zzWykład I

Pracownik musi:

- znać przepisy i zasady BHP

- wykonywać pracę zgodnie z BHP

- dbać o należyty stan maszyn i urządzeń

- stosować sprzęt ochronny

- stosować sprzęt zgodnie z przeznaczeniem

- poddawać się Okresowym Badaniom Lekarskim

- niezwłocznie powiadamiać o zagrożeniach i wypadkach

pracodawca musi

- zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy

- zapewnić przestrzeganie przepisów BHP

- zapewnić wykonanie nakazów organów nadzoru

- zapewnić wykonanie poleceń Społecznego Inspektoratu Pracy

Wypadek przy pracy: to wydarzenie nagłe, wywołane przyczyna zewnętrzną mające związek z zatrudnieniem , obejmuje czynności związane z wykonywaniem pracy lub poleceń przełożonych.

Rodzaje szkoleń BHP:

Wstępne | Podstawowe | szkolenia okresowe(co 5 lat) | specjalistyczne

Wykład II

Prąd elektryczny

Plusy: łatwość wytworzenia, transportu, przetwarzania na inne formy

Minusy: możliwość porażenia prądem, możliwość poparzenia, utrata słuchu, działanie pola elektromagnetycznego

Typowe odbiorniki energii elektrycznej:

- jednofazowe: AGD, RTV

- trójfazowe urządzenia fabryczne

Urządzenia elektryczne wykonuje się w wersji wewnętrznej, zewnętrznej i specjalnej

Urządzenia elektryczne powinny być tak zbudowane by :

- zapewniały bezpieczeństwo obsługi

- posiadały możliwie dużą niezawodność

- posiadały możliwie największą sprawność

- były łatwe w naprawie

- były łatwe w obsłudze

Obsłudze wykonaniu urządzenia stanowi stopień osłony IP

IP _xy

Gdzie x- osłona przed dotknięciem, y- osłona przed wodą (wodoszczelność)

X

0. brak jakichkolwiek zabezpieczeń

1. Urządzenie o osłonie z otworami< 52mm

2. Urządzenie o osłonie z otworami <12mm

3. Urządzenie o osłonie z otworami <2,5mm

4. Urządzenie o osłonie z otworami <1mm

5. Częściowo chronione przed pyłem

6. szczelność hermetyczna

Y

0. brak jakiejkolwiek szczelności

1. zabezpieczenie przed pionowym strumieniem wody

2. zabezpieczenie przed str. wody pod kątem 30^o

3. zabezpieczenie przed str. wody pod kątem 45^o

4. ochrona przed rozbryzgami wodnymi

5. ochrona przed strumieniem wody

6. ochrona przed falą wodną

7. szczelne do 1 m

8. szczelne na gł <1m

Wykład III

1. Działanie prądu na organizmy żywe i człowieka

- najbardziej niebezpieczny jest prąd zmienny o częstotliwości 40- 400Hz

* prąd o wartości do 1[mA] (nic się nie dzieje)

* do15[mA]( skurcz mięśni, ból)

* do 25 [mA]( umierasz )

Skutki porażenia prądem zależą od:

- wartości i częstotliwości przepływającego prądu

- rodzaju prądu

- drogi przepływu prądu

- stany zdrowia porażonego

- środowiska

- temperatury

- obecności alkoholu

Około 60% przypadków porażenia prądem następuje na wskutek bezpośredniego dotknięcia części będącej pod napięciem. 40% porażeń mA miejsce z tytułu pojawienia się napięcia na częściach ogólnie dostępnych ( obudowa osłona zewnętrzna)

NAPIĘCIE DOTYKOWE-(V_L) jest to różnica potencjału pomiędzy dwoma punktami nie należącymi do obwodu elektrycznego, z którymi mogą zetknąć się ręce lub nogi człowieka

Napięcie dotykowe jest niebezpieczne, gdy:

- przy prądzie Ac(zmiennym) jego wartość przekracza:

* 50|v| dla warunków środ. suchych( I ) tam gdzie opór przejścia> 1000 Ω

* 25|v| dla warunków środ. mokrych( II ) tam gdzie opór przejścia< 1000 Ω

* 12|v| dla warunków szczególnych( wanna, obszar zalany wodą)

- przy prądzie stałym jego wartość przekracza:

* 120 |v| dla warunków środ. suchych( I ) tam gdzie opór przejścia> 1000 Ω

* 60 |v| dla warunków środ. mokrych( II ) tam gdzie opór przejścia< 1000 Ω

* 30 |v| dla warunków szczególnych( wanna, obszar zalany wodą)

Około 1% p[orażeń następuje na srutek napięcia krokowego. Napięcie krokowe jest to różnica potencjału pomiędzy dwoma punktami na powierzchni ziemi z którymi mogą się jednocześnie zetknąć ręce lub ręce i nogi człowieka.

Napięcie rażenia- jest to spadek napięcia na drodze przepływu prądu przez człowieka.

Wykład IV

1.Ochrona p. poraż podstawowa- jest to wszystko to co uniemożliwia nam dotknięcie części przewodzących będących pod napięciem( obudowy izolacyjne, osłony…)

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim( dodatkowa) jest to zespół środków które uniemożliwiają p. prądem (pojawienie się niebezpiecznych napięć dotykowych)

W czasie uszkodzenia osłony podst. Powinno nastąpić:

- szybkie odłączenie zasilania(automatycznie)

- zadziałanie systemu izolacji ochronnej

- zadziałanie systemu reperacji odbiornika

- zadziałanie systemu izolacji stanowiska

- zadziałanie systemu połączeń wyrównawczych.

Zerowanie jest to środek ochrony dodatkowej który można stosować tylko w sieciach i instalacjach w układzie TN( mamy układy TNC, TNS, TNCS)

Zerowanie polega na elektrycznym połączeniu części przewodzących - maszyn urządzeń normalnie nie będących pod napięciem z uziemionym przewodem ochronnym lub ochronno- neutralnym.

Zerowanie jest skuteczne jeżeli w razie przebicia izolacji, zwarcia, na obudowie nie pojawi się niebezpieczne napięcie dotykowe w danych warunkach inaczej nastąpi zadziałanie bezpiecznika. Czas wyłączenia bezpiecznika dla konkretnych warunków środowisk:

Do 0,2s (II)

Do 0,4s (I)

Do 5s np. w sieciach rozdzielczych

Wykład V

W przypadku uszkodzenia instalacji w pętli zwarciapowinien popłynąć możliwie duży prąd Izw tak by spowodował szybkie, samoczynne zadziałanie bezpiecznika i na obudowie chronionego odbiornika nie powinno pojawić się niebezpieczne napięcie dotykowe(>50|v|).

Bezpiecznik. Aktualnie wymaga się w każdym obwodzie instalowania na początku bezpieczników automatycznych(wyłączników nadmiarowo prądowych.

Charakterystyka bezpieczników:

A - super szybkie stosowane np. w szpitalach

B - szybkie stosowane w obw elektronicznych i oświetleniu

k=3(I)

k=5(II)

C - zwłoczny (silniki, urządzenia rozruchowe )

k=5(I)

k=10(II)

W praktyce sprawność skuteczności zerowania sprawdza się poprzez zmierzenie lub obliczenie impedancji pętli zwarcia dla danego odbiornika.

Zad 1.

Obliczyć wymafaną impedancję pętli zwarcia przy zerowaniu kuchenki mikrofalowej która jest zainstalowana w kuchni jeżeli:

Uo=230[v]

P=1000[w]

warunki środowiskowe- I

bezpiecznik typu B- 10[A]

I_a=k*I_b => I_a=3*10=30

Zp= 230/30=7,6[Ω]

Wykład VI

Uziemienie jest to techniczny środek ochrony p.p dodatkowej, który możemy stosować w sieciach TT i IT tak przy niskim jak i wysokim napięciu prądu stałego i zmiennego.

