Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

System ubezpieczeń społecznych to sposób uzyskiwania i dystrybucji, przez państwo, środków finansowych niezbędnych do zabezpieczenia obywatelom opieki społecznej i zdrowotnej w formie i w wymiarze akceptowanym przez społeczeństwo.

 

Jego początki (w formie zbliżonej do obecnej) sięgają XIX wieku, kiedy to kanclerz Prus Otto von Bismarck wprowadził system powszechnych ubezpieczeń społecznych wychodząc z założenia, że to państwo jest odpowiedzialne za dobrostan swojego społeczeństwa i że, co bardzo istotne, finansowany przez państwo system przyczynia się de facto do oszczędności finansowych w innych dziedzinach.

 

Ubezpieczenia społeczne istnieją w każdym nowoczesnym państwie jednak różnią się dość znacznie między sobą. Z jednej strony są państwa takie jak np. Szwecja, które mają tak bardzo rozbudowany system socjalny, że bywają określane terminem „socjalistyczny” - z drugiej strony w kraju takim jak USA mimo wielkich nakładów na ochronę zdrowia ponad 40 milionów obywateli pozostaje bez jakichkolwiek świadczeń.

 

System ubezpieczeń społecznych musi (z definicji) być: powszechny - dotyczyć wszystkich- i co za tym idzie - obowiązkowy. System ten jest też egalitarny - stosujący te same zasady wobec wszystkich.

 

Przychody finansowe systemu mogą pochodzić z:

 

a)  podatków obywateli- system podatkowy

b)  ze osobnej składki ubezpieczeniowej - system ubezpieczeniowy

c)  z obu źródeł - tzw. system mieszany.

System podatkowy finansowania ochrony zdrowia charakteryzuje się tym, że jest:

 

• kontrolowany przez państwo

• oparty o publicznych świadczeniodawców

• zorganizowany wg jednolitych kryteriów

• nie powiązany z tzw. ryzykiem zdrowotnym

 

Powoduje to m.in. następujące problemy i wątpliwości:

 

• z jakich podatków: narodowych czy lokalnych powinno się go finansować?

• nie można zapewnić wolnego wyboru świadczeniodawcy bowiem finansowani są tylko publiczni świadczeniodawcy

• trudno odpowiedzieć czy jednolite kryteria to kryteria społecznie sprawiedliwie?

• można powątpiewać z ww. powodów co do efektywności systemu

System ubezpieczeniowy:

• finansowy przez ubezpieczyciela (płatnika), który regularnie pobiera składkę od swoich ubezpieczonych

• wysokość składki może być uzależniona od ryzyka zdrowotnego

• kryteria różnych ubezpieczycieli mogą być różne

• jest oparty o zasadę solidaryzmu społecznego

 

Cechy negatywne tego systemu to:

• brak powiązania wysokości składki z ryzykiem zdrowotnym

• możliwości finansowe maleją z uwagi na malejącą, proporcjonalnie, liczbę osób w wieku produkcyjnym w relacji do osób w wieku nie produkcyjnym co wynika ze zmian demograficznych w społeczeństwie

• brak dobrego (powszechnie uznanego) kryterium alokacji przychodów ze składki

System mieszany łączy obie ww. charakterystyki:

 

• korzysta z obu ww. źródeł finansowania

• jest zorganizowany wg jednolitych kryteriów dla wszystkich

• finansuje świadczenia wykonywane przez podmioty zarówno publiczne jak i niepubliczne

• wysokość składki nie jest powiązana z ryzykiem zdrowotnym

 

W Polsce instytucje pobierające składki na ubezpieczenie społeczne to ZUS i KRUS.

 

Wszędzie główne elementy systemu to opieka zdrowotna i opieka społeczna. Istnieją jednak różne modele finansowania. Jest to bardzo ważne zagadnienie bowiem w ostatnich latach w krajach o wydolnych, dotąd, systemach uwidoczniły się duże problemy ze sprostaniem rosnącym oczekiwaniom społecznym i rosnącym kosztom funkcjonowania, zwłaszcza opieki zdrowotnej.

