8048


Pojęcie administracji

Potoczne ujęcia:

  1. administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charakterze zadań publicznych

  2. określona i o specjalnych cechach działalność podejmowana w ramach realizacji celów o charakterze publicznym

  3. oznacza ludzi zatrudnionych (powołanych, nominowanych, wybieranych, przyjętych do pracy w oparciu o umowę cywilną) w strukturach wyodrębnionych w pierwszym znaczeniu

Definicja negatywno-przedmiotowa: administracja jest to podejmowana w publicznym celu działalność państwa i związków publicznoprawnych poza ustawodawstwem i sądownictwem.

Definicja negatywno-podmiotowa: administracja jest to działalność tych organów publicznych (państwowych), które nie są organami ustawodawczymi i sądowymi

Definicja przedmiotowo-pozytywna: administracja to działalność (celowa/ praktyczna/ rzeczywista/ konkretna/ planowa/ bezpośrednia/ władcza/ ciągła/ regulująca/ twórcza/ kontrolowana/ trwała/ organizatorska/ kierownicza/ swoista), mająca na celu realizację (potrzeb) zadań publicznych (państwa/ społecznych podmiotów samorządowych/ podmiotów publicznych/ wymagających ochrony/ konkretnych/ z zakresu ochrony interesów publicznych/ określonych ustawami)

Definicja pozytywno-podmiotowa: administracja jest to działalność organów administracyjnych

Definicja oparta na kryterium szczególnym: administracja jest to ta część działalności państwa, w wyniku której powstaje stosunek administracyjnoprawna

Administracja to taka bezpośrednia i konkretna działalność, którą przez czynności rzeczywiste realizuje się cele bezpieczeństwa, postępu i dobrobytu zbiorowości

Każde określenie administracji z osobna i wszystkie określenia razem odpowiadają łącznie lub wybiórczo na katalog pytań dotyczących:

  1. podmiotu działania

  2. celu działania

  3. przedmiotu działania

  4. cech działania, a w szczególności sposobu działania

  5. czasami - adresata działania

Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach.

Przez interes rozumieć należy określoną wartość motywacyjną ujawnioną lub ujawniającą się w razie kontrowersyjnego zbiegu dwóch zachowań przejawianych zależnie co najmniej przez dwa podmioty czy grupy podmiotów.

Wyróżnić można trzy podstawowe kategorie interesów: społeczny, państwowy i indywidualny.

Prawo administracyjne

Prawo administracyjne jest to zespół norm regulujący działalność administracyjną (administrację w sensie przedmiotowym); lub prościej i szerzej: prawo administracyjne jest to prawo, które normuje administrację publiczną.

Prawo administracyjne posiada szczególną cechę, tj. cechy władztwa, obrazującą możliwość jednostronnego rozstrzygania sytuacji indywidualnych, rozstrzygania trwałego i obowiązującego wszystkie podmioty prawne w państwie oraz zabezpieczonego przymusem państwowym, w razie gdy treścią rozstrzygnięcia jest nałożenie obowiązku.
Prawem administracyjnym jest to prawo, które zawiera element władztwa.

Prawo administracyjne dotyczy administracji publicznej (pojętej jako pewna dziedzina kultury społecznej) i jest dla niej swoiste, tj. obejmuje to, co jest wytworzone właśnie dla organizacji i działania administracji publicznej, a nie zarazem dla innych dziedzin kultury społecznej.

Budowa prawa administracyjnego

Wyróżnienie najbardziej powszechne opiera się na odpowiedzi na 3 podstawowe pytania: kto robi, co robi, jak robi. Tak właśnie można traktować podział na prawo ustrojowe, prawo materialne i prawo procesowe.

Normy prawa ustrojowego regulują wszystkie najważniejsze elementy administracji publicznej jako organizacji. Dotyczą więc tworzenia i obsadzania organów administracyjnych i ich urzędów, budowy wewnętrznej oraz wzajemnych relacji poszczególnych struktur administracji.

Normy prawa materialnego określają:

  1. gdy realizacja prawa następuje przez wydanie decyzji - organy właściwe do jej wydania, a także określają treść decyzji co do praw i obowiązków przydawanych lub nakładanych

  2. gdy stosunki prawne (prawa, obowiązki) powstają z mocy samego prawa - ustalają skutki nieprzestrzegania norm tego prawa

Normy prawa procesowego regulują tok czynności podejmowanych przez organy określone prawem ustrojowym w celu realizacjo norm prawa materialnego, zarówno wtedy, gdy regulują wydawanie i kontrolowanie decyzji administracyjnych, jak i wtedy, gdy regulują tok czynności podejmowanych w celu przymusowego wykonania decyzji administracyjnych.

Prawo administracyjne jako prawo publiczne - normy, które są pomyślane specjalnie na potrzeby podmiotów realizujących administrację publiczną, tj. podmiotów administracji rządowej i samorządowej i zarazem te normy, które regulują organizację i działalność wskazanych podmiotów w sposób unikalny, specjalny, swoisty, to znaczy niepowtarzalny wobec innych struktur i innych działań.; realizowane w granicach tego prawa cele publiczne i inne wartości publiczne, takie jak interes publiczny, dobro publiczne, zadania publiczne, sprawy publiczne, zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty


Realizacja norm prawa administracyjnego

Najczęściej realizacja norm prawa administracyjnego polega na tym, że w granicach i na podstawie obowiązującego prawa organ administracji publicznej, w razie zaistnienia określonych prawem okoliczności, w których prawo nakłada nań obowiązek określonego działania, podejmuje to działanie i kieruje je do określonego podmiotu prawnego, wyznaczając mu nowe, bądź modyfikując dotychczasowe, uprawnienia i obowiązki. Zatem, by zmienić czyjąś sytuację prawną regulowaną prawem administracyjnym, przez przydanie bądź uszczuplenie uprawnień czy obowiązków trzeba, by:
a) istniała w porządku prawnym należycie podjęta i ogłoszona norma prawna
b) w czasie obowiązywanie tej normy istniał i funkcjonował w strukturze administracji publicznej organ administracyjny kompetentny do jej realizacji
c) organ ten podjął, z własnej inicjatywy lub na wniosek podmiotu zewnętrznego, regulowane prawem procesowym czynności zmierzające do wyrażenia w sposób władczy własnego objawu woli zmieniającego sytuację prawną adresata swej wypowiedzi zgodnie z treścią wyznaczoną przez obowiązującą normę prawną.

Wewnętrzne prawo administracyjne

Terminem wewnętrzne prawo administracyjne określa się liczne i bardzo zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się (nakazy, zakazy, przyzwolenia) tworzone i realizowane w organizacyjnych układach kierownictwa w administracji publicznej. W literaturze oraz orzecznictwie sądowym używany jest również termin akty kierownictwa wewnętrznego, który trafnie uwydatnia istotne cechy tego zjawiska.

