[PRAWO - WSTĘP DO PRAWOZNAWSTWA]

Czym jest prawo? W prawie istnieje UPRAWNIONY ZOBOWIĄZANY

Aby móc tworzyć prawo trzeba zacząć od dialogu społecznego.

DIALOG SPOŁECZNY - współpraca, rozmowa pomiędzy pracodawcą a reprezentantami pracowników

Erga omnes - prawo dotyczy wszystkich

PRAWO - zbiór norm które określają zachowania ludzkie, ustalane przez określone organy władzy państwowej, obowiązujące w określonym miejscu i czasie, za naruszenie których grożą sankcje, za którymi stoi państwo ze swoim aparatem przymusu

Dzienniki promolugacyjne:

- Monitor Polski

- Dziennik Ustaw

PRAWO MIĘDZYNARODOWE - umowy między podmiotami prawa międzynarodowego (państwa, organizacje międzynarodowe oraz inne podmioty uznane przez społeczność międzynarodową za podmioty prawa międzynarodowego)

+ inne źródła prawa międzynarodowego: zwyczaje międzynarodowe (np.. biała flaga)

UKŁAD ZBIOROWY O PRACĘ - zawierany przez pracodawcę i związki zawodowe

PRAWO ZWYCZAJOWE - zwyczaj stosowany z przeświadczeniem, że jest to prawo (powszechność i przekonanie)

2 ujęcia prawa:

- przedmiotowe - zasady postępowania

- podmiotowe - przywileje

SYSTEMY PRAWA:

* romańsko-germański - kontynentalny (norma prawna kodeksowa)

* angielsko-saksoński - common law - (prawo precedensowe)

- zasada stare decesis

- norma prawna precedensu (wyroki wydane przez sąd)

+ prawo naturalne - sprawy etyczne, moralne, “zgodne z prawem Boga” (np.. przy invitro, aborcja, eutanazja)

Kontynentalne - normy abstrakcyjne - ustalają zachowania

- normy indywidualne - konkretne, dot. konkretnego terenu lub osoby

………………………………......................

[NORMY]

>> indywidualna - adresat normy i okoliczności w których ma on postępować w określony sposób określone są indywidualnie

>> generalna - cechy adresata normy i okoliczności są określone rodzajowo

>> konkretna - wyznacza adresatom określone, niepowtarzalne postępowanie

>> abstrakcyjna - wyznacza pewien typ powtarzalnych w zasadzie zachowań

NORMA POSTĘPOWANIA - to wypowiedź faktycznie sformułowana lub dająca się sformułować, która w danym języku wyraża skierowane do określonej osoby (czy osób) żądanie zachowania w pewien sposób w pewnych okolicznościach, czy też zawsze i wszędzie

Norma postępowania musi zawierać określenie:

- podmiotu (czy podmiotów), któremu wyznacza się obowiązek danego postępowania (adresaci normy)

- okoliczności w których postępowanie to ma być realizowane

- wyznaczonego postępowania

NORMA PRAWNA - norma postępowania, która została w odpowiednim trybie ustanowiona lub uznana za obowiązującą przez organy państwa. Jej realizacja jest zabezpieczona przez państwo zagrożeniem użycia przymusu.

Przepis pisemna forma normy

PRZEPIS PRAWA - to zwrot językowy wskazujący lub narzucający sposób postępowania, formalnie wyodrębniony w tekście prawnym jako:

- artykuł

- paragraf

- ustęp…

… lub jako fragment artykułu, paragrafu lub ustępu.

NORMA PRAWNA = hipoteza + dyspozycja + sankcja

Hipoteza - adresat

Dyspozycja - zachowanie

Jeżeli norma prawna przybiera postać art..ustawy bądź paragrafu to jest to przepis.

………………………………..............................

