CENELEC-(Europ) Komitet.Normalizacyjny.Elekttch

CANENA-(Ameryka) Rada.DS.Normaliz.Norm.Elekttch

IEC- Między.Komisja.Elekttch
CE- oznaczenie umieszczone na wyrobie jest deklaracją producenta, że oznakowany produkt spełnia wymagania dyrektyw (UE).

ISO - Między.Organiz.Normalizacyjna

PN-EN - normy zg z unijnymi

PN-IEC

URE Urząd Regulacji Energetyki

ORGANY NADZORU:

UKE Urząd Komunikacji Elektrycznej ( Największy Urząd!!!)

PIP Państwowa Inspekcja Pracy PIOŚ Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska

PIS Państwowa Inspekcja Sanitarna

UM Urząd Morski

SP Straż Pożarna

UG Urząd Górniczy ( Najwyższy!!!)

UDT Urząd Dozoru Technicznego

SIP Społeczna Inspekcja Pracy (Służby BHP)

NORMY:

PN- EN 62324 - 1/2006 norma dotyczy wymogów w zakresie ochrony odgromowej

PN- EN 12464 - określa wymagania jakościowe i ilościowe dotyczące określenia pomieszczeń i stanowisk pracy w wewnątrz budynku.

PN- IEC 60364 - norma dotycząca instalacji elektrycznych

Pracownik musi:

- znać przepisy i zasady BHP

- wykonywać pracę zgodnie z BHP

- dbać o należyty stan maszyn i urządzeń

- stosować sprzęt ochronny

- stosować sprzęt zgodnie z przeznaczeniem

- poddawać się Okresowym Badaniom Lekarskim

- niezwłocznie powiadamiać o zagrożeniach i wypadkach

Pracodawca musi

- zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy

- zapewnić przestrzeganie przepisów BHP

- zapewnić wykonanie nakazów organów nadzoru

- zapewnić wykonanie poleceń Społecznego Inspektoratu Pracy

Wypadek przy pracy: to wydarzenie nagłe, wywołane przyczyna zewnętrzną mające związek z zatrudnieniem , obejmuje czynności związane z wykonywaniem pracy lub poleceń przełożonych.

PRZYCZYNY wypadków:

• 85% - pozatechniczne, z tego 45% - błędy pracowników, 40% - wadliwa lub zła organizacja pracy,

• 15% - przyczyny techniczne( wady urządzeń )

Przyczyny wypadków:

1. Brak nadzoru lub niewystarczający nadzór.

2. Lekceważenie zasad BHP i dyscypliny.

3. Tolerowanie zagrożeń i nieprawidłowości.

4. Złe metody i narzędzia pracy.

5. Nieprzestrzeganie przepisów eksploatacji ( instrukcja obsługi ).

6. Niestosowanie sprzętu ochronnego

Najwięcej wypadków porażenia prądem występuje przy napięciu niskim n/n ( do 1 kv przy AC || do 1,5 kv przy DC)

Występuje 80% , z tego ok. 5% jest nieśmiertelnych wypadków

Przy wysokim napięciu w/n (6,15 , 30, 110, 220, 440[kv] występuje tylko 20 % wypadków i prawie wszystkie śmiertelne

Rodzaje szkoleń BHP:

Wstępne | Podstawowe | szkolenia okresowe(co 5 lat) | specjalistyczne

Prąd elektryczny

+ łatwość wytworzenia, transportu, przetwarzania na inne formy

- możliwość porażenia prądem, możliwość poparzenia, utrata słuchu, działanie pola elektromagnetycznego

Typowe odbiorniki energii elektrycznej:

- jednofazowe: AGD, RTV

- trójfazowe urządzenia fabryczne

Urządzenia elektryczne wykonuje się w wersji wewnętrznej, zewnętrznej i specjalnej

Urządzenia elektryczne powinny być tak zbudowane:

- zapewniały bezpieczeństwo obsługi

- posiadały możliwie dużą niezawodność

- posiadały możliwie największą sprawność

- były łatwe w naprawie

- były łatwe w obsłudze

Działanie prądu na organizmy żywe i człowieka

- najbardziej niebezpieczny jest prąd zmienny o częstotliwości 40- 400Hz

* prąd o wartości do 1[mA] (nic się nie dzieje)

* do 15 [mA]( skurcz mięśni, ból)

* do 25 [mA]( umierasz )

Skutki porażenia prądem zależą od:

- wartości i częstotliwości przepływającego prądu

- rodzaju prądu

- drogi przepływu prądu

- stany zdrowia porażonego

- środowiska

- temperatury

- obecności alkoholu

Napięcie rażenia- jest to spadek napięcia na drodze przepływu prądu przez człowieka.

