Domowe urządzenia
RTV i AGD

OiZB

Celem projektu jest przedstawienie, jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa na etapie produkcji, użytkowania i utylizacji niosą ze sobą urządzenia i sprzęty na co dzień używane w większości gospodarstw domowych także pokazanie w jaki sposób chronić się i zwalczać te zagrożenia

1. USTAWA O OGÓLNYM BEZPIECZEŃSTWIE PRODUKTÓW.

Zapewnienie bezpieczeństwa produktów uważane jest za podstawowe prawo konsumenta. Nie jest on jednak w stanie sam go egzekwować, roszczenia odszkodowawcze przysługują dopiero, gdy poniesie szkodę powstałą wskutek jego braku. Zagwarantować mu takie bezpieczeństwo mogą jedynie działania o charakterze profilaktycznym. To od nich zależy, jakie produkty, o jakim poziomie bezpieczeństwa znajdują się na rynku. Przedmiotem działań państwa i domeną prawa administracyjnego jest, zatem określenie, jakim cechom musi odpowiadać produkt określony jako bezpieczny, i egzekwowanie tego.

Ustawa z 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz.U. Nr 15, poz. 179) obowiązująca od 8 września 2000 r. określa ogólne wymagania dotyczące bezpieczeństwa produktów, a także nakłada, zwłaszcza na producentów, nowe obowiązki, za naruszenie, których będą im groziły sankcje karne.

Ustawa formułuje definicje produktu, producenta i sprzedawcy.

Producent to przedsiębiorca, który wytwarza, wprowadza do obrotu lub naprawia produkt. Jest nim też jego przedstawiciel oraz każda osoba, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź inne oznaczenie. Za producenta uważa się również importera oraz każdego, kto prowadząc działalność gospodarczą, może mieć wpływ na bezpieczeństwo produktu. Sprzedawcą jest przedsiębiorca, który uczestniczy w obrocie handlowym i którego działalność nie wpływa na bezpieczeństwo produktu. Natomiast produktem w rozumieniu ustawy jest rzecz zarówno nowa, używana, naprawiona lub regenerowana. Każdy producent ma obowiązek wprowadzać na rynek tylko produkty bezpieczne, dostarczać konsumentom oraz sprzedawcom pełnych informacji o ewentualnych zagrożeniach w czasie normalnego sposobu i czasu korzystania z produktu. Musi też przeciwdziałać zagrożeniu, np. testować próbki produktów, właściwie oznaczać produkty lub ich serie. Informacje oraz oznaczenia powinny być napisane po polsku, sformułowane jasno i zrozumiale, powinny zawierać nazwę produktu, znak towarowy, firmę, nazwę lub imię i nazwisko producenta oraz jego adres (sposób oznakowania określają odrębne przepisy).

Według ustawy produkt spełnia ogólne wymagania bezpieczeństwa, jeżeli w zwykłych warunkach (lub innych dających się rozsądnie przewidzieć) nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów, może natomiast stwarzać znikome zagrożenie, jeśli da się ono pogodzić ze zwykłym używaniem produktu i jednocześnie uwzględnia wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony bezpieczeństwa, życia i zdrowia ludzkiego. O ewentualnych zagrożeniach podczas normalnego korzystania z produktu producent musi poinformować konsumentów i sprzedawców.

Nadzór nad bezpieczeństwem produktów sprawuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który wykonuje swoje zadania przy pomocy Inspekcji Handlowej polegające na kontroli jakości i bezpieczeństwa towarów i usług, w szczególności zagrażających życiu i zdrowiu konsumentów oraz przeprowadzaniu w laboratoriach Inspekcji badań produktów stwarzających lub mogących stwarzać zagrożenie. W przypadku ujawnienia, w wyniku przeprowadzonych kontroli, produktów stwarzających lub mogących stwarzać zagrożenie dla konsumentów, Inspekcja Handlowa wycofuje z obrotu towa­ry objęte kontrolą,

UOKiK prowadzi rejestr produktów niebezpiecznych (www.UOKiK.gov.pl) jak również system szybkiego powiadamiania o produktach niebezpiecznych (KSIPN), które służą ujawnianiu informacji o tego typu produktach.

Po wejściu do Unii Europejskiej, Polska będzie mogła korzystać z systemu RAPEX (Rapid Exchange of Information System), międzynarodowego, wspólnotowego systemu wymiany informacji o produktach niebezpiecznych funkcjonującego w strukturach Komis Europejskiej. Jak dotąd Polska korzystała z podobnego systemu powiadamiania

Już w fazie produkcji artykuły gospodarstwa domowego stanowią zagrożenie dla środowiska a pośrednio także dla zdrowia człowieka. Wiąże się to z tym, że do ich produkcji wykorzystuje się głównie takie materiały jak szkło, metale, tworzywa sztuczne, guma itp., których otrzymanie jest konsekwencją wielu różnych procesów wpływających negatywnie na środowisko naturalne.

2. PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE EMITOWANE PRZEZ URZĄDZENIA.

Rzadko zastanawiamy się, jaki wpływ na nasze zdrowie mogą mieć urządzenia przydatne na co dzień. Wiąże się to z dawką promieniowania elektromagnetycznego, które emituje sprzęt AGD, audio-video, komórki, komputer itd. Warto, więc wiedzieć co nam grozi ze strony konkretnego urządzenia, a także co zrobić by tę groźbę zniwelować. Na początek parę słów Promieniowaniu Elektromagnetycznym niskich częstotliwości, które jest emitowane przez lampy katodowe, czyli przez ekrany telewizorów i ekrany monitorów komputerowych, oraz przez różne urządzenia elektryczne, począwszy od linii przesyłowych wysokiego napięcia, a skończywszy na różnych źródłach odbioru energii elektrycznej, takich jak telewizory, komputery, suszarki, golarki, kuchenki mikrofalowe, lodówki czy telefony komórkowe.