[ZASADY PRAWA]

>> zasady postulaty - domagające się czegoś - brzmienie życzeniowe np.. należy zwalczać przestępczość wśród młodzieży, “pusty przepis” bo brak adresata, sankcji i okoliczności, język polityczny (uchwał, obietnic, “expose”)

>> zasady norm - zasada postulat - to zasada, a zasada norma jest wyjątkiem, szczególnym przypadkiem

TREŚĆ PRAWNA - nakłada na ludzi prawa i obowiązki

ZASADY PRAWA - normy prawa pozytywnego oceniane jako “zasadnicze”. Ich znaczenie i zawarte w nich wzorce postępowania uznajemy za podstawowe ze względu na cały system prawa. Zasadami prawa nazywane są normy wyróżnione ze względu na przypisywaną im “wagę” czy “doniosłość”

Umowa cywilna - umowa rezultatu

Umowa o pracę - umowa o stanie gotowości do pracy

ZASADY NORMY:

- wytyczne kierunkowe w toku działalności legislacyjnej

- wskazówki interpretacyjne dla wykładni prawa

Norma chroni pewne dobra

Zasada norma chroni ludzi (pewne dobra np.. zdrowie) przed normami w nie “uderzającymi”

ZASADA - może być realizowana lepiej lub gorzej

REGUŁA - albo jest realizowana albo nie, “wszystko albo nic”

Reguły prawa są stosowane w sposób “wszystko albo nic”

Norma-reguła - nkazująca zachowanie formy aktu notarialnego może zostać spełniona albo nie.

Norma-zasada - “szybkość postępowania sądowego” może zostać spełniona w mniejszym lub większym stopniu

KULTURA PRAWNA - oznacza stan wiedzy jednostki i grup społecznych o obowiązującym prawie, stosunek do tego prawa ( gotowość podporządkowania się, akceptacji)

DEMOKRATYCZNE PAŃSTWO PRAWA - obowiązujące, ogólnodostępne, równe dla wszystkich prawo, ustanowione przez władze wybrane przez naród (ważne: dostęp do prawa, wiedza, podział i współdziałanie władz; legislacyjna, sądownicza i wykonawcza)

ACQUIS COMMUNAUTAIRES - dorobek wspólnotowy - określenie dotyczące całego dorobku prawnego, kulturowego, gospodarczego (o ile taki jest) itd… wspólnot europejskich (Unii Europejskiej)

……………………………….......

[PODZIAŁ PRZEPISÓW]

Przepisy o charakterze iuris cogentis są przepisami bezwzględnie stosowanymi, natomiast przepisy iuris dispositivi to przepisy o zastosowaniu względnym.

^^ bezwzględność stosowania - nie ma co do nich dyskusji, nie ma wyjątków, adresat musi się do nich bezwzględnie stosować np.. przepisy BHP

^^ względne zastosowanie - ustawodawca niczego nie narzuca, strony mogą się umówić (np.. dostawa zakupionych mebli czy sprzętu)

Bezwzględność stosowania przepisu ius cogens - dogadanie, umowa stron należy go bezwzględnie stosować /wola nie wpływa na zastosowanie/

Przepis ius dispositivum pozostawia podmiotom prawa swobodę kształtowania własnego zachowania i wzajemnych stosunków. Ma on zastosowanie wtedy gdy dany podmiot albo strony stosunku prawnego (np.. sprzedawca - konsument) same nie zadecydowały o swoim zachowaniu lub ich postanowienia mają tylko częściowy charakter albo mimo zawarcia umowy nie zdołały osiągnąć zgody.

** Przepis abstrakcyjny normuje zachowania powtarzalne w rodzajowo określony sposób.

** Przepis konkretny wyznacza adresatowi (oznaczonemu indywidualnie lub generalnie) w określonych okolicznościach, jednorazowe zachowanie

LEX GENERALIS jest to reguła powszechna, LEX SPECIALIS jest to reguła szczególna, ustanawiająca wyjątki od postanowień reguły powszechnej i ustalająca inne skutki prawne dla przypadków nią objętych albo też skutki te w ogóle wyłącza.

___________

Inny podział

ZAKAZUJĄCE - przepis zakazujący wyróżnia tylko jeden z możliwych sposobów zachowania się. Postanawia, że tak postępować nie wolno pod rygorem poniesienia ujemnych konsekwencji prawnych.

NAKAZUJĄCE - przepis nakazujący wyróżnia tylko jeden z możliwych sposobów zachowania się i postanawia, że należy zachować się tylko w sposób wskazany w tym przepisie pod rygorem poniesienia ujemnych konsekwencji prawnych

UPRAWNIAJĄCE - przepis uprawniający przewiduje dla danych podmiotów możliwość wyboru określonego sposobu zachowania się //od całkowitej do bardzo ograniczonej swobody wyboru//

_____________

Inny podział

PRZEPISY ODSYŁAJĄCE - ustanawiane są w celu uniknięcia w tekstach prawnych tych samych postanowień. Ma to przyczynić się do zmniejszenia rozmiarów aktów prawnych.

Nazwa PRZEPIS BLANKIETOWY stosowana jest w celu oznaczenia tego rodzaju tekstów prawnych, które pewnych kwestii same nie rozstrzygają, nie wyznaczają sposobu postępowania adresatów, lecz wydawane rozstrzygnięcia uzależnione są od postanowień innych generalnych aktów prawnych.

FAKTY PRAWNE - “okoliczności wymienione w przepisach prawa” które pociągają za sobą, wywołują czy rodzą skutki prawne tzn. powodują powstawanie, zmiany lub wygasanie uprawnień lub obowiązków albo uprawnień i obowiązków (J.Nowacki, Z.Tobor)

FAKTY PRAWNE - wszystkie “okoliczności wymienione w przepisach prawa, które pociągają za sobą, wywołują bądź rodzą skutki prawne” ….

… czyli …

… powodują powstanie, zmianę albo wygaśnięcie bądź to uprawnień, bądź obowiązków (bądź praw)

Postanowienia przepisów prawa rozstrzygają które okoliczności są faktami prawnymi wywołującymi skutki prawne.

FAKTY PRAWNE

Zdarzenie Zachowanie

Zdarzenia - są to okoliczności wywołujące skutki prawne które są niezależne od zachowania się podmiotów prawa (np.. śmierć, urodzenie, upływ czasu, kataklizmy - tornado, powódź, pożar)

Skutki prawne są wiązane nie tylko z zachowaniami podmiotów prawa lecz także ze zdarzeniami niezależnymi od tych zachowań.

ZACHOWANIA

Działanie Zaniechanie

Działanie - jest to zachowanie się podmiotu prawa polegające na wykonywaniu określonych czynności, które można poznać za pomocą obserwacji zewnętrznych.

Zaniechanie - brak działania pełnego, wymaganego przez prawo.

Z zaniechaniem mamy do czynienia wtedy, kiedy adresat przepisu nie działał, choć powinien, gdyż odpowiedni przepis prawa nakazywał mu działać.

ZACHOWANIA

Czyny Czynności prawne

Czyn - jest to takie zachowanie się podmiotu prawa, które rodzi skutki prawne, choć do wywołania owych skutków podmiot prawa swym zachowaniem nie zmierzał (np.. znalezienie rzeczy zgubionej)

CZYNY

Zgodne z prawem Niezgodne z prawem

Czynność prawna - świadome i zgodne z przepisami prawa zachowania podmiotów, zmierzające do wywołania skutków prawnych z mocą odpowiednich oświadczeń woli.

ORZECZENIE SĄDOWE

Deklaratoryjne Konstytutywne

Deklaracyjne - nic nie zmienia w stosunku do trwających praw i obowiązków - potwierdzające istniejący stan rzeczy

Konstytutywne - powstają nowe prawa i obowiązki (powoduje powstanie czyichś uprawnień bądź obowiązków)

Fakty prawne:

-orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne

-konstytutywne(tylko te są faktami prawnymi)

-deklaratoryjne

-zachowania

-działania

-zaniechania

czyny

-zgodne z prawem

-niezgodne z prawem

czynności

-zdarzenia prawne

………………………………................

