Opracowanie zagadnień na egzamin z fizjologii - 03.01.2014

1. Funkcje krwi.

- transportowa (gazy, substancje odżywcze, metabolity, produkty przemiany materii, hormony)

- ochronna (krzepnięcie)

- odpornościowa (leukocyty, przeciwciała)

- hemodynamiczna (utrzymanie homeostazy: izotoniczna, izojonia, izohydra; ciśnienie krwi)

- termoregulacja (regulacja ciepła z narządów wewnętrznych)

2. Co to jest surowica i osocze krwi.

Surowica krwi - osocze krwi pozbawione fibryny oraz innych składników biorących udział w krzepnięciu krwi. Dwa główne składniki białkowe surowicy to albuminy i globuliny.

Osocze krwi - część płynna krwi, w której zawieszone są elementy morfotyczne. Składa się głównie z wody i rozpuszczonych w niej białek osocza: albumin, globulin, fibrynogenu i innych czynników krzepnięcia, ciał tłuszczowych, glukozy, elektrolitów i wielu innych składników organicznych i nieorganicznych.

3. Komórki krwi i ich funkcje.

Krwinki czerwone - erytrocyty - mają za zadanie transportować tlen do wszystkich tkanek i komórek organizmu a następnie w jego miejsce związać dwutlenek węgla i oddawać gow płucach by móc na nowo związać tlen. Poza tym biorą udział w przenoszeniu i magazynowaniu pewnych składników mineralnych oraz organicznych.

Krwinki białe - leukocyty - są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami takimi jak wirusy i bakterie.

Płytki krwi - trombocyty - pełnią kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi. We wnętrzu płytek krwi znajdują się liczne pęcherzyki (ziarnistości) zawierające substancje zapobiegające utracie krwi gdy naczynie krwionośne ulegnie uszkodzeniu. Gdy dojdzie do uszkodzenia naczynia krwionośnego trombocyty przyklejają się do ściany naczynia w miejscu uszkodzenia, a także ulegają agregacji (przywierają jedne do drugich). W tym momencie ulegają one aktywacji i uwalniają na zewnątrz zawartość swoich ziarnistości. Gdy substancje te znajdą się poza trombocytami powodują silny skurcz uszkodzonego naczynia oraz umożliwiają krzepnięcie krwi.

4. Erytropoeza.

Wytwarzanie krwinek czerwonych.

• proerytroblast

• erytroblast zasadochłonny (zawiera DNA, RNA, istotne w białek - w tym globiny, RNA, mitochondria, ER)

• erytroblast wielobarwliwy (niewielkie ilości mitochondriów i kwasów nukleinowych, mniejsze jądro, pojawia się hemoglobina)

• erytroblasty kwasochłonny (zawiera więcej hemoglobiny, coraz mniejsze jądro i mitochondria)

• retykulocyt (brak jądra, umiarkowana synteza RNA, białek i hemu; 0.5% puli krążących erytrocytów, po utracie znaczącej ilości krwi zwiększa się ilość retykulocytów

• ERYTROCYT

Erytropoetyna - EPO - hormon regulujący erytropoezę, syntetyzowany i wydzielany przez nerki

Inne czynniki regulujące erytropoezę:

• hormony tarczycy T₃ i T₄, stymulują erytropoezę

• hormony płciowe, zwłaszcza estrogeny, hamują erytropoezę

Czas erytropoezy: ok. 100 godzin

5. Budowa i rola hemoglobiny.

Hemoglobina zbudowana jest z dwóch par podjednostek białkowych. Każda z podjednostek zawiera cząsteczkę hemu (grupa prostetyczna), w której centralnie znajduje się cząsteczka żelaza, dzięki której możliwe jest przenoszenie cząsteczki tlenu. Hem odpowiedzialny jest za czerwony kolor krwi. Dzięki czterem podjednostkom jedna cząsteczka hemoglobiny może przenieść od 1 do 4 cząsteczek tlenu.

Rola hemoglobiny:

• Transport tlenu (w jednym z miejsc koordynacyjnych żelaza wiąże się tlen - O₂ - nie zmieniając stopnia utlenienia żelaza - Fe²⁺ - UTLENOWANIE HEMOGLOBINY - luźne wiązanie koordynacyjne z centralnym atomem żelaza - OKSYHEMOGLOBINA) ; (HbF = Hb płodowa - większa zdolność wiązania tlenu)

• Udział w transporcie CO₂

6. Co to oksyhemoglobina, karboksyhemoglobina, karbaminohemoglobina, methemoglobina? Jaka jest wartościowość żelaza w tych związkach?

Oksyhemoglobina - utlenowana forma hemoglobiny, powstająca głównie w płucach. Za pośrednictwem oksyhemoglobiny tlen z płuc jest przenoszony wraz z krwią do tkanek, gdzie jest pobierany przez mioglobinę, a oksyhemoglobina przechodzi w hemoglobinę, z którą łączy się dwutlenek węgla i powstaje karbaminohemoglobina. Hb + 4 O₂ = oksyHb - każda cząsteczka hemu łączy się nietrwale z jedną cząsteczką tlenu. Wartość żelaza w oksyhemoglobinie - II

Karbaminohemoglobina - Hb + CO₂ - związek hemoglobiny z jonami węglowodorowymi HCO₃ - jony węglowodorowe tworzą się w momencie kiedy dwutlenek węgla trafia do erytrocytów znajdujących się we krwi. W erytrocytach znajduje się enzym umożliwiający przekształcenie się dwutlenku węgla w jony węglowodorowe. Karbaminohemoglobina rozpada się w momencie wymiany gazowej w pęcherzykach płucnych „oddając” dwutlenek węgla, natomiast jony węglowodorowe również się rozpadają oddając ten sam związek co karbaminohemoglobina - CO₂. Wartość żelaza w karbaminohemoglobinie - II