 

Obecnie wiele krajów (w tym najbogatszych) boryka się z problemami związanymi z finansowaniem systemu ubezpieczeń społecznych. Wynikają one głównie z:

 

a) dynamicznego wzrostu kosztów opieki zdrowotnej co jest skutkiem ogromnego (ale i kosztownego) postępu technologicznego jaki dokonuje się w medycynie

b) niekorzystnymi zmianami demograficznymi, które powodują, że coraz mniejsza (relatywnie) liczba obywateli zawodowo czynnych wypracowuje finanse na coraz większą (relatywnie) liczbę obywateli będących na utrzymaniu systemu. Są to renciści i emeryci.

System opieki zdrowotnej (inaczej ochrony zdrowia) działa w oparciu o zasadę tzw. rynku regulowanego, którego istotą jest ograniczona i regulowana przez państwo konkurencja o środki finansowe przeznaczone przez płatnika.

 

Ubezpieczenia społeczne wraz z pomocą społeczną stanowią podstawowy instrument polityki socjalnej państwa. System ubezpieczeń społecznych obejmuje pracowników najemnych i inne osoby, np. prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

 

• Podstawowym aktem prawnym dotyczącym ubezpieczeń społecznych jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 z późn. zm.).

• Realizacją przepisów o ubezpieczeniach społecznych zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji. Wyróżnia się dwa podstawowe systemy:

 

• System kapitałowy - pracownik przez cały czas swojej aktywności zawodowej odkłada składki, które są lokowane na oprocentowanych rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi dożywotnio. Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę pracownika.

• System redystrybutywny (repartycyjny) - składki pracownika trafiają do wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym one przysługują w danym momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących je w danym momencie. Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

 

Systemy kapitałowe są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w różnego rodzaju cechach i stowarzyszeniach branżowych. W wielu krajach europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty bankowe jako formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w podeszłym wieku. Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie fundusze oparte o bezpieczne instrumenty inwestycyjne.

 

Systemy redystrybutywne są wrażliwe na chwilowe zachwiania koniunktury gospodarczej oraz długotrwałe trendy demograficzne. Przewidywany kryzys czysto redystrybutywnego systemu emerytalnego w Polsce był główną przyczyną reformy systemu ubezpieczeń społecznych w 1999 roku.

 

Przykładem systemu redystrybutywnego w Polsce jest I Filar emerytalny realizowany przez ZUS, przykładem systemu kapitałowego - II Filar emerytalny realizowany przez OFE.

Ubezpieczenia społeczne to rozwiązania prawne, mające na celu zapewnienie środków utrzymania ubezpieczonym i ich rodzinom w przypadkach czasowej lub trwałej niezdolności do pracy, niemożności zarobkowania lub też ograniczenia tej zdolności.

 

Ubezpieczenia społeczne obejmują:

 

• ubezpieczenie emerytalne,

• ubezpieczenia rentowe,

• ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa zwane ubezpieczeniem chorobowym

• ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zwane wypadkowym.

 

Przyznanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, np. zasiłków, emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy, uzależnione jest od opłacania składek na te ubezpieczenia. Tym też różnią się ubezpieczenia społeczne od pomocy społecznej.

Obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych objęte są osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

 

• pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,

• osobami wykonującymi pracę nakładczą,

• członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

• osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osobami z nimi współpracującymi,

• osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,

• posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego,

• osobami pobierającymi stypendium sportowe,

• pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

• osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy,

Obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (cd.) objęte są osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

 

• osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż lub przygotowanie zawodowe,

• osobami duchownymi,

• żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę,

• funkcjonariuszami Służby Celnej,

• osobami odbywającymi służbę zastępczą,

• osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

• osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierające wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów i układów zbiorowych pracy,

• osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia,

• osobami rezygnującymi z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,

• osobami pobierającymi świadczenie pielęgnacyjne.

Ubezpieczeniom społecznym nie podlegają:

1. obywatele państw obcych, których pobyt na obszarze RP nie ma charakteru stałego

2. obywatele państw obcych, którzy są zatrudnieni w:

• obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych,

• urzędach konsularnych,

• misjach,

• misjach specjalnych

• instytucjach międzynarodowych,

 

Sytuacje niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez wskazane wyżej osoby mogą zmienić umowy międzynarodowe. Stanowią mogą odmienne regulacje.