[ZDOLNOŚĆ PRAWNA …a… ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH]

Każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną.

(art. 8 par.1 k.c.)

Pełna zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletniości (art..11 k.c.). Pełnoletnim jest, kto ukończył lat osiemnaście (art..10 par.1 k.c.)

Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają nieletni, którzy ukończyli lat trzynaście oraz osoby ubezwłasnowolnione częściowo (art. 15 k.c.)

Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie.

Osoba, która ukończyła lat 13 może być ubezwłasnowolniona całkowicie jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę chyba, że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Czynność prawna dokonywana przez osobą, która nie ma zdolności do czynności prawnych nie jest ważna. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykorzystania, chyba, że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych.

Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia innych spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustala się kuratelę.

Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych do ważności czynności prawnej przez którą osoba ograniczana w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem. Potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego.

Ważność umowy która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela.

Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełniej zdolności do czynności prawnych. Strona która zawarła umowę z osobą ograniczoną w zdolności do czynności prawnych nie może powoływać się na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy, staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Jeżeli osoba ograniczona do czynności prawnych dokonała sama jednostronnej czynności prawnej, do której ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynność jest nieważna.

08.12.2011

**Co to jest prawo?

**Czym się różni przepis od normy?

Wyjątek przepis: wyjątki w kodeksie pracy, (przepis który składa się z kilku norm np.. “kto fałszuje, przerabia podrabia pieniądz polski, akcje itd., podlega karze….)

Żeby mieć cała normę trzeba 2 lub więcej przepisów.

+norma która staje się przepisem - normy prawa zwyczajowego. (nigdy nie mają formy pisemne)

Zwyczaj (np. kwadrans akademicki)

Prawo zwyczajowe (biała flaga)

Przed sądem można powołać się na zwyczaj.

** Czym różni się czyn prawny od czynności prawnej?

-- Czynność prawna - potrzebna jest wola (bo jest świadome i dobrowolne)(jeśli coś robimy specjalnie)

-- Czyn prawny - to coś do czego podmiot prawa nie zmierzał (jeśli robimy coś nieświadomie, przypadkowo)

**Różnica: zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych?

-Zdolność prawną mamy wszyscy od urodzenia

Aby dysponować spadkiem trzeba mieć zdolność do czynności prawnych.

………………………………...

Jeżeli 2 podmioty mają zdolność do czynności prawnych mogą wchodzić ze sobą w stosunek prawny.

STOSUNEK PRAWNY - stosunek między podmiotami, wyznaczany przez normę prawną

-stosunek łączący określone strony w ten sposób, że każdemu uprawnieniu jednej ze strony odpowiada obowiązek drugiej ze stron. (w stosunku prawnym mamy 2 strony, ale może być więcej podmiotów) (strony np.. pracodawcapracownik, spadkobierca spadkodawca)

“Wieź 2 podmiotów w którym te podmioty maja wobec siebie prawa i obowiązki”

-stosunek prawny prosty- jedna strona ma tylko uprawnienia, a druga strona ma obowiązki

OBOWIĄZEK - o obowiązku określonego zachowania się pewnej osoby mówić możemy wtedy, gdy norma przewiduje w danej sytuacji (opisanej przez hipotezę) dla danej osoby pewien sposób zachowania się (nakaz lub zakaz określony w dyspozycji) i w razie zachowania z nim sprzecznego grozi zastosowaniem aktu przymusu państwowego.

2 def. (starsza) - OBOWIĄZEK PRAWNY jest to wynikająca z normy prawnej zależność, jest to takie związanie (obo-wiązać, obli-gare) jednej strony stosunku, które psychika prawna środowiska łączy z odpowiednim roszczeniem drugiej strony, dług ciążący dłużnika jest ze swej istoty należnością, aktywem wierzyciela

UPRAWNIENIE - element stosunku prawnego, występujący wtedy, gdy przepisy prawa lub postanowienia umowne nie nakładają na dana stronę obowiązku, lecz pozostawiają jej uznaniu wybór określonego zachowania się.