Układ kierownictwa określić można jako hierarchiczne powiązanie organów administracyjnych: kierującego (nadrzędnego) i podporządkowanego oraz powiązanie służbowe przełożonego i podwładnego w strukturze organu (wyrok NSA)

Ogólną cechą dyrektyw wewnętrznego prawa administracyjnego jest ich ograniczony zasięg obowiązywania (w ramach organizacyjnego układu kierownictwa - dla tego istotne, operacyjne znaczenie ma przyjęty tu sposób jego podejmowania). Wydawane są one na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania podporządkowanymi organami - a więc na podstawie nie poddanej rygorom formalnego i merytorycznego powiązania aktu wykonawczego z ustawą. Ponadto cechuje je znaczne zróżnicowanie postaci, zmienność i dowolność nazw, pod jakimi występują w praktyce, a także brak generalnego obowiązku publikowania aktów. Cechy te odróżniają wewnętrzne prawo administracyjne od powszechnie obowiązującego, zarazem jednak utrudniają określenie charakteru prawnego i klasyfikację aktów wewnętrznych.

Obok aktów często wymienianych i mocno osadzonych w praktyce administracyjnej typu zarządzeń, instrukcji, okólników, wytycznych, poleceń służbowych¸ a także statutów i regulaminów pojawiają się działania trudniejsze do identyfikacji: administracja posługuje się telegramami, zawiadomieniami, arkuszami kontroli, kartami dokumentacyjnymi, schematami, diagramami, komunikatami, repetytoriami, poradnikami, konspektami i raportami. Wszystkie one mogą zawierać dyrektywy działania, których znaczenie wiążące ujawnia się dopiero w konkretnej sytuacji.

Źródła prawa admimnistracyjnego

Przez źródła prawa rozumie się sposoby, w jakich tworzy się, utrzymuje i zmienia prawo.

Cechami charakterystycznymi, a nierzadko swoistymi, źródeł prawa administracyjnego są:

  1. ich wielość i różnorodność w sensie składników gatunkowych. Różnią się one pod tym względem zasadniczo od źródeł innych działów prawa

  2. to, że ich ewentualna kodyfikacja natrafia na najprzeróżniejsze przeszkody, a na dobrą sprawę w ogóle nie jest podejmowana

  3. to, że większość źródeł prawa administracyjnego pochodzi od samej administracji

  4. prawo administracyjne nie jest jednolite w sensie wyróżnienia go jako działu, gałęzi

  5. w prawie administracyjnym znane jest prawo miejscowe, ustanawiane (w granicach ustaw) z powodu ewenementu lokalnego

Badanie źródeł prawa administracyjnego

Badanie źródeł prawa administracyjnego obejmuje następujące tematy:

  1. podstawy prawnej, gdzie wyróżniamy ogólną podstawę prawną, zwaną także normą kompetencyjną upoważniającą dany rząd organów do wydawania określonego rodzaju aktów normatywnych i szczególną podstawę prawną zwaną też skonkretyzowaną podstawą prawną, delegacją ustawową, a przez konstytucję szczegółowym upoważnieniem uprawniającym dany organ do wydania danego, określonego aktu w określonej szczegółowo materii

  2. materii normowanych, gdzie chodzi o wyróżnienie takich przedmiotów regulacji, które mogą być normowane tylko określonymi rodzajowo aktami normatywnymi, np. ustawami

  3. waloru prawnego, gdzie idzie o ustalenie, czy w oparciu o dany akt prawny można na podmiot zewnętrzny wobec administracji nałożyć w sposób legalny określone obowiązki publicznoprawne lub przydać mu określone uprawnienia

  4. promulgacji, w której obrębie dokonujemy wszystkich ustaleń związanych z wymogami i konsekwencjami ogłaszania aktu normatywnego

  5. nomenklatury, gdzie dokonujemy porządku wśród znacznego rozgardiaszu w nazewnictwie aktów i nierzadkiej niemożliwości ich wyróżnienia w oparciu o tę tylko cechę.

Art. 87. Konstytucji RP

  1. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

  2. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Rodzaje źródeł prawa administracyjnego

KONSTYTUCJA. Jest w hierarchii źródeł prawa administracyjnego aktem normatywnym najwyższej rangi. Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, strukturę i kompetencję naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami i państwem. W zakresie administracji publicznej konstytucja określa przede wszystkim ustrój organów administracji publicznej, a także innych podmiotów wykonujących zadania administracji publicznej. Określa także zadania i kompetencje wymienionych wyżej podmiotów. Formułuje podstawowe zasady i formy działania wskazanych organów i innych podmiotów; w szczególności wskazuje, jakie akty normatywne są źródłami prawa. Konstytucja kreuje zasady kontroli administracji publicznej, w tym zaś zakresie formułuje także zasady prawa administracyjnego.

USTAWY. Ustawa jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament. W hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po konstytucji, co oznacza, że pod względem mocy prawnej konstytucji ustępuje. Nakłada to na twórcę ustawy obowiązek realizowania konstytucji i zakaz jej naruszania. Ustawa nie może być sprzeczna z konstytucją. Ustawa ma charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego. Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ich ogłoszenie. Urzędowe ogłoszenie ustawy następuje przez jej publikację w Dzienniku Ustaw RP.

UMOWY MIĘDZYNARODOWE.

AKTY PRAWNE STANOWIONE PRZEZ ADMINISTRACJĘ NACZELNĄ
Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 roku przyznała naczelnym organom władzy wykonawczej możliwość podejmowania działań obejmujących następujące formy aktów prawnych:

    1. rozporządzenie z mocą ustawy

    2. rozporządzenia

    3. uchwały i zarządzenia podejmowane w zakresie wykonywanych przez te organy uprawnień (poza stanowieniem przepisów wykonawczych do ustawy)

    4. inne akty, w których wydaniu uczestniczą w określony sposób organy naczelne

Rozporządzenie z mocą ustawy
Wprowadzenie do systemu źródeł prawa aktów normatywnych organów wykonawczych, którym przysługuje moc ustawy jest sytuacją wyjątkową. Jest to odstępstwo od fundamentalnej dla hierarchii źródeł prawa zasady-reguły nadrzędności i wyłączności ustawy. Prawo wprowadza jednak w tym zakresie rozwiązania zapewniające utrzymanie priorytetowej roli parlamenty w stanowieniu aktów ustawodawczych. Rozporządzenia z mocą ustawy, w przeciwieństwie do ustaw, muszą wykazać się stosownym umocowaniem, wywodzonym z innego aktu prawnego. Dla rozporządzeń RM z mocą ustawy taką podstawą musiała być ustawa zawierająca stosowne upoważnienie. Podjęcie takiej ustawy wymagało bezwzględnej większości głosów i następowało na umotywowany wniosek RM. Ustawa tego typu przechodziła, podobnie jak inne klasyczne ustawy, tę samą drogę legislacyjną.
Od dnia 17 października 1997 r. rozporządzenie z mocą ustawy może być wydawane tylko przez Prezydenta, na wniosek RM w zakresie i granicach określonych w dotyczących stanów nadzwyczajnych uregulowaniach art. 228 ust. 3-5 Konstytucji. Rozporządzenie takie podlega zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.

