Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej w laktacji 100-dniowej oraz 305-dniowej krów badanej populacji.

Cechy		N	Min	Max		SD	CV
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	39	1524.00	4028.00	3156.56	489.87	15.52
		Wydajność mleka FCM [kg]	39	1352.55	3689.53	2893.84	444.20	15.35
		Wydajność tłuszczu [kg]	39	49.53	147.73	108.75	19.83	18.24
		Zawartość tłuszczu [%]	39	2.49	4.88	3.47	0.54	15.48
		Wydajność białka [kg]	39	42.82	126.10	100.61	14.73	14.64
		Zawartość białka [%]	39	2.71	3.95	3.20	0.25	7.74
		Stosunek tłuszcz/białko	39	0.79	1.40	1.08	0.14	12.96
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	46	254.00	305.00	300.74	10.33	3.43
		Wydajność mleka [kg]	45	4278.00	13895.00	8449.02	1807.11	21.39
		Wydajność mleka FCM [kg]	45	4271.58	12165.07	7953.89	1736.60	21.83
		Wydajność tłuszczu [kg]	45	170.69	461.46	304.95	75.76	24.84
		Zawartość tłuszczu [%]	46	2.11	5.09	3.61	0.62	17.04
		Wydajność białka [kg]	45	133.05	426.58	293.00	61.73	21.07
		Zawartość białka [%]	46	2.97	3.95	3.46	0.22	6.32
		Stosunek tłuszcz/białko	46	0.63	1.39	1.04	0.15	14.78

W czasie badań prowadzono kartę przebiegu porodu i stanu cielęcia w tej populacji krowy charakteryzowały się następującymi parametrami mleka w laktacji 100- dniowej. Średnia wydajność w kilogramach mleka wynosiła 3156,56, w przeliczeniu na wydajność mleka w FCM 2893,84kg. średnia wydajność białka to 3,2% (100,61) i tłuszczu 3,47% (108,75kg). Natomiast w badanej populacji krowy średnio dojono przez 300,74 dni i uzyskały one średnią wydajność w laktacji 305-dniowej 8449,02kg (7953,89kg FCM), wydajność tłuszczu i białka wyniosła odpowiednio 3,61% (304,95kg) i 3,46% (293,00kg).

Tabela: Charakterystyka użytkowości mlecznej w laktacji 100-dniowej oraz 305-dniowej krów badanej populacji z uwzględnienie podziału na grupy laktacyjne.

CECHY		Istotność wpływu	GRUPA LAKTACJI
						1			2			3			>3
						N		SD	N		SD	N		SD	N		SD
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	-	39	3156.56	489.87
		Wydajność mleka FCM [kg]	-	39	2893.84	444.20
		Wydajność tłuszczu [kg]	-	39	108.75	19.83
		Zawartość tłuszczu [%]	-	39	3.47	0.54
		Wydajność białka [kg]	-	39	100.61	14.73
		Zawartość białka [%]	-	39	3.20	0.25
		Stosunek tłuszcz/białko	-	39	1.08	0.14
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	NS	20	303.25	5.45	16	299.00	13.65	5	296.60	15.65	5	300.40	7.06
		Wydajność mleka [kg]	NS	20	8475.45	1610.96	16	8368.94	2298.68	5	8838.00	1429.31	4	8151.00	1380.99
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	20	7715.03	1562.95	16	7961.34	2091.29	5	8570.27	1541.33	4	8347.88	1582.56
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	20	288.32	68.99	16	307.58	86.96	5	335.67	68.97	4	339.17	69.84
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	20	3.42	0.54	16	3.73	0.68	5	3.79	0.46	5	3.82	0.77
		Wydajność białka [kg]	NS	20	289.53	55.67	16	290.24	71.73	5	305.77	63.90	4	305.40	66.98
		Zawartość białka [%]	NS	20	3.42	0.20	16	3.49	0.18	5	3.44	0.24	5	3.57	0.38
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	20	1.00	0.14	16	1.07	0.18	5	1.10	0.09	5	1.06	0.13

Średnie oznaczone tymi samymi literami różnią się statystycznie A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b , c - istotnie (P≤0.05)

Z wyników badań zamieszczonych w tabeli nr wynika iż przynależność do grupy laktacyjnej nie ma wpływu na wydajność mleka oraz jego parametry. Jednak największą wydajność w laktacji 305-dniowej uzyskały krowy w 3 laktacji może to wynikać z ostatecznego i pełnego rozwoju gruczołu mlekowego.