“w zależności od rodzaju zachowania się dokonanego przez stronę, inna strona stosunku prawnego staje się zobowiązana do odpowiedniego zachowania się”

Uprawniony, a nie ma podmiotu który nie jest zobowiązany (sytuacja niedopuszczalna)..

To są błędy ustawodawcy.!!!

KOMPETENCJA - (np.. urząd ma uprawnienia i musi z nich korzystać!) - właściwość, zakres uprawnień, pełnomocnictw instytucji albo osoby do realizowania określonego działania; zakres czyjejś wiedzy, umiejętności, odpowiedzialności. (W. Kopaliński)

KOMPETENCJE - to prawnie określony zakres uprawnień oraz obowiązków, przypisanych danemu podmiotowi administracyjnemu(…). Istnieje ścisła współzależność pomiędzy uprawnieniami i obowiązkami w funkcjonowaniu podmiotów administracyjnych. Zazwyczaj przyznanie uprawnień oznacza równoczesne nałożenie obowiązków, które podmiot administracyjny musi realizować. (Rybicki, Piątek, zarys prawa administracyjnego i nauki administracji)

Sytuacja kiedy ktoś jest zobowiązany (może być całe społeczeństwo) a trudno znaleźć uprawnionego.

(obowiązki wobec całego społeczeństwa)

-dbania o środowisko naturalne (np. ktoś wywozi śmieci do lasu, odprowadza zanieczyszczenia do rzek, powietrza itd..)

Elementy ( części składowe) stosunku prawnego:

- podmiot prawa

- przedmiot prawa

- prawo

- obowiązek

**podmioty stosunku prawnego

**treść stosunku prawnego

**przedmioty stosunku prawnego

Przykład stosunku prawnego: (oparte o przepisy prawa cywilnego)

- stosunek kupna-sprzedaży -- czynności prawne:

-przekazanie prawa własności (np. bochenka chleba) (sk)

-odbiór wynagrodzenia (s)

-obowiązek przyjęcia wynagrodzenia (s)

-zapłata za towar (k)

-odbiór towaru (k)

+rozsyłanie ofert (z oferty nie można się wycofać;; chyba, że sytuacja tak jak przy liście)

Stosunek ten kończy się w momencie gdy jedna strona zapłaci i odbierze towar, a druga otrzyma wynagrodzenie. Bo wzajemne prawa i obowiązki zostały wykonane.

Stały stosunek prawny: -stosunek najmu

-stosunek pracy - rozpoczyna się z dniem podpisania umowy, albo z datą

zawarta w umowie (określony przez strony)

-strony: pracodawca-pracownik

-przedmiot

Przykład stosunku prawnego: (stosunek pracy)

-- pracownik ma prawo otrzymania wynagrodzenia

-- pracodawca ma obowiązek wypłacenia wynagrodzenia

poprzedzone przygotowaniem stanowiska do pracy!!!

-- pracownik - wykonywanie pracy określonego rodzaju zleconej przez pracodawcę, w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę (na rzecz i pod kierunkiem pracodawcy), (praca musi odpowiadać kwalifikacjom)

-- pracodawca - do zatrudnienia pracownika, wypłacania wynagrodzenia

-- pracodawca chce poniżyć pracownika - przykład łamania postanowień zawartego stosunku pracy

-- pracownik ma wykonywać polecenia przełożonego, dotyczące pracy określonego rodzaju, które są zgodne z prawem i są określone w umowie o pracę

UMOWA O PRACĘ określa:

- Strony umowy (dane stron, pesel itd.)