Pola te wytwarzane są nie tylko przez wszystkie urządzenia elektryczne, ale również przez przewody zasilające. Najczęściej spotykamy się z polami zmiennymi małej częstotliwości 50Hz, cechującej sieci zasilane nasze domy. Pole elektromagnetyczne jest wynikiem obecności napięcia w urządzeniu elektrycznym oraz w przewodzie doprowadzającym. Stąd wokół lampki występuje pole elektryczne, nawet jeśli jest wyłączona. Pole to może występować wszędzie tam, gdzie znajdują się przewody zasilające. Jednakże przy zasilaniu 230V to pole jest bardzo małe 1-100mV. Każdy przepływ energii powoduje powstanie Pola Elektromagnetycznego (PEM), które nakładając się na inne pola tworzą smog elektromagnetyczny (SEM), otaczający nas zewsząd i powodujący różnego typu zaburzenia zdrowotne. Naukowcy twierdzą, że to właśnie SEM jest główną przyczyną powstawania chorób cywilizacyjnych. Pole elektromagnetyczne powoduje obniżenie wydolności immunologicznej, co sprzyja rozwojowi np. chorób nowotworowych czy też tak powszechnej alergii, którą stwierdza się już u co trzeciego statystycznego Europejczyka , a przewidywania specjalistów mówią o tym, iż w ciągu 10 lat liczba tych nieszczęśników może się podwoić. Tu należy wspomnieć o PEM niskich częstotliwości, które jest emitowane przez ekrany telewizorów i komputerów. Jest to bardzo istotny problem, który dotyczy każdego z nas i u każdego człowieka może powodować w pewnym momencie problemy zdrowotne. Co może powodować pole elektromagnetyczne u ludzi? Energia pól elektromagnetycznych absorbowana bezpośrednio w organizmie powoduje powstawanie w nim elektrycznych prądów indukowanych oraz podgrzewanie tkanek. Może to być przyczyną niepożądanych efektów biologicznych i w konsekwencji zmian stanu zdrowia (czasowego i trwałego). Mimo wieloletnich badań w celu ustalenia czy wieloletnia, chroniczna ekspozycja na pola o natężeniach niewywołujących istotnych zmian krótkoterminowych może wpływać na stan zdrowia ludzi, wciąż nie ma ostatecznych rozstrzygnięć w tej sprawie.

Rys - Symulacje numeryczne prądu indukowanego w ciele człowieka
znajdującego się w polu magnetycznym o polaryzacji poziomej

U ludzi długie oglądanie telewizji w odległości mniejszej niż ośmiokrotność przekątnej ekranu może powodować następujące objawy: Obniżenie wydolności immunologicznej, częste infekcje, alergię i inne schorzenia przewlekłe. Obniżenie płodności i ogólnie rzecz biorąc problemy z rozrodczością - dotyczy to obu płci. Zespół przewlekłego zmęczenia niewiadomego pochodzenia, bóle głowy. U dzieci kłopoty z zapamiętywaniem oraz wzrost agresywności. Zmniejszenie wydajności pracy oraz wzrost absencji chorobowej. Są to najczęstsze zagrożenia, które wiążą się z polem elektromagnetycznym, a ponieważ przeciętny statystyczny Polak spędza przed telewizorem ok. 4 godz. dziennie, dość często po 8 godz. w pracy przy komputerze, stanowi to pewien problem. Poza tym nie trzeba bezpośrednio pracować przy komputerze, wystarczy, że obok lub za nami jest monitor czy telewizor, który emituje pole elektromagnetyczne odczuwalne przez nasze komórki i tkanki.

Sposób i skutki oddziaływania pól elektromagnetycznych bezpośrednio na ciało człowieka zależą od ich częstotliwości i natężenia. Pola elektromagnetyczne w przeciwieństwie do wielu fizycznych czynników środowiska, jak np. hałas, nie są z reguły rejestrowane przez zmysły człowieka, dlatego niemożliwe jest intuicyjne dostosowanie sposobu postępowania człowieka do stopnia zagrożenia.

Co zrobić, aby chronić się przed szkodliwym wpływem pola elektromagnetycznego?

Sprzęt audiowizualny

Żelazna zasada brzmi, im dalej od telewizora się znajdujesz tym lepiej. Badania potwierdziły większą szkodliwość promieniowania emitowanego z tyłu odbiornika niż od strony ekranu Siadaj, więc przynajmniej dwa metry od telewizora (zalecana odległość to ośmiokrotność przekątnej ekranu). Jeśli to tylko możliwe, należy zrezygnować ze sprzętu audiowizualnego w sypialni, ponieważ stwierdzono, że jego obecność, zwłaszcza głośników o dużej mocy (nawet gdy są wyłączone), zakłóca naturalne pole magnetyczne, co może być szkodliwe dla zdrowia. Bardzo szkodliwe dla człowieka jest także ustawianie telewizora w przylegającym pokoju sypialni w taki sposób, że jego tył znajduje się na wysokości głowy śpiącego. Podobnie rzecz się ma z anteną satelitarną usytuowaną na ścianie sypialni. Ze względu na swój kształt i materiał znakomicie ściąga promieniowanie i jeśli jej tył skierowany jest na pokój - przenika ono do wnętrza i może powodować u lokatorów poczucie niepokoju, zmęczenia, bóle głowy, problemy ze snem. Natomiast, jeśli śpisz w pomieszczeniu, w którym znajduje się sprzęt audiowizualny, zadbaj by telewizor stał przynajmniej dwa metry od twojego łóżka, a głośniki o dużej mocy przynajmniej trzy. Tył anteny powinien znajdować się, chociaż dziesięć metrów od łóżka czy innego miejsca wypoczynku lub pracy. Zaleca się nawet wyłączanie aparatu z sieci na noc. Należy pamiętać by nie spać z głową przy ścianie, za którą stoi telewizor.

Monitor komputerowy

Także monitor komputerowy emituje pole elektromagnetyczne, które powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego pomiędzy człowiekiem a ekranem. Nasza twarz przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak naładowany elektrycznie ekran. Kurz wywołuje alergię, podrażnia oczy, pogarsza proces oddychania oraz pogarsza jakość obrazu (zabrudzenia ekranu). Silne pole elektromagnetyczne może powodować ujemną dla zdrowia polaryzację ładunków elektrycznych wewnątrz organizmu i zaburzenia procesów bioelektrycznych.  Właściwie wszystkie monitory sprzedawane obecnie spełniają bardzo rygorystyczne normy bezpieczeństwa (TCO), ale warto kupić markowy  monitor. Jednym z najważniejszych parametrów mających wpływ na "przyjazność" monitora dla oczu jest częstotliwość odświeżania obrazu. To ona decyduje o migotaniu ekranu. Należy zwracać uwagę, by nie była mniejsza niż 85 Hz.