Karboksyhemoglobina - połączenie tlenku węgla - Hb + CO - z hemoglobiną. Tlenek węgla wykazuje ok. 200 razy większe powinowactwo do hemoglobiny i wypiera tlen z oksyhemoglobiny, zajmując jego miejsce. Karboksyhemoglobina (czad) jest przyczyną niedotlenienia a następnie asfiksji (niedoboru tlenu w organizmie). Wartość żelaza w karboksyhemoglobinie - II

Methemoglobina - hemoglobina utleniona - połączona na stałe z tlenem. Pod wpływem związków utleniającycźh dwuwartościowy atom żelaza w cząsteczce hemu zostaje zamieniony na trójwartościowy. Wartość żelaza w methemoglobinie - III

7. Jakie czynniki i w jaki sposób regulują powinowactwo hemoglobiny do tlenu?

• ciśnienie parcjalne tlenu- ze wzrostem prężności tlenu we krwi zwiększa się wysycenie hemoglobiny tlenem

• pH, czyli H+- zwiekszenie stezenia jonów wodorowych zmniejsza stopień wysycenia hemoglobiny tlenem

• 2,3 - DPG (2,3 - difosfoglicerynian)

• temperatura- wraz ze spadkiem temp krwi zwieksza się stopień wysycenia hemoglobiny tlenem

8. Podział i funkcje leukocytów.

Uczestniczą w obronie immunologicznej, ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami takimi jak wirusy i bakterie. Podział:

Granulocyty (dojrzewają w szpiku kostnym czerwonym)

• Obojętnochłonne (uczestniczą jako komórki obronne w czasie inwazji drobnoustrojów)

• Kwasochłonne (ich liczba wzrasta w chorobach alergicznych i pasożytniczych)

• Zasadochłonne (rola w natychmiastowej odpowiedzi w reakcjach nadwrażliwości)

Agranulocyty

• Limfocyty (dojrzewają w śledzionie, grasicy, grudkach chłonnych układu pokarmowego)

- Limfocyty B - odpowiedzialne za humoralną odpowiedź immunologiczną - w odpowiedzi na antygen wytwarzają przeciwciała=immunoglobuliny

- Limfocyty T - odpowiedzialne za komórkową odpowiedź immunologiczną

• Monocyty (po przejściu do tkanki i narządów makrofagi tkankowe; wytwarzają interferony, działają: przeciwwirusowo, przeciwnowotworowo, przeciwbakteryjnie i przeciwpierwotniakowo)

9. Rodzaje odporności i krótka ich charakterystyka.

Odporność swoista - odporność nabyta po kontakcie z patogenem

• Czynna - to wytworzenie przez organizm odpowiednich przeciwciał po kontakcie z antygenem;

• Bierna - to otrzymanie już wytworzonych przeciwciał

Odporność swoista humoralna - ta, w której wytwarzane są przeciwciała

Odporność swoista komórkowa - ta, w której za rozpoznanie i zwalczenie antygenu odpowiedzialne są bezpośrednio limfocyty.

Odporność nieswoista - obrona organizmu już przy pierwszym kontakcie z patogenem.

Odporność nieswoista komórkowa - działanie komórek tzw. fagocytów czy komórek NK (Natural Killers), które niszczą patogeny.

10. Hemoliza. Jakie czynniki wywołują hemolizę?

Przechodzenie hemoglobiny do osocza krwi wywołane zniszczeniem erytrocytów (rozpad krwinek czerwonych).

Czynniki wywołujące hemolizę:

woda, jad żmii, pszczół, pająków, toksyny wydzielone przez bakterie i grzyby, przeciwciała krwi tzw. hemolizyny, promieniowanie radioaktywne i UV, prąd elektryczny, kwasy i zasady, rozpuszczalnik tłuszczy, mydła, żółć, wysoka i niska temperatura.

11. Hematokryt. Jakie czynniki mają wpływ na wielkość hematokrytu?

Całkowita obojętność wszystkich komórek krwi w stosunku do całej objętości krwi (0,45).

Zależy od liczby erytrocytów w litrze krwi oraz całkowitej objętości krwi.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WIELKOŚĆ HEMATOKRYTU:

Wzrost:

• wzrost liczby krwinek czerwonych - nadkrwistość pierwotna (czerwienica prawdziwa);

• nadkrwistość wtórna (przebywanie na dużych wysokościach, nowotwory nerek, przewlekłe choroby płuc);

• stany zmniejszonej objętości krążącego osocza;

• wywołana utrata osocza poprzez oparzenia, zapalenie otrzewnej;

• odwodnienia wywołane przez obfite biegunki, uporczywe wymioty, moczówkę prostą, nadmierne pocenie się.

Spadek:

• zmniejszenie liczby krwinek czerwonych w wyniku ostrego krwawienia;

• niedokrwistość z niedoboru żelaza czy inne rodzaje niedokrwistości;

• niedobory witamin i soli mineralnych;

• marskość wątroby;

• choroby szpiku kostnego (choroba popromienna, guzy, fibroza);

• choroby nowotworowe;

• przewodnienia;

• ciąża (zwłaszcza druga połowa).

12. Grupy krwi A, B, AB i 0 u człowieka.

Grupa A: antygen A, przeciwciało anty - B

Grupa B: antygen B, przeciwciało anty - A

Grupa AB: antygen A i B, brak przeciwciał (uniwersalny biorca)

Grupa 0: brak antygenu, przeciwciało anty - A i anty - B (uniwersalny dawca)

13. Cykl pracy serca.

1. Skurcz przedsionków - krew wypełniająca przedsionki zostaje wtłoczona do komór przez otwarte zastawki przedsionkowo-komorowe

2. Początek skurczu komór - skurcz izowolumetryczny: zastawki przedsionkowo-komorowe, prawa-trójdzielna i lewa dwudzielna zamykają się. Napięcie mięśnia komór szybko wzrasta, a więc wzrasta również ciśnienie w obu komorach

3. Gdy ciśnienie w komorach przewyższy ciśnienie w zbiorniku tętniczym otwierają się zastawki półksiężycowate aorty i pnia płucnego, krew wtłaczana jest do zbiorników tętniczych - Skurcz izotoniczny komór

4. Rozkurcz komór - spadek ciśnienia, rozkurcz izowolumetryczny komór (wszystkie zastawki są zamknięte)

5. Okres szybkiego wypełniania się komór - otwierają się zastawki przedsionkowo-komorowe i do komór wpływa krew nagromadzona w przedsionkach

6. Skurcz przedsionków - druga porcja krwi zostaje wtłoczona do komór

14. Objętość minutowa i wyrzutowa serca?

Objętość wyrzutowa serca to objętość krwi, którą każda komora tłocz do naczyń tętniczych podczas jednego skurczu;

Objętość minutowa serca to objętość krwi wtłoczona przez każdą komorę do układu tętniczego w czasie jednej minuty

15. W jaki sposób powstaje ton skurczowy i rozkurczowy serca?

Ton skurczowy (systoliczny) jest wynikiem gwałtownego zamknięcia się zastawek przedsionkowo-komorowych; krew uderza w zastawki przedsionkowo-komorowe

Ton rozkurczowy (diastoliczny) jest wynikiem zamknięcia się zastawek półksiężycowatych; krew uderza w zastawki półksiężycowate

16. Na czym polega automatyzm serca?

Automatyzm serca polega na zdolności mięśnia sercowego do samoistnego kurczenia się, bez udziału układu nerwowego. Za automatyzm serca odpowiedzialny jest jego układ bodźcotwórczy.

Zainicjowanie skurczu serca następuje samoistnie w węźle zatokowo-przedsionkowym. Stąd pobudzenie rozprzestrzenia sie na węzeł przedsionkowo-komorowy i pęczek przedsionkowo-komorowy (Hisa) oraz jego odgałęzienia. Powoduje to skurcz przedsionków, a następnie komór.

17. Jaki jest wpływ autonomicznego układu nerwowego na pracę serca?

Autonomiczny układ nerwowy

część współczulna część przywspółczulna

noradrenalina (włókna adrenergiczne) acetylocholina (włókna cholinergiczne)

przyspieszenie zwolnienie

18. Co to jest krążenie wieńcowe i jaka jest jego rola?

Samo serce jest mięśniem, który ciągle pracując potrzebuje stałego źródła tlenu i substancji odżywczych, co odbywa się właśnie dzięki krążeniu wieńcowemu. Krążenie wieńcowe to naczynia krwionośne , które mają za zadanie doprowadzenie krwi bogatej w tlen i substancje odżywcze do komórek mięśnia serca oraz odprowadzenie dwutlenku węgla i ubocznych produktów metabolizmu z tych komórek.

19. Mechanizmy regulujące ciśnienie krwi.

1. Baroreceptory - zlokalizowane w kłębku szyjnym i w łuku aorty monitorują ciśnienie krwi. Informacje z tych receptorów przekazywane są do ośrodków nerwowych w pniu mózgu, tam impulsacja utrzymuje w napięciu ośrodek hamowania pracy serca i powoduje relaksację napięcia mięśni gładkich naczyń tętniczych, informacja dociera do serca i do układu naczyniowego, a naczynia się rozszerzają - ciśnienie ulega OBNIŻENIU

2. Adrenalina - wydzielana z rdzenia nadnerczy w odpowiedzi na stymulację układu współczulnego. Pobudza receptory w sercu zwiększając częstotliwość i siłę skurczu w naczyniach krwionośnych zwężając je. Ciśnienie WZRASTA.

3. Układ: renina-angiotensyna-aldosteron - renina wydzielana jest przez nerki, kiedy przepływ krwi jest zmniejszony

renina enzym konwertujący

angiotensyno gen angiotensyna I angiotensyna II

Angiotensyna II:

• powoduje zwężenie naczyń. Ciśnienie krwi WZRASTA;

• powoduje wzrost wydzielania aldosteronu przez korę nadnerczy. Aldosteron zwiększa wchłanianie zwrotne sodu i wody w nerkach. Cienienie WZRASTA;

• stymuluje ośrodki pragnienia, co przyczynia się do zwiększenia objętości krwi. Ciśnienie WZRASTA;

• powoduje wzrost wydzielania wazopresyny przez przysadkę. Wazopresyna wydzielana jest też w odpowiedzi na obniżenie cieśnienia krwi, powoduje skurcz i zwężenie naczyń krwionośnych, a także zwiększa wchłanianie zwrotne wody w nerkach. Zwiększa się objętość krwi. Ciśnienie WZRASTA

4. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP) - wydzielany przez komórki mięśnia przedsionków rozciągane przez zwiększoną objętość krwi. Powoduje zwiększanie wydalania soli i wody przez nerki - objętość krwi zmniejsza się. Hamuje też wydzielanie reniny, aldosteronu i wazopresyny. Ciśnienie MALEJE

5. Tlenek azoty (NO) - uwalniany przez komórki śródbłonka wyściełające światło naczyń krwionośnych. Przenika do mięśni gładkich powodując ich rozkurcz i rozszerzenie naczyń. Ciśnienie MALEJE

6. Tlenek węgla (CO) - powstaje z utlenionego hemu w komórkach śródbłonka naczyń krwionośnych. Rozszerza naczynia. Cieśnienie MALEJE

7. Prostacyklina i prostaglandyny - powstają w śródbłonku naczyń krwionośnych. Silnie rozszerzają naczynia. Blokują agregację krwinek płytkowych. Ciśnienie MALEJE

20. Mechanizmy warunkujące krążenie żylne.

• Ciśnienie hydrostatyczne (siła działająca z tyłu)

• Ssące działanie rozkurczonego przedsionka serca (siła działająca z przodu)

• Ssące działanie klatki piersiowej w czasie wdechów (siła działająca z przodu)

• Uciskanie żył przez pracujące mięśnie i tętnice sąsiadujące z żyłami (siła działająca z boku)

21. Hormony tropowe i ich funkcje.

Grupa hormonów wydzielanych przez komórki przedniego płata przysadki mózgowej, których zadaniem jest regulacja wydzielania innych hormonów.

• hormon tyreotropowy (TSH) - wpływa na zwiększenie wydzielania hormonów tarczycowych - tyroksyny (T4), a także trójjodotyroniny (T3). Poza tym TSH wpływa na zwiększenie ukrwienia gruczołu tarczowego, a także taką przebudowę strukturalną pęcherzyków tarczycowych;

• hormon luteinizujący (LH) - u samców odpowiedzialny jest za funkcjonowanie komórek śródmiąższowych. U samic szczytowe stężenie tego hormonu we krwi podczas ostatnich dni fazy pęcherzykowej cyklu miesiączkowego doprowadza do pęknięcia pęcherzyka Graafa, czyli do owulacji. Podtrzymuje również wytwarzanie progesteronu i estrogenów przez ciałko żółte;

• hormon folikulotropowy (FSH) - u kobiet pobudza dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i wydzielanie estrogenów w komórkach ziarnistych pęcherzyków jajnikowych. Zwiększa również aktywność aromatazy. U mężczyzn powoduje powiększenie cewek nasiennych, pobudza spermatogenezę (wytwarzanie plemników) oraz zwiększa wytwarzanie białka wiążącego androgeny, niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania testosteronu;

• hormon adrenokortykotropowy (ACTH) - pobudza produkcję kortyzolu przez nadnercza. Kortyzol z kolei reguluje wiele reakcji biochemicznych organizmu, uczestniczy w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów.

22. Na czym polega endokrynne, parakrynne i anakrynne (autokrynne) działanie  hormonów?

• Endokrynne - hormony wydzielane do krwiobiegu

• Prakrynne - hormony wydzielane na sąsiednie komórki

• Anakrynne (autokrynne) - hormony wydzielane na komórki, przez które są wydzielane

23. Na czym polega synergiczne i antagonistyczne działanie hormonów? Podać  przykłady.

Synergiczne działanie hormonów - dwa hormony wydzielane z rożnych gruczołów dokrewnych współdziałają ze sobą wywołując taki sam efekt fizjologiczny, np.:

Stężenie glukozy we krwi

- adrenalina i glukagon

Rozwój gruczołu mlekowego

- progesteron i estrogeny

Antagonistyczne działanie hormonów - dwa hormony wydzielane z różnych gruczołów wywołują przeciwny efekt fizjologiczny, np.:

Stężenie glukozy we krwi:

- insulina

- glukagon

Wydzielanie mleka w gruczole mlekowym:

- estrogeny i progesteron

- prolaktyna

24. Mechanizm regulujący wydzielanie hormonów tarczycy (sprzężenie zwrotne).

• Prosta kontrola (komórka nie odpowie gdy sygnał jest zbyt słaby tzn. gdy za mało hormonu)

• Sprzężenia zwrotnie ujemne (jeden hormon zwrotnie hamuje wydzielanie innego) - odpowiedź wpływa hamująco na bodziec. np. hormon tyreotropowy, wydzielany przez przysadkę mózgową działa stymulująco na tarczycę, pobudzając ją do produkcji tyroksyny. Wysoki poziom tyroksyny we krwi działa hamująco na przysadkę mózgową i powoduje zmniejszenie produkcji hormonu tyreotropowego. To ogranicza wydzielanie tyroksyny przez tarczycę i po pewnym czasie jej poziom we krwi się obniża. Jest to sygnałem dla przysadki mózgowej do wznowienia produkcji hormonu tropowego i albo cykl się powtarza, albo ustala się stan równowagi między tyreotropiną a tyroksyną

• Sprzężenie zwrotne dodatnie (jeden hormon stymuluje wydzielanie drugiego) polega na wzajemnym wzmacnianiu się zjawisk, np. laktacja jest podtrzymywana przez częste ssanie.

25. Podział hormonów pod względem budowy (podać przykłady).

• hormony sterydowe - np. hormony płciowe (estrogeny, progesteron, testosteron); hormony kory nadnercza (mineralokortykoidy, glikokortykoidy)

• pochodne aminokwasów, katecholaminy - np. adrenalina, hormony tarczycy

• peptydy i białka - np. insulina, glukagon, parathormon, somatotropina, oksytocyna, kalcytonina

• pochodne kwasów tłuszczowych - np. prostaglandyny

26. Receptory, ich lokalizacja w komórce i rola w działaniu hormonów.

• wewnątrzkomórkowe (białka w cytoplazmie lub jądrze komórkowym) - dla hormonów tarczycy i hormonów steroidowych

• błonowe (białka umiejscowione w błonie komórkowej) - dla hormonów białkowych i peptydowych, a także katecholamin

27. Główne efekty działania hormonów tarczycy, insuliny, hormonów kory i rdzenia nadnerczy, hormonu wzrostu.

Hormony tarczycy:

T3-trójjodyna i T4-tyroksyna:

• 
  
  zużycie tlenu, wytwarzanie ciepła

• wzrost, rozwój, metabolizm lipidów

• 
  prawidłowy przebieg cyklu płciowego

• 
  tworzenie osłonki mielinowej i wzrost aksonów

• 
  
  powstawanie synaps

• stężenie krążącego cholesterolu

Hormony rdzenia nadnerczy:

Katecholaminy (adrenalina i noradrenalina):

• 
  stężenie glukozy

• 
  tkanka tłuszczowa - rozkład lipidów

• 
  wydzielanie insuliny

• 
  ciśnienie krwi i skurcze serca

Adrenalina

• 
  perystaltyka jelit

• 
  światło oskrzeli

• 
  stroszenie włosów, rozszerzenie źrenic

Hormon wzrostu = somatotropiny:

• 
  wzrost tkanek

• 
  ilość komórek

• 
  rozmiar komórek

Wzrost organizmu - stymulacja wzrostu kości, tkanek miękkich i trzewi (narządów wewnetrzych). Jest go dużo we krwi płodów i noworodków

Insulina:

• 
  stężenie glukozy we krwi

• 
  synteza białek, lipidów i glikogenu

Hamuje degradację białek, lipidów i glikogenu, a w wątrobie hamuje syntezę glukozy (glukoneogenezę). Wydzielana z trzustki do wątroby, mięśni i tkanek tłuszczowych

Glukagon:

• 
  stężenie glukozy we krwi

• 
  rozkład lipidów (lipoza)

Hormony kory nadnerczy:

• 
  
  mineralokortykoidy (aldosteron, dezoksykortykosteron): regulacja stężenia Na⁺ i K⁺ we krwi i płynie tkankowym. Wchłanianie Na⁺ z moczu pierwotnego w kanalikach nerkowych ; wydalanie K⁺

• 
  
  
  glikokortykoidy (kortyzol, kortykosteron): przemiana węglowodanów, tłuszczów i białek w mięśniach i tkance tłuszczowej (katabolizm) ; mobilizacja substratów energetycznych organizmu w warunkach stresu ; procesy zapalne

28. Enzymy amylolityczne (amylazy) przewodu pokarmowego, miejsce ich wydzielania i działania.

Amylaza ślinowa - enzym białkowy występujący w ludzkiej ślinie. Jego rola polega na trawieniu skrobi. Rozcina on wiązanie 1,4-α-glikozydowe. Jest aktywna w środowisku obojętnym.

Amylaza trzustkowa - enzym produkowany w trzustce, znajdujący się w soku trzustkowym i działający w dwunastnicy, uczestniczy w rozkładzie wielocukrów (skrobia, glikogen) na cukry proste. Działa w środowisku lekko zasadowym.

29. Enzymy proteolityczne układu pokarmowego - specyfika trawienia, miejsce wydzielania i działania, optimum pH.

Są wytwarzane w trzustce i w żołądku. Aby nie doszło do procesów samotrawienia wewnątrz trzustki lub żołądka enzymy proteolityczne są wytwarzane i gromadzone w postaci nieczynnej, tzw. proenzymów.

Proenzymy wydzielane są do:

• Światła żołądka - pepsynogen - gdzie w reakcji z kwasem solnym powstaje enzym trawienny (pepsyna)

• Soku trzustkowego, który spływa przewodem trzustkowym do dwunastnicy. I dopiero w świetle dwunastnicy dochodzi do aktywacji proenzymów do enzymów i ich działania trawiennego (trypsyna, chymotrypsyna)

Rozkładają wiązania peptydowe w białkach na małe fragmenty peptydowe.

Pepsyna - zapoczątkowuje rozkład białek, jest również aktywatorem dla następnych cząsteczek pepsynogenu; pH ok.2;

Trypsyna - dalszy rozkład polipeptydów na peptydy i oligopeptydy. Trypsyna jest również aktywatorem następnych cząsteczek i chymotrypsynogenu; pH ok.7;

Chymotrypsyna - dalszy rozkład polipeptydów na peptydy i oligopeptydy. Jest również aktywatorem chymotrypsyno genu; pH ok.7

30. Rola HCl w żołądku.

• niszczy drobnoustroje chorobotwórcze

• wspomaga działanie pepsyny

• wyjaławia pokarm

• częściowo denaturyzuje białka

31. Co to jest lipaza trzustkowa i jaka jest jej rola w trawieniu?

Lipaza trzustkowa to enzym wytwarzany przez trzustkę, który trafia do dwunastnicy w formie nieaktywnej (występuje również w tkance tłuszczowej). Dopiero pod wpływem działających w niej kwasów żółciowych, fosfolipidów lub białek uaktywnia się. Podstawowym zadaniem enzymu jest trawienie tłuszczy do kwasów tłuszczowych i glicerolu. Lipaza trzustkowa rozpuszcza się w wodzie.

32. Funkcje żółci w przewodzie pokarmowym.

• obniża napięcie powierzchniowe

• aktywuje lipazę - enzym hydrolizujący tłuszcze

• łączy się z produktami lipolizy - kwasami tłuszczowymi o długich łańcuchach i monoglicerydami i ułatwia ich wchłanianie

33. Hormony gonadotropowe i efekty ich działania.

FSH - h. folikulotropowy gonadotropina A:

mężczyźni - wpływa na spermatogenezę

kobiety - dojrzewanie pęcherzyków Graffa - wydzielanie estrogenów

LH - h. luteinizujący gonadotropina B:

mężczyźni - produkcja testosteronu w kom. śródmiąższowych

kobiety - owulacja, powstanie ciałka żółtego, produkcja progesteronu

PRL (prolaktyna) - hormon odpowiedzialny za produkowanie mleka u samic oraz za wzrost gruczołów mlekowego podczas ciąży, hamuje owulację.

34. Hormony płciowe żeńskie (męskie). Jakie pełnią funkcje?

Funkcje estrogenów u kobiet:

Jajniki:

• wzrost pęcherzyka jajnikowego

Macica:

• rozrost błony mięśniowej i wytworzenie receptorów oksytocyny - wzrost pobudliwości

• pogrubienie błony śluzowej i wydłużenie gruczołów

• wzrost motoryki jajowodów

• wytworzenie receptora progesteronu w błonie śluzowej i mięśniowej

• zmiana struktury nabłonka pochwy

Gruczoł mlekowy

Inne:

• zmiany zachowania, popęd płciowy

• II-rzędowe cechy płciowe

• zmniejszenie ilości cholesterolu w osoczu i hamowanie zmian miażdżycowych

• obniżenie wydzielania FSH z przysadki

• ochrona przed otyłością

Funkcje progesteronu u kobiet:

Jajnik:

• hamowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych

Macica:

• kontynuacja wzrostu błony śluzowej wraz z gruczołami (6mm)

• zmiana kształtu gruczołów i stymulacja wydzielania śluzu

• zmniejszenie pobudliwości, czyli wrażliwości na oksytocynę

• implantacja zapłonionej komórki jajowej

Inne:

• wzrost temperatury ciała

• rozwój płacików w gruczole mlekowym

Funkcje androgenów u mężczyzn:

Testosteron i dihydrotesteron:

• spermatogeneza

• dojrzewanie plemników w najądrzach

• wydzielanie przez gruczoły płciowe dodatkowe

• wtórne cechy płciowe

• zachowania seksualne

• metabolizm

• temperatura jąder

35. Co to jest progesteron i jaka jest jego rola?

Progesteron (luteina) - steroidowy żeński hormon płciowy wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży). Rola:

• wydzielanie progesteronu wzrasta po owulacji, co przygotowuje błonę śluzową macicy na przyjęcie zapłodnionego jaja

• hamuje skurcze macicy

• wstrzymuje dojrzewanie pęcherzyków Graafa.

36. Funkcje estrogenów.

• odpowiadają za wzrost macicy, jajowodów, pochwy, zewnętrznych narządów płciowych oraz sutków

• mają wpływ na psychikę i emocje kobiet oraz libido

• powodują wzrost pęcherzyka jajnikowego oraz pogrubianie błony śluzowej macicy

37. Jakie zmiany hormonalne zachodzą w fazie folikularnej/lutealnej cyklu płciowego?

Faza folikularna rozpoczyna się z pierwszym dniem krwawienia miesiączkowego. Wówczas przysadka mózgowa zwiększa produkcję FSH (hormon folikulotropowy), który pobudza jajniki do wydzielania estrogenów. Owulacja zachodzi, gdy stężenie estrogenów jest bardzo wysokie. Do pobudzenia jajeczkowania konieczny jest też skok poziomu FSH i LH (hormon luteotropowy wydzielany przez przysadkę). 

Po owulacji zaczyna się faza lutealna. Pod wpływem LH znacząco zwiększa się stężenie progesteronu wytwarzanego w jajnikach. Stężenie FSH i LH spada, natomiast estrogeny utrzymują się na dość wysokim poziomie. Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia, ilość hormonów płciowych znacząco się obniża pod koniec cyklu, co powoduje wystąpienie krwawienia. I wszystko zaczyna się od nowa.

Wykres http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/MenstrualCycle_pl.svg/533px-MenstrualCycle_pl.svg.png

38. Jakie zmiany w macicy następują w fazie folikularnej/lutealnej cyklu płciowego?

Na wczesnym etapie fazy folikularnej, po zakończeniu krwawienia, wyściółka macicy jest najcieńsza w całym cyklu. W dalszej części fazy folikularnej dochodzi do zgrubienia wyściółki macicy, co ma związek z przygotowaniem organizmu kobiety na potencjalną ciążę

Podczas fazy lutealnej wyściółka macicy bardzo wzrasta by przygotować się na przyjęcie embrionu, jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, wyściółka macicy zaczyna się złuszczać, co prowadzi do menstruacji.

39. Jak dojrzewa pęcherzyk jajnikowy?

Dojrzewanie pęcherzyka. Z macierzystych komórek płciowych żeńskich w jajniku podczas rozwoju zarodkowego rozwijają się oogonia. Dzielą się mitotycznie, a następnie jako oocyty I rzędu wchodzą w mejozę jeszcze podczas życia płodowego. W końcowej fazie profazy I podziału redukcyjnego mejoza zostaje zatrzymana na wiele lat. W okresie pokwitania pod wpływem hormonu folikulotropowego wydzielanego przez przysadkę następuje dokończenie I podziału mejotycznego. Powstają wówczas dwie komórki: duża - oocyt II rzędu oraz mała - polocyt I rzędu, czyli ciałko kierunkowe, które zamiera. W wyniku II podziału mejotycznego powstaje owotyda, czyli komórka jajowa i polocyt II rzędu, który później zostaje usunięty z owotydy. Tworząca się w ten sposób komórka jajowa posiada zredukowaną liczbę chromosomów, natomiast nierówny podział cytoplazmy zapewnia jej odpowiednią ilość materiału potrzebnego po zapłodnieniu do rozwoju zarodka.

Drugi podział mejotyczny rozpoczyna się, gdy powstające jajo znajduje się jeszcze w pęcherzyku Graafa. Podział ten zostaje zatrzymany w stadium metafazy II. Pęknięcie pęcherzyka Graafa sprawia, iż oocyt II rzędu dostaje się do jajowodu. Otacza go osłona przejrzysta (warstwa glikoproteinowa) oraz wieniec promienisty powstały z tzw. komórek ziarnistych (komórki z nabłonka jajnikowego). Dokończenie mejozy następuje w momencie zapłodnienia. Wówczas też zostaje usunięty polocyt, a komórka jajowa łączy się z plemnikiem. Przebieg oogenezy oprócz hormonu folikulotropowego regulują estrogeny oraz hormon luteinizujący. W ścisłym związku z cyklem owulacyjnym zachodzi cykl menstruacyjny.

40. Oksytocyna i jej działanie.

Oksytocyna - cykliczny hormon peptydowy złożony z 9 aminokwasów (nonapeptyd), neuroprzekaźnik, uwalnia się okresowo, dobrze rozpuszczalny w wodzie.

Oksytocyna:

• powoduje skurcze mięśni macicy, co ma znaczenie podczas akcji porodowej (wcześniej występuje blok progesteronowy).

• uczestniczy także w akcie płciowym i zapłodnieniu (powoduje skurcze macicy podczas orgazmu, które ułatwiają transport nasienia do jajowodów).

• uwalniana jest po podrażnieniu mechanoreceptorów brodawek sutkowych np. podczas ssania piersi, co ułatwia wydzielanie mleka oraz po podrażnieniu receptorów szyjki macicy i pochwy.

• bezpośrednio po porodzie, oksytocyna powoduje obkurczanie macicy oraz położonych w ścianie macicy naczyń krwionośnych, tamując w ten sposób krwawienie po urodzeniu łożyska.

• w okresie połogu ma bezpośredni wpływ na zwijanie macicy, tak więc karmienie piersią przyspiesza ten proces.

Estrogeny wzmagają wydzielanie oksytocyny, a progesteron je hamuje.

41. Wyjaśnić pojęcia: owulacja, zapłodnienie, erekcja, ejakulacja.

Owulacja (jajeczkowanie) - proces polegający na wytwarzaniu gamet żeńskich (komórek jajowych). Pęka pęcherzyk Graafa i do jajowodu uwalniana jest komórka jajowa. Następuje wydzielenie hormonu hamującego następną owulację. Owulacja odbywa się w regularnych cyklach. Występuje co ok. 28 dni, mniej więcej między 13. a 15. dniem przed wystąpieniem krwawienia

Zapłodnienie - połączenie się komórek rozrodczych (komórki męskiej i żeńskiej) w wyniku czego powstaje nowa komórka nazywana zygotą. Warunkiem zapłodnienia jest wniknięcie plemnika do komórki jajowej

Erekcja (wzwód) - jest to usztywnienie i powiększenie się penisa w wyniku zwiększonego dopływu i zmniejszonego odpływu krwi z organu, która wypełnia ciała jamiste penisa

Ejakulacja - wytrysk nasienia (spermy) z prącia przez nasieniowody i cewkę moczową na skutek stymulacji seksualnej. Porcja nasienia wydzielana w trakcie ejakulacji to ejakulat

42. Na czym polega oogeneza, spermatogeneza, spermiogeneza?

Oogeneza - proces powstawania i dojrzewania komórek jajowych - gamet żeńskich. Proces ten zachodzi w jajnikach. W tym czasie dochodzi do mitozy oogonium, w wyniku której powstaje diploidalny oocyt I rzędu, ten dzieli się mejotycznie na  haploidalny oocyt II rzędu oraz na haploidalny polocyt I. Oocyt II rzędu dzieli się w II podziale mejotycznym na haploidalny oocyd (komórkę jajową) oraz polocyt II (ciałko kierunkowe).

Spermatogeneza - to proces powstawania i dojrzewania plemników - gamet męskich, który odbywa się kanalikach nasiennych jądrach.  Ma trzy fazy: spermatogoniogenezę (podziały mitotyczne), spermatocytogenezę (podziały mejotyczne) oraz spermiogenezę (przeobrażenie spermatyd w pleminki).

Spermiogeneza - to proces w którym w wyniku wielu zmian dochodzi do przekształcenia spermatydy w plemnik. Przebiega w etapach: wytworzenie akrosomu kondensacja jądra wytworzenie szyjki, wstawki oraz witki utrata większości cytoplazmy

43. Jakie funkcje pełni łożysko? Typ łożyska u człowieka.

Funkcje łożyska:

• w łożysku następuje wymiana gazowa między matką a płodem

• usuwanie mocznika z płodu

• dostarczanie substancji energetycznych oraz budulcowych dla płodu

• osłona mechaniczna płodu (zarodka) a także biologiczna

• wytwarza gonadotropinę kosmówkową, laktogen łożyskowy, relaksynę, testosteron, progesteron i estrogeny

• stanowi naturalną barierę immunologiczną

Typ łożyska:

• łożysko tarczowe

44. Odruchy - podział i krótka charakterystyka.

Klasyfikacja odruchów:

• warunkowe (nabyte) - w których zasadniczą rolę odgrywa kora mózgowa. Powstają one w trakcie rozwoju i życia osobniczego

• bezwarunkowe (wrodzone) - wykonywane automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się one za pośrednictwem rdzenia kręgowego oraz podkorowych części mózgu. Odruch ten jest podstawowy dla utrzymania życia.

Rodzaje odruchów ze względu na różnice anatomiczne i funkcjonalne:

• jednosynaptyczne (odruchy rozciągowe), własne

• wielosynaptyczne (odruchy zginania, odruch ucieczki), obce

45. Jakie czynniki decydują o istnieniu potencjału spoczynkowego w neuronie? Rola pompy sodowo-potasowej w neuronie.

Pompa sodowo-potasowa działa wbrew gradientowi stężeń, napędza jony tam gdzie już są.

Czynniki decydujące o istnieniu potencjału spoczynkowego:

• różnice stężeń jonów Na⁺ i K⁺ po obu stronach błony

• dyfuzja jonów zgodnie z gradientem stężeń

• selektywnie przepuszczalna błona względem jonów

• obecność metabolicznej pompy sodowo-potasowej w błonie

Rola pompy sodowo- potasowej:

• utrzymuje duże stężenie jonów potasu i małe jonów sodu wewnątrz komórki

• transportuje wbrew gradientowi stężeń na zewnątrz jony sodu, a do wewnątrz jony potasu

46. Co to jest impuls nerwowy?

Impuls nerwowy - przekazywanie informacji od receptora przez układ nerwowy do efektora (komórki lub narządu, który wykonuje określoną czynność w odpowiedzi na odebraną informację), przemieszczanie się strefy depolaryzacji błony komórkowej wzdłuż neuronu.

47. Działanie synapsy.

Wydzielanie cząsteczek mediatora z pęcherzyków pod wpływem docierającego impulsu elektrycznego, który przekazuje impuls z jednego neuronu na drugi

48. Co to są neurotransmitery pobudzające i hamujące? Podać przykłady.

Neurotransmitery pobudzające:

Do neurotransmiterów pobudzających zaliczamy te substancje chemiczne, które docierając do błony postsynaptycznej powodują jej depolaryzację. Ich połączenie z receptorem w błonie postsynaptycznej powoduje powstanie tzw. aktywacji sodowej czyli otwarcia kanałów dla dokomórkowego przepływu jonów sodowych.

Najważniejsze z nich to:

adrenalina, acetylocholina, dopomina, noradrenalina, serotonina, histamina oraz kwas glutaminowy i asparaginowy

Neurotransmitery hamujące:

Do neurotransmiterów hamujących zaliczamy te substancje chemiczne, które docierając do błony postsynaptycznej powodują jej hiperpolaryzację. Ich połączenie z receptorem w błonie postsynaptycznej powoduje powstanie tzw. postsynaptycznego potencjału hamującego.

Zaliczamy do nich:

glicynę, kwas gamma-aminomasłowy(GABA)

49. Mechanizm skurczu komórki mięśniowej mięśnia szkieletowego (ślizgowa teoria skurczu).

Ślizgowa teoria skurczu zakłada, że w czasie skurczu włókna aktyny wślizgują się we włókna aktyny.

Teoria wyjaśniająca mechanizm skurczu mięśnia, opracowana przez H. Huxleya i J. Hansona. Wykazali oni, że podczas skurczu mięśnia nie zmienia się ani długość miofilamentów, ani szerokość prążka A (obejmuje filamenty miozynowe i filamenty aktynowe), gdyż następuje wzajemne przesuwanie się ("ślizganie się") miofilamentów cienkich (aktynowych) i grubych (miozynowych). Ruch ślizgowy jest możliwy dzięki odpowiedniej budowie obydwu rodzajów tych włókien białkowych. Cząsteczka miozyny wygląda jak cienki pręcik z okrągłą główką, a miofilamenty cienkie składają się z 3 rodzajów białek: aktyny, tropomiozyny i troponiny. Do każdej cząsteczki tropomiozyny przyłączona jest troponina mająca zdolność wiązania wapnia, dzięki czemu odgrywa ona ważną rolę w mechanizmie skurczu. Gdy bodziec zadziała na mięsień, wzrasta stężenie jonów wapnia, które łączą się z troponiną, a ta ulega zmianom powodującym odblokowanie nici aktyny przez tropomiozynę (zsuwa się ona z aktyny). Rozpoczyna się współdziałanie główek miozyny w miofilamentach grubych z odblokowaną aktyną w miofilamentach cienkich. Główki miozyny przyczepiają się do miofilamentów cienkich pod pewnym kątem, tworząc mostki, które wykonują ruch wiosłowy i zmieniają swe położenie, wskutek czego miofilamenty cienkie są wciągane między miofilamenty grube. W ten sposób zmniejsza się odległość między płytkami Z, czemu towarzyszy skurcz mięśnia. Przyłączenie mostków zachodzi samorzutnie, natomiast do ich odłączenia konieczna jest energia z ATP (pobierana pośrednio, poprzez fosfokreatynę). Jeśli ATP wyczerpie się, wówczas występuje stężenie mięśni (np. stężenie pośmiertne).

Link do filmiku o mechanizmie skurczu http://www.youtube.com/watch?v=CpWCZJPC02w

50. Co to jest łuk odruchowy? Wymienić jego elementy.

Jest to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora.

Elementy łuku odruchowego:

receptor drogi dośrodkowe ośrodek nerwowy (o.u.n) drogi odśrodkowe efektor

51. Jednostka motoryczna. Płytka motoryczna.

Jednostka motoryczna/ruchowa - jedna komórka nerwowa + wszystkie komórki mięśniowe przez nią unerwiane

Płytka motoryczna - złącze nerwowo-mięśniowe - miejsce połączenia aksonu neuronu ruchowego z komórką mięśniową

52. Rodzaje skurczów mięśni.

Izotoniczny - napięcie mięśnia jest słabe, zmienia się jego długość (kurczy się)

Izometryczny - stała długość mięśnia, zmienia się jego napięcie

Auksotoniczny - skurcze mieszane, zmienia się napięcie i długość

Tężcowy zupełny - wtedy, kiedy działamy na mięsień kolejnymi impulsami w tak krótkim odstępie czasu, że nie dochodzi do rozkurczu mięśnia

Tężcowy niezupełny - wtedy, kiedy działamy na mięsień z taką częstotliwością, gdzie w każdym skurczu dochodzi do częściowego rozkurczu

53. Różnice funkcjonalne pomiędzy mięśniami poprzecznie prążkowanymi i gładkimi.

Mięśnie gładkie: kurczą się powoli i długo, niezależnie od naszej woli

Mięśnie poprzecznie prążkowane: kurczą się szybko i zależnie od naszej woli

54. Funkcje nerek.

• wydalnicza - usuwają z organizmu końcowe produkty przemiany materii (zwłaszcza białkowej) oraz nieprzyswajalnych lub toksycznych substancji pochodzenia egzogennego

• regulacyjna - utrzymują homeostazę wodno-elektrolitową

• endokrynna - produkują hormony i ich prekursory

55. W jaki sposób powstaje mocz pierwotny (ultraprzesącz)?

Mocz pierwotny powstaje bezpośrednio z przesączu krwi (osocza) w Torebce Bowmana. Zawiera dużo wody, soli mineralnych, cukrów, białek itp.

56. Jaka jest rola wazopresyny w regulacji objętości wydalanego moczu?

Wazopresyna - hormon antydiuretyczny, wydzielany z podwzgórza, magazynowany w tylnym płacie przysadki mózgowej. Bodźcem do jego wydzielania jest zwiększone ciśnienie osmotyczne osocza.

Działanie:

• rozszerzenie naczyń krwionośnych w nerkach i zmniejszenie przepływu krwi, zwiększenie przepuszczalności kanalików dystalnych i zbiorczych dla wody - zagęszczenie moczu.

Przy niskim stężeniu wazopresyny kanaliki są nieprzepuszczalne dla wody, dzięki czemu organizm pozbywa się nadmiaru wody.

57. Wymienić fizjologiczne składniki azotowe moczu.

• mocznik

• kwas moczowy

• amoniak

• aminokwasy

• kreatyna

• zasady purynowe

58. Składniki patologiczne moczu? Podać kilka przykładów.

Do patologicznych składników osadu moczu należą:

• erytrocyty i leukocyty wydalane w ilości przekraczającej normę

• liczne bakterie, ciała ketonowe, bilirubina, barwniki krwi, glukoza, białka

59. Na czym polega diureza wodna i diureza osmotyczna?

Diureza wodna polega na wydalaniu dużej ilości moczu o niskim ciśnieniu osmotycznym.

Diureza osmotyczna polega na wydalaniu dużych ilości moczu wywołane obecnością w moczu substancji osmotycznie czynnych, nie podlegających resorpcji kanalikowej

Zagadnienia opracowałam z tego co ona mówiła i wyświetlała na slajdach.

Miłej nauki !!! :D

---