PROJEKT EDUKACYJNY
Stymulowanie rozwoju procesu czytania uczniów
w Szkole Podstawowej w Ostrowie
„ ALE CZYTAM ! ”
OPRACOWAŁA I WDRAŻA:
mgr Alicja Strzałkowska
OSTRÓW 2000 - 2003
IDEA PROJEKTU
Geneza projektu edukacyjnego „ALE CZYTAM !” sięga mojej wieloletniej pracy nad uświadamianiem dzieciom, że opłaca się umieć czytać.
Umieć czytać nie oznacza tylko technicznej strony tej umiejętności: składania liter, sylab, wyrazów, na którą od początku nauki czytania kładzie się główny nacisk.
Czytanie jest procesem niezwykle skomplikowanym, przez to trudnym do poznania i wyjaśnienia. Dwutorowe myślenie o czytaniu i nauce czytania, jako umiejętności do opanowania od strony technicznej, w oderwaniu od jednoczesnego wprawiania uczniów do rozumienia treści, jest sztuczne i niemetodyczne.
W cieniu nauki czytania pozostaje znaczenie tej umiejętności, zastosowanie jej w życiu człowieka, semantyczna i pragmatyczna funkcja języka pisanego. A czytanie rozpoczyna się wtedy, gdy czytelnik rozumie czytany tekst tzn. „ (...) znaczenie słowa jest rozpatrywane w kontekście innych słów tworzących razem zdanie, a znaczenie zdania w kontekście innych zdań tworzących razem całą wypowiedź.” ( A. Brzezińska, 1987, s. 39 ).
Do tej definicji można jeszcze dodać kontekst życia i istotnych potrzeb czytelnika.
W życiu szkolnym potrzeba sprawnego czytania ze zrozumieniem jest niezbędna do osiągnięcia powodzenia nie tylko w uczeniu się języka polskiego, ale również innych przedmiotów z bloku humanistycznego czy matematyczno-przyrodniczego.
Świadoma bagażu trudności w poprawnym czytaniu, rozumieniu tekstu, nieskładnego „ciężkiego” stylu wypowiedzi ustnej i pisemnej, w odpowiednio utrwalonych nawykach ortograficznego pisania i wreszcie niechęci do czytania książek, z którym to bagażem wielu uczniów nauczania zintegrowanego zawędrowało do wyższych klas i z którym stykam się od wielu długich lat na lekcjach języka polskiego, zmotywowałam się do podjęcia wzmożonych działań profilaktycznych pobudzających rozwój procesu czytania. Posłużył temu opracowany przeze mnie w obecnej formie - projekt „ ALE CZYTAM !”, który w ciągu poprzednich lat był eksperymentowany, szlifowany, ulepszany o nowoczesne metody aktywizujące i propozycje uczniów.
Niewątpliwie o walorach i uniwersalności projektu stanowią : nieskonkretyzowanie czasu trwania podejmowanych działań, możliwość ich przeplatania i wzajemnego przenikania się oraz funkcja wspomagająca dla samodzielnego projektu ortograficznego, który również realizowałam z dużym powodzeniem i efektywnością.
Ze względu na tak zaplanowaną ogólną formę, można go przedsięwziąć w dowolnej klasie I-III oraz w wybranym czasie. Założenia oddziaływań projektu wprowadzam także w starszych klasach szkoły podstawowej na języku polskim, którego nauczam.
PLAN PRACY Z PROJEKTEM
„ALE CZYTAM !”
CELE GŁÓWNE:
Kształtowanie i podnoszenie poziomu procesu czytania.
Rozwijanie zainteresowań czytelniczych.
Wspomaganie umiejętności mówienia i pisania.