Tabela : Charakterystyka użytkowości mlecznej pierwiastek i wieloródek w laktacji 100-dniowei i 305- dniowej w badanej populacji krów.

CECHY		Istotność wpływu	GRUPA
						PIERWIASTKI			WIELORÓDKI
						N		SD	N		SD
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	-	39	3156.56	489.87
		Wydajność mleka FCM [kg]	-	39	2893.84	444.20
		Wydajność tłuszczu [kg]	-	39	108.75	19.83
		Zawartość tłuszczu [%]	-	39	3.47	0.54
		Wydajność białka [kg]	-	39	100.61	14.73
		Zawartość białka [%]	-	39	3.20	0.25
		Stosunek tłuszcz/białko	-	39	1.08	0.14
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	NS	20	303.25	5.45	26	298.81	12.67
		Wydajność mleka [kg]	NS	20	8475.45	1610.96	25	8427.88	1982.79
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	20	7715.03	1562.95	25	8144.97	1873.36
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	20	288.32	68.99	25	318.25	79.63
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	20	3.42	0.54	26	3.76	0.64
		Wydajność białka [kg]	NS	20	289.53	55.67	25	295.78	67.19
		Zawartość białka [%]	NS	20	3.42	0.20	26	3.49	0.23
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	20	1.00	0.14	26	1.07	0.16

Średnie oznaczone tymi samymi literami różnią się statystycznie

A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b , c - istotnie (P≤0.05)

Z przeprowadzonych badań własnych zamieszczonych w tabeli … nie wykazano wpływu grupy pierwiastek lub wieloródek na wydajność uzyskaną w laktacji 305 dniowej. Jedna wieloródki wykazały się większą wydajnością mleka w kg FCM oraz większą wydajnością kilogramów białka i tłuszczu.

Tabela: Wpływ stanu cielęcia po porodzie na wydajność krów w laktacji 100-dniowej i 305-dniowej w badanej populacji

CECHY		Istotność wpływu	STAN CIELĘCIA
						ŻYWE			PORONIENIE			MARTWO URODZONE
						N		SD	N		SD	N		SD
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	NS	37	3146.97	501.34				2	3334.00	63.64
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	37	2894.10	455.21				2	2889.02	195.88
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	37	109.02	20.19				2	103.69	14.76
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	37	3.49	0.54				2	3.12	0.50
		Wydajność białka [kg]	NS	37	100.79	15.09				2	97.29	4.74
		Zawartość białka [%]	NS	37	3.21	0.24				2	2.92	0.20
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	37	1.09	0.14				2	1.06	0.10
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	NS	42	300.33	10.73	1	305.00		3	305.00	0.00
		Wydajność mleka [kg]	NS	41	8505.07	1842.37	1	6000.00		3	8499.33	943.83
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	41	7998.17	1761.39	1	5829.00		3	8057.00	1408.23
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	41	306.41	76.73	1	228.60		3	310.48	74.37
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	42	3.60	0.63	1	3.81		3	3.64	0.66
		Wydajność białka [kg]	NS	41	294.42	61.94	1	208.20		3	301.93	57.71
		Zawartość białka [%]	NS	42	3.45	0.22	1	3.47		3	3.54	0.34
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	42	1.04	0.16	1	1.10		3	1.02	0.11

Średnie oznaczone tymi samymi literami różnią się statystycznie A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b , c - istotnie (P≤0.05)

W badanej populacji krów stan cielęcia po porodzie nie ma wpływu na wydajność krów w laktacji 100- i 305 dniowej. Jednak wyniki przedstawione w tabeli … wskazują, iż krowy, które urodziły żywe cielęta charakteryzowały się największą średnią wydajnością kilogramów mleka, natomiast krowy, które poroniły uzyskały najniższą średnią wydajności. Wśród pierwiastek te które urodziły martwe cielęta wykazały się większa wydajnością ale może to wynikać z tego, iż zaobserwowano tylko dwa przypadki martwo urodzonych cieląt wśród pierwiastek i mogły odznaczać się większym potencjałem genetycznym.Tabela: Wpływ przebiegu porodu na wydajność krów w laktacji 100-dniowej i 305-dniowej w badanej populacji

CECHY		Istotność wpływu	TYP PORODU
						NORMALNY			CIĘŻKI			POMOC WETERYNARYJNA
						N		SD	N		SD	N		SD
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	**	32	3241.91 A	380.88	7	2766.43 A	744.22
		Wydajność mleka FCM [kg]	**	32	2970.85 A	359.19	7	2541.76 A	637.83
		Wydajność tłuszczu [kg]	*	32	111.61 a	17.51	7	95.68 a	25.77
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	32	3.46	0.52	7	3.51	0.65
		Wydajność białka [kg]	**	32	103.41 A	10.86	7	87.77 A	23.01
		Zawartość białka [%]	NS	32	3.20	0.21	7	3.19	0.41
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	32	1.08	0.15	7	1.10	0.12
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	NS	35	300.03	11.50	10	302.80	5.01	1	305.00
		Wydajność mleka [kg]	NS	34	8673.71	1776.92	10	7575.90	1793.83	1	9541.00
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	34	8155.27	1737.68	10	7103.33	1552.24	1	9612.56
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	34	312.39	78.04	10	271.53	59.57	1	386.41
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	35	3.59	0.67	10	3.63	0.44	1	4.05
		Wydajność białka [kg]	NS	34	300.20	57.42	10	261.00	67.66	1	368.28
		Zawartość białka [%]	NS	35	3.46	0.22	10	3.43	0.20	1	3.86
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	35	1.04	0.16	10	1.06	0.13	1	1.05

Średnie oznaczone tymi samymi literami różnią się statystycznie A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b , c - istotnie (P≤0.05)

W tabeli nr… udowodniono wysoce istotny wpływ typu porodu na średnią wydajność kilogramów mleka, FCM oraz kilogramów białka w laktacji 100- dniowej. Z tabeli wynika, że krowy po normalnym przebiegu porodu wykazały się wyższą średnią wydajnością i w przeliczeniu na kg FCM, średnią wydajnością białka i tłuszczu w laktacji 100- i 305 dniowej od krów po ciężkim porodzie. W badaniach własnych największą średnią wydajność uzyskano po udzieleniu pomocy porodowej jednak dotyczy to tylko jednej krowy, która mogła odznaczać się wysokim potencjałem genetycznym.

Tabela: Wpływ przodowania cielęcia podczas porodu na wydajność krów w laktacji 100-dniowej i 305-dniowej w badanej populacji

CECHY		Istotność wpływu	PRZODOWANIE
						GŁÓWKOWE			POŚLADKOWE
						N		SD	N		SD
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	**	37	3162.92	500.44	2	3039.00	271.53
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	37	2885.54	450.98	2	3047.30	355.74
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	37	108.02	19.93	2	122.11	16.48
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	37	3.44	0.54	2	4.01	0.18
		Wydajność białka [kg]	NS	37	100.59	14.86	2	100.96	17.15
		Zawartość białka [%]	NS	37	3.19	0.25	2	3.31	0.27
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	37	1.08	0.14	2	1.21	0.04
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	NS	42	300.69	10.63	4	301.25	7.50
		Wydajność mleka [kg]	NS	41	8507.49	1841.97	4	7849.75	1460.41
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	41	7976.01	1769.93	4	7727.18	1545.07
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	41	304.87	77.47	4	305.82	64.51
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	42	3.59	0.64	4	3.89	0.17
		Wydajność białka [kg]	NS	41	293.66	62.13	4	286.28	65.92
		Zawartość białka [%]	NS	42	3.44	0.22	4	3.63	0.17
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	42	1.04	0.16	4	1.07	0.04