Zasady podlegania ubezpieczeniom oraz wypłaty świadczeń z tych ubezpieczeń określają szczegółowo przepisy ustaw:

 

1. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych

2. Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

3. Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

4. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Rodzaje ubezpieczeń społecznych

 

Ubezpieczenia emerytalne - polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.

 

Świadczenie pieniężne mające służyć zabezpieczeniu bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej albo utraciły ją w znacznym stopniu oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi możliwość utrzymania się.

 

Emerytura jest to dożywotnie świadczenie pieniężne wypłacane w celu zapewnienia środków utrzymania w razie zaprzestania aktywności zawodowej z powodu osiągnięcia określonego wieku albo/i okresu zatrudnienia. Warunki otrzymania emerytury zależą od daty urodzenia i przynależności do określonej grupy zawodowej.

Odrębne zasady przewidziane są dla trzech grup wiekowych:

 

1. urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. Osoby z tej grupy wiekowej mają prawo do tzw. starej emerytury wypłacanej wyłącznie przez ZUS. Jej otrzymanie zależy od spełnienia warunku dotyczącego wieku (co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i wymiaru okresów składkowych i nieskładkowych (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

 

2. urodzonych po 31 grudnia 1948r. Warunkiem otrzymania nowej emerytury jest osiągnięcie określonego wieku, który dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Prawo do tej emerytury nie zależy od udowodnienia określonego minimalnego okresu ubezpieczenia.Wysokość nowej emerytury będzie zależała od wysokości sumy zgromadzonej na koncie ubezpieczonego prowadzonym przez ZUS oraz wieku, w którym będzie przechodził on na emeryturę.

 

3. urodzonych po 31 grudnia 1948r., a przed 1 stycznia 1969r. Osoby urodzone po 1948 roku, a przed 1969 rokiem mogą też przejść na wcześniejsze emerytury na zasadach takich, jakie obowiązują osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. (musiały jednak spełnić warunki do uzyskania emerytury do 31 grudnia 2007 r., nie mogły one przystąpić do otwartego funduszu emerytalnego albo muszą złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa), a także na tzw. emerytury bez względu na wiek.

 

Otwarty fundusz emerytalny (OFE)

 

Stanowi II filar zreformowanego systemu emerytalnego. Jest produktem, który ma zaspokoić potrzebę długoterminowego oszczędzania z myślą o części emerytury z obowiązkowego systemu.

Podstawowe informacje o OFE:

 

OFE przeznaczone jest dla osób pracujących objętych ubezpieczeniami społecznymi, obowiązkowe dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r.

 

• Składki Klientów przekazywane są do OFE przez ZUS (jako 7,3% od wynagrodzenia lub dochodu, od którego wyliczana jest składka)

• Składki wpływające na rachunek klienta w OFE przeliczane są na jednostki rozrachunkowe

• Środki gromadzone w OFE są inwestowane - im wyższa stopa zwrotu funduszu, tym bardziej wzrastają środki gromadzone w OFE na emeryturę

• Środki zgromadzone na rachunku w OFE podlegają dziedziczeniu

• W każdym czasie można zmieniać otwarty fundusz emerytalny, do którego się należy.

Porównanie OFE według wartości aktywów - maj 2007 Wartość aktywów w mln. PLN

Commercial Union	35582.2
ING	1293.7
PZU Złota Jesień	18447.6
AIG	11097.9
AXA	5646.43
Generali	4845.81
Nordea	4731.06
Bankowy	4190.13
Skarbiec Emerytura	3405.08
Allianz	3296.91
Ergo Hestia	2971.11
Pocztylion	2714.61
Pekao	2208.77
DOM	2058.53
Polsat	1273.36

Ubezpieczenia rentowe - polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w okresie wyznaczonym przez specjalną komisję np. osobom niezdolnym do pracy. Rozróżniamy rentę:

 

1. inwalidzką (z tytułu niezdolności do pracy),

2. szkoleniowa-dodatek do renty inwalidzkiej na przekwalifikowanie,

3. rodzinną-jeśli osoba która zmarła pobierała lub była uprawniona do emerytury bądź renty.

