PODSTAWY POLIGRAFII

MASZYNY DRUKUJĄCE

Ilustracje wielotonalne - z przejściami tonalnymi

Naświetlarki - sposób naświetlania: taka sama zasada jak drukarka - odbywa się na filmie czarno - białym przy pomocy lasera.

Podział maszyn:

1. do przygotowania form: tekstowych, ilustracyjnych (tekstowych, które zawierają tekst, ilustracyjnych, ilustracje form wtórnych)

2. maszyny do drukowania: ze względu na techniki druku:

• technika litograficzna (miejsca olejofilowe i hydrofilowe) (podobna technika do offsetowej)

• technika światłodrukowa (główny składnik żelatyna, rozpuszcza się w wodzie) najlepsze odbitki np. malarskie produkcje

• maszyny zwojowe lub arkuszowe

• maszyny rotacyjne arkuszowe

Podział maszyn ze względu na kształt formy drukowej:

• dociskowe maszyny: i forma i powierzchnia płaska

• maszyny płaskie: forma płaska, powierzchnie dociskowe w kształcie cylindra

• maszyny rotacyjne: obie powierzchnie robocze formowa i dociskowa są cylindrami

MASZYNY INTROLIGATORSKIE

1. do obróbki arkuszy

2. do wykonywania wkładu książkowego

3. do wykonywania okładek

4. do łączenia wkładu z kładką

5. do wykonywania broszur i książek

6. inne maszyny introligatorskie

Maszyny i urządzenia pomocnicze:

• maszyny do ostrzenia noży introligatorskich

Maszyny i urządzenia do składu fotograficznego

• dzielimy je na 5 grup:

Urządzenia ręcznie sterowane tzw. fototytularki, służą do składania dużych stopni pism, niektóre z nich konstrukcja przypominały powiększalnik fotograficzny, nośnikami znaków były tutaj paski filmów, dyski fotomatrycowe, składanie tekstu polegało na ręcznym wybraniu odpowiedniego znaku na osi optycznej po wcześniejszym ustaleniu jego wielkości oraz oświetleniu go. Otrzymywaliśmy po oświetleniu jeden konkretny znak.

Maszyny pierwszej generacji to maszyny do składu fotograficznego, których konstrukcja oparta jest na budowie maszyn do składu wierszowego (linotypu) oraz do składu czcionkowego (monotyp)

W matrycy linotypowej - w bocznej ścianie wycięto otwór wstawiając w to miejsce negatyw znaku, tworzono wiersz z takich matryc, a następnie każda z matryc ustawiona była na osi optycznej, oświetlony negatyw tworzył właściwy znak na filmie.

W monotypie ramkę matrycową zastąpiono ramką fotomatrycową przez którą naświetlono pojedyncze znaki.

W obu urządzeniach w miejsce części odlewającej ustawiono materiał światłoczuły i wkład optyczny.

Fotonaświetlarki drugiej generacji

Wprowadzono technikę komputerową, która stosowana była do kształtowania naświetlonego wiersza, umożliwiała wprowadzenie do pamięci komputera programu justowania i dzielenia wyrazów na sylaby. Zmagazynowane były również szerokości znaków pisania oraz zakaz dzielenia niektórych wyrazów. Zakodowane są też niezbyt skomplikowane układy typograficzne typu środkowania itp. Komputer sterował procesem naświetlania, wyznaczał wielkość przesuwu zwierciadła lub pryzmatu, sterował mechanizmem zmiany dysków fotomatrycowych oraz wielkości przesuwu materiału światłoczułego. Nośnikami znaku były na dysku ramki, paski fotomatrycowe.

Trzecia generacja

Zastosowano lampę oscyloskopową w procesie naświetlania tekstu. Metoda ta nazywa się CRT od angielskiego wyrazu. Formatowanie znaków pisma odbywało się z fizycznych lub cyfrowych nośników znaków, które formatowane były na ekranie lampy. W ostatnich modelach tych urządzeń odbywało się przez dociśnięcie filmu do ekranu lampy.

Naświetlarki czwartej generacji

Do naświetlania użyto promienia laseru oraz zastosowano poziomy raster liniowy. Promieniowanie ma postać smukłej wiązki o małej rozbieżności. Najprostsze naświetlarki dawały na materiale światłoczułym punkt wielkości 0,25 mm to jest 400 linii na centymetr bieżący. Urządzenie składa się z komputera, jednostki naświetlającej tekst, których głównymi częściami są laser henowoneonowy, modulator, filtr gęstości optycznej, blok formatowania promieni oraz mechanizm przesuwu naświetlonego materiału. Proces formatowania znaków pisma następuje liniami poziomymi i są naświetlane jednocześnie wszystkie występujące w wierszu znaki nie zależnie od stopnia, kroju lub odmiany. Z urządzeniem współpracuje wywoływarka - automat do wywoływania filmów, których w odpowiednich basenach znajduje się wywoływacz, utrwalacz i woda. Pomiar wywoływanych filmów odbywa się przy pomocy urządzenia zwanego densyfrometrem.

Formy wtórne - są to formy w przeszłości otrzymywane ze stopu drukarskiego lub tworzyw sztucznych. Obecnie ze zmiany składania, wykorzystania składu komputerowego wykonuje się je z fotopolimerów, mogą mieć ciekła lub stała.

Do ich otrzymania niezbędne są urządzenia:

1. szklane kopioramy z promieniowaniem ultrafioletowym w kompozycji ciekłej z dwóch stron

2. urządzenia do wymywania nieutwardzonego roztworu

3. urządzenia do suszenia i dodatkowego naświetlania

Do fotopolimerów stałych niezbędne jest urządzenie do kandycjonowania (uczulenie warstwy na promieniowanie ultrafioletowe). Do produkcji form zaokrąglonych niezbędne są kopioramy zaokrąglone.

Urządzenia fotoreprodukcyjne:

• aparaty fotoreprodukcyjne - od zwykłych aparatów fotograficznych różnią się większymi rozmiarami oraz jakością obiektywu przystosowanego do fotografowania oryginałów płaskich dwuwymiarowych. Składa się z następujących elementów: statywu, amortyzatorów, uchwytów mocujących raster, matówki, urządzeń do mocowania obiektywu, przysłon, filtrów, kasety na materiał, urządzeń umocowujących oświetlenie oryginału. Ze względu na konstrukcję rozróżniamy dwa rodzaje aparatów: poziomy (horyzontalny) oś optyczna biegnie równolegle do podstawy, mogą być jako jedno lub dwu pomieszczeniowe, aparaty pionowe - oś optyczna jest pionowa

• powiększalniki fotoreprodukcyjne - do oryginałów transparentowych przeźroczystych, wymagających powiększenia, można je również wykorzystać do rastrowania

• kopiarki - stanowią uzupełnienie działu fotografii, służą do wykonywania kopii stykowych w skali 1:1

• stoły montażowe - służą do przygotowania formy kopiowej tzw. montażu.

Montaż - zestawienie odpowiednich kolumn i przylepieniu ich do specjalnego podłoża w taki sposób aby po zadrukowaniu arkusza otrzymać z niego skład introligatorski.

Stół montażowy - to metalowy stelaż na nim umieszczona rama z matową, szklaną szybą od spodu podświetlaną. Dodatkowo wyposażone są w specjalne przymiary z podziałką milimetrową, ułatwiającą równoległe i prostopadłe montowanie kopioramy, podobnie jak w fotopolimerach bez światła ultrafioletowego.

Podział maszyn drukujących:

1. maszyny wypukło - drukowe

• dociskowe

• płaskie arkuszowe

• rotacyjne arkuszowe

• rotacyjne zwojowe

2. maszyny offsetowe:

• cylindrowe maszyny arkuszowe

• maszyny jednokolorowe

• maszyny wielokolorowe

• rotacyjne maszyny offsetowe zadrukowujące papier rolowy

3. maszyny wklęsłodrukowe

• zwojowe i arkuszowe

4. sitodruk

• stoły drukarskie

• maszyny drukujące

Klasyfikacja maszyn drukujących:

dzielimy według formatów na:

• ćwierćformatowe AB3

• półformatowe AB2

• pełnoforamtowe AB1

Ze względu na jednocześnie drukowaną liczbę kolorów na jedno lub dwu kolorowe

Ze względu na zadrukowana ilość stron na jedno i dwu stronne

Ze względu na kształt podłoża drukowego na maszyny arkuszowe i rolowe

Maszyny dociskowe - są to maszyny których płyta dociskowa oraz forma są płaszczyznami a drukowanie polega na jednoczesnym zetknięciu się obu płaszczyzn całą powierzchnią w pozycji pionowej.

Maszyny płaskie - zasada działania takiej maszyny polega na współpracy cylindra dociskowego z płaszczyzną formy, która jest umieszczona na płaskiej płycie formowej. Drukowanie polega na przeniesieniu farby z formy na papier stopniowo w miarę obrotu cylindra w czasie jego kontaktu z formą. Forma wykonywała dwa ruchy z których jeden był ruchem roboczym, drugi ruchem jałowym (powrót formy do pozycji wyjściowej)

Ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przez cylinder, maszyny te dzielimy na:

• stop cylindrowy

• dwuobrotowe

• jednoobrotowe

• z cylindrem wachającym

BUDOWA MASZYN

Każda maszyna zbudowana jest z tych samych zespołów, mechanizmów różniących się od siebie tylko rozwiązaniami konstrukcyjnymi

Maszyna zbudowana jest z:

1. obudowy (fundament, ściany boczne, osłony)

2. urządzeń roboczych bezpośrednio związanych z drukiem

1. płyta formowa, a w maszynach rotacyjnych cylinder formy

2. cylinder dociskowy

3. zespół farbowy

3. mechanizmów podających papier - różnego rodzaju samonakładaki

4. mechanizmów wyrównujących i wyprowadzających papier z maszyny

W maszynach offsetowych zespół drukujący ma inną budowę - składa się z trzech cylindrów:

• cylindra formowego

• cylindra gumowego

• cylindra dociskowego

Całość wypełniona jest urządzeniami kontrolnymi i zabezpieczającymi.

Maszyny Introligatorskie Podział:

1. Maszyny do obróbki wydrukowanych arkuszy: liczarki, utrząsarki, krajarki jednonożowe, maszyny do złamywania, prasy do składek, maszyny do przyklejania wyklejek, przyklejek i wklejek.

Maszyny do uszlachetniania druków: perforówki i bigówki, wykrawarki, wiertarki, maszyny do wytłaczania, lakierówki, laminówki i gumówki.

2. Maszyny i urządzenia do przygotowania i kompletowania układów: maszyny do zbierania składek, kompletowanie wkładów, maszyny do szycia drutem, maszyny do szycia nićmi, maszyny do oklejania grzbietów, maszyny do wklejania wkładów, prasy książkowe, krajarki trójnożne, maszyny do barwienia grzbietów, zaokrąglarki grzbietów wkładu.

3. maszyny i urządzenia do łączenia wkładu z okładką: maszyny do nanoszenia kleju na wkład przy ustawianiu ręcznym, maszyny do wklejania wkładów w okładki twarde, maszyny do wklejania wkładów broszurowych, prasy do prasowania książek i maszyny do obwolutowania okładek.

4. Maszyny i urządzenia do przygotowania i wykonania okładek: maszyny do przygotowania materiałów na okładki, maszyny do wykonania okładek, prasy do tłoczenia, maszyny dociskowe do drukowania grzbietów, maszyny do okładek z tworzyw sztucznych, maszyny do uszlachetniania okładek.

5. Automatyczne linie introligatorskie: linie potokowe krojenia materiałów, linie potokowe opraw zeszytowych, linie potokowe opraw broszurowych, linie potokowe opraw twardych.

Druki dzielimy na:

1. druki luźne - produkt introligatorski składający się z jednej lub kilku części nie połączonych ze sobą np. ulotka informacyjna, plakat itp.

2. druki łączone - składają się z dwóch lub większej ilości arkuszy połączonych ze sobą, ale nie mających oddzielnie wykonanej okładki. Druk wykonany z arkuszy odpowiednio złamanych i zszytych, a role okładki spełnia zewnętrzny arkusz np. czasopisma

3. oprawy - maja połączone ze sobą kartki oraz oddzielnie wykonaną okładkę.

Typy okładek:

1. okładka zeszytowa - wykonana z jednego arkusza materiału, posiada jeden złam, który stanowi grzbiet okładki. Złamem nazywa się miejsca, w którym nastąpiło zgięcie materiału

2. okładka przylegająca - wykonana jest z jednego arkusza, wykonane ma dwa złamy znajdujące się pośrodku okładki, a powierzchnie między tymi dwoma złamami stanowią grzbiet okładki.

