Ubezpieczenia gospodarcze

Pojęcie ryzyka i metody postępowania z ryzykiem

Pewność-polega na tym, że podmiot podejmujący decyzje znajduje się w sytuacji pewności czyli wtedy, kiedy jest w stanie przewidzieć wszystkie możliwe warianty działania, realizacji oraz skutki.

Niepewność- polega na tym, że podmiot podejmujący decyzje nie jest w stanie określić wszystkich konsekwencji swego działania, podejmuje decyzje w warunkach niepewności.

Ryzyko- jest związane z niepewnością. Tam, gdzie podejmowana jest decyzja w warunkach niepewności pojawia się ryzyko. Niepewność jest kategorią niemierzalną a ryzyko mierzalną.

Jest to możliwość niepowodzenia a w szczególności możliwość zdarzeń niezależnych od podmiotu działającego, których nie może on dokładnie przewidzieć i którym nie może w pełni zapobiec, a które przez zmniejszenie wyników użytecznych i/lub zwiększenie nakładów odbierają działaniu cechę skuteczności, korzystności i ekonomiczności..

PURE RISK- ryzyko straty ,konsekwencje mają charakter straty

SPECULATIVE RISK- ryzyko straty lub zysku (np. ryzyko kursowe)

Przyczyna ryzyka wynika stąd, że w momencie podejmowania decyzji nie możemy przewidzieć skutków albo lub w jakich warunkach decyzja będzie realizowana.

Wielkość ryzyka może być oceniana różnie, w zależności od podmiotu który podejmuje decyzję- ocena subiektywna.

Koszty związane z występowaniem ryzyka są to straty, które mogą powstać na skutek ryzykakoszty ryzyka

Metody postępowania z ryzykiem:

• Metody prewencyjne- polegające na zmniejszaniu ryzyka

• Metody kompensacyjne- 0polegające na wyrównywaniu strat, wtedy kiedy te straty już wystąpią

RISK MANAGEMENT:

1. Identyfikacja ryzyka- oznacza konieczność określenia jakie ryzyko może wystąpić

2. Szacowanie możliwych wielkości strat

• Obliczanie prawdopodobieństwa występowania straty

• Określenie zakresu ewentualnych negatywnych skutków dla przedsiębiorcy

3. Formułowanie alternatywnych sposobów postępowania np. zaniechanie przedsięwzięcia, ograniczenie wielkości strat, rozpraszanie ryzyka (ubezpieczenia)

4. Wprowadzenie w życie podjętych decyzji

1. Śledzenie skutków wykonywanego działania

Kompensacyjne metody postępowania z ryzykiem

1. Samoubezpieczenie- polega na tym, że sam podmiot zagrożony jest określonym ryzykiem gromadzi własne środki w postaci rezerw finansowych przeznaczonych na pokrycie strat

2. Finansowanie szkód z budżetu państwa - w przypadku zdarzeń katastrofalnych, nadzwyczajnych, wymagają udziału państwa przy likwidacji szkód

3. Ubezpieczenia- polegają one na przejmowaniu przez ubezpieczycieli części ryzyka za odpowiednią opłatą tzw. Składką ubezpieczeniową. Ubezpieczenia nie zmniejszają ryzyka, natomiast pozwalają skompensować straty. Ubezpieczenia nie mogą być źródłem zysków nadzwyczajnych, polegają tylko na wyrównaniu poniesionych strat.

Funkcje ubezpieczeń:

1. Funkcja ochrony ubezpieczeniowej

2. Funkcja prewencyjna

3. Funkcja lokacyjna

4. Funkcja wspierania przedsiębiorczości i rozwoju gospodarczego.

Ubezpieczenia gospodarcze

Struktura rynku ubezpieczeń

Ochrona ubezpieczenia

Podaż Popyt

Ubezpieczyciele Ubezpieczający

Składka

Pośrednicy

Agenci Brokerzy

Instytucje pomocnicze:

• Przedsiębiorstwa rzeczoznawstwa i kontroli

• Stowarzyszenia ubezpieczeniowe

• Instytucje arbitrażowe

• Stowarzyszenia naukowe

Agenci- strona podażowa, stała umowa agencyjna, reprezentuje interesy strony podażowej, czyli ubezpieczycieli. Reprezentanci ubezpieczycieli działają w imieniu i na rachunek ubezpieczyciela (likwidują szkodę), oferują ochronę ubezpieczeń.

Czynności:

• przyjmowanie wniosków

• zawieranie umów

• inkasowanie składek

• przyjmowanie zgłoszeń zaistniałych wypadków

• likwidacja szkody

Brokerzy- strona popytowa, podejmują swoje działania w konkretnej sytuacji, doraźna działalność, tylko na zlecenie; działają dla zleceniodawców, podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowe, zlecają to firmy lub podmioty brokerowi, który szuka ubezpieczyciela i ma zawierać umowę w naszym imieniu.

Ubezpieczyciel- jest to podmiot zobowiązujący się za opłaty do udzielenia ochrony ubezpieczeniowej innemu podmiotowi (osobie lub instytucji)

Istotą ubezpieczenia jest rozproszenie ryzyka z jednego podmiotu na inne.

Koasekuracja - wszystkie odszkodowania nie mogą przekroczyć wartości przedmiotu ubezpieczenia.

Towarzystwo ubezpieczeń może występować w 3 rolach:

• ubezpieczyciel

• podmiot reasekuracji biernej

• reasekuracja czynna przyjmowania ryzyka

Reasekuracja fakultatywna - jaką część ryzyka przekazuje reasekurantowi, ustala się to przy każdej umowie.

Reasekuracja umowna - zobowiązuje ubezpieczyciela do przekazywania określonych udziałów we wszystkich ryzykach danego rodzaju.

• Insurer

• Asurer

• Underwriter- określenie osoby fizycznej, która osobiście występuje jako ubezpieczyciel (w korporacji Lloyd's)

• jako potoczne określenie każdego ubezpieczyciela, w tym także przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego

• urzędnik w przedsiębiorstwie ubezpieczeniowym upoważniony do zawierania w imieniu firmy umów

Formy organizacyjne ubezpieczycieli:

• przedsiębiorstwa zorganizowane jako spółki prawa handlowego

• towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

• osoby fizyczne prowadzące działalność na własny rachunek i przyjmujące odpowiedzialność z tytułu umowy ubezpieczenia całym swoim majątkiem (na rynku międzynarodowym)

Ubezpieczający- na rzecz osoby trzeciej zawiera umowę ubezpieczeniową, czasem jest ubezpieczonym, gdy zawiera umowę w swoim imieniu.

Ubezpieczony- uprawniony do otrzymania odszkodowania, os. fiz lub prawna na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia.

Kluby armatorskie - towarz. ub. wz. skupiające armatorów, ochrona ubezpieczeniowa na rzecz armattorów.

Formy rozpraszania ryzyka:

1. samoubezpieczenie- gromadzenie własnych środków finansowych na pokrycie strat

2. ubezpieczenia proste- tzw. Pierwotny podział ryzyka, przekazanie ryzyka na ubezpieczyciela pozwala przenieść część ryzyka, rozproszenie podmiotowe

ochrona ubezp.

ubezpieczyciel ubezpieczający

składka

3. koasekuracja- jedno ryzyko rozdzielone jest pomiędzy kilku ubezpieczycieli, osobna umowa z każdym ubezpieczycielem.

ubezpieczający

ubezpieczyciel ubezpieczyciel ubezpieczyciel

4. reasekuracja- ubezpieczający zawiera 1 umowę, na jej skutek przyjmuje i przekazuje część ryzyka innemu ubezpieczycielowi ( reasekurantowi ), przyjmując część ryzyka może kolejną jego część przekazać innemu ubezpieczycielowi -retrotesja

ubezpieczający

ubezpieczyciel

(reasekuracja bierna-ten kto oddaje ryzyko)

reasekurator

(reasekuracja czynna- ten kto przyjmuje ryzyko)

reasekuracja- polega na udostępnieniu przez ubezpieczyciela (cedenta) części ryzyka oraz odpowiedniej części składki innemu ubezpieczycielowi (reasekuratorowi), który zobowiązuje się do zapłaty cedentowi odpowiedniej części świadczeń wypłacanych ubezpieczonemu.

Formy reasekuracji:

1. reasekuracja fakultatywna- umowa negocjacyjna

2. reasekuracja umowna (obligatoryjna)

1. kwotowa- ubezpieczyciel odstępuje reasekuratorowi stały, uzgodniony udział % w każdym zawartym przez siebie ubezpieczeniu, z zastrzeżeniem maksymalnej sumy na 1 ryzyko

2. ekscedentowa- ubezpieczyciel określa udział własny (zachowek) w danej sumie ubezpieczenia, zaś nadwyżki (ekscedent) sumy ponad ten udział przejmowane są przez reasekuratora.

3. Ekscendentowo- kwotowa- połączenie powyższych form

3. reasekuracja fakultatywno- obligatoryjna- asekurator ma swobodę decyzji jakie ryzyka i w jakiej wysokości zamierzają cedować reasekurantowi, który jest zobowiązany przyjąć cedowane mu ryzyko na warunkach z góry ustalonych.

Retrocesja - przekazanie ryzyka przez reasekuratora innym ubezpieczającym.

Funkcje reasekuracji:

• stabilizuje wyniki finansowe ubezpieczyciela, ponieważ pozwala wyrównywanie gwałtownych wahań w sytuacji ubezpieczyciela, gdy wystąpi ryzyko katastrofalne.

• Zwiększa możliwości akceptacyjne ubezpieczyciela, czyli może on przyjmować ryzyko giętkie, bardzo kosztowne np. wyprawy kosmiczne.

• Wzmacnia podstawy finansowe ubezpieczyciela (największa pewność otrzymania odszkodowań)

• Umożliwia uzyskanie pomocy fachowej, współpraca między ubezpieczycielem a reasekurantem.

• Stymuluje rozwój ubezpieczeń ale też stymuluje rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej w innych dziedzinach.

• Przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego, postępu technicznego i cywilizacyjnego.

RYNEK UBEZPIECZEŃ MORSKICH

• wykształcone rozwiązania przyjęte przez inne ubezpieczenia

• wyprawy morskie- zdarzają się wypadki

• są historycznie najstarsze

Pierwotne formy ubezpieczeń:

1. Awaria wspólna (Gennal Average)-

• Najstarsza forma ubezpieczeń działalności kupieckiej

• Powstała w wyniku rozwijającej się gospodarki towarowo- pieniężnej

• Stanowiła swoistą formę ubezpieczenia wzajemnego, ograniczonego do mienia (statku, ładunku) zaangażowanego w morskiej wyprawie handlowej

• Zachowała znaczenie i instytucjonalną odrębność do czasów dzisiejszych

Awaria wspólna- polega na tym, że w celu uniknięcia niebezpieczeństwa grożącego morskiej wyprawie statku i ładunku, poświecono rozmyślnie część mienia zaangażowanego w tej wyprawie. Istota awarii wspólnej polega na tym, że wszyscy ci, którzy odnosili korzyść z wyprawy morskiej mieli proporcjonalnie uczestniczyć w poświęceniu poniesionym w obliczu niebezpieczeństwa. Oparta jest na poczuciu sprawiedliwości społecznej- solidarnie wszyscy uczestniczą w poniesionych kosztach, stratach.

2. Pożyczka morska (Foenus Nauticum)

• Stosowana w przeszłości w starożytnej Grecji

• Kupiec organizujący wyprawę zaciągał pożyczkę na sfinansowanie wyprawy, bardzo wysoko oprocentowaną. Udzielający jej domaga się spłacenia, gdy wyprawa szczęśliwie się zakończy, w przeciwnym razie nie będzie domagał się spłaty.

Elementy wspólne:

• Ryzyko

• Składka- różnica w oprocentowaniu pożyczki morskiej od innych pożyczek wyższa

• Odszkodowanie- możliwość nie zwrócenia pożyczki i odsetek

3. Bodmeria (Bottomry)

• Związana z podróżami morskimi jeżeli zaistniała konieczność zdobycia pieniędzy na remont np. kapitan mógł zaciągnąć pożyczkę na remont, ale pożyczka była zwracana gdy wyprawa zakończyła się pomyślnie (pod zastaw statku).