Rozporządzenia
Klasyczną formą udziału organów wykonawczych w stanowieniu prawa są tzw. przepisy wykonawcze do ustaw. W przeciwieństwie do rozporządzeń z mocą ustawy nie zastępują one ustaw, lecz jedynie je uzupełniają. Przejmują na siebie ciężar dokonania szczegółowej regulacji, której podstawy zawarto już w ustawach. Nie zawierają w swojej treści norm prawnych pierwotnie i niezależnie kształtujących określony fragment stosunków społecznych.
Rozporządzenie jako akt normatywny wydawany przez naczelne organy administracji państwowej, jest następnym po ustawie, kluczowym źródłem prawa administracyjnego. Rozporządzenie może być wydawane w tych samych sprawach, w których stanowi się ustawy, wspólna bowiem jest materia społeczna, jaka ma być regulowana ustawą i rozporządzeniem. Uzasadnieniem dla rozporządzenia jest fakt, że ustawa z reguły nie jest w stanie wyczerpująco i kompletnie regulować określoną materię społeczną. W założeniach więc, rozporządzenie ma uzupełniać regulację ustawową. Jeśli ustawodawca uzna, że regulacja ustawowa wymaga uzupełnienia, powinien upoważnić naczelny organ administracji państwowej do szczegółowego unormowania spraw, które - co należy podkreślić - ze względu na swój przedmiot należą do dziedziny regulowanej ustawą. Upoważnienie, o którym mowa, powinno mieć charakter szczegółowy, to znaczy powinno:

  1. określać organ właściwy do wydania rozporządzenia

  2. określać zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu

  3. zawierać wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia

Rozporządzenie wydawane jest nie tylko dla uzupełnienia ustawy, ale także w celu jej wykonania. Wytyczne powinny zatem wyznaczać co najmniej w sposób ogólny, lecz jednocześnie wyrażać kierunki unormować, jakie mają nastąpić w drodze rozporządzenia. Nie można bowiem wykonywać w drodze rozporządzenia tego, co nie zostało ustalone w ustawie. Rozporządzenia są źródłami prawa powszechnie obowiązującego w RP. Mogą być wydawane przez Prezydenta RP, RM, PRM, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, KRRiT.

Źródłami prawa powszechnie obowiązującego są także rozporządzenia wydawane przez wojewodów. Rozporządzenia wydawane przez wojewodów nie są tymi rozporządzeniami, o których jest mowa w Konstytucji.
Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń nie mogą delegować swoich kompetencji do wydawania rozporządzeń innemu organowi. Warunkiem wejścia w życie rozporządzeń jest ich ogłoszenie. Rozporządzenia wydawane przez naczelne organy administracji państwowej są ogłaszane w Dzienniku Ustaw RP.

Zarządzenia
Są aktami normatywnymi nie mającymi waloru źródeł powszechnie obowiązującego prawa RP. Mają one bowiem charakter wewnętrzny i obowiązują tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenia. Zarządzenia są wydawane tylko na podstawie ustawy. Zarządzenie nie mogą regulować materii zastrzeżonych dla regulacji w formie ustawy i rozporządzenia. W szczególności nie mogą regulować spraw dotyczących praw, wolności i obowiązków obywateli, nie mogą też wpływać na sytuację prawną osób fizycznych i prawnych nie powiązanych z normodawcą szczególnym stosunkiem organizacyjnego podporządkowana. Zarządzenia nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów, które nie są organizacyjnie związane z normodawcą. Zarządzenia mogą być wydawane przez Prezydenta RP, PRM, ministrów, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, a poza uregulowaniem konstytucyjnym przez centralne organy administracji państwowej, terenowe organy rządowej administracji zespolonej i niezespolonej oraz organy zakładów administracyjnych.

Uchwały
Uchwały to z reguły akty normatywne kolegialnych organów administracji publicznej. Wśród tego typu aktów normatywnych wyróżnia się w szczególności uchwały RM, a poza uregulowaniem konstytucyjnym także uchwały kolegialnych centralnych organów administracji publicznej, uchwał organów samorządu terytorialnego zaliczane do aktów prawa miejscowego, uchwały kolegialnych organów zakładów administracyjnych. Jedynie niektóre z w/w typów uchwał stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa RP. Warunkiem wejścia w życie uchwał jest ich ogłoszenie w oficjalnym organie promulgacyjnym Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, a w dziennikach urzędowych ministerstw, w wojewódzkich dziennikach urzędowych, przez rozplakatowanie obwieszczeń w miejscach publicznych, w inny sposób miejscowy czy też zwyczajowo przyjęty, a także przez ogłoszenie w prasie, radiu, czy telewizji.

Regulaminy i statuty
Regulaminy i statuty to akty normatywne, w których reguluje się wewnętrzny ustrój i funkcjonowanie jednostek organizacyjnych administracji publicznej (także niepublicznej). Przedmiotem regulacji są tu w szczególności podziały pracy, zakresy czynności, układy zależności organizacyjnych, zasady wewnętrznej koordynacji działań, często także kwestie kontroli wewnętrznej. Akty normatywne o charakterze regulaminów i statutów stanowią zawsze jakąś postać prawa ściśle wewnętrznego, jednakże nieautonomicznego wobec konstytucji, ustaw i innych aktów powszechnie obowiązujących. Ich bezsporną funkcją jest wyeliminowanie swobody i dowolności w zakresie organizacji i funkcjonowania jednostek organizacyjnych administracji publicznej. Regulaminy i statuty muszę mieć podstawę ustawową, mieścić się w granicach prawa powszechnie obowiązującego.

LOKALNE ŹRÓDŁA PRAWA
Normy prawa miejscowego charakteryzuje to, że są to akty normatywne:

  1. zawierające normy powszechnie obowiązującego prawa

  2. stanowione przez niektóre terenowe organy administracji publicznej

  3. stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej

  4. uznane przez Konstytucję za źródła powszechnie obowiązującego prawa RP

  5. publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych

  6. podlegające bezpośredniej kontroli sądowej (także z inicjatywy administrowanych)

Akty prawa zakładowego charakteryzują się tym, że:

  1. zawierają normy prawne o zróżnicowanym i nietypowym charakterze

  2. stanowione są przez organy zakładów administracyjnych

  3. stanowione są na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej

  4. ich stanowienie nie stanowi przedmiotu bezpośredniej regulacji konstytucyjnej
    Ponadto normom tym brakuje:

  5. szczegółowej podstawy prawnej w akcie rangi ustawy do ich publikacji w dzienniku urzędowym

  6. przepisu wskazującego na poddanie ich bezpośredniej kontroli sądowej

Akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego.

