Nauczyciel odpowiedzialny jest:
- za wywieszenie, omówienie i skrupulatne przestrzegania przepisów bezpieczeństwa;
- za takie zabezpieczenie przyrządów i warunków do zajęć, aby wypadki były niemożliwe;
- za bezpośrednie ubezpieczanie uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i zadań ruchowych;
- za systematyczne szkolenie uczniów w zakresie samoochrony.
Na powstanie wypadku ma wpływ wiele przyczyn, które można podzielić na trzy grupy:
1. Przyczyny powstałe z winy prowadzącego.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa ćwiczących do najczęściej powtarzających się błędów w organizacji zajęć należą:
a) przypadkowy podział uczestników na zespoły lub brak takiego podziału w ogóle;
b) rozmieszczenie ćwiczących zbyt blisko ścian, kaloryferów i innych przeszkód na Sali lub boisku (szczególnie niebezpieczne przy grach i zabawach oraz grach sportowych);
c) nieprzemyślany sposób przenoszenia przyborów i przyrządów;
d) brak lub zła ochrona przy ćwiczeniach trudnych i niebezpiecznych;
e) złe przygotowanie do zajęć sprzętu, przyrządów i obiektów;
f) brak przeglądu przyborów, przyrządów pod kątem ich niezawodności w każdej sytuacji;
g) nieustalony sposób przychodzenia na zajęcia i wychodzenia z zajęć;
h) brak dyscypliny.
Do wypadku dochodzi najczęściej wtedy, gdy dziecko:
a) nie zachowa w czasie ćwiczeń właściwej pozycji ciała – głowy, tułowia, rąk nóg;
b) nie rozumie ruchu i nie wie w jaki sposób go sobie przyswajać
c) źle rozmieści szybkość ruchu w czasie;
d) niedostatecznie uchwyci przyrząd, przybór;
e) ma obawę przed wykonaniem całego ruchu lub jego części;
f) jest za mało przygotowane do wykonywania danego ruchu;
Często do wypadku dochodzi w wyniku opóźnionej reakcji, ze strony prowadzącego zajęcia, na sytuacje, które zagrażają ćwiczącemu.
2. Przyczyny wypadków wynikające z osobowości ucznia:
a) brak dyscypliny przy wykonywaniu poszczególnych ćwiczeń;
b) przeżycia osobiste;
c) brak rozgrzewki;
d) znużenie;
e) strach;
f) niehigieniczny tryb życia;
h) uprzedzenie do wykonania ćwiczenia;
i) trema lub przedstresowa gorączka;
j) brak znajomości samoochrony;
k) samoochrony poprzez umiejętność właściwego padania. W postępowaniu zapobiegawczym przeciw nieszczęśliwym wypadkom na zajęciach szczególna uwagę należy zwrócić na przyswojenie ćwiczącym umiejętności właściwego padania. Od przyswojenia tej umiejętności w dużym stopniu uzależnione będą skutki wypadków.
3. Przyczyny wypadków o charakterze technicznym.
Do przyczyn takich wypadków należy zaliczyć:
- nieprzygotowane do zajęć obiekty sportowe;
- niedostateczne wyposażenie w sprzęt i ubiór ćwiczącego;
- zły stan rozbiegu;
- miejsce odbicia;
- nierówna nawierzchnia bieżni;
- zły stan lodu, tras narciarskich;
- tępe łyżwy;
- niedopasowane obuwie i ubiór;
- brak ochraniaczy itp.
W trakcie przygotowywania i przeprowadzania zajęć w grach i zabawach ruchowych oraz grach sportowych, w lekkoatletyce, w gimnastyce, w łyżwiarstwie oraz atletyce terenowej prowadzący powinien uwzględnić: