WYKŁAD V

Podział poziomy kont

I) ISTOTA PODZIELNOŚCI KONT

Konto ma na celu dostarczenie jednostce informacji dotyczących przebiegu operacji gospodarczych. Informacje uzyskane z konta powinny być na tyle dokładne aby umożliwić sporządzanie sprawozdań finansowych, podejmowanie decyzji w zakresie zarządzania, rozliczenia z kontrahentami, czy organami podatkowymi.

Jakie konta powinna jednostka prowadzić aby móc sporządzić bilans?

I ETAP

II ETAP

III ETAP

I ETAP

II ETAP

III ETAP

Podzielność konta: polega na takiej jego rekonstrukcji, która umożliwi uzyskanie dokładniejszych informacji o treści operacji gospodarczych ujętych na jednym koncie. Odróżnia się dwa zasadnicze rodzaje podzielności kont:

• pozioma

• pionowa

II) DEFINICJA I WARIANTY PODZIELNOŚCI POZIOMEJ

Podział poziomy: to zastąpienie dotychczas stosowanego jednego konta większą liczbą kont bardziej szczegółowych. Uszczegółowieniu podlega przedmiot ewidencji na koncie.

Wyróżnia się 2 warianty podzielności poziomej:

1. Konto dzielone przestaje funkcjonować, a jego miejsce zajmują konta uzyskane w wyniku podziału.

2. Konto dzielone funkcjonuje nadal jako konto syntetyczne, a konta uzyskane w wyniku podziału prowadzone są obok niego jako konta szczegółowe ( analityczne ).

Uwaga! Suma sald początkowych kont analitycznych równa się wartości salda początkowego konta syntetycznego!!

III) ZASADA ZAPISU POWTARZANEGO I KONSEKWENCJE JEJ STOSOWANIA

Zapis operacji gospodarczych na kontach analitycznych przebiega zgodnie z zasadą zapisu powtarzalnego. Polega ona na tym, że księgowanie na kontach analitycznych, prowadzonych do konta syntetycznego prowadzone jest:

1. po tej samej stronie

2. w tej samej kwocie

3. na podstawie tego samego dowodu księgowego

co na koncie syntetycznym.

Przykład

Do konta syntetycznego „ Środki trwałe” prowadzone są następujące konta analityczne:

Komputery - stan początkowy 16.000 zł

Samochody ciężarowe - stan początkowy 100.000 zł

W bieżącym miesiącu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

1. Zakupiono i przyjęto do używania 2 komputery. Zapłata nastąpi w terminie późniejszym - 8.000 zł

2. Z powodu wad jakościowych zwrócono 1 komputer dostawcy. Dostawca reklamację uznał - 4.000 zł

Otwórz konta i zaksięguj operacje gospodarcze na odpowiednich kontach syntetycznych oraz kontach analitycznych prowadzonych do konta syntetycznego „Środki trwałe”.

IV) ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD KONT ANALITYCZNYCH

Zgodność księgowości syntetycznej z analityczną sprawdza okresowo zestawienie obrotów i sald kont analitycznych.

Przykład

Na podstawie informacji z poprzedniego przykładu ustal zgodność ewidencji syntetycznej z analityczną, sporządzając zestawienie obrotów i sald kont analitycznych.

Nazwa konta	Obroty konta		Salda konta
		DT	CT	DT	CT
Komputery	24.000	4.000	20.000	---------
Samochody	100.000	--------	100.000	---------
RAZEM	124.000	4.000	120.000	---------

Z zastosowania zasady zapisu powtarzanego wynikają następujące równości obrotów i sald :

1. obrót DT konta syntetycznego jest równy sumie obrotów DT wszystkich jego kont analitycznych

2. obrót CT konta syntetycznego jest równy sumie obrotów CT wszystkich jego kont analitycznych

3. saldo DT lub saldo CT konta syntetycznego jest równe sumie sald DT lub CT wszystkich jego kont analitycznych

V) KSIĘGA GŁÓWNA I KSIĘGI POMOCNICZE

Konta syntetyczne składają się na księgę główną, która zawiera zapisy o zdarzeniach w ujęciu systematycznym, czyli według poszczególnych elementów aktywów, pasywów oraz procesów kształtujących wynik finansowy.