Do powstania strat mogą prowadzić:

• zdarzenia losowe

• działanie człowieka

Ubezpieczenia gospodarcze

Instytucje pomocnicze w ubezpieczeniach morskich:

• Przedsiębiorstwa rzeczoznawstwa i kontroli

• Stowarzyszenia ubezpieczeniowe (Instytut Londyńskich Ubezpieczycieli, Stowarzyszenie Ubezpieczycieli Lloyd's, Międzynarodowy Związek Ubezpieczeń morskich, Stowarzyszenie Ratownickie)

• Instytucje arbitrażowe (Londyński Sąd Arbitrażowy, Sąd Arbitrażowy przy MIH w Paryżu, Międzynarodowy Sąd Arbitrażowy w Gdyni) - rozstrzyganie sporów

• Klasyfikacja i rejestracja statków

• Komisarze awaryjni (Average Agents) - ustalenie przyczyn, okoliczności i szkód powstałych, w skutek wypadków morskich. Działa na zlecenie ubezpieczonego, sporządza atest i opinię ale to nie przesądza o wydaniu odszkodowania, ostateczna decyzja należy do ubezpieczyciela.

• Dyspaszerzy (Average Adjasters) (??)

• Korporacja Lloyd's

Komisarze awaryjni- są przedstawicielami ubezpieczyciela, działają na zlecenie, w związku ze szkodami powstałymi podczas wypadku na morzu; mogą postępować regresowo.

Dyspaszerzy- grupa specyficzna dla ubezpieczeń morskich, zajmują się rozliczeniem awarii wspólnej oraz:

• Ustaleniem, że zachodzi awaria wspólna

• Ustaleniem rozmiarów awarii wspólnej

• Ustaleniem wartości awarii wspólnej, są rozkładane proporcjonalnie na uczestniczących

• Dokonują rozliczeń- dzielą szkody między wszystkich uczestniczących

Stowarzyszenie Lloyd's- jest to stowarzyszenie osób fizycznych, z których każda na własny rachunek prowadzi działalność jako ubezpieczyciel i ponosi pełną odpowiedzialność za zawarte umowy.

Funkcje stowarzyszenie Lloyd's:

• Zapewnia pomieszczenia do prowadzenia działalności

• Ustanawia zasady członkostwa

• Dba o należyty dobór członków

• Prowadzi działalność informacyjną i wydawniczą

Siedziba Korporacji Lloyd's znajduje się w Londynie. Sama korporacja nie jest ubezpieczycielem, dlatego nie jest w grupie ubezpieczycieli.

Umowa ubezpieczeniowa jest umowa:

• Umową konsensualną- dochodzi do skutku przez samo zgodne oświadczenie woli stron

• Adhezyjną- szczegółowe warunki są zwykle ustalane przez ubezpieczyciela, a ubezpieczający zazwyczaj przystępuje do umowy.

• Wzajemną- w wyniku zawarcia umowy powstają wzajemne świadczenia stron (ubezpieczający wnosi składkę, a ubezpieczyciel udziela ochronę ubezpieczeniową)

• Odpłatną- na ubezpieczającym ciąży obowiązek zapłacenia składki ubezpieczeniowej za ponoszone przez ubezpieczyciela w danym czasie ryzyko

• Losową- powstanie obowiązku ubezpieczyciela jest uzależnione od przypadku (zajścia zdarzenia losowego)

• Dwustronnie zobowiązującą- w wyniku umowy powstają wzajemne uprawnienia i obowiązki przysługujące ( i ciążące) każdej ze stron

• Przyczynową- między zdarzeniem losowym objętym umową ubezpieczenia a zasistniałym skutkiem musi wystąpić związek przyczynowy.

Umowa ubezpieczenia- przez umowę ubezpieczenia morskiego ubezpieczyciel zobowiązuje się w zamian za składkę ubezpieczeniową wypłacić odszkodowanie za szkody poniesione w skutek niebezpieczeństw, na jakie przedmiot ubezpieczenia jest narażony w związku z żeglugą morską.

Ubezpieczyciel może reasekurować zawarte przez siebie umowy.

Przedmiotem ubezpieczenia morskiego może być każdy interes majątkowy, związany z żeglugą morską i dający się ocenić w pieniądzach. W szczególności mogą to być: statek, opłata czarterowa, spodziewany zysk na ładunku, prowizja, wydatki awarii wspólnej, zobowiązanie z odpowiedzialności cywilnej oraz wierzytelność zabezpieczona na statku, ładunku lub frachcie.

Wartość ubezpieczenia ustala się według następujących zasad:

• Wartością ubezpieczenia statku- jest wartość statku w chwili rozpoczęcia ubezpieczenia, wartość ta obejmuje wartość jego przynależności, przedmiotów zaopatrzenia statku, a także koszt jego ubezpieczenia

• Wartością ubezpieczeniową ładunku- jest wartość ładunku w miejscu i czasie załadowania łącznie z kosztem ubezpieczenia i dostarczenia ładunku do miejsca przeznaczenia

• Wartość ubezpieczenia frachtu- jest to suma frachtu brutto, łącznie z kosztami ubezpieczenia

• Wartością ubezpieczenia innych przedmiotów ubezpieczenia- z wyjątkiem zobowiązań odpowiedzialności cywilnej jak kwota, na której utratę jest narażony ubezpieczający w chwili rozpoczęcia ubezpieczenia łącznie z kosztami ubezpieczenia.

Wartością ubezpieczenia jest zwykła wartość przedmiotu ubezpieczenia.

Umowa ubezpieczenia powinna określać sumę, na którą ubezpieczono, przedmiot ubezpieczenia- nie powinna przekraczać wartości ubezpieczenia.

Jeżeli suma ubezpieczenia jest wyższa od wartości ubezpieczenia, umowa nie ma skutku prawnego co do nadwyżki sumy ponad wartość ubezpieczenia.

Jeżeli suma ubezpieczenia jest niższa od wartości ubezpieczenia, ubezpieczyciel odpowiada za szkody w stosunku, w jakim pozostaje suma do wartości ubezpieczenia.

Składka- jest to określona kwota płacona ubezpieczycielowi za ochronę ubezpieczeniową.

Stawka- jest to wskaźnik, służący do obliczania wielkości składki ubezpieczeniowej; wyraża stosunek wysokości składki do sumy ubezpieczenia.

Dokumenty ubezpieczeniowe:

• Polisa ubezpieczeniowa- potwierdza zawarcie umowy ubezpieczenia; wymienione są w niej warunki zawarcia umowy. Polisa powinna zawierać:

1. Oznaczenie ubezpieczyciela

2. Oznaczenie przedmiotu ubezpieczenia

3. Oznaczenie niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczeniową

4. Określenie czasu lub podróży, na które zawarto umowę

5. Sumę ubezpieczenia

6. Miejsce i datę wystawienia polisy

7. Podpis ubezpieczyciela

Polisa może być wystawiona imiennie na określonego ubezpieczającego (polisa imienna), na zlecenie lub na okaziciela. Może być zawarta na rzecz osoby trzeciej (ubezpieczonego).

Polisa:

• Jednostkowa- potwierdza każdą jednorazową umowę

• Generalna- jest dowodem zawarcia umowy ubezpieczenia generalnego, jedną umową objęty jest większy zakres działalności.

Jeżeli ubezpieczono przedmiot ubezpieczenia od tego samego niebezpieczeństwa, na ten sam okres u dwóch lub więcej ubezpieczycieli na sumy, które łącznie przewyższają wartość ubezpieczonego przedmiotu , wszyscy ci ubezpieczyciele odpowiadają tylko do wartości ubezpieczenia, a w granicach tej wartości każdy z nich odpowiada w stosunku do przyjętej przez niego sumy ubezpieczenia.

Ubezpieczenia gospodarcze

Ubezpieczenie generalne - może objąć wszystkie lub niektóre rodzaje ładunków jakie ubezpieczjący będzie wysyłał lub otrzymywał w określonym czasie.

Rodzaje ubezpieczenia generalnego:

• Polisa odpisowa- w umowie określona jest pewna, większa suma ubezpieczenia, w trakcie realizacji tej umowy od sumy odpisywane są poszczególne sumy przesyłek, które ubezpieczający wysyła lub otrzymuje.

• Polisa obrotowa- ubezpieczeniu podlega cały obrót handlowy przedsiębiorstwa, składkę ustala się proporcjonalnie do obrotu tego przedsiębiorstwa; przesyłki muszą mieć charakter jednorodny.

Certyfikat ubezpieczeniowy- jest to zaświadczenie o ubezpieczeniu dla każdego zgłoszonego przedmiotu ubezpieczenia w ramach ubezpieczenia generalnego.

Dokument ten:

• Stwierdza, że ubezpieczający zawarł umowę generalną i w jej ramach został ubezpieczony przedmiot oznaczony w certyfikacie

• Zawiera klauzulę stwierdzającą, że wypłacone będzie odszkodowanie według warunków ubezpieczenia

• Jest przenaszalny przez indos

• Może być wystawiony na zlecenie

• Zawiera informację kogo należy powiadomić w razie szkody oraz instrukcję określającą tryb postępowania w przypadku zaistnienia szkody.

Nota pokrycia- jest to tymczasowy dokument stwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia.

Dokument ten jest wystawiany, gdy:

• Pozostają jeszcze do uzgodnienia mniej istotne warunki ubezpieczenia

• Ubezpieczyciel nie mógł wystawić polisy lub sporządzić tekstu ramowej umowy ubezpieczenia przed terminem, od którego rozpoczyna się jego odpowiedzialność.

• W ramach zawartej umowy generalnej dokument ten może potwierdzać, że w odniesieniu do określonego przedmiotu ubezpieczenia strony uzgodniły stosowanie szczególnych warunków, różniących się od umowy generalnej.

Slip maklerski- jest to dokument sporządzony przez maklera, w którym określone są propozycje do przyszłej umowy ubezpieczenia.

Zawarcie umowy ubezpieczenia:

Zasada dobrej wiary

1. Przy zawieraniu umowy ubezpieczenia morskiego ubezpieczający obowiązany jest podać do wiadomości ubezpieczyciela wszystkie okoliczności, które są lub powinny być mu znane, a mogą mieć wpływ na ocenę niebezpieczeństwa oraz na decyzję ubezpieczyciela o przyjęciu i warunkach ubezpieczenia.

2. Obowiązek określony j. W. nie dotyczy okoliczności powszechnie znanych oraz okoliczności, które powinny być znane ubezpieczycielowi.

3. W razie naruszenia obowiązku określonego w punkcie 1 i 2 ubezpieczyciel może odstąpić od umowy zachowując prawo do pełnej składki ubezpieczenia.

4. Jeżeli niezawiadomienie lub niezgodne z rzeczywistością zawiadomienie ubezpieczyciela o okolicznościach wymienionych w punkcie 1 i 2 nastąpiły bez winy ubezpieczającego lub ubezpieczonego, ubezpieczyciel nie może od umowy odstąpić, lecz ma prawo do odpowiednio zwiększonej składki ubezpieczeniowej.

WYKONANIE UMOWY UBEZPIECZENIA MORSKIEGO

Obowiązki ubezpieczającego:

1. Zapłacić składkę - Art.283.p1. składka ubezpieczeniowa powinna być zapłacona niezwłocznie po zawarciu umowy, a jeżeli wystawiono polisę- równocześnie z wydaniem polisy. P2. obowiązek zapłaty składki ubezpieczeniowej ciąży na ubezpieczającym.

2. Zgłosić każdą istotną zmianę niebezpieczeństwa- ubezpieczony obowiązany jest niezwłocznie po powzięciu wiadomości zgłosić ubezpieczycielowi każdą istotną zmianę niebezpieczeństwa, na jakie narażony jest przedmiot ubezpieczenia.

Ubezpieczyciel może odstąpić od umowy ubezpieczenia, jeżeli ubezpieczający bez uzasadnionej przyczyny zwleka z zawiadomieniem go o zmianie niebezpieczeństwa.