3. okładka zakrywająca - wykonana z jednego arkusza, ma cztery złamy pośrodku okładki, powierzchnię pomiędzy dwoma złamami środkowymi stanowi grzbiet, złamów tych powinno być cztery, a w niektórych przypadkach trzy - brak złamu tylnego (z tyłu okładki)

4. okładka łączona lamówką - obie części to: okładzina przednia i tylna, które są połączone paskiem materiału zwanego lamówką, która stanowi grzbiet oprawy

5. okładka jednorodna - składa się z czterech części połączonych w całość, trzy z nich to materiał usztywniający - okładzina przednia i tylna, część grzbietowa, a części te połączone są ze sobą przez cztery części tzw. okleiną (oklejką), która znajduje się na całej stronie okładki oraz zachodzi wąskimi paskami na jej wewnętrzną stronę.

6. okładka kombinowana - składa się z sześciu części, trzy to materiał usztywniający, oklejką w takiej okładce to również trzy części - oklejka przednia, tylna i grzbietowa

7. okładki specjalne np. biblioteczne - składają się z dziesięciu części, od kombinowanej różni się dodatkowo tym, że narożniki okładki są pokryte oklejkami narożnikowymi.

Rodzaje wkładów:

1. wkłady jednoskładkowe - mają na grzbiecie jeden złam

2. wkłady wieloskładkowe - na grzbiecie mają wiele złamów położonych jeden na drugim

3. wkłady kartkowe - składają się z oddzielnych kartek, nie mają na grzbiecie żadnego złamu

Krojenie i cięcia

1. krojenie - stosowane jest do podziału materiałów, używa się w tym celu odpowiednio ukształconego noża

2. wykrawanie - krojenie przy użyciu wykrojnika, urządzenie to wykrawarki

3. nadkrawanie - to rodzaj krojenia na niecałej grubości danego arkusza

Liczarki - liczą ilość arkuszy

Utrzęsarki - służą do wyrównania stosu papieru

Krajarki trójnożowe - służą do obcinania gotowych książek

Wklejka - przyklejona np. biała kartka do okładki na pierwszej stronie i ostatniej

Cięciem - nazywamy krojenie przy którym występują ubytki materiałów.

Perforowanie - cięcie nie na całej długości, wykonanie otworów lub nacięć arkusza papieru w celu łatwiejszego urwania części arkusza.

Bigowanie - ma na celu zgięcie kartki, ale nie przecięcie jej, jest to trwałe zniszczenie włókien papieru w celu łatwiejszego zgięcia papieru

Montaż - poukładanie wszystkiego w jedną całość, przygotowanie do druku.

Złamywanie - stosujemy dwa rodzaje złamywaków: nożowe i kasetowe, a w maszynach drukujących złamywaki lejowe.

1. złamywanie prostopadłe - (najczęściej stosowane)

• 1 złam - składka 4 stronicowa

• 2 złamy - składka 8 stronicowa

2. złamywanie równoległe - każdy następny złam równoległy do poprzedniego

Sposoby rozstawienia form przy druku na odwracanie

(rys)

Dla przygotowania form do rozstawienia sposobem wybierania form przypisania właściwych kolumn do właściwych stron arkusza papieru polega na następnym podzieleniu.

Prasowanie - jest to proces wykonywany w procesach introligatorskich.

Rozróżniamy prasowanie:

• nie kalibrujące, którego zadaniem jest wypchnięcie powietrza z pomiędzy kartek składki.

• kalibrujące, stosowane jest do wkładów i opraw, których grubość powinna być jednakowa.

Przeprowadza się je w ten sposób, że grubsze prasujemy z większą siłą, a cieńsze mniejszą, doprowadzając wkłady do jednej grubości.

Klejenie - mogą być stosowane kleje skrobiowe, kostne lub oparte na kostnych, celulozowe itd. Kleje powinny zawierać substancje zmiękczające, nadające błonie klejowej elastyczność, oraz wypełniacze (obniżają cenę) i antyseptyki czyli substancje bakteriobójcze i grzybobójcze zabezpieczające przed pleśnią. Stabilizatory zabezpieczają przed utlenianiem.

Procesy uszlachetniania druków:

wykonujemy je w celach zmiany właściwości druków:

• poprawianie wyglądu estetycznego

• zwiększenie wytrzymałości

• zwiększenie odporności druków na różne substancje

Trzy sposoby uszlachetniania druków

1. Lakierowanie - lakierami olejowymi, rozpuszczalnikowymi, wrażliwymi na światło UV. Urządzenie do lakierowania to lakierówka wyposażona w urządzenia układające papier, lakierujące, suszące i wygładzające. Kalander - urządzenie do zwiększania połysku papierów lakierowanych. Proces ten nazywamy kalandrowaniem. Polega on na dociśnięciu lakieru do idealnie wypolerowanego cylindra, pod wpływem ciepła warstwa lakieru ulega wygładzeniu.

2. Laminowanie - druków polega na połączeniu całej powierzchni druku z przeźroczystą folią z tworzywa sztucznego. Maszyna to laminówka.

• Laminowanie klejowe na gorąco - klej nakładany jest na folie za pomocą zespołów wałków, klej na folii jest suszony w tunelach suszących. Bezpośrednio w tunelach folia jest kierowana do zespołu kalandrującego, w którym nakładane są arkusze druku.

• Laminowanie klejowe na zimno - na folię nakładany jest klej, a na jego mokrą warstwę w zespole kalandrującym nakłada się arkusz druku.

• Laminowanie bez klejowe na gorąco - stosuje się folie dwuwarstwowe, z których warstwa spodnia jest mniej odporna na temperaturę. Laminowanie polega na przepuszczeniu folii z drukiem między gorącymi walcami kalandrującymi, w ten sposób aby strona spodnia folii stykała się z powierzchnią druku. Następuje stopienie warstwy spodniej folii.

• Laminowanie bez klejowe na zimno - maja one fabrycznie naniesioną warstwę kleju samoprzylepnego, która jest zabezpieczona papierem silikonowym, po jego zdjęciu folię można przylepić.

Impregnowanie - zabezpieczenie papieru polegające na nałożeniu na powierzchnię druku wosku lub parafiny z domieszką tworzyw sztucznych (w małym stopniu zwiększa połysk).

Gumowanie druków - polega na nałożeniu kleju na druki, który po wysuszeniu traci swoje właściwości. Przed użyciem trzeba go namoczyć, np. znaczek pocztowy.

Brązowanie druków - czyli nadawanie metalicznego połysku na powierzchni druków lub ich częściach. Można to osiągnąć przez naniesienie brązu na odpowiednio przygotowana powierzchnię druku, przez zastosowanie tłoczenia.

Proces złoty to - opiłki miedzi lub brązu

Proces srebrny to - sproszkowane aluminium

CMYK

CMYK jest skrótem od angielskich nazw barw farb triadowych (Cyan, Magenta, Yellow, blacK lub jak kto woli Kontur, niektórzy mówią "Key Colour").
Jest to, tak zwany, subtraktywny sposób mieszania barw (C, M, Y), w efekcie którego otrzymuje się barwę czarną. Mieszaniu teoretycznie mogą podlegać wyłącznie trzy barwy kolorowe (C, M, Y), aby uzyskać wszystkie odcienie szarości aż do pełnej czerni, lecz w wyniku niedoskonałości farb stosuje się dodatkową farbę - czarną dla nadania czystości jej odcienia.
Model ten stosowany jest powszechnie do uzyskiwania wielobarwnych odbitek drukowych. Jest on ściśle związany z określonym rodzajem urządzeń (drukarki, maszyny drukujące), dzięki czemu określa się go mianem - device dependent colour.

Podstawowe trudności w reprodukcji barw

Prezentacja barw napotyka na techniczne bariery. Barwa tworzona z barwnych świateł jest uzyskiwana na innej zasadzie niż ta tworzona przez zmieszanie barwnych farb. Barwy są opisywane w sposób zależny od urządzenia.

• RGB (Czerwony, Zielony, Niebieski) w przypadku monitorów i większości skanerów

• CMYK (Cyan, Purpura, Żółty, Czarny) dla większości urządzeń drukujących

Te określenia są nazywane zależnymi od urządzenia, ponieważ ta sama mieszanka składowych daje w efekcie różną barwę na różnych urządzeniach. Gdy jest możliwe porównanie zakresu RGB i CMYK dla konkretnej pary odpowiednich urządzeń, nie jest to rozwiązanie uniwersalne ponieważ każda zmiana urządzenia powoduje zmianę poszczególnych zakresów barw.
Różne urządzenia (skanery, monitory, drukarki) w różny sposób tworzą barwę. Barwa możliwa do uzyskania na jednym urządzeniu, może być nieosiągalna na innym. Każde urządzenie może zreprodukować określony zakres barw. Barwy, które są możliwe do uzyskania na wszystkich rodzajach urządzeń, nie stanowią problemu. Barwy, które można uzyskać tylko na jednym lub dwóch typach urządzeń wymagają zastosowania kompresji.
Barwa obserwowana na różnych monitorach wygląda różnie nawet gdy jest wynikiem mieszania w takich samych proporcjach składowych RGB. Każda konwersja z przestrzeni RGB do CMYK nie jest idealna. Rozwiązaniem tego problemu jest tak zwana kalibracja.

Dlaczego trzeba zarządzać barwą ?

Dlaczego kolory wyświetlane na monitorze różnią się od tych na wydruku ? Dlaczego cyfrowe odbitki próbne różnią się od analogowych ? Przyczyny tego zjawiska są uwarunkowane skomplikowanym sposobem opisu barw. Trudności w komunikacji barwnej są podobne do trudności komunikowania w obcych językach. Każde urządzenie jest jak osoba mówiąca w swoim ojczystym języku. To tak, jakby ktoś mówiący po francusku chciał się porozumieć z osobą mówiącą po japońsku, jest to niemożliwe. To co jest w tym momencie potrzebne, to pewien rodzaj interpretera potrafiącego zapewnić prawidłową komunikację.
Istnieją dwie podstawowe koncepcje, które trzeba przyswoić gdy chce się pracować z kolorem. Po pierwsze, w jaki sposób dane urządzenie reprodukuje barwę, po drugie, w jaki sposób wymieniają one informację o barwie z innymi komponentami systemu.
Urządzenia takie jak: skaner, kamera cyfrowa, monitor, drukarka kolorowa, maszyna drukująca, posiada pewien własny, ściśle określony, zakres reprodukowalności barw. Zakres ten zawiera się w większym obszarze barw, tzw. przestrzeni barw widzialnych. Dla przykładu: wybrana barwa na monitorze wydaje się jaśniejsza i bardziej nasycona niż na wydruku. Dzieje się tak dlatego, że wybrana barwa mieści się w przestrzeni barw monitora ale leży poza przestrzenią barw drukarki. W rzeczywistości zakresy wszystkich urządzeń są mniejsze od przestrzeni barw widzialnych.
Oddzielnym problemem jest fakt, że wszystkie urządzenia muszą się ze sobą komunikować. Wcześniej, przed rozwojem technologii DTP wykorzystywano zamknięte systemy reprodukcyjne, zapewniające precyzję, dokładność reprodukcji barw lecz wymagały specjalistycznej, przeszkolonej, obsługi i były mniej elastyczne niż otwarte systemy komputerowe.
Rozpowszechnienie systemów desktop publishing spowodowało znaczne obniżenie kosztów oraz zwiększenie produktywności. Barwa jest dzisiaj wykorzystywany znacznie częściej.
Narzędzia do obróbki barwy stały się powszechnie dostępne, lecz przyniosły ze sobą nową porcję problemów obniżających ich produktywność. Pomimo pozornej prostoty obsługi, w praktyce, wymagają one jednak pewnego doświadczenia i podstawowej wiedzy o barwie.

Barwa zależna od urządzenia

Dlaczego barwa jest opisywana w tak skomplikowany sposób ? Jak wspomniano wcześniej, każde urządzenie operujące barwą posiada charakterystyczny dla siebie zakres jej precyzyjnej reprodukowalności. Problem pojawia się wtedy, gdy barwa została zinterpretowana przez jedno urządzenie a ma zostać zreprodukowana przez inne. Barwa dobrana w taki sposób żeby dobrze, wyglądała na monitorze, na wydruku wygląda na mniej nasyconą. Reprodukowalne zakresy barw są różne dla różnych urządzeń i nie ma tu żadnych zależności. Ze względu na to mówimy o barwie zależnej od urządzenia (barwa zależy od urządzenia, za pomocą którego została zreprodukowana).

