Wykład I 14.10.2006

PRAWO - zbiór norm prawnych ustanowionych bądź usankcjonowanych przez państwo zagwarantowane przymusem państwowym.

- dotyczą tylko wewnętrznych zachowań człowieka

Normy moralne, religijne, dekalog - dotyczą także myśli, nie są precyzyjne.

Normy prawne są precyzyjne

Z punktu widzenia norm moralnych, normy prawne są obojętne, pewne kwestie nie wchodzą w gestie norm moralnych.

Normy prawne są moralnie pozytywne - wtedy dochodzi do wzmocnienia sankcji.

SANKCJA ROZSIANA

Dorośli

Lekarz bez zgody pacjenta nie może nic zrobić, aby uratować życie; jeśli to nie zgadza się z jego wartościami, lekarz ma obowiązek to uszanować.

Dzieci

Jeśli rodzice nie zgadzają się sąd rodzinny to rozstrzygnie, np. przetaczanie krwi u jehowych.

Czasami normy prawne nie są dobre, bo jeśli postąpi zgodnie z jedną normą to postąpi przeciw drugiej. Normy prawne są sprzeczne, np. z kodeksem etyki lekarskiej.

POZYTYWIZM PRAWNICZY

1. Zespół poglądów na to, co to jest prawo

2. Kierunek filozofii prawa, który obowiązywał na przełomie XIX w i XX w (brytyjski, amerykański, niemiecki)

Prawo pozytywne to prawo ustanowione przez państwo, dlatego trzeba je przestrzegać

Wzmocnienie państwa i zdolności prawa

Nie pozwalał na ocenę norm prawnych z punktu widzenia moralności

Pozytywizm prawniczy nie zakłada, że państwo może ustanowić prawo zbrodnicze( normy prawne Niemiec hitlerowskich).

Pułkownik Kukliński - dopuścił się zbrodni państwa, gdyż współpracował z obcym wywiadem.

Koncepcje prawa naturalnego

Wszystkie nurty zakładają, że poza członkami istnieją:

1. teistyczne normy prawa - stworzone przez Boga

2. nurty laickie - normy prawne wynikają z istoty człowieczeństwa, godności ludzkiej

Praworządność - stan faktyczny, w którym przestrzega się prawa przez organy państwa. Ważne są gwarancje praworządności/

Materialne - zapisy, że organy państwowe powinny przestrzegać prawo, np. konstytucja PRL w 1952 roku

Formalne ( ) - pozwalają obywatelowi wykazywać przypadki łamania prawa

Norma prawna a przepis prawny

Przepis - to jednostka redakcyjna tekstu prawnego

Norma prawna - to norma postępowania ustanowiona przez państwo i zagwarantowana przymusem państwowym

Norma - to, co wolno, a czego nie;

Budowa norm prawnych

Norma zbudowana jest z trzech elementów:

• Hipotezy - określają sytuację, w której znajdzie zastosowanie

• Dyspozycji - wskazania sposobu zachowania adresata normy

• Sankcji - przymus państwowy w przypadku naruszenia normy

Rodzaje norm prawnych

1. Sankcjonowane - zakazują bądź nakazują określonego zachowania

2. Sankcjonujące - skierowane do kompetentnych organów państwa, wymierzają karę (sytuacja przekroczenia normy prawnej)

Norma bezwzględnie obowiązująca (prawo karne i administracyjne)

Norma względnie obowiązująca - prawo cywilne

Normy semi…….(Patrz Prawo pracy - notatki)

Podstawowe jednostki tekstów USTAWY

• Artykuł

• Wstęp

• pkt

• Pakt

ROZPORZĄDZENIE

Do ustawy i rozporządzenia wchodzą przepisy końcowe. Zawierają one informacje, kiedy przepisy prawa wchodzą w życie, kiedy poprzednie przestają obowiązywać, jakie prawo będzie miało zastosowanie, - jaki kodeks i czy stare czy nowe.

WYKŁADNIA PRAWA

Proces odtwarzania norm prawnych zakodowanych w przepisach prawnych. Należy ustalić:

• Stan faktyczny

• Stan prawny

• Ustalenie sub

Jeżeli przepis zawiera normę prawną to sprawa jest oczywista

Podział wykładni

A).Ze względu na przedmiot, który ją dokonuje:

1. Wykładnię autentyczną - dokonuje sam ustawodawca

2. Wykładnię legalną - dokonywana przez podmiot powołany do tego zadania(Trybunał Konstytucyjny do 1997)

3. Wykładnie praktyczną - dokonywana w procesie stosowania prawa( Sądy, Organy Administracyjne)

4. Wykładnię doktrynalną - dokonywana przez przedstawicieli nauki prawa

B). Ze względu na metodę jej dokonywania:

1. Słowna - językowa lub gramatyczna

- polega na odczytywaniu, analizowania poszczególnych słów

2. Celowościowa - funkcjonalna

- ustalamy, jaki był cel ustawodawcy, do czego dążył

3. Systemowa - systematyczna

- patrzymy na cały system prawa i dbamy o to, aby ta norma nie była sprzeczna z innymi normami

4. Historyczna

- zastanawiamy się jak ta norma prawna wyglądała na kolejnych nowelizacjach

C). Ze względu na kryterium wyniku:

1.Stwierdzająca - wynika z wykładni językowej

2.Rozszerzająca, - gdy wynik wykładni językowej jest wąski to wykładnia jest rozszerzająca

3. Ścieśniająca - odwrotna sytuacja, tzn., gdy wynik wykładni językowej jest zbyt szeroki

Wykład II 28.10.2006

UNIFIKACJA - ujednolicenie prawa na danym terytorium

Po I wojnie światowej - 5

INKORPORACJA - zebranie rozproszonych dotąd przepisów w jeden zbiór.

- urzędowo - publikowanie tekstów jednolitych - ogłoszone przez ministra

- prywatnie - np. lex - zbiór przepisów przez wydawnictwo

KODYFIKACJA - regulacja prawna dotycząca określonej gałęzi prawa wg z góry określonych zasad.

KODEKS - to jedna ustawa

Żaden z wyższych sposobów systematyzacji nie zapewnia luk w prawie. Najpierw musi być popełnione przestępstwo i dopiero coś złego będzie w świetle praw przestępstwem. Luką w prawie jest to, że brak odpowiednich przepisów, ustawodawca tego nie reguluje. Luka prawna to stosunek społeczny, który powinien być objęty normą prawną i nie jest nią objęty.

Nie ma kary bez ustawy.

Są mechanizmy prawne zwane analogiami:

1. Analogia ustawy - legis

- luka prawna, - aby ją zatkać sięgamy do ustawy podobnej, analogicznej

2. Analogia prawna - …….

- nie ma żadnej podobnej ustawy, więc sięgamy do ogólnych reguł prawa karnego.

Przy prawie karnym nie jest możliwe stosowanie mechanizmu analogii.

Nie ma kary bez ustawy.

SYSTEMATYKA PRAWA

Podstawowe gałęzie prawa i pochodne (wyspecjalizowane)

• Prawo karne

• Prawo cywilne

• Prawo administracyjne

• Prawo konstytucyjne

Pochodne:

• Kodeks pracy (trochę z cywilnego)

• Prawo finansowe

• Prawo handlowe

• Prawo własności intelektualnej

• Prawo rodzinne

Często, co podręcznik to inny podział pochodnych

ŹRÓDŁA PRAWA

1. Źródła poznania prawa - to, z czego ludzie czerpią informacje, wiedzą o prawie( kodeks, prawnik, Internet)

2. Źródła tworzenia prawa - kompetentne organy, które tworzą prawo

Źródłami prawa wg konstytucji są:

1. Konstytucja

2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe

- Mogą zawierać normy prawne samowykonalne, nie wymaga przyjęcia ustawy - wtedy można bezpośrednio powołać się na tę umowę międzynarodową lub niesamowykonalne - trzeba ustawy

3. Ustawy

4. Rozporządzenia

- Są to źródła prawa obowiązujące na terenie RP oraz na określonym obszarze są akty prawa miejscowego.

PRAWO EUROPEJSKIE - prawo od 01.05.2004 (największa dla nas zdobycz)

A). Pierwotne

- prawo traktatów(amsterdamski i nicejski)(nasz traktat wejścia?),Przyjęły nas państwa unii

B). Wtórne

- obowiązuje każdego obywatela unii, działa bezpośrednio i nad ustawodastwem krajowym

I wiążące

- rozporządzenia

- dyrektywy prawa europejskiego - muszą stosować je państwa(zobowiazuje)

Orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości - mają charakter precedensu, (jeśli nie ma jakiejś ustawy w prawie krajowym to obowiązuje ustawa unii

II niewiążące

- opinie, zarządzenia nie mają charakteru wiążącego

Powstaje konflikt miedzy prawem konstytucjonalnym a kodeksem unii

- ustawy - wszystkie ustawy we Polsce mają taką samą moc

1. Wartość bezwzględna

301

50% + 1 } Polska ma deficyt

150,0 + 1 151,5

Ok. 151 > 150 - więcej za niż przeciw

Prawo konstytucyjne

ORGANY ADMINISTRACJI CENTRALNEJ

- minister - musi mieć wyraźną definicję i w jakim zakresie ma to zrobić

akt normatywny - musi być prawidłowe ogłoszenie w odpowiednikach prawa: Monitor Polski, Dziennik Ustaw, Dzienniki Urzędowe.

