Chemia Rolna

42. Napisz wzory chemiczne:

-saletra amonowa NH4NO3

-siarczan amonowy (NH4)2SO4

-węglan wapnia CaCO3

-saletrzak amonowy NH4NO3+CaCO3+MgCO3

-fosforan amonowy NH4H2PO4+(NH4)2HPO4

-mocznik CO(NH2)2

-sól potasowa KCl

43. Dlaczego niektóre nawozy powinny być zgranulowane a inne dobrze rozdrobione- przykłady

- granulacja ułatwia mechaniczny rozsiew nawozów

- forma granulowana jest łatwiejsza w przechowywaniu (nie bryli się itd.)

-zapewnia bardziej równomierne rozsianie nawozów wieloskładnikowych po powierzchni pola (w 1 granulce znajdują się wszystkie składniki)

49. Scharakteryzuj mocznik

-wzór CO(NH2)2 (forma nie dostępna dla roślin)

-skoncentrowana zawartość 46%N

-nie dysocjuje

-nie poparzą roślin

-pobierany w postaci całej cząsteczki mocznika

-stosowany * dolistnie jako dokarmianie roślin

*doglebowo( ulega hydrolizie do węglanu amonu (NH4+)2CO3

-fizjologicznie kwaśny (przemiany zachodzą powoli)

-stosowany przedsiewnie i pogłównie

-nawóz uniwersalny (na wszystkie gleby:

* na glebach o optymalnej wilgotności i temperaturze azot jest dostępny po 2-4 dniach

*na glebach o niekorzystnych warunkach po 20 dniach

*nie stosować na gleby b. kwaśne i silnie zasadowe

50. Od jakich czynników zależy jakość obornika

Obornik jest nawozem który powstaje w wyniku przetwarzania przez organizmy zwierząt organicznej materii roślinnej ( zawiera wszystkie składniki pokarmowe potrzebne roślinom)

Zależy od:

-rodzaju ściółki

*słoma zbóż najlepsza, najtańsza (najbardziej chłonna, najszybciej następuje wiązanie amoniaku)

*torf -droższy

*słoma roślin motylkowych

*liście, trociny, mchy

-gatunku zwierząt

*od bydła zawiera najwięcej P - największe zużycie

*od owiec i trzody chlewnej- jest gorszej jakości

-rodzaju pasz

-od sposobu i okresu jego przechowywania

-terminu i sposobu przyorania

-rodzaju gleby

27. Która roślina zbożowa jest najmniej a która najbardziej wrażliwa na zakwaszanie gleb?

-żyto mało wrażliwe- pH 5.1-5.5

-owies średnio wrażliwy- pH 5.6-6.0

-pszenica, pszenżyto wrażliwe pH 6.1-6.5

-jęczmień bardzo wrażliwy pH 5.6-7.0

44.OPISZ RÓŻNICĘ POMIĘDZY STOSOWANIEM SUPERFOSFATÓW I MĄCZEK FOSFORYTOWYCH:

SUPERFOSFAT: stosowany do nawożenia przedsiewnego pod wszystkie rośliny, ze względu na małą ruchliwość fosforu w glebie .Może być wyjątkowo stosowany pogłównie, jeśli nie można wykonać nawożenia przedsiewnego. Najlepsze efekty na glebach obojętnych i słabo kwaśnych dają superfosfaty pyliste, a na glebach kwaśnych i zasadowych dają superfosfaty granulowane.

MĄCZKI FOSFORYTOWE: powinna być stosowane w określonych warunkach, które sprzyjają uruchamianiu zawartych w nich związków fosforowych. Czynniki te to: duża kwasowość i wilgotność oraz obecność materii organicznej. Powinny być stosowane pod rośliny o długim okresie wegetacji. Można je stosować w dawkach pojedynczych, raz na kilka lat oraz w nawożeniu „na zapas”. Są to nawozy wolno działające.

47.JAKIE ZNACZENIE MA STOSOWANIE NAWOZÓW ORGANICZNYCH:

Są źródłem wszystkich niezbędnych makro- i mikroelementów oraz substancji organicznej, która jest substratem do tworzenia próchnicy glebowej. Substancje odżywcze w nich zawarte, w przeważającej ilości są w postaci związków organicznych, które muszą ulec mineralizacji, aby zostały pobrane przez rośliny, a więc ich działanie jest rozłożone w czasie.

45.JAKIM PIERWIASTKIEM I DLACZEGO NALEŻY UZUPEŁNIĆ NAWOŻENIE GNOJOWICĄ:

Nawożenie gnojowicą należy uzupełnić fosforem w celu lepszego wykorzystania azotu i potasu z gnojowicy.

76.W JAKIM PRZEDZIALE MIEŚCI SIĘ POBRANIE MIEDZI PRZEZ ROŚLINY UPRAWNE:

3-20 mg/kg suchej masy.

59.SCHARAKTERYSUJ PROPORCJE MIĘDZY ZAWARTOŚCIĄ POTASU WAPNIA I MAGNEZU W ZIARNIE I SŁOMIE ZBÓŻ:

POTAS: jego zawartość jest od 1 do 3 razy większa w słomie niż w ziarnie zbóż.

WAPŃ: od 2 do 5 razy większa w słomie niż w ziarnie

MAGNEZ: średnio od 1 do 1,5 razy większa w ziarnie niż w słomie. Jeśli chodzi o kukurydzę jego zawartość waha się w podobnych granicach, lecz jest go więcej w słomie niż w ziarnie.

22. Jakie czynniki decydują o rozmiarze sorpcji biologicznej.

Sorpcja- zdolność gleby do zatrzymywania z gleby rozmaitych substancji.

Sorpcja biologiczna- czasowe zatrzymanie składników z gleby przez mikroorganizmy, mikroorganizmy pobierają je dla swoich potrzeb, są konkurencją dla roślin, ale szybko umierają „oddają” pobrane składniki, a rośliny mogą je wykorzystać.

Sorpcja ta jest korzystna dla środowiska ponieważ:

- zapobiega nadmiernemu pobieraniu składników pokarmowych przez rośliny (np. aż do toksyczności - właściwy skład biologiczny rośliny),

- zapobiega wymywaniu substancji do głębszych warstw gleby (skażenie wód),

- zapobiega ulatnianiu się składników pokarmowych

- chroni przed rozproszeniem składników w środowisku

Czynniki decydujące o sorpcji biologicznej:

- zawartości substancji organicznej

- temperatury

- wilgotności

- odczynu

Najwłaściwsza temperatura dla mikroorganizmów to 23 - 30° C, wilgotność 60 - 70 %, odczyn lekko kwaśny i kwaśny. Wtedy najlepiej zatrzymywane są składniki przez mikroorganizmy.

Sorpcja biologiczna dotyczy kationów i anionów.

23.Co to jest pH.

pH - odczyn gleby, czyli stężenie jonów wodorowych w roztworze glebowym. Jest jednym z najważniejszych wskaźników żyzności gleby. Od pH zależą właściwości fizyczne, biologiczne chemiczne gleby także trwałość struktury i związane z nią stosunki wodno powietrzne czyli wszystkie czynniki zapewniające roślinom optymalne warunki wzrostu i rozwoju.

24. Czy znajomość pH wystarczy do określenia dawki wapna niezbędnej do odkwaszenia. Odpowiedz uzasadnij.

Właściwości buforowe- gleby wykazują zdolność przyjmowania jonów kwasowych i zasadowych bez gwałtownych zmian pH.

Odkwaszenie gleby można dokonać przez zobojętnienie składników kwasowych używają zasad. Do tego celu używamy zasadowych związków wapnia należ do nich tlenki, wodorotlenki, węglany i krzemiany [CaO, Ca(OH)₂, CaCO₃, CaSiO₃, MgCO₃, MgO], oraz w pewnych warunkach zasadowych związków magnezu [MgO i MgCO₃], które należy stosowa wraz z odpowiednią osłoną wapniową.

Wskaźnikiem potrzeb wapnowania jest pH gleby. Ze względu na różny stopień zbuforowania gleb na jego podstawie nie możemy określić dawki wapna potrzebnej do jej zobojętnienia. Dla przesunięcia odczynu gleby np.. z pH 5 do pH 7 musimy do gleby ciężkiej wprowadzić znacznie większa dawkę nawozu wapniowego niż do gleby lekkiej.

Wielkość dawki wapnia ustala się najczęściej na podstawie stopnia zakwaszenia gleby, ustalonego poprzez oznaczenie kwasowości hydrolitycznej (Hh) metodą Kappena lub metodą Schachtschabela. W Polsce posługuje się metodą uproszczoną oznaczania na podstawie pH i składu granulometrycznego gleby.

Potrzeby wapnowania na podstawie pH w KCl i składu granulometrycznego gleby. Określanie składu granulometrycznego pozwala uwzględnić stopień zbuforowania gleby. Do oceny potrzeb wapnowania służą dwie pomocnicze tabele:

Tab. Potrzeby wapnowania gleb mineralnych gruntów ornych i użytków zielonych w układzie pięciostopniowym.

Ocena potrzeb wapnowania	Gleby	Użytki zielone
	b. lekkie	lekkie	średnie	ciężkie
	Cząstki spławiane < 0,02mm, w %	gleby mineralne	gleby organiczne
	<10	11-20	21-35	>36
pH w roztworze KCl 1 mol∙dm^-3
Wapnowanie
konieczne	do 4,0	do 4,5	do 5,0	do 5,5	do 5,0	do 4,0
potrzebne	4,1-4,5	4,6-5,0	5,1-5,5	5,6-6,0	5,1-5,5	4,1-4,5
wskazane	4,6-5,0	5,1-5,5	5,6-6,0	6,1-6,5	5,6-6,0	4,6-5,0
ograniczone	5,1-5,5	5,6-6,0	6,1-6,6	6,6-7,0
zbyteczne	od 5,6	od 6,1	od 6,6	od 7,1

Wartości pH gleb ornych dla pozycji „potrzeby wapnowania ograniczone” są optymalnymi wartościami dla danych gleb. Oznacza to, że n. gleby b. lekkie o pH 5,1-5,5 niew wymagają czasowo poprawy odczynu, a podnoszenie pH przez wapnowanie powyżej tych wartości wpływa nawet ujemnie na ich właściwości.

Tab. Zalecane dawki nawozów wapniowych w przeliczeniu na CaO w t∙ha

	Wapnowanie
	konieczne	potrzebne	wskazane	ograniczone
Grunty orne
bardzo lekkie	3,0*	2,0*	1,0	-
lekkie	3,5*	2,5*	1,5	-
średnie	4,5*	3,0	1,7	1,0
ciężkie	6,0*	3,0	2,0	1,0
Użytki zielone	3,5*	2,5*	1,5	-

*Rozłożyć na okres kilku lat

Gleb mineralnych nie należy wapnować przy pH powyżej 6.0 a gleby organiczne przy pH powyżej 5,0

Gleby lekkie najlepiej wapnować co 4 lata

Gleby ciężkie co ok. 6 lat.