Obecnie urządzenia peryferyjne są produkowane przez różne firmy i nie jest niczym dziwnym, posiadanie np.: skanera, monitora i drukarki od trzech różnych producentów. Podobnie dzieje się z oprogramowaniem. Niestety urządzenia te nie przekazują sobie informacji barwnej w jeden określony sposób. Można oczywiście, za dość wysoką cenę, otrzymać kompletne pakiety wydawnicze zapewniające wysoką jakość reprodukcji barw (systemy firm: Linotype, Scitex lub Crosfield). Jednak jak połączyć ze sobą różne urządzenia tak aby działały jak wspomniane kompletne systemy ? W dodatku narzędzia jakimi posługują się operatorzy dtp i graficy nie mają wbudowanych sposobów porozumiewania się z urządzeniami w odpowiadającym im języku opisu barw. Najlepiej było by gdyby algorytmy te były integralną częścią systemu.

Chęć zarządzania barwą

Barwy uzyskiwane w urządzeniach powstają na drodze addytywnego lub subtraktywnego mieszania trzech barw podstawowych. Mieszanie addytywne, wykorzystujące barwy: czerwoną, zieloną i niebieską (RGB) jest wykorzystywane w skanerach i monitorach, natomiast subtraktywne (wykorzystujące: cyan, magentę, żółty z dodatkową składową czarną*, CMYK) stosowane jest w urządzeniach wyjściowych takich jak: drukarki, proofery czy maszyny drukujące. Obie metody mieszania barw dają w efekcie przestrzenie barwne nie pokrywające się całkowicie.

Charakterystyka i kalibracja urządzeń
oraz określanie możliwości reprodukcyjnych

Aby dokonać dokładnej transformacji pomiędzy przestrzeniami poszczególnych urządzeń, konieczne jest dokładne określenie ich parametrów. Dzisiejsze systemy wykorzystują w tym celu profile. Zawierają one podstawowe informacje o specyficznych własnościach urządzeń dotyczących reprodukcji barw, np.: zakres reprodukowalnych barw (gamut), charakterystyki stosowanych pigmentów oraz możliwych ustawień parametrów ich działania. Profile te są przygotowywane przy użyciu bardzo dokładnych urządzeń pomiarowych (spektrofotometrów) i specjalizowanego oprogramowania. Proces ten jest nazywany "device characterization" - określanie charakterystyki urządzenia i jest powtarzany do uzyskania zadowalających rezultatów reprodukcji.
Należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy profil urządzenia, przystosowany do jego fabrycznych ustawień, odpowiada jego rzeczywistemu działaniu. W praktyce urządzenia tego samego typu mogą dawać różne wyniki i mogą wymagać indywidualnej kalibracji. Proces ten jest prostszy od określania jego charakterystyki "device characterization" i może być dokonywany regularnie dla zapewnienia dokładności działania.
Profile są wykorzystywane przez centralny mechanizm transformacji barw tzw. "color matching method" (CMM). CMM tłumaczy dane o barwie uzyskane z jednego urządzenia na dane dla innego wykorzystując niezależną przestrzeń barw. Efektem jest barwa o stałych parametrach niezależnie od wykorzystanego urządzenia, z oczywistymi ograniczeniami. Nie jest możliwe idealne zreprodukowanie wszystkich barw na dowolnym urządzeniu ze względu na jego indywidualny zakres możliwości reprodukcyjnych (gamut). Np. większość z bardzo nasyconych odcieni niebieskiego i zielonego widzianych na monitorze nie jest możliwa do uzyskania na wydruku przy wykorzystaniu standardowego zestawu farb triadowych CMYK.
Ze względu na te ograniczenia, CMM musi wziąć pod uwagę rzeczywiste zakresy poszczególnych urządzeń dla najlepszego przeprowadzenia transformacji. Większość systemów zarządzania barwą oferuje kilka różnych metod transformacji.



Największy obszar reprezentuje przestrzeń barw widzialnych CIE. Obszar oznaczony linią żółtą przedstawia zakres barw wyświetlanych na monitorze, linią niebieską - zakres barw materiałów fotograficznych, linią zieloną - zakres barw reprodukowalnych techniką offsetową, a linią czerwoną - zakres dla techniki gazetowej. Należy zwrócić szczególną uwagę, jak mało barw z zakresu widzianego na monitorze można zreprodukować techniką offsetową wykorzystując farby triadowe (CMYK).

Pierwsze systemy zarządzania barwą skupiły się nad rozwiązaniem problemów dotyczących urządzeń biurowych.
Jednym z podstawowych problemów, które uniemożliwiały szersze wykorzystanie, był fakt, że każdy z systemów był zaimplementowany dla innej platformy. Pierwszym etapem prac, mającym upowszechnić zarządzanie barwą, był wybór sytemu operacyjnego. Jednak, ze względu na brak scentralizowania, każda aplikacja korzystała z własnego systemu, niekompatybilnego ze sobą ani z profilami sprzętowymi.
Ponieważ żaden z systemów nie został szeroko wykorzystany, żaden z nich nie dawał dobrego rozwiązania. Z punktu widzenia użytkownika, nie było pewności, że urządzenia peryferyjne i oprogramowanie będą ze sobą współpracowały tworząc precyzyjny proces produkcyjny. Ze względu na różnorodność systemów nie było możliwości wymiany danych, np. profili, z innymi użytkownikami.
*Czerń jest dodawana do triady CMY ze względu na niemożność uzyskania czystej czerni ze zmieszania tych trzech barw. Obecnie czerń dodaje się dla zmniejszenia ilości stosowanych farb kolorowych.

Jednostki: dpi, lpi

dpi - jest to jednostka miary opisująca rozdzielczość naświetlania i skanowania, jako ilość punktów na cal (około 25,4 mm). lpi - jest to jednostka miary opisująca liniaturę rastra autotypijnego (AM, klasycznego), wyraża ilość linii rastra przypadających na jeden cal. Wśród wielu starszych drukarzy używa się jednostki lpc (linii na centymetr). Podstawowa liniatura dla drukowania offsetowego to 150 lpi (60 lpc)

Gęstości optyczne cząstkowe

Gęstości optyczne cząstkowe są gęstościami mierzonymi przez poszczególne filtry (R - czerwony, G - zielony, B - niebieski). Dla farb triadowych (C - cyan, M - magenta, Y - żółta, K - czarna) wyróżnia się gęstości optyczne główne (pomiar przez filtry dopełniające):

barwa farby	barwa filtra
cyan	czerwona
magenta	zielona
żółta	niebieska

oraz gęstości optyczne uboczne:

barwa farby	barwa filtra
cyan	zielona, niebieska
magenta	czerwona, niebieska
żółta	czerwona, zielona

Dla farb idealnych wartości gęstości optycznych głównych wynoszą 1, a gęstości optycznych ubocznych 0.

Ile poziomów szarości można uzyskać ?

Zgodnie ze wzorem:

Ilość poziomów szarości = (rozdzielczość naświetlania / liniatura rastra)²

możliwe jest teoretyczne uzyskanie dowolnej liczby poziomów szarości. Jednak ze względu na ograniczenia PostScriptu będące wynikiem kodowania ośmiobitowego, systemy oparte na tym języku opisu strony umożliwiają uzyskanie jedynie 256 poziomów.
Aby uzyskać rozpiętość 256 poziomów, to przy rozdzielczości naświetlania 2540 dpi należy zastosować raster o liniaturze 150 lpi.
Niewystarczającą ilość poziomów szarości najbardziej widać na długich, gładkich przejściach tonalnych. Objawia się to występowaniem widocznych skoków tonalnych.
Wraz z pojawieniem się interpretera PostScript 3, wykorzystującego funkcję Smooth Shading, oraz ponad 8 bitowe kodowanie struktur rastrowych, możliwe stało się uniknięcie występowania widocznych skoków tonalnych. Obecna wersja interpretera firmy Adobe pozwala na zrealizowanie przejść tonalnych z 4096 poziomami szarości. Niektóre firmy, np. Agfa, oferują struktury rastrowe kodowane metodą 16 bitową, co daje szanse na zwiększenie liczby poziomów szarości.

Jaka liniatura do jakich prac (offset) ?

Podstawowa liniatura dla drukowania offsetowego to 150 lpi (60 lpc). Dla papierów powlekanych (nawet kilkukrotnie) wysokiej klasy można zastosować liniaturę 175 lpi lub więcej, a dla niepowlekanych (np. offsetowych) najwyżej 133 lpi. Papiery porowate, bardzo chłonne (np. gazetowe) wymagają użycia liniatury rastra nie większej niż 100 lpi.
Na możliwość zastosowania wyższej liniatury ma też wpływ rodzaj i stan techniczny maszyny drukującej.
Efektem zastosowania zbyt wysokiej liniatury, może być zanikanie punktów w jasnych partiach obrazu (światłach) oraz brak rozróżnialności tonów w partiach ciemnych (zabijanie cieni). Powoduje to zmniejszenie rozpiętości tonalnej ilustracji.
Użycie rastra o dużej gęstości pociąga za sobą konieczność zastosowania bardziej zaawansowanej technologii i lepszego (gładszego) papieru w druku, a więc jest droższe. Poza tym nie zawsze celowe jest stosowanie rastra o dużej gęstości. Raster 80 liniowy na powierzchni 1 cm² zawiera 6400 punktów (80 na 80) zaś raster 40 liniowy tylko 1600 punktów (40 na 40). W tradycyjnym prostokątnym układzie punktów płaszczyzna pokryta punktami jest podzielona na jednakowej wielkości pola elementarne. Długość krawędzi takiego pola odpowiada tzw. stałej rastra K - to jest odległości między geometrycznymi środkami najbliżej siebie leżących punktów rastrowych. Zależność między stałą rastra K i liniaturą rastra wyraża prosty wzór:

K=10/(ilość linii na centymetr);

liniatura rastra=10/K

Kalibracja

Jest to sprawdzanie, regulowanie oraz systematyczne kontrolowanie działania danego urządzenia.

Kolejność drukowania

Kolejność nakładania poszczególnych warstw farb w przypadku drukowania wielobarwnego farbami triadowymi CMYK wyznaczona doświadczalnie na podstawie wielu prób produkcyjnych:

drukowanie na maszynie jednokolorowej:

• Cyan

• Magenta

• Żółta

• Czarna

lub

• Czarna

• Cyan

• Magenta

• Żółta

drukowanie na maszynie dwukolorowej:

• Cyan + Magenta

• Czarna + Żółta

drukowanie na maszynie wielokolorowej:

• Czarna + Cyan + Magenta + Żółta

lub w wyjątkowych przypadkach gdy drukowane są odcienie niebiesko-fioletowe i fioletowe

• Magenta + Cyan + Żółta + Czarna

Kontrola wartości tonalnej

Jednym z ważniejszych, a często pomijanych zjawisk występujących w procesie reprodukcji jest powiększenie punktów rastrowych (Dot Gain). Jest ono nieodłączną częścią każdego procesu drukowania niezależnie, czy odbywa się ono na drukarce laserowej czy wyrafinowanej wielokolorowej maszynie drukującej. Powiększenie punktów występuje w całym zakresie tonów, lecz jest ono najbardziej zauważalne w tonach średnich i cieniach.
Na ogólny efekt powiększenia punktów składają się dwa niezależne zjawiska:

• fizyczne powiększenie powstałe w wyniku roztłoczenia warstwy farby;

• pozorne powiększenie będące efektem pochłaniania i rozpraszania promieni świetlnych.

Kontrola przyrostu punktów jest procesem wieloetapowym. Wymaga ona pomiarów wartości tonalnych każdej ilustracji przeznaczonej do drukowania. Nieuwzględnienie tego zjawiska może doprowadzić do uzyskania nieakceptowalnych wyników.
Osoby zajmujące się obróbką ilustracji mogą, w porozumieniu z drukarniami, dokonać korekcji dostosowanej do konkretnych warunków produkcyjnych.

Krój pisma

Krój pisma jest to komplet znaków drukarskich o jednakowym rysunku oczka. Poszczególne kroje łączą się w grupy pism drukarskich, mające niektóre cechy wspólne. Każdy krój ma swoją nazwę i występuje na ogół w kilku odmianach.

Odmiana pisma

Jest to niższa jednostka systematyczna w stosunku do kroju. Jest to komplet znaków drukarskich o jednakowym rysunku oczka, grubości i kącie pochylenia. Typowymi przykładami odmian są: odmiana prosta (antykwa), kursywa (italik), półgruba i kursywa półgruba.

Stopień pisma

Stopień jest miarą wielkości liter mierzoną pomiędzy górną a dolną krawędzią pisma. Stopień pisma w Polsce i w całej kontynentalnej Europie powinien być podawany w punktach typograficznych (didota). 1 punkt typograficzny = około 0,376 mm. Większość oprogramowania DTP i graficznego pochodzi z USA, gdzie obowiązuje punkt pica (czyt. pajka), który wynosi 1/72 cala amerykańskiego czyli około 0,351 mm.