Kuchenka Mikrofalowa

W życiu codziennym duże dawki promieniowania możemy otrzymać z kuchenek mikrofalowych. Urządzenia te, pracujące na częstotliwości 2,45 GHz i z mocą do 1 kW, mogą wytwarzać w swoim otoczeniu pola elektromagnetyczne odpowiadające strefom ochronnym BHP. Naświetlenie promieniowaniem pochodzącym z domowej kuchenki nie stanowi zagrożenia tak długo, jak wszystkie mechanizmy zabezpieczające znajdujące się w urządzeniu są sprawne, a w szczególności gdy kuchenka jest wyposażona w automatyczny wyłącznik, który uruchamia się kiedy otwierane są drzwi kuchenki. Pracująca kuchenka może jednak stanowić potencjalne zagrożenie, jeśli uszczelka na drzwiach jest uszkodzona lub zanieczyszczona jedzeniem, albo jeśli kuchenka zostanie upuszczona lub wybuchnie w jej wnętrzu pożar. W każdym z tych przypadków należy bezwzględnie oddać kuchenkę do naprawy lub wymienić na nową. Ważna może być informacja, że narażenie się na promieniowanie spada gwałtownie wraz ze wzrostem odległości od kuchenki i metr od niej wynosi jedną setną (0.01) maksymalnej dawki, uznanej za bezpieczną. W przypadku kuchenki mikrofalowej istnieje jednak poważne ryzyko narażenia się na poparzenia od umieszczanych we wnętrzu pojemników, przegrzanego pożywienia oraz urazy na skutek wybuchu przygotowywanego posiłku. Szczególną uwagę należy zwracać przygotowując posiłki dla niemowląt. Po podgrzaniu mleka należy sprawdzić, czy nie występują w nim tzw. gorące punkty. Tworzą się one, ponieważ kuchenki mikrofalowe ogrzewają posiłki niejednorodnie, niektóre miejsca mają znacznie wyższą temperaturę od innych. Z zewnątrz mleko może mieć odpowiednią dla niemowlęcia temperaturę, podczas gdy niektóre jego obszary mogą być bardzo gorące, co może spowodować poważne oparzenia. Zaleca się, aby po podgrzaniu płynu w kuchence mikrofalowej, silnie nim wstrząsnąć i pozostawić na 30 sekund, przed sprawdzeniem temperatury. Generalnie kuchenki mikrofalowe gotują szybciej i niszczą mniej witamin niż tradycyjne metody gotowania. Poniżej przedstawiono kilka porad podczas korzystania z kuchenek mikrofalowych:

• Nakłuwaj gotowane torebki plastikowe zawierające posiłek oraz żywność, która ma grubą skórę (pomidory, parówki) aby uwolnić parę wodną w czasie gotowania

• Nigdy nie gotuj jaj w skorupkach.

• Usuwaj wszelkie pokrywki i przykrywaj pojemniki plastikiem.

• Nie uruchamiaj pustej kuchenki mikrofalowej. Na wszelki wypadek zawsze trzymaj w niej szklankę wody.

• Czyść regularnie płynem do czyszczenia i wodą wnętrze kuchenki oraz drzwi i uszczelkę.

• Nie uruchamiaj kuchenki, jeśli coś blokuje drzwi.

• Usuwaj metalowe taśmy, które mogą się znajdować na torebkach. Działają one jak antena i mogą wywołać pożar.

• Nigdy nie używaj papierowych toreb do przyrządzania posiłku (np. popcornu). One także mogą się zapalić.

Bezpieczeństwo

Jak z każdym urządzeniem elektrycznym należy obchodzić się ostrożnie, tym niemniej przy sprawnie działającym i właściwie podłączonym urządzeniu nie grozi nam bliski kontakt z prądem. Same mikrofale są niebezpieczne tylko w wypadku wydostania się poza urządzenie, aby tego uniknąć należy pamiętać o szczelnym zamykaniu drzwiczek, dbać o czystość urządzenia, szczególnie na styku drzwiczki, uszczelka, nie używać do czyszczenia szorstkich środków. Nie traktować szkła w drzwiczkach jak telewizora i nie obserwować zbyt długo, co tam się dzieje, szczególnie dotyczy dzieci. Pamiętajmy, że niektóre potrawy po wyjęciu z mikrofalówki mogą się jeszcze jakiś czas gotować w środku. Podczas pracy kuchenki wskazane jest opuszczenie pomieszczenia, w którym się ona znajduje lub zachowanie odległości min 2 m. W miarę upływu czasu kuchenki mikrofalowe tracą szczelność elektryczną, co powoduje wzrost promieniowania. Można zatem co dwa - trzy lata oddawać kuchenkę do serwisu, gdzie sprawdzą czy promieniowanie nie przenika przez drzwiczki, zawiasy i tył urządzenia.

Golarka, Suszarka do włosów

Także te urządzenia wytwarzają promieniowanie elektromagnetyczne, na szczęście używamy ich przez krótki czas Kupując golarkę należy wybierać modele na baterię lub golące na mokro, wytwarzają one promieniowanie elektromagnetyczne o mieszanej częstotliwości, są więc bezpieczniejsze. Suszarka podobnie jak Golarka emituje pole elektromagnetyczne, które jeśli znajdzie się w pobliżu głowy może spowodować problemy z zasypianiem (zaburzenie wytwarzania melatoniny). Warto pomyśleć o zainstalowaniu w łazience suszarki na stałe do ściany, z giętką rurą, którą leci ciepłe powietrze, wytwarza o wiele mniej promieniowania.