Nie powinno się przekraczać ilości nawozów wapniowych jako dawek jednorazowych:

Na gleby lekkie: 2t∙ha^-1 wapna w formie węglanowej,

Na gleby średnie i ciężkie: 3-5t∙ha^-1 wapna tlenkowego,

Na użytki zielone: 2t∙ha^-1 wapna w formie węglanowej.

25. Podaj ważniejsze skutki oddziaływania wapnowania na glebę.

Wapnowanie jest zabiegiem wszechstronnym i skutecznym. Wpływa na poprawę właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby, a przez to stwarza bardziej korzystne warunki glebowe dla rozwoju roślin.

polepsza

zmniejsza zwiększa

pobudza

rys. Schemat działania wapnowania na właściwości gleby

Dodatni wpływ wapna na właściwości fizyczne gleby wynika z oddziaływania na jej strukturę. Jony Ca²⁺ zapoczątkowują proces tworzenia się agregatów glebowych, przeprowadzając koloidy glebowe w procesie koagulacji ze stanu zolu w stan żelu i biorą udział w następnej fazie tworzenia struktury gruzełkowatej tj. w procesie zlepiania agregatów.

Ze strukturą gruzełkowatą łączy się poprawa właściwości powietrznych, wodnych i cieplnych gleby. Dotyczy to szczególnie gleb ciężkich, które stają się mniej zwięzłe, bardziej przepuszczalne i łatwiejsze do uprawy mechanicznej.

Równolegle z poprawą właściwości fizycznych gleby przebiega poprawa właściwości chemicznych. Wzrasta przede wszystkim pH i równocześnie usuwane są toksyczne jony Al³⁺ Fe²⁺ i Fe³⁺ .

2 Al³⁺ + 3 Ca(OH)₂ 2 Al(OH)₃ + 3 Ca²⁺

O₂ + 3 Ca(OH)₂

2 Fe²⁺ 2 Fe³⁺ 2 Fe(OH)₃ + 3 Ca²⁺

Ze zmianą odczynu zmienia się przyswajalność mikroelementów i niektórych makroelementów. Przyswajalność Mo rośnie ze wzrostem pH, natomiast przyswajalność B Fe Mn Zn Cu w większym lub mniejszym stopniu maleje. Przyswajalność P i Mg zwiększa się wraz ze wzrostem pH do wartości 7, a następnie ze wzrostem alkaliczności znów maleje. Wzrost pH ogranicza również dostępność toksycznych metali ciężkich tj. Cd Hg Pb Ni Cr dla roślin.

Pod wpływem wapna poprawiają się właściwości biologiczne gleb. Bakterie glebowe takie jak Rhizobium, Azotobacter, bakterie nitryfikacyjne znajdują optymalne warunki rozwoju w środowisku obojętnym i lekko zasadowym. W miarę wzrostu pH gleby stwierdza się często przyspieszenie procesów mikrobiologicznego rozkładu substancji organicznej, co nie jest zawsze korzystne. Dotyczy to szczególnie gleb lekkich których substancja organiczna odgrywa decydującą rolę w retencji wody. Optymalne pH gleb lekkich - słabo kwaśne.

Efekt wapnowania zależy od różnych czynników i rozciąga się na kilka lat zależnie od dawki wapnia i rodzaju gleby. Miarą tego efektu jest zwyżka plonu i poprawa jego jakości. Efekt wapnowania mierzony zwiększeniem plonu zależy od stopnia zakwaszenia gleby, wrażliwości uprawnej rośliny na kwaśny odczyn i jest największy w 2 lub 3 roku po wapnowaniu.

26.Podaj podział gleb ze względu na ich odczyn.

Ocena odczynu gleby	pHKCl	pHH2O
Bardzo kwaśny	≤4,5	≤ 5,0
Kwaśny	4,6 - 5,5	5,1 - 6,0
Lekko kwaśny	5,6 - 6,5	6,1 - 6,7
Obojętny	6,6 - 7,2	6,8 - 7,4
Zasadowy	>7,2	>7,4

28. Scharakteryzuj najważniejsze przyczyny zakwaszania się gleb

Przyczyny zakwaszenia gleb :

1) Naturalne ok. 80%

-w wyniku procesów przyrodniczych ,

-nie zależą od człowieka,

Do procesów przyrodniczych należy:

-wietrzenie minerałów,

-mineralizacja substancji organicznej w glebie ( w wyniku tych dwóch procesów powstają wolne jony wodorowe w glebie) ,

-przewaga opadów nad parowaniem - gleby są kwaśne , bo są lekkie o dobrej przepuszczalności ; zawierają kationy zasadowe wapnia ,sodu , magnezu, które łatwo ulegają wymyciu wraz z wodami opadowymi,

-Mg ,K, Ca są dostarczane roślinom i pobierane przez nie i przez to wydzielają wolne jony wodorowe,

2.)Antropogeniczne ok. 20 %

-odpowiedzialny jest za nie człowiek ,

Do procesów antropogenicznych zaliczamy:

-kwaśne deszcze - w wyniku działalności człowieka do atmosfery ulatniają się tlenki węgla , tlenki siarki, które w atmosferze jako lotne związki łączą się z wodą tworząc kwasy ;

-nawożenie - nawozami fizjologicznie kwaśnymi ( azotowe [siarczan azotu, mocznik]),stosowane w niewłaściwych dawkach na niewłaściwą glebę powodują zakwaszenie,

-uwalnianie się tlenków SO2,CO2,NO2 (częściowo naturalnie, a częściowo w wyniku działalności człowieka - przemysł, spalanie ,ogrzewanie mieszkań),

W wyniku działania 1) i 2) powstają wolne jony wodorowe powodujące zakwaszenie gleby. W Polsce przeważają gleby lekkie o dobrej przepuszczalności.

30. Scharakteryzuj laboratoryjne metody określania potrzeb wapnowania. ( nie wiem która to jest laboratoryjna A czy B )

A) Potrzeby wapnowania określamy na 2 sposoby;

I.

1). Na podstawie odczynu gleby.

2). Na podstawie kategorii agronomicznej gleby (z zaleceń otrzymujemy dawki nawozów wapniowych).

II.

1). Na podstawie kwasowości hydrolitycznej gleby.

B ) Wapnowanie - regulacja odczynu gleb kwaśnych

-metoda tlenkowa (CaO) - gleby zwięzłe

-metoda węglanowa (CaCO3) - gleby lekkie

Obliczanie potrzeb wapnowania :

CaO = Hn [mmol/100g]* 0,84 [t / ha]

CaCO3 = Hn [mmol/100g] * 1,5 [t/ha]

31. Na jakich glebach prawdopodobieństwo wystąpienia objawów niedoboru Mg jest największe.

-mniej jest go niż Ca , ok. 0,1 - 0,5 % ,

-mało jest go w glebach organicznych z wyjątkiem torfów niskich ,

-niedobór Mg występuje na kwaśnych glebach lekkich, z natury ubogich w Mg, zwłaszcza po zastosowaniu dużych dawek K,

-na glebach kwaśnych, szczególnie ubogich w magnez, wskazane jest stosowanie nawozów wapniowo - magnezowych,

-z gleb mineralnych najuboższe są pseudobielice wytworzone z piasków,

u roślin niedobór Mg powoduje zaburzenia w syntezie chlorofilu (chloroza liści ,żółte prążki u traw i zbóż , nekroza liści, obumieranie liści ),

36. Co to jest denitryfikacja? Na czym polega ten proces? Czego dotyczy? Jakie jest jej znaczenie?

Główne procesy przemian N w glebie:

Amonifikacja N org. ⇒ NH3+ ⇔ NH4+

Nitryfikacja NH4+ ⇒ NO2- ⇒ NO3-

Denitryfikacja NH3­- ⇒ NO2- ⇒ N2

Asymilacja NO3-⇒ NH4-⇒ Aminokwasy ⇒ Białka

Puryny ⇒ Kw. nukleinowe

W glebie gromadzony jest azot organiczny ( 95 % )(nie pobierany przez rośliny).Ulega on mineralizacji czyli amonifikacji - powstaje forma amonowa tego składnika , która dalej idzie w obieg i jest pobierana przez rośliny. Jeśli nie zostanie pobrany to jako kation ulega sorpcji wymiennej i może ulatniać się w postaci amoniaku, ulegać nitryfikacji ( przejście formy amonowej w azotanową → utlenienie → ma miejsce w 2 etapach

I. Kation amonowy utleniany jest do NO2- przez nitrosomonas

II. No2- utleniane jest do NO3- przez nitrobacter

Denitryfikacja to proces przejścia formy azotanowej NO3- do form gazowych N2O, N2 (redukcja do form gazowych).

Azotany nie wykorzystane przez rośliny mogą gromadzić się w glebie albo ulec denitryfikacji, polegającej na przekształceniu (redukcja) przez bakterie denitryfikacyjne (np. micrococcus denitryficans, Thiobacillus denitryficans), w beztlenowym procesie oddychania, jonów azotanowych w jony amonowe (zostające w glebie) i wolny azot (wiążą go jedynie pewne bakterie azotowe wolno żyjące), który wraca do atmosfery.

DENITRYFIKACJA

5CH2O + 4NO3- + 4H+ --> 2 N2 + CO2 + 7H2O

Denitryfikacja - jest to redukcja azotanów i azotynów do azotu cząsteczkowego lub jego podtlenku (denitryfikacja całkowita) lub amoniaku (denitryfikacja częściowa), wywołana przez bakterie denitryfikacyjne . Proces ten jest odwrotnością nitryfikacji. Zarówno denitryfikacja jak i nitryfikacja są częściami cyklu azotowego w przyrodzie.

2NO3 → 2NO2 → 2NO → N2O → N2

Jeśli N nie zostanie pobrany to ulegnie wymyciu. Może jeszcze dostać się z powietrza, z opadów oraz poprzez biologiczne wiązanie( motylkowe).

46. Jakim pierwiastkiem i dlaczego należy uzupełnić nawożenie słomą.

Słoma jest nawozem organicznym pochodzenia roślinnego. Nie należy do nawozów zielonych. To część wegetatywna ,dojrzała zbóż, rzepaku, kukurydzy, roślin motylkowych. Różni się od nawozów zielonych tym , że są to rośliny dojrzałe. Słoma wykorzystywana jest jako ściółka , do celów energetycznych, ściółka do produkcji obornika, wykorzystywana jako jeden ze składników kompostowania.

Wada; szeroki stosunek C do N np. 100/1 ,rzepak 80/1 ,dużo węgla mało azotu- skutkiem jest sorpcja biologiczna.W obecności dużej ilości C namnażają się bakterie celulolityczne , które wykorzystują azot. Azot możemy odzyskać po obumarciu tych mikroorganizmów dopiero w

drugim okresie wegetacji. Aby zapobiec spadkom plonu trzeba zastosować duże dawki N.

Zawartość azotu zwiększy się ,a węgla spadnie .Azot w postaci nawozów mineralnych: 1 tona słomy 7-10 kg azotu

lub w postaci gnojownicy.

Słoma nie koniecznie jest nawozem mineralnym, wykorzystuje się ją jako ściółkę przy powstawaniu obornika , jako materiał energetyczny, mało ale coraz częściej jako nawóz , jako pasza nie stanowi cennego źródła chyba , że jest to słoma z roślin motylkowych.

51.Opisz różnice w stosowaniu obornika i wapnowaniu gleb lekkich i ciężkich

Rozkład obornika w glebach lekkich zachodzi w ciągu 1-2 lat, natomiast w zwięźlejszych i zwięzłych jego działanie stwierdza się w ciągu 3-4 lat po zastosowaniu. Ma to zasadniczy wpływ na ilość uwalnianych składników pokarmowych ze związków organicznych i ich pobieraniu przez rośliny. Obornik stosuje się najczęściej jeden raz w 4- polowym zmianowaniu, jakkolwiek można i corocznie, w dawkach dostosowanych do pokarmowych wymagań roślin. Obornik stosuje się przede wszystkim pod rośliny o długim okresie wegetacyjnym i dobrze reagujące na nawożenie organiczne. Należą do nich ziemniaki i buraki ,a także rzepak i kukurydza uprawiana na silos , a także pod żyto i owies. Optymalna dawka obornika pod ziemniaki wynosi 30 t *ha^-1, pod buraki 40 t *ha^-1, pod kukurydzę 25-30 t *ha^-1, a pod zboża 20-25 t*ha^-1.

Wapnowanie należy traktować jako stały, okresowy zabieg agrotechniczny. Gleby lekkie najlepiej jest wapnować co 4 lata. Na glebach ciężkich działanie wapna trwa dłużej około 6 lat. Należy unikać stosowania nadmiernych dawek wapna. Nie powinno się przekraczać podanych niżej ilości nawozów wapniowych jako dawek jednorazowych na gleby lekkie: 2 t*ha^-1 wapna tlenkowego.

52.Podaj przykłady niewłaściwego stosowania nawozów

-mieszanie nawozów przedsiewnych z pogłównymi

-mieszanie nawozów wapniowych z innymi

-mieszanie azotowych zawierających azot w formie amonowej(siarczanu amonowego, -saletry amonowej, saletrzaków, fosforanu amonowego, polifoski) z nawozami o odczynie zasadowym( mączki fosforytowe)

-mieszanie nawozów zawierających fosfor w związkach rozpuszczalnych w wodzie(superfosfaty, fosforan amonowy, polifoska) z nawozami zawierającymi wapń w związkach rozpuszczalnych w wodzie(saletra wapniowa, mączki fosforytowe)

-mieszanie superfosfatów zawierających pewną część fosforu z nawozami zawierającymi azot w formie azotanowej

-mieszanie(szczególnie, gdy mieszanka nie jest wysiewana w tym samym dniu) nawozów higroskopijnych ( saletra amonowa, mocznik, saletra wapniowa, saletrzak) z innymi nawozami

-mieszanie nawozów o bardzo zróżnicowanym uziarnieniu- np. pylistych z granulowanymi

53.Wymień czynniki zwiększające stopień wykorzystania składników z nawozów

1.dawki i właściwości nawozu

2.gatunki rośliny oraz terminu i sposobu stosowania nawozu

3. kultury gleby i jej zasobności w składniki pokarmowe

Ad.1

Z ogólnej ilości składnika pokarmowego doprowadzonego do gleby w formie nawozu tylko część jego ilości, występująca w formie przyswajalnej lub łatwo przechodząca w taką formę , jest wykorzystana przez roślinę, pod która nawóz został zastosowany. Część pozostaje w formie przyswajalnej, jednak nie jest pobrana, część ulega uwstecznieniu i przez dłuższy czas jest wyłączona z obiegu oraz pewna ilość jest tracona w wyniku wymycia i ulatniania się w postaci amoniaku, tlenków azotu i azotu pierwiastkowego.

Ad.3

Zasobność gleby w formy przyswajalne jest znacznie mniejsza na glebach dobrze zaopatrzonych w składniki pokarmowe. W takich glebach znajduje się już wystarczająca ilość składników pokarmowych, aby pokryć wymagania roślin, a nawożenie służy przede wszystkim do uzupełnienia rezerw glebowych.

54.W jakich warunkach możliwe jest stosowanie składników pokarmowych na zapas?

Dodatkowe zaopatrywanie roślin w CO₂ stosuje się - w szklarniach podczas intensywnej uprawy warzyw, częściej- w wodę, w rejonach z jej deficytem(deszczowanie, nawadnianie).

55. Wymień czynniki, które należy uwzględnić przy układaniu planu nawożenia: wyznaczaniu dawek i rodzaju nawozów

ü opady atmosferyczne i temperatura

ü kompleks przydatności rolniczej

ü klasa bonitacyjna gleby

ü kategorie agronomiczne gleb

Ad.1

Gdy temperatura jest wyższa od przeciętnej i sprzyjają opady w okresie wegetacji roślin, rozkład nawozów organicznych zachodzi szybko. Uwolniony azot mineralny może w dużym stopniu pokryć potrzeby pokarmowe roślin. Duże opady potęgują wymywanie azotanów, potasu i innych składników z wierzchnich warstw profilu glebowego do głębszyc
h i do wód gruntowych. Najintensywniej pobierane są w temperaturze sprzyjającej intensywnej asymilacji dwutlenku węgla, tj. 15-20⁰C. Obniżenie temperatury do 12⁰C zmniejsza pobieranie składników pokarmowych, spadek zaś do 4-5⁰C powoduje osłabienie aktywności korzeni roślin i zatrzymuje pobieranie.

Ad.2

Kompleks przydatności rolniczej- oznacza jednostkę siedliskową użytków rolnych. Obejmuje on zespoły różnych i różnie położonych gleb o zbliżonych właściwościach rolniczych umożliwiających podobny sposób użytkowania.

Produkcyjność gleb maleje od kompleksu pszennego do żytnio-łubinowego( najsłabszego), mimo pełnego pokrycia potrzeb nawozowych roślin. Dawki nawozów mineralnych muszą być dostosowane do wartości produkcyjnych gleb, tj. większe na kompleksy pszenne niż żytnie.

Ad.3

Klasa bonitacyjna gleby(oznaczana liczba rzymską) jest jednostką obejmującą gleby różnych typów i podtypów o zbliżonych właściwościach fizycznych, chemicznych i biologicznych, których powstanie jest uwarunkowane określonym podobnym układem czynników biotycznych i abiotycznych danego środowiska geograficznego.

Ad.4

Kategoria agronomiczna gleb jest to grupa gleb mineralnych wydzielona ze względu na potrzeby racjonalnej agrotechniki i nawożenia. Wyznacza ona bowiem wielkość sorpcji, a zawartość próchnicy- również siłę sorpcji.

83.Pobieranie przez roślinę niektórych pierwiastków wyprzedza tempo gromadzenia przez nią suchej masy. Jakie to pierwiastki?

v Azot(N)

v Fosfor(P₂O₅)

v Potas(K₂O)

Buraki cukrowe szybciej pobierają składniki pokarmowe, niż wytwarzają suchą masę. Charakteryzują się one długim okresem pobiera składników pokarmowych. Największe ilości azotu pobierają w czerwcu i lipcu, fosforu i potasu w lipcu i w sierpniu.

Ziemniaki do swego rozwoju wymagają znacznych ilości składników pokarmowych, które pobierają w ciągu 3-5 miesięcy w zależności od odmiany. Maksimum pobierania składników przypada na czerwiec i lipiec oraz pierwszą dekadę sierpnia, tj. mniej więcej w okresie od zawiązywania pączków kwiatowych do okwitnięcia.

Jęczmień do okresu strzelania w źdźbło pobiera około połowy potrzebnego mu azotu i fosforu oraz 74% potasu, natomiast wytwarza zaledwie 20% suchej masy.

W pierwszych dniach po wschodach rośliny potrzebują małych ilości składników pokarmowych. W miarę rozwoju masy korzeniowej oraz organów nadziemnych zapotrzebowanie to silnie wzrasta, aby znów zmniejszyć się pod koniec wegetacji. Długość okresu najbardziej intensywnego pobierania składników pokarmowych u różnych roślin uprawnych określona jest ich biologicznymi własnościami.

AZOT

Zawartość azotu w roślinach ok. 1,5% suchej masy. Pobierany jest w formie jonów amonowego NH4+ i azotanowego NO3-.Tylko motylkowe potrafią wykorzystywać azot zawarty w powietrzu ( dzięki bakteriom Rhizobium). Jony azotanowe łatwo poruszają się po całej roślinie. Natomiast większość jonów amonowych jest wbudowywana w struktury organiczne już w korzeniach. Nie można oznaczyć ilości azotu dostępnego dla roślin, gdyż dynamika procesów w glebie jest bardzo duża. Jako kation azot może ulegać sorpcji wymiennej.( Aniony ulegają sorpcji chemicznej - z wyjątkiem NO3-).

Główne przemiany azotu w glebie:

Amonifikacja N org.NH3+NH4+

Nitryfikacja NH4+NO2-NO3-

Denitryfikacja NO3-NO2-N2

Asymilacja NO3-NH3-aminokwasy puryny, białka, kwasy nukleinowe

NH4+ wiązane przez minerały ilaste.

NH3 wiązane przez substancję organiczną gleby.

NO2- reaguje z kwasami huminowymi i fulwowymi.

Azotany w glebie

· Immobilizacja- asymilacyjna redukcja azotanów

NO3-+9H+NH3+3H2O NH3<NH4+

· Denitryfikacja

AZOTANY NO3- 2NO32NO2-2NON2ON2

· Wymywanie

{+-} gleba----NO3—ładunki zgodne nie ulegają sorpcji

Redukcja azotanów:

Jest ona ściśle związana z procesem fotosyntezy i oddychania. Jest to reakcja endotermiczna. Potrzebna energia pochodzi z utlenienia substratów organicznych, przekazywana jest za pośrednictwem ATP. Azotany mogą być przechowywane w wakuoli bez szkodliwego wpływu na roślinę , natomiast jon amonowy nawet w bardzo małych stężeniach jest toksyczny dla rośliny.

Redukcja azotanów: trzeba zredukować NO3- do NH3 aby rośliny mogły pobrać azot.

NO3- + 2H+ + 2e- NO2- +H2O w cytoplazmie (reduktaza azotanowa V) uwarunkowana obecnością mikroorganizmów

NO2- + 6H+ + 6e NH3- +H2O +OH- w chloroplastach (reduktaza azotanowa III)

ORGANIZCNE ZWIĄZKI AZOTOWE

Synteza aminokwasów polega na wbudowywaniu do NH3 do cząsteczki kwasu α-ketoglutarowego z powstaniem kwasu glutaminowego. Proces ten to animacja redukcyjna i jest katalizowany przez dehydrogenazę glutaminianową .Donorem wodoru jest tu NAD/H+ Kwas glutaminowy jest pierwszym związkiem organicznym zawierającym azot na drodze syntezy białka. Działa on jako akceptor NH3 i z udziałem syntetazy glutaminowej powstaje glutamina.. następnym procesem syntezy białka jest przeniesienie grupy -NH2 z kw. Glutaminowego lub glutaminy na inne ketokwasy. Aminy powstają jako produkty pośrednie dekarboksylacji aminokwasów.

Forma organiczna azotu w glebie- w wyniku stosowania nawozów.

Forma mineralna-azot z opadów atmosferycznych oraz z nawozów mineralnych.

Najważniejszą formą transportu azotu w roślinie jest glutamina. Azot to najbardziej plonotwórczy składnik pokarmowy, w miarę wzrostu zaopatrzenia rośliny w azot powstaje białkowzrost tkanek liściwiększa fotosynteza.

Nadmiar azotu-liście bardziej soczyste ,zawierają więcej wody, komórki liści duże z cienkimi ścianami- podatne na złamania, dużo azotu w liściach- idealny pokarm dla bakterii, nadmiar N opóźnia dojrzewanie zbóż.

Niedobór-karłowacenie roślin, bladożółte liście, opadają.

Trzeba pamiętać , by podać roślinom azot w odpowiednim momencie wzrostu i rozwoju. Żeby nie podać w nadmiarze, bo wtedy będą go gromadziły w formie mineralnej. Jon amonowy zatrzymany przez rośliny a potem spożyty przez człowieka może spowodować nagłe zatrucia (zaburzenia mitozy, mejozy, działanie rakotwórcze). Często zdarza się ,ze azot jest podany za późno. W produktach spożywczych dla dzieci i niemowląt są normy dotyczące zawartości azotu.

Metoda wykrywania azotanów- z difenyloalanianą. W środowisku stężonego kwasu siarkowego w obecności jonów NO3-.

NAWOZY AZOTOWE:

Nawozami azotowymi nazywa się substancje chemiczne, które zawierają azot w formach bezpośrednio przyswajalnych dla roślin ( przede wszystkim w postaci jonów NH4+ i NO3-) lub które dostarczają takich form po przemianie w glebie.

Otrzymywanie syntetycznych nawozów azotowych następuje przez wiązanie azotu cząsteczkowego (N2) w procesach:

-syntezy amoniaku

-syntezy azotniaku ( cyjanamidu)

-syntezy azotanu

Nawozy azotowe są dobrze rozpuszczalne w wodzie. Sole amonowe dysocjują do form NH4+ i NO2-.Są stałe i płynne ( roztwór saletrzano- mocznikowy, woda amoniakalna).

Podział ze względu na występującą formę azotu:

· Azotanowe ( saletrzane NO3-)

· Amonowe (forma NH4+)

· Azotanowo-amonowe (saletrzano-amonowe)NO3-, NH4+

· Azotowo-amidowe NH2

· Saletrzane NO3-

SALETRZANE

Zawierają azot w formie azotanowej. Drogie, fizjologicznie zasadowe, stosowane do odkwaszania. Jon NO3- pozostający w glebie po rozpuszczeniu nie jest wiązany z kompleksem sorpcyjnym jak to się dzieje z jonem NH4+ ale pozostaje w r-rze glebowym. Jest wtedy narażony na wymywanie i dlatego saletry należy stosować pogłównie. Wtedy jest duże prawdopodobieństwo, że szybko zostaną wykorzystane przez rośliny.

Saletra wapniowa. Ca(NO3)2 14%

Kation Ca działa koagulująco na koloidy glebowe. Najbardziej higroskopijna ze wszystkich nawozów. Wymywanie-zatrucie rzek.

Saletra sodowa NaNO3 15,5%

Do nawożenia bawełny, tytoniu, warzyw, niewielkie znaczenie, mało higroskopijna

Saletra potasowa KNO3 15% czystego azotu

AMONOWE NH4+

Fizjologicznie kwaśne. Rośliny pobierają kation i wydzielają jon H+ do środowiska- zakwaszają środowisko.. Ulegają sorpcji wymiennej- nie dochodzi do strat azotu poprzez wymywanie, dlatego stosujemy je przedsiewnie, są nawozami o spowolnionym działaniu.

Kompleks sorpcyjny zatrzymuje kationy.

Amoniak bezwodny

Po wprowadzeniu do gleby szybko się rozpręża i przechodzi w formę gazową. Szybko się ulatnia -dlatego stosujemy go głęboko. Najpierw działa alkalizująco potem zakwasza.

Woda amoniakalna NH4OH

20%-30% N rozpuszczony amoniak gazowy w wodzie. Nawóz przedsiewny, ale w burakach i Zimniakach może być pogłównie w międzyrzędzia.

Siarczan amonu (NH4)2SO4

Mało higroskopijny, łatwo rozpuszcza się w wodzie najbardziej zakwasza glebę spośród nawozów azotowych.

SALETRZANO_ AMONOWE NO3-, NH4+

Najliczniej reprezentowane, Przedsiewnie i pogłównie lekko zakwaszają, nitryfikacja-powstawanie kwasów. Stosuje się dodatek dolomitu.

Saletra amonowa NH4NO3 34%N

Sól higroskopijna, ła





two chłonie wilgoć z powietrza, wybuchowość, łatwo rozpuszczalny w wodzie azot, pod wszystkie rośliny , na wszystkich glebach, ze względu na wypłukiwanie nie stosować na długo przed siewem, a na glebach o odczynie obojętnym i alkalicznym trzeba ją przykryć, by nie dopuścić do ulatniania się amoniaku. Ma charakter soli fizjologicznie obojętnej, ale w wyniku szybkiej nitryfikacji zakwasza. Dodaje się około 63 kg CaCO3 na każde 100kg nawozu w celu zobojętnienia.

Saletrzaki saletra amonowa+ węglan wapnia NH4NO3*CaCO3*MgCO3 27,5%N, 20%CaCO3

Mniej kwaśny niż saletra, w wodzie rozp. Się NH4NO3.Przedsiewnie, pogłównie.

SALMAG z siarką

NAWOZY AMIDOWE

Mocznik CO(NH2)2 46%N

Higroskopijny, granulowany, fizjologicznie kwaśny. Wprowadzony do gleby rozpuszcza się w wodzie glebowej i wraz z nią się przemieszcza. Zakwasza glebę. Azot amonowy powstały z przemian mocznika jest wiązany przez kompleks sorpcyjny stąd nie jest łatwo wymywany. Pod wszystkie rośliny, przedsiewnie i pogłównie. Najodpowiedniejszy nawóz do nawożenia dolistnego. Nie parzy roślin.

7-16% zboża

1-1,5 % ziemniaki

Stosowanie mocznika należy ograniczyć na glebach kwaśnych, świeżo wapniowanych(gleba nie jest wtedy aktywna- mikroorganizmy go nie przetwarzają). Najlepsze efekty-zmieszane z wilgotną gleba.

Azotniak CaCN2

Gł. jako herbicyd

Roztwór saletrzano-mocznikowy 28-32%N

Zmieszanie wody+ azotanu amonu+ mocznik w odp. proporcjach, przykryć glebą

Kryteria wybór nawozu azotowego:

Najbardziej plonotwórcze

-uwzględnić warunki uprawy, wymagania rośliny

-ważny jest sposób nawożenia

-60-70% wysiewu w 1 roku, w latach następnych 14%

-część zostaje wbudowana w próchnicę

-część zostaje wymyta do wód

-część jest strącona w formie amoniaku/gazowej

Musimy uwzględnić:

-działania uboczne

-szybkość działania

-formę nawozu

-cenę

Najdroższe są nawozy wolno uwalniające.

NH4+ może być natychmiast wykorzystany przez roślinę. Nawozy azotowe działają szybko- tempo jest zbyt szybkie w stosunku do rozwoju rośliny. Konieczne jest dzielenie dawek nawozów na kilka wysiewów.

Szybkość działania nawozu zależy od:

-sposobu nawożenia-najszybciej dolistne- np. mocznik, -doglebowo-działają z różną szybkością w zależności od formy

1.szybkodziałąjace (saletrzak jon NO3-)

2. średnio-szybkodziałające amonowo-saletrzane

3. o spowolnionym działaniu NH4+, amoniak

4. średnio-wolnodziałające N-NH2

5. Wolnodziałające- zawierają azot w formie słabo rozpuszczalnych w wodzie związków , w formie otoczkowej

Stosowanie przedsiewne- amonowe, wolnodziałające

Pogłówne-saletry

Uniwersalne-obecność NH4+, NO3-

-amonowo-saletrzane

-mocznik (ruchliwość w glebie)

-RSM- roztwór saletrzano-mocznikowy

FOSFOR

Fosfor jest budulcowym pierwiastkiem w roślinie. Wchodzi w skład jądra komórkowego, bierze udział w podziale komórek, spełnia ważną rolę w stożkach wzrostu. Zawartość P w roślinie wynosi około 0,3-0,5% s.m. Fosfor wpływa na części generatywne rośliny, oddziałuje na korzenie, nadaje sztywność słomie, wpływa na obniżenie poziomu szkodliwego azotu, występuje też w fosfolipidach(budują błony biologiczne-do 5%), kwasach nukleinowych, ATP i ADP(tworzenie wiązań pirofosforanowych, które umożliwiają przenoszenie energii), NAD i NADP, fitynie ( typowa forma magazynowania fosforu w ziarnie i nasionach- w korzeniach w ogóle nie występuje).Fosfor jest stale uwalniany do gleby, bo stale zachodzi rozkład substancji organicznej. Kiedy jest stosunek C:P>300:1 wtedy fosfor ulega immobilizacji. Mikroorganizmy wbudowują fosfor- to znaczy immobilizują go.

Nadmiar

-rzadko występuje ,bo jony fosforanowe są silnie wiązane w glebie, powoduje niedobór cynku.

Niedobór -rzadko, ciemnozielone zabarwienie liści, z purpurowym odcieniem

W glebach Polski zawartość fosforu w granicach 0,03-0,3% P w przeliczeniu na suchą masę. P występuje w glebach w połączeniach organicznych i nieorganicznych. Dużo organicznego (do 80%) jest w glebach torfowych. ORGANICZNY- występuje w resztkach roślinnych i zwierzęcych, biomasie mikroorganizmów. NIEORGANICZNY- w glebach jest dużo nieorganicznych związków fosforowych. W środowisku kwaśnym i obojętnym przeważają jony H2PO4-. Jony HPO4 zaczynają dominować dopiero w roztworze o pH większym od 7,2..Straty fosforuerozja.

Przyswajalność fosforu. Wyróżniamy P-zapasowy stabilny, P-zapasowy labilny i P w r-rze

glebowym w postaci jonów fosforanowych bezpośrednio dostępnych dla roślin

uruchamianie H2PO4-

P-zapasowy stabilny P-zapasowy labilny P

Uwstecznianie HPO4--

H3PO4 jest związkiem mineralnym, dysocjującym w wodzie.

H3PO4 H+ + H2PO4- rozpuszczalny w wodzie uwstecznienie

H2PO4- H+ + HPO4—rozp. W słabych kwasach organicznych, forma ruchoma

HPO4-- H+ + PO4--- rozp. W silnych kwasach

H2PO4- występuje przy pH gleby 6-7,Żeby fosfor był przyswajalny dla rośliny musi być rozpuszczalny w wodzie.

NAWOZY FOSFOROWE

Wyjściowym surowcem do produkcji nawozów fosforowych są naturalne, trudno-rozpuszczalne fosforany. Wyróżniamy dwa podstawowe typy: apatyty( pochodzenia magmowego) oraz fosforyty ( wykrystalizowały w osadach morza).Głównym apatytem jest fluoroapatyt- krystaliczna budowa i duża twardość. W wyniku ich wietrzenia następuje uwalnianie fosforu, który wtedy mogą pobrać rośliny ( w formie jonów H2PO4- i HPO4-- ). Nawozy fosforowe zawierają fosfor jako główny składnik pokarmowy ( przede wszystkim w formie anionu ortofosforanowego). Zawartość fosforu w nawozie wyraża się w % P2O5.Produkowane w Gdańsku, Luboniu koło Poznania, Tarnobrzegu, Szczecinie, Gryfowie Śląskim. Największe złoża -Ameryka Północna, Afryka, Rosja, u nas Góry Świętokrzyskie. Nawozy otrzymuje się podczas obróbki mokrej przez działanie silnymi kwasami nieorganicznymi (siarkowym lub azotowym) albo na drodze termicznej. Poprzez rozdrobnienie tworzy się mączki fosforytowe (lub kostne).

Nawozy:

1) w których zawarte związki fosforowe są całkowicie rozpuszczalne w wodzie np: superfosfat prosty Ca(H2PO4-)2 + CaSO4 (gips-balast)

superfosfat potrójny Ca(H2PO4-)2

W Polsce przeważa ten typ nawozów.

2) zawierają fosfor w części rozpuszczalny w wodzie a prawie całkowicie rozpuszczalny w słabych kwasach

3) nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczalne w kwasach

Superfosfat prosty

Otrzymuje się go działając kwasem siarkowym (VI) na fosforyt lub apatyt. Nierozpuszczalny w wodzie fluoroapatyt przechodzi w rozpuszczalny diwodorofosforan (V) wapnia. Granulki tego nawozu mają średnicę 1-6 mm. Zawiera 18-20% P2O5. Zawiera około 13% siarki.

Superfosfat potrójny

Granulowany, na fosforyt lub apatyt działamy kwasem ortofosforanowym- powstaje diwodorofosforan wapnia, ale już bez balastu (gipsu). Zawiera 46% P2O5.(Mocznik zawiera również 46% ale azotu). Jest wysokoskoncentrowany, gdyż zawiera ponad da razy więcej fosforu niż superfosfat prosty. Nie zawiera siarki.

Mączka fosforytowa i kostna

Około 30% P2O5,kjuż się raczej nie stosuje jako nawóz. Mączka fosforytowa dobra na gleby kwaśne pod użytki zielone.

Po wprowadzeniu nawozów fosforowych do gleby kwaśnej fosfor jest uwsteczniany. W glebach kwaśnych, w których występują jony Al.+++ i Fe+++ tworzą się trudno rozpuszczalne fosforany glinu i żelaza. Najwolniej zachodzi proces unieruchamiania fosforanów na granicy odczynu kwaśnego i obojętnego. . Przy pH 4,5-5,6 dochodzi do uwsteczniania. Uwstecznianie fosforu jest uzależnione od odczynu gleby.

Uruchamianie fosforu polega na przechodzeniu związków trudno dostępnych w łatwo przyswajalne, natomiast uwstecznianie jest zjawiskiem odwrotnym. Bardzo ważne jest, żeby regulować odczyn gleby. Zalecane jest granulowanie nawozów - jest wtedy mała powierzchnia zetknięcia się nawozu z glebą.

Co zrobić aby fosfor się nie uwstecznił?

-wapnowanie zakwaszonej gleby,

- nawozimy siarczanem amonu na gleby bardzo zasadowe

-ZLOKALIZOWANE STOSOWANIE to umieszczanie granulatu w rowkach lub rzędami, czasem razem z nasionami ,żeby zminimalizować uwstecznianie. Zmniejsza ona powierzchnia i zakres działania.

Fosfor jest mało ruchliwy i nie jest luksusowo pobierany, dlatego może być stosowany na zapas, czyli w dawkach odpowiednio zwiększonych raz na kilka lat. Współczynnik wykorzystania fosforu z superfosfatu wynosi tylko około 10-20% .

Kiedy stosować nawóz?

Jesienią przed orką, przedsiewnie -przed orką siewną pod oziminy. Może byś stosowany z nawozami potasowymi. Mimo kwaśnego odczynu superfosfaty nie zakwaszają gleby.

MAGNEZ.

Najwięcej magnezu zawierają motylkowe, najmniej zboża. Jest go około 0,15-0,35% w s.m. w roślinach. Jest pobierany przez korzenie jako jon Mg++. Łatwo może być też absorbowany przez liście. Ruchliwość magnezu w roślinie jest większa niż wapnia ale mniejsza niż potasu. Podobnie jak wapń, magnez jest transportowany przez transpirację w górę rośliny. Jest także stosunkowo ruchliwy we floemie. Jest go więcej w starszych niż w młodych liściach.

Przede wszystkim magnez jest w roślinie potrzebny to tworzenia cząsteczek chlorofilu( około 30% całego magnezu w roślinie jest zawarta w chlorofilu)-udział w fotosyntezie, w aktywacji enzymów , występuje w formie pektynianów w blaszce środkowej, fitynie oraz bierze udział w regulacji równowagi kationowo-anionowej w roślinie.

6-25% Mg znajduje się w chlorofilu .Magnez wpływa też stabilizująco na strukturę chloroplastów, umożliwia przyswajanie CO2.Mg stabilizuje również rybosomy. Dobre zaopatrzenie rośliny w Mg wpływa tez korzystnie na zawartość w niej karotenu i witaminy C.

Złoża magnezytu na Dolnym Śląsku.

Nadmiar- naruszenie równowagi Ca, Mg

Niedobór, często w kwaśnych glebach lekkich, zaburzenia syntezy chlorofilu, chloroza. Gdy zbyt dużo Mg2+ w stosunku do K+ Na+tężyczka pastwiskowa bydła

Niedobór słaby- paciorkowatość liści, dolne ;liście jasnozielone

Silny- do 75% rośliny żółknie, zamieranie niektórych liści

Bardzo silny- wszystkie rośliny żółkną, większość umiera

Magnez w glebach. około 0,1-0,5%.Dużo magnezu na glebach wytworzonych ze skały serpentynowej. Minerały zawierające magnez to : magnezyt, dolomit, oliwin, talk, serpentyn, wermikulit. Występuje w glebie głównie w postaci mineralnej; jako postać organiczna- fityna. Niedobór magnezu występuje w wielu glebach Polski- gł. na glebach lekkich o odczynie kwaśnym. Gleby tracą dużo magnezu poprzez wymywanie, czasem tez występuje antagonizm pomiędzy jonami Mg ++ a innymi kationami i wtedy roślina pobiera te drugie. Rośliny pobierają około 20 kg Mg/ha/rok.

Nawozy Magnezowe:

Pobieranie magnezu (MgO) na 1 tonę plonu:

Kg MgO/1t plonu

Jęczmień ozimy 4

Owies 6

Pszenica ozima 5

Koniczyna czerwona 0,7

Łubin, rzepak, kukurydza 9

Produkowane są nawozy magnezowe zawierające magnez w postaci siarczanu (siarczanowe) MgSO4, w postaci tlenkowej (MgO), w postaci węglanowej MgCO3. Nawozy te powstają z przeróbki minerałów zawierających magnez. Nawozy magnezowe zawierają domieszki niektórych składników ( np. manganu)

Nawozy magnezowe:

Wapno magnezowe 7-20% MgO

Polifagi i polifoska 5-8% MgO

Fosmag 5% MgO

Tlenek magnezu około 70% MgO

Magnezowo-siarkowe:

Kizeryt 27% MgO

Siarczan magnezowy 16% MgO

Karmag 29,8% MgO

Można wyróżnić 3 grupy tych nawozów:

1)z uboczną zawartością magnezu ( wapno magnezowe)

2) z magnezem jako głównym składnikiem -słabo rozpuszczalne w wodzie

3) magnezowo-siarkowe

Głównym kryterium wyboru nawozu są potrzeby wapnowania. Najtańszym zabiegiem w celu poprawy odczynu gleb kwaśnych z równoczesnym wzbogaceniem w magnez jest stosowanie nawozów wapniowo-magnezowych. Jednorazowa dawka starcza nawet na 8 lat. Na gleby nie wymagające wapnowania- kizeryt i siedmiowodny siarczan magnezu- nie działają odkwaszająco. Dawka magnezu- 40-100 kg MgO na ha.. Stopień wykorzystania nawozów magnezowych w 1 roku wynosi 50-60%. Jon Mg++ jest wiązany wymiennie przez kompleks sorpcyjny i w ten sposób jest chroniony przed wymyciem. Można stosować go dolistnie!

POTAS

W roślinie

Pobierany jest przez rośliny w sposób czynny jako kation K+. Wspólnie z azotem i fosforem tworzy trio chemiczne, jednak nie jest on pierwiastkiem budulcowym, nie wchodzi w skład związków organicznych. Części nadziemne zawierają więcej potasu niż korzenie.

FUNKCJE: reguluje bilans wodny rośliny.(szybkość pobierania wody zależy od różnicy stężenia między wnętrzem komórek rośliny a r-rem zewnętrznym. Potas podnosi ciśnienie soku komórkowego-szybko przenika przez błony biologiczne. Potas sprzyja zatrzymywaniu wody w komórkach i podnosi ich turgor.), aktywuje wiele enzymów, stymuluje procesy związane z gospodarką węglowodanową i azotową roślin. Potas może być pobierany szybko i w dużych ilościach-pobieranie luksusowe.

NIEDOBÓR: Potas wpływa na gospodarkę azotową roślin. Przy braku potasu gromadzą się w roślinie nitrozoaminy-z podwyższoną zawartością azotu (niezdrowe dla ludzi, którzy zjadają takie rośliny).Z azotu redukcja do NH4+.Przy braku potasu ta redukcja nie ma miejsca. Redukcja azotu jest potrzebna do tworzenia aminokwasów. W wyniku braku potasu jest on przemieszczany z liści starszych do organów młodszych, bardziej wymagających.--> liście starsze zwijają się, są mniej odporne na grzyby, mróz i suszę.

NADMIAR: luksusowe pobieranie, negatywny wpływ na zdrowie zwierząt- naruszenie równowagi kationowej.

W glebie:

Występuje w całości w glebie w postaci mineralnej. Ogólna zawartość potasu w glebach Polski : 0,8-2,1 %. Największe ilości potasu znajdują się w najdrobniejszych frakcjach gleby. Dlatego gleby ilaste i pylaste mają więcej potasu niż lekkie z przewagą piasku. Mało potasu mają torfowe. Pierwotnym źródłem potasu w glebach są glinokrzemiany -ortoklaz, albit, leucyt, nefelin, muskowit. Potas występuje w glebach mineralnych w formie K+. Jest „samolubem glebowym”- nie tworzy połączeń organicznych. W glebach następuje wymywanie potasu na dużą skalę. Może ulegać uwstecznieniu. Potas ulega sorpcji wymiennej. Główna ilość potasu występuje w glebie w glinokrzemianach i w tej formie jest on niedostępny dla roślin. Dopiero w wyniku wietrzenia przechodzi on do r-ru glebowego . Potas zasorbowany w przestrzeniach międzypakietowych minerałów ilastych jest formą potasu związaną niewymiennie. Spośród minerałów ilastych szczególną zdolność niewymiennego wiązania potasu ma illit -(łatwość rozszerzania i zwężania przestworów międzypakietowych).

Nawozy potasowe:

Nawozy, które jako główny składnik pokarmowy zawierają potas. Surowcami są sylwin, glazaryt, kainit, karnalit, sylwinit,( też z Morza Martwego). Zawartość potasu w surowcach jest niska, dlatego minerały muszą być poddane obróbce. Obróbka:

Drogą:

-termicznej krystalizacji- każdy z pierwiastków krystalizuje w innej temperaturze, tak trzeba manipulować temperaturą, żeby wyeliminować wszystkie inne pierwiastki

-flotacji- związki organiczne tworzą pianę, w tej pianie warstwowo układają się pierwiastki

-elektrycznej segregacji (kondycjonowanie)- jedne jony mają powinowactwo do jonów „+” inne do „-„

%K

Sylwin KCl 52,4

Sylwinit KCl* NaCl 10-15

Karnalit KCl*MgCl₂*6H₂O

Nawozy te są dobrze rozpuszczalne w wodzie, słabo higroskopijne.

Nawozy potasowe mają bardzo zróżnicowany skład, w zależności od jakości i ilości składników -zróżnicowana zawartość potasu. Wszystkie te minerały zawierają potas w dwóch formach- albo KCl albo H₂SO₄

Nawozy potasowe:

1) CHLORKOWE

· Zawierają potas w postaci KCl

· Produkowane w różnym asortymencie- kilka nawozów o tym samym wzorze o różnej proporcji ilości chloru do potasu

· Sole potasowe; 40,50,57,60%K₂O-prezlicza się zawartość czystego składnika na formę tlenkową, sam tlenek jest szkodliwy dla roślin (parzy)

2) SIARCZANOWE

· Potas w postaci K₂SO₄ ( to też jest sól potasowa, ale potocznie tak się nazywa tylko KCl)

· Jeden nawóz o wzorze K₂SO₄ (siarczan potasu -zawiera 50% K₂O)-drzewa, krzewy owocowe

· Kalimagnezja siarczan potasu-siarczan magnezu K₂SO₄*MgSO4-30% K₂O

-Nawozy potasowe zawierają dużo czystego składnika-nawozy skoncentrowane.

-Roślina pobiera potas w formie jonowej. Forma chlorkowa tych nawozów jest częściej stosowana jednak spora ilość roślin jest wrażliwa na chlor (wrażliwe ziemniaki, tytoń , chmiel, łubin -stąd produkcja nawozów o innym składzie chemicznym).Rośliny lubiące chlorki - buraki cukrowe, selery, szparagi; mniej wrażliwe na chlor- zboża, rzepak, użytki zielone. Jeśli mamy rośliny wrażliwe na chlor a nie mamy nawozów siarczanowych wybieramy nawozy z większą zawartością potasu a mniejszą chloru.

- Nawozy potasowe niskoprocentowe zawierają do 25% K. Nawozy potasowe są dobrze rozpuszczalne w wodzie, przeznaczone do stosowania przedsiewnego, fizjologicznie kwaśne (potas jest pobrany przez roślinę - w glebie zostaje Cl- lub SO₄—zakwaszają glebę).

Police, Luboń koło Poznania, Kędzierzyn

Kainity lepiej działają w zbożach, użytkach zielonych wczesną jesienią.

Należy unikać stosowania na glebach torfowych zbyt często- jony jednowartościowe niszczą strukturę gleby.

zad.16

które formy Mg glebowego są potencjalnym źródłem Mg dla roślin?

Naturalnym źródłem magnezu w glebach są różne minerały zawarte w skalach macierzystych (np.: Magnezyt MgCO₃; Dolomit CaCO₃⋅MgCO₃;Oliwin Mg_0,6Fe_0,4SiO₄; Talk; Serpentyn; Min ilaste). Na glebach użytkowanych rolniczo Mg jest wprowadzany wraz z nawozami organicznymi i niektórymi mineral­nymi, a przede wszystkim w dużej ilości wapniowo-magnezowymi - podczas wapnowania gleb.

Magnez występuje w glebach głównie w formie mineralnej. Tylko niewielka jego cześć zawarta jest w materii organicznej (fityna — sól wapniowo-magnezowa kwasu fitynowego). W postaci mineralnej występuje:

1) jako składnik minerałów pierwotnych i wtórnych oraz słabo rozpuszczalnych soli fosforanowych;

2) w formie rozpuszczalnych soli w roztworze glebowym;

3) w formie jonów Mg²⁺ związanych wymiennie z kompleksem sorp­cyjnym.

zad.17

Z jakimi subst. glebowymi jest ściśle związana zawartość N w glebach? Dlaczego?

Wiązanie NH₄⁺ przez minerały ilaste

Wiązanie NO₃^- przez subst. organiczną gleby

Reakcje NO₂^- z kwasami huminowymi i fulwowymi

zad.18

Zawartość w glebie form azotu pobieranych przez rośliny zależy od:

Formy azotu pobierane przez rośliny:

Rośliny pobierają azot tylko w formie aktywnej.

*NH₄⁺ - zasorbowany;

*NO₃^- - rozpuszczalny;
*N₂

zad.19

Właściwości buforowe gleby - gleby wykazują zdolność, chociaż w różnym stopniu, przeciwstawiania się nagłym zmianom pH. Tę zdolność gleby do przyjmowania jonów kwasowych i jonów zasadowych bez gwałtownych zmian odczynu nazywa się buforowością. Jest to bardzo ważna cecha gleby, gdyż duże i nagłe zmiany odczynu zarówno w jedną, jak i w drugą stronę od punktu obojętnego wywołują zakłócenia w środowisku gębowym. Dotyczą one przede wszystkim przyswajalności składników pokar­mowych. Wpływa to również ujemnie na rozwój mikroorganizmów, szczególnie o słabych możliwościach przystosowawczych.

Zjawisko buforowości można wyjaśnić równowagą między kwasowością aktywną i kwasowością potencjalną gleby. Usunięcie jonów H⁺ z roztworu glebowego powoduje szybkie ich uzupełnienie kosztem kwasowości potencjalnej. W ten sposób powstaje pewien „opór" przeciw zmianom ustalonego pH roztworu glebowego.

|ks|—H⁺ ⇔ H⁺ roztworu glebowego

Właściwości buforowe zależą od rodzaju gleby:

*obecność próchnicy

*obecność koloidów glebowych

*obecność węglanów

a)Gleby ciężkie mają dobre właściwości buforowe gleb

b)Gleby lekkie mają złe właściwości buforowe gleb

zad.20

Sorpcja - zdolność pochłaniania i zatrzymywania przez glebę cząsteczek stałych i drobnoustrojów z zawiesin, drobin lub jonów z roztworów oraz gazów i par z pow. Decyduje o niej: stopień rozdrobnienia masy glebowej i wielkość powstających w niej porów, rodzaj i ilość koloidów gleb. Wł. sorpcyjne kształtuje wielkość powierzchni fazy stałej gleby.

S wymienna-polega na zatrzymywaniu składników na drodze wymiany jonów pomiędzy kompleksem sorpcyjnym i roztworem gleb, o jej zjawiskach decyduje ilość koloidów glebowych.

S chemiczna- polega na zatrzymywaniu w glebie pewnych składników w postaci nierozpuszczalnych soli, powstających w wyniku reakcji odbywających się pomiędzy jonami znajdującymi się w roztworze lub na powierzchni kompleksu sorpcyjnego.

S biologiczna-polega na selektywnym zatrzymywaniu w glebie różnych składników w wyniku ich pobierania przez org. żywe, głównie rośliny wyższe i mikroorganizmy, zapobiega ich wymywaniu.

S mech-polega na zatrzymywaniu drobnoustrojów lub cząsteczek w przestworzach glebowych, gł. kapilarach, na zasadzie filtru. Zależy od skład granulometryczny, str gleby.

S fizyczna-polega na zagęszczaniu gazów, par i całych molekuł na powierzchni fazy stałej gleby.

Pojemność sorpcyjna-max ilość jonów, które sorbuje gleba wymiennie, zależy od ilości i jakości składu kompleksu sorpcyjnego.

zad.85

Roślina	Część rośliny	Woda	Sucha masa	Popiół w % s.m.	Białko ogólne %
		w % świeżej masy
Burak cukrowy	korzeń	75-80	20-25	2-7	5-6
	liście	85-90	10-15	8-29	20-30
Ziemniak	bulwy	75	25	2-6	8-12
Zboża	ziarno	12-15	85-88	1,2-5	12-16
	słoma	13	87	5-8	3-7
Motylkowe.	cz. nadziemne	75-90	10-25	6-14
Trawy	cz. nadziemne	75-90	10-25	5-14
Siano łąkowe		15	85	7-10
Rzepak	nasiona	8-12	88-92	5-6
Ogórki	owoce	85-95	5-15	8-10
Pomidory	owoce	95	5	7-10

71. Scharakteryzuj mineralizację na sucho, podaj zalety i wady tego sposobu spalania.

Mineralizacja mat. rośl.: w celu oznaczenia jakościowego lub ilościowego poszczególnych składników.

Na sucho - stosując podwyższona temp. przy dostępie tlenu. Nie może być zbyt wysoka temp. bo następują straty niektórych skł. popielnych wywołane powstaniem nierozpuszczalnych połączeń krzemianowych (cząsteczki popiołu + sprzętu). Straty przez wyparowanie niektórych pierwiastków w wys. temp. (pow.600⁰C). Stosowanie niskich, bezpiecznych temp. przedłuża znacznie proc. miner. subst. org. (od kilku do kilkunastu godzin). Zaleca się: wstępną obróbkę chem. mat. stęż. kw. azotowym, siarkowym, nadchlorowym, bądź innymi subst. (alk. etylowy) - powodują denaturalizację subst. białkowych i wstępny rozkład masy org. Mineralizując na sucho możemy rozpoznać mat. popielny (P, K, Ca, Mg, Fe, szereg mikroelementów).

72. W jaki sposób można oznaczyć zawartość N w roztworze po zmineralizowaniu substancji organicznej?

W uzyskanym roztworze po zmineralizowaniu substancji organicznej oznacza się azot metodą destylacyjną. Znajdujący się w roztworze siarczan amonu jest rozkładany pod działaniem wodorotlenku sodu według reakcji :

(NH₄)₂S0₄ +2Na0H = 2NH₃ + Na₂S0₄+2 H₂0

Powstający w czasie destylacji amoniaku boran jednoamonowy jest solą słabego kwasu i słabej, ale mocniejszej od kwasu borowego zasady. Mamy więc odczyn zasadowy i w miarę postępu destylacji podwyższa się pH roztworu. zastosowany wskaźnik (mieszanina czerwieni metylowej z zielenią bromokrezolową - wskaźnik według Conway'a i O'Halley'a ) zmienia barwę z różowej na zielona przy wzroście pH. Po skończonej destylacji roztwór miareczkuje się mianowanym roztworem kwasu siarkowego. Koniec miareczkowania poznaje się po zmianie barwy wskaźnika z zielonej na jasnoróżową (wyjściowe pH kwasu borowego). Oznaczanie azotu metodą Kjeldahla przeprowadza się w aparacie Parnasa- Wagnera.

73. Jakie czynniki decydują o obecności azotanów w roślinach?

74. Jakie objawy można obserwować na roślinach przy niedoborach składników?

AZOT (N)

objawy braku: Silne zahamowanie wzrostu części podziemnych i nadziemnych. Pędy krótkie i cienkie. Pokrój rośliny sztywny. Niewiele pędów bocznych,

FOSFOR (P)

objawy braku: Silne zahamowanie wzrostu części podziemnych i nadziemnych. Pędy krótkie i cienkie.

POTAS (K)

objawy braku: 1.pokrój rośliny jest zwiędły, co jest wynikiem obniżenia turgoru wskutek zaburzenia gospodarki wodnej. 2.liście są matowe, niebieskozielone, na starszych liściach występuje brązowienie wierzchołków, zasychanie brzegów liści i zwijanie się do góry albo brązowe plamy, zwykle w pobliżu brzegu. 3.międzywęźla są skrócone. 4.system korzeniowy jest skąpy. 5.produkcja ziarna lub owoców jest zmniejszona.

SIARKA (S)

objawy braku: Objawy niedoboru siarki wyst. bardzo rzadko w praktyce. W zasadzie przypominają objawy niedoboru azotu. lecz pojawiają się najpierw na młodszych liściach. Specjalnie wrażliwe na niedostatek siarki są rośliny krzyżowych, a to z powodu wysokiej zawartości olejków gorczycznych, w skład których wchodzi siarka.

WAPŃ (Ca)

objawy braku: Charakterystyczne objawy niedoboru wapnia występują na młodszych liściach oraz na wierzchołkach wzrostu: 1.młode liście są silnie skręcone i zgięte haczykowato, 2.liście starsze mają nieregularne kształty, brzegi są postrzępione, 3.czasem występują brązowe plamy, 4.system korzeniowy słabo rozwinięty, korzenie śluzowacieją.

MAGNEZ (Mg)

objawy braku: Zboża: u nasady liścia tworzą się zgrupowania chlorofilu pomiędzy żyłkami w post. sznura ciemnozielonych perełek; tworzą się nekrotyczne smugi często z odcieniem purpurowym; dużo starszych liści ginie. Dwuliścienne: wygląd liści jest marmurkowaty, żyłki pozostają zielone; w środkowej części liścia pomiędzy żyłkami tworzą się chlorotyczne i nekrotyczne plamy; w końcu cały liść jest chlorotyczny z nekrotycznymi plamami, a jedynie żyłki zostają zielone. Jednoroczne: objawy są wyraźniejsze pod koniec sezonu wegetacyjnego i wtedy nie następuje wyraźne zmniejszenie plonów. Czasem objawy niedoboru można zaobserwować u siewek, szczególnie w okresach deszczowych, gdyż Mg łatwo ulega wypłukaniu z gleby.

ŻELAZO (Fe)

objawy braku: najczęściej u drzew owocowych, natomiast rośliny zbożowe, okopowe, przemysłowe i warzywne są bardziej odporne na niedobór i zwykle nie wykazują objawów deficytu. Najbardziej charakterystycznym objawem jest chloroza młodszych liści. Stają się one na początku bladozielone, następnie żółte lub nawet całkowicie białe. Dolne liście pozostają zielone lub częściowo odbarwiają się.

MANGAN (Mn)

objawy braku: Najbardziej pospolitym objawem jest chloroza. Nawet najmniejsze żyłki pozostają zielone, natomiast miękisz miedzy nimi zostaje zaatakowany chlorozą i tworzy obraz misternej siatki. Ze zbóż najwrażliwszy owies (szara plamistość).

MIEDŹ (Cu)

objawy braku: „Choroba nowin” u zbóż - objawy wyst. na ubogich w miedź glebach torfowych, wziętych świeżo pod uprawę. Wierzchołki młodych liści bieleją i zasychają, liście stają się wąskie i skręcone. Przy ostrym deficycie rośliny nie kłoszą się i nie wytwarzają ziarna.

CYNK (Zn)

objawy braku: Najczęściej u drzew owocowych. Na wierzchołkowych gałązkach pojawia się choroba „małych liści” - cętkowana chloroza młodych liści. Liście karleją, stają się sztywne, kruche, często brunatnieją. U nasady obumarłych gałązek wyrastają skrócone pędy.

BOR (B)

objawy braku: objawem braku jest zamieranie wierzchołka pędu i młodych liści a dalej zahamowanie rozwoju także innych organów rośliny.

MOLIBDEN (Mo)

objawy braku: najczęściej u motylkowatych. Liście bledną, brzegi zwijają się, a przy ostrym deficycie występuje chlorotyczna nekroza. Wrażliwe są kalafiory.

75. Jakie czynniki wpływają na pobieranie składników z gleb?

29. Warunki klimatyczno- glebowe spotykane z niedoborem: Zn, Cu, Mn, Mo, B.

O Z niedoborem miedzi spotykamy się w Wielkopolsce i Kujawach.

· Gleby: płowe, brunatne, rdzawe, czarnoziemy

· Klimat Krainy Wielkich Dolin

· Niedobory miedzi obejmują blisko 60% upraw zbóż, 30% upraw rzepaku i ok. 20% okopowych; w roślinach i w glebie zaobserwowano spadek zawartości miedzi

O Niedobór manganu w okolicach Słupska, Krakowa i Kielc

· Gleby: mady, gleby torfowe, murszowe i mułowe, rędziny, brunatne właściwe i wyługowane

· Klimat Wyżyn Środkowych, klimat pojezierny

· Niedobór manganu dotyczy upraw jęczmienia i pszenicy (ok. 20%)

O Niedobór cynku w okolicach Sieradza, Piły, Katowic

· Gleby: rdzawe, płowe

· Klimat Krainy Wielkich Dolin, Klimat Wyżyn Środkowych

O Niedobór boru w całej Polsce za wyjątkiem Tarnowa

· 50-70% upraw roślin w kraju cierpi na niedostatek boru

O Niedobór molibdenu obejmuje 30-50% upraw koniczyny i lucerny i ok. 15% dla rzepaku i buraka cukrowego

63. W organizmie roślinnym znajdują się znaczne ilości wody, od 50 do 90% ich ciężaru. Po wysuszeniu próbki paszy w temperaturze 105^oC do stałego ciężaru otrzymuje się suchą masę, w skład której wchodzą: zw. organiczne i zw. nieorganiczne (składniki mineralne zwane popiołem).

O Zw. organiczne - można podzielić na związki azotowe (białko ogólne i zw. azotowe niebiałkowe) i bezazotowe (tłuszcze i węglowodany)

O Składniki mineralne - występują w małych a nawet śladowych ilościach lecz są niezbędne do normalnego rozwoju i funkcjonowania organizmu

Zielona masa jest to nadziemna część wegetatywna (liście i łodygi lub źdźbła) wraz z generatywną (pąki, kwiaty bądź niedojrzałe owoce).Głównym składnikiem świeżej masy roślinnej jest zwykle woda.

Zawartość wody w świeżych częściach rośliny

Rodzaje organów	% wody
Organy wegetatywne: · Liście, łodygi, źdźbła traw · Korzenie buraków cukrowych · Bulwy ziemniaczane	72-90 75-80 75-77
Owoce mięsiste: · Dynia, ogórek · Jabłka, winogrona	85-95 80-85
Nasiona: · Zbóż, motylkowych · Rzepaku, lnu	12-15 8-10

65. Substancjami składowymi suchej masy są związki organiczne i popiół.

· Procentowy skład elementarny suchej masy roślinnej

Rodzaj materiału roślinnego	C	H	O	N	Popiół
Sucha masa roślinna	45	6,5	42	1,5	5

· Skład chemiczny czystego popiołu

ü K₂O

ü CaO

ü MgO

ü P₂O₅

ü SiO₂

W popiele znajdują się wszystkie pobrane przez roślinę składniki, które podczas spalania tworzą stałe związki (tlenki, siarczki, chlorki). W każdym popiele można wykryć: potas, wapń, magnez, sód, żelazo, fosfor, siarkę, krzem, chlor. Potas, wapń, fosfor, magnez i krzemionka stanowią ok. 85-98% masy popiołu. Ilość popiołu w roślinie może być cechą gatunkową lub może zależeć od zasobności związków mineralnych w glebie a także od organu rośliny.

66. Makroelementy ( z gr. makros- duży, elementem-substancja pierwotna) są to pierwiastki stanowiące większość w organizmach żywych, niezbędne do ich prawidłowego funkcjonowania. Do makroelementów należy:

O Azot - występuje w organizmach żywych w ilości 3% suchej masy

 Wapń - 2%

 Potas - 2%

 Fosfor

 Magnez

O Siarka

67. W największej ilości z plonami odprowadzany jest ten mikroelement, którego jest w danej roślinie najwięcej, np. w roślinach zbożowych znajduje się najwięcej manganu(chyba).

37/38. Wymień typowe nawozy azotowe przedsiewne/pogłówne.

Podział nawozów a przedsiewne i pogłówne wynika z zachowania się nawozów w glebie. Jon NH₄⁺ jest związany przez glebowy kompleks sorpcyjny w wyniku sorpcji wymiennej i może pozostawać w glebie przez dłuższy czas bez obawy wymycia.

Jon NO₃^- natomiast nie ulega w środowisku glebowym ani sorpcji wymiennej ani chemicznej i dlatego powinien być szybko pobrany przez roślinę, aby nie został wymyty z gleby. Uniwersalność nawozów amonowo- saletrzanych i r-ru saletrzano-mocznikowego wynika z obecności w tych nawozach jonów NH₄⁺ i NO₃^- ,a w przypadku mocznika z jego ruchliwości w glebie przed amonifikacją.

W obrębie nawozów azotowych wyróżniamy:

- typowo przedsiewne: amonowe i nawozy wolno działające;

- typowo pogłówne: saletry wapniowa i sodowa;

- uniwersalne do stosowania zarówno przed siewem, jak i pogłównie: amonowo-saletrzane, mocznik i roztwór saletrzano- mocznikowy.

Nawozy przedsiewne	Nawozy pogłówne
Woda amoniakalna Siarczan amonowy	Woda amoniakalna dla buraków i ziemniaków przez rozlewanie w międzyrzędziach Saletry: wapniowa sodowa
Nawozy uniwersalne
Saletra amonowa Saletra siarczanowo-amonowa Saletra wapniowo-amonowa Saletrzak Salmag GM czyli saletrzak magnezowy Mocznik

39. JAKIMI CECHAMI POWINNY SIĘ CHARAKTERYZOWAC NAWOZY POGLOWNE A JAKIMI PRZEDSIEWNE.

Ogólną ilość nawozów mineralnych pod daną roślinę wprowadza się w jednym lub kilku terminach, z użyciem różnych sposobów nawożenia. W zależności od terminu zastosowania nawozu rozróżnia się nawożenie przedsiewne i pogłówne.

Zadaniem nawożenia przedsiewnego jest zaopatrzenie roślin w składniki pokarmowe na dłuższy okres ich wegetacji. Ze względów organizacyjno-technicznych byłoby najlepiej, gdyby nawożenie przedsiewne mogło zapewnić roślinom składniki pokarmowe na cały okres wegetacji. Nie zawsze jest to możliwe, przeto często obok nawożenia przedsiewnego zachodzi konieczność nawożenia pogłównego. Dotyczy to przede wszystkim azotu, ze względu na dużą jego labilność w glebie i możliwość znacznych strat na skutek wymywania, zwłaszcza na glebach lekkich. Tylko w uprawie roślin o krótszym okresie wegetacji np. zbóż jarych, nawozy azotowe zastosowane przedsiewnie mogą zaspokoić prawie w całości wymagania pokarmowe na ten składnik.

Znacznie szersze możliwości daje przedsiewne nawożenie fosforem i pota­sem. Nawet w uprawie roślin o długim okresie wegetacji zastosowanie od­powiednich dawek nawozów fosforowych i potasowych przed siewem może pokryć wymagania pokarmowe roślin na fosfor i potas w ciągu całego okresu wegetacji.

Nawozy azotowe, fosforowe i potasowe (z wyjątkiem mączki fosforytowej) powinno się na ogół stosować na krótki czas przed siewem. Nawozy wapniowe i wapniowo-magnezowe należy natomiast wprowadzić do gleby na możliwie długi czas przed siewem nasion. Zapewni to dobre ich rozmieszczenie się w warstwie ornej, nawet jeśli nie zostały należycie wymieszane z glebą po wysiewie.

Magnez i mikroelementy wprowadza się do gleby jako domieszkę do makronawozów lub w formie oddzielnego nawożenia. W pierwszym przypadku termin ich stosowania zależy od czasu nawożenia makronawozem, natomiast w drugim - najlepiej jest zastosować je bezpośrednio przed siewem lub dolistnie.

Nawożenie pogłówne konieczne jest przede wszystkim w czterech następujących przypadkach:

1. nawozy nie zostały celowo przed siewem lub sadzeniem doprowadzone do gleby w takiej ilości, aby zapewnić potrzeby pokarmowe roślin;

2. wystąpiły pewne zaburzenia w odżywianiu roślin, wywołane niedoborem składników pokarmowych;

3. nie było możliwości przedsiewnego zaopatrzenia roślin w składniki pokar­mowe. Dotyczy to trwałych użytków zielonych, sadów i lasów;

4) potrzeba zwiększenia efektywności nawożenia głównie azotem.
Pogłównie możemy zaopatrywać rośliny w składniki pokarmowe przez glebę i korzenie (rzutowo) lub poprzez części nadziemne (dolistnie).

40. WYMIEN WADY I ZALETY NISKOPROCENTOWYCH SOLI POTASOWYCH.

Spośród stosowanych obecnie nawozowych źródeł podstawowych makroskładników, naturalne związki potasu wymagają najmniej prze­twarzania. Podstawowym nawozem potasowym pozostaje chlorek pota­sowy, zwany potocznie solą potasową. Jest to związek chemiczny wy­stępujący w przyrodzie w postaci złóż minerałów o różnej zawartości tego składnika. Złoża te, podobnie jak złoża soli kuchennej (chlorku sodowego), powstały w wyniku odparowania wody morskiej. Dlatego też stanowią one mieszaninę różnych soli, głównie chlorków i siarcza­nów potasowych, sodowych, wapniowych i magnezowych. Tylko nie­liczne z nich dostarczają materiałów, które mogą być stosowane jako nawozy w swej naturalnej postaci. Najczęściej chlorkowi potasowemu towarzyszy (często w znacznej przewadze) chlorek sodowy. Zawartość tej soli w nawozie jest niepożądana.

Typowe, eksploatowane złoża soli potasowych zawierają od 10 do 35% potasu w przeliczeniu na K₂O. Materiał wydobywany z takich złóż wy­maga wzbogacenia. Proces ten polega najogólniej na oddzieleniu tzw. skały płonej (piaski, gliny, iły itp.) oraz odmyciu części domieszek, głównie chlorku sodowego. Proces technologiczny wzbogacania rozpoczyna się od rozdrobnienia wydobytego materiału skalnego. Zmielony surowiec roztwarza się następnie w wodzie o temperaturze bliskiej temperatury wrzenia. W tych warunkach do roztworu przechodzi większość rozpuszczalnych składników surowca, natomiast części nierozpuszczalne pozostają w osadzie i są usuwane z układu. Do wydzielenia chlorku potasowego wykorzystuje się jego mniejszą rozpuszczalność w niższych temperaturach od rozpuszczalności innych soli, głównie chlorku sodowego. W temperaturze otoczenia następuje krystalizacja KC1, gdy chlorek sodowy nadal pozostaje w roztworze. W rezultacie otrzymuje się krystaliczny produkt, zawierający około 60% potasu w przeliczeniu na K₂O, co odpowiada około 95 % KC1. Podstawową domieszkę stanowi chlorek sodowy, w ilości około 3-4%. Pozostałe domieszki to sole magnezu, żelaza, glinu oraz związki krzemu. Sól wprowadza się do sprzedaży w postaci krystalicznej lub poddaje się granulacji albo prasowaniu. Ten ostatni proces stosowany jest szeroko w Rosji i na Białorusi, stad znajdująca się w sprzedaży w Polsce sól potasowa granulowana ma postać połamanych płytek.

Przyjęta metoda krystalizacji, a zwłaszcza szybkość chłodzeni roztworu, ma decydujący wpływ na wielkość powstających kryształów powolnym chłodzeniu otrzymuje się kryształy o średnicy do 2-3mm. Szybkie chłodzenie powoduje powstawanie produktu drobnokrystalicznego. Do bezpośredniego stosowania nawozowego wygodniejsza jest sól grubokrystaliczna lub granulowana. Do przerobu na nawozy wieloskładnikowe stosuje się sól drobną.

41.Wymień nawozy magnezowe

Do dyspozycji rolnictwa znajduje się wiele różnych nawozów magnezowych. Można wyróżnić trzy ich rodzaje:

- z uboczną zawartością Mg

- z Mg jako głównym składnikiem

- nawozy magnezowo - siarkowe (np. siarczan magnezowy)

Przykłady nawozów magnezowych:

O Wapno magnezowe MgCO₃, MgO, MgSiO₃

O Polimagi i polifoska 15 MgCO₃

O Superfosfat prosty, magnezanowy MgSO₄

O Fosmag MgSO₄

O Patentkali - kalimagnezja MgSO₄

 Kamex MgSO₄

 Magnesia - kainit MgSO₄

O Magnezyt MgCO₃

O Tlenek magnezu MgO

O Serpentynit krzemian Mg

struktura gleby

zaopatrzenie w Ca i Mg

przyswajalność P i Mo

rozpuszczalność i toksyczność: Al, Fe i Mn

Przyswajalność: Mn, Zn, B i metali ciężkich

plon i jego jakość

wapnowanie

zawartość Ca i P

Wzrost pH

aktywność biologiczną gleby

---