Uziemienie polega na celowym połączeniu części przewodzących dostępnych ziemią.

W razie uszkodzenia ochrony podstawowej na obudowie nie powinno pojawić się niebezpieczne napięcie dotykowe, powinno nastąpić szybkie odłączenie zasilania(wyłączenie bezpiecznika)

Zad 1.

Obliczyć rezystancję uziemienia ochronnego(Ro) dla

P=1000[w]

U=230[v]

Typ bezpiecznika B - 1-0[A]

Warunki środ.- I

Ro≤Ur/Ia, Ur-> napięcie dotykowe

Ro=50/(K*Ib)=50/(3*10)

Ro=1,66…[ Ω]

Odp. Uziemienie będzie chronić jeśli oporność uziemieniaochronnego będzie ≤1,6(6) [ Ω]

Wykład VII

1. Wyłączniki różnicowo prądowe- są to aktualnie najpewniejsze środki ochrony p.p podstawowej dodatkowej

Może być stosowany tylko w obwodach prądu przemiennego w układach TNCS, TNS, TT, IT . Produkowane są na: 230, 400, 500, 600 [v] || prądy znamieniowe 16, 25, 40, 63, 125…200[A] || prąd różnicowy (delta i) 10[mA](szpitale), 30[mA](domowe), 100, 300, 500 [mA]( przemysłowe)

System Izolacji ochronnej

Jest to środek techniczny ochrony p.p dodatkowej polegający na zastosowaniu oprócz izolacji roboczej( wutrzymującej do 500[v] izolacji dodatkowej wutrzymującej tyle samo albo i więcej.

System ten można stosować przy urządzeniach prądu stałego jak i zmiennego na niskich napięciach( urządzeń z takim zabezpieczeniem nie trzeba zerować ani uziemiać).

Wykład VIII

Separacja odbiorników- środek techniczny pchrony p.p dodatkowej który można stosowa na napięcia U=500[v] przy prądzie stałym i zmiennym.

Polega on na elektrycznym odizolowaniu obwodu od sieci energetycznych.

Przy prądzie zmiennym AC:

Warunkiem ochrony jest iż obwód separowany nie jest uziemiony W zasadzie powinien zasilać 1 odbiornik ale może więcej np. 5 w szpitalach. Pod warunkiem że między nimi są zastosowane przewody wyrównawcze

Obwód separacyjny powinien być pod stałą kontrolą eksploatacyjną.

Izolacja stanowiska- środek ochrony p.p dodatkowej który polega na elektrycznym odizolowaniu urządzenia(stanowiska pracy) od ziemi i uziemionych przedmiotów. Musi być tak duży żeby niemożliwe było jednoczesne dotknięcie urządzenia które może znaleźć się pod napięciem i ziemi lub uziemionych przedmiotów(odl. 2,5 m)

Sieć ochronna- system połączeń wyrównawczych- stosuje się połączenia wyrównawcze izolowane lub uziemiane pomiędzy poszczególnymi urządzeniami w celu wyrównania potencjału( stosowane w górnictwie, wojsku)

W nowych instalacjach domowych wykonuje się tzw. Połączenia wyrównawcze główne i miejscowe.

Połączenia te wykonuje się pomiędzy wszystkimi dostępnymi wszystkimi instalacjami (CO, odgromowa, uziomowa)

KLASY OCHRONNE URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

0. są to urządzenia w których zastosowana jest tylko ochrona p.p podstawowa

1. urządzenia posiadają ochronę p.p podstawową i dodatkowe połączenie do zacisku u uziemiającego ( np. pralka, żelazko)

2. są to urządzenia posiadające ochronę odstawową i co najmniej jej równa izolację ochronną.

3. Klasa najlepsza posiada wszystkie zabezpieczenia.

Układ SELV( bezpieczny

Układ z bardzo niskim napięciem funkcjonalnym

Układ PELV bardzo niskie napięcie ochronne

---