Art.285.p1. Jeżeli zmiana niebezpieczeństwa została spowodowana przez ubezpieczającego, albo za jego zgodą, ubezpieczyciel może odstąpić od umowy albo żądać zapłaty składki dodatkowej za zwiększone niebezpieczeństwo chyba, że zmiany niebezpieczeństwa dokonano we wspólnym interesie ubezpieczyciela i ubezpieczonego albo w celu ratowania życia ludzkiego. P2. Jeżeli zmiana niebezpieczeństwa nastąpiła bez zgody ubezpieczającego, umowa ubezpieczeniowa pozostaje w mocy, jednak ubezpieczyciel może żądać zapłaty dodatkowej składki za zwiększone niebezpieczeństwo.

3. Zawiadomienie o każdym wypadku - Art.287.p1. ubezpieczający obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić ubezpieczyciela o każdym wypadku dotyczącym przedmiotu ubezpieczenia, jeżeli wypadek może stanowić podstawę do roszczenia odszkodowawczego z umowy ubezpieczenia.

P2.W razie naruszenia przez ubezpieczającego obowiązku określonego w punkcie 1, ubezpieczyciel może potrącić z odszkodowania ubezpieczonego kwotę, o którą szkoda uległaby zmniejszeniu, gdyby ubezpieczyciel był o niej należycie zawiadomiony.

4. Zabezpieczyć przedmiot przed dalszymi stratami i zabezpieczyć roszczenia odszkodowawcze- w razie zajścia wypadku powodującego szkodę ubezpieczający obowiązany jest zastosować wszelkie dostępne mu rozsądne środki w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobiegania szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów, a także zabezpieczyć roszczenia odszkodowawcze od osób odpowiedzialnych za szkodę.

Ubezpieczający powinien przy stosowaniu tych środków kierować się wskaźnikami ubezpieczyciela, o ile je otrzymał.

Jeżeli ubezpieczający rozmyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa nie zastosował środków określonych w punkcie 1 ubezpieczyciel jest wolny od odpowiedzialności za szkody powstałe z tego powodu.

SUBROGACJA- instrument prawny; nabycie praw zaspokojonego wierzyciela przez osobę, która zapłaciła dług. Wypłacając odszkodowanie ubezpieczyciel na mocy subrogacji przejmuje prawo do dochodzenia roszczeń względem sprawcy.

5. Zabezpieczenie wszelkich dokumentów.

Obowiązki ubezpieczyciela:

1. zasada przyczynowości bezpośredniej- ubezpieczyciel odpowiada za szkody będące bezpośrednim następstwem niebezpieczeństw objętych umową ubezpieczenia.

2. Ubezpieczyciel odpowiada za szkody z każdego wypadku objętego ubezpieczeniem do wysokości sumy ubezpieczenia.

3. Ubezpieczyciel zobowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu wszelkie niezbędne i celowe wydatki poniesione w celu zachowania przedmiotu ubezpieczenia, zapobieżenia szkodzie lun zmniejszenia jej rozmiarów, ustalenia charakteru i rozmiarów szkody, sporządzenia dyspaszy, sprzedaży przedmiotu ubezpieczenia oraz inne wydatki poniesione zgodnie ze wskazówkami ubezpieczyciela.

Do zwrotu tych wydatków ubezpieczyciel zobowiązany jest, choćby kwoty wydatków łącznie z odszkodowaniem ubezpieczeniowym przekroczyły sumę ubezpieczenia.

4. Ubezpieczyciel zobowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu wydatki poniesione na przywrócenie do stanu poprzedniego (lub na naprawienie uszkodzonego przedmiotu ubezpieczenia, jak również zależne od niego wynagrodzenie za ratownictwo oraz uchwał w statutach awarii wspólnej).

Rekondycjonowanie towaru - naprawa, przywrócenie do stanu poprzedniego.

Zasady ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela:

1. Ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa ubezpieczającego, jednak ubezpieczyciel odpowiada za szkody spowodowane zaniedbaniem lub błędem nautycznym ubezpieczającego będącego kapitanem statku objętego ubezpieczeniem.

2. Przy ubezpieczeniu statku ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe w skutek:

• Wyruszenia w podróż statku niezdatnego do żeglugi, nienależycie ubezpieczonego i zaopatrzonego, z niedostateczną załogą lub bez niezbędnych dokumentów.

• Wieku lub zużycia

• Załadowanie na statek za wiedzą ubezpieczającego a bez wiedzy ubezpieczyciela- materiałów i przedmiotów wybuchowych, łatwo zapalnych lub innych ładunków niebezpiecznych, bez zachowania przepisów owiązujących przy przewozie takiego typu ładunków.

3. Art.293. Przy ubezpieczeniu ładunku lub spodziewanego zysku ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody powstałe w wyniku ukrytej wady naturalnej lub szczególnej właściwości lub nienależytego opakowania ładunku lub w skutek zwłoki w jego dostarczeniu. Art.298. W razie zajścia wypadku objętego ubezpieczeniem ubezpieczyciel może przez zapłatę pełnej sumy ubezpieczenia bez względu na wysokość powstałej szkody aby zwolnić się od wszelkich dalszych zobowiązań wynikających z umowy ubezpieczenia, a w szczególności od obowiązku zwrotu kosztów zachowania przedmiotu ubezpieczenia lub przywrócenia do poprzedniego stanu.

ABANDON

wg kryterium podmiotowego (kogo te szkody obciążają)

1. awaria poszczególna- szkodę ponosi bezpośrednio podmiot posiadający interes majątkowy, np. właściciel statku w przypadku uszkodzenia statku, czy właściciel ładunku w przypadku uszkodzenia ładunku

2. awaria wspólna- ekonomiczne następstwa awarii rozkładają się pomiędzy wszystkich uczestników wyprawy morskiej

wg kryterium ilościowego

1. szkoda częściowa- polega na uszkodzeniu lub utracie części przedmiotu ubezpieczenia. Po wypłaceniu odszkodowania ubezpieczyciel przejmuje prawo do dysponowania tym co pozostało z przedmiotu ubezpieczenia.

2. szkoda całkowita- polega na zniszczeniu lub całkowitej utracie przedmiotu ubezpieczenia. Wypłata odszkodowania nie daje prawa do przejęcia przedmiotu.

• Szkoda całkowita rzeczywista - ubezpieczony przedmiot jest do tego stopnia uszkodzony, że stracił swe cechy sprzed wypadku, np. zatonięcie statku, koszty będą przekraczały wartość statku

• Szkoda całkowita konstruktywna - polega na tym, że to zniszczenie mienia nie jest zupełne, właściciel nie jest całkowicie pozbawiony możliwości z korzystania z tego przedmiotu.

Ma możliwość zastosowania ABANDON-u.

Ubezpieczenia gospodarcze

Abandon - jest instrumentem przyspieszającym likwidację szkody; na pisemny wniosek ubezpieczonego ubezpieczyciel wypłaca pełną kwotę ubezpieczenia i przejmuje prawa do przedmiotu ubezpieczenia, w szczególności, gdy statek zaginął bez wieści, uległ wypadkowi i nie nadaje się do remontu.

Warunkiem zastosowania Abandonu jest zaistnienie straty całkowitej konstrukcyjnej.

Franszyza - polega na zwolnieniu ubezpieczyciela od odpowiedzialności za straty lub szkody nie przekraczające pewnej uzgodnionej granicy ustalonej procentowo.(ograniczenie odpowiedzialności ubezpieczyciela)

Rodzaje fanszyzy:

• Bezwarunkowa (potrącalna lub redukcyjna)- ubezpieczony ma udział w każdej szkodzie, która zaistnieje, w określonych granicach

• Warunkowa (integralna)- gdy szkoda nie przekroczy pewnej ustalonej granicy to jej skutki ponosi sam ubezpieczony, jeżeli jednak szkoda będzie większa to w całości odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel.

Powody wprowadzenia franszyzy:

• Zachęcanie ubezpieczonego do większej dbałości o przedmiot ubezpieczenia

• Uwolnić ubezpieczycieli od konieczności wypłacania odszkodowania, gdy wystąpią naturalne szkody przedmiotu ubezpieczenia

WSPÓŁCZESNE ZASTOSOWANIE AWARII WSPÓLNEJ

Awaria wspólna- nadzwyczajne poświęcenia lub wydatki poniesione rozsądnie i rozmyślnie w celu ochrony przewożonego ładunku drogą morską a także ochrona statku (np. podczas pożaru gasimy statek, a poświęcamy ładunek).

W awarii wspólnej uczestniczą wszyscy ubezpieczeni jak i nieubezpieczeni.

Płaszczyzna wspólna- wydatki awarii wspólnej objęte są umową ubezpieczenia

Relacja między awarią wspólną a przewozem towarów:

• Awaria wspólna jest odrębną umową od umowy przewozu

• W umowach przewozu zawarte są klauzule odnoszące się do awarii wspólnej

Zasady stosowania i rozliczania awarii wspólnej:

1. Reguły York- Antwerpia

• W 1860 r. Odbyła się w Glasgow konferencja kupców, armatorów i ubezpeczycieli. Przyjęto 11 tzw. „Rezolucji”, w których zawarte były zasady uznawania awarii wspólnej

• W 1864 r. Podczas konferencji w Yorku opracowano tzw. „Reguły Yorku”

• W 1877 r. W czasie konferencji w Antwerpii rozwinięto i udostępniono Reguły Yorku, które nazwano „Reguły Yorku i Antwerpii”

• W 1924 r. Wprowadzono do Reguł Yorku obok reguł kazuistycznych także kilka reguł ogólnych, w tym także definicję awarii wspólnej

• W 1960 r. Wprowadzono do Reguł Yorku- Antwerpii tzw. „Makis Agreement” w ramach tzw. Reguły Interpretacyjnej.

• W 1974 r. Wprowadzono zmiany do reguł szczegółowych

• W 1994 r. Wprowadzono kolejne zmiany:

• Nowa Reguła Nadrzędna

• Nowa treść reguły B, dotycząca wspólnoty statków holowniczych

• Uzupełnienie reguły C, dotyczącej zanieczyszczenia środowiska naturalnego

• Uzupełnienie reguły E, usprawnienie rozliczeń awarii wspólnej i wzmocnienie pozycji dyspaszera

• Uzupełnienie reguły G - Non Separation Agreement

Część Reguły Yorku- Antwerpii:

• Regulacja Interpretacyjna

• Reguła Nadrzędna

• Reguły Ogólne ( A do G)- Reguły Literowane

• Reguły Szczegółowe (I do XXII)- Reguły Numerowane

Reguła Interpretacyjna- określa wzajemny stosunek reguł literowanych i numerowanych. Stwierdza, że reguły numerowane mają pierwszeństwo przed literowanymi.

Reguła Nadrzędna- przewiduje, że do awarii wspólnej nie będą uznawane jakiekolwiek poświęcenia lub wydatki, jeżeli nie zostały one poczynione lub poniesione w sposób rozsądny.

Reguła A- akt awarii wspólnej, ma miejsce wtedy i tylko wtedy, kiedy dla wspólnego bezpieczeństwa uczyniono lub poniesiono rozmyślnie jakiekolwiek nadzwyczajne poświęcenia lub wydatki dla ratowania przed niebezpieczeństwem mienia zaangażowanego we wspólnej wyprawie morskiej.

• Niebezpieczeństwo wspólne dla wszystkich uczestników

• Nadzwyczajny charakter poświęceń lub wydatków

• Działania rozsądne i rozmyślne

• Działania muszą być podejmowane dla wspólnego bezpieczeństwa

Reguła B- wspólne przedsięwzięcie morskie tworzą nie tylko statek i ładunek, ale także statki zaangażowane w operacje handlowania, z tym tylko zastrzeżeniem, że jest to działalność gospodarcza a nie operacja towarowa.

Reguła C- do awarii wspólnej zalicza się tylko te nakłady, które są bezpośrednim następstwem aktu awarii wspólnej (wyłącza się np. straty spowodowane przez zwłokę)

Nie uznaje się awarii wspólnej z tytułu strat, szkód albo wydatków poniesionych w związku ze szkodą dla środowiska, albo w następstwie wydostania się lub wypuszczenia substancji zanieczyszczających z mienia zaangażowanego we wspólnej wyprawie.