- wchodzą w życie 14 dni po publikacji w takiej formie jak wydrukowane

- czasami trwa to dłużej, jeżeli jest to duża regulacja prawna, np. ostatni kodeks karny (wakacje legis)

- organy muszą się do tego przystosować,

- prawo podatkowe na nowy rok: publikacja ostatniego dnia XI

AKTY PRAWA MIEJSCOWE:

• przez samorząd

• przez województwa

• przez powiat - rada powiatu

- W formie uchwały, a w sprawach pilnych zarząd rady, ale zatwierdzona na najbliższej sesji rady

- gmina - j.w - rada gminy w formie rozporządzenia

- wojewoda - rozporządzenie porządkowe( w sprawach o wykroczenia)

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI W POLSCE SPRAWUJE:

• Sąd Najwyższy

• Sądy Powszechne

• Sądy Administracyjne

• Sądy Wojskowe

Prokuratura nie jest organem sprawiedliwości tylko organem ścigania.

Są Sądy polubowne tworzone w sferze gospodarczej:

• Orzekają fachowcy w danej dziedzinie

• Zdroworozsądkowe orzekanie

• Nie trzeba biegłych, bo sędziowie są fachowcami w sprawie

Z jakimi sprawami można iść do sądu polubownego? - Często w sprawach międzynarodowych

Sądy są niezawisłe

Sędziowie orzekają na podstawie ustaw i własnego sumienia

SĄD NAJWYŻSZY

Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości poprzez zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa Sądów Powszechnych oraz Sądów Wojskowych przez rozpoznawanie kasacji i innych środków odwoławczych, a także poprzez podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne.

Rozpoznawanie protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do sejmu i senatu, wyborów prezydenckich oraz referendum ogólnokrajowego oraz konstytucyjnego.

Opinie projektów ustaw i innych aktów normatywnych w sądownictwie.

ORGANY

• I Prezes Sadu Najwyższego

• Prezesi Sądu Najwyższego

• Zgromadzenie ogólne Sądu najwyższego

• Zgromadzenie Sędziów Izby Sejmu Najwyższego

• Kolegium Sądu Najwyższego

• I Prezes Sadu Najwyższego powoływany jest na 6 lat.

Sąd Najwyższy dzieli się na:

• 4 izby:

• izba cywilna,

• izba karna

• izba pracy, ubezpieczeń Społecznych i spraw publicznych(np. prawo ważności wyborów)

• izba wojskowa - karne prawo dotyczące żołnierzy

Rola Sądu Najwyższego nie wynika z ustawy, ale z uznania potencjału, autorytetu, wydają orzecznictwa w danej sprawie, wiąże się z innymi sądami w danej, konkretnej sprawie.

Na czele każdej z izb stoi prezes Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy orzeka w różnych składach. Im większy skład tym prawdopodobieństwo ważnej wagi.

Typowy skład:

• 3 sędziów, potem więcej lub nawet wszyscy z izby, bardzo rzadko sędziowie wszystkich izb w jednej sprawie

• Księga Prawa - posiada Prezes Sadu Najwyższego.

Niektórym orzeczeniom Sądu Najwyższego nadaje się szczególny charakter

SĄDY POWSZECHNE

• - Sądy Rejonowe( Poznań - rozsiany po całym mieście)

• - Sądy Okręgowe

• - Sądy Apelacyjne

Ad1). Sądy Rejonowe

Na czele Sądu Rejonowego stoi prezes Sądu Rejonowego.

Wydziały: przewodniczący

a). Wydział cywilny - sprawy z prawa cywilnego

b). Wydział karny - ds. prawa karnego oraz orzekanie II instancja spraw o wykroczenia ( I instancja - grodzki)

c). Wydział rodzinny( spraw nieletnich, w sprawach rodzinnych, prawa opiekuńczego) - ( nie rozwody, ds. leczenia śr. Odurzających i psychotropowych)

d). Wydział pracy - tzw. sąd pracy - ds. prawa pracy - I instancja oraz ubezpieczeń społecznych(czasami)

e). Wydział Ksiąg wieczystych i innych spraw związanych z wieczystością

f). Wydział gospodarczy - tzw. sąd gospodarczy z okresu prawa gospodarczego

g).Wydziały grodzkie - tzw. sądy grodzkie z zakresu prawa karnego i cywilnego o decyzji jaka to sprawa po sugestie

I - cyfra rzymska - nr wydziału

(III Poznań - sprawy spadkowe)

Litera, - jaka to sprawa( c - cywilne, k - karne, p - prawnicze)

Nr spraw - cyfra

Cyfra - nr roku

h). Wydział krajowego rejestru Sądowego

SADY OKRĘGOWE

Rozpatrują sprawy jako II instancja - dla apelacje i zażalenia dla sądów rejonowych.