Akty prawa miejscowego stanowione przez organy gminy.
Za akty prawa miejscowego gminy uważa się przepisy powszechnie obowiązujące na obszarze gminy, stanowione przez gminy (reprezentowane przez swoje organy) na podstawie upoważnień ustawowych. Wykorzystując kryteria podstawy prawnej do wydania aktu normatywnego i przedmiotu regulacji, źródła te można podzielić na dwie podstawowe kategorie: przepisy wykonawcze i przepisy porządkowe.

Przepisy wykonawcze tworzy rada gminy w drodze uchwały. Delegacja ustawowa dla ich stanowienia znajduje się w ustawie szczególnej lub w ustawie o samorządzie gminnym. Do pierwszej grupy zaliczyć można m. in. Uchwały określające stawi podatku od nieruchomości, utrzymaniu porządku i czystości w gminach.
Z kolei uchwałami wykonawczymi do przepisów o samorządzie gminnym są np. statut gminy, statut sołectwa, regulamin gminnego placu zabaw. Do kategorii przepisów wykonawczych przynależą również normatywne uchwały rady gminy, podejmowane celem wykonania woli mieszkańców wyrażonej w referendum gminnym (np. wprowadzające - w ramach samoopodatkowania - świadczenie pieniężne na rzecz szpitala komunalnego). W tym wypadku koniecznym uzupełnieniem delegacji ustawowej jest rozstrzygający wynik referendum gminnego.
Stanowienie gminnych przepisów wykonawczych jest bądź uprawnieniem, bądź obowiązkiem. Przesądza o tym treść upoważnienia ustawowego. Czasami więc rada gminy zobligowana jest do podjęcia uchwały. Innym razem rada samodzielnie rozstrzyga o tym, czy skorzystać z delegacji ustawowej. Można więc np. wprowadzić prohibicję na alko .

Przepisy porządkowe. Ustanawia je rada gminy w formie uchwały porządkowej. Może je podejmować również organ wykonawczy gminy w formie zarządzenia.
Przepisy porządkowe charakteryzują się tym, że zawierają nakazy i zakazy określonego zachowania się, z możliwością wprowadzenia za ich naruszenie sankcji w postaci kary grzywny. Najistotniejszą ich cechą są relatywnie nietypowe właściwości konstrukcyjne normy prawnej stanowiącej podstawę do ich stanowienia.
Zarządzenie ustanawiające przepisy porządkowe obowiązuje najwyżej do najbliższej sesji rady. Jeżeli nie zostanie przedstawione do zatwierdzenia lub nie zostanie zatwierdzone przez radę, traci moc obowiązującą w terminie określonym przez radę.

Przepisy zaliczone do wykonawczych ogłaszane są w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt prawa miejscowego ustali termin dłuższy. W uzasadnionych przypadkach vacatio legis może zostać skrócony maksymalnie do 1 dni, zaś w niektórych przypadkach dniem wejścia w życie wykonawczego aktu prawa miejscowego może być dzień jego ogłoszenia w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Obowiązują więc w tym zakresie ogólne zasady.

Przepisy porządkowe ogłasza się w drodze obwieszczeń, a także w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w środkach masowego przekazu. Wchodzą zaś w życie - co do zasady - po upływie 3 dni od dnia ich ogłoszenia, za który uważa się dzień wskazany w obwieszczeniu. W uzasadnionych wypadkach mogą wchodzić w terminie krótszym.

Akty prawa miejscowego stanowione przez organy powiatu.
Są one zbliżone do stanowionych przez organy gminy. Wyróżnia się tutaj zarówno przepisy wykonawcze, jak i przepisy porządkowe (ochrona mienia obywateli i ochrona środowiska naturalnego).

Akty prawa miejscowego stanowione przez organy województwa.
Rozdział 8

Akty prawa miejscowego stanowionego przez samorząd województwa

Na podstawie ustawy z 5 czerwca 1998 oraz na podstawie upoważnień udzielonych w innych ustawach i w ich granicach sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części.

Przewodniczący sejmiku województwa podpisuje akty prawa miejscowego, przyjęte przez sejmik województwa, niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje je do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym podlega także uchwała budżetu województwa oraz sprawozdanie z wykonania budżetu województwa.

Zasady i tryb ogłaszania aktów prawa miejscowego oraz wydawania wojewódzkiego dziennika urzędowego określa ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych

Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone przepisem aktu prawa miejscowego, wydanym w sprawie z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym wezwaniu organu samorządu województwa, który wydał przepis, do usunięcia naruszenia - zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego.

W sprawie wezwania do usunięcia naruszenia stosuje się przepisy o terminach załatwiania spraw w postępowaniu administracyjnym.

Akty prawa miejscowego organów administracji rządowej w województwie.

Ustawodawca również i w tym zakresie różnicuje zasady stanowienia aktów prawa miejscowego w sposób uzasadniający podział na akty wykonawcze (wśród nich nie wyróżnia się już jednak przepisów statutowych) i akty porządkowe. Kompetencje do wydawania rozporządzeń porządkowych przydano expressis verbis wyłącznie wojewodzie.

Akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę
Rozporządzenie porządkowe wojewoda wydaje zawsze samodzielnie. Obowiązują w tym zakresie podobne uwarunkowania jak przy stanowieniu przepisów przez samorządy. Zwrócić należy uwagę na to, że tym razem wśród przesłanek o charakterze faktycznym wymienia się mienie (bez żadnych ograniczeń). Pozostałe z przesłanek stanowią powtórzenie uwarunkowań obowiązujących przy stanowieniu gminnych i powiatowych przepisów porządkowych.

Akty prawa miejscowego stanowione przez organy administracji niezespolonej
W art. 59 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie wśród potencjalnych prawodawców wykonawczych aktów prawa miejscowego wymieniono także organy administracji niezespolonej. Wśród organów administracji niezespolonej są jednak i takie, które wyposażono w kompetencje do stanowienia aktów prawa miejscowego, co znalazło potwierdzenie w przepisach ogólnych odnoszących się do ich organizacji i funkcjonowania. Aktualnie takimi możliwościami legitymują się m. in. Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, dyrektorzy urzędów morskich, powiatowi legarze weterynarii oraz regionalni dyrektorzy ochrony środowiska.

Akty normatywne stanowione przez organy zakładów administracyjnych (prawo zakładowe)

W ogólności normy prawa zakładowego kierowane do administrowanych będą wewnętrznie obowiązujące (np. określające prawa i obowiązki użytkowników zakładu), inne natomiast będą normami o charakterze powszechnie obowiązującym (np. określające zasady przyjmowania do zakładu administracyjnego). Oprócz tego funkcjonować też będą normalne normy wewnętrzne, tj. obowiązujące w układzie hierarchicznego podporządkowania, ustanowione na forum zakładu administracyjnego normy wyznaczające relacje między przełożonymi a podwładnymi.