Do tej pory o problemie obciążenia polem elektromagnetycznym nie mówi się w sposób otwarty jest on tłumiony i wyciszany przez lobby komputerowo - telewizyjne. Zapomina się ciągle, że profilaktyka jest znacznie tańsza i efektywniejsza niż leczenie, które bardzo często nie daje pozytywnych efektów, szczególnie w schorzeniach przewlekłych, powstających w znacznej mierze wskutek częstych obciążeń polem elektromagnetycznym. Należy jednak pamiętać, że pomimo prób nie udowodniono dotychczas, aby pole o częstotliwości 50Hz nawet o natężeniu 20-30kV/m miało bezpośredni wpływ na zdrowie człowieka. Oczywiście takiego wpływu się nie wyklucza, a zwłaszcza przy oddziaływaniu długotrwałym.

3. BEZPIECZEŃSTWO UŻYTKOWANIA URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH.

Do wypadków najczęściej dochodzi w domach, podczas niewłaściwej eksploatacji sprzętu AGD lub prób naprawy urządzeń elektrycznych bez potrzebnych do tego umiejętności i bez zachowania należytych środków ostrożności. Często użytkownicy nie pamiętają o podstawowych zasadach bezpieczeństwa . Dzisiejsza technologia jest do tego stopnia zaawansowana, że obsługa urządzeń elektrycznych niejednokrotnie ogranicza się jedynie do podłączenia ich do sieci i wciśnięcia odpowiedniego przycisku. Istnieją jednak wymogi bezpieczeństwa, których nie można pominąć ani zlekceważyć. Przede wszystkim większość nowoczesnych urządzeń AGD, takich jak: lodówki, pralki, piece akumulacyjne czy żelazka wymaga zastosowania instalacji z przewodem ochronnym. W nowym budownictwie gniazda elektryczne są już przystosowane do zasilania tego typu urządzeń, natomiast w starych budynkach wymagają zbudowania dodatkowej instalacji ochronnej. Warto więc przed dokonaniem zakupu zorientować się czy nowy sprzęt może zostać podłączony do domowej instalacji elektrycznej. Zdarza się, że decydujemy się na samodzielną naprawę niektórych sprzętów domowych. Tymczasem bez odpowiednich uprawnień nie wolno tego robić, gdyż w najlepszym wypadku zepsujemy całkowicie dane urządzenie. Naprawy, niejednokrotnie amatorskie i prowizoryczne, usuwają jedynie na jakiś czas awarię. Bezpieczniej jest zwrócić się do specjalisty, który usunie każdą usterkę. Czasami usterka ogranicza się do punktowego uszkodzenia kabla. Przede wszystkim nie wolno dotykać uszkodzonych kabli i wtyczek, gdy urządzenie znajduje się pod napięciem. Należy najpierw odciąć zasilanie, a następnie wymienić przewód na nowy. „Zabezpieczenie“ przewodu jakąkolwiek izolacją, np. taśmą izolacyjną, samoprzylepną czy plastrami, nie rozwiąże trwale problemu, a jedynie zwiększy prawdopodobieństwo porażenia prądem na skutek przebić w uszkodzonym miejscu

Domowe sprzęty i urządzenia

Domowe sprzęty i urządzenia w większości zasilane są energią elektryczną. Nowoczesny sprzęt AGD jest zazwyczaj wyposażony w stosowne systemy przeciwporażeniowe i jest dla Ciebie bezpieczny. By takim pozostał, należy jednak pamiętać o kilku ważnych zasadach:

• Przed kupieniem nowego urządzenia zasilanego prądem elektrycznym sprawdź, czy Twoja domowa instalacja elektryczna jest przystosowana do jego podłączenia.

• Nie naprawiaj samodzielnie domowego sprzętu elektrycznego, nawet jeśli Ci się wydaje, że „trochę się na tym znasz”.

• Zanim wymienisz żarówkę, koniecznie odłącz dopływ prądu.

• Większość nowoczesnego elektrycznego sprzętu AGD (lodówki, pralki, piece akumulacyjne, bojlery, kuchenki elektryczne, żelazka) wymaga zastosowania instalacji uziemiającej.

• Nie dotykaj uszkodzonych kabli i wtyczek. W takich sytuacjach najpierw wyłącz bezpieczniki.

• Nie naprawiaj uszkodzonych przewodów elektrycznych taśmą izolacyjną, samoprzylepną lub plastrami. Koniecznie wymień je.

• Nie dotykaj mokrymi rękami urządzeń zasilanych prądem.

• Nie należy obsługiwać urządzeń elektrycznych mokrymi rękami lub stojąc na mokrej podłodze,

• W łazience gromadzi się dużo pary wodnej, co sprzyja przewodnictwu elektrycznemu. Kąpiąc się w wannie, nigdy nie używaj równocześnie suszarki do włosów, lokówek oraz innych podręcznych, domowych urządzeń elektrycznych.

• Nie odchodź od włączonego żelazka, nie okręcaj go sznurem, gdy jest jeszcze gorące - to może uszkodzić izolację przewodu zasilającego.

• Nie wyciągaj wtyczki z gniazdka, ciągnąc za sznur. Wyciągnij ją, przytrzymując jedną ręką obudowę gniazdka, a drugą ciągnąc wtyczkę.

• Nie użytkuj, niesprawnych urządzeń elektrycznych, z popękaną obudową lub uszkodzoną izolacją

• W żadnym wypadku nie wolno zdejmować osłon (obudów) z urządzeń elektrycznych włączonych do sieci (np. nie wolno zdejmować osłony tylnej z telewizora),

• Manipulować innymi niż przeznaczone do tego celu elementami urządzenia, w czasie gdy jest ono włączone do sieci,

• Zmieniać typu wtyczki zainstalowanej przy sznurach urządzeń przenośnych, np. nie wolno wymieniać wtyczki ze stykiem ochronnym na wtyczkę bez takiego styku,

Sprzęty RTV, urządzenia AGD działają dzięki przepływowi prądu elektrycznego. Porażenie prądem może zdarzyć się przy użytkowaniu uszkodzonych urządzeń elektrycznych lub niepełnosprawnej instalacji elektrycznej. Może ono zdarzyć się także wtedy, gdy urządzenia i instalacja są bez zarzutu pod względem technicznym, ale użytkujący je człowiek popełnił błąd, który spowoduje porażenie. Ponieważ dziś trudno wyobrazić sobie życie bez wykorzystywania energii elektrycznej zatem musimy nauczyć się z nią współistnieć zwiększając do maksimum możliwości jakie nam daje ale ograniczając do minimum zagrożenia jakie ze sobą niesie. Przede wszystkim należy sprawdzić czy wszystkie urządzenia elektryczne w naszym gospodarstwie posiadają znaczek:

Oznacza on, że są skonstruowane i wykonane w taki sposób, aby przy prawidłowym użytkowaniu były bezpieczne.
Oprócz tego instalacja elektryczna w naszych domach musi być zaprojektowana i wykonana w taki sposób, aby zapewniała pełne bezpieczeństwo nawet wtedy, gdy uszkodzeniu ulegnie przyłączone do niej urządzenie. Gdy urządzenia elektryczne używane są w pomieszczeniach, w których zagrożenie porażeniem jest większe, np. na skutek zalania lub zawilgocenia urządzenia, co może zdarzyć się w kuchni, łazience, na otwartej przestrzeni, budowie, stosuje się ochronę przeciwporażeniową dodatkową np. wyłączniki różnicoprądowe. Są to obwody, które w przypadku zwarcia w instalacji elektrycznej powodują natychmiastowe odłączenie napięcia.

Stosowane rozwiązania w zakresie ochrony przed porażeniem prądem przez urządzenia elektryczne.

IZOLACJA ROBOCZA

Jest podstawowym sposobem ochrony przeciwporażeniowej, w którą wyposażone jest każde urządzenie elektryczne w domu (np. plastikowe obudowy). W trakcie używania urządzenia należy zwrócić uwagę na ruchome przewody urządzeń ręcznych (sznury przyłączeniowe) - czy przewody nie są popękane, poprzecinane lub wyrwane z wtyczki lub obudowy urządzenia, a obudowa nie jest pęknięta lub rozkręcona.
Na wypadek gdyby izolacja uległa osłabieniu lub uszkodzeniu np. na skutek zawilgocenia, dla zapewnienia skutecznej ochrony, stosuje się środki dodatkowej ochrony przeciwporażeniowej. Stosowane w gospodarstwach domowych urządzenia elektryczne, można podzielić na urządzenia z zastosowaną podwójną izolacją lub przystosowane do szybkiego samoczynnego wyłączenia (zerowania, uziemienia lub zastosowania wyłącznika różnicowoprądowego).

PODWÓJNA IZOLACJA

Podwójna izolacja oznacza, że urządzenie elektryczne zostało wykonane w taki sposób, aby uniemożliwić pojawienie się napięcia rażenia, w przypadku uszkodzenia izolacji roboczej, na elementach, które mogą zostać dotknięte przez użytkownika. Korzystając z urządzeń oznaczonych symbolem podwójnej izolacji znacznie zwiększamy swoje bezpieczeństwo. Symbol podwójnej izolacji:

umieszczany jest przez producentów na obudowie urządzenia.
Urządzenia elektryczne z podwójną izolacją wyposażone są przez producenta we wtyczkę bez otworu na "bolec uziemiający". W ten sposób wykonane są m.in. suszarki i miksery.

SZYBKIE SAMOCZYNNE WYŁĄCZANIE PRZEZ ZASTOSOWANIE ODPOWIEDNIO DOBRANYCH BEZPIECZNIKÓW LUB WYŁĄCZNIKÓW INSTALACYJNYCH

Urządzenia przystosowane do szybkiego samoczynnego wyłączenia są wyposażone w dodatkowy przewód lub zacisk ochronny połączony z przewodzącymi częściami obudowy, a ich wtyczki w dodatkowy otwór na bolec uziemiający. Po włożeniu wtyczki do gniazdka z bolcem urządzenie objęte jest dodatkową ochroną przeciwporażeniową. Urządzeniami takimi są między innymi pralki, lodówki, zamrażarki, zmywarki. Jeszcze kilka lat temu instalacje elektryczne przystosowane do tego rodzaju ochrony były wykonywane bez dodatkowego przewodu ochronnego, a do bolca uziemiającego w gniazdku podłączony był przewód neutralny tzw. "zerowy". W większości domów jest zastosowana właśnie tak wykonana dodatkowa ochrona przeciwporażeniowa.

W przypadku uszkodzenia izolacji urządzenia i pojawienia się napięcia na jego częściach, przez które nie powinien normalnie płynąć prąd, nastąpi przepalenie się bezpiecznika lub wyłączenie wyłącznika instalacyjnego i natychmiastowe odłączenie urządzenia od źródła prądu.
Nowe instalacje przystosowane do szybkiego samoczynnego wyłączenia wyposażone są w dodatkowy przewód ochronny (PE). Przewód ten jest uziemiony i w czasie normalnej pracy instalacji nie płynie przez niego żaden prąd. Zastosowanie dodatkowego przewodu ochronnego (PE) podnosi znacznie pewność działania ochrony.

SZYBKIE SAMOCZYNNE WYŁĄCZANIE PRZEZ ZASTOSOWANIE WYŁĄCZNIKA PRZECIWPORAŻENIOWEGO RÓŻNICOWOPRĄDOWEGO

Wyłączniki ochronne różnicowoprądowe dzięki temu, że w stanach awaryjnych powodują szybkie wyłączenie są uważane obecnie za najlepszy i niezawodny środek ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym. Wyłącznik ten może być stosowany w instalacjach, w których przeprowadzony jest dodatkowy przewód ochronny (PE). Jego zasada działania polega na sumowaniu wszystkich prądów płynących w przewodach roboczych danego obwodu. W przypadku uszkodzenia izolacji urządzenia następuje przepływ prądu do przewodu ochronnego i następuje bardzo szybkie zadziałanie wyłącznika i samoczynne wyłączenie urządzenia. Wyłącznik różnicowoprądowy wyposażony jest w przycisk testu, który umożliwia w dowolnej chwili dokonanie sprawdzenia jego funkcjonowania. Zaleca się wykonywanie tej próby przynajmniej raz w miesiącu.
Wszystkie nowoprojektowane i wykonywane instalacje wyposażone są w takie urządzenia. Montaż wyłącznika różnicowoprądowego należy powierzyć osobie z odpowiednimi uprawnieniami, ponieważ od właściwego montażu zależy skuteczność jego działania.