Wydziały:

a). Cywilne - prawo cywilne i rodzinne spadki o dużej wartości sporu, np.100 000 zł; o prawach autorskich, o rozwodach - trudne sprawy wymagają doświadczenia sądów

b). karne - o zbrodnie, zabójstwa I instancji

c). Penitencjarne - tzw. Sądy Penitencjarne ( sprawy nadzoru nad sądowym prawem wykonawczym z prawa karnego

d). Sąd pracy i ubezpieczeń społecznych

e). Sąd gospodarczy

f). Sąd antymonopolowy - rozpatruje sprawy z zakresu prawa konsumentów

SĄD APELACYJNY

Rola - rozwiązuje apelacje

a).Wydział cywilny

b).Wydział karny

c).Wydział ubezpieczeń społecznych i pracy

( W Warszawie obecnie także sąd lustracyjny)

URZĄD SĘDZIEGO

• Ukończony wydział prawa

• Odbyć aplikację - 2,5 roku

• Egzamin sędziowski

• Można ubiegać się o wotum ministra sprawiedliwości, zostaje się asesorem sądowym( oznaczenia AS, np. ASSR - Asesor Sądu Rejonowego)

• 3 lata - sprawuje obowiązki sędziego, orzeka w sprawach, - jeśli właściwie orzekł dostaje nominację na sędziego wręczoną przez prezydenta i wskazanie, w którym sądzie będzie pracował

• W sądzie I instancji, jeśli 3 składowi

( 1 sędzia i ławnicy)

• Instancja odwoławcza - 3 sędziów zawodowych

ŁAWNICY są wybierani przez Rady Gminy, każdy z ławników ma głos tej samej ważności

REFERENDARZY - w KRS lub prawnik po przygotowaniu prawniczym, zajmuje się sprawami łatwymi, gdy nie ma etatów na sędziego

[„dwójka sędziego” - Sekretarki sędziego, asystent sędziego]??????????????

SĄD ADMINISTRACYJNY

W latach 80 - tych, gdy powstał NSA

2002 - powołano dwuinstancyjny sąd administracyjny

I instancja - Wojewódzki Sąd Administracyjny

II instancja - Naczelny Sąd Administracyjny - ………..

- Rozpatrują sprawy zażaleń na decyzje urzędników

SĄDY WOJSKOWE

Wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych w siłach zbrojnych RP oraz karnych o zdradę ojczyzny

- Wojskowe, sądowe, okręgowe

- Garnizonowe sądy

Na czele stoi Sąd Najwyższy

PROKURATURA

• Prokurator generalny, czyli minister sprawiedliwości

• Prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych

• Prokuratorzy JPN komisji ścigania zbrodni przeciwko narodowi polskiemu

Zadania: strzeżenie praworządności i ścigania przestępców

Jednostki:

• Prokuratorzy Prokuratury Krajowej

• Prokuratorzy Prokuratury Apelacyjnej, Prokuratur Apelacyjnych, Okręgowych, rejonowych

• Naczelna Prokuratura Wojskowa

• Wojskowe Prokuratury Okręgowe

• Wojskowe Prokuratury Garnizonowe

Powoływanie Prokuratorów Prokurator Generalny

Prokurator Wojskowy na wniosek ministra Obrony Narodowej też Prokurator Generalny

NOTARIAT TWORZĄ:

a). Notariusze

b). aplikowani

c). Asesorzy notarialni

Ad a). Wykonywanie czynności, w której strony chcą nadać formę aktu notarialnego, działać w ramach kancelarii notarialnej, studia wyższe, aplikacja notarialna,

Adwokatura, radca prawny - mała różnica

Radca prawny - nie może być obrońcą w sprawach karnych - tylko adwokat

Wykład III 02.12.2006

PRAWO ADMINISTRACYJNE

Zespół norm regulujących strukturę i kompetencje organów administracji publicznej oraz stosunki prawne powstające w toku działalności tych organów, czyli z jednej strony jest organ administracji publicznej - jako nadrzędny i z drugiej np. obywatel - strona podporządkowana.

Podział

Organy:

• Kolegialne - organ droższy, odpowiedzialność rozmywa się

• Jednoosobowe - organ tani i odpowiedzialność skupiona na jednym podmiocie, organ szybki

Zasięg działania:

Organ centralny: prezes rady ministrów, minister, wojewoda, rada

Ministerstwo - ungol - zespół osób i środków potrzebna do prawidłowego funkcjonowania.

KRYTERIUM: WG KOMPETENCJI

- ogólnej - wojewoda

- szczególnej - minister, komendant policji( na konkretnym odcinku)

Prawne formy działania administracji i stanowienie norm prawnych

1. Abstrakcyjnie określają sytuacje i generalnie określają adresatów

2.Wydawanie aktów administracyjnych

- indywidualny wydaje

- konkretny określa powinności, np. pozwolenie na budowę ( X - iński może budować dom na ulicy……)

3.Decyzja administracyjna - kończy, co do meritum postępowanie administracyjne.

Oznaczenie, kto wydał decyzje, data, oznaczenie stron, do których jest kierowana, podstawa prawna, rozstrzygniecie sprawy (…………….), tryb odwoławczy, podpis organu wydającego decyzję, uzasadnienie formalne i merytoryczne

4.Zawieranie porozumień administracyjnych

5.Działalność społeczno - organizatorska, np. prowadzenie biblioteki

I Część ogólna:

PRAWO KARNE - kodyfikacja główna od XVII w.

1932 - kodeks ……………………….. - Forma dekretu

Po II wojnie światowej utrzymano go + mały kodeks - za małe przestępstwa kara śmierci, przyuczano do zawodu sędziego na 3 - miesięcznych kursach

1969 - 3 kodeksy karne - ujednolicały:

1. Prawo karne materialne, - co jest przestępstwem, co za to grozi

2.Prawo karne formalne: procedury

3.Wykonalne: procedura wykonania

Od 1998 - Nowy Kodeks Karny

6 VI 1997 -

IX 1998 - wszedł w życie

I część ogólna II część szczególna III część wojskowa

I cześć - zawiera normy prawne regulujące pojęcia: zasady orzekania kar

II część - wskazane typy przestępstw przeciwko seksualności, III RP, przeciwko mieniu

III część - określa przestępstwa, które mogą popełnić wojskowi, żołnierze

PRZESTĘPSTWO - zawiniony czyn człowieka, szkodliwy społecznie, zabroniony przez ustawę obowiązującą w momencie jej popełnienia, zagrożony karą w przestrzeni i czasie.

Na terytorium RP, terytorialne wody RP oraz podziały statków i samolotów

POLSKI OBYWATEL ZA GRANICĄ

- popełnia przestępstwo wg polskiej ustawy, jeśli także w drugim kraju jest to zakazane, np. eutanazja, oraz grupa przestępstw np. szpiegostwo przeciw Polsce za granica

ZAGRANICZNI PRZESTĘPCY W POLSCE:

- wg polskiego prawa oprócz członków korpusu dyplomatycznego za drobne przestępstwa; z karą pozbawienia wolności ( są wydalani z kraju) - kara nie jest wykonywana w Polsce

OBOWIĄZYWANIE PRAWA KARNEGO W CZASIE

- nie ma przestępstwa bez ustawy, musi być przepis prawny żeby można było karać

Analogie są niedopuszczalne, wszystkie wątpliwości na korzyść oskarżonego

Przestępstwo - zabroniony czyn człowieka, poprzez działanie, (np. zabójstwo) lub zaniedbanie ( zaniedbanie podania leków przez lekarza)

RODZAJE PRZESTĘPSTW:

I przez działanie, przez zaniedbanie

II zbrodnie, występki ( w kodeksie wykroczeń - wykroczenia - coś innego, szybka jazda)

ZBRODNIA - to takie przestępstwo, które jest zagrożone karą od 3 lat

- spowodowany umyślnie wypadek: zagrożony karą pozbawienia wolności poniżej 3 lat i karą grzywny.

Przestępstwa zagrożone karą od 2 do 10 lat - to wypadek, bo dolna granica - 2 lata

Różnica miedzy występkiem > 250zł. a wykroczeniem ≤ 250zł

Kradzież - wykroczenie

Kradzież z włamaniem - przestępstwo

Podział:

• Przestępstwa materialne, skutkowe

- skutek jest wpisany do znamion czynu zabronionego zabójstwo

• Przestępstwa formalne, bezskutkowe

- skutek nie musi wystąpić, aby popełnić przestępstwo, np. nieudzielanie pomocy, narażenie na niebezpieczeństwo zdrowia lub życia, nawet, jeśli pomogą sąsiedzi - to popełnia przestępstwo nieudzielania.

Podział:

• Podstawowe - zabicie człowieka

• Kwalifikowane - morderstwo, zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem, z gwałtem, lub większą ilość ludzi - zamach

• Uprzywilejowane - dzieciobójstwo - od 3 miesięcy do 5 lat - pod wpływem czynników ………………….…..,eutanazji, przez pomoc w zejściu pod wpływem współczucia; aborcja - odpowiedzialności nie podlega kobieta, ale ten kto namawia - rodzina, lekarz

Podział:

- Przestępstwa prywatnoskargowe przestępstwa publicznoskargowe

Oskarżenie przez osoby prywatne, oskarżyciele publiczni

Np. zniesławienia

z urzędu na wniosek

(np.za pobicie, nawet

jeśli nie chce się

oskarżać prokurator

ściga z urzędu)

- szkoda na rzecz najbliższych - kradzież osób najbliższych przez dziecko - rodzice muszą złożyć wniosek i zgodę

- przestępstwo gwałtu - zgoda osoby pokrzywdzonej

Zawiniony czyn człowieka

WINA - psychiczne nastawienie sprawcy z popełnionym czynem.

.

Wina umyślna - sprawca chce popełnić przestępstwo( zamiar lub ewentualny czyn bezpośredni

a). Zamiar - ma zamiar i chce go popełnić

b). ewentualny czyn - przewiduje zamiar popełnienia przestępstwa i na to się godzi

Wina nieumyślna - sprawca nie chce tego popełnić, ale w

LEKKOMYŚLNOŚĆ - przewiduje popełnienie czynu zabronionego, ale przewiduje, że go nie popełni.

NIEDBALSTWO - nie przewiduje popełnienia czynu zabronionego.

OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA

- Wyłączające winę - bezprawność czynu

• niepoczytalność • błąd

NIEPOCZYTALNOŚĆ - ktoś z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłu lub innego zakłócenia czynności psychicznej nie jest w stanie czynu rozpoznać tego czynu i kierować swoim postępowaniem - nie popełnia przestępstwa.

BŁĄD - popełniając czyn pozostaje w błędzie, co do okoliczności stanowiące jego zmianę:

• Obrona konieczna

- ktoś odpiera bezprawnie żeby nie popełnić przestępstwa

- zamach - działanie innego człowieka, musi być bezprawny

• Stan wyższej konieczności

- ktoś działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącemu jakiemukolwiek dobru prawnemu, poświęca inne dobro chronione prawem pod warunkiem, że dobro poświecone nie przedstawia wartości wyższej od dobra ratowanego.

• Eksperyment poznawczy

- nie popełnia przestępstwa ten, kto działał w celu popełnienia eksperymentu medycznego, gospodarczego, technicznego czy poznawczego, jeżeli spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze medyczne, gospodarcze a oczekiwanie osiągnięcia tej korzyści, celowość i sposób przeprowadzenia eksperymentu są przeprowadzone w świetle aktualnego stanu wiedzy

Eksperymenty:

• Badawcze

• Lecznicze

• Chemiczne

Musi być uzasadniony.

• Zgoda poszkodowanego

- np. zawody sportowe

• Rozkaz przełożonego

- policja - zakaz rozpędzania demonstracji - ze szkodą dla demonstrantów, policjanci nie ponoszą winy

Wykład IV 16.12.2006

Nieuchronność kary jest większym straszakiem niż jej surowość.

RODZAJE KAR:

1. Kara grzywny

2. Kara ograniczenia wolności - w miesiącach

Min. 1 miesiąc, Max. 12 miesięcy

• Nie można bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu,

• Obowiązek wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary,

• Obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd (szpital, organ społeczny, charytatywne) 20 - 40 godz./ mies. lub zamiennie określonej kwoty z wynagrodzenia,

• Dozór kuratora

3. Kara pozbawienia wolności

Od 1 miesiąca, do 15 lat (np. 1 rok 6 mies.)

Różnie, od przestępców, więzienia dla różnych przestępców

4. Kara 25 lat pozbawienia wolności

5. Kara dożywotniego pozbawienia wolności

Kara 4 i 5 - to kary szczególne

Kara 2 - 5 - to kary samoistne]

Kara 1 - kara grzywna - to kara samoistna lub kara orzeczona obok pozbawienia wolności,

W stawkach dziennych od 10 do 360

Dniówka od 10zł do 2000zł

Oprócz kar mogą być środki karne - dodatki do kar

Kary + środki karne

ŚRODKI KARNE:

1. Pozbawienie praw publicznych

2. Zakaz zajmowania określonego stanowiska

3. Zakaz wykonywania zawodu lub działalności gospodarczej

4. Zakaz prowadzenia pojazdów

5. Przepadek przedmiotów

6. Obowiązek naprawienia szkody

7. Nawiązka

8. Świadczenie pieniężne

9. Podanie wyroku do wiadomości publicznej

Ad. A).