Średnie oznaczone tymi samymi literami różnią się statystycznie A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b , c - istotnie (P≤0.05)

Z tabeli nr… wynika, że przodowanie cielęcia podczas porodu ma wysoce istotny statystycznie wpływ na średnią wydajność kilogramów mleka w laktacji 100-dniowej. Krowy u których podczas porodu zaobserwowano przodowanie główkowe cielęcia wykazały się wyższą wydajnością zarówno w laktacji 100-dniowej jak i 305- dniowej.

Tabela: Wpływ stanu łożyska po porodzie na wydajność krów w laktacji 100-dniowej i 305-dniowej w badanej populacji

CECHY		Istotność wpływu	ŁOŻYSKO
						ODESZŁO SAMO DO 12h			ODESZŁO SAMO DO 24h			ODKLEJONE PRZEZ LEKARZA WETERYNARII
						N		SD	N		SD	N		SD
Laktacja 100-dniowa	Wydajność mleka [kg]	*	2	3776.00 ab	130.11	29	3112.83 a	510.22	8	3160.25 b	376.03
		Wydajność mleka FCM [kg]	*	2	3485.76 a	288.17	29	2815.41 a	449.18	8	3030.13	324.68
		Wydajność tłuszczu [kg]	*	2	131.69 a	22.68	29	104.69 a	19.13	8	117.74	16.94
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	2	3.50	0.72	29	3.39	0.49	8	3.76	0.64
		Wydajność białka [kg]	NS	2	115.73	14.66	29	99.01	15.10	8	102.61	12.43
		Zawartość białka [%]	NS	2	3.06	0.28	29	3.19	0.23	8	3.26	0.31
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	2	1.16	0.34	29	1.06	0.13	8	1.15	0.11
	Laktacja 305-dniowa	Dni doju [dni]	NS	10	299.90	16.13	25	299.80	9.43	11	303.64	4.52
		Wydajność mleka [kg]	NS	10	8679.30	2199.79	24	8314.67	1718.05	11	8532.82	1766.57
		Wydajność mleka FCM [kg]	NS	10	8322.93	1843.65	24	7622.84	1675.77	11	8340.69	1785.39
		Wydajność tłuszczu [kg]	NS	10	323.41	69.18	24	286.46	76.14	11	328.50	76.46
		Zawartość tłuszczu [%]	NS	10	3.78	0.50	25	3.44	0.67	11	3.86	0.47
		Wydajność białka [kg]	NS	10	296.01	59.39	24	286.04	61.97	11	305.45	66.80
		Zawartość białka [%]	NS	10	3.44	0.21	25	3.42	0.22	11	3.58	0.20
		Stosunek tłuszcz/białko	NS	10	1.10	0.16	25	1.00	0.17	11	1.08	0.09

Średnie oznaczone tymi samymi literami różnią się statystycznie A, B, C - wysoce istotnie (P≤0.01); a, b , c - istotnie (P≤0.0)

W badaniach własnych nie wykazano wpływu stan łożyska po porodzie na wydajność krów w laktacji 305-dniowej. Jednak zaobserwowano wyższe średnie wydajności kilogramów mleka uzyskanych od krowy zarówno w laktacji 100- jak i 305-dniowej. Zaobserwowano wyższe średnie wydajności w laktacji 100- i 305- dniowej wśród krów, u których łożysko było odklejane przez lekarza weterynarii jednak takie różnice mogą wynikać z tego, iż grupa krów u jest których łożysko odeszło samo w ciągu 24 godzin jest liczniejsza niż ta gdzie była potrzebna pomoc lekarza weterynarii.

---