Reguła D- nakłada się obowiązek uczestniczenia w awarii wspólnej nawet wtedy, gdy zdarzenie, które spowodowało poświęcenie lub wydatki zostało spowodowane przez jedną ze stron morskiej wyprawy handlowej (jest to najczęściej armator). Jednocześnie każdy uczestnik awarii wspólnej ma prawo dochodzenia swoich roszczeń od strony, która poniosła winę za wypadek.

Reguła E- ciężar dowodu przekazania, że dana strata czy wydatek zalicza się do awarii wspólnej spoczywa na stronie występującej z takim roszczeniem.

Reguła F- każdy wydatek nadzwyczajny poniesiony w miejsce innego wydatku, który byłby uznany w ramach awarii wspólnej uznaje się za awarię wspólną tylko do wysokości wydatku zastąpionego.

Reguła G- zarówno straty jak i udziały mogą być obliczane na podstawie wartości w miejscu i czasie zakończenia podróży. Miejsce sporządzenia dyspaszy i osoba dyspaszera są każdorazowo przedmiotem specjalnych postanowień w umowie przewozu.

WARUNKI UBEZPIECZENIA MORSKIEGO W HANDLU MORSKIM:

Na warunkach angielskich- podstawą zawarcia umowy są polisy. Do polis dołączane były klauzule standardowe ( Institute Cargo Clauses). W 1779 r. została wprowadzona polisa LLOYD'S S. G. FORM POLISY. W 1982 r. został ogłoszony nowy formularz polisy oraz nowe zestawy klauzul instytutowych (zobowiązanie ubezpieczyciela do ochrony ubezpieczeniowej przedmiotu ubezpieczenia)

Treść Ceduły:

• Numer polisy

• Nazwa ubezpieczyciela

• Nazwa statku

• Czas trwania podróży

• Przedmiot ubezpieczenia

• Wartość, suma

Rodzaje klauzul (różnią się zakresem pokrycia ryzyka):

• Zestaw A (najszerszy zakres pokrycia ryzyka)

• Zestaw B

• Zestaw C (ograniczony zakres pokrycia ryzyka)

Każdy zestaw składa się z 19 klauzul. Struktura każdego z 3 zestawów klauzul różnią się zakresem pokrycia ryzyka oraz wykluczeniami.

Podział klauzul:

1-3 ryzyka objęte ubezpieczeniem

4-7 wykluczenia

8-10 czas trwania ubezpieczenia

11-14 roszczenia

15 korzyści z ubezpieczenia

16,17 zmniejszanie strat

18 unikanie zwłoki

• prawo i praktyka

Zobowiązuje się ubezpieczonego, z chwilą gdy dowie się o wypadku objętym niniejszym ubezpieczeniem do bezzwłocznego zawiadomienia o nim ubezpieczycieli, przy czym prawo do odszkodowana zależy od wypełnienia tego obowiązku.

Wyłączone są ryzyka wojenne i strajkowe.

PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA RYNKU UBEZPIECZEŃ W POLSCE

Źródła prawa: 1990/95

• kodeks morski

• kodeks cywilny

• kodeks spółek prawa handlowego

• ustawa o działalności ubezpieczeniowej (!!!!! do egzaminu)lipiec 1990 nowelizacja 95

W 1990 roku przyjęto założenia:

• prywatyzacja i demonopolizacja rynku; ubezpieczyciele działają w formie spółek

• koncesjonowanie działalności ubezpieczeniowej, wykonywanie działalności wymaga otrzymania koncesji

• zapewnienie nadzoru państwa nad działalnością ubezpieczeniową

• podział ubezpieczeń na komercyjne i wzajemne oraz podział na ubezpieczenia na życie i inne ubezpieczenia; nie ma możliwości łączenia tych ubezpieczeń

• ochrona krajowych ubezpieczycieli przed konkurencją zagraniczną działała do końca 1998 roku

• umowna formuła ubezpieczeń, dla uzyskania ochrony ubezpieczeniowej konieczne jest zawarcie umowy

• ograniczenie zakresu ubezpieczeń obowiązkowych

• ochrona ubezpieczonych

• wprowadzenie rynkowych zasad gospodarki finansowej ubezpieczycieli

• wprowadzenie nowej kategorii podmiotów na rynek ubezpieczeniowy czyli brokerów ubezpieczeniowych

Ubezpieczenia wg. KC:

Przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie zdarzenia, a ubezpieczony zobowiązuje się zapłacić składkę.

W K.M ryzyko > niebezpieczeństwo

W K.C ryzyko > wypadek

Świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą w skutek przewidzianego w umowie wypadku => ubezpieczenie majątkowe.

Art. 806

Um. ubezpie. jest nieważna jeżeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek już zaszedł lub jeżeli odpadła już możliwość jego zajścia.

Art. 808

Um. ubezp można zawrzeć także na rzecz osoby trzeciej, osoba ta nie musi być w niej wymieniona. (polisa na okaziciela).

Art. 809

Um. ubezp powinna być stwierdzona przez zakład ubezpieczeń polisą, tymczasowym zaświadczeniem albo innym dokumentem.

Art. 813

Składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, jeżeli nie jest umówione inaczej to składka powinna być zawarta z momentem zawarcia umowy.

Art. 814

Jeżeli nie umówiono się inaczej odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy nie wcześniej niż dnia następnego po zapłaceniu składki.

Art. 815

Ubezpieczony obowiązany jest podać do wiadomości zakładu ubezpieczeń wszystkie znane sobie okoliczności o, które zakład ubezpieczeń zapytał.

Jeżeli zakład ubezpieczeń zawarł umowę mimo nie podania przez ubezpieczającego wszystkich informacji to nie podane fakty uznaje się za nie byłe.

Ubezpieczający ma obowiązek powiadomienia ubezpieczyciela o wszelkich zmianach okoliczności związanych z ubezpieczeniem.

Nie dopełnienie zasady `dobrej woli' powoduje zwolnienie ubezpieczyciela z odpowiedzialności za skutki zdarzeń o których zmianie okoliczności ubezpieczyciela nie został powiadomiony.

Ubezpieczenia majątkowe obejmują ubezpieczenie mienia albo odpowiedzialności cywilnej.

Art. 822

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do wypłacenia odszkodowania (za szkodę wyrządzoną os 3) na rzecz osób trzecich względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczony albo ubezpieczający.

Art.

Odszkodowanie należne od zakładu ubezpieczeń nie może przewyższać wysokości szkody poniesionej przez ubezpieczającego. W razie zajścia wypadku ubezpieczający musi użyć wszystkich dostępnych mu środków w celu zmniejszenia szkody w ubezpieczonym mieniu oraz w celu zabezpieczenia bezpośrednio zagrożonego mienia przed szkodą.

Jeżeli ubezpieczający dopuścił się niedbalstwa to odszkodowanie się nie należy.

Zakład ubezpieczeń zobowiązany jest zwrócić ubezpieczającemu koszty w granicach sumy ubezpieczenia wynikłe za względu na szkodę.

Zakład ubezpieczeń wolny jest od odpowiedzialności jeżeli ubezpieczający wyrządził szkodę umyślnie.

Art. 828

Jeżeli nie umówiono się inaczej roszczenie przeciwko osobie 3 przechodzą z mocy prawa na zakład ubezpieczeń. (do wysokości zapłaconego odszkodowania, jeżeli zakład pokrył tylko część szkody to ubezpieczający ma pierwszeństwo do odzyskania roszczeń przed zakładem).

Regulacje prawne ujednolicające rynek ubezpieczeń w Europie:

Pierwsza grupa dyrektyw- dotyczy swobody zakładania firmy z kontrolą kraju goszczącego (nie ma żadnych ograniczeń w wyborze miejsca zakładania firmy ubezpieczeniowej w każdym kraju UE)

Druga grupa dyrektyw- dotyczy swobody świadczenia usług (usługi ubezpieczeniowe mogą być świadczone poza granicami kraju siedziby firmy- brak konieczności tworzenia oddziału)

Trzecia grupa dyrektyw- dotyczy zakładania firm i świadczenia usług poza granicami kraju siedziby firmy bez konieczności uzyskiwania odrębnej licencji oraz liberalizacji regulacji nadzorczych ( ograniczenie do kontroli wypłacalności firmy)

Wyłączone są ryzyka wojenne i strajkowe.

Ryzyko handlowe	Ryzyko niehandlowe
		polityczne	katastrofalne	Przewlekłej zwłoki
Stwierdzona niewypłacalność oraz przewlekła zwłoka prywatnego kontrahenta zagranicznego	ogłoszenie powszechnego moratorium płatniczego przez rząd państwa dłużnika wydanie lub zmiana aktów prawnych lub decyzji rządu lub innego organu państwa dłużnika wprowadzenie zakazu transferu należności i wymiany walut odmowa dokonania zapłaty gdy dłużnikiem jest państwo lub inny dłużnik publiczny przepisy prawne lub decyzje rządu RP uniemożliwiające realizację kontraktu wybuch działań wojennych, powstania, rewolucji, zamieszek, strajków ogłaszanie aktów nacjonalizacji	trzęsienie ziemi wybuch wulkanu cyklon tajfun powódź gwałtowny przypływ morski pożary w rozmiarach katastrofy	Ryzyko przewlekłej zwłoki w wypełnieniu zobowiązań płatniczych przez zagranicznego dłużnika publicznego tj. taki podmiot, do którego nie mają zastosowania przepisy prawa upadłościowego obowiązujące w kraju dłużnika

Ubezpieczenia kontraktowe eksportu- umożliwiają zawiązanie transakcji handlowych w szczególności wówczas gdy eksport odbywa się do krajów o wysokiej niewypłacalności kontrahenta zagranicznego. Możliwość ubezpieczenia sprzyja rozwojowi eksportu.

Ubezpieczenie transakcji eksportowej- zapewnia kompensatę strat poniesionych w trakcie realizacji transakcji handlowej.

Ubezpieczenia gospodarcze

Ubezpieczenia finansowe obejmują (w węższym znaczeniu):

• ubezpieczenia kredytów

• wydawanie gwarancji ubezpieczeniowych

Ubezpieczenia finansowe obejmują (w szerszym znaczeniu):

• ubezpieczenia kredytów

• wydawanie gwarancji ubezpieczeniowych

• ubezpieczanie różnych strat finansowych

Podział ryzyka według działów grup i rodzajów ubezpieczeń:

Dział I

Ubezpieczenia na życie:

• na życie

• posagowe, zaopatrzenie dzieci

• na życie, jeżeli są związane z funduszem inwestycyjnym

• rentowe

• wypadkowe i chorobowe, jeżeli są uzupełnieniem ubezpieczeń wymienionych wyżej

Dział II

Pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe:

• kredytów w tym kredytów eksportowych

• gwarancji ubezpieczeniowych

• różnych ryzyk finansowych

• wypadku przy pracy

Ubezpieczenie kredytów:

• ogólna niewypłacalność

• kredyt eksportowy

• spłata rat

• kredyt hipoteczny

• kredyt rolniczy

Ubezpieczenie różnych ryzyk finansowych, w tym:

• ryzyka zatrudnienia

• niewystarczających dochodów

• złych warunków atmosferycznych

• utraty zysków

• stałych wydatków ogólnych

• nieprzewidywalnych wydatków handlowych

• utraty wartości rynkowej

• utraty stałego źródła dochodu

• pośrednich strat handlowych, poza wyżej wymienionymi

• różnych strat finansowych

Gwarancje ubezpieczeniowe:

• bezpośrednie

• pośrednie

Gwarancja ubezpieczeniowa jest to zobowiązanie zakładu ubezpieczeń w zamian za składkę do uregulowania należności wobec beneficjenta, kiedy dłużnik (który jest zleceniodawcą w stosunku do ubezpieczyciela) odmówi wyrównania swoich zobowiązań

Rodzaje gwarancji:

1. gwarancje kontraktowe- zabezpieczające wykonanie kontraktu, w tym zapłaty wadium, dobrego wykonania kontraktu, zwrotu zaliczki, usunięcia wad i usterek

2. gwarancje zabezpieczające zapłatę cła i podatków

3. gwarancje od sprzeniewierzenia- zabezpieczające pracodawcę przed stratami finansowymi spowodowanymi przez nieuczciwych pracowników

4. gwarancje wymagane przy rozpoczynaniu bądź prowadzeniu działalności gospodarczej

5. gwarancje płacenia czynszów dzierżawnych, wykonania umowy dostawy i innych tzw. financial bards

Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych- celem było wspieranie eksportu polskich przedsiębiorców, zaczęła działalność w 1991 r. W lipcu 1994 r. została uchwalona ustawa o gwarantowanych przez skarb państwa ubezpieczeniach kontraktów eksportowych. Ustawa ta stworzyła dobrą sytuację dla rozwoju działalności KUKE. Określiła zasady funkcjonowania KUKE, rodzaje ryzyk i zapewniła źródło finansowania korporacji.

