RYNEK FINANSOWY

dr D. Dziawgo

UMK

Wykład 1

RYNEK KAPITAŁOWY I PIENIĘŻNY

Zakres tematyczny

• Rynki i instrumenty

• Papiery wartościowe - akcja

• Giełdy

• Papiery wartościowe - obligacja

• Euroobligacje

• KDP - krótkoterminowe papiery dłużne

• Credit rating

• Fundusze inwestycyjne

• Fundusze kapitałowe (PE/VC)

• Fundusze kapitałowe Hedge Funds (HF)

• Następne cudowne lata studiów

• CSR - Społeczna odpowiedzialności biznesu

• Finansowanie ochrony środowiska

XXI Wiek na rynku finansowym

• Kapitalizm powszechny

• Giełdy

• Inwestorzy indywidualni

• Asset management

• Fundusze inwestycyjne

• Fundusze emerytalne

• Dorobek rynku finansowego

• Procesy: Oszczędzania, Inwestowania, Finansowania

• Instytucje

• Instrumenty

Procesy:

• Uniwersalne - dotyczą przede wszystkim gospodarki i społeczeństwa, a także rynku finansowego

• Utrwalanie własności prywatnej

• Poszerzanie wolności gospodarczej (liberalizacja)

• Ale czy tak jest?

• Globalizacja

• Informatyzacja

• Demografia

• Konkurencja polityczno - społeczno - gospodarcza

• Integracja polityczno - społeczno - gospodarcza (także Unia Walutowa)

• Szczególne - dotyczą przede wszystkim rynku finansowego

• Standaryzacja kapitału (akcja - obligacja - giełda)

• Standaryzacja ryzyka (credit - rating)

• Dezintermediacja - odpośredniczenie, pozbawienie klasycznych pośredników ich funkcji

• Sekurytyzacja:

• Szersze znaczenie- coraz więcej transakcji jest wykonywanych za pomocą papieru wartościowego;

• Węższe znaczenie - zamiana aktywów na papiery wartościowe

• Komodyzacja - commodity - (ang.) towary; utowarowienie rynku finansowego

Ryzyko:

• Wzrost ryzyka

• Transfer ryzyka

• Kierunek transferu ryzyka

• Ostateczny konsument ryzyka? Obywatel

• Akcja czy obligacja?

• Nie nazwa instrumentu, ale charakter transakcji i konstrukcja instrumentu rozstrzyga o poziomie ryzyka

Rynek finansowy:

• Rynek kapitałowy

• Rynek pieniężny

Transakcje kapitałowe - kiedy termin zapadalności jest powyżej roku.

Transakcje pieniężne - kiedy termin zapadalności jest do roku

Instrument finansowy - umowa między dwoma stronami regulująca zależność finansową, w której pozostają strony umowy

Papier wartościowy

• Instrument finansowy

• Papier wartościowy - prawa majątkowe o charakterze finansowym

• Podział:

• Własnościowe (akcje) - wierzycielskie(obligacje)

• Na okaziciela - imienne

• Medium dla kapitału

• Zasięg (lokalny - międzynarodowy)

• Charakter (udziałowy - wierzycielski)

• Nadzór (publiczny - niepubliczny)

• Podmiot (publiczny - prywatny)

• Rodzaje:

• Akcje

• Obligacje

• Co jeszcze? (kontrakty terminowe, weksle, bony skarbowe, opcje, kwity depozytowe, certyfikaty inwestycyjne, euroobligacje)

• Inne papiery wartościowe:

• PP (prawo poboru)

• PDA (prawo do akcji)

• ADR/GDR

• Listy zastawne

• BPW (bankowe papiery wartościowe)

Papiery wartościowe - kasowe/terminowe:

• Bazowe

• Pochodne

Rynki obrotu papierami wartościowymi:

• Rynek publiczny - rynek niepubliczny

• Rynek pierwotny a rynek wtórny(giełda)

Instytucje i Regulacje „Dualizm Regulacyjny”

• Obszar regulacji precyzyjnych: bankowość, fundusze emerytalne, ubezpieczenia

• Obszar braku regulacji lub regulacji ograniczonych: fundusze kapitałowe (PE, VC, Hedge), strefy off shore.

Wspaniałe lata 2007-2010

• Kryzys rynku hipotecznego (subprime)

• Kryzys giełdowy

• Credit rating

• Interwencje banków centralnych

• Interwencje rządu USA

• Bankructwa banków inwestycyjnych

• New Connect - GPW

• Catalyst - GPW

• Komitet Stabilności Finansowej

• Wielka emisja PKO BP, PZU, GPW

• G20 - bezradność

• kryzys a fundamenty kapitalizmu

• PIIGS (Portuguese, Ireland, Italy, Greece, Spain)

• WIG-Div (dywidendowy)

• Euroemisje EFSF (European Financial Stability Facility)

Nie tylko rynek finansowy

• rynek nieruchomości

• rynek surowcowy (ropa, gaz)

• rynek metali

• rynek sztuki

Wykład 2

Definicje akcji:

• Naukowe

• Biznesowa = Udział w biznesie

Rodzaje akcji

• Na okaziciela - imienne

• Ze względu na uprawnienia = Zwykłe - uprzywilejowane

• Rozszerzony podział: Zwykłe, uprzywilejowane, ułomne (nie zawierają w sobie jednego z uprawnień - najczęściej jest to prawo głosu)

• Akcja „Złota” - akcja, która zawiera nadzwyczajne uprawnienia jednego z udziałowców, które nie wynikają ze skali zaangażowania kapitałowego

• Penny stock (nasz odpowiednik jest niżej)

• Akcje groszowe - segment akcji o niskiej wartości

• Np. MEWA, FON: kurs 0,01 PLN wzrost o 1 grosz = 100%!

• Prywatyzacja GPW - akcje nieme - nie maja prawa głosu (forma akcji ułomnej)

Prawa akcjonariusza:

• Prawo głosu

• Dywidenda

• Prawo poboru

• Prawo do części majątku (masa upadłościowa)

Obowiązku akcjonariusza:

• Są jakieś? Ogólnie nie ma

• Obowiązkiem jest jednak: Pełne opłacenie akcji

Klasyfikacje uprawnień:

• Prawa korporacyjne - prawo głosu

• Prawa majątkowe - pozostałe

Prawo głosu

• Uprzywilejowanie (max 2 głosy), może dotyczyć także pozostałych praw

• Dźwignia prawna (dotyczy posiadania akcji uprzywilejowanych (w kapitale mam 10 akcji, ale w głosach - 20)

• UE: One Share = One Vote

Dywidenda:

• Polityka dywidend (systematyczne podejście do alokacji nadwyżki finansowej)

• Dywidendy na raty (np. KGHM)

• Dywidenda zaliczkowa (np. Patox?)

• Wartość dywidendy (realna, relatywna)

• Stopa dywidendy (kwota do kursu - powinno być lepiej niż w banku)

• Akcja uprzywilejowana co do dywidendy: dywidenda nie wyższa niż 150% zwykłej dywidendy

• Uprzywilejowanie co do dywidendy może wyłączać prawo głosu (akcja niema)

Odróżniaj:

• Dzień ustalenia praw do dywidendy (kiedy mamy prawa na rachunku - trzeba min. 3 dni wcześniej kupić taki papier, bo są rozliczenia w takim terminie)

• Dzień wypłaty dywidendy

Prawo poboru

• Nowe emisje (wtedy to prawo się włącza)

• Cel: Zachowanie dotychczasowych udziałów akcjonariusza

• Prawo poboru można ograniczyć w całości lub w części wobec wszystkich akcjonariuszy

• Nie ma wyłączeń podmiotowych, czyli określonych grup akcjonariuszy

• Prawo poboru - jako przedmiot obrotu (3 możliwości: objąć - sprzedać - wygasnąć)

• Popularna relacja: 1 stara akcja - 1 prawo poboru do 1 akcji nowej emisji

• Szczególne przypadki:

• 2009: PKO BP: 4 stare akcje = 4 prawa poboru do 1 akcji nowej emisji (4:1)

• 2009: Bank Millenium: 7 starych akcji = 7 praw poboru do 3 akcji nowej emisji (7:3)

Prawo do majątku (masa upadłościowa)

• Kolejność zaspokajania wierzycieli

Korzyści dla akcjonariusza

• Dywidenda

• Prawo Poboru

• Program Lojalnościowy (żeby akcjonariat był stabilny)

• Różnice kursowe (spekulacje)

„Złota” akcja

• Nadzwyczajne uprawnienia jednego z akcjonariuszy niewynikające z zaangażowania kapitałowego

• Jakie konkretne uprawnienia:

• Likwidacja spółki, przeniesienie poza granice, zmiana działalności, skład RN

• Złota akcja = złote weto

• „Złota” akcja w Polsce:

• Sektory ważne dla bezpieczeństwa narodowego i porządku publicznego

• Sektory: elektroenergetyczny, paliwowy, górniczo - hutniczy, telekomunikacyjny, transportowy

• PGNiG - zapis w statucie: realizacja nawet nierentownych inwestycji, jeśli wymaga tego bezpieczeństwo energetyczne państwa

• Firmy, w których są „złote akcje”: Lotos, PKN Orlen, Operator Gazociągów Przesyłowych Gaz-System, PGNiG, PSE (Polskie Sieci Energetyczne), PGE, Tauron, Operator Logistyczny Paliw Płynnych, Rurociąg "Przyjaźń", PKP, TP-Emitel, Naftoport Gdańsk, Kopalnia Soli "Solino" w Inowrocławiu

• KGHM, TP i Polkomtel - usunięte w wyniku interwencji Komisji Europejskiej

• 10.2009: KE - zaskarża polskie przepisy do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

• Polskie projekty: ograniczenie prawa wykonywania głosu w przypadku podejrzenia kumulowania akcji spółki przez akcjonariuszy powiązanych ze sobą