Napięcie krokowe jest to różnica potencjałów powierzchni ziemi pomiędzy stopami oddalonymi na odległość 1 m z punktem rażenia.

NAPIĘCIE DOTYKOWE-(V_L) jest to różnica potencjału pomiędzy dwoma punktami nie należącymi do obwodu elektrycznego, z którymi mogą zetknąć się ręce lub nogi człowieka

AC(zmiennym)

* 50|v| dla warunków środ. suchych( I ) tam gdzie opór przejścia> 1000 Ω

* 25|v| dla warunków środ. mokrych( II ) tam gdzie opór przejścia< 1000 Ω

* 12|v| dla warunków szczególnych( wanna, obszar zalany wodą)

DC

* 120 |v| dla warunków środ. suchych( I ) tam gdzie opór przejścia> 1000 Ω

* 60 |v| dla warunków środ. mokrych( II ) tam gdzie opór przejścia< 1000 Ω

* 30 |v| dla warunków szczególnych( wanna, obszar zalany wodą)

Około 1% porażeń następuje na skutek napięcia krokowego. Napięcie krokowe jest to różnica potencjału pomiędzy dwoma punktami na powierzchni ziemi z którymi mogą się jednocześnie zetknąć ręce lub ręce i nogi człowieka.

Ochrona p. poraż podstawowa- jest to wszystko to co uniemożliwia nam dotknięcie części przewodzących będących pod napięciem( obudowy izolacyjne, osłony…)

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim( dodatkowa) jest to zespół środków które uniemożliwiają p. prądem (pojawienie się niebezpiecznych napięć dotykowych)

W czasie uszkodzenia osłony podst. Powinno nastąpić:

- szybkie odłączenie zasilania(automatycznie)

- zadziałanie systemu izolacji ochronnej

- zadziałanie systemu reperacji odbiornika

- zadziałanie systemu izolacji stanowiska

- zadziałanie systemu połączeń wyrównawczych.

Zerowanie jest to środek ochrony dodatkowej który można stosować tylko w sieciach i instalacjach w układzie TN( mamy układy TNC, TNS, TNCS)

Zerowanie polega na elektrycznym połączeniu części przewodzących - maszyn urządzeń normalnie nie będących pod napięciem z uziemionym przewodem ochronnym lub ochronno- neutralnym.
Zerowanie jest skuteczne jeżeli w razie przebicia izolacji, zwarcia, na obudowie nie pojawi się niebezpieczne napięcie dotykowe w danych warunkach inaczej nastąpi zadziałanie bezpiecznika.

Czas wyłączenia bezpiecznika dla konkretnych warunków środowisk:

Do 0,2s (II)

Do 0,4s (I)

Do 5s np. w sieciach rozdzielczych

W przypadku uszkodzenia instalacji w pętli zwarciapowinien popłynąć możliwie duży prąd Izw tak by spowodował szybkie, samoczynne zadziałanie bezpiecznika i na obudowie chronionego odbiornika nie powinno pojawić się niebezpieczne napięcie dotykowe(>50|v|).

Bezpiecznik. Aktualnie wymaga się w każdym obwodzie instalowania na początku bezpieczników automatycznych(wyłączników nadmiarowo prądowych).

Charakterystyka bezpieczników:

A - super szybkie stosowane np. w szpitalach

B - szybkie stosowane w obw elektronicznych i oświetleniu

k=3(I)

k=5(II)

C - zwłoczny (silniki, urządzenia rozruchowe )

k=5(I)

k=10(II)

W praktyce sprawność skuteczności zerowania sprawdza się poprzez zmierzenie lub obliczenie impedancji pętli zwarcia dla danego odbiornika.

Uziemienie jest to techniczny środek ochrony p.p dodatkowej, który możemy stosować w sieciach TT i IT tak przy niskim jak i wysokim napięciu prądu stałego i zmiennego.

Uziemienie polega na celowym połączeniu części przewodzących dostępnych ziemią.