- Rodzaj umowy (na czas nieokreślony, określony, na czas wykonania określonej pracy, na zastępstwo, na czas próbny)

- data jej zawarcia (automatycznie nawiązuj się stosunek ubezpieczenia społecznego)

- warunki pracy i płacy a w szczególności:

- rodzaj pracy

-miejsce wykonywania pracy

- wynagrodzenie za pracę odpowiadające wykonywanej pracy (podstawowe wynagrodzenie, premia, dodatki np.. mieszkaniowy, za staż pracy, dla osób które pracują w warunkach szkodliwych, +nagrody jubileuszowe)

- wymiar czasu pracy

- termin rozpoczęcia pracy

Przepis!!! “czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone lecz również te które wynikają z ustawy, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów” (z kodeksu pracy)

Przykład, że w innym akcie prawnym (ustawie dotyczącej administracji) znajdujemy przepisy prawa pracy!

“Pracodawca jest zobowiązany zwolnic pracownika który jest wybrany do rady gminy, bądź i nnego organu samorządy terytorialnego na posiedzenie tego organu” - pracodawca nie jest zobowiązany zapłacić wtedy wynagrodzenia.

ZASADY WSPÓŁZYCIA SPOŁECZNEGO:

(np. zachowanie szanujące pracownika przez pracodawcę - wcześniej było uznawane za zasadę współżycia społecznego, a jak weszliśmy do UE przybrało formę przepisu)

(np. jeśli chodzi o śmieszne nazwisko pracownika i pracodawca się wyśmiewa)

Nadużycie prawa - podmiot ma prawo ale narusza zasady współżycia społecznego…

**Stosunek prawny a uprawnienia:

-przy obowiązku nie mamy wyboru, mamy jedno zachowanie i tak musimy się zachować

-obowiązek (np.. znaki zakazu i nakazu)

-uprawnienie (ustawodawca może nam dać pełny wachlarz zachowań, ale może go ograniczyć)

……………………..……………..NOWY DZIAŁ………………………….…………..

08.12.2011r

WYKŁADNIA PRZEPISÓW PRAWNYCH - jest operacją myślową, przez którą ustala się (…) jakie normy postępowania, a więc wypowiedzi głoszące, co kto w jakich okolicznościach czynić czy też nie czynić powinien, zostały zawarte w danym tekście prawnym, w różnego kształtu przepisach prawnych jakiejś ustawy czy innego aktu tego rodzaju.

(Z. Ziembiński, teoria prawa 1978)

Reguły interpretacyjne stosowane przy wykładni:

- słowna

- pozasłowna

WYKŁADNIA JĘZYKOWA -(odpowiadająca mniej więcej tradycyjnej wykładni gramatycznej) dąży do wyjaśnienia sensu przepisu prawnego przez analizę tekstu słownego tego przepisu, w szczególności ustalając znaczenie użytych w nim zwrotów (analiza semantyczna) oraz uwzględniając obowiązujące reguły gramatyczne.

NIE WOLNO DOKONYWAĆ WYKŁADNI POZA JĘZYKOWEJ JEŻELI NIE DOKONALIŚMY WYKŁADNI JĘZYKOWEJ!!!

WYKŁADNIA POZAJĘZYKOWA - wykładnia celowościowa (teleologiczna)

- wykładnia systemowa (systematyczna)

- wykładnia funkcjonalna

Wykładnia językowa:

-Wykładnia powinna być literalna (nie wolno nic dodawać)

- Wykładnia może być rozszerzająca (gdy wychodzimy poza to co jest)

- Wykładnia legalna (dotyczy później wszystkich - w Polsce Sąd Najwyższy)

- Wykładnia zwężająca

Wykładnia pozajęzykowa:

- celowościowa (teleologiczna) - tłumaczenie przepisu stawy musi w jak największym stopniu uwzględniać cel jaki ma realizować (ratio legis)

“Ratio legis” - powód dla którego została przyjęta ustawa

np.. kodeks pracy - określenie praw i obowiązków pracodawcy i pracownika

- systemowa (systematyczna) - obejmuje dyrektywy interpretacyjne, wynikające z faktu, że interpretowany przepis jest częścią systemu norm prawnych obowiązujących w Polsce. Wchodzą tutaj w grę tzw. Zasady systemu wyrażone w normach prawnych hierarchicznie nadrzędnych (normy konstytucyjne) lub mających zasadnicze znaczenie dla danej gałęzi prawa, dyrektywy wynikające z zasady niesprzeczności systemu prawa, ze struktury tego systemu, jak również z systematyki aktu ustawodawczego, w którym zawarty jest i nterpretowany przepis.