 

Mogą ją otrzymywać:

 

• wdowy/wdowcy,

• sieroty, (dodatkowe zasiłki dla sierot całkowitych)

• rodzice

Ubezpieczenia chorobowe - polegają na wypłacie określonej kwoty w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie,

 

Ubezpieczenia wypadkowe - polegają na wypłacie określonej kwoty w postaci odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Wskaźniki wypadków.

Do celów statystycznych stosuje się odpowiednie miary zwane wskaźnikami wypadkowości.

 

Najprostszym wskaźnikiem jest liczba wypadków lub poszkodowanych w wypadkach, które miały miejsce w określonym odcinku czasu (rok, kwartał, miesiąc), przykładem jest liczba 85,5 tyś. poszkodowanych w wypadkach przy pracy w 2003 roku.

Nie zawsze sama liczba wypadków w pełni odzwierciedla stan bezpieczeństwa w badanym obszarze.

Dlatego w zależności od tego, co należ zobrazować stosuje się np.:

• wskaźniki częstości wypadków,

• wskaźnik ciężkości wypadków,

• wskaźnik absencji wypadkowej.

Składki:

 

• Ubezpieczenia emerytalne: 19,52% podstawy wymiaru składki (płatnik i ubezpieczony opłacają po połowie).

• Ubezpieczenia rentowe: 13% podstawy wymiaru składki (płatnik i ubezpieczony opłacają po połowie); od 01.07.2007 obowiązuje obniżona składka: 10%, przy czym ubezpieczony płaci 3,5%, natomiast płatnik - 6,5%. Od 2008 obowiązuje 6% przy czym ubezpieczony płaci 1,5%, płatnik 4,5%.

• Ubezpieczenia chorobowe: 2,45% podstawy wymiaru składki (opłacane przez ubezpieczonego).

• Ubezpieczenia wypadkowe: 0,67% do 3,60% podstawy wymiaru składki (ogólno przyjęta stawka to 2,45%, opłacane przez płatnika).

Zasady ubezpieczenia zdrowotnego

 

Problematyka zdrowotna jest jednym z najistotniejszych elementów polityki każdego państwa, dlatego tez jednym z podstawowych zadań państwa jest zorganizowanie takiego systemu ochrony zdrowia, który gwarantowałby poczucie bezpieczeństwa w przypadku choroby, a także stwarzał warunki do prowadzenia profilaktyki oraz działalności prozdrowotnej [1].

 

W dniu 6 lutego 1997 r. przyjęta została ustawa o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym powołująca instytucję kas chorych.

 

Reformowanie sektora ochrony zdrowia rozpoczęło się 1 stycznia 1999 roku poprzez wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.

 

Powszechne ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia

 

Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U.03.45.391) weszła w życie 1 kwietnia 2003 r. i zastąpiła ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Ustawa wprowadziła zasadnicze zmiany w instytucji płatnika. Funkcjonujące dotychczas 16 Regionalnych Kas Chorych i Branżowa Kasa Chorych dla Służb Mundurowych zostały przekształcone w jedną instytucję - Narodowy Fundusz Zdrowia. Wprowadzono ujednolicone zasady finansowania świadczeń zdrowotnych oraz starano się stworzyć warunki zapewniające równy dostęp do świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych na terenie całego kraju.

Narodowy Fundusz Zdrowa jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną i zarządza środkami finansowymi pochodzącymi w głównej mierze ze składek na ubezpieczenie zdrowotne. Rocznie Fundusz dysponuje kwotą ok. 35-36 miliardów złotych.

Głównym źródłem finansowania systemu jest ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Obywatele obciążeni są obowiązkową składką ubezpieczeniową zależną od dochodu, która odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ). Fundusz zawiera ze świadczeniodawcami kontrakty na udzielanie świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych

 

Ubezpieczenie zdrowotne obejmuje osoby posiadające obywatelstwo polskie i zamieszkujące na terytorium Polski oraz cudzoziemców, którzy przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy pobytowej z prawem do pracy, karty stałego pobytu lub karty czasowego pobytu, jeżeli:

 

• podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego,

• ubezpieczają się dobrowolnie.