Instrumenty związane z akcją

• PP - Prawo Poboru

• PDA - Prawo do akcji (PDA zamieniają się później w akcje)

• ADR/GDR - Kwity Depozytowe (Global/American Depositary Receipts) - pozwalają omijać przepisy o koncentracji kapitału

Wykład 3

Poza rynkiem macierzystym:

• Dostęp do rynków zagranicznych

• Aspekt prawny (ADR/GDR)

• Kwity depozytowe

• Dual listing - spółka jest na giełdzie macierzystej i innej (jednocześnie na 2 giełdach)

• Zdalny członek giełdy

Inne pojęcia

• Split akcji - podział wartości nominalnej akcji na równe części, stosuje się, aby poprawić płynność obrotu

• Scalanie akcji (reverse-split) - stosuje się, aby kształtowanie kursu było bardziej realne, a nie spekulacyjne;

• Blue Chips - akcje, które mają najwyższą kapitalizację i największą płynność

• Free float - część akcji pozostająca w wolnym obrocie (to co nie jest w posiadaniu inwestorów strategicznych) - BOŚ, Żywiec ma bardzo niski free float

• IPO (initial public offer) - pierwsza oferta publiczna, pierwsze notowanie akcji

• Pre-IPO - pierwsza sprzedaż w obiegu zamkniętym, nie ma obowiązku podawania tej informacji

• Lock-up - zobowiązanie dotychczasowych akcjonariuszy o niesprzedawaniu własnych akcji przez jakiś czas

Akcje Groszowe - POLSKA

• Bierze się z dwóch powodów: (u nas oba wystąpiły)

• Split

• Spadek kursu

• Wzrostu kursu o 1 grosz powoduje wzrosty wartości o kilka-, kilkadziesiąt- lub 100%

• Błędny sygnał dla inwestorów

• Sankcja: Lista Alertów GPW - kurs jednolity

Scalanie akcji:

• FON - maj-czerwiec 2009

• Kurs akcji 1 grosz

• Relacja 50:1

• Co z tzw. „resztówkami”? Rozwiązanie: Darowizna akcji (maksymalnie 49 groszy)

Ceny akcji:

• Nominalna - (kapitał dzielony przez ilość akcji)

• Emisyjna - nie może być niższa od nominalnej, po ile sprzedajemy akcje na IPO

• Rynkowa (kurs)

Indeksy giełdowe:

• WIG 20

• mWIG 40

• sWIG 80

• WIG-PL

• RESPECT (listopad 2009) - spółki odpowiedzialne społecznie

• WIG DIV (styczeń 2011 - 30 spółek dywidendowych)

Kurs akcji - co może spółka?

• Wyniki finansowe

• Jakość biznesu

• Investor Relations - sposób komunikowania się spółki z inwestorami

• tzw. miękkie (komentarze, opinie) i twarde (prawo, wpływ na cenę) fakty

Investor Relations - Relacje inwestorskie:

• więcej niż tylko obowiązki informacyjne

• komunikacja wzajemna

• zarządzanie strukturą akcjonariuszy

• urealnienie czy manipulacja?

• każda spółka giełdowa musi mieć taki dział

Wskaźniki:

• Stopa dywidendy

• Dywidenda na 1 akcję: kurs akcji

• Cena/Zysk (P/E) - wskaźnik ofensywny <0;1>

• Kurs akcji: zysk na 1 akcję

• Cena/Wartości księgowej (P/BV) - wskaźnik defensywny <0;1>

• Kurs akcji: wartość księgowa na 1 akcję

Wartość akcji na giełdzie:

• Wartość księgowa (BV) (podstawowa, fundamentalna, wartość akcji nie powinna spaść poniżej jej)

• Wartość perspektywiczna: uzasadnione oczekiwania co do wzrostu kursu wynikające z działalności spółki (gra rynkowa)

• Wartość iluzoryczna: nieuzasadnione oczekiwania co do wzrostu kursu wynikające z działalności spółki (halucynacje)

• Spekulacje

• Różnica pomiędzy wartością księgową a wartością rynkową tłumaczona jest:

• Spekulacją

• Kapitałem intelektualnym (L. Dz. nie wierzy w to)

OBLIGACJA

OBLIGACJE SKARBU PAŃSTWA - obligacje skarbowe

Zadłużenie Skarbu Państwa:

• 709 mld PLN

• Według miejsca sprzedaży:

• Krajowe - 72%

• Zagraniczne - 28%

• Kryterium rezydenta:

• Krajowe - 55%

• Zagraniczne - 45% (38% - w zeszłym roku)

Dług publiczny i deficyt - pojęcia pozytywne czy negatywne? Zależy od okoliczności w jakich powstają i na co przeznaczane są pieniądze.

dlugpubliczny.org.pl - 780 mld zł

WYKŁAD 4

Struktura Walutowa:

• PLN 74%

• EUR 18%

• USD 4%

• Inne 4%

Znaczenie Skarbowych Papierów Wartościowych (SPW) w zadłużeniu:

• Skarbowe Papiery Wartościowe 95%

• Obligacje 66%

• Bony Skarbowe 5% (!)

• Obligacje oszczędnościowe 1%

• Euroobligacje 23%

• Kredyty 5%

• Zapadalność 4,21 roku

• W latach poprzednich (4,23) (4,3) (3,9)

Okresy emisji SPW - rynek krajowy

• 2, 3, 4, 5 lat

• 7, 10, 12, 15 lat

• 20 lat - 4% zadłużenia

• 30 lat (wprowadzone w 2007 roku - 0,4% zadłużenia)

Ryzyka makroekonomiczne a dług państwa

• Efekt wypierania podmiotów prywatnych z rynku kapitałowego

• Bariera popytu na papiery wartościowe (ile rynek może wchłonąć)

• Wzrost stóp procentowych

• Płynność budżetu (terminy emisji: krótkoterminowe - bony skarbowe; długoterminowe)

Przykłady emisji

• 2006 - 4-letnia oszczędnościowa

• % = inflacja + marża

• I okres odsetkowy: Inf + 3,80 = 4,50% (2011: 1,90 = 4,5%)

• Następne okresy: Inf + 2,25 = (2011: 2,5)

• Obrót giełdowy?

• Nie, w miejscu gdzie je kupiłeś i to za 1 zł (cena w 2011: 2 zł)

• 2006 - 10-letnia oszczędnościowa (EDO) (!)

• % = inflacja + marża

• I okres odsetkowy: Inf + 4,05 = 4,75% (2011: 2,65 = 5,25)

• Następne okresy: Inf + 2,25 = (2011: 3,00)

• Obrót giełdowy?

• 1 zł (2011: 2zł)

• 10.2009 - 2-letnia oszczędnościowa (DOS)

• % = stałe

• % = 4,75 (2011: 4,5)

• Obrót giełdowy?

• 1 zł (2011: 1 zł)

Kolejna obligacja: TZ - Trzyletnia Zmienna

• Formuła %

• WIBOR 6-miesięczny x 0,93

• Odsetki płatne co pół roku

• Ostatnia emisja w grudniu 2010

Obligacje KFD (Krajowy Fundusz Drogowy) (BGK) - faza I 2009

• Oszczędności budżetowe: redukcja 10 mld PLN przeznaczonych na drogi

• Finansowanie luki w zakresie inwestycji drogowych: obligacje KFD (BGK): 7,3 mld PLN

• Dlaczego: takie zadłużenie nie jest ujęte w statystyce sektora finansów publicznych

• Kolizja z obligacjami skarbowymi (!)

• Warunki sprzedaży obligacji KFD zatwierdza Minister Finansów (eliminacja konkurencji cenowej)

• Sprzedaż emisji obligacji na raty (eliminacja nadmiernej podaży)

• Sierpień 2009: sprzedaż I transzy 600 mln PLN (całość 7,3 mld PLN)

• Wyższy spread: 40 pkt bazowych

Obligacje KFD (BGK)

• obligacje Krajowego Funduszu Drogowego (BGK) łącznie 2009-2011: ok. 23 mld PLN

NIESKARBOWE PAPIERY DŁUŻNE

• Wartość - 60 mld PLN

• KPD (Krótkoterminowe Papiery Dłużne) - 12 mld PLN (najczęściej 90 dni zapadalności)

• Obligacje - 48 mld PLN

• Przedsiębiorstwa - 15 mld PLN (ok. 100 emitentów)

• Banki - 25 mld PLN (ok. 20 emitentów)

• Samorządy - 8 mld PLN (ok. 440 emitentów)

WYKŁAD 5

Asymetria rynku instrumentów dłużnych

• SPW - 600 mld PLN

• NPD - 45 mld PLN

Dynamika rynku nieskarbowych instrumentów dłużnych

• 2006 - 32 mld PLN

• 2007 - 43 mld PLN

• 2008 - 45 mld PLN

• 2009 - 48 mld PLN

• 2010 - 60 mld PLN

Nabywcy NPD:

• Kto kupuje?

• Banki - 31% (spadek z 40%)

• Przedsiębiorstwa - 26% (wzrost z 15%)

• Fundusze Inwestycyjne - 17% (wzrost z 13%)

• Fundusze Emerytalne - 10% (wzrost z 4%)

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe - 5%

• Zagranica - 6% (spadek z 10%)

• Inne

Banki - Organizatorzy emisji NPD

• 5 największych banków kumuluje 90% emisji (ING, BH, PKO SA, BRE, PKO BP)

Przykłady emisji:

Samorząd Baza odsetkowa Wartość (mln PLN)

Poznań T52 500

Płock T52 50+40

Gubin T52 1

Kluczbork Wibor1Y 3,5

Kościerzyna T26, T52 1,5

Gdynia T52 206

Chełm Wibor6M 20

Elbląg Wibor3M 1,8

Największe emisje komunalne

• Poznań 3 emisje 500, 125, 125 mln PLN

• Gdynia 206 mln PLN

• Bydgoszcz 3 emisje 144, 288 mln PLN (72)

• Rybnik 124 mln PLN

• Lublin 100 mln PLN

• Wojew. Dolnośląskie 100 mln PLN

• Kraków 300 mln PLN (+3 x 50 mln PLN)

• Warszawa 4 mld PLN

• Białystok 200 mln PLN

Najmniejsze emisje komunalne

• Dolice 1 mln PLN

• Kartuzy 0,7 mln (ale jeszcze mają 6 innych)

Kujawsko - pomorskie

Bydgoszcz 72, 144, 288 (4-17 lat)

Grudziądz 25+64 mln PLN (2-11 lat)

Świecie 31 mln PLN

Solec Kujawski (6 emisji) 5 mln PLN

Brodnica (3 emisje) 21 mln PLN (3-6 lat)

Toruń - czołowy nieemitent

Nowe emisje 2010:

Brodnica 12 mln PLN 4-9 lat

Brodnica gmina 3,1 mln PLN 10 lat

Bydgoszcz

Grudziądz

Toruń - powiat

Włocławek:

• Emisja na dofinansowanie: inwestycji unijnych, modernizacja drogi nr 1

• Kwota: 265 mln PLN

• Termin: 2009-2026 (4-15 lat)

Jaktorów (koło Warszawy)

• 26 transz

• Zapadalność 1-14 lat

• Wartość transz od 100 tys. do 200 tys. PLN

• Ogółem: 3 mln PLN

• Tylko w 2009: 9 serii

Najnowsze

• Warszawa program 4 mld (obecnie 8 emisji)

• Kraków 300 mln PLN

• Białystok 200 mln PLN

• Gdańsk 100 mln PLN

• Powiat Toruń 5,5 mln PLN (10 lat)

Kraków - historia i współczesność:

• Euroemisje 1998r.

• Kraków 300, 50, 50, 50 mln PLN

• 4 emisje - 4 banki (PKO BP, BOŚ, DB, GBW)

Znaczenie emisji komunalnych w finansowaniu JST

• Kredyty bankowe - 85%

• Papiery wartościowe - 15%

• Ale: Dolny Śląsk, Wielkopolska i Opolskie od 25 do 44%!

• Główne powody braku emisji JST: brak wiedzy, dostęp do kredytów, skomplikowane procedury

Kto kupuje emisje komunalne?

• Banki 86%

• Fundusze inwestycyjne 3%

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe 6%

• Zagranica 2% (spadek z 10%)

Przedsiębiorstwa komunalne

• MWiK (Miejskie Wodociągi i Kanalizacja) Bydgoszcz do 19 lat Wibor6M - program 600 mln (BH i PeKaO SA)

• MPK (Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne) Łódź (2E) 23 lata W1Y 106 mln (166 - cały program emisji)

• Bialskie WiK (3E) 2-7 lat W3M 6 mln

• ZKM Gdańsk 220 mln PLN

• MZK Pabianice 3 lata W3M 10 mln

Ryzyko inwestycyjne: przedsiębiorstwo a JST (jednostek samorządu terytorialnego):

• Aspekt ekonomiczno - finansowy

• Aspekt społeczny

• Aspekt polityczny

• Efekt: zakłócenia racjonalności gospodarowania

• Bankructwo Gminy? Miasta? - przepisy nie przewidują

• Wizerunek inwestora? - narażona renoma

Problemy rynku obligacji samorządowych

• Ryzyko inwestycyjne

• Brak płynnego rynku wtórnego

• Emisje niepubliczne i publiczne (Poznań, Rybnik, Wojew. Dolnośląskie)

• Konkurencja obligacji skarbowych

• Rozwiązanie(?):

• Credit Rating

• Catalyst - GPW

• Idea emisji skumulowanych (zbiorcza emisja obligacji dla kilku JST)

• Emisje Euroobligacje Komunalnych

Euroobligacje komunalne:

• Kraków 1998 i 2000

• Warszawa - do 2009 żadnych emisji, nawet krajowych

• Kwiecień 2009 - emisja euroobligacji 200 mln EUR

Obligacje prywatne - przedsiębiorstwa

Przykłady:

• KGHM 500 mln PLN (konsorcjum 3 banków)

• Polkomtel 1 mld PLN (7 dni - 5 lat)

• Lotos Asfalt 300 mln PLN (3 dni - 5 lat)

• PKN Orlen 5 emisji (2 mld PLN)

• PGE 1,5 mln PLN

• Energa Operator 850 mln PLN

• PGNIG 3 mld PLN (1 miesiąc - 3 lata)

• Sygnity 100 mln PLN

• Amvest (Pizza Hut, Burger King) 150 mln PLN

• Park Wodny Sopot 13 mln PLN

• Wólczanka 20 mln PLN

• Hochland Polska 10,2 mln EUR

• IKEA 250 mln PLN

• Impel 10 mln PLN

• Autostrada Wielkopolska (3,3 mld) (do 37 lat)

• Sphinx Polska 50 mln

• Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki 13 mln

• Empik 25 mln

Wykład 6

• PKP 4 emisje - 7-10 lat - T52 - 2,5 mld PLN

• PKP Intercity 300 mln PLN

• Strzelec 5 lat - 7,3% - 15 mln PLN (druga emisja) 5 lat - W6M - 30 mln PLN

• charakteryzowała się zmianą profilu działalności

• Kolej Jaworzyna Krynicka 1-8 lat - stopa bazowa PKO BP +2,5%

• TVN (3 emisje) 5 lat - W6M - 1 mld PLN - (PeKaO, BRE, BH)

• BOT Elektrownia Turów 2,5 mld PLN

• Kopalnia Węgla Brunatnego "Konin" 12 emisji na 135 mln PLN

• Centrum Haffnera 10 mln PLN

• NZOZ Mikulicz 1,8 mln PLN

• Can Pack 530 mln PLN

• Żywiec 500 mln PLN

Przykłady - nowe 2009-2010 Infrastrukturalne

• Lotnisko w Gdańsku 195 mln PLN

• PP Porty Lotnicze 240 mln PLN

• PKP 400 mln PLN

• Zarząd Morskich Portów Szczecin - Świnoujście 155 mln PLN

Kto kupuje korporacyjne:

• Banki 24%

• Przedsiębiorstwa 37%

• Fundusze inwestycyjne 16%

• Fundusze emerytalne 9%

• Zagranica 6% (spadek z 12%)

Bruce Willis - Wódka - Obligacje

• Belvedere i marka „Sobieski”

• Bruce Willis „twarzą” wódki „Sobieski”

• Kontrakt 4-letni, Europa - Chiny, 16 mln USD

• Właściciele obligacji zaniepokojeni

• Od „Reklamowania” do „Zarządu” - Bruce kupuje akcje (bodajże do 5%)

Catalyst (od 30.09.2009)

• 02.2011 - 50 emitentów, 140 emisji (serii), wartość emisji 22 mld PLN

• MCI Management - spółka zarządzająca obligacjami podwyższonego ryzyka

• BGK - KFD (Krajowy Fundusz Drogowy)

• EBI (Europejski Bank Inwestycyjny)

• Bank Polskiej Spółdzielczości

• BRE Bank Hipoteczny

• Poznań

• Warszawa

• BS BPS Sanok

• Ostrów Wielkopolski

• Rybnik

• Zamość

• Tczew

• Gant Development

• Skarb Państwa

Trudne emisje:

• Stocznia Gdynia 7,4 mln - tyle udało się sprzedać (200 mln - program emisji)

• Telewizja Familijna 117 mln PLN

• Lehman Brothers 15 mln USD - tylko w Polsce

• sprzedawane przez BH

• jednostkowa cena 100 tys. $

• dla VIPów - 129 klientów w Polsce

Obligacje niewykupione:

• Apexim 3 lata - 6% - 5,5 mln PLN

• Mostostal Gdańsk 3 lata - W6M + 0,5% - 30 mln PLN

• Semax emisja 2008 - 9% - ok. 11 mln PLN

Obligacje prywatne - banki

Przykłady - listy zastawne:

• BRE Bank Hipoteczny (kilkadziesiąt E) 3,5 mln PLN, 100 mln EUR, 100 mln USD

• 2010: 6 mld PLN

• BPH Hipoteczny (kilka E) 3,3 mld PLN

• Śląski Bank Hipoteczny 300 mln PLN

Przykłady:

• BGK program 5 mld PLN

• Noble Bank 350 mln (500 mln)

• BPH 6 mld PLN

• Bank Millennium 2 mld PLN

• Bank Polskiej Spółdzielczości 150 mln PLN

• PKO BP 1,6 mld PLN

• Projekt spółdzielczych banków zrzeszonych w BPS (zrzesza 350 banków)

• 60 banków spółdzielczych wyemituje obligacje poprzez BPS

• Wartość 250-500 mln PLN

• BS Piaseczno 5 mln PLN

• BS Piątnica 4 mln PLN

• Toyota Bank 500 mln PLN

• VW Bank 46 mln PLN

Zagraniczne Banki:

• EIB 5-20lat - 3 emisje - (3 mld PLN)

• KBC Bank 20 mln PLN

• Bank Austria Creditanstalt (BACA) (2E) - 5-10 lat - (1 mld PLN)

Obligacje szczególne

High Yield Bonds (wysoko dochodowe, duże odsetki)

Cechy:

• Credit rating - spekulacyjny (bardzo niski poziom) lub brak oceny

• Wysoka rentowność

Emitenci

• Rising stars (bardzo obiecujący, pracują w wysokodochodowych branżach-branża medialna)

• Fallen angels (junk bonds) (obligacje śmieci, propozycja w

Catastrophe Bonds (CAT Bonds)

• Cel: reasekuracja przed nadmiernymi stratami spowodowanymi przez zjawiska katastroficzne

• Zdarzenia naturalne lub zawinione przez człowieka

• Emitenci: firmy reasekuracyjne z biznesu ubezpieczeniowego

• Zalety dodatkowe:

• przeniesienie ryzyka poza sektor ubezpieczeniowy

• pozyskanie finansowania spoza sektora ubezpieczeniowego

• Warunki finansowe:

• Wyższe odsetki dla inwestorów

• W przypadku katastrofy:

• obniżenie lub utrata odsetek

• opóźnienie wypłaty odsetek lub kapitału

• utrata części kapitału

• utrata całości kapitału

• Parametry katastrofy:

• Konieczna precyzja określenia zdarzenia ubezpieczeniowego (trigger event)

• Siła wstrząsów

• Prędkość wiatru

• Zdarzenia o prawdopodobieństwie mniejszym niż 1%

• Zdarzenia praktycznie nieprzewidywalne

• Problemy z wyceną obligacji

• Przykłady:

• Obligacje Parametric Re:

• Trzęsienie ziemi w regionie tokijskim o sile 7,2 w skali Richtera lub większej obniża wartość kapitału i odsetek o 40%

• Obligacje USA inc. Catastrophe:

• Jeżeli jakikolwiek huragan pomiędzy stanem Maine a Teksasem wyrządzi szkody o wartości co najmniej 1,5 mld USD

• Utrata 100% wartości obligacji

• Pierwsza krew:

• Obligacje Kamp Re

• Emitent: Zurich Financial Service's U.S.

• Huragan Katrina - 2005

• Próg strat przekroczył 1 mld USD

• Inwestorzy: utrata kapitału

Wykład 7

Obligacje strukturyzowane

Produkty Strukturyzowane:

DB - magiczna trójka (DB -Deutche Bank)

• Akcje - DJ Euro Stoxx 50 (Europa)

• Akcje - S&P 500 (USA)

• Akcje - Nikkei 225 (Japonia)

• Akcje - WIG 20 (Polska)

• Rynek Towarowy - Miedź (LME)

• Rynek Towarowy - Aluminium (LME)

• Rynek Towarowy - Ropa naftowa (West Texas)

• Nieruchomości - EPRA Index (akcje spółek europejskiego rynku nieruchomości - European Real Estate Index - FTSE)

• Rynek Pieniężny - Wibor1W

DB Magiczna Trójka - warianty portfeli

Agresywny Zrównoważony Ostrożny

DJ Euro Stocks 15% 10% 5%

S&P500 15% 10% 5%

Nikkei 225 15% 10% 5%

WIG 20 15% 10% 5%

Miedź 5% 3,33% 3,33%

Aluminium 5% 3,33% 3,33%

Ropa naftowa 5% 3,33% 3,33%

FTSE EPRA 15% 10% 10%

Wibor 1W 10% 40% 60%

Rynek towarowy ma nas tylko zmylić, ponieważ jego udział jest znikomy. A zarobić można tylko 5%.

Deutche Bank WIG 20 - kolejny produkt

• Rentowność - wzrost WIG 20

• Termin - 3 lata

• Gwarancja kapitału - TAK (ważna 30.11.2009 w dniu wykupu)

• Współczynnik partycypacji 70% (cena za gwarancje?) - gdy instrument zarobi, to 70% zagarnia bank, a resztę klient

• Rynek obrotu - GPW

Bank Handlowy i obligacje Lehman Brothers

• Obligacje strukturyzowane

• Poszkodowani: 229 osób na 15 mln USD (inwestują od 100 tys. PLN)

• Credit Rating A+ (bezpieczny papier wartościowy)- prawdopodobnie źle został oceniony, credit rating posiada swoje formuły, które są objęte tajemnicą firmy

• Hasło: „obligacja”

• BH kwalifikuje obligacje jako: niskie ryzyko

• Segment: Private Banking & Wealth Management

• BH jest tylko dystrybutorem

• Emitent: Lehman Brothers Treasury Co.BV

• Gwarant: Lehman Brothers Holding Inc.

• Emitent i gwarant to powinny być dwie różne instytucje, a Lehman Brothers nawet nie pofatygował się aby zmienić nazwę, by nie utożsamiać tych firm.

• BH na bieżąco informuje klientów o procesie upadłościowym w USA i Holandii

• W RFN podobnie

• 1.2010 - BH proponuje 60% zwrotu wartości inwestycji ( w odpowiedzi na pozew klientów)

Pozyskiwanie kapitału w okresie kryzysu

- kredyt bankowy?

- emisja akcji?

- Private Equity?

- emisja obligacji?

Next-11 / Benefit N-11

• Wybrane państwa o interesującym potencjale

• Partycypacja 71-82%

• Termin 2 lata

• Kwota: 5.000 PLN

• Ochrona kapitału 80%

• Bangladesz

• Egipt

• Filipiny

• Indonezja

• Iran

• Korea Południowa

• Meksyk

• Nigeria

• Pakistan

• Turcja

• Wietnam

Obligacje podsumowanie

Klasyfikacja obligacji:

• Typ emitenta - prywatne (nie skarbowe) / skarbowe - publiczne (skarb państwa, samorządy)

• Zasięg emisji: krajowe, międzynarodowe

• Typ oprocentowania - ze stałym % (i zero kuponowe-liczone na bazie dyskonta) / ze zmiennym %

• Ale: KURS OBLIGACJI: wszystkie obligacje są zmienne (co do swojej wartości)

• Zmiana %: ze stałego na zmienne, ze zmiennego na stałe

• Okres obiegu: krótko-, średnio-, długoterminowe

• Rodzaj waluty - jednowalutowe, dwuwalutowe, opcja wyboru waluty

• Płatność odsetek - okresowo, przy wykupie, reinwestowane

• Typ wykupu - wykupywane jednorazowo, losowo, bez wykupu

• Możliwość zamiany na: akcje emitenta, inne akcje, obligacje emitenta, inne obligacje, inne aktywa

• Forma - materialne, niematerialne

• Data wykupu - określona, nieokreślona

• Zamienne (na emitenta inne), wymienne (np. na inne akcje)

• Ze względu na zabezpieczenie: całkowite, częściowe, bez zabezpieczenia (standing? ocena credit rating?)

• Ze względu na przedmiot zabezpieczenia - hipoteka, zastaw, gwarancja

• Typ nabywcy: osoba fizyczna, osoba prawna

• Konstrukcja: klasyczne, strukturyzowane

Komu spłacono obligacje przedwojenne

• USA

• Szwecja

• Szwajcaria

Czynniki ryzyka - inwestowanie w obligacje:

• Ryzyko braku wykupu (ryzyko spłaty)

• Ryzyko walutowe

• Ryzyko stopy procentowej

• Ryzyko kursu obligacji

• Ryzyko płynności (losowanie, brak rynku wtórnego)

• Ryzyko niższego przychodu (niższa marża, opłaty manipulacyjne, konstrukcja)

• Ryzyko zmiany statusu emitenta

• Ryzyko spekulacji (zbijanie kursu, pompowanie kursu)

• Ryzyko inflacji

• Ryzyko asymetrii informacji

• Ryzyko obiektywne: wynika z uwarunkowań rynkowych (np. ryzyko stopy procentowej ryzyko walutowe)

• Ryzyko własne: wynik a z intencji emitenta i konstrukcji obligacji, a także z jego sytuacji finansowe

Wykład - 04.04.2011

EUROOBLIGACJE

Obligacja wyemitowana na rynek międzynarodowy

bądź

Swobodnie zbywalne instrumenty dłużne na okaziciela, których emisji i gwarancji dokonują międzynarodowe syndykaty banków uniwersalnych oraz banków inwestycyjnych, a nabywcami są inwestorzy mający siedzibę poza krajem, w którego walucie emisja jest wyrażana…

To jest zła definicja

Euroobligacja - nazwa historyczna

• W latach 60. w USA zniechęcano do inwestowania w zagraniczne obligacje emitowane w USD

• Efekt: pojawiły się emisje obligacji w USD emitowane poza USA - początkowo w Europie

• Stąd nazwa: euroobligacje

Typowe błędy!

• Euro - bo waluta

• Euro - bo emitent

• Euro - bo inwestor

Rola Euroobligacji:

• Powszechny instrument zaciągania długu na międzynarodowym rynku finansowym

Segmenty walutowe Euroobligacji:

• Eurodollar bonds

• Euro - euro bonds

• Eurosterling bonds

Rozwój rynku Euroobligacji (w mld $)

• 1963 - 0,16

• 1990 - 200

• 2000 - 6000

• 2008 - 23000

Ryzyko globalnych inwestycji finansowych (credit - rating)

Polskie emisje Skarbowe

Pierwsze emisje:

• Uregulowanie zadłużenia PRL

• Plan Brady'ego

• „Brady” 1994 - 7,8 mld USD na 20 i 30 lat

Pierwsze emisje rynkowe;

• 1995 - USD i DEM

Euroobligacje w finansowaniu polskiego zadłużenia;

• 1995 0,4%

• 1996 0,6%

• 1997 1,3%

• 2001 2,4%

• 2003 8,4%

• 2008 17,7%

• 2009 22%

• 2011 23%

Przykłady euroobligacji skarbowych - 41 emisji:

Euroemisje rządowe:

• EUR 14 emisji

• USD 8 emisji

• JPY 12 emisji

• CHF 7 emisji

• GBP 1-2 emisja

Przykłady Euroemisje skarbowych:

• JPY 25000 mln 2003 7 lat 0,84%

• JPY 50000 mln 2004 5 lat 1,02%

• USD 100 mln 1997 20 lat 7,75%

• EUR 500 mln 2005 50 lat 4,25%

2009:

• Maj 2009

• 250 mln EUR

• Popyt - 1,2 mld EUR

• Podniesienie wartości do 750 mln

• Okres 5 lat

• Wrzesień 2009

• 750 mln CHF

• % = 3

• 5 lat

2010:

• 01.2010

• 1 mld EUR

• Popyt: 7,5 mld EUR (chętnych 360 instytucji finansowych)

• Podaż ostatecznie: 3 mld EUR

• % = 5,25

• Spread: 148 pkt bazowych

• 15 lat

• Irlandia spread: 170 pkt bazowych

2011:

• 01.2011

• Chiny kupują polskie euroobligacje EUR za 100 mln euro

• Bank of China - kupujący

• 01.2011

• Emisja 18 mld JPY

• 3%

• 15 lat

• 02.2011

• Emisja 250 mln CHF

• 2,75%

• 5 lat

Wnioski z emisji euroobligacji skarbowych:

• Uwagi nt. euroemisji:

• Dywersyfikacja walutowa (także rynkowa) - zaleta

• Transzowanie emisji - zaleta

• Credit - rating - zaleta

• Non - deal road - show

• Ceny emisyjne 983,00 - 1060,00 (dyskonto, premia)

• % stałe i zmienne (częściej stałe)

• Zmienne: FRN (Floating Rate Notes)

• Libor 3M, Libor 6M

• Nominały: 1 000, 10 000, 100 000 - zalety

Wykład - 11.04.2011

Euroobligacje Eurolandu - Luty 2009

Uwagi na temat euroemisji Eurolandu:

• 12.2010 - temat wraca

• plan emisji 6-8 mld euro

• docelowo nawet 440 mld w ramach Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej

• luty 2011 emisja 5 mld euro - popyt 40 mld euro

• ale niepłynne

• zalety: nowy benchmark, rywalizacja z USA i $

• wada: "efekt wypchania" (co z emisjami PIIGS, ale także Polski)

• Stanowisko Niemiec

• Grecja BB+ Spread +9,02%

• USA AAA Spread 0,00%

• Niemcy AAA Spread -0,14%

Brazylia:

• 2001 zadłużenie RP wobec Brazylii - 3,32 mld USD, termin spłaty 2009

• Brazylia potrzebuje kapitału

• Propozycje:

• Sekurytyzacja (brazylijska emisja pod polski credit rating)

• Wykup przez Polskę za gotówkę

• Polska wykupi 3,32 mld USD za 2,46 mld USD

• Finansowanie pomostowe NBP

• Efekt: 860 mln USD zostało

Stołeczne królewskie miasto Kraków:

• 1998 - 66 mld DEM

• 2000 - 34 mln EUR

Euroemisje samorządowe Warszawy

• 04.2009 200 mln EUR 5 lat 6,875 cradit rating A2

• Spread w relacji do obligacji “Bund”

• Rządowe 355 pb

• W-wa 466 pb

Euroobligacje prywatne:

• Bank Millenium 80 mln EUR 2001 10lat Eurvibor6M +2,75%

• Polkomtel 1 mld EUR

• PKO BP emisja 800 mln EUR

• Złomrex 170 mln EUR 2007 7 lat 8,5%

• PGNiG

• Emisja 2001-2006

• Wartość pierwotna 500 mln EUR

• Wartość skorygowana 800 mln EUR

• Nadmiar 300 mln EUR 6,75% trigger rating

• Efekt Nadmierny i kosztowny dług

• Rozwiązanie Wcześniejsza spłata

• Zły koniec

• TVN - najnowsze euroobligacje TVN

• Emisja 11.2009

• Wartość nominalna 405 mln EUR

• Wartość emisyjna 399,7 mln EUR

• Termin 8 lat

• Status Niezabezpieczone

• Rynek Giełda Luksemburg

• Oprocentowanie 10,75%

• Opcja call - emitent może w każdym momencie wezwać inwestorów do natychmiastowego pozbycia się obligacji

Emisje zagraniczne

• Czechy

• Czechosłowacja 1990 2 euroemisje

• Republika Czeska 1993 I emisja 375 mln USD

• Miasto Praga 1994

• CEZ 2006 500 mln EUR 5 lat

Cel: zakup elektrowni i spółek dystrybucyjnych (m.in. w Polsce)

• Węgry

• 1990 13 emisji

• 2005 - MOL 750 mln EUR 10 lat

• Rosja

• ZSRR 1990 4 emisje

• Rosja 1995 1 mld USD

• St. Petersburg 1996 300 mln USD

• Koleje Rosyjskie(syberyjskie) 2006 5 mld USD

• Bank Zenit 2006 200 mln USD

• Gazprombank 2008 500 mln CHF

• Issue Managers: Merrill Lynch, Barclays, Citigroup, Credit Suisse, UBS

• Nieobecna od 2000

• Aktualne plany pozyskać 18 mld USD

Euroobligacje niespłacone

• Argentyna 2002

• Propozycje:

• 20 mld USD pozostaje do wpłaty wierzycielom zagranicznym

• Jak zmusić Argentynę do zapłaty?(majątek publiczny)

• Propozycja: 38 centów za 1 USD

• Zwrot przez 41 lat

Argentyna - powtórka 2010?

• 01.2010 - Argentyna potrzebuje 2-7 mld $ na wykup obligacji

• Prezydent Argentyny wzywa prezesa BC do przekazania 6,5 mld $ z rezerw dewizowych

• Prezes odmawia

• Prezydent zwalnia prezesa

• Czy to jest legalne?

• cdn

• W Argentynie w ciągu 75 lat zmieniło się 55 prezesów BC

Nazwy emisji:

• Bulldog

• Rembrant

• Yankee

• Matador

• Dragon (Azja, ale w $)

• Panda

• Kiwi (Nowa Zelandia)

• Matilda, Kangaroo

• Samurai, Geisha, Shogun

Wybrane emisje zagraniczne:

• Crysler (A+) 1997-2097 500 mln $

• Disney (A) 1993-2093 300 mln $

• Kto to kupuje?

• Chiny (BBB) 1996-2096 100 mln $

Na rynku liczy się :

• bezpieczeństwo

• płynność

• rentowność

Chiny - CNY (chinska waluta)

• Emisje w CNY

• ok. 30 emisji

• Hongkong "dim sum"

• Azjatycki Bank Rozwoju - emitent

• MCDonald's 200 mln CNY

• Unilever 130 mln CNY

• Cel: zdobycie przychylności w Pekinie, który promuje CNY jako walutę rezerwową

Wykład - 18.04.2011

CRADIT RATING (to jest konik L. Dz.)

Procesy:

• Standaryzacja kapitału (papiery wartościowe)

• Standaryzacja ryzyka (credit rating)

Książka Dziawgo jest w bibliotece.

Jak oceniać ryzyko?

• Samodzielnie?

• Ktoś inny oceni ryzyko?

• Jak w bajce:

• Za nas

• Dla nas

• Za darmo

Definicja credit - ratingu:

• System oceny i klasyfikacji ryzyka inwestycyjnego

• Względna miara ryzyka

• Porządkowanie ryzyka niewypłacalności

• Pomocny w ustalaniu rentowności

• Regulacje prawne - miara poziomu bezpieczeństwa inwestowanych środków finansowych

Wprowadzenie:

Uniwersalna miara poziomu ryzyka inwestycyjnego, pozwalająca porównywać wiarygodność finansową podmiotów z różnych rynków finansowych

Credit - rating:

• Inwestor: redukuje możliwość podjęcia błędnej decyzji

• Emitent: redukuje koszt pozyskania kapitału

Mechanizm działania Credit - Rating

EMITENT:

• Ocena credit ratingu informuje o skali ryzyka

• Wyższa ocena = mniejsze ryzyko

• Mniejsze ryzyko = niższe odsetki

• Niższe odsetki = niższy koszt długu

Płatność:

• Kto płaci za Credit Rating? - płaci emitent

• Ryzyka związane z płatnością

Skala ocen (i komentarz):

• A - jest wypłacalny (są wyjątki); ryzyko minimalne

• B - w przypadku poważnych zewnętrznych zadłużeń, emitent może mieć kłopoty z terminowa obsługą długu; ryzyko akceptowalne

• C - wystarczy małe zadłużenia, aby dług nie został spłacony; wysokie prawdopodobieństwo nie obsłużenia długu; ryzyko szczególne

• D - inwestujesz na własne ryzyko, podmiot upadłościowy; strata

• Poziom inwestycyjny:

• Od A do B

• Poziom spekulacyjny

• Od C do D

Konkurencja w regionie (Moody's)

• Białoruś B1

• Słowacja A1

• Węgry Baa1

Road - show Emitenta (PKN Orlen) 5 kluczowych informacji:

• Przedmiot działalności

• Model biznesowy

• Wyniki finansowe

• Struktura Akcjonariuszy

• Ocena credit rating

Agencje Credit - Rating (znać!!!):

• FitchRatings

• Moody's Investors Services

• Standard & Poor's

Moody's:

• 100 państw

• 11.000 firm emitujących papiery dłużne

• 25.000 jednostek z finansów publicznych

• 70.000 transakcji structured finance

Działalność Agencji Credit Rating:

• UK - oni mieli wcześniej Fitcha

• Niemcy

• Polska - CERA (Central European Rating Agency)

Brak gwarancji, brak odpowiedzialności:

• Credit-rating jest przedstawiany jako forma ochrony inwestora, ale nie jest on gradacją, że inwestor nie poniesie straty

• Agencja nie ponosi odpowiedzialności za adekwatność przyznanej oceny, traktując siebie jako część mediów - i stąd wynika jej prawo do publikowania swoich opinii, którymi uczestnicy rynku nie muszą się jednak sugerować, ani tez uwzględniać ich w procesie inwestowania

• Dysonans pomiędzy ogromnym i rosnącym wpływem agencji credit-ratingu na rynek finansowy, a znikomą skalą ich odpowiedzialności

• Dobrze płatna praca, w której można się mylić i nie ponosi się odpowiedzialności

Credit rating dla POLSKI

• Moody's A2

• S&P's A-

• Fitch A-

Credit rating w Polsce (International):

• Bank Millenium A-

• BOŚ BBB

• PKN Orlen BB+

• PGE BBB+

• Bank Pekao A-

• BRE A

• Getin Bank BB

• Warszawa A2 (Moody's) AAA (krajowy)

• Gdańsk BBB+

• Wrocław BBB+ A+

• Białystok BBB A

• Katowice A-

• Bydgoszcz BBB A

• Szczecin BBB+

• Toruń (8.11.2010) BBB A

Na poziomie country level:

• Orbis BBB+

• Ostrów Wielkopolski A-

• Rybnik A

• Opole BBB

• Olsztyn BBB+

Wykład - 09.05.201

ENRON - Standard & Poor's

• 16.10.2001: BBB+

• 01.11.2001: SEC twierdzi, że nie ujęto w bilansie Enrona od 1998r. strat spółek zależnych na 600 mln USD.

• Dynegy publicznie potwierdza, że prowadzi rozmowy w sprawie połączenia z Enronem.

• 09.11.2001: BBB- Negative

• 19.11.2001: ratings trigger; Enron informuje, zgodnie z obowiązującymi przepisami, że 690 mln USD nie będących w posiadaniu banków ze względu na obniżenia ratingu może zostać przedłożone do szybszego wykupu do 26.11.2001 (z 2003r.). Nie spowodowałoby to bankructwa, ale istotnie odbiłoby się na płynności firmy. Enron negocjuje z bankami.

• 21.11.2001: Dynegy informuje o połączeniu z Enronem (tzw. merger status)

• 28.11.2001: B- Developing

• 30.11.2001: CC Negative

• Po ujawnieniu kłopotów z płynnością, nie osiągnięcia porozumienia z bankami i wątpliwością, czy Dynegy będzie chciał przejąć coś tak obciążonego długami. S&P's sugeruje, że bardzo prawdopodobne będzie wystąpienie Enrona do sądu (sądowa ochrona bankructwa).

• 02.12.2001: Enron zwraca się do sądu o ochronę bankructwa.

• 03.12.2011: D

• 03.2002: ogłoszenie przez sąd bankructwa Enrona

Inne fakty o Enronie:

• Znaleźć pretekst, aby przerwać dostawy prądu do Kalifornii

• Fundusz emerytalny" z 348.000 USD do 1.200 USD (zakaz sprzedaży akcji dla pracowników) (nie dotyczył jednak menedżerów)

ENRON - w ciągu miesiąca credit rating:

• Zbyt optymistyczny na początku

• Nie nadążał za tempem wydarzeń

• Może być gwałtownie i szybko zmieniany w dół ( w górę nie robi się tego ze zwykłej przezorności)

Lehman Brothers Holdings Inc.:

Moody's

• Stopniowe podnoszenie ratingu z Baa1 do A1 (w przeciągu 4 lat)

• W 2008 potwierdzenie oceny A1 - perspektywa stabilna

• 9 czerwca 2008 A1 - perspektywa negatywna

• 13 czerwca 2008 potwierdzenie A1/Prime 1, lista obserwacyjna - możliwe w dół

• 17 lipca 2008 A2 - perspektywa negatywna

• 10 wrzesień 2008 potwierdzenie A2, lista obserwacyjna - kierunek zmian niepewny

• 15 wrzesień 2008 z A2 na B3/Non Prime - bankructwo

• 8 grudzień 2008 odebranie ratingu - nie żyje

Inne problemy

• Lato 2007r.- kryzys „sub-prime” i odwołanie prezesa S&P - Kathleen Corbet

• Komisja Europejska krytykuje agencje Credit Ratingu

• Citigroup: odwołanie prezesa z powodu strat - następny dzień - redukcja ratingu

Wybrane aspekty kontrowersyjne:

• Split rating

• podzielenie w ocenach w obrębie różnych agencji (jedna daje A druga B)

• musimy podawać niższy rating z dodatkowymi uwagami o wyższym (zasady rachunkowości)

• Kraj a rezydent

• żaden podmiot z Polski nie może mieć wyższego credit ratingu niż państwo

• agencje odchodzą od tej reguły (ceilings raiting)

• teraz wyższą ocenę dostaniesz jeśli masz podmiot, o wyższej nocie, który udzieli ci gwarancji

Credit rating:

• istotne znaczenie na rynku finansowym

• znajomość zalet

• przepisy prawne kreują rynek

• świadomość niedoskonałości

Niedoskonałość credit ratingu

• W wyniku codziennego posługiwania się ocenami credit ratingu w procesie inwestowania na rynku, a także w wyniku zaadoptowania credit raingu w przepisach prawnych związanych z poziomem bezpieczeństwa dokonywanych inwestycji, na rynku dość mechanicznie i bezkrytycznie wykorzystuje się to narzędzie.

Tajemnica handlowa

• Nie mamy dokładnych algorytmów wystawiania ocen przez agencje

Credit rating a sprawa Polska:

• Maj 2010

• Komisja Finansów Publicznych Sejmu RP wnioskuje w toku prac nad nowelizacją ustaw finansowych, aby agencje credit-ratingu podlegały KNF

• Ministerstwo Finansów popiera wniosek

KRÓTKOTERMINOWE PAPIERY DŁUŻNE

Krótkoterminowe papiery dłużne KPD

• Są emitowane do 1 roku

• Odpowiednik CP's (Commercial Papers)

• Najmniejszy nadzór ze strony KNF ponieważ przy emisji KPD tylko się informuje KNF że coś takiego jest

Emitenci KPD

• Ericsson

• Shell

• BMW

• i cała reszta

Ewolucja KPD

• Początkowo: emitenci w beznadziejnej sytuacji firmy, które nigdzie nie mogą zdobyć kasy

• Następnie: emitenci w dobrej i bardzo dobrej sytuacji finansowej

• Obecnie (od 2007): każdy

Wartość rynku KPD (CP)

• USA - 3 bln USD

• Europa - 800 mld USD

Klasyfikacja KPD - kryteria

Emitent	Prywatny	Publiczny
Rynek	Krajowe	Euroemisje (ECP's)
Zabezpieczenie	Gwarantowane	Niegwarantowane (większość)
Powtarzalność	Jednorazowe	Emitowane w ramach programów

Dylemat przedsiębiorstwa: Kredyt czy KPD?

Przedsiębiorstwo jako emitent:

• Dostęp do pozabankowych źródeł finansowania

• Obniżenie kosztów finansowania

• Brak oceny zdolności kredytowej (nikt nie grzebie w bebechach)

• Brak zabezpieczenia pożyczki

• Efekt marketingowy

Banki w nowej roli:

• KPD - kolejny przykład dezintermediacji wykluczenie banków jako klasycznych pośredników między pożyczającym a potrzebującym pożyczki, bezpośredni dostęp do źródła kapitału

• Utrata części rynku kredytowego:

• Wartość kredytów

• Jakość kredytów

• Bank - organizator emisji

• Bank - agent sprzedaży

• Bank - nabywca (aktywne zarządzanie portfelem - inaczej niż przy kredytach)

Ocena rynku KPD:

• Poza kontrolą Komisji Nadzoru Finansowego wszędzie, nie potrzeba żadnej zgody

• Zaniżona ocena potencjału rynku ze względu na krótkoterminowość emisji

Dylematy rynku KPD:o

• Ocena ryzyka (USA - 90% emisji posiada credit rating, Europa - 40%)

• Zabezpieczenie ewidentna rzadkość na rynku (może ok. 1%)

• Rynek wtórny (teoretycznie występuje, w praktyce nie funkcjonuje)

KPD a sprawa Polska:

• Polski Bank Rozwoju - 1992

Emitenci KPD w Polsce:

• Ministerstwo Finansów Bony Skarbowe

• NBP Bony Pieniężne

• Przedsiębiorstwa KPD (najlepiej dodać przedsiębiorstw) KPDP

• Samorząd Bony Komunalne

• Banki BPW (Bankowe Papiery Wartościowe) - najmniej rozwinięte

Emitenci - przedsiębiorstwa:

• Ponad 600 podmiotów najlepsi i menty emitują

• Leroy Merlin 120 mln PLN

• Tauron Polska Energia 125 mln PLN

• Wołów 2,4 mln PLN

• Lębork 2,5 mln PLN

• Polkomtel 500 mln PLN

• Herbapol Lublin 33 mln PLN

• ZOZ Skarżysko-Kamienna 1,75 mln PLN

• Akademia medyczna w Gdańsku 2,5 mln PLN

• Radio Muzyka Fakty 15 mln PLN

Organizator emisji - Banki:

• Bank Handlowy

• BRE Bank

• ING

• BPH

• TOP-6 generuje 80% rynku

• Różnica wartości emisji KPD pomiędzy liderem a ostatnim: stukrotna

Liderzy emisji a rynek wtórny:

• Największa płynność - liderzy

• Najmniejsza płynność - pozostałe banki

Podstawy prawne emisji KPD:

• Prawo wekslowe

• Ustawa o obligacjach

• Kodeks cywilny

• Terminologia: KWIT, Bon handlowy, Bon komercyjny

Nieporozumienia:

• Bezpieczne: bo instrumenty dłużne

• Bezpieczne: bo sprawność emitenta

• Bezpieczne: bo krótkie terminy

• Bezpieczne: bo renoma banków - organizatorów

Wykład: 16.05.2011 (z 23.05 prowadził Kunkowski)

Trudne emisje (spółki giełdowe):

• Universal (pierwszy emitent akcji w Polsce, spółka giełdowa, kilka jednoczesnych emisji KPD w kilku bankach)

• Swarzędz (ostatecznie wykupił)

• ESPEBEPE (postępowanie układowe)

• STGroup (brak wykupu)

• CLIF - organizator emisji (bank) ze względu na reputację wykupił emisję. Ostatecznie emitent wykupił emisję

JELFA:

• Inwestycja 15 mln PLN w KPD

• Emitent zawiera układ

• Skutki dla Jelfy:

• 4,2 mln PLN umorzenie

• 10,8 mln PLN spłata w ratach

• Extra:

• 200 tys. PLN kary nałożona przez KPWiG za brak informacji;

• V-prezes ds. Finansowych - zwolniony

ZASP (Zrzeszenie Artystów Scen Polskich):

• Zainwestował 9,5 mln PLN w KPD Stoczni Szczecin

• Bank organizator i kredytodawca a sytuacja Stoczni

• 18.02.2002 - Spotkanie: Banki, Rząd, Stocznia

• 19.02 i 28.02 dalsza sprzedaż przez bank 2,5 mln KPD dla ZASP-u

• Podwójna rola banku

• Sekwencja czasowa

• Prospekt (nieaktualizowany - np. poprawa koniunktury)

• Wpływy ze sprzedaży KPD: do stoczni, czy na spłatę zobowiązań wobec banku

• ING

• Szczęśliwy Finał dla ZASP

• Nieszczęśliwy Finał dla Prezesa ZASP (VI.2009 rusza proces)

Badania własne (emitenci - inwestorzy)

Emitenci - zalety KPD:

• Niższe koszty niż przy kredycie 25%

• Dywersyfikacja źródeł finansowania 23%

• Szybsze uzyskanie środków 11%

• Elastyczność finansowania 11%

• Prestiż i promocja 10%

• Brak zabezpieczeń 7%

• Dostęp do inwestorów 6%

Inwestorzy - bariery rynku KPD:

• Obligatoryjny rating 26%

• Jednolity rynek wtórny 21%

• Wspólna izba rozliczeniowa 17%

• Centrum Informacji 16%

• Jednolite ustawodawstwo 14%

Podsumowanie - wspaniała część rynku finansowego; występowanie wad

FUNDUSZE INWESTYCYJNE

Fundusze:

• Fundusze Inwestycyjne: regulowane przepisami prawa, nadzorowane

• Fundusze Kapitałowe: private equity, venture capital, hedge funds

Atuty Funduszy Inwestycyjnych:

• Zalety:




• Nadzorowany rynek

• Nie trzeba się znać, aby inwestować

• Dywersyfikacja

• Niski kapitał wystarczy, aby inwestować

• Różne rodzaje ryzyka

• Teoretycznie wyższe stopy zwrotu

• Zarządzanie (wiedza i doświadczenie)

• Czas

• Niskie koszty

• Płynność

• Dostęp do wszystkich rynków

• Wybór ofert (rynki, strategie, instrumenty)

Idea Funduszu Inwestycyjnego:

• Efektywny dostęp drobnego kapitału do możliwości inwestycyjnych oferowanych na rynku kapitałowym z uwzględnieniem zarządzania i dywersyfikacji

Fundusz Inwestycyjny:

• Osoba prawna, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie zebranych publicznie środków w określone instrumenty ( w określony sposób)

Różnice:

• Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych

• Fundusz Inwestycyjny

Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych:

• Spółka akcyjna, której przedmiotem działalności jest:

• Tworzenie funduszy inwestycyjnych

• Zarządzanie F.I

• Reprezentowanie F.I. wobec osób trzecich

• Zarządzanie portfelem papierów wartościowych

KOLEJNY WYKŁAD Z 30.05

Klasyfikacja Funduszy Inwestycyjnych

Funkcjonowanie:

• FIO - otwarte

• SFIO - specjalistyczne otwarte

• FIZ - zamknięte

Rodzaj instrumentu:

• Akcji (agresywne)

• Obligacji (stabilne)

• Mieszane (zrównoważone)

• Rynku pieniężnego

• Aktywów pozafinansowych

Zakres geograficzno - branżowy

• Krajowe

• Zagraniczne

• Branże

• Emerging markets

• Etyczno - ekologiczne

Udział inwestorów w zyskach z tytułu dywidend i odsetek

• Wypłacające

• Akumulacyjne (tezauryzacyjne)

FIO a FIZ

Różnice:

• Tytuł uczestnictwa

• Przedmiot inwestycji

• Limity inwestycyjne

FIO - FIZ - tytuły uczestnictwa:

• FIO - zbywa i odkupuje jednostki uczestnictwa („zmienny kapitał”)

• FIZ - emituje publiczne i niepubliczne certyfikaty inwestycyjne (brak odkupu) („stały kapitał”)

Wycena tytułów uczestnictwa w FIO/ZFIZ;

• Wycena w FIO

• Wycena w FIZ

FIO - FIZ: przedmiot inwestycji:

• FIO

• Papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu

• FIZ

• Papiery wartościowe

• Udziały w spółkach z o.o.

• Waluty

• Instrumenty rynku pieniężnego

• Wierzytelności

• Prawa majątkowe (giełda towarowa)

• Instrumenty pochodne

• Nieruchomości

FIO - FIZ: limity inwestycyjne

• FIO

• Do 5% wartości aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot

• Do 10% wartości aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot, jeżeli suma inwestycji ponad 5% nie przekroczy łącznie 40% wartości aktywów funduszu

• FIZ

• Do 20% wartości aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot

Fundusze Inwestycyjne „Inwestor Pasywny”? Fundusze na WZA i w RN

FIO we władzach spółek:

• Nie więcej niż 10% głosów

• Mniej niż 10% to też dużo

• Sojusze TFI na WZA

• Ograniczenia etyczne - Kodeks Dobrych Praktyk

SFIO:

• Osoby prawne

• Osoby fizyczne (jednorazowa wpłata nie mniejsza niż 40.000 EUR)

• Rada Inwestorów

• Warunki wejścia w skład Rady

• Łatwy: wyrazić zgodę

• Trudny: reprezentuje ponad 5% jednostek uczestnictwa

• Rada Inwestorów może rozwiązać SFIO

Szczególne konstrukcje funduszy:

• Z różnymi kategoriami jednostek uczestnictwa (polityka cenowa)

• Z wydzielonymi subfunduszami (tzw. fundusze parasolowe - umbrella funds)

• Fundusze podstawowe i powiązane

Szczególne typy funduszy:

• Fundusze funduszy

• Sekurytyzacyjne

• Portfelowe (indeksowy, bazowy)

• Aktywów niepublicznych (minimum 80% wartości portfela zainwestowane poza tynkiem publicznym)

• Rynku pieniężnego

Wady Funduszy Inwestycyjnych:

• Brak gwarancji zachowania kapitału

• Brak gwarancji zysku

• Rozwodnienie zysku (skutek dywersyfikacji)

• Limity inwestycyjne (skutek dywersyfikacji)

• Koszty

• Brak wpływu na działalności Funduszy Inwestycyjnych

• Złudne poczucie bezpieczeństwa

• Komunikacja z inwestorem

Koszty Funduszy Inwestycyjnych:

• Opłaty manipulacyjne

• Zakup tytułów uczestnictwa

• Odkupienie tytułów uczestnictwa

• Transfer do innego Funduszu Inwestycyjnego

• Opłata za prowadzenie rachunku

• Opłaty operacyjne

• Opłaty za zarządzanie

• Inne koszty operacyjne (opłaty maklerskie, usługi księgowe, usługi marketingowe, itp.)

Płynność - odkup:

• Do 2 tygodni zawieszony: jeżeli w ciągu 2 tygodnie przedłożono do wykupu ponad 10% wartości aktywów funduszu

• Do 2 miesięcy zawieszony odkup: za zgodą KNF

• Do 6 miesięcy - odkup w ratach

Makroekonomicznie: Bessa a FIO i FIZ

• FIO - odkupuje jednostki uczestnictwa. Wyprzedaje akcje, aby zdobyć gotówkę na wypłaty, obniżając dalej kurs akcji

• FIZ - nie odkupuje certyfikatów inwestycyjnych, nie musi więc wyprzedawać akcji i przez to obniżać ich kursu

FIZ w okresie trudnego rynku

• FIZ: nie występuje fluktuacja wartości aktywów z powodu wycofywania się klientów (nieco inne ujęcie kwestii bieżącego braku wykupu certyfikatów inwestycyjnych)

• FIZ - szerszy zakres inwestycji niż FIO

• Np. Rok 2008: na 131 zgłoszonych wniosków do KNF o dopuszczenie Funduszy Inwestycyjnych - aż 121 dotyczyło FIZ

Cel funduszu:

• Ochrona realnej wartości aktywów

• Wzrost realnej wartości aktywów

Makroekonomiczne znaczenie Funduszy Inwestycyjnych:;

• Akumulacja kapitału

• Transfer kapitału

• Alokacja kapitału

Makroekonomia:

• Efektywność oszczędności społeczeńst3wa

• Finansowanie gospodarki

• Wymuszanie efektywności w spółkach (WZA, RN)

Świat:

• Liczba Funduszy

• Świat 60.000

• USA 15.000

• Europa 30.000

• Azja i Pacyfik 10.000

• Wartość aktywów 18 bln USD

• USA 7 bln USD

• Europa 6 bln USD

Fundusze Inwestycyjne w Polsce

• 46 Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych

• Ok. 600 Funduszy Inwestycyjnych (w tym ok. 200 zamkniętych)

• 140-150 mld PLN (apogeum 2007, obecnie 70 mld PLN)

• Zagraniczne Fundusze Inwestycyjne - kilka tysięcy

TFI

• AIG TFI S.A.

• BZ WBK AIB TFI S.A.

• Commercial Union Polska TFI S.A.

• IDEA TFI S.A.

• ING TFI S.A.

• MILLENIUM TFI

• PKO TFI

• SKARBIEC TFI S.A.

• PIONEER PEKAO TFI S.A.

• TFI PZU S.A.

FUNDUSZE INWESTYCYJNE oferty

Fundusze akcji polskich

• ING Akcji

• Lukas Akcyjny

• SKOK Akcji

• Millenium Akcji

• AIG MiŚ Spółek

Fundusze Akcji Zagranicznych:

• ALLIANZ Akcji Japońskich

• DWS top 50 Europa

• SEB Nordycki

Fundusze zagranicznych papierów dłużnych

• DWS Euroobligacji

• Arka obligacji europejskich

• KBC Dalekowschodni FIZ

Fundusze Inwestycyjne Nieruchomości

• FIZ - inwestują bezpośrednio w nieruchomości (więcej niż 11 funduszy)

• FIO - inwestują pośrednio kupując akcje firm zaangażowanych na rynku nieruchomości (więcej niż 6 funduszy)

• Koszt tytułu uczestnictwa od 97 PLN do 220.000 PLN

Ekologiczne Fundusze Inwestycyjne

• Kryteria ekonomiczne = kryteria ekologiczne

EFI na Świecie

• Ponad 300 funduszy 100 mld USD

• USA ok. 40 funduszy

• UK ok. 30 funduszy

• Francja ok. 20 funduszy

• Holandia ok. 20 funduszy

• Japonia, Korea, Australia, Finlandia

Rynek D-A-CH

• 1996: 10 EFI 143 mln EUR

• 2010: 186 EFI 23 mld EUR

• 123 akcyjnych, 20 obligacyjnych, 17 mieszanych, 26 innych

Kto oferuje EFI:

• UBS (np. Eco - Hakase)

• Deutsche Bank (np. DWS Panda Renditenfonds)

• Credit Suisse

• ING

• Raiffeisen

• HSBC

Jak wybrać fundusz?

• Nazwa/właściciel

• Typ funduszy

• Przedmiot inwestycji funduszu

• Wyniki z poprzednich okresów

• Poziom ryzyka

• Kwoty

• Gwarancja kapitału

• Miejsce alokacji kapitału

• Opłaty

• Sposób traktowania klienta

• Prognozy

• Jak fundusze przeszły kryzys?

Paradoks rynku Funduszy Inwestycyjnych:

Formy wspólnego Inwestowania:

• Fundusz Inwestycyjny

• Klub Inwestorów

KLUB INWESTORÓW

Grupa osób inwestujących wspólnie wg ustalonych zasad w celach edukacyjnych i zarobkowych

Idea Klubu Inwestorów:

• Nauka inwestowania

• Osiąganie zysków

NATIONAL ASSOCIATION OF INVESTORS CORP. NAIC - USA

NAIC:

• 300 tys. członków

• 30 tys. klubów (1951 - 12 klubów)

• 220 mld USD

• KLUBY „Staruszek”

Kluby Inwestorów w Europie

• UK ok. 10 tys. klubów

• Niemcy ok. 7 tys. klubów

Polska - Kluby Inwestora:

• Od 3 do 20 osób

• Wspólne działalnie w celu zdobywania wiedzy

• Brak zaangażowania w inne kluby

• Do 20.000 PLN

Fundusze czy Kluby?

Smutne Historie

08.06.2010

Wykład 14

Fundusze private equity i venture capital

Fundusze kapitałowe poza nadzorem finansowym

Problem finansowania:

• Nowych przedsięwzięć

• W skali małej i średniej

• Szczególnie przedsięwzięć innowacyjnych

Luka finansowa nowych przedsięwzięć:

• Pomysł na biznes a kapitał

• Luka kapitałowa - różnica pomiędzy kapitałem posiadanym a niezbędnym

• Luka Macmillana (Macmillan gap)

Klasyczne źródła finansowania luki:

• Kredyt bankowy

• Kredyt kupiecki (odbiorca, dostawca)

• Dotacje, subwencje

• Emisja papierów wartościowych (np. akcji, obligacji)

• Zysk

• Leasing

• Factoring

• Środki własne (w tym tzw. „rodzinne”)

Dlaczego wspierać przedsięwzięcia MSP (szczególnie innowacyjne):

• Miejsca pracy?

• Wpływy podatkowe?

• Wzrost PKB?

• Innowacyjność jako źródło wzrostu PKB i konkurencyjności gospodarki

INNOWACYJNOŚĆ

To nie tylko nowoczesność, to ryzyko; produkt lub usługa nie zweryfikowana przez rynek

Ryzykowne Przedsięwzięcia sfinansowane przez PE/VC:

• Intel

• Microsoft

• Apple

• Netscape

• Amazon

• Lotus

• Yahoo!

• eBAY

Kapitał zorientowany na ryzyko

Inaczej: na wyższy zysk, ale nie spekulacyjny!

Kapitał zorientowany na wysokie: ryzyko i zysk:

• Fundusze Private Equity (PE)

• Fundusze Venture Capital (VC) (szczególny przypadek PE)

Inna nazwa: Kapitał wysokiego ryzyka

Private Equity:

• Ryzykowne inwestycje w małe i średnie przedsięwzięcia na ustalony okres oparte na współzarządzaniu

• Na ogół na niepublicznym rynku kapitałowym

Venture Capital:

• Bardzo ryzykowne inwestycje w małe i średnie przedsięwzięcia we wstępnej fazie ich rozwoju na ustalony okres oparte na współzarządzaniu

• Szczególny przypadek Private Equity

Cechy PE/VC:

• Akceptacja wysokiego ryzyka

• Oczekiwanie wysokiej stopy zwrotu

• Finansowanie małych i średnich przedsięwzięć

• Zaangażowanie na określony czas

• Współzarządzanie

Uwagi dotyczące PE/VC:

• PE i VC to nie jest kapitał spekulacyjny

• Zachowana jest zasada dywersyfikacji inwestycji

• Brak regulacji prawnych

PE/VC a Innowacyjność:

• Inwestycje nie zawsze innowacyjne High-Tech

• Najczęściej VC inwestują w High-Tech

• Np.-Tech (np. zarządzanie szpitalami)

• Low-Tech

• Clean-Tech (ochrona środowiska naturalnego)

Wybór projektu:

• Zasada 100 - 10 - 1 (ze 100 pomysłów wybiera się 10, a tylko jeden się udaje); zasada nieprawdziwa

• Przedsięwzięcie oryginalne czy skopiowane

• Innowacyjne = brak weryfikacji rynku

Wybór projektu:

• Jaki produkt?

• Jaka usługa?

Dawcy kapitału dla PE/VC (fundraising)

• Inwestorzy prywatni (osoby i instytucje)

• Inwestorzy publiczni (rządu, samorządu, fundusze międzynarodowe, szkoły wyższe)

Paradoksy

• Banki

• Towarzystwa Ubezpieczeniowe

• Fundusze Emerytalne

• Największym dawcą kapitału na ryzykowne przedsięwzięcia są instytucje zorientowane na bezpieczeństwo

Fazy inwestowania PE:

Early stage

Seed financing (idea, produkt)

Start up financing (przedsiębiorstwo)

First stage financing (akceptacja rynku)

Expansion stage:

Second stage financing (dochód, rozwój, konkurencja)

Third stage financing (ulepszenie produktu, rynki zagraniczne)

Bridge financing (sprzedanie pomysłu)

Im wcześniejsza faza inwestycji, tym wyższy oczekiwany zysk (z powodu większego ryzyka)

Dywersyfikacja Inwestycji PE/VC:

Różne branże

Różne przedsięwzięcia

Różne fazy przedsięwzięcia

Różne kraje

Zaangażowanie częściowe (udziały mniejszościowe albo większościowe)

Zaangażowanie wspólne z innymi PE/VC (potwierdzanie oceny biznesu + podział ryzyka)

Dezinwestycje:

Trade sale (m.in. inwestor branżowy, strategiczny)

Secondary purchase (inny fundusz PE/VC)

Buy back (wykupienie przez autora pomysłu)

Going public (sprzedanie na rynku publicznym)

PE i VC na świecie:

USA reprezentuje 40% światowego rynku, ale

Inwestycje r/r większe są już w Europie (USA k. 35 mld USD, Europa ok. 60 mld USD)

Rekordowy rok inwestycyjny: 2000r, USA - 105 mld USD

Polska: roczne inwestycje wynoszą ok 0,5 mld EUR

PE i VC a Polska:

W relacji do PKB (ok. 0,05%; UK ok. 0,6%)

Klasyfikacja funduszy PE/VC w Polsce:

Fundusze Komercyjne

Fundusze Pomocowe (Publiczne)

Fundusze FIZ (regulowane ustawą o funduszach inwestycyjnych)

Liczba Funduszy typu I i II = ok. 35-40

Wybrane firmy zarządzające funduszami PE/VC:

Nazwa Liczba funduszy wartość liczba finansowanych społek

CARESBAC 1 17 mln USD 43 (Matras)

Copernicus 3 34 mln USD 17 (Star Foods)

Secus A.M 1 30 mln PLN 2

Enterprise Investors 5 1 mld USD 100 (Sfinks, Zelmer)

Historia PE/VC:

USA 1946 (American Research & Development)

Najbardziej zasłużone państwo dla rozwoju PE i VC:

Związek Radziecki

Business Angels:

Osoby fizyczne

Inwestowanie własnych kapitałów

Inwestowanie raczej seed i start up

Mniejsza jednostkowa wartość inwestycji

Doświadczenie w zarządzaniu biznesem

W Polsce:

POLBAN (ok. 80 aniołów)

LEWIATAN BUSINESS ANGELS (ok. 70 aniołów)

Czy business devils?

2

---