(A.Wolter, prawo cywilne)

“nie ma przypadkowości, jedno wynika z drugiego, jedne akty są ważniejsze inne mniej.”

Możliwości rozwiązania umowy o pracę:

- na mocy porozumienia

- oświadczenie jednej ze stron

- wypowiedzenie

- z upływem czasu

- z dniem ukończenia pracy dla której umowa była zawarta.

- funkcjonalna - zawiera dyrektywy interpretacyjne wynikające z funkcji, które spełnia przepis prawny w aktualnym układzie stosunków społecznych, gospodarczych i politycznych. Wchodzi tu w grę cel przepisu, jego ratio legis, jak również cel całego systemu prawa czy tez poszczególnych jego części.

(A.Wolter, prawo cywilne)

Przykład!!! “Parlament na poziomie krajowym jest władzą ustawodawczą” (ale w 1957 Parlament Europejski nie miał żadnych kompetencji legislacyjnych)

To był podział wykładni ze względu na dyrektywy interpretacyjne.

Drugi podział wykładni prawa: (ze względu na podmiot który dokonuje wykładni)

- autentyczna

- legalna

- praktyczna

- doktrynalna

++logiczna

WYKŁADNIA AUTENTYCZNA - pochodzi od organu, który wydał interpretowany przepis. Ma ona taką samą moc wiążącą, co przepis będący jej przedmiotem. Powszechnie przyjmuje się moc wsteczną wykładni autentycznej (wyjątek od zasady nieretroakcji)

WYKŁADNIA LEGALNA - dokonywana jest przez organ państwowy upoważniony do ustalania wykładni przepisów prawnych wiążących inne organy

(był to Sąd Najwyższy

Nieprawidłowa kwalifikacja prawna - czyn źle zostaje zakwalifikowany, tzn, interpretowany przy użyciu nieprawidłowego przepisu

WYKŁADNIA PRAKTYCZNA - dokonywana jest najczęściej jako wykładnia sądowa

(dokonywana przez każdy podmiot który działa w wymiarze sprawiedliwości: policja, sąd, prokuratura, adwokaci itd..)(przez każdy podmiot który ma interes)(przez oskarżonego itd..)

WYKŁADNIA DOKTRYNALNA - (naukowa) przeprowadzana w pracach naukowych, nie ma w Polsce mocy wiążącej, ale ma duże znaczenie dla praktyki, która z niej korzysta i dla ustawodawcy, skoro nierzadko sugeruje potrzebę zmian legislacyjnych.

Glosa- komentarz lub ocena do wyroku sądowego (może być jakąś formą wyjaśnienia)

WYKŁADNIA LOGICZNA - polega na tym, że z interpretowanego przepisu prawnego zostają w drodze wnioskowania, opartego na regułach logiki formalnej lub tzw. Logiki prawniczej, wprowadzone pewne konsekwencje, które nie są wyrażone w jego tekście

-- (w sytuacjach: nie ma regulacji prawnej, a my musimy wydedukować jaki przepis przyjąłby ustawodawca gdyby regulował to)

-- (kiedy mamy nadmiar regulacji i każda z nich się różni: wtedy musimy stwierdzić które z tych rozwiązań jest obowiązujące w danej sprawie)

W oparciu o system prawa reguły inferencyjnych???? pozwalają na wyprowadzenie nowych norm które ustawodawca by zastosował (zakładamy, że gdyby ustawodawca miał wydać przepis to wydałby akurat taki.)