KLASY OCHRONNOŚCI ODBIORNIKÓW

Urządzenia i odbiorniki podzielono na cztery klasy ochronności: 0, I, II i III. Na tabliczce znamionowej urządzenia oznacza się je następującymi symbolami:

(brak symbolu)

Klasa 0 obejmuje urządzenia, w których zastosowano jedynie ochronę podstawowa w postaci izolacji roboczej. Urządzenia takie nie są chronione przed dotykiem pośrednim. W klasie ochronności 0 wykonywano niegdyś takie odbiorniki, dla których rażenia w następstwie dotyku pośredniego były mało prawdopodobne, np. oprawy oświetleniowe umieszczane na dużych wysokościach. Obecnie eliminuje się wytwarzanie i stosowanie odbiorników tej klasy ochronności

Klasa I obejmuje urządzenia, w których zastosowano ochronę podstawowa i dodatkowa, a obudowy tych urządzeń przeznaczone są do połączenia z przewodem ochronnym. Urządzenia te są wyposażone w specjalny zacisk ochronny lub w przewód ruchomy z żyłą ochronna, zakończony wtyczka ze stykiem ochronnym. Przykładami takich urządzeń są: silniki elektryczne, pralki, chłodziarki, kuchenki elektryczne. Urządzenia I klasy ochronności stosuje się w układach samoczynnego wyłączenia zasilania.

Klasa II obejmuje urządzenia, w których jako środek ochrony dodatkowej zastosowano podwójna lub wzmocniona warstwę izolacyjna części czynnych. Urządzenia II klasy ochronności nie musza być łączone z przewodem ochronnym, a zatem nie są wyposażone w zaciski ani styki ochronne. W klasie tej wykonuje się najczęściej odbiorniki ręczne jak np. suszarki do włosów, golarki, elektronarzędzia.

Klasa III obejmuje odbiorniki przeznaczone do zasilania napięciem bezpiecznym, jak np. zabawki, lampy oświetleniowe, niektóre elektronarzędzia.

4. NOWOCZESNE URZĄDZENIA A BEZPIECZEŃSTWO

Nowoczesny sprzęt AGD jest wyposażony w wiele funkcji zapewniających wysokie

bezpieczeństwo eksploatacji oto kilka przykładów:

Kuchenka elektryczna:

• brak bezpośredniego kontaktu ze źródłem ciepła,

• wyraźnie oznaczone pola grzejne (tylko te miejsca się nagrzewają!),

• wysoki stopień ochrony przed porażeniem prądem,

• optyczny wskaźnik nagrzania,

• blokada uruchomienia pól grzejnych,

• blokada zmiany ustawień,

• automatyczny wyłącznik bezpieczeństwa,

• termiczne zabezpieczenie przed przegrzaniem,

• odporny na uszkodzenia blat wykonany z mieszanki ceramiki i szkła, tzw. szkła ceramicznego.

Czajnik elektryczny:

Producenci wyposażają swe modele w różnego rodzaju zabezpieczenia, które mają chronić zarówno same urządzenia, jak i użytkowników. Każdemu może się przecież zdarzyć wstawić czajnik bez wody. Poza tym temperatura czy para wodna, wytwarzana podczas wrzenia, ma bardzo wysoką temperaturę, może więc powodować poparzenia. Oto kilka zabezpieczeń:

• automatyczne wyłączanie w przypadku zagotowania wody

• automatyczne wyłączanie w przypadku otwarcia wieczka

• automatyczne wyłączanie w przypadku podniesienia czajnika z podstawy

• automatyczne wyłączenie w przypadku braku wody w czajniku

• specjalna konstrukcja pokrywy, która nie przepuszcza gorącej pary i nie parzy podczas zalewania wrzącą wodą kawy czy herbaty oraz termoizolacyjną obudowę

• izolacja rączki czajnika

• blokada wieczka

Ekspres do kawy:

Wyróżniamy dwa rodzaje ekspresów do kawy: przelewowe, w których kawa zaparzana jest przez przelewającą się gorącą wodę oraz ciśnieniowe, w których małą czarną uzyskujemy dzięki gorącej wodzie i ciśnieniu.

Ekspres przelewowy:

• schowek na kabel,

• bezpiecznik termiczny

• programowanie czasu włączenia, automatyczny wyłącznik,

• sygnał akustyczny ?kawa gotowa?,

• zabezpieczenie przed przegrzaniem,

Ekspres ciśnieniowy:

Posiada podobne zabezpieczenia do ekspresu przelewowego jest prosty w obsłudze, ale używając go, należy przestrzegać kilku zasad:

• nie należy nalewać więcej wody niż podano w instrukcji (musi być miejsce na parę);

• nie wolno uruchamiać urządzenia bez wody;

• nie można też wyjmować filtra, kiedy urządzenie pracuje;

• nie wolno dotykać podłączonego ekspresu wilgotnymi rękami;

• musimy pamiętać, by ekspres nie był podłączony do prądu, gdy napełniamy zbiornik wodą;

• jeżeli w ekspresie nie ma zabezpieczenia blokującego pokrywę bojlera, to przed jej odkręceniem należy sprawdzić, czy w bojlerze jest para.

Pralka automatyczna:

Pralka jest jednym z najbardziej podstawowych urządzeń w naszym domu, bez niej żadna współczesna Pani domu nie wyobraża sobie prowadzenia gospodarstwa domowego. Postaramy się zaprezentować podstawowe opcje i wyposażenie pralek dostępnych na naszym rynku. Przybliżymy także tematykę dotyczącą nowych trendów wśród producentów pralek. Oto kilka rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa:

• stosowanie bezpiecznych drzwi z bezpieczną podwójną szybką - dzięki temu temperatura na zewnątrz drzwiczek jest będzie zawsze bezpieczna /pomyślane głównie dla bezpieczeństwa małych dzieci/,

• blokada bezpieczeństwa - jeśli pralkę włączymy w trakcie jej pracy oraz zaraz po zakończeniu cyklu prania, drzwi pozostaną zamknięte przez około 2 minuty,

• system zapobiegający przelaniu wody - jeśli woda przekroczy określony poziom, to system automatycznie wypompowuje jej nadmierną ilość,

• system "samokontrolujący" - na bieżąco kontroluje funkcjonowanie urządzenia, sprawdzając wszystkie elementy elektryczne i mechaniczne, zapewniając tym samym niezawodność działania,

• czujniki wycieku - stanowiące zabezpieczenie przed niekontrolowanym wyciekiem wody.