Akty normatywne stanowione przez organy samorządów specjalnych

Przykładem jest uczelniany organ uchwałodawczy samorządu studenckiego, z wyjątkiem pierwszego w nowo utworzonej uczelni, ustala regulamin działalności tej organizacji. Niewątpliwie jest to akt normatywny z zakresu ustrojowego i procesowego prawa administracyjnego. Jako stanowiony na forum zakładu administracyjnego, może być zaliczany do prawa zakładowego. Podobnie należy kwalifikować regulamin samorządu uczniowskiego.

Zgodność aktów niższego rzędu z aktami wyższego rzędu

Konstytucja wprowadzając zamknięty system źródeł prawa:

  1. czyni hierarchię aktów prawnych wyraźniejszą

  2. skraca ilość składników gatunkowych

  3. mocno uzależnia akt niższy od wyższego

  4. wprowadza cezurę (nie CENZURĘ - nie mylić) z prawem wewnętrznym

Promulgacja źródeł prawa administracyjnego

Promulgacja odnosi się do procedury prawotwórczej (głównie stanowienia ustaw) i oznacza urzędowe stwierdzenie, że akt doszedł do skutku.
Publikacja jest ostatnim elementem instytucji promulgacji, niezbędnym do tego, aby podjęty akt normatywny nabrał mocy prawnej. W sytuacji, kiedy nie istnieje instytucja promulgacji, publikacja jest tylko urzędowym ogłoszeniem treści normy prawnej, z którym to faktem prawo niekoniecznie musi wiązać określone skutki względem obowiązywania aktu.

Art. 88 ust. 1 KRP stanowi, że warunkiem wejścia w życie źródeł powszechnie obowiązującego prawa RP jest ich ogłoszenie. Do tych źródeł ustawodawca zalicza w art. 97 konstytucję, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia oraz na obszarze działania organów, które je ustanowiły, akty prawa miejscowego.

Akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy. Jednocześnie w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.

Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych reguluje ogłaszanie aktów prawnych w:

  1. Dzienniku Ustaw RP

  2. Dzienniku Urzędowych RM „Monitor Polski”

  3. Dzienniku Urzędowych RM „Monitor Polski B”

  4. Dziennikach urzędowych ministrów kierujących działami administracji rządowej

  5. Dziennikach urzędowych urzędów centralnych

  6. Wojewódzkich dziennikach urzędowych.

W Dzienniku Ustaw RP ogłasza się: konstytucje; ustawy; ratyfikowane umowy międzynarodowe i oświadczenia rządowe w sprawie mocy obowiązującej umów międzynarodowych; rozporządzenia z mocą ustawy wydane przez Prezydenta RP, RM, PRM, ministrów kierujących działami administracji rządowej , przewodniczących określonych w ustawach komitetów, będących członkami RM oraz KRRiT; teksty jednolite powyższych aktów; orzeczenia TK dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Dzienniku Ustaw; uchwały RM uchylające rozporządzenia ministra.

W Dzienniku Urzędowym RM „Monitor Polski” ogłasza się zwłaszcza: zarządzenia prezydenta RP wydane na podstawie ustawy, uchwały RM i zarządzenia PRM wydane na podstawie ustawy; orzeczenia TK dotyczące aktów normatywnych ogłoszonych w Monitorze Polskim lub aktów normatywnych, które nie były ogłoszone.

Przykład dziennika urzędowego ministra kierującego resortem i centralnego organu administracji rządowej:

  1. Dziennik Urzędowy Ministra Finansów

  2. Dziennik Urzędowy Głównego Urzędu Statystycznego

W Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski B" ogłasza się:

  1)   sprawozdania finansowe określone w przepisach o rachunkowości;

  2)   ogłoszenia i obwieszczenia przedsiębiorców, jeżeli odrębne przepisy nie wymagają ich ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;

  1. inne akty prawne, a także informacje, komunikaty, ogłoszenia i obwieszczenia organów, instytucji i osób, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią.

W dziennikach urzędowych ministrów kierujących działami administracji rządowej oraz w dziennikach urzędowych urzędów centralnych ogłasza się:

  1)   akty normatywne organu wydającego dziennik urzędowy i nadzorowanych przez niego urzędów centralnych;

  2)   uchwały Rady Ministrów uchylające zarządzenia ministra wydającego dziennik urzędowy;

  3)   orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach aktów normatywnych, o których mowa w pkt 1 i 2;

  1. ogłoszenia sądowe, jeżeli tak stanowią inne ustawy.

W wojewódzkim dzienniku urzędowym ogłasza się:

  1)   akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę i organy administracji niezespolonej;

  2)   akty prawa miejscowego stanowione przez sejmik województwa, organ powiatu oraz organ gminy, w tym statuty województwa, powiatu i gminy;

  3)   statuty związków międzygminnych oraz statuty związków powiatów;

  4)   akty Prezesa Rady Ministrów uchylające akty prawa miejscowego stanowionego przez wojewodę i organy administracji niezespolonej;

  5)   wyroki sądu administracyjnego uwzględniające skargi na akty prawa miejscowego stanowionego przez: wojewodę i organy administracji niezespolonej, organ samorządu województwa, organ powiatu i organ gminy;

  6)   porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych zawarte:

a)  między jednostkami samorządu terytorialnego,

b)  między jednostkami samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej;

  7)   uchwały budżetowe gminy, powiatu i województwa oraz sprawozdanie z wykonania budżetu gminy, powiatu i województwa;

  8)   obwieszczenia o wygaśnięciu mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz o rozwiązaniu sejmiku województwa, rady powiatu lub rady gminy;

8a) rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące aktów prawa miejscowego stanowionych przez jednostki samorządu terytorialnego;

  9)   statut urzędu wojewódzkiego;

  10)  inne akty prawne, informacje, komunikaty, obwieszczenia i ogłoszenia, jeżeli tak stanowią przepisy szczególne.

Źródła prawa niezorganizowane

Źródła niezorganizowane są pewną swoistą postacią normodawstwa w ramach tzw. porządku prawnego otwartego, przez który rozumiemy taki porządek prawny, którego zmiany odbywają się lub mogą odbywać rozmaitymi sposobami, z góry nie określonymi (natomiast porządkiem zamkniętym jest taki porządek, którego wszystkie zmiany odbywają się sposobami określonymi w nim samym).

Zwyczaj

W koncepcji porządku prawnego otwartego zwyczaj stanowi wartość prawotwórczą, mającą znaczenie dla treści i kształtu całości praktyki, a więc i tej jej części, która obejmuje stosunki z obywatelem.

Zwyczaj można określić jako pozaprawny nawyk postępowania przestrzegany praktycznie w obrębie danej struktury (jednostki) organizacyjnej administracji, w podobnych sytuacjach i w określonym czasie.