REGUŁY INFERENCYJNE - są to logiczne lub quasi (podobne) logiczne reguły wnioskowe akceptowane i szeroko stosowane w odniesieniu do prawa stanowionego (spisanego). Reguły inferencyjne w imię logicznej spójności systemu prawa pozwalają na wprowadzenie nowych norm z już istniejących.

REGUŁY INTERFERENCYJNE: (nie ma rozwiązania prawnego)

- argumentum per analogiam (wnioskowanie przez analogię) - kiedy nie ma regulacji prawnej która określa nasz stan faktyczne, ale istnieje taka która określa bardzo podobny stan faktyczny.

Wnioskowanie przez analogię i wnioskowanie (per analogiam) z podobieństwa (argumentum a simili) znajdują zastosowanie przy usuwaniu luk w prawie.

- argumentum a contrario (wnioskowanie z przeciwieństwa), polega na tym, że adresatom normy jest nakazany tylko jeden ściśle określony sposób postępowania. Wszystkie inne zachowania są niedozwolone.

- argumentum a fortiori występuje w dwóch postaciach

- a maiori ad minus

- a minori ad maius

W obu tych przypadkach punktem wyjścia jest przepis prawa pozytywnego, a dążymy do objęcia nim sytuacji nieunormowanej.

- Przy wnioskowaniu a maiori ad minus punktem wyjścia jest przepis o charakterze uprawniającym. Jeżeli ktoś jest uprawniony do czynienia czegoś większego, to tym bardziej jest uprawniony do czynienia czegoś mniejszego.

- Jeżeli ktoś jest uprawniony do czegoś co zostanie ocenione jako większe to należy przyjąc, iż w przypadku nieunormowanym mniej także może.

Argumentum a fortiori

A Maiori ad minus a minori ad maius

A Maiori ad minus - Stosujemy w przypadku przepisów o charakterze uprawniającym

a minori ad maius - stosujemy w przypadku przepisów o charakterze zakazującym

Przy wnioskowaniu a minori ad maius punktem wyjścia jest przepis o charakterze zakazującym. Jeżeli zabronione jest to, co mniejsze, to tym bardziej nie wolno czynić czegoś, co sięga jeszcze dalej.

A minori ad maius - jeżeli zakazane jest coś co zostanie ocenione jako mniejsze to należy przyjąć, iż w przypadku nieunormowanym większe jest też zakazane.

Teraz gdzie mamy nadmiar regulacji!!!

Reguły kolizyjne

· ( Lex superior derogat legi inferiori (przepis wyższy uchyla przepis zawarty w niższym akcie)

· ( Lex posteriori derogat legi priori (przepis późniejszy uchyla przepis wcześniejszy)

· ( Lex specialis derogat legi generali (przepis szczególny ma pierwszeństwo przed przepisem ogólnym)

Hierarchia reguł:

(1) > (2), (3) > (2), 1 z 3 - trzeba oceniać w każdej sytuacji

(1) „Przepis znajdujący się w akcie będącym wyżej w hierarchii wyłącza stosowanie przepisu znajdującego się w akcie hierarchicznie niższym w zakresie, w którym stanowi inaczej”

(3) „Przepis o charakterze lex specialis wyłącza stosowanie przepisu o charakterze lex generalis”

Źródła powszechnie obowiązującego prawa w RP

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są:

- Konstytucja,

- ustawy,

- ratyfikowane umowy międzynarodowe (traktaty)

- rozporządzenia.

art. 89 Konstytucji RP!!!

Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy:

1. Pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych

2. Wolności, praw i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

3. Członkostwa Rzeczpospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej

4. Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

5. Spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy

Ratyfikacja jest to zatwierdzenie umowy międzynarodowej przez kompetentny, określony prawem wewnętrznym, organ państwowy. Oznacza ostateczne wyrażenie zgody na związanie państwa umową międzynarodową.

2 grupy umów:

- mniejszej wagi - które od razu idą do prezydenta

- ważniejsze - wymagające zgody Sejmu

Umowa międzynarodowa, ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

art. 91 ust. 2 Konstytucji RP

Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

---