•  

Ubezpieczonymi są także zamieszkujący na terytorium Polski członkowie rodziny osób objętych obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem zdrowotnym oraz osoby posiadające obywatelstwo polskie, nie zamieszkujące na terytorium Polski, jeżeli są objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. 

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne obejmuje osoby, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

 

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne obejmuje również:

 

• cudzoziemców, będących studentami i słuchaczami studiów doktoranckich, którzy studiują w Polsce,

• cudzoziemców, będących członkami zakonów oraz alumnami wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulantami, nowicjuszami i juniorystami zakonów i ich odpowiedników, jeżeli przebywają na terytorium Polski na podstawie wizy pobytowej lub posiadają kartę stałego pobytu lub kartę czasowego pobytu.

 

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego następuje na pisemny wniosek osoby zainteresowanej złożony w NFZ. Objęcie tym ubezpieczeniem następuje z dniem określonym w umowie zawartej z danym oddziałem NFZ. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne ustaje z dniem rozwiązania umowy lub po upływie 30 dni nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek na to ubezpieczenie, chyba że zaległość nie przekracza równowartości miesięcznej kwoty składki.

Składki:

 

W Polsce obowiązuje system ubezpieczeniowo - podatkowy finansowania ochrony zdrowia. Istnieje bowiem wiele kategorii osób, za których składkę pokrywa budżet państwa (podatnicy). Są to np.: bezrobotni, osoby pobierające zasiłki i zapomogi.

 

Składka zdrowotna - wynosząca obecnie 9% podstawy naliczania jest w tylko części (7,5% podstawy) odpisywana od podatku. Pozostałe 1,5% jest więc de facto dodatkowym obciążeniem fiskalnym obywatela.

 

Polski system ubezpieczeń zdrowotnych składa się z 3 podstawowych elementów, którymi są:

                            - ubezpieczony - świadczeniobiorca

                            - ubezpieczyciel (płatnik)

                            - dostawca świadczenia medycznego - świadczeniodawca

 

4-ty ważny element jakim są aptekarze i ich apteki nie jest formalnie związany (umową) z płatnikiem. Powoduje to ogromne koszty refundacji leków rzędu 7 mld zł rocznie w skali kraju ponoszone przez płatnika. Pacjenci dodatkowo dopłacają ok. ½ tej kwoty z własnych kieszeni.

Dodatkowo w Polsce ochrona zdrowia jest finansowana przez Ministra Zdrowia i przez samorządy lokalne w zakresie programów profilaktycznych.

 

Składka nie zależy od ryzyka zdrowotnego ale od wysokości zarobków. Zależy też od przynależności do grupy zawodowej - np. rolnicy płacą stawkę KRUS obliczaną wg wartości ½ kwintala żyta za każdy tzw. hektar przeliczeniowy użytków rolnych będących w ich posiadaniu.

 

Polska ze swoją składką 9% jest krajem o jednym z najgorzej finansowanych systemach ochrony zdrowia per capita.

 

 

Podstawowa stopa składki systematycznie wzrastała od 7,5% w 1999 do 9,00% w 2008r (w tym tylko 7,75% odliczane jest w podatku dochodowym). Od 2003 r. każdy wzrost składki powyżej 7,75% jest finansowany z dochodów netto podatnika.

 

• Składki na ubezpieczenie zdrowotne rosną w bieżącej dekadzie szybciej niż PKB oraz dobrobyt społeczny.

• Świadczy to o znacznym wysiłku włożonym przez społeczeństwo w poprawę finansowania ochrony zdrowia.

• Fakt ten powinien być zauważony, nawet jeśli wysiłek ten nie spełnia oczekiwań sektora zdrowia.

 

 

Relatywnie szybki wzrost składek nie musi się pokrywać ze wzrostem przychodów z innych źródeł, np. z budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.

 

Paradoksem jest fakt, że względnie szybkiemu wzrostowi środków finansowych towarzyszy umacniające się w sektorze zdrowia przekonanie o kryzysie finansowym.