Dokładne rozumienie zwyczaju musi uwzględnić podział na:

  1. sferę powtarzalnych czynności

  2. sferę powtarzalnych interpretacji, które to sfery zazwyczaj nie występują rozłącznie

Orzecznictwo sądowe
Funkcja orzeczeń sądowych w sferze uznania ich za źródło prawa ma sens specjalny. Jeśli np. NSA ustali jakieś rozumienie niejasnej lub źle rozbudowanej normy prawnej w danej konkretnej sprawie, to rozumienie to obowiązuje we wszystkich rozpatrywanych sprawach przez wszystkie sądy, co dla tęgiego zakresu oznacza nową treść normatywną podobną do tej, jaką mają akty normatywne. Z kolei organy administracji publicznej rozstrzygając w podobnych sprawach i obawiając się uchybienia decyzji przez sąd, traktują treść jego wyroków jako inną część obowiązującego prawa.

Doktryna

Jeśli uznać, że wszelkie przemiany dokonują się ze stałym i dosyć intensywnym wpływem doktryny, że doktryna przygotowuje w sposób ciągły nie tylko założenia podstawowe, ale i treść rozwiązań szczególnych, że sugeruje potrzebę zmiany prawa, czy ustanawiania prawa nowego, że tak porządkuje materiał pojęciowy, że może być on bezpośrednio wprowadzany do regulacji prawnych, że poszczególne poglądy coraz częściej dostają się do wyroków NSA, wyroków WSA i orzeczeń TK, także jako elementy argumentacji w uzasadnieniach, i że wreszcie w doktrynie leżą siły służące kształceniu - można uznać ją za szczególne (wprawdzie nieformalne), ale jednak źródło prawa.

Pojęcie organu administracji publicznej

Organ administracji publicznej jest zasadniczą jednostką składową administracji w sensie podmiotowym.

Organ administracji publicznej to człowiek (lub grupa ludzi w przypadku organu kolegialnego):

  1. znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego

  2. powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu

  3. działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji

Podstawowym podziałem organów administracji publicznej jest dziś w związku z przywróceniem samorządu terytorialnego podział na organy administracji państwowej, organy administracji rządowej i na organy administracji samorządowej.

Użycie sposób kreacji jako kryterium klasyfikacji daje podział na:

  1. organy wykreowane w drodze powołania (np. wojewoda, PRM)

  2. w drodze wyborów (wójt)

  3. drodze nominacji lub umowy

Ze względu na skład osobowy wyróżniamy:

  1. organy jednoosobowe

  2. organy kolegialne

Z uwagi na terytorialny zakres działania dzielimy organy na:

a) naczelne

b) centralne

c) terenowe

W zakresie podziału organów pełniących całościowe funkcje w państwie wyróżnia się w konstytucji:

a) centralne organy państwowe

b) centralne konstytucyjne organy państwa

c) organy naczelne

Na podstawie podporządkowania wyróżnić można:

  1. organy zdecentralizowane

  2. podległe hierarchicznie

Wg zakresu uprawnień do samodzielnych decyzji organy dzielą się na:

  1. decydujące

  2. pomocnicze

W sferze procesowej na podstawie zdolności do rozstrzygania spraw indywidualnych w drodze decyzji administracyjnych klasyfikacja obejmuje:

a) organy I instancji

b) organy II instancji

W sytuacjach braku odwołania:

a) organy decydujące

b) organy wyższego stopnia

Pojęcie organu administrującego

Organem administrującym jest każdy podmiot, któremu prawo przydaje funkcje administrowania, lub któremu prawo stwarza podstawy do przydania funkcji administrowania, a przydanie to nastąpiło. W obręb organów administrujących zatem będą wchodzić w szczególności:

  1. wszystkie organy administracyjne

  2. inne organy państwowe czy publiczne mające kompetencje w sferze realizacji funkcji administracyjnych państwa (prezydent RP)

  3. odpowiednio uprawnieni kierownicy państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących na obszarze działania województwa i prowadzący niektóre sprawy z zakresu administracji publicznej

  4. kierownicy jednostek organizacyjnych powiatu uprawnieni przez starostę do wydawania w imieniu starosty decyzji administracyjnych

  5. odpowiednio upoważnione organy wykonawcze jednostek pomocniczych samorządu gminnego

  6. organy jednostek organizacyjnych gminy

  7. organy organizacji społecznych

  8. odpowiednio upoważnione podmioty prywatne realizujące funkcje z zakresu administracji publicznej

  9. odpowiednio upoważnione podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego

Urzędy organów administracji publicznej

Urząd występuje w następujących znaczeniach:

  1. jako wyodrębniony zespół kompetencji (praw i obowiązków związanych z określonym organem administracji publicznej)

  2. jako szczególna nazwa organu administracyjnego (np. urząd celny czy morski)

  3. jako zorganizowany zespół osób przydany organowi administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu jego funkcji (np. ministerstwo, rektorat, urząd wojewódzki)

Dekoncentracja wewnętrzna.

Podział czynności i zakres obowiązków pracownika urzędu ustalane są przez organ w formie zarządzeń organizacyjnych, regulaminów wewnętrznych lub statutów (mogących mieć różną postać normatywną, np. statut ministerstwa ma postać rozporządzenia PRM). W efekcie pracownik np. ministerstwa działa w granicach upoważnienia wyłącznie w imieniu ministra. W sferze stosunków zewnętrznych decyzja pracownika ministerstwa uważana jest za decyzję ministra.

W obrębie dekoncentracji wewnętrznej treść i zakres uprawnień pracowników urzędu ustala organ, który może upoważniać tylko w obrębie tych kompetencji, które sam ma. Przekazanie może wprawdzie ulec cofnięciu, ale do tego czasu organ przekazujący nie może realizować funkcji, które przekazał. Natomiast pracownik otrzymujący w obrębie podziału pracy od organu upoważnienie do wydawanie decyzji nie może go cedować na innego pracownika urzędu, ponieważ nie jest organem administracyjnym. Nieobecność organu w sytuacji nieistnienia jakiegokolwiek upoważnienia uniemożliwia realizację prawa materialnego. Decyzje wydane bez upoważnienia podlegają stwierdzeniu nieważności.

Pojęcie kompetencji

Kompetencja jest konstrukcją łączącą prawo z prawną formą działania administracji. W sferze wykonywania administracji kompetencję wiążemy z organem administracji rządowej bądź innym organem państwowym, z organem administracji samorządowej, czy wreszcie z organem organizacji społecznej czy prywatnej, któremu drogą ustawy, i ewentualnie także inną drogą.

Kompetencję zawsze określane są ustawami (aktami wykonawczymi).

