Czynniki fizykalne stosowane w procesie fizjoterapii

• Physis=natura

• +

• Therapeia=leczenie

• =

• FIZJOTERAPIA

Naturalne

(czynniki fizyczne biosfery, czyli sfery, w której rozwija się życie zwierzęce i roślinne)

pochodzące z biosfery czyli sfery w której rozwija się życie zwierząt i roślin (które towarzyszą nam od urodzenia)

Sztuczne

(różne rodzaje energii, wytwarzane przez odpowiednie generatory) takie które są wytwarzane przez aparaturę medyczną np. światło, prąd, ciepło, drgania mechaniczne

FIZJOTERAPIA- Polega na wykorzystywaniu w celach leczniczych ruchu oraz innych czynników fizycznych z jakimi spotykamy się w naturze.

FIZYKOTERAPIA- wywodzi się z przyrodolecznictwa, z obserwacji natury

CZYNNIKI DZIELIMY NA:

1. TERMICZNE

2. FOTOCHEMICZNE

3. ELEKTROCHEMICZNE

4. ELEKTROKINETYCZNE

5. MECHANICZNE

Naturalne czynniki fizykalne
to oddziałujące na ustrój ludzki :

• czynniki termiczne

• promieniowanie słoneczne;

• elektryczność;

• pole magnetyczne;

• ciśnienie atmosferyczne;

• ruchy i wilgotność powietrza.

Wśród sztucznych czynników fizykalnych wyróżniamy:

• czynniki termiczne (Bodźcem dla organizmu jest energia cieplna, która

może być przekazana drogą przewodzenia, przenoszenia i promieniowania

lub wytworzona w tkankach w wyniku przepływu prądu o wielkiej

częstotliwości)

• TERMICZNE - dostarczają energię cieplną lub powodują stymulację organizmu do zwiększenia własnej energii cieplnej (np.sollux)

• FOTOCHEMICZNE -wywołują reakcje chemiczne pod wpływem światła (np.produkcja melaniny lub aktywacja wit.D pod wpływem promieni nadfioletowych

• czynnik fotochemiczny (Czynnik ten zależy od reakcji fotochemicznych zachodzących w tkankach pod wpływem promieni nadfioletowych)

• ELEKTROKINETYCZNE - wywołują zmiany pod wpływem prądu w układzie mięśni i ich unerwieniu a w konsekwencji skurcz poszczególnych grup mięśniowych lub ich rozluźnienie

• czynnik elektrokinetyczny (Różnego rodzaju prądy impulsowe powodują pobudzenie tkanki nerwowej i mięśniowej. Wynikiem tego pobudzenia są skurcze mięśni)

• ELEKTROCHEMICZNE - wywołują reakcje chemiczne pod wpływem prądu lub pola elektromagnetycznego (np.jonoforeza)

• czynniki elektrochemiczne (Istotą tych czynników jest przepływ przez tkanki stałego prądu elektrycznego. Czynnik ten stanowi również istotę jontoforezy, która

polega na wprowadzeniu do tkanek jonów działających leczniczo.)

• MECHANICZNE - wywołują reakcje tkanek pod wpływem drgań mechanicznych (np. ultradzwięki lub masaż)

• czynniki mechaniczne i kinetyczne (Czynniki te związane są z oddziaływaniem mechanicznym. Przykładem może być ciśnienie hydrostatyczne wody w czasie kąpieli, uderzenie strumienia wody o ciało w zabiegach wodoleczniczych, ultradźwięki, masaż oraz nacieranie).

• ODCZYN - jest to odpowiedz ustroju na działanie czynnika fizykalnego

ROLA ZABIEGÓW FIZYKALNYCH W POSESIE FIZJOTERAPII

DZIAŁY FIZYKOTERAPII

1. ŚWIATŁOLECZNICTWO

2. CIEPŁOLECZNICTWO

3. ELEKROLECZNICTWO

4. MECHANOTERAPIA

5. HYDROTERAPIA

Czynniki fizykalne stosowane w procesie fizjoterapii

1) leczenie ciepłem i zimnem

2) wodolecznictwo

3) światłolecznictwo

4) helioterapia

5) biostymulacja promieniowaniem laserowym

6) elektrolecznictwo

7) pola elektromagneyczne wielkiej częstotliwości

8) pola magnetyczne

9) ultradźwięki

10) wziewania

11) balneoterapia i klimatologia

Leczenie ciepłem

Ciepłolecznictwo - polega na dostarczeniu do ustroju energii cieplnej, głównie drogą przewodzenia i przenoszenia. Metody lecznicze, w których wykorzystuje się bodźce cieplne, znajdują szerokie zastosowanie w fizykoterapii i balneoterapii np.

• Łaźnia sucha szafkowa,

• Łaźnia sucha rzymska,

• Sauna,

• Zabiegi cieplne przy użyciu parafiny.

Ogólne wskazania: zwiększenie wydolności organizmu, choroby zwyrodnieniowe stawów, stany pourazowe narządu ruchu, choroby skóry, nadciśnienie tętnicze,

Ogólne przeciwwskazania: ostre i przewlekłe choroby zakaźne oraz stwierdzone ich nosicielstwo, ostre choroby gorączkowe, w tym również początkowy okres przeziębienia, padaczka i stany psychotyczne, choroby układu krążenia,

Leczenie zimnem

Polega na obniżaniu temperatury tkanek. W zależności od rodzaju zastosowanej metody oziębienie tkanek zachodzi drogą przewodzenia lub przenoszenia ich energii cieplnej do użytego w danej metodzie środowiska oziębiającego o odpowiednio niskiej temp. Zabiegi lecznicze z wykorzystaniem niskich temperatur dzielimy na miejscowe - obniżenie temp. skóry i tkanek głębiej położonych, i ogólne - oziębienie całego ustroju.

Zimne zabiegi miejscowe :

Zimne okłady lub zawijania, oziębienie przy użyciu ciekłego chlorku etylu oraz zabiegi wykonywane przy użyciu gazów chłodzących

Ogólna terapia zimnem (krioterapia)‏ :

Do tego zabiegu używa się specjalnie skonstruowanych komór kriogenicznych składających się z dwóch pomieszczeń: przedsionka (temp. ok.. - 60 °C) oraz komory właściwej (temp. w zakresie - 110 °C do - 160 °C).

• Wskazania do stosowania zimnych zabiegów miejscowych są bardzo rozległe i związane z ich wpływem przeciwzapalnym, przeciwbólowym, przeciwobrzękowym oraz zmniejszającym napięcie mięśni. Np. Stany po urazach i przeciążeniach lub jako przygotowanie do kinezyterapii

• Przeciwwskazania do stosowania zimnych zabiegów miejscowych obejmują stany nadwrażliwości na zimno, choroby, w których jest ono czynnikiem wywoławczym.

Wodolecznictwo, zwane również hydroterapią, jest działaniem lecznictwa fizykalnego, w którym wykorzystuje się oddziaływanie wody na ustrój. Może być ona stosowana we wszystkich trzech jej stanach skupienia, a mianowicie: cieczy, lodu oraz pary wodnej. Wybrane zabiegi wodolecznicze: kąpiele, natryski, polewania, nacierania, okłady.

• Przeciwwskazaniami są przede wszystkim wszelkie choroby wyniszczające tj: wyczerpanie organizmu, ciężka niedokrwistość, psychozy, nowotwory.

• Wskazania są ogromnie zróżnicowane co wynika z szerokiego pola działania hydroterapii na organizm ludzki. Wodolecznictwo przede wszystkim jest stosowane w chorobach serca i układu krążenia, chorobach układu nerwowego o podłożu autonomicznym, chorobach podostrych i przewlekłych narządu ruchu.

Światłolecznictwo

Jest dziełem fizykoterapii, w którym wykorzystuje się

• Promieniowanie podczerwone - Jest emitowane

przez rozgrzane ciała (niewidzialne o dł. od 770 do 15000 nm)

• Promieniowanie widzialne - wywołuje u ludzi i zwierząt wrażenia świetlne (dł. fali od 400 do 760 nm)

• Promieniowanie nadfioletowe.

(dł. fali od 200 do 380 nm)

Wskazania:przewlekłe i podostre stany zapalne w

których możliwe jest miejscowe stosowanie ciepła,

nerwobóle oraz zespoły bólowe, można stosować

przed masażem, kinezyterapią oraz jonoforezą,

Przeciwwskazania:niewydolności krążenia, czynności gruźlicy płuc, skłonności do krwawień, w stanach gorączkowych, cukrzyca, nowotwory

Helioterapia

Helioterapią nazywa się wykorzystanie do celów leczniczych promieniowania słonecznego. Światło słoneczne oddziałuje korzystnie i bodźcowo w wyniku zachodzących w nim odczynów ogólnych (pobudzanie czynności krwiotwórczej, zwiększanie odporności ustroju na zakażenia, działanie przeciwkrzywicze).

• Wskazania: Promieniowanie słoneczne wykorzystuje się w leczeniu gruźlicy kostno-stawowej, gruźlicy dróg moczowych, gruźlicy węzłów chłonnych, przewlekłych stanów zapalnych stawów.

• Przeciwwskazania: gruźlica płuc, niewydolności krążenia, w stanach nowotworowych, skłonności do krwawień z narządów wewnętrznych, nadczynności gruczołu tarczowego oraz zaawansowanej miażdżycy.

Biostymulacja promieniowaniem laserowym.

Jest to jeden z nowych rozwijanych działów fizykoterapii w którym do celów leczniczych wykorzystuje się promieniowanie laserowe. Lasery dzieli się według rodzaju zastosowania w nich ośrodka czynnego. Mogą być zatem lasery: gazowe, półprzewodnikowe, cieczowe, z zastosowaniem ciała stałego

Wskazania : trudno gojące się rany i owrzodzenia, utrudnione zrastanie się kości, choroba zwyrodnieniowa stawów, zespoły powstałe w wyniku przeciążenia mięśni i tkanek miękkich okołostawowych, zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych i kaletek stawowych, nerwobóle nerwów obwodowych, w tym szczególnie nerwoból po przebytym półpaścu.

Przeciwwskazania: zaleca się dużą ostrożność w chorobach nowotworowych, nie naświetlać zmian nowotworowych, stany zagrożenia nowotworowego,

Elektrolecznictwem lub elektroterapią nazywa się dział lecznictwa fizykalnego, w którym wykorzystuje się do celów leczniczych prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.

Elektrolecznictwo wykorzystuje:

Prąd stały

Prądem stałym - nazywa się taki prąd elektryczny który w czasie przepływu nie zmienia kierunku ani wartości. Zabiegi elektrolecznicze przy użyciu prądu stałego to:

- Galwanizacja (stosuje się elektrody płaskie)

-Jonoforeza (wprowadzenie do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo)

-Kąpiele elektryczno-wodne (ciało znajdujące się w kąpieli wodnej poddane zostaje działaniu prądu stałego)

Prąd małej częstotliwości

Pojęcie prądu małej częstotliwości jest bardo ogólne i obejmuje wiele prądów o różnych cechach charakterystycznych i różnym działaniu biologicznym. Zalicza się do nich prądy złożone z impulsów elektrycznych o różnym przebiegu i częstotliwości od 0,5 do 500 Hz. Zabiegi elektrolecznicze przy użyciu prądu małej częstotliwości to:

- Elektrostymulacja (prąd impulsowy)

- Impulsy prostokątne

- Impulsy trójkątne

- Prąd fradyczny

- Prądy diadynamiczne

Prądy średniej częstotliwości

W elektroterapii coraz częstsze zastosowanie znajdują prądy średniej częstotliwości, w granicach 4000-5000 Hz. Jest to uzasadnione: słabszym oddziaływaniem na receptory czuciowe, ograniczonym wpływem elektrochemicznym na tkanki oraz lepszym przenikaniem tych prądów w głąb tkanki. Zabieg elektroleczniczy przy użyciu prądu średniej częstotliwości nazywa się interferencją.

Pola elektromagnetyczne wielkiej częstotliwości.

Istota leczniczego oddziaływania tych metod polega na wytwarzaniu w

tkankach ciepła. Dlatego też zabiegi w których na tkankach ustroju oddziałują

elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyczne pola wielkiej częstotliwości,

noszą nazwę diatermii, czyli głębokiego przegrzania. W zależności od

długości fali wyróżniamy diatermię:

1) krótkofalową

Wskazania: w podostrych i przewlekłych stanach zapalnych;

Przeciwwskazania: nowotwory, po leczeniach promieniowaniem jonizującym, gruźlica, ciąża,

2) mikrofalową

Wskazania: przewlekłe zapalenia stawów, nerwobóle;

Przeciwwskazania: przy problemach z układem krwionośnym, rozrusznik serca, części metalowe, ciąża .

Pole magnetyczne - powoduje wzbudzanie atomów i cząsteczek, a także duże zmiany na poziomie atomowym. Zwiększa aktywność cząsteczek i przyspiesza metabolizm komórek. Poza tym rozszerza naczynia krwionośne, zmniejsza krzepliwość krwi oraz zdolność płytek krwi do zlepiania się i zwiększa wychwytywanie tlenu.

Wyróżniamy:

Magnoterapia- leczenie polami magnetycznymi o wyższych wartościach indukcji. Stosujemy w chorobach zwyrodnieniowych stawów kręgosłupa, reumatyzm, złamania kości, urazy sportowe, oparzenia, nerwobóle nerwu kulszowego.

Magnetostymulacja - terapia polami magnetycznymi o niskich wartościach indukcji. Metoda ta pojawiła się dopiero w 1992 roku. Stosowana w chorobach tj. Parkinson, stwardnienie rozsiane, Alzheimer, migreny.

Ultradźwiękami nazywa się drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granicę słyszalności ucha ludzkiego. Uważa się, że skuteczność terapeutyczna ultradźwięków zależy od prawidłowego ustalenia wskazań do ich stosowania, doboru właściwej dawki oraz metody aplikacji. Wskazań do stosowania ultradźwięków jest wiele (szczegółowo ustala je lekarz).

Ultradźwięki wywołują w ustroju

ludzkim wiele zmian spowodowanych

działaniem w nich energii. Zmiany te

mogą być miejscowe (pierwotne) i

ogólne (wtórne).

Wziewanie lub inhalacja to metoda lecznicza, polegającą na wprowadzeniu leków do układu oddechowego dzięki zastosowaniu urządzeń wytwarzających aerozole lecznicze o różnym stopniu rozproszenia. Dzięki tej metodzie możliwe staje się wprowadzenie do dróg oddechowych odpowiednich leków w ilości wywołującej żądany skutek leczniczy. Wziewania mogą być indywidualne lub zbiorowe.

Aerozole - układ koloidowy powstający w

wyniku rozproszenia ciał stałych lub cieczy

w ośrodku gazowym.

Balneoterapia jest działem lecznictwa, w którym wykorzystuje się naturalne tworzywa lecznicze, do których zalicza się lecznicze wody mineralne, gazy zawarte w niektórych zdrojach oraz peloidy.

Peloidy- występujące w przyrodzie tworzywa powstałe w wyniku naturalnych procesów geologicznych które po rozdrobnieniu i zmieszane z woda stosowane są do celów leczniczych w postaci kąpieli i okładów.

Klimatologia - Leczenie uzdrowiskowe

Klimatologia jest nauką o klimacie, która bada przyczyny powstawania różnych typów klimatu, przedstawia różne cechy klimatu konkretnych obszarów, wyjaśnia przyczyny ich zróżnicowania i dokonuje regionalizacji klimatów na kuli ziemskiej .

Wykorzystaniem zjawisk klimatycznych w praktycznej działalności człowieka zajmuje się klimatologia stosowana, której działem jest bioklimatologia. Jednym z działów bioklimatologii jest klimatologia medyczna, której zadaniem jest ocena i analiza działających bodźcowo, konkretnych warunków klimatycznych ze względu na ich oddziaływanie na ustój ludzki.

Elementy klimatyczne : promieniowanie słoneczne, temp. powietrza, ciśnienie atmosferyczne, ruchy powietrza, wilgotność powietrza, elektryczność

Lecznictwo uzdrowiskowe w którym wykorzystuje się bodźcowe oddziaływanie na ustrój naturalnych tworzyw leczniczych. Celem tego lecznictwa jest leczenie chorób przewlekłych, rehabilitacja oraz utrwalanie uprzednio uzyskanych wyników leczniczych.

---