 

Paradoks ten może sugerować, że znaczna część obecnych problemów wiąże się ze spadkiem udziału środków publicznych w przychodach uzupełniających składkę lub ma naturę pozafinansową, związaną z zaburzeniami systemowymi w ochronie zdrowia.

gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych przez parlament i rząd.

 

 

 

Doświadczenie w prowadzeniu działalności ubezpieczeniowej ZUS zbiera już od ponad 70 lat. Powstał 24 października 1934 r. w wyniku decyzji prezydenta Ignacego Mościckiego o scaleniu pięciu wcześniej działających państwowych izb ubezpieczeniowych. Od chwili powołania jest jedną z najnowocześniejszych i najlepiej zorganizowanych tego typu instytucji na świecie. Obecnie z usług ZUS korzysta około 20 mln klientów. Środki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których dysponentem jest ZUS, stanowią około 50 proc. zasobów pieniężnych państwa. Zakład nie może samodzielnie ustalać wysokości składek lub świadczeń, gdyż zgodnie z Konstytucją pozostaje to w kompetencji parlamentu.
ZUS zarządza również środkami Funduszu Rezerwy Demograficznej, który - dzięki trafnym przewidywaniom zarządzających - osiąga wyniki porównywalne z najlepszymi komercyjnymi funduszami inwestycyjnymi w Polsce (10,4 proc. w 2004 r.).

Do podstawowych zadań ZUS określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych należą m.in.:

 

a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,

b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń,

c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,

d) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczeniowych i kont płatników składek,

e) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego,

f) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy,

g) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych,

h) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.

 

Zakład wykonuje również zadania określone w innych ustawach lub zlecone przez inne instytucje, np. gromadzi dane osobowe płatników składek dla Narodowego Funduszu Zdrowia lub identyfikuje składki przesyłane na indywidualne konta w Otwartych Funduszach Emerytalnych.

 

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest państwową jednostką organizacyjną o osobowości prawnej z siedzibą w Warszawie.

Do najważniejszych zadań ZUS-u należy:

 

• realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych,

• dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz Funduszu Alimentacyjnego,

• realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych,

• opracowywanie aktualnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych,

• kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych,

• kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - jest instytucją państwową odpowiedzialną za ubezpieczenia społeczne rolników.

 

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) jest instytucją zajmującą się obsługą rolników w sprawach dotyczących:

 

- obejmowania ich ubezpieczeniem społecznym,

- opłacania składek na to ubezpieczenie,

- przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń: emerytalno-rentowego oraz wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego.

 

Dodatkowo KRUS prowadzi działalność prewencyjną na rzecz upowszechniania zasad bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach rolnych oraz eliminowania zagrożeń w miejscu pracy.

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zajmuje się także prowadzeniem dobrowolnej, nieodpłatnej rehabilitacji leczniczej dla osób uprawnionych do świadczeń, zagrożonych niezdolnością do pracy bądź trwale lub okresowo niezdolnych do pracy w gospodarstwie rolnym.

 

KRUS realizuje też wiele dodatkowych zadań zleconych

przez państwo: m.in.:

 

1. wypłaca:

 

• krajowe renty strukturalne,

• zasiłki rodzinne,

• zasiłki pielęgnacyjne,

• świadczenia kombatanckie dla inwalidów wojennych,

 

2. obsługuje ubezpieczenie zdrowotne rolników,

 

• ich domowników,

• emerytów i rencistów,

• członków ich rodzin emerytów i rencistów, pełniąc zarazem na rzecz Narodowego Funduszu Zdrowia funkcję płatnika składek na to ubezpieczenie.

 

W ubezpieczeniu społecznym rolników funkcjonują na odrębnych zasadach finansowych dwa rodzaje ubezpieczenia:

 

• ubezpieczenie emerytalno-rentowe, finansowane w przeważającej części z dotacji budżetowej, uzupełnionej dochodami ze składek ubezpieczonych rolników;

• ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie, realizację świadczeń z tego ubezpieczenia gwarantują jedynie składki od rolników, gromadzone w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Fundusz ten jest osobą prawną, funkcje zarządu pełni z urzędu Prezes KRUS, pod nadzorem Rady Rolników.

---