CELE SZCZEGÓŁOWE:
wiązanie już w pierwszej fazie nauki czytania - ćwiczeń doskonalących technikę czytania z rozumieniem tekstu,
utrwalenie dojrzałej techniki i tempa czytania oraz pogłębianie rozumienia treści i konstrukcji logicznych poprzez samodzielną, systematyczną pracę uczniów z różnymi tekstami literackimi zawartymi w literaturze dziecięcej, młodzieżowej, popularnonaukowej (encyklopedie, słowniki),czasopismach, gazetach i programach multimedialnych,
wykreowanie trwałych cech osobowości czytelniczej:
radość z samodzielnego czytania różnych tekstów,
ciekawość poznawcza,
świadomość, że tekst jest jednym ze źródeł informacji,
koncentracja uwagi,
rozwijanie procesów myślenia; analiza, synteza, wnioskowanie, uogólnianie,
świadomość konieczności przestrzegania zasad higieny czytania.
kształcenie umiejętności samodzielnego rozpoznawania konstrukcji
składniowych oraz ich tworzenia,
rozwijanie zasobu słownictwa i płynności językowej,
ćwiczenie pamięci ortograficznej przy okazji systematycznej pracy z tekstem na lekcjach i indywidualnego czytelnictwa.
CZAS REALIZACJI
Rok szkolny 2000/2001 - kl. I
2001/2002 - kl. II
2002/2003 - kl. III
Założone w projekcie działania można podjąć w wybranym dowolnie czasie w klasach I - VI.
PROPOZYCJE PODJĘTYCH DZIAŁAŃ
Przedstawione w tabeli formy działań można podejmować kompleksowo lub wybierać pojedyncze - odpowiednie dla danego zespołu klasowego.
Podana kolejność działań nie musi być stała i zobowiązująca. W tym projekcie jest konsekwencją urzeczywistniania ustalonych celów i stanowi wypracowany przez lata, zbiór podejmowanych działań pedagogicznych powstałych z osobistego doświadczenia zawodowego.
Aktywna rola uczniów, jako współtwórców podejmowanych działań i ich wytworów zasługuje na wielkie uznanie. Metody aktywizujące i zamysł technik Freineta były naszym motorem.
ZADANIA |
SPOSÓB WYKONANIA |
UWAGI TERMINY |
|
Proponowane rozwiązania metodyczne dla nauczyciela:
- dopasowanie podpisów do obrazków, - gra w literowo - wyrazowe domino, - gra typu „memory” z wyrazami zamiast obrazków,
-odpowiedzi na pytania szczegółowe, -wyszukiwanie opisu wyglądu bohatera, - konkurs wiedzy o danym utworze literackim z wykorzystaniem tekstu, - samodzielna praca z tekstem w oparciu o podaną wcześniej instrukcję pisemną co uczniowie mają opracować,
|
-dywanik pomysłów, -burza mózgów, -memory, -priorytety uczenia się, -ale kino, -list do siebie.
|
Rozpropagować akcję: „POCZYTAJ MI NAUCZYCIELU !” |
||
|
- „5 - 10”minutowe spotkania z książką w czasie lekcji, na przerwach, - na godzinach bibliotecznych, -w czasie spotkań „DYSKUSYJNEGO KLUBU DOBREJ KSIĄŻKI”, który można w szkole powołać do istnienia.
|
-myślące kapelusze, -otwarte ucho, mapa skojarzeń.
|
RAMOWY PLAN KONKURSÓW
W przeprowadzeniu zaplanowanych konkursów można wykorzystać technikę „dyplomów sprawności” C. Freineta.
Wypełnianie przez uczniów regulaminu:
„KONKURSU W PIĘKNYM CZYTANIU” i
„KONKURSU CZYTELNICZEGO” jest warunkiem zdobycia
„SPRAWNOŚCI KOMENTATORA”.
Uczniowie w czasie lekcji poznają na czym polega praca komentatora, jakie cechy, predyspozycje powinien mieć dobry komentator i w jaki sposób doskonalić siebie i swój warsztat, aby być jeszcze lepszym.