W razie uszkodzenia ochrony podstawowej na obudowie nie powinno pojawić się niebezpieczne napięcie dotykowe, powinno nastąpić szybkie odłączenie zasilania(wyłączenie bezpiecznika)

Wyłączniki różnicowo prądowe- są to aktualnie najpewniejsze środki ochrony p.p podstawowej dodatkowej

Może być stosowany tylko w obwodach prądu przemiennego w układach TNCS, TNS, TT, IT . Produkowane są na:
230, 400, 500, 600 [v] ||
prądy znamieniowe 16, 25, 40, 63, 125…200[A] ||
prąd różnicowy 10[mA](szpitale), 30[mA](domowe), 100, 300, 500 [mA]( przemysłowe)

System Izolacji ochronnej

Jest to środek techniczny ochrony p.p dodatkowej polegający na zastosowaniu oprócz izolacji roboczej( wutrzymującej do 500[v] izolacji dodatkowej wutrzymującej tyle samo albo i więcej.

System ten można stosować przy urządzeniach prądu stałego jak i zmiennego na niskich napięciach( urządzeń z takim zabezpieczeniem nie trzeba zerować ani uziemiać).

Separacja odbiorników- środek techniczny ochrony p.p dodatkowej który można stosowa na napięcia U=500[v] przy prądzie stałym i zmiennym. Polega on na elektrycznym odizolowaniu obwodu od sieci energetycznych.

Warunkiem ochrony jest iż obwód separowany nie jest uziemiony W zasadzie powinien zasilać 1 odbiornik ale może więcej np. 5 w szpitalach. Pod warunkiem że między nimi są zastosowane przewody wyrównawcze

Obwód separacyjny powinien być pod stałą kontrolą eksploatacyjną.

Izolacja stanowiska- środek ochrony p.p dodatkowej który polega na elektrycznym odizolowaniu urządzenia(stanowiska pracy) od ziemi i uziemionych przedmiotów. Musi być tak duży żeby niemożliwe było jednoczesne dotknięcie urządzenia które może znaleźć się pod napięciem i ziemi lub uziemionych przedmiotów(odl. 2,5 m)

Sieć ochronna- system połączeń wyrównawczych- stosuje się połączenia wyrównawcze izolowane lub uziemiane pomiędzy poszczególnymi urządzeniami w celu wyrównania potencjału( stosowane w górnictwie, wojsku)

W nowych instalacjach domowych wykonuje się tzw. Połączenia wyrównawcze główne i miejscowe.

Połączenia te wykonuje się pomiędzy wszystkimi dostępnymi wszystkimi instalacjami (CO, odgromowa, uziomowa)

KLASY OCHRONNE URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH

0. są to urządzenia w których zastosowana jest tylko ochrona p.p podstawowa

1. urządzenia posiadają ochronę p.p podstawową i dodatkową przez połączenie do zacisku u uziemiającego ( np. pralka, żelazko)

2. są to urządzenia posiadające ochronę odstawową i co najmniej jej równa izolację ochronną.

3. urzadzenia w którym zastosowaqno napiecie robocze nie przekraczające napiecie bezpieczne.

Zad 1.

Obliczyć wymafaną impedancję pętli zwarcia

Uo=230[v]

P=1000[w]

warunki środowiskowe- I

bezpiecznik typu B- 10[A]

I_a=k*I_b => I_a=3*10=30

Zp= 230/30=7,6[Ω]

Zad 2.

Obliczyć rezystancję uziemienia ochronnego(Ro) dla

Typ bezpiecznika B - 10[A]

Warunki środ.- I

Ro≤Ur/Ia,
Ur-> napięcie dotykowe

Ro=50/(K*Ib)=50/(3*10)

Ro=1,66…[ Ω]

Odp. Uziemienie będzie chronić jeśli oporność uziemienia ochronnego będzie ≤1,6(6) [ Ω]

(L), przewodem fazowym - przewód elektryczny będący w czasie normalnej pracy pod napięciem fazowym służący do przesyłania energii elektrycznej w sieci elektroenergetycznej. neutralny (N) - przewód elektryczny połączony z punktem neutralnym sieci elektroenergetycznej, mogący służyć do przesyłania energii elektrycznej.

Przewód ochronny (PE) - przewód elektryczny służący ochronie przed porażeniem elektrycznym. Może to być przewód uziemiający (łączący główny zacisk uziemiający z uziomem) lub wyrównawczy (zapewniający wyrównanie potencjałów elektrycznych różnych części mogących znaleźć się pod napięciem). (PEN) - przewód elektryczny łączący funkcje przewodu neutralnego N i przewodu ochronnego PE.

MM- przewód łączący z obudową

CC—przewód wyrównanwczy

---