Kształt punktów rastrowych

Z punktu widzenia wymagań technologii optymalna forma punktów rastrowych powinna mieć strukturę zbliżoną do łańcuchowej z okrągłymi punktami w obszarze niskich i wysokich wartości tonalnych oraz z punktami zbliżonymi do eliptycznych w obszarze średnich wartości tonalnych, w których ma miejsce wiązanie punktów.
W przypadku rastrowania stochastycznego (FM - modulowanego częstotliwościowo) nie występuje stały rozkład punktów, lecz punkty o stałej średnicy (wielkości) są rozmieszczone w różnych odległościach od siebie. Zagęszczenie ilości punktów na jednostce powierzchni powoduje zwiększenie pokrycia powierzchni. Obecnie rastry stochastyczne są budowane w różny sposób, a ich punkty także zmieniają swą wielkość. Przykładem rastrów FM są: Agfa Cristal Raster, Linotype Diamond Screening, Harlequin Dispered Screening, Barco Monet Screen, Scitex Class Screening.
Rastry są powszechnie używane we wszystkich rodzajach drukowania. W przypadku drukowania wklęsłego raster ma trochę inny charakter i pełni rolę oparcia dla rakla.

Ligatura

Jest to oddzielny znak graficzny będący połączeniem dwóch lub trzech znaków. Najczęściej są to: fi, fl, ffi, ffl, ff. Ligatury podstawia się w miejsce takich zbitek literowych w celu poprawienia estetyki.

Liniatura rastra

Liniatura rastra nazywana także gęstością rastra jest definiowana linią elementów graficznych (punktów, linii itp.) rozmieszczonych w stałych odstępach na jednostce długości, a w konsekwencji na jednostce powierzchni i wyrażona zwykle w liniach na cm - lpc (w krajach anglojęzycznych w liniach na cal - lpi). Z praktyki wiadomo, że raster o dużej gęstości umożliwia uzyskanie obrazu o większej rozdzielczości niż raster o małej gęstości.
Użycie rastra o dużej gęstości pociąga za sobą konieczność zastosowania bardziej zaawansowanej technologii i lepszego (gładszego) papieru w druku, a więc jest droższe. Poza tym nie zawsze celowe jest stosowanie rastra o dużej gęstości. Raster 80 liniowy na powierzchni 1 cm² zawiera 6400 punktów (80 na 80) zaś raster 40 liniowy tylko 1600 punktów (40 na 40). W tradycyjnym prostokątnym układzie punktów płaszczyzna pokryta punktami jest podzielona na jednakowej wielkości pola elementarne. Długość krawędzi takiego pola odpowiada tzw. stałej rastra K - to jest odległości między geometrycznymi środkami najbliżej siebie leżących punktów rastrowych. Zależność między stałą rastra K i liniaturą rastra wyraża prosty wzór:

K=10/(ilość linii na centymetr);

liniatura rastra=10/K

Nasycenie

Nasycenie jest pomierzoną wartością głównej gęstości optycznej cząstkowej.

Pomiary gęstości optycznej i barwy w reprodukcji poligraficznej

Wstęp

Drukowanie wielobarwne jest procesem skomplikowanym. W wielu wypadkach, subiektywna ocena wizualna otrzymywanych druków nie jest wystarczająca, zatem oczywiste jest dążenie do wprowadzenia pomiarów instrumentalnych.
Obecnie stosowane są najczęściej dwie metody fotometryczne:

• Densytometria - stosunkowo prosta i dająca szczegółowe informacje o ilości farby a także o procentowym pokryciu powierzchni;

• Kolorymetria - sprawiająca wrażenie skomplikowanej i wydająca się mało użyteczna do pomiarów ilości farby na druku, jednak umożliwia dokładny pomiar barwy.

Ocena wizualna może także zostać zaliczona do, swego rodzaju, pomiaru, jeżeli zostanie wykonana prawidłowo. Wizualne porównywanie otrzymywanych druków, nie tylko jest sposobem kontrolowania produkcji, ale służy także wyznaczaniu dopuszczalnych tolerancji. Istnieje jednak tendencja do przechodzenia na metody instrumentalne.

Opis metod pomiarowych

Dobieranie barw

Barwa jest definiowana jako cecha przedmiotu, którą widzimy, gdy usuniemy jego strukturę. Jest ona opisywana przez trzy niezależne zmienne: jasność (lightness L), nasycenie (saturation S) i odcień (hue H).
Dobieranie barw oznacza porównywanie jednej barwy z drugą. Aby było to możliwe, należy zapewnić odpowiednie warunki. Barwy muszą się ze sobą stykać oraz muszą być oświetlone jednakowym znormalizowanym światłem. Niezapewnienie tych podstawowych wymogów wpływa na znaczne pogorszenie wyników.

Pomiar barwy

Istnieją dwie metody pomiaru barwy, polegające na addytywnym mieszaniu trzech barw:

• tristimulus - metoda pomiaru przez trzy filtry (kolorymetryczna)

• spectral - metoda spektralna (spektrofotometryczna)

Obie opierają się na czułości oka ludzkiego.

.

Podobnie jak każdy materiał światłoczuły (błona fotograficzna, forma drukowa) posiada charakterystyczną dla siebie czułość spektralną, także ludzkie oko (siatkówka) jest czułe na promieniowanie widzialne. Czułość tą obrazują trzy krzywe, które są takie same dla prawie wszystkich ludzi.

Pomiar gęstości optycznej

Densytometria stosowana jest do wstępnego pomiaru gęstości optycznej na etapie fotografii reprodukcyjnej oraz, jako najprostsza metoda kontrolowania wahań intensywności barwy, w procesie drukowania.
Jak w przeszłości tak i dzisiaj filtry RGB, stosowane w densytometrach, są dostosowywane do czułości materiałów fotograficznych, a ich szczegółowe parametry spektralne są opisane w normach ISO (wyróżnia się np. status T, A, NB itp.).
Densytometry z zainstalowanymi standardowymi filtrami mogą być wykorzystane do kontrolowania druków wykonywanych dowolną techniką (np: offsetową, wklęsłodrukową).
Ważnym zastosowaniem pomiarów densytometrycznych, jest kontrola zmian grubości warstwy farby w drukowaniu offsetowym lub nasycenia w przypadku wklęsłodruku. Zgodnie z prawem Lambert'a–Beer'a, zależność pomiędzy grubością warstwy filtrującej (np. farby) i absorbcją jest liniowa. W przypadku drukowania, warstwa filtrująca leży na nieprzezroczystym podłożu (np. papier). Podstawową wartością, w tym przypadku, jest współczynnik odbicia, uzyskany przez pomiar ilości światła odbitego po dwukrotnym przejściu przez warstwę farby.
Najlepszą metodą pomiaru grubości warstwy farby jest densytometria wąskopasmowa „narrow–band”. Największa czułość na zmiany grubości warstwy farby występuje dla długości fal: 430 nm (żółta), 520 nm (purpura), 620 nm (cyan). W praktyce stosuje się pomiar w zakresie szerokości pasma równym 20 nm.

Porównanie densytometrii i kolorymetrii

Celem pomiarów densytometrycznych jest określenie warunków drukowania, właściwości farb drukowych, a nie pomiar barwy. Gęstość optyczna może określić stopień nasycenia barw, lecz mierzone barwy muszą być reprodukowalne farbami drukarskimi. Możliwe jest także kontrolowanie balansu szarości i uchybu odcienia farb triadowych. Niektórzy uważają, że współrzędne barwy można wyliczyć na podstawie gęstości optycznej, bo w obu przypadkach pomiaru dokonuje się przez trzy filtry. Jednak nie jest to prawda. Jeśli porównamy funkcje RGB z małym zakresem pomiarowym densytometru w rezultacie otrzymamy efekt jak na rysunku 6. Wykresy czułości nie dają pełnego obrazu o całym zakresie widzialnym. Są miejsca gdzie brakuje jakiejkolwiek informacji o barwie.

.

rys. 6

Można jednak stwierdzić, że zastąpienie kolorymetrii densytometrią jest możliwe, ale tylko dla szczególnych barw podstawowych CMY. Jednak wykorzystując pomiar densytometryczny można zaobserwować jedynie odchylenia w odcieniu konkretnej barwy (np. że farba żółta posiada pewną domieszkę czerwieni itp.).

Wnioski

Densytometria i kolorymetria mają zupełnie inne cele. Kolorymetria opisuje rzeczywistą barwę, a densytometria służy do pomiaru pochłaniania światła przez różne substancje.
Pomiar densytometryczny ze względu na ograniczoną czułość spektralną uniemożliwia pełne opisanie parametrów barwy. Z drugiej strony, nie ma potrzeby stosowania funkcji kolorymetrycznych do pomiarów nasycenia farby i jej odchyleń.

PORADNIK POLIGRAFA

PostScript

Język opisu strony wykorzystywany do przekazywania informacji z komputera do urządzeń wyjściowych (np. naświetlarki).

Poziomy szarości

Liczba reprezentowanych poziomów szarości jest uzależniona od rozdzielczości naświetlania i zastosowanej liniatury rastra. Zależność tą opisuje wzór:

Liczba poziomów szarości = (rozdzielczość naświetlania / liniatura rastra)²

Przejście tonalne z dużą liczbą poziomów szarości:



Zbyt mało poziomów szarości powoduje powstanie wyraźnych skoków tonalnych:

Efekt taki może być spowodowany zastosowaniem zbyt wysokiej liniatury w stosunku do rozdzielczości urządzenia wyjściowego. Jest to szczególnie widoczne na długich i płynnych przejściach tonalnych, ale także pogarsza reprodukcję ilustracji rastrowych.

Przenoszenie i rozdzielanie wyrazów

Zalecenia dotyczące zasad rozdzielania i przenoszenia wyrazów w składzie w języku polskim podaje poniższa tabela.

Określenia		Przy szerokości składu zawierającej
				do 25 znaków	od 26 do 50 znaków	od 51 do 60 znaków	powyżej 60 znaków
Liczba kolejnych przeniesień jedno za drugim, nie więcej niż		nie określa się	5	4	3
Roz- dzie- lanie i przeno szenie do nastę pnego wiersza	wyrazów dwusyla- bowych	nie określa się		nie należy
						tytułów: prof., mgr, inż., itp. od nazwisk
						skrótów itp., itd.
		jednoli- terowych skrótów nazw i określeń od liczb arabskich lub rzymskich	nie określa się		nie należy
		liczb	nie należy
		sylaby li	nie określa się	nie należy
		skrótów nazw instytucji składanych wersalikami	nie należy
		skrótów nazw, jednostek miar i masy bez poprze- dzających je wartości liczbowych	nie określa się		nie należy
	Pozosta- wienie na końcu wiersza (zawie- szenie)	pojedyn- czych liter lub cyfr z kropką lub nawiasem stosowanych przy wyliczeniach	nie określa się	nie należy
		inicjałów imion przed nazwiskami	nie określa się		nie należy
		wyrazów jednoli- terowych składanych dużymi literami	nie określa się		nie należy
		wyrazów jednoli- terowych składanych małymi literami a, i, o, u, w, z	nie określa się		nie należy

Przyrost wartości tonalnej

Określane także jako Dot Gain. Jest to zjawisko powiększania się punktów rastrowych na odbitce. Występuje ono w wyniku roztłaczania farby na podłożu oraz poprzez zjawisko przejścia światła przez warstwę farby (tzw. pozorne powiększenie punktów). Dopuszczalne wielkości przyrostu wartości tonalnej są określane w materiałach normalizacyjnych.

Powiększenie wartości tonalnych na odbitkach offsetowych pozytywowych

wartość tonalna na diapozytywie [%]	przyrost wartości tonalnej na odbitce
		papier powlekany błyszczący	papier matowy	papier niepowlekany
40 50 70 75 80	11-16-21 17 15 14 9-12-15	14-19-24 20 18 16 11-14-17	17-22-27 23 21 19 13-16-19

Raster

Raster poligraficzny jest to struktura umożliwiającą zamianę tonów ciągłych na punkty (lub inne elementy) dające wrażenie odcieni szarości (lub barwy).
W przypadku rastrowania klasycznego (autotypijnego, AM - modulowanego amplitudowo) elementy rastra są ustawione w jednakowych odległościach od siebie wyznaczając tzw. siatkę rastra (o stałej wielkości) oraz różnią się od siebie wielkością. Im większe punkty tym większe pokrycie powierzchni i tym ciemniejszy obraz. Raster klasyczny charakteryzuje liniatura (gęstość rastra).
Z punktu widzenia wymagań technologii optymalna forma punktów rastrowych powinna mieć strukturę zbliżoną do łańcuchowej z okrągłymi punktami w obszarze niskich i wysokich wartości tonalnych oraz z punktami zbliżonymi do eliptycznych w obszarze średnich wartości tonalnych, w których ma miejsce wiązanie punktów.
W przypadku rastrowania stochastycznego (FM - modulowanego częstotliwościowo) nie występuje stały rozkład punktów, lecz punkty o stałej średnicy (wielkości) są rozmieszczone w różnych odległościach od siebie. Zagęszczenie ilości punktów na jednostce powierzchni powoduje zwiększenie pokrycia powierzchni. Obecnie rastry stochastyczne są budowane w różny sposób, a ich punkty także zmieniają swą wielkość. Przykładem rastrów FM są rastry: Agfa Cristal Raster, Linotype Diamond Screening, Harlequin Dispered Screening, Barco Monet Screen, Scitex Class Screening.
Rastry są powszechnie używane we wszystkich rodzajach drukowania. W przypadku drukowania wklęsłego raster ma trochę inny charakter i pełni rolę oparcia dla rakla.