Ujęcie statyczne kompetencji - obrazuje wyłączenie wszystkich kompetencji z całości porządku prawnego. Wyłączenie to może być odniesione do określonej kategorii organów czy określonego organu. Płaszczyzna ujęcia statycznego daje możność odniesienia całości wszystkich kompetencji organów administracyjnych do ogólnego celu i całości zadań stawianych administracji w prawie.

Ujęcie dynamiczne kompetencji - obrazuje przesłanki formułowania kompetencji i wiązania ich z określonym w strukturze poziomem organizacji, warunki ich uruchomienia, także skutki ich realizacji lub skutki bezczynności w tym zakresie.

W płaszczyźnie ujęcia dynamicznego można zdefiniować kompetencję jako zdolność organu administrującego do skonkretyzowanego aktualizowania, w drodze odpowiedniego postępowania, potencjalnego obowiązku sformułowanego przez prawo.

Odpowiedzialność za działania administracji
W dotychczasowym stanie prawa i nauki wyróżnić można w sferze sprawowania funkcji z zakresu administracji publicznej następujące rodzaje odpowiedzialności:

    1. Odpowiedzialność polityczna - wobec naczelnych organów administracji państwowej sformułowana jest w konstytucji. Przewiduje ona tylko jedną formę jej realizacji, to jest odwołanie ze stanowiska.

    2. Odpowiedzialność majątkowa - o charakterze cywilnym lub administracyjnym opartą na zasadach kodeksu cywilnego, a także kodeksu pracy lub aktach prawnych szczególnych z zakresu prawa administracyjnego formułujących tę odpowiedzialność nie na zasadach sprawstwa, winy, ryzyka czy odpowiedzialności za działania legalne

    3. Odpowiedzialność karna - regulowana przez prawo karne za przestępstwa związane z wykonywaniem kompetencji w sferze administracji publicznej

    4. Odpowiedzialność służbowa, porządkowa i dyscyplinarna - oparta na zróżnicowanych podstawach prawnych i mająca charakter represyjny, lecz zawsze związany z zatrudnieniem na określonym stanowisku

    5. Odpowiedzialność w sprawach wykroczenia - gdy przekroczenie prawa lub niedopełnienie obowiązku stanowi zarazem wykroczenie

    6. Odpowiedzialność konstytucyjna - odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent RP, PRM, prezesi NIK i NBP, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, członkowie Krrit

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA, W TYM RZĄDOWA

Naczelne organy administracji rządowej

Naczelne organy administracji państwowej nie są tak nazwane w konstytucji z 1997 roku, ale są często tak nazywane w całym prawodawstwie.

Na gruncie obowiązującego prawa uzyskujemy 4 określenia naczelnych organów:

  1. Naczelne organy administracji rządowej to te spośród organów administracji publicznej, które są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio czy też po uprzednim wyborze przez Sejm

  2. Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej

  3. Naczelnymi organami administracji rządowej są organy powoływane przez Prezydenta czy przez Sejm, i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa

  4. Naczelnymi organami administracji rządowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

Prezydent jako naczelny organ administracji państwowej

Prezydenta RP zalicza się do władzy wykonawczej. Wg postanowień Konstytucji Prezydent jest centralnym konstytucyjnym organem państwa.

Kompetencje prezydenta nie są zbudowane na zasadzie paralelności wobec kompetencji RM, choć niektóre dziedziny spraw są tożsame.

  1. W sferze stosunków zagranicznych Prezydent ma pozycję zwierzchnią w zakresie najwyższego przedstawicielstwa RP

  2. W sferze prawodawstwa nadzwyczajnego Prezydent może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy

  3. W sferze prawodawstwa zwykłego kompetencje Prezydenta są słabe

  4. W sferze obsadzania stanowisk ma dosyć szerokie uprawnienia. W tym zakresie nie ma jednak możliwości występowania z wnioskiem o odwołanie RM czy innych organów naczelnych.

  5. W sferze uprawnień o charakterze organizacyjnym i decyzyjnym może zwoływać i przewodniczyć RM (która wtedy nazywa się Radą Gabinetową), wydawać decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa, nadawania orderów i odznaczeń, stosowania prawa łaski.

Rada Ministrów jako naczelny organ administracji rządowej

W myśl art. 147 KRP w skład RM wchodzą: PRM jako jej przewodniczący, wiceprezesi RM, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Wobec zniesienia komisji i komitetów w aktualnym składzie RM nie ma organów o takiej nazwie i strukturze.

Kompetencje RM określone są w KRP, w ustawie o RM oraz w innych aktach normatywnych.. Art. 146 ust. 4 KRP stanowi, iż RM w szczególności:

  1. zapewnia wykonanie ustaw

  2. wydaje rozporządzenia

  3. koordynuje i kontroluje pracę organów administracji rządowej

  4. chroni interesy Skarbu Państwa

  5. uchwala projekt budżetu państwa

  6. zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny

  7. określa organizację i tryb swojej pracy

RM działa w myśl ustanowionego przez siebie regulaminu. Decyduje w drodze uzgodnienia, a subsydiarnie w drodze głosowania większością głosów. Posiedzenia Rady obsługiwane są przez Sekretarza.

Organy wewnętrzne i pomocnicze RM

PRM z własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM może w drodze zarządzenia tworzyć organy pomocnicze RM lub PRM, a w szczególności:

  1. stały komitet lub komitety RM w celu inicjowania, przygotowania i uzgadniania rozstrzygnięć albo stanowisk RM lub PRM w sprawach należących do ich zadań i kompetencji

  2. komitety do rozpatrywania określonej sprawy lub określonej kategorii spraw

  3. rady i zespoły jako organy opiniodawcze lub doradcze

  4. komisje wspólne, które RM w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym może powoływać, w drodze rozporządzenia, dla wypracowania wspólnego stanowiska w sprawach ważnych dla polityki Rządu oraz interesów reprezentowanej w komisji instytucji lub środowiska

  5. komisje, które RM może w drodze rozporządzenia tworzyć do opracowania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa przy uwzględnieniu dorobku nauki i doświadczeń praktyki

Prezes Rady Ministrów

Zgodnie z art. 148 KRP kieruje pracami RM, reprezentuje RM, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej oraz wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach, zapewnia wykonanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnych w granicach i formach określonych w KRP i ustawach szczególnych.

Najważniejsze kompetencje PRM mieszczą się w 5 zasadniczych grupach:

  1. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności osobowej: PRM m. in. wnioskuje powołanie i odwołanie członków RM, powołuje sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, centralne organy administracji państwowej, wojewodów (wicewojewodów), także członków niektórych organów doradczych

  2. W grupie kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej: ustala zakres działania wicepremierów, organizuje i kieruje pracę RM i komitetów doradczych (których jest przewodniczącym), koordynuje i kontroluje pracę ministrów

  3. W zakresie kompetencji z zakresu nadzoru nad podmiotami nie podporządkowanymi (samodzielnymi, zdecentralizowanymi) podejmuje czynności nadzorcze przewidziane ustawami (np. może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny)

  4. W grupie kompetencji normotwórczych PRM wydaje rozporządzenia (w stanie wojennym rozporządzenia porządkowe), a także nie stanowiące powszechnych norm prawa zarządzenia

  5. W grupie kompetencji organizacyjno-porządkowych PRM może np. tworzyć rady i zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo-doradcze, podpisywać protokoły ustaleń sporządzonych z posiedzenia Rady, czy np. zezwalać zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu.