Pozbawienie praw publicznych:

• Skazane zbrodnie,

• Za popełnienie przestępstwa w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,

• Traci się czynne i bierne prawo wyborcze do samorządu społecznego i gospodarczego,

• Utrata prawa do udziału w wymiarze sprawiedliwości,

• Utrata prawa do pełnienia funkcji w organizacjach publicznych, państwowych,

• Utrata orderów, odznaczeń, w przypadku żołnierza - degradacja do stopnia szeregowego,

• Orzeka się od 1 roku 10 lat,

• Utrata praw do wykonywania zawodu, np. lekarza od 1 - 10, oprócz tego sąd lekarski od 1 - do całkowitego pozbawienia prawa( nierozpoznanie nowotworu),

• Zakaz wykonywania zawodu dziennikarza,

Ad. C).

Zakaz wykonywania zawodu lub działalności gospodarczej

• Przedmioty z przestępstwa na rzecz skarbu państwa.

Ad. D).

Zakaz prowadzenia pojazdów

• Od 1 do 10 lat.

Ad. F).

Obowiązek naprawienia szkody

• Naprawić szkodę lub dać naprawić szkodę na swój koszt.

Ad. G).

Nawiązka

• Zadośćuczynienie za doznanie w przypadku skazania za śmierć, przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji i mieniu

Ad. H).

Świadczenie pieniężne

• Jeżeli sąd odstępuje od wymierzania kary

• Max 3 x najniższe wynagrodzenie

Ad. I).

Podanie wyroku do wiadomości publicznej

• Na koszt skazanego, o treści podanej przez sąd, dotyczącej wydarzenia o wadze społecznej

• Kary dotyczące konkretnych przestępstw podawane są w latach i miesiącach w widełkach, np. od 1 do 10 lat

DLACZEGO TAKI WYMIAR KARY?

Im bardziej czyn szkodliwy, ze względu na charakter:

• Wskazania prewencji ogólnej - musi odstraszać innych,

• Wskazania prewencji szczególnej - dostosowana do osobistych warunków (przestępca - jaki był przed przestępstwem czy żałuje, jak zachowuje się przed sądem). Sędzia musi podawać uzasadnienie z ustalonego wyroku

• Nadzwyczajne złagodzenie kary - w uzasadnionych przypadkach sąd może ustalić karę poniżej założenia ustawowego - np. typowa kara 1 do 10 lat, ustali 6 miesięcy przekroczenie obrony koniecznej, np. przestępca młodociany - czy zdawał sobie sprawę?

• Nadzwyczajne zaostrzenie kary - sąd może wymierzyć karę powyżej założonej kary: powiększyć o połowę 1 - 15 lat ( przy karze 1 - 10 może być 15 lat).

Zastosowanie, gdy:

• Przestępstwo ciągłe

• Recydywa

• Przestępstwo umyślne

Recydywa:

1 i 2 - podobne przestępstwo

Przestępstwo ciągłe - np. kradzież tych samych części z zakładu przez 5 lat

ŚRODKI PREWENCYJNE - środki poddające próbie sprawcę.

- dawanie szansy

1. Warunkowe umorzenie postępowania karnego

2. Warunkowe zawieszenie orzeczonej kary

3. Warunkowe, przedterminowe zwolnienie od odbycia reszty kary

AD. 1).

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Jeszcze przed wydaniem wyroku, sąd stwierdza, że nie ma sensu orzekać kary.

- Wina i społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna

1. Znikoma - nie ma w ogóle przestępstwa,

2. Nieznaczna - można umorzyć postępowanie,

3. Znaczna - karzemy

- okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie budzą wątpliwości, postawa sprawcy, który nie był karany za przestępstwo umyślne, usprawiedliwiają postępowanie, że po umorzeniu postępowania nie popełni on przestępstwa.

Nie dotyczy zabójstwa

Umorzenie warunkowe - na czas próby na 1 do 3 lat nie popełni jakiegoś przestępstwa.

AD 2).

Warunkowe zawieszenie orzeczonej kary

Najczęściej dotyczy kary pozbawienia wolności.

- ma znaczenie postawa przestępcy przed jak i po popełnieniu przestępstwa(przestępstwo drogowe)

AD 3).