Rendering

Proces konwersji danych zapisanych w języku PostScript na informacje sterujące urządzeniem wyjściowym (np: drukarką, naświetlarką).

RGB

RGB jest skrótem od angielskich nazw barw filtrów (Red, Green, Blue).
Jest to, tak zwany, addytywny sposób mieszania barw świateł, w efekcie którego otrzymuje się barwę białą.
Model ten stosowany jest powszechnie do uzyskiwania wielobarwnych obrazów telewizyjnych oraz w przypadku skanerów, czyli jest związany z określonym typem urządzeń dzięki czemu określa się go mianem - device dependent colour. Zagadnienia związane z problemami zależności modeli barw od urządzenia są poruszane w artykułach związanych z Systemami Zarządzania Barwą (CMS).

RIP

RIP (Raster Image Processor) urządzenie (RIP sprzętowy) lub program (RIP programowy), zamieniający dane zapisane w języku PostScript na obraz rastrowy dostosowany do współpracującego urządzenia (naświetlarki, drukarki, itp.). Plik rastrowy jest dostosowywany do zadanej rozdzielczości urządzenia.

Separacja barw

Proces mający na celu przekształcenie barw na trzy barwy podstawowe: niebiesko-zieloną, purpurową i żółtą oraz dodatkową składową - czarną umożliwiające otrzymanie druku wielobarwnego.

Skanowanie a liniatura

Właściwa rozdzielczość skanowania zależy od wielu czynników. Przy reprodukcji kreskowej (line-art) rozdzielczość ta powinna być tak dobierana aby jeden piksel skanowany był reprezentowany przez jedną plamkę lasera przy naświetlaniu. Krótko mówiąc:

rozdzielczość skanowania = rozdzielczość naświetlania

Przy reprodukcji wielotonalnej czarno-białej i barwnej stosuje się współczynnik jakości, który po pomnożeniu przez liniaturę rastra autotypijnego daje właściwą rozdzielczość skanowania. Współczynnik jakości najczęściej waha się w granicach 1,5 do 2. W tym przypadku zależność jest następująca:

rozdzielczość skanowania = rozdzielczość naświetlania * współczynnik jakości

Zatem rozdzielczość skanowania, przy rastrze 150lpi wynosić powinna od 225spi przy reprodukcji o przeciętnej jakości do 300spi przy reprodukcji wysokojakościowej. Dalsze zwiększanie rozdzielczości nie zaowocuje polepszeniem jakości obrazu, a jedynie znacznym przyrostem wielkości pliku.
W przypadku rastrowania częstotliwościowego (FM) te zasady nie mają zastosowania. Raster FM oddaje znacznie więcej szczegółów niż raster autotypijny, zatem im większa rozdzielczość skanowania tym lepiej. Górną granicą jest rozdzielczość naświetlania.

Sterowanie barwą w procesie reprodukcji poligraficznej

Streszczenie

Jednym z podstawowych wymagań jakościowych w poligrafii jest prawidłowe odwzorowanie barwy. Niestety w dzisiejszych systemach komputerowej przygotowalni nie zawsze jest to łatwe i często stwarza kłopoty.
Nieco inaczej sytuacja wyglądała przed rozwojem DTP, kiedy to w zamkniętych układach skaner-naświetlarka były zaimplementowane swego rodzaju systemy sterowania barwą i tam uzyskanie właściwych efektów było prostsze. Powstanie i rozwój DTP rozbiło proces obróbki obrazu na kilka etapów, prowadzonych niejednokrotnie na oddzielnych urządzeniach. Skanowanie, retusz, obróbka obrazu, konwersja przestrzeni barwnych, naświetlanie itp. wykonywane są na niezależnych urządzeniach i programach różnego typu. Przy takim podejściu bardzo trudne stało się właściwe odwzorowanie barw zapisanych cyfrowo. Podjęto, wobec tego, działania, które pozwoliłyby rozwiązać ten problem i stworzyłyby w otwartych systemach DTP warunki do przewidywalnego i powtarzalnego odwzorowania barwy. W 1992 roku powołano do istnienia Inernational Colour Consortium (ICC) którego założycielami byli: Agfa-Gevaert, Eastman Kodak, Apple, Silicon Graphics, Sun oraz Microsoft. Celem tej organizacji jest stworzenie standardu zarządzania barwą. Od tego czasu udało się uzyskać zadowalające rozwiązania, które są nadal rozwijane. Powstał tzw. Colour Managment System.

Jednym z podstawowych problemów jest fakt, że każde urządzenie może różnie odwzorować daną barwę. Niedokładności techniczne powodują, że dana barwa odczytana przez różne skanery może zostać zapisana w postaci cyfrowej jako różne wartości RGB. Podobnie monitor czy drukarka barwę określoną współrzędnymi RGB lub CMYK może odwzorować w odmienny sposób. Co więcej, jednakowe dane cyfrowe mogą zostać inaczej odwzorowane przez dwa różne modele urządzenia, a nawet przez dwa różne egzemplarze tego samego typu i producenta.
Stosowanie określenia barwy w systemie RGB i CMYK nie jest więc ścisłym i bezwzględnym określeniem barwy. Jest raczej recepturą, której zrealizowanie poprzez różne urządzenia nie daje niestety jednakowych rezultatów. Jest to więc barwa zależna od urządzenia (device-dependet color). Dlatego dążono do stworzenia takiego określenia barwy, które byłoby niezależne od urządzenia (device-independet color). W tym celu wykorzystano przestrzeń barw CIE XYZ. W przestrzeni tej możemy ściśle określić, poprzez trzy współrzędne X, Y, Z, wszystkie barwy widzialne przez człowieka. Współrzędne te możemy wyznaczyć za pomocą pomiarów spektrofotometrycznych.
W celu dokonywania konwersji pomiędzy przestrzenią zależną od urządzenia a przestrzenią niezależną (lub odwrotnie) uwzględniając charakterystykę danego urządzenia, potrzebny jest tzw. profil tego urządzenia. Określa on charakterystykę (przekłamania) odwzorowania barw. Dzięki niemu dane cyfrowe zostaną właściwie zinterpretowane dając oczekiwany wynik niezależnie od urządzenia. ICC określił standard zapisu profili urządzeń w sposób pozwalający na ich pełną przenośność pomiędzy aplikacjami czy systemami operacyjnymi. Podstawowe urządzenia dla których tworzone są profile to skaner, kamera cyfrowa, monitor, drukarka, maszyna drukująca. Aby stworzyć profil potrzebny jest odpowiedni program, test barwny i urządzenie pomiarowe. Sam profil tworzony jest przez specjalny program który korzysta z danych pomiarowych specjalnych testów. Rodzaj testów, liczba pól barwnych nie jest ściśle określona i zależy od konkretnych rozwiązań.
Należy pamiętać, że stworzone profile są właściwe tylko dla takich ustawień, które były aktywne w trakcie ich tworzenia. Zmiana parametrów pracy danego urządzenia (np. jasność monitora) powoduje inne odtwarzanie barw, a zatem potrzebny jest także nowy profil. Przed wykonaniem profilu urządzenie należy skalibrować i ustawić optymalne parametry pracy. Oczywiście można także stworzyć kilka profili dla jednego urządzenia lub różnych jego ustawień.
Innym ważnym problemem jest zakres możliwości reprodukcyjnych danego urządzenia. Niektórych barw odczytanych np. przez skaner nie da się, z powodu pewnych technicznych ograniczeń, odzwierciedlić na drukarce. Dla każdego urządzenia można wyznaczyć, w przestrzeni CIE XYZ, zakres barw, które jest w stanie odwzorować (tzw. color gamut). Jeżeli zakres wejściowy jest większy od możliwości reprodukcyjnych danedo urządzenia wyjściowego należy dokonać kompresji (gamut mapping). Sposób przekształcania przestrzeni barw, oparty na matematycznych przekształceniach, może odbywać się na kilka sposobów:

• kolorymetryczny - część wspólna obu przestrzeni nie podlega przekształceniom, a barwy spoza zakresu odwzorowywane są jako skrajne,

• percepcyjny (fotograficzny) - liniowe przekształcenie jednej przestrzeni barwnej w drugą, barwy spoza jednej przestrzeni są kompresowane i przekształceniom ulegają także barwy w części wspólnej obu zakresów,

• nasycający - polega na uzyskaniu, w ramach każdego odcienia, barwy o możliwie największym, dla danego urządzenia, nasyceniu - rozciąga wejściową przestrzeń barwną do możliwości wyjściowej.

Profil urządzenia jest wykorzystywany przez tzw. Color Matching Methods (CMM) które wykonują potrzebne przekształcenia i z którymi współpracują programy graficzne. Coraz częściej CMM są wbudowywane bezpośrednio w system operacyjny (ColorSync - Apple, ICM - Windows).

Triada

Terminem triada określa się farby skalowe do drukowania wielobarwnego w układzie CMYK.

UCA

Dodawanie składowej achromatycznej (Under Color Addition) w procesie przygotowywania wyciągów CMYK. Zastąpienie pewnej ilości składowej czarnej w cieniach obrazu, odpowiednią ilością poszczególnych składowych chromatycznych.
Proces ten ilustruje poniższy rysunek.

W odróżnieniu do GCR i UCR, funkcja ta jest stosowana dla podniesienia nasycenia barw na ilustracji oraz poprawienia jej neutralnej głębi.

UCR

Usuwanie składowej achromatycznej (Under Colour Removal) w procesie przygotowywania wyciągów CMYK. Zastąpienie pewnej ilości komponentów barwnych w cieniach obrazu (inaczej niż GCR), dających w efekcie neutralną szarość, odpowiednią ilością składowej czarnej.
Proces ten ilustruje poniższy rysunek.

Podobnie jak GCR, funkcja ta jest stosowana w przypadku ilustracji zawierających dużo elementów achromatycznych oraz cieni. Zwiększa ostrość obrazu oraz zmniejsza zużycie farb kolorowych. Zastosowanie UCR poprawia stabilność balansu szarości podczas drukowania.

Z jaką gęstością optyczną drukować ?

Najlepszym wyznacznikiem prawidłowego nasycenia jest kontrast względny mierzony na polu 75% lub 80%. Wartość tą należy wyznaczyć doświadczalnie dla konkretnego układu podłoże-farba-maszyna.
Wraz ze wzrostem ilości nadawanej farby wzrasta kontrast względny. Wzrost ten uzyskuje w pewnym momencie maksimum, a przy dalszym zwiększaniu ilości farby parametr ten ulega obniżeniu. Gęstość optyczna odpowiadająca maksymalnemu kontrastowi względnemu wyznacza optymalną ilość nadawania farby.

W technice offsetowej arkuszowej, przykładowe wielkości gęstości optycznych głównych, przy drukowaniu sekwencją K-C-M-Y i pomiarze densytometrem zgodnym z normą DIN 16 536 NB z filtrem polaryzacyjnym.

papier powlekany	papier powlekany matowy	papier niepowlekany
Czarna	1,80 ± 0,07	1,45 ± 0,06	1,10 ± 0,04
Cyan	1,55 ± 0,06	1,35 ± 0,05	1,05 ± 0,04
Magenta	1,55 ± 0,06	1,35 ± 0,05	1,05 ± 0,04
Żółta	1,40 ± 0,06	1,20 ± 0,05	0,95 ± 0,04

Druk offsetowy - wady i trudności (1)

Wady na odbitkach drukowych mogą być spowodowane:
* niewłaściwym wykonaniem form kopiowych, zwanych też montażowymi lub montażami,
* wadliwym wykonaniem form drukowych,
* usterkami maszyny lub niewłaściwym przygotowaniem jej do drukowania, zwanym m. in. narządzaniem,
* zmiennymi warunkami otoczenia, w jakich przebiega drukowanie,
* zastosowaniem, nieodpowiednich lub wadliwych materiałów i środków.
1. Brak rysunku
Brak części obrazu, ogólnie zwanego rysunkiem, w dowolnym miejscu odbitki lub brak całego rysunku na odbitce, co nazywane jest ślepym tłoczeniem:
* z co najmniej jednego zespołu drukującego - np. brak jednego koloru triadowego, co objawia się znacznie uboższą skalą barw w rysunku wielotonalnym albo
* ze wszystkich zespołów drukujących - arkusz w ogóle nie zostaje zadrukowany.

Przyczyny:
* brak elementu drukującego na formie drukowej, np. małych punktów rastrowych (w jasnych tonach) lub cienkich linii w rysunkach kreskowych albo w tekście, na skutek niewłaściwego jej wykonania (prześwietlenia i/lub przewołania płyty offsetowej);
* analogiczny brak, np. jednego wyciągu barw ilustracji, co może się zdarzyć przy montażu ręcznym;
* maszyna przepuszcza jednocześnie dwa arkusze, z których tylko jeden zostaje zadrukowany, czego przyczyną może być niewłaściwe ustawienie czujnika podwójnych arkuszy;
* zbyt mały nacisk farbowych wałków nadających: brak przenoszenia farby na płytę offsetową;
* uszkodzone (zdeformowane) wałki farbowe lub ich powłoka gumowa zbyt mocno stwardniała albo ich powierzchnia pokryła się osadami wapiennymi pochodzącymi z wody, ulegając nadmiernemu wygładzeniu i nie przyjmuje farby;
* niezmycie warstwy gumującej z powierzchni płyty offsetowej: chwilowy brak przenoszenia farby na obciąg gumowy;
* załamanie arkusza podłoża drukowego;
* uszkodzenie obciągu gumowego na skutek jego wgniecenia (wytłoczenia) lub wadliwy obciąg o nierównomiernej grubości, lub powierzchnia gumy jest nadmiernie wygładzona albo zbyt twarda i nie przyjmuje farby;
* nieodpowiednie właściwości reologiczne farby: za mały tack i/lub za mała lepkość sprawiają, że nie jest ona przenoszona przez wałki farbowe.
2. Niewłaściwa barwa (lub kolor)
Ogólna niezgodność barwy (lub koloru) z wzorcem w poszczególnych miejscach rysunkowych na odbitce drukowej.

Przyczyny:
* przypadkowa rozbieżność kątów rastra w wyciągach barw wykonanych z oryginału w postaci drukowanej ilustracji wielobarwnej lub kolorowej rastrowanej;
* wadliwe wykonanie formy kopiowej metodą ręcznego montażu: niepasowanie poszczególnych użytków na formach (względnie skośne położenie);
* niewłaściwe wykonanie formy drukowej, np. w wyniku prześwietlenia albo przewołania pozytywowej płyty offsetowej lub podświetlenia elementów rysunkowych w czasie kopiowania (na skutek złego przylegania formy montażowej do płyty), co powoduje zmniejszenie punktów rastrowych;
* niewłaściwa ilość farby nanoszonej na podłoże, przy zachowaniu równowagi wodno-farbowej (za gruba lub za cienka warstwa farby w miejscach rysunkowych), np. na skutek niewłaściwego nadawania farby lub zbyt małego nacisku drukowania (za słabego przystawienia cylindra dociskowego do pośredniego);
* nieodpowiedni kolor (odcień) farby w kałamarzu;
* nieodpowiednie właściwości podłoża drukowego: barwa, gładkość lub chłonność.
3. Nierównomierne zadrukowanie podłoża
Miejscowe lub ogólne powstawanie różnic w nasyceniu koloru i wartości tonalnej albo niedostateczne krycie w różnych miejscach rysunkowych odbitki i na poszczególnych odbitkach, na skutek nierównomiernego przenoszenia lub przyjmowania farby przez podłoże. Może się to objawiać:
* różną intensywnością barwy,
* tak zwanym przesianiem, czyli nieregularnymi ,plamkami" podłoża, prześwitującymi przez farbę,
* tak zwaną niespokojnością tonów, czyli nieregularnymi jaśniejszymi lub ciemniejszymi plamami na dużych płaszczyznach (aple, ilustracje).

Przyczyny:
* za duży lub za mały wzajemny nacisk wałków farbowych, na skutek czego nieregularnie przenoszona jest za duża albo za mała ilość farby;
* naruszenie równowagi wodno-farbowej na skutek zbyt intensywnego lub niedostatecznego nawilżania formy drukowej (za dużo wody/za mało farby albo za mało wody/za dużo farby);
* za duży albo za mały nacisk wałków farbowych nadających i/lub wałka zwilżającego na płytę offsetową: odpowiednio za szerokie albo za wąskie tzw. pasmo nacisku (styku);
* za gruby albo za cienki podkład pod płytą: jak wyżej oraz nieodpowiedni wzajemny nacisk i niezgodne odtaczanie się cylindra formowego z pośrednim, ze względu na różnicę ich obwodów (niejednakowe prędkości obwodowe);
* za gruby lub za cienki podkład pod obciągiem: nieodpowiedni wzajemny nacisk między cylindrami oraz niezgodne ich odtaczanie się;
* niewłaściwy nacisk drukowania: za mocno albo za słabo przystawiony cylinder dociskowy do cylindra pośredniego;
* zanieczyszczenie powierzchni przenoszących farbę (wałki farbowe, forma drukowa, obciąg offsetowy) drobinami zaschniętej farby lub włóknami papieru;
* zużycie formy drukowej w wyniku nierównomiernego ścierania warstwy kopiowej, co może być skutkiem zbyt dużego nacisku wałków i obciągu na płytę albo mechaniczne zniszczenie jej powierzchni zanieczyszczeniami, zarówno w miejscach drukujących, jak i niedrukujących;
* niestabilne umocowanie formy drukowej;
* nieprawidłowa praca maszyny z powodu jej złego stanu technicznego (np. tzw. bicie wałków na skutek wypracowania łożysk lub mechanicznego zużycia innych części);
* nieodpowiednie właściwości reologiczne farby: za mały tack i/lub za mała lepkość, co może powodować złe przenoszenie lub nadmierne emulgowanie farby;
* uszkodzenie obciągu gumowego lub wadliwy obciąg, który nierównomiernie drukuje;
* nieodpowiednie właściwości papieru: za mała gładkość lub zróżnicowana chłonność.
4. Zachlapania
Wypełnienie farbą niewielkich pustych miejsc w drobnych elementach rysunkowych o zamkniętych obwodach (np. liter) i w polach rastrowych powyżej 80% pokrycia powierzchni oraz powiększenie (pogrubienie) znaków, linii i punktów rastrowych, których krawędzie ulegają zniekształceniu, a także maleńkie plamki farby (kropki) lub kłaczki z białymi otoczkami (1-2 mm). Zachlapania nazywane są też zabijaniem formy, czy też punktów rastrowych i chlapaniem farby. W efekcie następuje zwiększenie wartości tonalnych ilustracji i nasycenia barw (gęstości optycznej), co sprawia wrażenie ściemnienia całego rysunku.

Przyczyny:
* za duża prędkość maszyny drukującej;
* za twarde lub zbyt gładkie wałki farbowe nadające, co może powodować zarówno złe przenoszenie farby, jak i uwalnianie się jej cząstek podczas podziału, na skutek słabszej adhezji do powierzchni (zjawisko tzw. pylenia farby);
* niewłaściwe odtaczanie wałków nadających po formie drukowej na skutek różnej prędkości obwodowej, co może być spowodowane niejednakową ich średnicą;
* nadmierna ilość nadawanej farby w wyniku zbyt dużego otwarcia stref farbowych kałamarza lub za dużego skoku duktora, czyli kąta obrotu w czasie cyklicznego stykania się z przybieraczem (na powierzchni przybieracza tworzy się za szerokie pasmo przenoszonej farby);
* za wysoka temperatura w pomieszczeniu maszyny drukującej (temperatura powinna mieścić się w granicach 18-22 stopni C);
* nieodpowiednie właściwości reologiczne farby: za mała lepkość i/lub za mały tack - farba pyli w wyniku pękania dłuższych jej nitek podczas podziału;
* za duża wartość pH roztworu nawilżającego (powyżej 6), czyli za mała kwasowość, co obniża jego zdolność zwilżania formy drukowej lub może powodować nadmierne emulgowanie farby, a przez to - jej rozpływanie i skłonność do pokrywania miejsc niedrukujących, szczególnie na granicy z miejscami drukującymi;
* zanieczyszczone lub popękane wałki nadające;
* zanieczyszczenie farby lub formy drukowej drobinami zaschniętej farby albo włóknami papieru, np. na skutek niedokładnie usuniętego kożucha z powierzchni farby w kałamarzu.

Systemy pasowania

Co jeszcze należałoby uwzględnić mówiąc o pasowaniu i sztancowaniu? Oczywiście odstęp początku druku od krawędzi formy. Jest to parametr najistotniejszy przy montażu. W zależności od modelu maszyny i producenta waha się on od 24 do 88 mm. Chcąc wykorzystywać montaże zrobione na inny odstęp musimy stosować listwy adaptacyjne, które korygują nam różnicę do wartości wymaganej.
Technologia Computer-to-Plate obejmuje znacznie więcej niż zakup cyfrowej naświetlarki płyt drukowych. Jak wskazuje sama nazwa, cyfrowa naświetlarka powoduje przenoszenie danych cyfrowych obrazu bezpośrednio na płyty drukowe, zamiast jak dotychczas na film. Zanim jednak to nastąpi, cała zawartość drukowanego materiału musi zostać przetworzona cyfrowo i znaleźć się w komputerze. Następnie dane te muszą poddane być sprawdzeniu, barwy skorygowane i wówczas dopiero klient może dać zielone światło dla drukowania. Aby operacje cyfrowego naświetlania przebiegały efektywnie, należy zapewnić nadzór nad niewidocznym procesem przetwarzania danych na wszystkich jego etapach.

Paradoks CtP
W przeszłości postęp techniczny dzielił w zasadzie firmy poligraficzne na dwie grupy: z jednej strony drukarnie, z drugiej studia prepress. Z rozpoczęciem stosowania w latach siedemdziesiątych skanerów do prac wielobarwnych, szczególnie z nastaniem elektronicznej impozycji stron w latach osiemdziesiątych, wiele drukarń zaczęło tworzyć małe działy prepress dla przetwarzania form kopiowych otrzymywanych od klientów.

Uprzednio, formy te, tak zwane popularnie montaże, wykonywane były ręcznie i następnie naświetlano przez nie płyty drukowe. Materiały światłoczułe w postaci filmów są nadal jednak szeroko stosowane: w 1997 roku 60% wszystkich prac drukarskich wykonanych przez komercyjne drukarnie offsetowe w Niemczech zostało zrealizowanych za pomocą filmów zawierających gotowe strony produktu. Z wprowadzenia technologii CtP i automatycznego wykonywania form kopiowych skorzystali drukarze, cyfrowe dane i cyfrowe odbitki próbne zastąpiły bowiem film i odbitki próbne typu Cromalin. Odejście od filmu oznacza jednak wejście na drogę pełną przeszkód, większość których dotyczy prepressu.



Wiele źródeł pomyłek
Obecnie, przemysł poligraficzny głównie stosuje PostScript jako język opisu stron dla wymiany danych pomiędzy komputerami i urządzeniami wyjściowymi z jednej strony i z klientami i w operacjach prepressu oraz z drukarniami z drugiej. Niestety, ostatnie 15 lat rozwoju PostScriptu doprowadziło do trudnej sytuacji, w której występują trudności w interpretacji plików postscriptowych. Problemy te są rezultatem faktu, iż różne programy konwertują dokumenty w pliki postscriptowe różnymi sposobami. Również różnie pracują interpretery PostScriptu, w efekcie RIP może generować wyniki różniące się w zależności czy mamy do czynienia z RIP-em służącym do wykonywania formy kopiowej, czy też jest stosowany do wytwarzania formy drukowej. Należy dodać, że PostScript jest trudno edytować. Nawet najlepsze programy testujące preflight nie są w stanie wychwycić wszystkich błędów.

Rozwiązanie Adobe: PDF
W reakcji na tę sytuację Adobe Systems, twórca technologii PostScriptu, ulepszył swój program ,Adobe Acrobat", umożliwiając stosowanie RIP-ów programowych do interpretowania plików postscriptowych i przechowywania ich jako Portable Document Format (PDF). Utworzone pliki PDF zawierają dane dotyczące kroju pisma, grafiki, ilustracji dla poszczególnych stron, które po kompresji zajmują jedną dziesiątą objętości pierwotnych plików postscriptowych.
Ponieważ wszystkie potrzebne elementy informacji zawarte są w jednym pliku, łatwiej jest przekazać je do drukarni. Skompresowane pliki PDF mogą być przechowywane w urządzeniu o mniejszej pojemności oraz szybko przesyłane dalej. Ponadto pliki PDF posiadają znacznie mniej błędów ujawniających się podczas powtórnego przetwarzania plików.


Jaka powinna być forma drukowa?
Decyzja jaką użyć naświetlarkę lub płyty powinna zapaść nie wcześniej niż gdy zostanie przeanalizowany przez drukarza cały proces produkcyjny. Decyzja jest łatwa. Jeżeli praca wielobarwna nie jest w formacie większym niż 20' x 28' albo czarno-biała nie większa niż 28' x 40' oraz jeżeli nie trzeba stosować liniatury większej niż 175 linii/cal i nakład rzadko jest większy niż 20000 odbitek, wówczas wystarczające będą poliestrowe formy drukowe. Również nie jest problemem wybór odpowiedniej naświetlarki dla wykonania formy.

Jeżeli chcecie naświetlać płyty aluminiowe, powinny charakteryzować się one dużą światłoczułością i być pokryte halogenkami srebra. Należy również zdecydować jaki rodzaj naświetlarki kupić, czy półautomatyczną czy też w pełni zautomatyzowaną. Naświetlarki półautomatyczne wymagają stosowania płyt o dużej światłoczułości, ręcznie wkładanych do naświetlarki przy oświetleniu pomieszczenia światłem ciemnoczerwonym lub ciemnozielonym. Naświetlarki zautomatyzowane są znacznie droższe, ale inwestycja taka opłaca się gdy wykonuje się dużą liczbę płyt.
Ostatnim hitem na rynku są płyty termiczne. Ponieważ są one naświetlane promieniowaniem w zakresie 830 lub 1064 nanometrów - poza zakresem światła widzialnego - mogą być obrabiane przy świetle dziennym i stosowaniu półautomatycznych naświetlarek; mogą być one np. automatycznie wprowadzane do zespołu drukującego maszyny, naświetlane i przekazywane do drukowania.
Naświetlanie płyt termicznych jest procesem binarnym, w którym promień laserowy stapia warstwę polimeru, tworząc punkty rastrowe. Uzyskuje się w ten sposób lepszą rozdzielczość niż można uzyskać naświetlając warstwy zawierające srebro, osiągając w efekcie lepszą jakość odbitek. Płyty termiczne stosowane już były w 1993 roku w cyfrowej maszynie drukarskiej Heidelberga GTO-DI. Najlepsze jednak wyniki osiąga się stosując półautomatyczną naświetlarkę Creo Trendsetter, produkowaną przez Heidelberg Prepress w Kilonii.

System Przetwarzania Kolorów

Jeśli wydrukowany obraz różni się od oryginalnej fotografii , przyczyna może być najczęściej przypisana brakowi profesjonalnej wiedzy. Cyfrowe przetwarzanie kolorów z systemu kolorów RGB na system CMYK jest pełne problemów. Agfa tłumaczy najbardziej podstawowe zasady przetwarzania kolorów.

Końcowym produktem procesu fotograficznego jest zazwyczaj prawidłowo naświetlony i wywołany diapozytyw, lub odbitka zrobiona z prawidłowo naświetlonego i wywołanego negatywu. Praca tradycyjnego fotografa lub laboratorium zostaje na tym zakończona.

Fotografowie, którzy dzisiaj używają aparatów cyfrowych i/lub elektronicznych systemów przetwarzania obrazu, prędzej czy później będą obligowani do dostarczania danych z obrazem do zastosowań przedwydrukowych, wymagających przetworzenia z addytywnego systemu kolorów RGB (tj. dane o obrazie zapisywane przez aparat cyfrowy) do subtraktywnego systemu kolorów CMYK (tj. dane o obrazie stosowane do druku). Fotograf może również być obligowany do wykonywania rozdzielenia kolorów dla późniejszej reprodukcji.
 
 Cyfrowe przetwarzanie obrazu jest zazwyczaj wykonywane w kilku etapach, np. wejście poprzez skaner lub aparat cyfrowy, przetwarzanie obrazu na monitorze , wyjście na drukarkę, np. drukarkę termosublimacyjną. Główny problem polega na tym, że poszczególne procesy i systemy nie bazują na wspólnym systemie kolorów. Wszystkie elementy sprzętu elektronicznego używanego do zapisywania, wyświetlania lub drukowania kolorów działają w oparciu o systemy kolorów, które mają swoje własne specyficzne charakterystyki lub ograniczenia. System kolorów RGB skanera jest zależny, na przykład, od barwoczułości czujników CCD. Monitory komputerowe również używają systemu kolorów RGB, lecz w tym przypadku odtwarzanie kolorów jest zależne od typu i odporności na starzenie się luminoforu.

Elementarne kolory, drukowane w systemie drukowania wielokolorowego, oparte są na głównych barwach subtraktywnych niebieskozielonej, purpurowej oraz żółtej i nie są zgodne z tymi z systemu RGB. Charakterystyki różnych systemów kolorów zależą zatem od poszczególnych podzespołów sprzętu lub procesu.

Zarządzanie kolorami
 Systemy zarządzania kolorami służą do przystosowania poszczególnych systemów kolorów oraz całych ich gam w ten sposób, że oddanie kolorów może być kontrolowane na każdym etapie przetwarzania obrazu. Obraz wyświetlany na monitorze podaje do wiadomości bardziej lub mniej wiążącą informację o końcowym rezultacie. Z drugiej strony odbitka próbna traktowana jest jako ostateczna podstawa oceny.

Systemy zarządzania kolorami działają z profilami, które charakteryzują się zmianą kolorów generowanych przez każdą jednostkę sprzętu używanego w procesie produkcyjnym oraz neutralizują je w stosunku do siebie.System zarządzania kolorami FotoTune Agfy jest także oparty na tej zasadzie. Tzw. "etykiety kolorów"są dostępne dla wielu drukarek i monitorów. Tworzą one część pakietu FotoTune dla istniejących jednostek i są także dostępne na bieżąco do nowego lub zmodyfikowanego sprzętu. Użytkownik sam wykonuje etykietę koloru dla swojego skanera poprzez skanowanie wzorca z mapą kolorów. FotoTune następnie przetwarza etykietę kolorów ze wskanowanych danych i wzorca danych dostarczonych z systemem zarządzania kolorami na dyskietce.

Etykiety kolorów z dwóch jednostek sprzętu np. płaskiego skanera Agfy i drukarki odbitek są połączone w formie "color link".
 Color link jest podstawą dla skomputeryzowanego systemu przetwarzania informacji o kolorach zapisanych jako RGB ze skanera, na informację o kolorach w systemie CMYK z drukarki wydruków. Jakiekolwiek kolory z jednego systemu, które nie odpowiadają dokładnie tym z innego systemu są dopasowywane tak dokładnie jak to tylko możliwe, różnymi sposobami np. poprzez zmniejszenie nasycenia, modyfikację jaskrawości lub wybór sąsiednich kolorów, które są najbliższe oryginałowi. Ten proces dopasowywania kolorów jest wykonywany automatycznie przez system zarządzania kolorami.

Profesionalne rozdzielanie kolorów

Dla większości zastosowań drukowych, dane o kolorach są przetwarzane z RGB na CMYK. Skanery pracują wykorzystując sensory, które określają, czerwone, zielone i niebieskie, składniki elementu obrazu. W większości przypadków tylko wysokozaawansowane skanery bębnowe są wyposażone w zintegrowane algorytmy rozdzielania kolorów które już przeliczają wartości CMYK każdego elementu obrazu podczas procesu skanowania

Główny problem pojawiający się przy rozdzielaniu kolorów podczas konwersji z RGB na CMYK leży w fakcie, że z trzech skanowanych kolorów czerwonego, zielonego i niebieskiego trzeba wygenerować nie tylko barwy dopełniające niebieskozieloną (C), purpurową (M) i żółtą (Y), ale także czwarty kolor, mianowicie czarny (K=key(klucz)), który daje drukowanemu obrazowi potrzebną jasność i głębię. Ponadto, sześcian kolorów systemu CMYK jest mniejszy niż systemu kolorów RGB, co oznacza, że odchyłki kolorów są nieuniknione. Dobry rozdział kolorów utrzymuje te odchyłki na minimalnym poziomie i zachowuje równowagę przetwarzanego obrazu.

Dostarczanie profesjonalnie wygenerowanych danych CMYK może uczynić życie łatwiejszym zarówno dla fotografa jak i drukarza. Jakkolwiek, dla dobrego zarządzania kolorami istnieje parę podstawowych zasad, które muszą być zawsze zachowywane.

GCR i UCR: Kiedy wszystkie kolory mieszane są w czarny
 Zależnie od stosunku czerni do pozostałych trzech kolorów (zawartości czarnego), proces rozdzielania kolorów wykorzystuje dwie techniki oszczędzania tuszu i/lub dla ułatwienia przedrukowywania kolorów:
 GCR (wymiana składnika szarości) i UCR (usunięcie podkoloru). Obok wykorzystania czerni jako dodatkowego koloru kontrastowego, obie techniki pozwalają wymianę szarych składników poprzez odpowiadający odsetek czerni. Podczas gdy UCR jest stosowany tylko w najciemniejszych miejscach obrazu GCR jest stosowany do wymiany szarych składników CMY przez czarne nawet w stosunkowo jasnych miejscach obrazu.

Innym czynnikiem, który wpływa na zarządzanie kolorami, jest na przykład natężenie oświetlenia stanowiska pracy. Każdy plik z danymi o obrazie jest oszacowywany i korygowany na VDU w warunkach jasnego światła będzie ciężko uzyskać dobre rezultaty gdy obraz jest wydrukowany. Nawet standardowy typ oświetlenia używany do kontroli oryginalnego materiału poligraficznego i kopii nie może być przyćmiony względem stosunkowo niskiej jaskrawości lampy kineskopowej. System zarządzania kolorami może działać poprawnie tylko wtedy gdy tak wpływające czynniki są uwzględnione.

Głębia koloru
Ilość informacji podawana do opisania koloru elementu obrazu. 8 bitów na kolor jest potrzebne do uzyskania wysokiej jakości reprodukcji. Przy pomocy 8 bitów jest możliwe przedstawienie 256 odcieni szarości. Dla wszystkich kolorów liczba ta jest podniesiona do 3 potęgi dając całkowitą ilość 12,7 miliona kolorów.

Rozdzielanie kolorów
Proces filtrowania, za pomocą którego kolory oryginału zostają rozdzielone na główne barwy dopełniające niebieskozieloną, purpurową, żółtą i czarną w celu zreprodukowania w procesie drukowania wielobarwnego. Czarny jest dodawany w celu osiągnięcia efektu kontrastu i głębi. System przetwarzania kolorów jest konieczny podczas rozdzielania z RGB na CMYK.

GCR
Usunięcie składnika szarości. Technika podobna do UCR , w której odcienie szarości normalnie uzyskiwane przez mieszanie kolorów są zastępowane przez odpowiadające im składniki czerni.

Odcień
Sposób odróżniania jednego koloru od drugiego pod względem jasności i nasycenia.

Nasycenie
Termin stosowany do definiowania zasięgu, do którego kolor jest wolny od domieszek białego.

Skaner
Urządzenie elektroniczna służące do przetwarzania tekstów i obrazów na postać cyfrową.

UCR
Usunięcie podkoloru; technika ekonomizacji zużycia atramentu podczas drukowania wielobarwnego. Kolor czarny powstający przez mieszanie niebieskozielonego, purpury i żółtego jest zastępowany atramentem czarnym.

GRAFIKA BITMAPOWA

umieszcza dane na siatce pikseli. Składa się z wielu -kwadracików- (pikseli). Grafika -bitmapowa -rastrowa -pikselowa- powstaje na skutek nakładania na siebie plam barwnych. Zalety: dobrze oddaje półcienie, przejścia między kolorami, subtelne cieniowanie obrazów ciągłotonowych. Wady: źle wygląda po dużym powiększeniu (piksele ujawniają kwadracikową strukturę obrazka). Stosuje się do przedstawiania fotografii.

GRAFIKA WEKTOROWA

przedstawia elementy tworzone wzorami matematycznymi. Grafika -wektorowa -rysunkowa -matematyczna- powstaje na bazie rysunku z linii wektorowych. Zalety: idealnie znosi powiększanie i pomniejszanie utrzymując gładkość linii. Wady: słabo (bez płynności) oddaje przejścia między kolorami. Stosuje się do tworzenia ilustracji, napisów, grafik typu logo, które będą zmieniane wymiarowo. Grafika PostScriptowa (wektorowa) pochodzi od programów takich jak Adobe Ilustrator.

LPI

(lines per inch) ilość linii punktów rastra (pikseli, lub plamek) na cal. Inna nazwa to liniatura rastra. Jest to parametr ustalany w drukarni (zależy od sprzętu drukarskiego, jakości papieru, techniki druku - tutaj zajmujemy się techniką offsetową).
Uwaga 1:
Możemy mieć do czynienia z różnymi liniaturami: liniaturą rastra w obrazku - czyli liniaturą pikseli = liczba pikseli na cal (czyli lpi = ppi) oraz liniaturą druku - czyli liniaturą kładzionych plamek na papier w drukarce.
Uwaga 2:
Ponieważ drukarka pobiera do analizy dane z 2 pionowych i 2 poziomych pikseli na obrazku tworząc jedną plamkę farby, należy wykonać obrazek o rozdzielczości ppi 2x większej niż przewidywana rozdzielczość drukarki dpi.
Gdy tworzymy obrazek to ustalamy jaką potrzebujemy drukarkę (rozdzielczość urządzenia = dpi). 2 x ppi obrazka = lpi druku. Powinniśmy mieć drukarkę o rozdzielczości minimum 2x większej od liniatury druku (patrz Rysunek 7), więc lpi x 2 = dpi urządzenia drukującego. Rozmiar punktu rastra zależy od lpi. Jeżeli linie rastra są gęsto -upchane-, to naturalne, że punkt rastra będzie malutki i odwrotnie.

DPI

(dots per inch) ilość kropek na cal, czyli rozdzielczość urządzenia wyjściowego.
Wykaz urządzeń i ich rozdzielczości: monitor - 72 dpi; drukarka 150 - 1200 dpi; naświetlarka 2400 dpi. 

ASCII

ang. American Standard Code for Information Interchange (standardowy amerykański kod wymiany informacji). Wymyślny sposób na powiedzenie, że coś zawiera wyłącznie tekst. Pliki ASCII mogą zostać odczytane przez procesory dokumentu i edytory tekstu.

Barwy

są to kolory, w ludzkim rozumieniu opisywane takimi terminami jak na przykład purpurowy czy zielononiebieski.

Binarny

system binarny, czyli dwójkowy, korzysta z dwóch cyfr: O i l.

Cienie

najciemniejsze obszary obrazka.

Cień

efekt umieszczenia cienia za tekstem lub innym elementem obrazka, powodujący postanie złudzenia trójwymiarowości.

CMYK

akronim ten oznacza cztery kolory farb (cyjan, magenta, żółty i czarny -ang. Cyan, Magenta, Yellow, blacK) używanych przez drukarzy do tworzenia pełno kolorowych obrazków.

DPI

punkty na cal (ang. Dots Per Inch). Jest to rozdzielczość urządzeń wejściowych, takich jak skanery i cyfrowe, aparaty fotograficzne, a także rozdzielczość takich urządzeń wyjściowych, jak drukarki laserowe i naświetlarki.

Filtry

są to sekwencje przetwarzania obrazków w Photoshopie, służące do uzyskiwania danego efektu na całym obrazku lub na zaznaczonym obszarze.

Gęstość siatki rastra

liczba linii (lub punktów rastra) na cal na siatce rastra; nazywana także liniaturą.

Kanały

informacje w skali szarości, reprezentujące rozkład barw na obrazku. Kanały mogą także opisywać zachowane zaznaczenia i szybką maskę.

Kanały Alfa

dodatkowe kanały wymieniane na palecie Kanały. Opisują one zaznaczenia, korzystając z informacji w skali szarości.

Kerning

zwiększanie i zmniejszanie odstępów między parami znaków, w celu poprawy wyglądu danego fragmentu tekstu.

Kilobajty

- 1024 bajty danych komputerowych.

Klin szarości

pasek fotograficzny, który zawiera odcienie szarości, na ogół zwiększające się z krokiem dziesięcioprocentowym. Można go kupić w wielu sklepach z artykułami graficznymi i fotograficznymi.

Klonowanie

czynność powielania fragmentów obrazka, polegająca na określeniu punktu odniesienia i malowaniu po obrazku pobieranymi stamtąd informacjami.

Kolaż

zestaw nałożonych na siebie obrazków. W Photoshopie obrazki te mogą być na siebie nałożone przy wykorzystaniu różnych trybów mieszania i masek warstw.

Koloru głębia

Każdemu pikselowi mapy bitowej jest przypisany określony kolor zapisywany w pamięci komputera przy użyciu liczby bitów od 2 do 24. Liczba bitów warunkuje tzw. głębię koloru, czyli ilość barw. Ilość bitów na piksel obrazu to Głębia koloru. (2-2; 4-16; 8-256; 24-16,7 mln kolorów)

Kompozycja

- połączenie kilku różnych obrazków w celu uzyskania nowego dzieła.

Kompresja bezstratna

metoda kompresji, taka jak ta, którą stosuje format GIF, polegająca na upakowaniu obrazka w celu zmniejszenia rozmiaru pliku, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich danych oryginału. Nie następuje tu żadne pogorszenie jakości obrazka.

Kompresja stratna

metoda kompresji wykorzystywana na przykład przez format JPEG, która zmniejsza rozmiar pliku, usuwając niektóre informacje z obrazka. Powoduje to pogorszenie jego jakości.

Kontrast

różnica odległości między wartościami światła i cienia obrazka.

Kurz i rysy

filtr usuwający z obrazka szum poprzez odnajdywanie obszarów o wysokim kontraście i rozmywanie granic między nimi.

Linia bazowa

termin typograficzny, określający wyobrażoną linię poziomą, na której usadowione są litery.

Liniatura rastra

jednostka miary wykorzystywana przy tworzeniu obrazków rastrowanych dla potrzeb druku. Wyższa liniatura na ogół odpowiada lepszej rozdzielczości.

LPI

linie na cal (ang. Lines Perinch). Rozdzielczość obrazka wydrukowanego techniką offsetową, zdefiniowana jako liczba linii 50-procentowych punktów rastra na cal.

Luminancja

poziomy szarości (jasności) obrazka, wyświetlanego na ekranie monitora, gdzie różne natężenia światła odpowiadają różnym poziomom szarości.
 

Maksymalne nafarbienie

maksymalna ilość farby, określona wartością procentową, jaka może się pojawić w jednym miejscu obrazka drukowanego na maszynie offsetowej. Maksymalne nafarbienie o wartości 300% oznacza na przykład, że połączenie farb cyjan, magenta, żółtej i czarnej nie może w żadnym miejscu obrazka przekroczyć wartości 300%.

Maska warstwy

dynamiczna maska dodawana do warstwy w celu umożliwienia maskowania (zakrywania) jej fragmentów.

Megabajty

1024 bajty danych komputerowych.

Miniaturka

mały obrazek, który przedstawia zawartość większego dokumentu. W Photoshopie miniaturki pojawiają się na paletach Warstwy, Kanały, Historia i Ścieżki. Model koloru - model wykorzystywany do opisania danego zestawu kolorów. Na przykład model koloru RGB opisuje wszystkie barwy za pomocą trzech składowych: czerwonej, zielonej i niebieskiej.

Mora

niepożądane zjawisko zachodzące po nałożeniu na siebie dwóch różnych wzorków, co powoduje powstanie wyraźnego deseniu. Zachodzi ono w przypadku punktów rastra, przez co na wydrukowanym obrazku powstaje powtarzający się deseń.

Pikselacja

grupowanie pikseli o podobnych barwach w komórki o rozmaitym kształcie.

Plugin

moduły dodatkowe, czyli miniprogramiki, które dołącza się do Photoshopa w celu uzyskania dodatkowych funkcji.

PostScript

język opisu strony (PDL) stosowany w urządzeniach drukujących o dużej rozdzielczości. Krótkie rozwinięcie: istnieją programy przetwarzające dane ze zwykłego sposobu opisu strony na kod postscriptowy. Następnie kod taki jest przesyłany do urządzenia wyjściowego, gdzie interpreter PostScriptu tworzy obraz zgodny z pierwowzorem. Zalety: niezalezność sprzętowa - można dowolny plik wydrukować na dowolnej drukarce z interpreterem PostScriptu. PostScript Level 2 - ulepszona i szybsza wersja obsługujące kolorowe wydruki i kompresję plików. PostScript Level 3 - uwzględnia optymalizację kolorowych wydruków oraz publikowanie dokumentów w sieci (np. WWW). Patrz na: grafika postscriptowa (wektorowa).

Półcienie

środkowy zakres tonów obrazka, przypadający między światłami a cieniami.

PPI

piksele na cal (ang. Pixels Per Inch). Rozdzielczość obrazka elektronicznego, na przykład obrazka w Photoshopie.

Próbkowanie kompensacyjne

( przy powiększaniu obrazka ) - dodatkowe piksele wstawiane są w procesie nazywanym próbkowaniem, który mierzy wartości koloru każdego piksela i na uzyskane wyniki wykorzystuje do utworzenia nowych pikseli.

Próbkowanie redukcyjne

zmniejszenie wymiarów obrazka - piksele usuwane są w procesie nazywanym próbkowaniem, który mierzy wartości koloru każdego piksela i na podstawie uzyskanych wyników albo całkowicie usuwa piksel, albo uśrednia grupę kilku pikseli w jeden.

Przyrost punktu rastrowego

zmiana wielkości punktu wydrukowanego na papierze w stosunku do punktu obecnego na kliszy. Wartość ta jest określana procentowo, mierzy się ją dla 50-procentowego punktu rastra.

Punkt kontrolny

punkt na ścieżce, który definiuje jej kształt i umożliwia zmianę kierunku linii. Tworzy się go poprzez użycie narzędzia Pióro.

Punkt narożny

punkt, który zmienia kierunek ścieżki o 90 stopni.

Punkt źródłowy

punkt odniesienia, wykorzystywany przez narzędzie.

Stempel

narzędzie do pobierania danych przy klonowaniu obrazka.

Radialny

wzór, który rozchodzi się od punktu środkowego na zewnątrz, tworząc kolisty kształt.

Pasteryzacja

proces tworzenia pikseli z elementów wektorowych.

Rendering

w trakcie przekształcania grafiki wektorowej na rastrową ustalany jest rozmiar mapy bitowej (długość i szerokość w pikselach).

RGB

przestrzeń koloru wykorzystująca składowe czerwoną (ang. Red), zieloną (ang. Green) i niebieską (ang. Blue). Jest to system tworzenia koloru używany przez monitory.

Rozmycie gaussowskie

rozmycie o kontrolowanej intensywności, tworzone przez zastosowanie dla każdego piksela średniej ważonej. Wartość tę uzyskuje się na podstawie równania krzywej Gaussa.

Równowaga szarości

termin ten na ogół oznacza ilości farb cyjan, magenta i żółtej potrzebne do uzyskania neutralnej szarości. Czasami określa się w ten sposób równoważenie poziomów jasności całego obrazka w celu wydobycia pełnego zakresu szczegółów.

Rzutowanie koloru

ogólna zmiana koloru, która powstaje wskutek niezamierzonego na ogół dodania pewnego tonu barwy.

Skala szarości

tryb koloru, który wykorzystuje 8-bitowe informacje o jasności, dając w efekcie obrazek w 256 odcieniach szarości.

Ścieżka

kontur obrysowujący część obrazka lub tworzący kształt.

Ścieżki odcinania

ścieżki utworzone w Photoshopie za pomocą narzędzia Pióro, obwodzące tę część obrazka, która ma zostać wykorzystana w aplikacji DTP, takiej jak PageMaker czy QuarkXPress.

Światła

najjaśniejsze obszary obrazka.

Światło tekstu

jest to funkcja umożliwiająca zmniejszanie i zwiększanie odstępów między wszystkimi znakami we fragmencie tekstu, łącznie ze znakami spacji.

Tabela koloróws

tabela zawierająca wszystkie barwy występujące w obrazku. Tabele kolorów tworzy się głównie dla obrazków w trybie koloru indeksowanego, które mogą zawierać do 256 różnych barw.

Trichromia

obrazek złożony z trzech kolorów, z których każdy reprezentuje część skali szarości tego obrazka.

Tryby mieszania

w Photoshopie są to filtry koloru, które zmieniają sposób mieszania się barw nakładanych z istniejącymi, zwłaszcza przy korzystaniu z narzędzi malarskich i warstw.

Uchwyty

punkty i linie kierunkowe połączone z punktem kontrolnym ścieżki. Przesunięcie uchwytu powoduje zmianę krzywizny segmentu ścieżki związanego z danym punktem kontrolnym.

Winieta

efekt wtopienia obrazka w tło; krawędzie obrazka na ogół mają postać jakiegoś kształtu geometrycznego, na przykład owalu.

Wtapianie

efekt powstawania wokół konturu zaznaczenia obszaru łagodnego przejścia, uzyskany przez rozmycie pikseli w określonym promieniu.

Wygładzanie

metoda redukowania aliasingu, czyli schodkowatych krawędzi, polegająca na rozmyciu konturów grafiki czy tekstu w taki sposób, aby wyglądały na gładkie.

Zaznaczenie

termin ten oznacza aktywny obszar obrazka, podlegający edycji. Zaznaczony obszar obrazka oznaczony jest przez migającą linię przerywaną.

---