• pralka może być podłączona tylko i wyłącznie do sieci prądu przemiennego jednofazowego, zgodnie z obowiązującymi normami elektrycznymi,

• gniazdo przyłączeniowe musi posiadać styk i bolec zerujący,

• elektryczna instalacja, do której ma być przyłączona pralka, obejmująca licznik energii, bezpiecznik, gniazdo elektryczne i przewody, musi być dostosowana do obciążenia prądem rzędu 16A,

• przed podłączeniem do instalacji elektrycznej i przystąpieniem do eksploatacji należy zapoznać się z instrukcją obsługi.

Żelazka:

Żelazko to podstawowy sprzęt gospodarstwa domowego, który znajduje się praktycznie w każdym domu. Podstawową częścią pierwszych żelazek, umożliwiająca prasowanie była dusza. Rozgrzewało się ją do czerwoności i za pomocą specjalnych szczypiec wkładano do korpusu urządzenia. Konstrukcja tych urządzeń była przyczyną wielu poparzeń, a samo prasowanie było czasochłonne i niebezpieczne. Obecne żelazka to zdecydowany spadek wagi, specjalna konstrukcja stopy i spryskiwacza oraz możliwość dopasowywania temperatury do rodzaju prasowanej tkaniny. Zabezpieczenia:

"Elektroniczny strażak" - mechanizm zadziała gdy pozostawimy żelazko w pozycji poziomej przez okres 30 sekund lub pozostawimy żelazko w pozycji pionowej przez 15 minut. Żelazka wyposaża się w specjalną lampkę kontrolną, która informuje o zbyt wysokiej temperaturze w porównaniu z nastawioną. Można spotkać także blokadę kapania wody spod stopy żelazka - odcina ona dopływ wody, gdy temperatura stopy prasującej spadnie do poziomu przeznaczonego do prasowania materiałów syntetycznych i delikatnych. Blokada zapobiega powstawaniu mokrych plam na prasowanej odzieży. Żelazko jest urządzeniem elektrycznym, wytwarzającym wysoką temperaturę podczas pracy, dlatego należy zachować szczególną ostrożność w czasie jego użytkowania. Nie zostawiajmy go bez nadzoru i trzymajmy z daleka od dzieci. Przed pierwszym użyciem dokładnie zapoznajmy się z instrukcją obsługi. Pozwoli to na pełne wykorzystanie wszystkich możliwości urządzenia i zminimalizuje ryzyko uszkodzenia związanego z nieprawidłowym użytkowaniem.

5. OSTATNIA FAZA ŻYCIA URZĄDZEŃ RTV I AGD - UTYLIZACJA

Urządzenia elektroniczne stały się nieodłącznym elementem rozwoju współczesnej cywilizacji. Ułatwiają życie codzienne, są wykorzystywane w pracy, w domu, służą rozrywce. Po pewnym czasie posiadane sprzęty stają się „zużyte moralnie", a ich miej­sce zajmują nowe. Produkcja urządzeń elektrycznych i elektronicznych jest obecnie jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin przemysłu. Rozwój nowych technologii i nowych materiałów pozwala produkować urządzenia coraz to nowszej generacji.Wiele niesprawnych lub przestarzałych urządzeń jest wyrzucanych do śmieci, a stamtąd na wysypiska. Wyeksploatowany bądź złomowany sprzęt elektronicz­ny stanowi niewielki procent w ogólnej masie odpadów, ale ze względu na swą specyfikę (zawiera metale ciężkie, chlorowcopochodne, tworzywa sztuczne), jest odpadem uciąż­liwym dla środowiska. Ze względu na zaawansowaną technologię, występowanie mate­riałów wieloskładnikowych jest odpadem trudnym do całkowitego recyklingu. Dotychczas zbiórka i utylizacja wycofywanego z eksploatacji sprzętu elektrycznego i elektronicznego była traktowana incydentalnie zarówno w sferze konsumpcji jak i produkcji. Ponieważ dotyczy to produkcji masowej i jednocześnie intensywnie modernizowanej (co wpływa na skrócenie czasu eksploatacji sprzętu), zachodzi potrzeba pilnego działania w tym obszarze. Obecnie w Polsce zbiórką i demontażem zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych zajmuje się niewielka liczba podmiotów gospodarczych. Większość tych urządzeń nadal trafia wprost na składowiska lub do naszych rzek i jezior, a tylko nieliczne są skupowane lub zbierane przez małe przedsiębiorstwa przerobu złomu. Skupowane lub pozyskiwane poprzez nieodpłatną zbiórkę urządzenia są demontowane głównie pod kątem odzysku materiałów, takich jak: złom stalowy i metale nieżelazne (miedź, aluminium) oraz elementy i podzespoły. Pozostałość zawierająca 60-80 % odpadów niemetalicznych, w tym elementy i materiały użyteczne jak i substancje niebezpieczne, trafia najczęściej na składowiska odpadów komunalnych. W sprzęcie rtv i agd tworzywa sztuczne sta­nowią znaczący udział ilościowy i spełniają różnorodną rolę, od mało znaczących mate­riałów konstrukcyjnych do zapewniających wysokie wymagania fizykomechaniczne. Są to tworzywa wysokiej jakości i składowanie ich na składowiskach jest marnotrawstwem surowców naturalnych i ener­gii oraz zagrożeniem dla środowiska. Zalety, jakie posiadają tworzywa w fazie swej użyteczności (mała gęstość właściwa, bardzo dobra odporność chemiczna i biologiczna) stają się poważnymi wadami w momencie ich składowania. Tworzywa sztuczne nie ulegają rozkładowi przez dziesiątki lat. Niektóre substancje i pierwiastki chemiczne zawarte w odpadach polimerowych (metale ciężkie, antypireny) w procesie składowania są wypłukiwane i stają się niebezpieczne dla środowiska gdyż przenikają do wód gruntowych. Również ograniczona po­wierzchnia składowisk i coraz wyższe koszty składowania sprawiają, że tak ze wzglę­dów ekologicznych jak i ekonomicznych niezbędne są inne kierunki utylizacji odpadów. Z tych powodów od kilku lat coraz większego znaczenia nabiera traktowanie odpadów tworzywowych jako surowców wtórnych i ponowne ich przetworzenie oraz wykorzysta­nie, czyli recykling. Np. w Niemczech ze zmielonych obudów sprzętu rtv i agd robi się słupki umieszczane wzdłuż autostrad, w USA z wytopionych płyt głównych komputerów powstają materiały biurowe, a kineskopy są wykorzystywane przy budowie dróg i autostrad jako warstwa spodnia. Każdy sposób na recykling sprzętu komputerowego jest lepszy od wyrzucania go na wysypisko. Do wykonania urządzeń elektronicznych stosuje się ok. 80 rodzajów tworzyw sztucznych. Występują metale, szkło, drewno, papier oraz różnorodne komponenty tych materiałów. Ilości tych materiałów w poszczególnych rodzajach urządzeń są bardzo zróżnicowane. Wagowo najwięcej w sprzęcie Rtv i komputerowym jest plastiku, żelaza i aluminium, potem miedzi i ołowiu. Stosując dostępne technologie, można odzyskać do ponownego wykorzystania w produkcji 20 proc. plastiku, 5 proc. ołowiu, a pozostałe wymienione składniki w 80-90 proc. Metale szlachetne (złoto, srebro, platyna) w układach elektronicznych występują w bardzo niewielkich ilościach, ale odzyskuje się je prawie w 100 procentach.