Cele KUKE:

• minimalizacja ryzyka finansowego poprzez świadczenie ochrony ubezpieczeniowej

• dostarczanie informacji o stopniu wypłacalności partnera zagranicznego

• nadzór nad przebiegiem transakcji handlowej

• wpływanie na stabilizację sytuacji finansowej przedsiębiorstw eksportujących

• zwiększenie wiarygodności eksportera wobec banków kredytujących.

Działalność AGENCYJNA:

1. zakład ubezpieczeń może korzystać z pośrednictwa ubezpieczeniowego polegającego na wykonywaniu czynności związanych z wykonywaniem czynności faktycznych lub prawnych związanych z zawarciem lub wykonaniem umów ubezpieczenia

2. agentem ubezpieczeniowym jest osoba fizyczna, osoba prawna lub podmiot gospodarczy nie mający osobowości prawnej, upoważniony przez zakład ubezpieczeń do stałego zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz zakładu lub pośredniczenia przy zawieraniu tychże umów

3. Działalność agencyjna może być wykonywana wyłącznie przy pomocy osób fizycznych posiadających uprawnienia nadane przez organ nadzoru

4. Organ nadzoru na wniosek zakładu ubezpieczeń lub samego zainteresowanego wydaje zezwolenie na wykonywanie czynności agenta, jeżeli osoba fizyczna:

• Ma miejsce zamieszkania na terytorium RP

• Nie była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne przeciwko mieniu, dokumentom lub przestępstwo karno- skarbowe

• Ukończyła zorganizowane przez zakład ubezpieczeń szkolenie zakończone egzaminem

• Ma pełną zdolność do czynności prawnych

5. zakład ubezpieczeń jest odpowiedzialny za czynności wykonywane przez uprawnionego agenta

Działalność BROKERSKA:

1. Polega na zawieraniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia w imieniu ubezpieczającego lub na pośredniczeniu przy zawieraniu umów ubezpieczenia na rzecz ubezpieczonego

2. Działalność brokerska może być prowadzona wyłącznie za zezwoleniem organu nadzoru

3. Działalność brokerska może być prowadzona przez osoby fizyczne lub prawne

4. Osoba fizyczna prowadząca działalność brokerską nie może pozostawać w stosunku pracy z zakładem ubezpieczeń, nie może być członkiem władz tego zakładu oraz nie może być stroną umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, których przedmiotem jest pośredniczenie w zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu zakładu ubezpieczeń

5. Osoba prawna prowadząca działalność brokerską nie może jednocześnie prowadzić działalności agencyjnej

6. Organ nadzoru wydaje zezwolenie na prowadzenie działalności brokerskiej na wniosek:

1. osoby fizycznej, jeżeli osoba ta:

• ma miejsce zamieszkania na terytorium RP

• ma pełną zdolność do czynności prawnych

• nie była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne przeciwko mieniu, dokumentom lub za przestępstwo karno- skarbowe

• zdała egzamin przed Komisją Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i Reseakuracyjnych

• daje rękojmie należytego prowadzenia działalności brokerskiej

• zawiera umowę ubezpieczenia OC z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej

2. osoby prawnej, jeżeli osoba ta:

• ma siedzibę na terytorium RP

• członkowie zarządu dają rękojmie prowadzenia działalności brokerskiej, a co najmniej połowa z nich spełnia warunki określone dla osób fizycznych

• zawarła umowę ubezpieczenia OC z tytułu prowadzenia działalności brokerskiej

Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy

1. Zakłady ubezpieczeń prowadzące działalność w RP tworzą Ubezpieczeniowy Samorząd Gospodarczy

2. Organizacja USG jest Polska Izba Ubezpieczeń

3. Przynależność do Izby jest obowiązkowa i powstanie z chwilą podjęcia przez zakład ubezpieczeń działalności ubezpieczeniowej

4. Statut Izby i jego zmiany podlegają zatwierdzeniu przez MF

5. Do zadań Izby należą w szczególności:

• Reprezentowanie zakładów ubezpieczeń wobec organów władzy i administracji państwowej oraz podejmowanie działań w celu ochrony ich interesów

• Wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych dotyczących działalności ubezpieczeniowej oraz współdziałanie na wniosek właściwych podmiotów przy ich opracowywaniu

• Współdziałanie w organizacji i stowarzyszeniami krajowymi i zagranicznymi w zakresie ubezpieczeń

• Stworzenie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między członkami Izby

• Kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki zawodowej w działalności ubezpieczeniowej

• Sprawowanie pieczy nad postrzeganiem zasad uczciwej konkurencji na rynku ubezpieczeniowym.

Ochrona ubezpieczonych:

1. Tworzy się Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

2. Do zadań Funduszu należy wypłacanie odszkodowań i świadczeń z tytułu:

1. ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej:

• za szkodę na osobie, gdy szkoda została spowodowana przez kierującego pojazdem mechanicznym, a tożsamość kierowcy nie została ustalona

• za szkodę na osobie wyrządzoną przez rolnika o nieustalonej tożsamości

2. za szkodę na mieniu i osobie, gdy:

• posiadacz pojazdu nie był ubezpieczony ubezpieczeniem obowiązkowym

• rolnik nie zawarł ubezpieczenia obowiązkowego

3. w przypadku upadłości zakładu ubezpieczeń Fundusz wypłaca odszkodowania z tytułu:

• odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych i rolników wykonujących działalność zawodową

• umów ubezpieczenia na życie w wysokości 50% wierzytelności, nie więcej jednak niż 30 000 EURO

Rzecznik ubezpieczonych:

1. Interesy ubezpieczonych i uprawnionych z umów ubezpieczenia reprezentuje Rzecznik Ubezpieczonych, którego powołuje MF

2. Do zadań Rzecznika Ubezpieczonych należy w szczególności:

• Reprezentowanie i ochrona konsumenckich interesów ubezpieczonych i osób uprawnionych z umów ubezpieczenia

• Opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ubezpieczenia

• Informowanie organu nadzoru o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniu zakładów ubezpieczeń

• Inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno- informacyjnej w zakresie ubezpieczeń

• Sprawne funkcjonowanie rynku ubezpieczeń gospodarczych sprzyja rozwojowi handlu międzynarodowego

• Polski rynek ubezpieczeń wymaga dalszych przekształceń w sferze legislacyjnej i instytucjonalnej

• Obecny stan rozwiązań prawnych w dużej mierze uwzględnia wymogi gospodarki rynkowej, wolnej konkurencji, demonopolizacji i równego traktowania podmiotów

• Spełnienie kryteriów integracji z UE wymaga dalszych zmian w przepisach prawa umożliwiających swobodny przepływ kapitału i siły roboczej oraz ujednolicenie zasad nadzoru ubezpieczeniowego, warunków przyznawania licencji i świadczenia usług transgranicznych

• Wzrost znaczenia ubezpieczeń finansowych zależy od tempa wzrostu gospodarki, poziomu inwestycji, dynamiki handlu zagranicznego

• Włączenie polskiego rynku ubezpieczeń do struktur europejskich powoduje konieczność zmian w organizacji i strukturze działalności towarzystw ubezpieczeniowych

Struktura rynku ubezpieczeń strony podażowej polskiego rynku ubezpieczeń.

Klasyfikacja ubezpieczycieli:

1. wg kryterium ustawowego:

• prowadzący ubezpieczenia na życie (dział I)

• prowadzący ubezpieczenia majątkowe i pozostałe osobowe

2. wg form organizacyjno- prawnych

• spółki akcyjne

• towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

3. wg źródeł pochodzenia kapitału:

• podmioty z kapitałem krajowym

• spółki z kapitałem zagranicznym

• podmioty z kapitałem zagranicznym

Instytucje pomocnicze (w stronie podażowej):

• Polska Izba Ubezpieczeń

• Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny

• Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych

• Stowarzyszenie Ubezpieczeniodawców Polskich

• Stowarzyszenie Agentów Ubezpieczeniowych

• Krajowy Instytut Ubezpieczeń

• Rzeczoznawcy, likwidatorzy i inni specjaliści

• Instytucje Kształcenia i doradztwa ubezpieczeniowego

Zakłady Ubezpieczeń na Polskim Rynku (wg stanu na 01.01.2001)

Zezwolenie MF na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce posiadały:

• W dziale ubezpieczeń na życie- 30 zakładów

• W dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych- 33 zakłady

'89 r. - 3 zakłady

`98r. - 53 zakłady

Wysoka dynamika wzrostu liczby podmiotów

Struktura zakładów ubezpieczeń wg form organizacyjno- prawnych:

• Spółki akcyjne - 63

• Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych-6

Zdecydowana większość podmiotów świadczących usługi są to spółki akcyjne

Struktura zakładów ubezpieczeń w dziale II:

• Spółki akcyjne - 33

• Towarzystwa Ubezpieczeń wzajemnych- 5

W 1999 r. działalność reasekuracji czynnej prowadzona była przez 17 zakładów ubezpieczeń i jedno profesjonalne towarzystwo reasekuracji (PTR S.A.)

W strukturze składki przypisanej brutto sektora ubezpieczeń za rok 1999 37,60% stanowiła składkę w dziale ubezpieczeń na życie a 62,40- w dziale ubezpieczeń pozostałych osobowych i majątkowych.

Składka przypisowa- należna ubezpieczycielowi

Koncentracja rynku ubezpieczeń pod względem składki przypisanej brutto:

1. PZU S.A.

2. PZU Życie S.A.

3. Tuir Warta S.A.

4. CU Polska- Tu na Życie S.A.

5. Amplico Life S.A.

Proces demonopolizacji polskiego rynku postępuje, lecz jest bardzo powolny.

Ubezpieczenia w dziale II:

1. PZU S.A.

2. Tuir Warta S.A.

3. STU Hestia Ins. S.A.

4. TU Compensa S.A.

5. Daewoo TU S.A.

Struktura kapitału podstawowego zakładów ubezpieczeniowych w latach 1998-1999:

Kapitały należące do: '98 '99

• Podmioty zagraniczne 32,69% 50,12%

• Banki 12,07% 8,42%

• Skarb Państwa 10,21% 6,56%

• Krajowe zakłady ubezp. 22,94% 17,70%

• Krajowe osoby prawne i fiz. 22,08% 17,25%

Tendencja do ekspansji kapitału zagranicznego, połowa kapitału zakładowego stanowi kapitał zagraniczny.

Kapitał:

• Polski 49,88%

• Niemiecki 23,45%

• Szwajcarski 6,28%

• Holenderski 4,48%

• Brytyjski 4,12%

• Amerykański 4,04%

• Austriacki 2,16%

• Szwedzki 1,67%

• Finlandia 4,92%

Na początek 2000 r. liczba zakładów z przeważającym kapitałem zagranicznym- 37 (w tym 8 zakładów ze 100% kapitałem zagranicznym).

Struktura portfela ubezpieczeń w dziale II w 1999 roku:

• Komunikacyjne 68,4%

• Majątkowe 16,1%

• Wypadkowe i chorobowe 5,2%

• OC 3,0%

• Finansowe 2,3%

• Pozostałe 5,0%

W strukturze składki przypisanej brutto w dziale II dominują tradycyjne formy ubezpieczeń tzn. ubezpieczenia komunikacyjne i majątkowe.

Do kategorii ubezpieczeń, których pozycja rośnie należą ubezpieczenia OC, wynika to z coraz większej liczby zawodów i działalności, których wykonywanie związane jest z obowiązkiem zawarcia umowy ubezpieczenia OC.