Na kontach syntetycznych ujmuje się zapisy w kolejności chronologicznej, które zarejestrowano uprzednio lub równocześnie w dzienniku, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu.

Konta analityczne tworzą księgę pomocniczą, która ma na celu dostarczenie szczegółowych informacji o zapisach w księdze głównej.

Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla:

1. środków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych

2. rozrachunków z kontrahentami

3. rozrachunków z pracownikami, a w szczególności imienną ewidencję wynagrodzeń pracowników zapewniającą uzyskanie informacji z całego okresu zatrudnienia

4. operacji sprzedaży

5. operacji zakupu

6. kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów

7. operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy

Podział pionowy kont

I) ISTOTA PODZIELNOŚCI PIONOWEJ

Podział pionowy: polega na wyodrębnieniu z jednej strony konta dzielonego określonej części zapisów i przeniesieniu ich na konta powstałe w wyniku dzielenia. Podziałowi pionowemu podlega wartość przedmiotu ewidencji konta. Podział pionowy stosowany jest w celu:

1. zwiększenia przejrzystości zapisów na koncie („Wynik finansowy”)

2. gdy ewidencję danego składnika majątku prowadzi się według wartości umownych, różniących się od jego wartości bilansowej („Środki trwałe”)

Wskutek czego mogą powstać konta :

• bilansowe korygujące - nie występują samodzielnie, są jedynie poprawkami do sum wykazywanych na kontach głównych (np. „Umorzenie środków trwałych” powstałe w wyniku podziału pionowego konta „Środki trwałe”),

• wynikowe - których głównym zadaniem jest dostarczenie informacji o przebiegu procesów kształtujących wynik finansowy. Są to tzw. konta niebilansowe, czyli takie, których salda nie są wykazywane w bilansie.

II) PODZIAŁ PIONOWY KONTA WYNIK FINANSOWY

W celu zwiększenia przejrzystości zapisów i tym samym ustalenia wielkości kategorii, które złożyły się na wynik finansowy dokonuje się pionowego podziału konta, w efekcie którego powstają:

• konta wyodrębnione ze strony CT (zwiększeń „Wyniku finansowego”)

• przychody

• zyski nadzwyczajne

• konta wyodrębnione ze strony DT (zmniejszeń „Wyniku finansowego”)

• koszty

• straty nadzwyczajne

• podatek dochodowy

III) FUNKCJONOWANIE KONT WYNIKOWYCH

op. 1) faktura płatna przelewem za sprzedane towary, produkty, materiały i inne składniki majątku

op. 2) faktura płatna gotówką za sprzedane składniki majątku, oraz wpływ do kasy otrzymanych grzywien, czy odszkodowań

op. I przeksięgowanie osiągniętych w danym roku przychodów na wynik finansowy (wartość, zużycie czynników produkcji i obrotu Ct)

op.1) wydanie z magazynu materiałów do zużycia w produkcji

op.2) naliczenie wynagrodzenia pracownikom według listy płac

op.3) faktury otrzymane od dostawców (za zakupione i wydane bezpośrednio do zużycia materiały, zużyte usługi obce), za które zapłata nastąpi w terminie późniejszym

op.4) opłacone gotówką faktury za zakupione i wydane bezpośrednio do zużycia materiały, zużyte usługi obce

op. I przeksięgowanie ponoszonych w danym roku kosztów na wynik finansowy (wartość obrotu Dt)

op. 1) naliczony podatek dochodowy (odprowadzany w ciągu roku)

op. 2) odpis wyrównawczy podatku dochodowego

1. dopłata

2. nadpłata

op. I) przeksięgowanie ostatecznej kwoty podatku dochodowego na wynik finansowy

IV) USTALANIE WYNIKU FINANSOWEGO W SPOSÓB EWIDENCYJNY

Na koniec roku obrotowego pod datą 31.12 salda kont wynikowych przenoszone są na konto „Wynik finansowy”. Tym samym ustala się wynik finansowy przedsiębiorstwa w sposób księgowy, czyli ewidencyjny.

V) PODZIAŁ PIONOWY KONTA „ŚRODKI TRWAŁE”

Obowiązuje pośrednia metoda odpisywania zużycia polegająca na tym, że odpisy ewidencjonuje się na odrębnym koncie korygującym, prowadzonym do konta „Środki trwałe”.

Takie ujęcie ewidencji zużycia umożliwia każdorazowe ustalenie:

- wartości początkowej posiadanych środków trwałych ( jest to saldo końcowe konta „Środki trwałe” )

- dotychczasowego zużycia środków trwałych ( jest to saldo konta „Umorzenie środków trwałych )

EWIDENCYJNE UJĘCIA ZMNIEJSZENIA WARTOŚCI Z TYTUŁU ZUŻYCIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

USTALENIE PROCENTOWEJ STAWKI AMORTYZACJI

USTALENIE ROCZNEJ STAWKI AMORTYZACJI

Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania (ustawa o podatku dochodowym).

Zakończenie amortyzacji następuje w miesiącu zrównania się wartości umorzenia z wartością początkową środka trwałego lub w miesiącu sprzedaży, likwidacji, wycofania z użytkowania.

Przykład

Wartość początkowa środka trwałego przyjętego do używania w lipcu 2004 r. wynosi 600 tys. zł . Procentowa stawka amortyzacji 10%. Ustal miesięczną stawkę amortyzacji oraz dokonaj księgowania łącznych odpisów we wskazanych okresach.

2004 r.

Amortyzacja roczna = 60.000

Miesięczny odpis amortyzacji = 5.000

Odpis umorzenia za 2004 r. = 25.000

Wartość początkowa na koniec roku	600.000
Dotychczasowe umorzenie	25.000
Wartość bilansowa (netto) na koniec roku	575.000

2005 r.

Amortyzacja roczna = 60.000

Miesięczny odpis amortyzacji = 5.000

Odpis umorzenia za 2005 r. = 60.000

Wartość początkowa na koniec roku	600.000
Dotychczasowe umorzenie	85.000
Wartość bilansowa (netto) na koniec roku	515.000

2006 r.

Amortyzacja roczna = 60.000 zł

Miesięczny odpis amortyzacji = 5.000 zł

Odpis umorzenia za 2006 r. = 60.000 zł

Wartość początkowa na koniec roku	600.000
Dotychczasowe umorzenie	145.000
Wartość bilansowa	455.000

2007 r.

Amortyzacja roczna = 60.000 zł

Miesięczny odpis amortyzacji = 5.000 zł

Odpis umorzenia za 2007 r. = 60.000 zł

Wartość początkowa	600.000
Dotychczasowe umorzenie	205.000
Wartość bilansowa (netto) na koniec roku	395.000

9

Zasoby majątkowe

Zasoby trwałe

Zasoby obrotowe

Wartości niemat. i prawne

Inwestycje krótkot.

Należności krótkot.

Należności długot.

Inwestycje długot.

Zapasy

Rzeczowe aktywa trwałe

Źródła finansowania majątku

Kapitał własny

Zobowiązania

Kapitał podstawowy

Zobow. krótkot.

Zobowiązania dług.

Wynik finansowy

Kapitał rezerwowy

Kapitał zapasowy

Środki trwałe

Samochody

Budynki

Grunty

KONTO SYNTETYCZNE dzielone

dzielone

KONTA SYNTETYCZNE

otrzymane po podziale

Sp) 7.000

Sp) 1.000

Sp) 2.000

Sp) 10.000

Środki trwałe

Samochody

Budynki

Grunty

KONTO SYNTETYCZNE

dzielone

KONTA ANALITYCZNE

Sp) 7.000

Sp) 1.000

Sp) 2.000

Sp) 10.000

Środki trwałe

Samochody

Komputery

Zobowiazania wobec dost.