Warunkowe, przedterminowe zwolnienie od odbycia reszty kary

Trzeba zacząć odbywać karę, min. 6 miesięcy, po upływie, co najmniej połowy kary

1). Zbieg przestępstw

- za każde przestępstwo, czyn - osobna kara - na końcu procesu łączenie kar

10 + 1 + 2 + 1

Subsumcja - 10

Kumulacja - 10 + 1 + 2 + 1 + 2 = 16

Sąd wymierzy 15 lat

2). Zbieg przepisów przestępstw

- sprawca jednym czynem wyczerpuje znamiona kilku przestępstw

ŚRODKI ZABEZPIECZAJĄCE, - kiedy przestępca działa w warunkach niepoczytalności: osadzenie w zakładzie psychiatrycznym, skierowanie na leczenie odwykowe - tak długo jak przyczyna trwa zdrowotna

Przedawnienie i zatarcie skazania

PRZEDAWNIENIE - instytucja, która przewiduje po upływie długiego określonego czasu, nie podjęto, aby ująć rozpocząć postępowanie - odpuszcza

Różny okres w zależności od rodzaju przestępstwa

Wyjątkiem są sprawy z okresu PRL - u od 1944 - 1989, od 1989 biegnie termin przedawnienia.

W prawie karnym trzeba udowodnić winę.

ZATARCIE SKAZANIA, - gdy ktoś został skazany, odbył karę i w międzyczasie nie popełnił innego przestępstwa kara będzie wymazana z Krajowego Rejestru Karnego - okres zatarcia 10 lat, gdy popełni przestępstwo okres biegnie od ostatniego przestępstwa.

II Część szczególna:

Prawo karne - podzielone na rozdziały

• Przestępstwa przeciw spokojowi,

• Przestępstwa wojenne

• Przestępstwa przeciwko RP, np.

• Zamach stanu,

• Szpiegostwo,

• Czynna napaść na prezydenta,

• Publiczne znieważenie godła, bandery sztandaru

• Przestępstwo przeciwko obronno

• Przeciwko jednostkom zbrojnym

• Dzieciobójstwo

• Eutanazja

• Przestępstwo nieudzielania pomocy

• Przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu publicznemu, np.

• Jazda po pijanemu,

• Jazda po pijanemu i spowodowanie wypadku z efektem śmiertelnym - bezwzględne pozbawienie prawa jazdy

• Przestępstwo przeciwko środowisku

• Przestępstwo przeciwko wolności

• Groźba bezprawna

• Wykonywanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta

ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNEJ:

I Brak

• Dzieci do 13 lat,

• Osoby całkowicie ubezwłasnowolnione

II Częściowa - Ograniczone prawo do czynności prawnej

• Od 13 lat do pełnoletności,

• 16 lat dla kobiet poprzez zamążpójście

Nie moją jednostronnych czynności prawnych

CZYNNOŚCI PRAWNE - trzeba oznaczyć termin, w którym uzyska się także zgodę rodziców.

III Pełna zdolność do czynności prawnych

PRAWO PODMIOTOWE - przyznana i zagwarantowana możliwość postępowania w określony sposób.

Osoba prawna jest odrębnym podmiotem prawa

Ustawodawca określa arbitralnie, kto ma osobowość prawną

Np. 2 rodzaje spółek, sp z.o.o. i S.A.; Jednostki samorządu terytorialnego

Osoby prawne typu korporacyjnego:

• Fundacje

• Spółdzielnie

Osoba prawna - odrębny podmiot prawa

Jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej

Podmioty prawne tworzą czynności prawne - każde zachowanie osoby fizycznej lub prawnej, które tworzy, modyfikuje lub zaniecha stosunek cywilno - prawny

Podział

• Jednostronne

• Dwustronne

(darowizna - )

CZYNNOŚCI DWUSTRONNE O PODWÓJNYM SKUTKU:

• Zobowiązujące

• Rozporządzające

• Odpłatne (pożyczka)

• Nieodpłatne (użyczenie)

• Konsensualne - tzn. na podstawie dobrowolnego, zgody

• Realne

• Kauzalne - tzn. przyczynowe - dla swej ważności potrzebują przyczyny

Poręczenie, weksel

Osoba prawna ma zawsze osobowość prawna i zdolność do czynności prawnej.

Czynność prawna - w odpowiedniej formie: forma pisemna.

Dla pewnych czynności odpowiednia forma pod rygorem nieważności.

Adsolemitatem - sankcja nieważności

Sankcja nie wywołania odpowiednich skutków prawnych( umowa przedwstępna)

Umowa przedwstępna (słabsza), - co się straciło przez nie zawiązanie formy notarialnej

Aprobationem

Przesłanki do ważności czynności prawnej

Wady:

• Brak świadomości

• Brak swobody

• Pozorność

• Błąd

• Groźba

SPOSOBY ZAWARCIA UMOWY:

7

28

1

2

1

2

3

---