Wymagane umiejętności typu: szybkie czytanie z rozumieniem treści tekstów, skomentowanie, zrelacjonowanie, zinterpretowanie, objaśnianie pięknym, zrozumiałym, płynnym językiem mówionym i pisanym, należy systematycznie ćwiczyć i kształcić poprzez oczytanie i erudycję książkową!
KONKURS W PIĘKNYM CZYTANIU
|
|
SPOSÓB WYKONANIA |
UWAGI, SYMULOWANY TERMIN, EFEKTY |
od 1 - 6.
2. Punkty wpisywane są do osobistych tabel umieszczonych w zeszytach.
3. Inny wariant zakłada wpisywanie do tabeli klasowej sumy punktów, branych pod uwagę aspektów czytania oraz symboli literowych określających odczucia i ogólne wrażenie jury po odczytaniu i zreferowaniu tekstu przez ucznia.
4. Poziom czytania punktowany jest w trzech aspektach: - dobór tekstów, - technika czytania - rozumienie tekstu.
5. Czas czytania: 3 minuty. Czas referowania treści: 2 minuty.
6. Skład jury powołuje nauczyciel - wychowawca.
7. Podsumowanie konkursu odbywa się pod koniec miesiąca maja.
|
|
KONKURS CZYTELNICZY |
|
1. Ocena prowadzonego przez uczniów „DZIENNICZKA ULUBIONYCH KSIĄŻEK”. Proponujemy odrębne zasady wpisu książek do dzienniczka, odpowiednie dla danego poziomu klasy:
|
|
Klasa I - autor, tytuł, główny bohater, inne postacie, rysunek związany z treścią.
Klasa II - autor, tytuł, czas i miejsce wydarzeń, główny bohater, inne postacie, (zatytułować krótko główne wydarzenia), rysunek.
Klasa III - autor, tytuł, główny bohater, postacie drugoplano-we, czas i miejsce wydarzeń, napisać krótko o treści książki w dowolnej formie, rysunek.
2. Ocena formy zaprezento -wania wybranej, ulubionej książki: - pisemnie, - plastycznie, (prace przygotowane w domu) 3. Zasady punktowania: - jedna przeczytana książka = 1 punkt, - za poszczególne formy
zaprezentowania ulubionej książki od 3 - 6 punktów, - symboliczna punktacja słowna: S - super, BD - bardzo dobrze, D - dobrze, N - niezadowalająco. 4. Oceny prac pisemnych i plastycznych dokonuje nauczyciel z klasą: prezentacja słowna może odbyć się przed zaproszonymi do jury gośćmi (rodzic, nauczyciele i uczniowie z innych klas);punktacja cyfrowa i słowna ustalona jest wspólnie i jednomyślnie. 5. Sfinalizowanie „KONKURSU CZYTELNICZEGO” na forum klasy i na akademii zakończenia roku szkolnego. 6. Kryterium nieobowiązkowe: uczniowie w miarę możliwości przynoszą książki, czasopisma do klasowej biblioteczki; mogą to być również indywidualne wytwory literackie ujęte w formie małych książeczek zaprojektowanych według własnych pomysłów (np. komputerowo). |
II-gim półroczu. Przekroczenie wyznaczonego limitu o drugie tyle (czyli o 10 książek) i więcej, predestynuje do zwycięstwa.
zaczątkiem obchodów DNI OŚWIATY, KSIĄŻKI I PRASY.
(wzór podałam w załącznikach).
na uroczystym „Wieczorku z okazji Dnia Matki” (opisałam przy „KONKURSIE W PIĘKNYM CZYTANIU”).
|
PODSUMOWANIE PRZEDSIĘWZIĘĆ PROJEKTU
W wyniku realizacji globalnej czy nawet wybiórczej założonych zadań projektu dotyczących kształtowania i stymulowania kompetencji w zakresie poziomu procesu czytania, zamierzone osiągnięcia uczniów spełnią się w różnym stopniu, jednak co najważniejsze nabędą oni:
indywidualnych przyzwyczajeń i nawyków czytelniczych wyrażających się w:
- postawie zaangażowanego miłośnika książki, który wie, że stanowi ona ważne źródło poznawania świata, wzbogaca zasób słów, kształci styl wypowiedzi w mowie i w piśmie, pomaga w sposób interesujący zdobywać wiadomości, przyczynia się do usprawnienia techniki czytania z jednoczesnym rozumieniem treści;
- postawie świadomego, wytrwałego trenera własnego czytania, który wie, że ćwiczenie czyni mistrza - stara się zatem umiejętność tę szlifować, a przez to uzyskiwać coraz lepsze wyniki w nauce;
- postawie aktywnego twórcy, który wie, że uprawianie twórczego stylu życia zależy od ciekawości poznawczej, „obudzonej” i wzmaganej czytelnictwem.
Uczniowie zostali naładowani wewnętrznie efektywnością wykonywanych zadań projektu, co wyzwoliło w nich tajniki kreatywności osobowości czytelniczej.
ZAŁĄCZNIKI DO
,,KONKURSU W PIĘKNYM CZYTANIU'' i
,,KONKURSU CZYTELNICZEGO''
WZÓR TABELI OSOBISTEJ (K.W.P.CZ.)
WZÓR TABELI KLASOWEJ (K.W.P.CZ.)
WSKAZÓWKI DLA JURY (K.W.P.CZ.)
IV. WZÓR REGULAMINU „SPRAWNOŚCI
KOMENTATORA”
V. WZÓR ,,DYPLOMU SPRAWNOŚCI
KOMENTATORA”
VI. WZÓR TABELI KLASOWEJ (K.CZ.)
KONKURS W PIĘKNYM CZYTANIU
WZÓR TABELI OSOBISTEJ
(umieszczona jest w zeszycie zatytułowanym ,,KONKURS W PIĘKNYM CZYTANIU”; na kolejnych stronach zeszytu uczniowie zapisują indywidualne zalecenia jury w danym miesiącu)
ZWRÓĆ UWAGĘ NA: |
||||
MIESIĄC |
DOBÓR TEKSTÓW |
TECHNIKĘ CZYTANIA |
ROZUMIENIE TEKSTU |
RAZEM PUNKTÓW |
IX |
5 |
5 |
5 |
15 |
X |
|
|
|
|
XI |
|
|
|
|
XII |
|
|
|
|
I |
|
|
|
|
II |
|
|
|
|
III |
|
|
|
|
IV |
|
|
|
|
V |
|
|
|
|
|
PODSUMOWANIE PUNKTACJI W ROKU SZKOLNYM 2002/2003 |
|
Przykładowa punktacja w skali od 1- 6.
Punktowany jest każdy aspekt czytania: dobór tekstów, technika
czytania, rozumienie tekstu.
Podliczane punkty wpisujemy do rubryki: „Razem punktów”.
Podsumowanie punktacji odbywa się pod koniec maja - sumujemy ilość
punktów z każdego miesiąca i wpisujemy do czerwonego okienka.
Punktacja z każdego m-ca jest zapisywana w tabeli klasowej.
Prowadzony w ten sposób sprawdzian czytania daje obraz rozwoju
poziomu czytania ucznia na przestrzeni czasu, który ustalimy w danej
klasie (rok, dwa lata, trzy lata w nauczaniu zintegrowanym).
KONKURS W PIĘKNYM CZYTANIU
II WZÓR TABELI KLASOWEJ
(umieszczona jest na gazetce ściennej w widocznym miejscu łatwo dostępnym, aby uczniowie mogli bez przeszkód sami wpisywać ilość punktów i symbole literowe określające odczucia i ogólne wrażenia jury po odczytanym i zreferowanym przez ucznia tekście)
IMIĘ I NAZWISKO |
IX |
X |
XI |
XII |
I |
II |
III |
IV |
V |
RAZEM |
1.SEBASTIAN ANIŚKO |
15 BD |
14 BD |
18 S |
12 D |
15 BD |
17 S |
15 BD |
12 D |
15 BD |
133 BD |
2. PAWEŁ CZARNIK |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. DANIEL DUDZIŃSKI |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. AGATA FEDNAR |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Uczniowie sami wpisują punkty i kolorowe symbole literowe oddzielając
kreską ukośną.
Skala symboli literowych przedstawia się następująco:
czerwony kolor ,,S” = super
niebieski kolor ,,BD”= bardzo dobrze
zielony kolor ,,D” = dobrze
czarny kolor ,,N” = niezadowalająco
W końcowej rubryce pt. ,,RAZEM” wpisujemy sumę punktów z poszczególnych miesięcy i symbol literowy, który powtórzył się najczęściej lub wyciągamy „ogólną” z symboli, jeśli występowały nierównomiernie i pojedynczo.
KONKURS W PIĘKNYM CZYTANIU
III WSKAZÓWKI DLA JURY
Poziom czytania punktowany jest w trzech aspektach:
Dobór tekstów:
- ocena czytanego tekstu pod względem wyrobu treści,
(przypadkowość wyboru, zgodność z zainteresowaniami, chęć przekazania ciekawych wiadomości itp.),
- wydruk tekstu ,
(tekst ciągły, zbity, wielkość czcionki, poezja czy proza),
- język tekstu ,
( dziecięcy styl, naukowy, trudne specjalistyczne słownictwo).
Technika czytania:
- całymi zdaniami, wyrazami, sylabizowanie, głoskowanie,
- dykcja, akcenty zdaniowe i wyrazowe, modulacja głosu, odrywanie wzroku od czytanego tekstu,
- tempo w indywidualnym sposobie czytania,
( wolno czyta całymi zdaniami, szybko sylabizuje itp.).
Rozumienie tekstu:
- podczas samodzielnego referowania przeczytanego tekstu zwracamy uwagę na:
( pełną, dokładną reprodukcję treści, dobrze uchwycony sens ze wszystkimi szczegółami, ładną oprawę stylistyczną, wypowiedź gramatycznie poprawną),
- chwila rozmowy ucznia z jurorem na temat tekstu,
- „mowa ciała” podczas prezentacji treści tekstu,
( czy zachowanie, gesty, mimika twarzy zdradzają cechy dobrego komentatora).
IV WZÓR REGULAMINU ,,SPRAWNOSCI KOMENTATORA”
Będę aktywnym uczestnikiem ,,KONKURSU W PIĘKNYM CZYTANIU” poprzez:
z rozmysłem i rozwagą wyszukam odpowiedni dla siebie tekst do przeczytania, taki żeby wszystkich zaciekawić,
wyćwiczę najlepiej jak potrafię płynność czytania, szybkość, intonację głosową wybranego tekstu, tak aby nie znudzić słuchaczy,
postaram się jak prawdziwy komentator zdać relację z przeczytanego tekstu, skomentować treść - czyli wyrazić swoją opinię i być przygotowanym na pytania jurorów - czyli je przewidzieć!
Będę aktywnym uczestnikiem „KONKURSU CZYTELNICZEGO” poprzez:
założę i będę starannie prowadził „DZIENNICZEK ULUBIONYCH KSIĄŻEK” według ustalonych zasad,
w wyznaczonym terminie oddam dzienniczek do oceny i zaprezentuję ulubioną książkę,
opracuję następujące formy prezentacji ulubionej książki:
słowną (zareklamuję książkę wykorzystując różne elementy dramy),
pisemną (swobodny tekst spontanicznie napisany w domu w związku z wybraną książką),
„arcydzieło plastyczne” (plakat do książki, projekt okładki, obwoluty, ilustracje do rozdziału, inne pomysły itp.).
przyczynię się do organizowania biblioteczki klasowej, przynosząc pozycje książkowe lub czasopisma dziecięce.
V WZÓR „DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA”
Przewidywane są trzy wersje dyplomu:
„DYPLOM SPRAWNOŚCI KOMENTATORA MISTRZOWSKIEGO
I STOPNIA” - dla zwycięzców w obu konkursach.
„DYPLOM SPRAWNOŚCI KOMENTATORA MISTRZOWSKIEGO
II STOPNIA” - dla zwycięzców w jednym z konkursów.
3. „DYPLOM SPRAWNOŚCI KOMENTATORA ZWYCZAJNEGO
III STOPNIA” - dla uczniów, którzy systematycznie i aktywnie wypełnili regulamin obu konkursów.
AKT NADANIA „DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA MISTRZOWSKIEGO I STOPNIA” Dla Patrycji Katyńskiej ZASŁUGI:
CZYTANIU” i w „KONKURSIE CZYTELNICZYM”
PRZEDST. RODZICÓW: Wychowawczyni: ....................................... Alicja Strzałkowska OSTRÓW 26 MAJ 2003 R
|
|
AKT NADANIA „DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA MISTRZOWSKIEGO II STOPNIA' Dla Sebastiana Aniśko ZASŁUGI:
PRZEDSTAWICIEL WYCHOWAWCZYNI: RODZICÓW: ..............................
OSTRÓW............ |
AKT NADANIA „DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA ZWYCZAJNEGO III STOPNIA
Dla .................................... ZASŁUGI :
Przedstawiciel Wychowawczyni: rodziców: ........................ ...............................
OSTRÓW....................
|
AKT NADANIA
„DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA MISTRZOWSKIEGO I STOPNIA”
Dla Patrycji Katyńskiej ZASŁUGI:
w „KONKURSIE CZYTELNICZYM”.
PRZEDSTAWICIEL RODZICÓW: Wychowawczyni: ...................................................... Alicja Strzałkowska
OSTRÓW 26 MAJ 2003 R
|
AKT NADANIA „DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA MISTRZOWSKIEGO II STOPNIA” Dla Sebastiana Aniśko
ZASŁUGI:
to prawdziwe arcydzieło plastyczne.
PRZEDSTAWICIEL WYCHOWAWCZYNI: RODZICÓW: ..................................
OSTRÓW ...............................
|
AKT NADANIA „DYPLOMU SPRAWNOŚCI KOMENTATORA ZWYCZAJNEGO III STOPNIA”
Dla ............................................
ZASŁUGI:
Przedstawiciel Wychowawczyni: rodziców: ........................... ........................
OSTRÓW ............................
|
KONKURS CZYTELNICZY
VI WZÓR TABELI KLASOWEJ
(tabela klasowa czytelnictwa umieszczona powinna być obok tabeli konkursu w pięknym czytaniu)
IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA |
ILOŚĆ KSIĄŻEK |
PREZENTACJE ULUBIONYCH KSIĄŻEK |
RAZEM PUNKTÓW |
|||
|
I półrocze |
II półrocze |
DRAMO - REKLAMA |
SWOBODNY TEKST |
DZIEŁO PLAST. |
|
1. S. ANIŚKO |
15 |
20 |
5/BD |
4/D |
6/S |
50 p. |
|
|
|
|
|
|
|
W rubryce „ILOŚĆ KSIĄŻEK” uczniowie wpisują ilość przeczytanych książek w pierwszym i w drugim półroczu według ustalonej zasady: jedna przeczytana książka = 1 punkt.
W rubryce „PREZENTACJE ULUBIONYCH KSIĄŻEK” uczniowie wpisują ilość punktów przyznaną przez nauczyciela lub jury według skali: 6p. = S (super), 5p. = BD (bardzo dobrze), 4p. = D (dobrze), 3p. = N (niezadowalająco).
W rubryce „RAZEM PUNKTÓW” uczniowie podliczają samodzielnie, jeśli już potrafią lub z nauczycielem sumę zdobytych punktów.