Polski rynek ubezpieczeń w dziale II pod względem ofert coraz bardziej zbliża się do poziomu krajów rozwiniętych, oferując poza tradycyjnymi ubezpieczeniami nowe np. ubezpieczenia finansowe.

Ubezpieczenia finansowe rozwijają się dynamicznie, jednak ich znaczenie jest wciąż niewielkie, jedną z przyczyn jest brak odpowiedniego doświadczenia w zarządzaniu produktami ubezpieczeń finansowych, a w szczególności trudna jest ocena ryzyka.

Należy się spodziewać wprowadzenia przez zakłady ubezpieczeń nowej oferty produktowej, zwiększającej udział w rynku innych poza tradycyjnymi rodzajów ubezpieczeń.

Pośrednicy na polskim rynku ubezpieczeń:

Do końca 2000 r. wydano 1106 zezwolenia na prowadzenie działalności brokerskiej (w tym 860 dla osób fizycznych, 246 dla osób prawnych).

Listy podmiotów prowadzących działalność brokerską ogłaszane są w formie obwieszczenia MF w Dzienniku Urzędowym MF.

Na koniec 2000 r. wydano 253438 zezwoleń na prowadzenie działalności agencyjnej.

Kształtowanie produktu ubezpieczeniowego:

Produktem na rynku ubezpieczeniowym jest ochrona ubezpieczeniowa.

Kształtowanie produktu odbywa się w trybie ustalania tzw. Ogólnych warunków ubezpieczeń.

Na wybór ubezpieczyciela i konkretnego produktu wpływają:

• ogólne warunki ubezpieczeń

• nazwa i renoma zakładu ubezpieczeń

• dostępność ubezpieczyciela na rynku

• jakość obsługi klienta

Jakość usługi ubezpieczeniowej określa stopień w jakim zaspokaja oczekiwania i wymagania klientów.

Na jakość usługi ubezpieczeniowej wpływają:

• zawarcie umowy

• sposób wykonywania pracy przez osoby występujące jako ubezpieczyciele (ich kompetencje, sprawność, szybkość obsługi klientów, życzliwość)

• wygląd i wyposażenie miejsca, gdzie ubezpieczyciel przyjmuje swoich klientów

• wykonanie umowy

• szybkość wypłaty odszkodowań i świadczeń

• brak zwłoki przy ustalaniu wysokości strat i podejmowaniu decyzji o wypłacie należności

• pełny zakres wypłaty odszkodowania, zgodnie z oczekiwaniami ubezpieczonego

Aktywna polityka zakładu ubezpieczeń w zakresie kształtowanego produktu polega na rozszerzeniu zakresu ryzyk objętych ochroną oraz uzupełnianiu podmiotowego i przedmiotowego zakresu oferty.

Jakościowa analiza sytuacji ubezpieczyciela opiera się na ocenie:

• rozłożenia ryzyka (struktura portfela ubezpieczeniowego, udział ryzyk katastrofalnych lub małych ryzyk o dużej częstotliwości)

• struktury kapitału - ocena polityki finansowej zakladu, relacje między kapitałem własnym i obcym

• trafność obliczania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (ma to wpływ na wypłacalność zakładu ubezpieczeń)

• jakość aktywów (ocena jakości lokat pod kątem ich bezpieczeństwa, rentowności, płynności, dywersyfikacji portfela)

• jakości programu reasekuracyjnego - ma to duże znaczenie w utrzymaniu stabilności finansowej zakładów ubezpieczeń zwłaszcza wobec możliwości powstania dużych zobowiązań na skutek katastrof

Ilościowa analiza sytuacji ubezpieczyciela może opierać się na:

• kryteriach ustawowych

• wielkość środków własnych zakładu ubezpieczeń nie może być niższa niż margines wypłacalności określony przez ministra finansów odrebnie dla działu I i II

• kapitał gwarancyjny

• minimalny jest to wielkość środków, które zakład ubezpieczeń musi posiadać już w momencie występowania o koncesje w danej grupie ubezpieczeń

• wymagalny - stanowi 2/3 marginesu opłacalności wyznacza obszar tzw. bezpiecznej działalności

• suma ubezpieczenia od pojedynczego ryzyka na udziale własnym nie może przekroczyć 25% łącznej wysokości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych ( czyli kwot przeznaczonych na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań, jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia) i kapitału własnego

• rezerw techniczno-ubezpieczeniowych - (czyli tzw. fundusz ubezpieczeniowy) muszą mieć pełne pokrycie ilościowe i strukturalne w lokatach.

• kryteria rynkowe

• wskaźnik płynności finansowej (P) - płynność jest zachowana jeżeli możliwości płatnicze są równe lub przewyższają wydatki P=ŚF:(Z+RTU) , ŚF- płynność środków finansowych, Z- zobowiązania, RTU- rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe na udziale własnym

• wskaźnik pokrycia marginesu wypłacalności środkami własnymi (W) służy do określenia zdolności płatniczych zakładu ubezpieczeń w długim okresie W=ŚW:MW*100% , ŚW- środki własne, MW- margines wypłacalności

Sytuacja zakładu ubezpieczeń:

Bardzo dobra w > 300%

Dobra 300% > w > 200%

Dostateczna 200% > w > 100%

Zagrożona 100% > w > 33,3%

Zła w < 33,3%

Ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych określa MF w trybie rozporządzenia. W szczególności rozporządzenie zawiera:

• Datę powstania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia

• Podstawowy zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń

• Minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia

• Zakres praw i obowiązków ubezpieczającego i zakładu ubezpieczeń

• Podstawowy system taryf

Ogólne warunki ubezpieczeń dobrowolnych określa ubezpieczyciel. Produkt kształtowany jest przez ustalenie:

• Przedmiotu ubezpieczenia

• Zakresu ubezpieczenia (jakie zdarzenia losowe objęte są ochroną ubezpieczeniową)

• Praw i obowiązków stron umowy ubezpieczenia

• Sposobu ustalania wysokości szkody

• Stawek taryfy ubezpieczeniowej

• Sposobu ustalania wysokości odszkodowania i świadczenia

• Form ograniczania zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Polityka kształtowania produktu musi uwzględniać fakt, że przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe działa w określonych warunkach otoczenia, do którego należą:

• Otoczenie ekonomiczne (stan gospodarki, koniunktura gospodarcza, poziom inflacji, wielkość siły nabywczej)

• Otoczenie społeczne i demograficzne (struktura społeczno- zawodowa ludności, stopień urbanizacji)

• Otoczenie technologiczne (nowe technologie wytwarzania prowadzą do powstania nowych produktów zaspokajających nowe potrzeby, ale też prowadzących do powstania nowych zagrożeń)

• Otoczenie instytucjonalno- prawne (struktura instytucjonalna w państwie, system prawny)

• Otoczenie kulturowe (normy moralne, zwyczaje- należy uwzględnić zwłaszcza przy opracowywaniu akcji promocyjnych)

• Nabywcy- ich potrzeby i oczekiwania należy rozpoznać w celu dostosowania produktu

• Konkurenci- ich działania powinny być stale obserwowane i analizowane w celu jak najlepszego kształtowania własnej polityki sprzedaży produktów ubezpieczeniowych

KONCESJONOWANIE DZIAŁALNOŚCI UBEZPIECZENIOWEJ polega na wydawaniu zezwoleń na prowadzenie działalności w sferze, gdzie na mocy prawa obowiązują ograniczenia swobody podejmowania i wykonywania działalności.

1. Działalność ubezpieczeniowa bezpośrednia i restrukcyjna może być prowadzona wyłącznie za zezwoleniem Ministra Finansów (zakłady ubezpieczeniowe)

2. Minister Finansów po wyrażeniu opinii przez organ nadzoru wydaje na wniosek zainteresowanego zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej

3. Wniosek o koncesję na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej powinien zawierać:

• Nazwę, siedzibę, obszar i rzeczowy zakres działania zakładu ubezpieczeń

• Określenie wysokości kapitału akcyjnego albo zakładowego

• Określenie założycieli zakładu ubezpieczeń

• Formę organizacyjną działalności

• Określenie wysokości funduszu organizacyjnego przeznaczonego na utworzenie administracji zakładu ubezpieczeń i zorganizowanie sieci przedstawicielstw.

• Imiona i nazwiska osób przewidzianych na członków zarządu i rady nadzorczej oraz osoby wykonujące czynności w dziedzinie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki (aktuariusza- szacuje ryzyko i stawki ubezpieczeniowe ), jeżeli obowiązek wykonywania przez osobę przypisywanych jej czynności wynika z ustawy

4. Do wniosku o wydanie zezwolenia dołącza się:

• Plan działalności

• Dowód posiadania środków własnych od obciążeń wysokości różnej zakładanemu kapitałowi akcyjnemu lub zakładowemu i funduszowi organizacyjnemu wraz z zaświadczeniem o przeznaczeniu ich na pokrycie kapitału akcyjnego i funduszu organizacyjnemu

• Dane o klasyfikacji osób

• Statut zakładu ubezpieczeń

• Ogólne warunku ubezpieczenia określone we wniosku

5. Zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej nie może być wydane, jeżeli zachodzi co najmniej jedna z okoliczności:

• Nie są spełnione wymogi formalne

• Z informacji wynika, że zabraknie co najmniej 2 osób z odpowiednim wykształceniem i doświadczeniem

• Jeżeli założyciele lub członkowie zarządu byli karani

• Jeżeli założyciele nie dają rękojmi prowadzenia sprawnie zakładu ubezpieczeń w sposób należycie zabezpieczający interesy ubezpieczonych

• Założyciele nie udowodnią posiadania środków wolnych od obciążeń w wysokości odpowiadającej kapitałowi akcyjnemu (zakładowemu) i funduszowi organizacyjnemu

• Plan działalności nie zapewnia trwałej zdolności zakładu ubezpieczeń do wykonywania zobowiązań

• Zagrożony jest ważny interes gospodarczy państwa

6. Minister Finansów na wniosek organu nadzoru może cofnąć zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie jednej lub kilku grup ubezpieczeń albo jednego lub kilku rodzajów ubezpieczeń jeżeli:

• Zakład ubezpieczeń przestał spełniać warunki wymagane do uzyskania zezwolenia

• Zakład ubezpieczeń prowadzi działalność z naruszeniem przepisów prawa lub statutu

• Zakład ubezpieczeń nie realizuje w przewidzianym terminie (???)

7. Cofnięcie zezwolenia powoduje, że zakład ubezpieczeń nie może zawierać nowych umów ubezpieczeniowych, umowy już zawarte nie mogą być przedłużane a suma ubezpieczenia nie może być podwyższona

Cofnięcie zezwolenia w zakresie całej działalności oznacza w przypadku towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych jego likwidację.