Materiały zawarte w podzespołach elektronicznych typowego odbiornika TV

Rodzaj materiału	Zawartość [g]
Miedź, miedź związana	420
Ołów, ołów związany	120,7
Dimetyloformamid	do 40
Dimetyloacetamid	do 40
Żywica fenolowo-formaldehydowa	30
Cyna	20
Nikiel	2,5
Bizmut związany	2,2
Trójtlenek antymonu	0,3
Polichlorek winylu	0,3
Tetrabrombisfenol A	0,2
Arsen, chrom, kadm, beryl	Śladowe ilości

Typowy skład materiałowy zestawu komputerowego

Rodzaj materiału	Zawartość [kg]
Złom żelazny	9,3
Części do ponownego wykorzystania	0,3
Aluminium	0,6
Metale nieżelazne w okablowaniu	1,1
Płyty drukowane z elementami	0,5
Kineskopy	1,0
Opakowania - papier, karton	0,8
Tworzywa sztuczne	1,3
Odpady specjalne	0,1

Recykling jest procesem przetwarzania odpadowych urządzeń lub materiałów w celu wytworzenia nowego, rynkowego produktu. Jest to podstawowy cel recyklingu, nato­miast celem nadrzędnym jest ochrona środowiska przed substancjami niebezpiecznymi zawartymi w odpadach i ochrona zasobów naturalnych. Podstawową operacją w proce­sie recyklingu sprzętu elektrycznego i elektronicznego jest demontaż części składowych z równoległym frakcjonowaniem i segregacją elementów i materiałów. A następnie dokonuje się obróbki stopień demontażu zależy od wyposażenia technicznego stanowisk roboczych oraz przyjętej strategii recyklingu odzyskanych materiałów a szczególnie od ich wartości rynkowej. Przemysłowy recy­kling urządzeń najczęściej wykonywany jest na linii demontażu mechanicznego. Podze­społy są demontowane na mniejsze elementy i następnie kierowane do specjalistycznych urządzeń w których odbywają się operacje rozdrabniania, przesiewania i sortowania wg rodzaju materiału i według wielkości cząstek. Specjalistyczne urządzenia umożliwia­ją rozdzielenie metali połączonych z tworzywami sztucznymi, obróbkę kineskopów, obróbkę zużytych kabli, wiązek przewodów i obróbkę płytek drukowanych. Głównymi strumieniami odzyskiwanych odpadów są: złom żelazny, złom metali nieżelaznych, tworzywa sztuczne, kineskopy i odpady płytek obwodów drukowanych. Otrzymane posortowane materiały kierowane są do odpowiednich zakładów przetwórczych. Możliwy jest też tzw. demontaż ręczny urządzeń, mechanizowane są tylko niektóre operacje wymontowywania i zrywania połączeń poszczególnych części. W demontażu ręcznym wykonywana jest tylko zgrubna selekcja materiałów. Recykling złomowanych urządzeń elektronicznych i elektrotechnicznych jest przed­sięwzięciem skomplikowanym technicznie, pracochłonnym, energochłonnym i nieopła­calnym w aktualnych warunkach działania przedsiębiorstw. Zyski ze sprzedaży surow­ców wtórnych nie pokrywają kosztów demontażu. Aby usprawnić proces recyklingu, zautomatyzować większość czynności demontażu i sortowania, należy całkowicie zmie­nić organizację procesu produkcji. Działania proekologiczne muszą być podejmowane już na etapie projektowania. Prawidłowo wykonany projekt usprawnia czynności recy­klingu aż o 70 - 80%, odpowiednio zmniejszając koszty tego procesu. Wszystkie mate­riały użyte w produkcji powinny być odpowiednio ocechowane - dotyczy to zwłaszcza części z tworzyw sztucznych. Recykling sprzętu elektronicznego powszechnego użytku wymaga wprowadzenia rozwiązań ustawowych, które zagwarantują współpracę przedsiębiorstw unieszkodliwiających odpady, producentów, z „wytwórcami odpadów"- użytkownikami. Kraje Unii Europejskiej zamierzają wprowadzić dyrektywę, która będzie zobowiązywała producentów do odbioru urządzeń przeznaczonych do złomowania oraz ich recyklingu. Substancje szkodliwe, materiały toksyczne powinny być zastępowane innymi bardziej przyjaznymi środowisku. W Polsce dopiero tworzymy strukturę zbierania i odzysku urządzeń rtv i agd. Pozytywne zmiany w gospodarce odpadami odczujemy u nas dopiero za 5-8 lat i to pod warunkiem zaangażowania w nią w najbliższych latach olbrzymich środków finansowych - na poziomie kilku miliardów euro.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---