SS-Totenkopf historia Dywizji Waffen SS 1940-1945,Warszawa 2008.

Poznański S.,Walka,Śmierć,Pamięć1939-1945,Warszawa 1963.

Sydnor C., Żołnierze zagłady dywizja SS "Totenkopf" 1933-1945,Warszawa 1998.

Spis treści

Wstęp............................................................................................................................2

Theodor Eicke...............................................................................................................3

Obozy Koncentracyjne..................................................................................................4

Totenkopfverbande.......................................................................................................5

Bitwa o Francje.............................................................................................................6

Barbarossa.....................................................................................................................7

Kocioł Diemiański........................................................................................................8

Charków.......................................................................................................................10

Kursk............................................................................................................................11

Odwrót.........................................................................................................................12

Zakończenie..................................................................................................................13

Bibliografia..................................................................................................................14

Spis treści......................................................................................................................15

C.Mann,Zbrodnicze dywizje SS SS Totenkopf Historia Dywizji Waffen SS 1940-1945,Warszawa 2001,s.145.

C.Sydnor,Żołnierze zagłady Dywizja SS Totenkopf 1933-1945, Warszawa 1998,s.4.

SA.-Sturmabteilung.Odziały Szturmowe,organizacja paramilitarna działająca w latach 1920-1934 na terenie Niemiec

C.Sydnor,op.cit,s.5.

C.Sydnor,op.cit,s.8.

C.Sydnor,op.cit,s.20.

R.Hoss,Autobiografia Rudolfa Hossa komendanta obozu oświęcimskiego,Warszawa 1989,s.56.

C.Sydnor,op.cit,s.16.

C.Mann,op.cit,s.26.

H.Brunneger,Kto sieje wiatr...Opowieść żołnierza Dywizji SS Totenkopf,Kraków 2006,s.8.

C.Sydnor,op.cit,s.26.

C.Mann,op.cit,s.32.

H.Brunneger,op.cit,s.39-47.

S.Poznański,Walka,Śmierć,Pamięć1939-1945,Warszawa 1963,s.15-20.

C.Sydnor,op.cit,s.70.

C.Mann,op.cit,s.77.

H.Brunneger,op.cit,s.86.

C.Sydnor,op.cit,s.129.

H.Magenheimer,Hitler Strategia klęski 1940-1945,Warszawa 2004,s.42.

C.Sydnor,op.cit,s.136.

C.Sydnor,op.cit,s.177.

C.Mann,op.cit,s.106.

C.Sydnor,op.cit,s.207.

C.Mann,op.cit,s.109.

T.Konecki,Operacja Cytadela największa bitwa w dziejach,Warszawa 2005,s.30-50.

M.Barbier,Kursk największa bitwa pancerna w dziejach świata,Warszawa 2010,s.35-42.

C.Bishop,Dywizje Waffen SS 1939-1945,Warszawa 2009,s.51.

10

---