KONTO SYNTETYCZNE

dzielone

KONTA ANALITYCZNE

8.000 (1

Sp) 100.000

Sp) 16.000

8.000

Sp) 116.000

8.000

4.000

4.000

2)4.000

124.000

4.000

120.000 (SK

Dt Wynik finansowy Ct

PRZYCHODY

KOSZTY

PODATEK

DOCHODOWY

STRATY NADZWYCZAJNE

ZYSKI NADZWYCZAJNE

PRZED PODZIAŁEM KONTA

Dt Wynik finansowy Ct

PRZYCHODY

KOSZTY

PODATEK

DOCHODOWY

STRATY

NADZWYCZAJNE

ZYSKI NADZWYCZAJNE

PODZIAŁ KONTA

Koszty

Straty nadzwyczajne

Podatek dochodowy

Przychody

Zyski nadzwyczajne

PRZYCHODY

To powstałe w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomiczne w formie:

- zwiększenia aktywów lub

- zmniejszenia wartości zobowiązań,

których skutkiem jest wzrost kapitału własnego w inny sposób niż wniesienie wkładów przez udziałowców

i właścicieli.

- Kapitał własny +

+ Aktywa - -

PRZYCHODY

- Zobowiązania + - -

- Wynik finansowy +

+ Należności od odb. - - -

I

(1

PRZYCHODY

1))

+ Kasa -

2)

(2

I

KOSZTY

To powstałe w okresie sprawozdawczym zmniejszenie korzyści ekonomiczne w formie:

- zmniejszenia aktywów lub

- zwiększenia wartości zobowiązań,

których skutkiem jest spadek kapitału własnego w inny sposób niż wycofanie wkładów przez udziałowców

i właścicieli.

- Kapitał własny +

+ Aktywa - -

KOSZTY

- Zobowiązania + - -

- Wynik finansowy +

+ Materiały - -

(1

I

KOSZTY

I

- Zob. z tyt. wynagr. +

(2

2)

1)

- Zob. wobec dost. +

Kasa

(3

(4

3)

4)

ZYSKI I STRATY NADZWYCZAJNE

To skutki zdarzeń powstających poza zwykłą działalnością jednostki, trudnych do przewidzenia i nie związanych z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Straty obejmują wartość aktywów, które zostały utracone na skutek tych zdarzeń

Zyski to odszkodowania związane z wystąpieniem strat nadzwyczajnych

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

WYNIK FINANSOWY

I

II

I

II

PODATEK DOCHODOWY

To podstawowa forma obciążeń wyniku finansowego związana z zobowiązaniem na rzecz budżetu państwa poprzez urząd skarbowy. Podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym jest wynik brutto działalności gospodarczej odpowiednio skorygowany zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym.

Jest on w ciągu roku odprowadzany w formie zaliczkowej do urzędu skarbowego. Na koniec roku ustala się podatek dochodowy w wysokości ostatecznej, zależnej od dochodu osiągniętego w danym roku i dokonuje się tzw. odpisu wyrównawczego.

WYNIK FINANSOWY

Zob. wobec budżetu

(2a

Podatek dochodowy

I

1)

I

(1

2a)

Należ. wobec budżetu

2b)

(2b

Przychody

Koszty

(2

1)

WYNIK FINANSOWY

(1

Straty nadzw.

(4

4)

2)

Podatek dochodowy

Zyski nadzw.

(5

(3

5)

3)

Sk Ct zysk netto

Sk Dt strata netto

WARTOŚĆ NETTO ŚRODKÓW TRWAŁYCH

Sk Konta „Środki Trwałe”

Sk Konta „Umorzenie Środków trwałych”

=

-

KOSZTY

ŚRODKI TRWAŁE

Wartość początkowa

Umorzenie środków trwałych

Rata zużycia

I

Rata zużycia

a %

100 %

t - przewidywany czas używania obiektu

=

a

=

a %

X

Wp

KOSZTY

ŚRODKI TRWAŁE

Sp) 600.000

Umorzenie środków trwałych

25.000 (1

I

1) 25.000

KOSZTY

ŚRODKI TRWAŁE

Sp) 600.000

Umorzenie środków trwałych

25.000(Sp

60.000(1

I

1) 60.000

KOSZTY

ŚRODKI TRWAŁE

Sp) 600.000

Umorzenie środków trwałych

85.000 (Sp

60.000 (1

I

1) 60.000

KOSZTY

ŚRODKI TRWAŁE

Sp) 600.000

Umorzenie środków trwałych

145.000 (Sp

60.000 (1

I

1) 60.000

---