8. Zasady prowadzenia działalności przez Zakłady Ubezpieczeń:

• Zakład ubezpieczeń nie może zajmować się bezpośrednio inną działalnością gospodarczą poza działalnością ubezpieczeniową i z nią związaną

• Zakład ubezpieczeń nie może prowadzić jednocześnie działalności w dziale ubezpieczeń na życie i w dziale pozostałych ubezpieczeń osobowych oraz ubezpieczeń majątkowych

• Zakład ubezpieczeń może prowadzić działalność ubezpieczeniową wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

Nadzór Ubezpieczeniowy:

1. Tworzy się Państwowy Urząd Nadzoru Ubezpieczeń jako centralny organ administracji państwowej

2. Komisja Nadzoru Ubezpieczeń nad funduszami ubezpieczeniowymi.

3. PUNU kieruje Prezes, którego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Finansów

4. Zadaniem nadzoru jest ochrona interesów osób ubezpieczonych i zapobieganie sytuacji, w której zakład ubezpieczeń nie będzie w stanie wypłacać ubezpieczonemu należytego świadczenia

5. Nadzór nad działalnością zakładów ubezpieczeń pośredników ubezpieczeniowych polega w szczególności na:

• Podejmowaniu działań mających na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku ubezpieczeń

• Wydawanie zezwoleń na podstawie działalności brokerskiej i agencyjnej

• Kontrola prowadzonej działalności przez zakład ubezpieczeń i brokerów

• Podejmowanie innych działań przewidzianych w ustawie

6. Organ nadzoru współdziała z organami administracji rządowej i innymi instytucjami w zakresie kształtowania polityki gospodarczej państwa

Warunki zawierania umów ubezpieczenia:

1. Ochronę ubezpieczeniową ustanawia się na podstawie umowy zawieranej pomiędzy zakładem ubezpieczeń a ubezpieczonym

2. Wprowadza się ubezpieczenia obowiązkowe i dobrowolne

3. Ubezpieczeniami obowiązkowymi są:

• Ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów

• Ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych

• Ubezpieczenia OC rolników z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego

• Inne ubezpieczenia przewidziane na mocy obowiązujących ustaw lub ratyfikowanych przez RP umów międzynarodowych

4. zakład ubezpieczeń prowadzący działalność w zakresie ubezpieczenia obowiązkowego nie może odmówić zawarcia tego ubezpieczenia

5. Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, określa ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych. W szczególności określa:

• Datę powstania obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia

• Podstawowy zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń

• Minimalną sumę gwarancyjną ubezpieczenia

• Zakres praw i obowiązków ubezpieczającego i zakładu ubezpieczeń

• Podstawowy system taryf uzależniający stosowanie taryfy od długości okresu bezszkodowego i zapewniający porównywalność taryf różnych zakładów ubezpieczeniowych.

6. Wysokość stawek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń

7. Ogólne warunki ubezpieczeń, z wyjątkiem ubezpieczeń obowiązkowych oraz taryfy i wysokość stawek ubezpieczeniowych ustala zakład ubezpieczeń

Prawne ograniczenia swobody zawierania umów ubezpieczenia:

1. Osoba krajowa- wg prawa dewizowego może zawrzeć umowę ubezpieczenia jedynie z zakładem ubezpieczeń działającym na podstawie zezwolenia wydanego zgodnie z ustawą

2. Osoba zagraniczna podejmująca działalność gospodarczą na terytorium RP może ubezpieczyć tą działalność jedynie w zakładzie ubezpieczeń działającym na podstawie zezwolenia wydanego zgodnie z ustawą

3. MF może określić, w drodze rozporządzenia, przypadek dopuszczalności zawierania umów ubezpieczenia z innym zakładem ubezpieczeń niż określony.

Są to następujące przypadki ubezpieczenia:

• Ryzyka, co do którego ubezpieczający otrzymał na piśmie odmowę zawarcia umowy ubezpieczenia od co najmniej 3 zakładów ubezpieczeniowych prowadzących działalność na podstawie ustawy

• Ryzyka, którego ubezpieczenia w tym zakładzie ubezpieczeń wymaga umowa międzynarodowa

• Odpowiedzialności cywilnej armatora, ubezpieczanej na armatorskich klubach wzajemnych ubezpieczeń

• Przedmiotów w transporcie, obejmujące szkody na transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu, jeśli odbywa się w ramach obrotu towarowego z zagranicą

• Ryzyka umiejscowionego poza granicami RP , jeżeli zawarcie umowy ubezpieczeniowej w miejscowym zakładzie wymaga prawo obowiązujące w tym państwie

4. Osoba krajowa wg prawa dewizowego przebywająca za granica może zawrzeć umowę ubezpieczenia z zakładem nie posiadającym zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w Polsce na okres pobytu za granicą, jeżeli ubezpieczone ryzyko związane jest z tym pobytem.

Etyka w ubezpieczeniach

ZASADY ETYCZNE:

• ubezpieczyciel powinien działać w dobrze rozumianym interesie klienta, w dobrej wierze i z najwyższą starannością

• ubezpieczyciel powinien wspierać działania umacniające zaufanie do podmiotów występujących na rynku ubezpieczeń

• ubezpieczyciel nie powinien różnicować klientów wg kryteriów nie związanych z techniczno-organizacyjnymi zasadami prowadzenia działalności

• ubezpieczyciel nie powinien ujawniać informacji o kliencie

• ubezpieczyciel nie powinien wymuszać na kliencie zmian w umowie ubezpieczenia lub innych zmian

• ubezpieczyciel nie powinien uzależniać jakości obsługi klienta od spodziewanego dochodu z danej umowy

• ubezpieczyciel powinien informować klienta o zasadach, zwyczajach i uprawnieniach

• ubezpieczyciel powinien unikać sformułowań wprowadzających w błąd

• ubezpieczyciel powinien wykluczyć możliwość żądania od pracownika zachowań sprzecznych z normami, ogólnymi i zawodowymi

• ubezpieczyciel powinien w relacjach z pracownikami opracować standardy pożądanego zachowania moralnego bądź etycznego

• ubezpieczyciel powinien dbać o rozwój zawodowy pracowników

• ubezpieczyciel powinien w stosunku do innych ubezpieczycieli respektować zasady uczciwej konkurencji

• ubezpieczyciel zachowuje w tajemnicy poufne informacje o konkurencji

• ubezpieczyciel nie powinien utrudniać dostępu do informacji o swojej firmie

POŚREDNICY(agenci, brokerzy) :

• ubezpieczyciel powinien tworzyć odpowiednie warunki do pracy agentów (pośredników)

• ubezpieczyciel powinien sprzyjać doskonaleniu zawodowemu agentów

• ubezpieczyciel powinien ułatwiać rozwiązywanie ewentualnych konfliktów między pośrednikami

• ubezpieczyciele powinni tak kształtować relacje z brokerami aby mogli oni ze sobą uczciwie konkurować

• ubezpieczyciele powinni zachować neutralność wobec brokerów

• ubezpieczyciel powinien przekazywać informacje związane z obsługą polis aby brokerzy mogli realizować swoje funkcje na rynku

• ubezpieczyciel powinien wyraźnie określić kryterium akceptacji ryzyka i współpracy

DZIAŁALNOŚĆ BROKERÓW:

• broker musi stawiać interes swojego klienta ponad interes innych podmiotów

• broker powinien działać zgodnie z najwyższymi zasadami uczciwości zawodowej

• broker powinien wykonywać zobowiązania z umowy jak najlepiej wykorzystując w pełni swoje kwalifikacje zawodowe

• broker powinien wybierać zakład ubezpieczeń o dobrej kondycji finansowej

• broker powinien pomagać klientowi w zarządzaniu ryzykiem

• broker powinien informować klienta o zasadach i obyczajach obowiązujących w ubezpieczeniach

• broker powinien wyjaśniać jakie są uprawnienia i obowiązki wynikające z umowy ubezpieczenia

• broker powinien zatrudniać personel o odpowiednich kwalifikacjach zapewniając poufność informacji

BROKER A ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ:

• broker powinien przedstawić propozycje zawarcia umowy ubezpieczenia kompletne i odpowiednio udokumentowane

• broker powinien udzielać odpowiedzi na wszystkie pytania zakładu ubezpieczeń dotyczące ryzyka

• broker powinien dążyć do sprawnej współpracy z zakładem ubezpieczeń

• broker nie powinien wspierać nieuzasadnionych roszczeń klienta

• broker nie powinien upowszechniać nieprawdziwych informacji o zakładzie ubezpieczeń

AGENCI WOBEC UBEZPIECZAJĄCEGO:

• agent powinien zachować tajemnicę zawodowa

• agent nie powinien wymuszać zmiany warunków umowy

• agent powinien wspomagać klienta w uzyskaniu odszkodowania

AGENCI WOBEC ZAKŁADU UBEZPIECZENIOWEGO:

• agent powinien zachować lojalność wobec zakładu ubezpieczeń w stosunku do którego świadczy usługi

• agent powinien przekazywać informacje o kliencie

• agent powinien tak działać aby nie narażać dobrego imienia zakładu ubezpieczeń

• agent powinien nie wspierać nieuzasadnionych roszczeń klienta

• agent powinien dokładać wszelkich starań by pozyskać klienta

Wpływ elementów gospodarki globalnej i krajowej na polski rynek ubezpieczeń.

GOSPODARKA GOSPODARKA

ŚWIATOWA POLSKI

MIĘDZYNARODOWY POLSKI RYNEK

RYNEK FINANSOWY FINANSOWY

MIĘDZYNARODOWY RYNEK RYNEK RYNEK

RYNK UBEZPIECZEŃ USŁUG USŁUG INNYCH

UBEZP. BANK. USŁUG FINAN.

RYNEK RYNEK

UBEZP. UBEZP.

NA ŻYCIE GOSPODARCZYCH

Miejsce Polski w Świecie:

Powierzchnia 0,2 %

Ludność 0,7 %

PKB 0,5 %

Eksport 0,5 %

Udział składki przypisanej brutto polskim zakładom ubezpieczeniowym:

Wyszczególnienie	94	95	96	97	98	99
Ubezpieczenia na życie	0,05 %	0,06 %	0,07 %	0,08 %	0,08 %	0,11 %
Ubezpieczenia pozostałe	0,15 %	0,17 %	0,24 %	0,30 %	0,35 %	0,33 %
Ubezpieczenia pozostałe	0,09 %	0,11 %	0,14 %	0,17 %	0,19 %	0,19 %

Główne tendencje na międzynarodowym rynku ubezpieczeń:

• ubezpieczenia stanowią ważną sferę gospodarki światowej

• ubezpieczenia stanowią istotne funkcje społeczne i psychologiczne

• w skali światowej następuje wzrost świadomości zagrożeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i funkcjonowaniem jednostek w społeczeństwie

• tendencje demograficzne w krajach wysoko rozwiniętych oraz wzrost zapotrzebowania na zabezpieczenie świadczeń emerytalnych prowadzą do zmian strukturalnych w całym systemie finansowym

Rynek ubezpieczeń w europie zachodniej.

Przyczyny konsolidacji kapitałowej na rynku finansowym:

• wzmocnienie pozycji konkurencyjnej na rynku

• możliwość osiągnięcia korzyści skali działalności

• korzyści zwiększonego zakupu usług finansowych

• możliwość lepszego zaspokojenia popytu szerszej grupy klientów

• możliwość zastosowania najnowszych rozwiązań organizacyjnych i technicznych

• większe możliwości ekspansji na rynki zagraniczne

Fuzje doprowadziły do zmniejszenia liczby podmiotów a jednocześnie wzmocniła się siła i zwiększył się ich potencjał ekonomiczny.

Na rynku utrzymuje się wysoka dynamika rozwoju (wzrost realny 16%). Rósł on średnio 10% rocznie i nadal jest wysoki potencjał wzrostu.

Ocena europejskiego rynku ubezpieczeń:

• osiągnięta wysoka dynamika rozwoju rynku

• głębokie przemiany strukturalne na skutek fuzji i przejęć kapitałowych

• wzrastający poziom konkurencji rynku usług finansowych

• wyraźne tendencje do ekspansji transgranicznej

• dążenie do redukcji kosztów oferowanych usług ochrony ubezpieczeniowej

• dalszy wysoki potencjał rozwoju rynku europejskiego

Przyczyny rozwoju ubezpieczeń w europie środkowo-wschodniej:

• przeobrażenia strukturalne

• stabilizacja polityczna

• rozwój gospodarczy

20% jest to wskaźnik przyrostu składek ubezpieczeniowej 1993-2000 r.

W 2001 r wysokość zebranych składek w eur śr-wsch wyniosła ponad 18 mld USD, z tego 90% przypadło na Polskę, Rosję, Czechy, Węgry, Słowację i Chorwację.

Współczynnik penetracji w tym regionie wyniósł:

• dla sektora ubezpieczeń majątkowych i osobowych 1,8%

• dla sektora ubezpieczeń na życie 0,8%

Tak niski poziom rozwoju sektora ubezpieczeń w porównaniu do krajów rozwiniętych oznacza zarazem wysoki potencjał dalszego możliwego rozwoju.

Region ten jest bardzo atrakcyjny dla zagranicznych grup kapitałowych np. kapitał niemiecki, austriacki, holenderski, francuski i amerykański.

Największa ekspansja dotyczy Węgier, Estonii, Łotwy, Polski. Ponad połowa kapitału w Polsce to kapitał zagraniczny.