Kancelaria PRM

Zgodnie z treścią rozdz. 5 ustawy o RM KPRM zapewnia obsługę:

  1. RM i PRM

  2. Wiceprezesów RM

  3. Kolegium do Spraw Służb Specjalnych

  4. Organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych Rady i Prezesa

  5. Rady Legislacyjnej

  6. Szefa Służby Cywilnej

Kancelaria może obsługiwać również pełnomocnika Rządu oraz wskazane przez PRM organy pomocnicze, komisje i komisje wspólne.

Kancelarią kieruje Szef Kancelarii powoływany i odwoływany przez PRM. W kancelarii funkcjonują sekretarze i podsekretarze stanu powoływani i odwoływani przez PRM. Do zadań, które z upoważnienia PRM realizuje Kancelaria, należy w szczególności:

  1. kontrola realizacji zadań wskazanych przez RM i PRM oraz przedstawianie wniosków z przeprowadzonych kontroli i przedkładanie propozycji doskonalenia metod kontroli

  2. koordynacja realizacji polityki kadrowej w administracji rządowej, w zakresie określonym w odrębnych przepisach

  3. wydawanie Dziennika Ustaw RP i Dziennika Urzędowego RP „Monitor Polski” oraz Dziennika Urzędowego RP „Monitor Polski B”

  4. obsługa spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w administracji rządowej

  5. koordynacja działalności kontrolnej PRM wobec organów administracji rządowej

  6. koordynacja współdziałania RM i PRM z Sejmem RP, Senatem RP, Prezydentem RPP i innymi organami państwowymi

  7. obsługa informacyjna oraz prasowa RM, PRM oraz wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych RM

  8. wykonywanie zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa określonych w odrębnych przepisach

  9. wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach lub zleconych przez PRM

Statut w drodze zarządzenia nadaje Kancelarii PRM.

Ministrowie

W myśl art. 149 ust. 1 KRP minister jest powołany do kierowania określonym działem administracji rządowej lub do wypełniania zadań wyznaczonych przez PRM.

Minister zajmuje jednocześnie 2 pozycje:

  1. jest członkiem RM - poddany jest kierownictwu, koordynacji i kontroli PRM

  2. jest organem kierującym określonym działem administracji rządowej zwanym resortem - poddany jest koordynacji, kontroli i zwierzchnictwu służbowemu PRM

Minister powoływany jest bądź łącznie z całą RM, bądź osobno.
Zadania i kompetencje ministra określone są w szczególności:

  1. w rozporządzeniu ustalającym szczegółowy zakres działania ministra

  2. w rozporządzeniu o utworzeniu ministerstwa

  3. w rozporządzeniu określającym statut ministerstwa

  4. w innych ustawach i niższych aktach normatywnych

Całość funkcji ministra można w najogólniejszym ujęciu rozdzielić na:

  1. funkcje prawotwórcze (gdzie wydaje rozporządzenia i zarządzenia)

  2. funkcje polegające na wydawaniu decyzji administracyjnych

  3. funkcje kierowania resortem nie obejmujące działalności prawotwórczej i decyzyjnej

  4. funkcje szczególne wynikające ze specjalnego statusu ministra w określonej sferze (np. Ministra Skarbu Państwa)

Z chwilą odwołania ministra traci moc rozporządzenie PRM wydane dla ustalenia szczegółowego zakresu działania tego ministra poza zakresem działania wyznaczonego obligatoryjnie ustawą.

CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

Konstytucja nie reguluje sytuacji centralnych organów administracji rządowej, a nawet nie widać w jej postanowieniach, że takie organy istnieją.

Centralne organy administracji rządowej są tworzone w drodze aktów rangi ustawy, wyjątkowo aktem niższego rzędu. Tworzenie i znoszenie jest procesem ciągłym, toteż lista tych organów nie jest stała.

Organy te, mimo nazw sugerujących ich kolegialny skład, zazwyczaj są organami monokratycznymi. Jeśli nazwa zawiera określenie urząd - organ jednoosobowy; jeśli komitet lub komisja - organ kolegialny.

Są najczęściej powoływane przez PRM. Organami zwierzchnimi centralnych organów są: Sejm, RM, PRM, poszczególni ministrowie.

Układ kompetencji tych organów podobny jest do układu kompetencji organów naczelnych, z tym, że w sferze normotwórczej wydają one jedynie zarządzenia.

Centralne organy administracji są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji, wraz z którymi tworzą tzw. quasi-resorty. Organy w terenie to zazwyczaj organy rządowej administracji niezespolonej (np. państwowi inspektorzy sanitarni), administracji zespolonej (np. komendanci wojewódzcy Policji). Niektóre nie mają odpowiedników wśród organów terenowych (np. Prezes Urzędu Patentowego RP)

Organy regulacyjne

Są to centralne organy administracji publicznej, które pełnią przede wszystkim funkcje regulacyjne, ale które przez swój status prawny mogą pełnić także inne funkcje, również w zakresie obrotu majątkowego. Organy te, do których zaliczamy prezesów np. Urzędu Transportu Kolejowego, Urzędu Regulacji Energetyki, nie mają jednej wspólnej podstawy ustawowej. Jednak w zakresie regulacji szczegółowych organom tym powierza się dziś kompetencje przerastające typowe kompetencje organów administracyjnych. Jednocześnie nie ma takich prawnych form działania, które można by przypisać wyłącznie organom regulacyjnym.

ADMINISTRACJA RZĄDOWA W WOJEWÓDZTWIE

Zadania administracji rządowej w województwie wykonują:

  1. wojewoda

  2. organy rządowej administracji zespolonej w województwie, w tym kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży

  3. organy administracji niezespolonej

  4. organy samorządu terytorialnego i ich związki, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub zawartego porozumienia

  5. starosta

  6. inne podmioty, jeżeli wykonywanie przez nie zadań administracji rządowej wynika z odrębnych ustaw

Wojewoda

Powołuje go i odwołuje PRM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Wicewojewodów powołuje i odwołuje PRM na wniosek wojewody.

W całej swojej działalności wojewoda podlega wytycznym i poleceniom PRM, a PRM i minister właściwy ds. administracji publicznej sprawują nadzór nad działalnością wojewody; zaś organami odwoławczymi są właściwi ministrowie.

Wojewoda jest:

  1. przedstawicielem RM w województwie - z tego tytułu odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa, co m. in. polega na: