Wulkanizm - REFERAT

Ogół procesów geologicznych, zachodzących na powierzchni ziemi, związanych z wydobywaniem się lawy i innych materiałów z głębi litosfery, na skutek ruchów magmy pod powierzchnią. Jego przejawami jest powstawanie i aktywność wulkanów, występowanie ekshalacji, a także tworzenie się skał wulkanicznych. Z wulkanizmem wiążą się także procesy hydrotermalne.

Przejawy wulkanizmu

Wulkanizm jest wyrazem aktywności geologicznej wnętrza, czyli "życia" planety. Najbardziej wyraźnym efektem działalności wulkanicznej są góry wulkaniczne. Powstają one zarówno na lądzie, jak i na dnie oceanów; mogą one być zanurzone (takimi górami są gujoty) lub wynurzone, wówczas stają się wyspami wulkanicznymi, takimi jak Hawaje. Najdłuższym pasmem górskim na Ziemi są prawie całkowicie zanurzone pod powierzchnią oceanów grzbiety śródoceaniczne, utworzone przez aktywność wulkaniczną na granicach płyt tektonicznych. Wulkanizmowi często towarzyszą trzęsienia ziemi, choć przyczyną najsilniejszych trzęsień są zjawiska tektoniczne.

Na powierzchni Ziemi najwięcej wulkanów znajduje się wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego (tworzą tzw. pacyficzny pierścień ognia). W Europie najwięcej czynnych wulkanów znajduje się we Włoszech (Etna, Wezuwiusz, Stromboli oraz Vulcano) i na Islandii (m.in. Hekla i Katla).

Erupcje wulkanów

Magma przemieszczająca się blisko powierzchni ziemi ulega odgazowaniu. Gazy wulkaniczne mogą wydobywać się na powierzchnię samodzielnie w postaci ekshalacji, razem z odgazowaną magmą, czyli lawą, w postaci erupcji. Erupcja może przebiegać spokojnie jako wylewy lawy lub gwałtownie, gdy wybuch zgromadzonych pod ciśnieniem gazów wyrzuca w powietrze fragmenty ciekłej lawy, rozkruszone skały podłoża i pył, czyli różnego rodzaju materiał piroklastyczny. Duże erupcje wulkaniczne mogą powodować zmiany pogodowe, a nawet klimatyczne na Ziemi; najbardziej drastyczną możliwością jest zjawisko zimy wulkanicznej. Podejrzewa się, że takie zjawisko sprawiło, że rok 1816 został nazwany "rokiem bez lata".

Aktualnie na Ziemi istnieje kilkaset czynnych wulkanów. Strefa ich występowania obejmuje głównie obszar wokół uskoków tektonicznych, obszary młodych gór oraz tereny styku płyt kontynentalnych. Największym skupiskiem wulkanów jest Wokółpacyficzny Pierścień Ognia znajdujący się na Pacyfiku, gdzie doliczono się około 340 wulkanów. W Polsce czynne wulkany nie występują jednak w przeszłości erupcje wulkanów towarzyszyły wszystkim orogenezom, które objęły tereny Polski.

Produkty erupcji możemy podzielić na: ciekłe, stałe i gazowe.

Produktem ciekłym jest oczywiście lawa, która jest najczęstszym głównym produktem wybuchu. Temperatura wylewającej się lawy wynosi przeciętnie około 1000 °C i krzepnie w temperaturze 600-700°C. Zastygła lawa tworzy skały magmowe takie jak np. bazalt.

Błoto wulkaniczne również należy do ciekłych produktów erupcji. Powstaje w wyniku zmieszania popiołów wulkanicznych i pary wodnej.

Wśród produktów stałych możemy wyróżnić:

Popioły wulkaniczne- drobny materiał piroklastyczny zbudowany z pyłów i piasków wulkanicznych.

Lapille- nieduże kawałki lawy o wielkości nie większej niż orzech włoski

Bomby wulkaniczne- to duże fragmenty skał lub zastygłej lawy

Pył i piasek

Produkty gazowe, czyli ekshalacje (wyziewy) gazów i pary. Wśród nich wyróżniamy:

Fumarole- bardzo gorące ekshalacje (200-1000°C) pary wodnej, par siarki, dwutlenku węgla, chloru i fluoru

Solfatary- o temperaturze (100-200°C), składają się z pary wodnej, dwutlenku węgla oraz siarkowodoru

Mofety- ich temperatura nie przekracza 100°C, a skład to przede wszystkim dwutlenek węgla

Ilość oraz jakość wyrzucanych materiałów, jak również sposób w jaki się wydobywają wpływa na kształt wulkanu oraz jego rozmiar. Możemy wyróżnić następujące rodzaje wulkanów:

1. Wylewne albo lawowe- erupcje polegają jedynie na wylewie lawy, którym nie towarzyszy większa eksplozja. Kształt wulkanu jest uzależniony od rodzaju lawy. Lawa o charakterze zasadowym ma małą lepkość i prowadzi do utworzenia płaskich wulkanów tarczowych o łagodnych stokach. Najsłynniejszym wulkanem tego typu jest hawajski Mauna Loa.

Jeśli w trakcie erupcji wydobywa się lawa kwaśna o dużej lepkości prowadzi to do spiętrzenia jej i powstania kopuł lawowych. Przykładem takiego wulkanu jest amerykański Lassen Peak.

2. Wulkany eksplozywne - silne i gwałtowne erupcje, którym towarzyszy bardzo duża

ilość materiału piroklastycznego wyrzucana z wulkanu. Nie następuje tu wylewanie się

lawy. Ma on kształt wysokiego stożka z głębokim i szerokim kraterem.

3. Stratowulkany, - czyli wulkany mieszane. Erupcje charakteryzują się zarówno

wylewaniem się lawy jak i wyrzucaniem różnego rodzaju materiału piroklastycznego. Zbudowane są na przemian z warstw tufowych i warstw utworzonych przez lawę. Często

tworzą duże kaldery.

Ze względu na aktywność możemy wulkany podzielić na 3 rodzaje:

Czynne- są to wulkany, których erupcje są stosunkowo częste

Drzemiące- są to wulkany, które po wielu nawet setkach lat bez żadnych oznak aktywności mogą wybuchnąć, np. japoński wulkan Fudżi

Wygasłe- są to wulkany, które w swym wnętrzu nie przejawiają żadnej aktywności i najprawdopodobniej nigdy już nie wybuchną.

1.Powstanie wulkanów

2.Budowa wulkanu-

---