MIEJSCE POLSKI W UBEZPIECZENIACH NA TLE KRAJÓW EUR ŚR-WSCH;

Kraj	Ubezpieczenia na życie Wartość zebranej składki		Ubezpieczenia non life Wartość zebranej składki
		Mln USD	%	Mln USD	%
Polska Czechy Węgry Słowacja Słowenia	1749 576 507 207 159	54,7 18,0 15,8 6,5 5	2910 1231 748 366 566	50 21,1 11,9 6,3 9,7

POLSKI RYNEK UBEZPIECZEŃ

Sytuacja w polskiej gospodarce i na rynku finansowym determinują nasz rynek ubezpieczeń.

Tempo wzrostu gospodarczego w latach 90:

• najwyższy wzrost PKB 1995 => o 7%

• najniższy wzrost PKB 1992 => o 2,6%

• średnie tempo wzrostu PKB w latach 90 => o 5%

W efekcie ekonomicznych przeobrażeń osiągnięto w 2000 r 690,4 mld zł PKB (158,8 mld USD), co stanowiło około 17,9 tys. zł (4 tys. USD) na jednego mieszkańca.

Wartość PKB liczona według parytetu siły nabywczej na jednego mieszkańca Polski w 1998 r wynosiła ok. 40% przeciętnego poziomu mieszkańców UE.

INFLACJE

Trend obniżania się inflacji utrzymał się w latach 90 na ok. 8 p-t %. Średnioroczny wskaźnik cen dóbr i usług konsumpcyjnych obniżył się:

170,3% 1991 r

119,9 1996 r

BEZROBOCIE

Stopa bezrobocia w pierwszych trzech latach 90 wykazywała tendencje wzrostu:

z 12,2 w 1991 r

do 16,4 w 1993 r

Zaś od roku 94 do 98 malała obniżając się do 10,3 %. Spadkowy trend zmienił się w 1999 r i na koniec 2000 r odnotowano wzrost stopy bezrobocia do poziomu 15%. Na koniec 2000 r było 2,7 mln zarejestrowanych bezrobotnych.

ROZWÓJ DEMOGRAFICZNY

W latach 90 nastąpiło gwałtowne obniżenie tempa przyrostu ludności w 91-94 ludności w skali roku przyrastało o 0,2-0,3%, zaś od 1995 tempo przyrostu ludności pozostawało na jeszcze niższym poziomie i wynosiło 0,02-0,08%. W latach 99 ludność Polski osiągnęła 38 654 tys. tj o 13 tys. mniej niż w 98 r (spadek o 0,03%). W 2000 r nastąpił dalszy spadek liczby ludności o 0,02%.

OCENA RYNKU UBEZPIECZEŃ W POLSCE:

• łączne przychody zakładów ubezpieczeń wzrosły w 2001 r w stosunku do roku poprzedniego o 16,14%

• wynik finansowy netto w 2001 wzrósł o 125% w stosunku do 2000 r (wyniósł 1088,93 mln zł ) w tym w dziale I wzrost o 48,13 % i w dziale II wzrost o 298,13 %

• składka przypisana brutto krajowych zakładów ubezpieczeniowych w 2001 r osiągnęła wartość 22380,66 mln zł i była o 7,41 % wyższa niż w 2000 r

• składka przypisana brutto w dziale I wzrost o 11,11 %

• składka przypisana brutto w dziale II wzrost o 4,94 %

Współczynnik penetracji - stosunek składki przypisanej brutto do PKB.

Składka przypisana brutto zakładów ubezpieczeniowych do PKB stanowiła:

91 r 1,83%

96 r 2,12%

99 r 3,01%

2000 r 3,02%

Średnia wartość udziału składki przypisanej brutto w PKB w latach 90 wynosiło 2,3% (w dziale I - 0,7%, w dziale II 1,69%).

Współczynnik gęstości - wartość składki ubezpieczeniowej przypadająca na jednego mieszkańca.

W latach 90 wydatki na ubezpieczenia wzrosły prawie 14-krotnie z 39 zł w 1991 r do 539 zł w 2000 r , przy czym w dziale I z 5,50 zł => 216 zł (40 krotnie), w dziale II z 33 zł => 323 zł (10 krotnie).

Wydatki mierzone w USD wzrosły ponad 3 krotnie z 37 USD w 1991 r do 127 USD w 2000 r .

W krajach UE wydatki na ubezpieczenia wynoszą ok. 1500 USD.

WNIOSKI:

Niskie wartości obu wskaźników w porównaniu do krajów wysoko rozwiniętych świadczą o tym, że ubezpieczenia w Polsce nie odgrywają dużej roli w gospodarce. Dla porównania wydatki na 1 mieszkańca UE w latach 91-98 wynosiły średnio 1459 USD (na życie 762 USD).

Polski rynek ubezpieczeń jest największym rynkiem wśród krajów Europy Śr-Wsch, jego udział w rynku europejskim ogółem wynosił w 94-99 średnio 0,48%, natomiast w rynku Europy Śr-Wsch 23,34%. W dziale I - 0,26% Europa, => 24,34% Europa Śr-Wsch, w dziale II - 0,77% Europa, => 22,61% Europa Śr-Wsch.

Składka ubezpieczeniowa polskich zakładów ubezpieczeniowych stanowiła średnio 0,35% składki światowego rynku ubezpieczeń ogółem dział I 0,08%, dział II 0,26%.

Charakterystyka ubezpieczeń w Polsce na tle sektora finansowego:

DOTYCHCZAS

• niewielkie znaczenie ubezpieczeń w gospodarce kraju

• wysoka koncentracja rynku

• prosta struktura portfela ubezpieczeniowego

• przewaga składki z ubezpieczeń majątkowych nad życiowymi

W PERSPEKTYWIE

• dalsze ujednolicenie przepisów prawa ubezpieczeniowego

• wzrost liczby zakładów ubezpieczeń

• wzrost dynamiki składki

• rozwój ubezpieczeń osobowych

• pojawienie się nowych produktów

• wzrost udziału kapitału zagranicznego

• integracja ubezpieczeń z innymi segmentami rynku finansowego

Struktura strony podażowej polskiego rynku ubezpieczeń.

Klasyfikacja ubezpieczycieli:

1. wg kryterium ustawowego

• prowadzący ubezpieczenia na życie (dział I)

• prowadzący ubezpieczenia majątkowe (dział II)

2. wg form organizacyjno-prawnych

• spółka akcyjna

• towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

3. wg źródeł pochodzenia kapitału

• podmioty z kapitałem krajowym

• spółki z kapitałem zagranicznym

• podmioty z kapitałem zagranicznym

SKUTKI KONSOLIDACJI NA RYNKU USŁUG FINANSOWYCH.

Korzyści:

• wzmocnienie kapitałowe podmiotów na rynku

• lepsze warunki do realizacji strategii ekspansji

• doskonalenie oferty

• poprawa jakości usług

• obniżanie kosztów działalności

• wdrażanie nowoczesnych rozwiązań informatycznych

Zagrożenia:

• przenoszenie się zaburzeń między rynkami i instytucjami finansowymi

• możliwość przenoszenia kryzysów finansowych z innych rynków

• ograniczony nadzór i trudniejsza kontrola grup finansowych

• wzrost konkurencji ze strony nowych skonsolidowanych podmiotów na rynku krajowym

• zepchnięcie do nisz rynkowych lub eliminacja z rynku słabszych ubezpieczycieli

Ocena rynku ubezpieczeń na życie w Polsce:

• w latach 90 tempo rozwoju bardzo wysokie

• suma wydatków na ubezpieczenia w Polsce jest niska

• udział składki na ubezpieczenia życiowe w PKB stanowił w 2000 r 1,21%

• w strukturze portfela w sektorze ubezpieczeń na życie przeważają ubezpieczenia grupowe, lecz wzrasta coraz bardziej popyt na ubezpieczenia indywidualne

• w strukturze rynku wzrasta liczba ubezpieczycieli lecz nadal jest ich relatywnie mało

• w sektorze ubezpieczeń na życie coraz większe znaczenie ma kapitał zagraniczny

• stopień koncentracji sektora ubezpieczeń na życie jest bardzo wysoki

Struktura ubezpieczeń w dziale II:

1. wypadku 4,44%

2. choroby 1,02%

3. casco 31,12%

4. żywioły 10,38%

5. szkody rzeczowe 7,69%

6. pojazdy lądowe 36,65%

Struktura ubezpieczeń w dziale I:

1. na życie 49,70%

2. posagowe 1,07%

3. na życie związane z funduszami inwestycyjnymi 32,24%

4. rentowe 0,18%

5. wypadkowe, chorobowe 16,81%

Liczba zakładów ubezpieczeń na życie (rok 2000):

• działalność ubezpieczeniowa na życie 35

• z kapitałem krajowym 11

• z przeważającym kapitałem zagranicznym 23

• główny udział kapitału zagranicznego 1

Bezpośrednie inwestycje w dziale ubezpieczeń na życie:

• Niemcy 11,42%

• Szwajcaria 9,20%

• Finlandia 9,17%

• USA 8,49%

• Holandia 5,37%

• Wlk. Bryt. 4,78%

Składka przypisana brutto:

1. PZU Życie S.A 52,79%

2. Commercial Union Polska 19,43%

3. TUnŻ ING Nationale Nederlande 10,10%

4. Amplico Life 10,06%

5. Allianz 1,14%

Przyczyny spadku dynamiki rozwoju ubezpieczeń na życie:

• ogólna niekorzystna sytuacja gospodarcza kraju

• likwidacja polis na życie spowodowana trudną sytuacją finansową ubezpieczonych

• rozczarowanie z powodu dotychczasowych efektów ubezpieczenia (mniejszych niż oczekiwali ubezpieczający)

• niska świadomość i brak wiedzy ubezpieczeniowej

• brak zainteresowania formami grupowego ubezpieczenia na życie

Pozytywne efekty przekształceń rynku ubezpieczeń na życie.

Dla klientów:

• zmiany jakościowe na rynku: coraz bogatsza i lepiej dostosowana do wymagań klientów oferta

• wysoka konkurencja skłoniła do obniżenia wielkości składek

Dla zakładów ubezpieczeniowych:

• realny wzrost dynamiki składki przypisanej brutto

• postępująca informatyzacja sprzyja lepszej organizacji funkcjonowania zakładów ubezpieczeń (lepsza komunikacja z klientami)

Działanie zakładów ubezpieczeń w sytuacji trudnego rynku:

• ciągłe doskonalenie jakości oferowanych usług

• doradztwo w zakresie zarządzania ryzykiem

• konieczne jest rozszerzenie oferty, doskonalenie produktów poprzez lepsze dostosowanie do oczekiwań i aktualnych możliwości potencjalnych klientów

• obniżenie cen ubezpieczeń terminowych na życie

• zintensyfikowanie działań ubezpieczycieli w kierunku obniżenia kosztów polis np. poprzez zastosowanie strategii bacassurance i wykorzystanie bankowych kanałów dystrybucyjnych czy też szukanie oszczędności poprzez restrukturyzację firm

• zastosowanie nowoczesnych technik dystrybucji produktów ubezpieczeniowych np. internet

• tworzenie nowoczesnych systemów likwidacji szkód, przyśpieszonych i upraszczających procedury postępowania w kierunku lepszego zaspokojenia potrzeb klienta

• konieczne jest podjęcie działań przez ubezpieczycieli w kierunku edukacji ubezpieczeniowej społeczeństwa

GŁÓWNE TENDENCJE NA POLSKIM RYNKU UBEZPIECZENIOWYM

Dotychczas:

• niewielkie znaczenie w polskiej gospodarce

• zaawansowany proces zmian legislacyjnych

• wysoka koncentracja rynku

• prosta struktura portfela ubezpieczeniowego

• wysoka aktywność ubezpieczycieli zagranicznych

W perspektywie:

• dalsze dostosowywanie przepisów prawa ubezpieczeniowego

• wzrost liczby zakładów ubezpieczeniowych

• wzrost dynamiki składki

• pojawianie się nowych produktów

• wzrost udziału kapitału zagranicznego

• nasilenie procesów koncentracji kapitałów

• integracja z innymi sektorami rynku ubezpieczeniowego

UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE

- 31 -

---