SEX - wykład

Kryteria sprawnej seksualności

1. Wielkość członka.

2. Twardość (sztywność) członka.

3. Reaktywność seksualna.

4. Aktywność seksualna.

5. Sprawny kochanek.

Wielkość członka

„Kobieta lubi, gdy penis jest możliwie jak największy, podczas gdy mężczyzna oczekuje od kobiecego łona czegoś przeciwnego. Nikt nie ma tego, czego pragnie”

Leonardo da Vinci

Rozmiar członka w stanie erekcji:

Długość ok. 14,1 cm, objętość ok. 11,8 cm członek mały.

Długość ok. 16,1 członek średni

Dłuższy penis:

• Większe poczucie własnej wartości.

• Większa pewność dotycząca własnej seksualności.

• Lepszy obraz własnego ciała.

Błąd interpretacji wielkości

• Patrzenie na penisa z góry.

• Tłuszcz na brzuchu.

• Owłosienie łonowe.

• Mierzenie penisa w całkowitej erekcji

• Trudno osiągnąć w badaniach klinicznych

• Mężczyźni mierzący sami, zawyżają dane…

Twardość członka

W osiągnięciu satysfakcji dla kobiet, twardość członka:

• Ma decydujące znaczenie dla 12% badanych.

• Ma duży wpływ dla 68%.

• Nie ma znaczenia dla 16%.

Skala twardości członka

Stopień 0 - brak erekcji.

Stopień 1 - powiększenie członka, ale bez stwardnienia.

Stopień 2 - twardość niewystarczająca do penetracji.

Stopień 3 - twardość niezupełna, ale wystarczająca do penetracji.

Stopień 4 - całkowita sztywność i twardość

Stopień 3 i 4 uznawany jest za normę.

Reaktywność seksualna

Czas trwania erekcji (w minutach) a wiek mężczyzny:

Do 25 lat - 54 minut

36-41 lat - 41 minut

51-55 lat - 27 minut

61-65 lat - 19 minut

Powyżej 65 lat - 7 minut

Typologia reaktywności seksualnej mężczyzn

1. Zawsze, nawet w niesprzyjających warunkach.

2. Uwarunkowana na konkretne bodźce erotyczne (np. nagość partnerki).

3. Fetyszystyczna.

4. Zależna od nastroju, sytuacji.

5. Zależna od typu reaktywności partnerki (partnerka aktywna lub bierna).

6. Zależna od relacji uczuciowej z partnerką.

Reaktywność seksualna jest sterowana przez OUN:

MPOA - przyśrodkowa okolica przedwzrokowa

PVN - jądro przykomorowe podwzgórza - ośrodek erekcji.

Aktywność seksualna

Dotyczy częstotliwości stosunków i ilości partnerek w życiu.

Częstotliwość stosunków - wyniki badań:

• 5% codziennie (duży popęd)

• 31% kilka razy w tygodniu.

• 17% raz w tygodniu.

• 34% kilka razy w miesiącu (mały popęd)

Sprawny kochanek

„Seks to sprawa talentu, jak taniec. Niektórzy ludzie są w tym dobrzy, inni nie. Pewni ludzie mogą nauczyć się, jak stać się lepszym” dr Leonora Tiefer.

Kryteria sprawnego kochanka

1. Wie czego chce i oczekuje od partnerki.

2. Znajomość inności seksualnej płci.

3. Umiejętność stwarzania nastroju.

4. Czułość, pieszczoty.

5. Ars amandi dostosowana do związku.

6. Umiejętność urozmaicania i zaskakiwania pomysłami.

7. Satysfakcja i orgazm.

ANATOMIA I FIZJOLOGIA WZWODU PRĄCIA

Zaburzenia erekcji

Elementy dysfunkcji seksualnej u mężczyzn

1. Wytrysk przedwczesny (29%)

2. Obawa przed stosunkiem płciowym (17%)

3. Brak zainteresowania współżyciem płciowym (16%)

4. Brak możliwości utrzymania wzwodu prącia (10%)

5. Brak możliwości uzyskania orgazmu (8%)

6. Brak zadowolenia ze współżycia płciowego (8%)

7. Ból w czasie stosunku płciowego (3%)

Patofizjologia dysfunkcji erekcyjnej

Wzrost zainteresowania zaburzeniami wzwodu prącia

Postęp wiedzy na temat mechanizmu wzwodu prącia i przyczyn jego dysfunkcji

Rozwój metod diagnostycznych i zwiększenie możliwości terapeutycznych

Wzrost świadomości zdrowotnej społeczeństwa

Większe oczekiwania ze strony chorych

Wyzwanie dla świata medycznego - problem interdyscyplinarny

Poprawa jakości życia

Zaburzenia erekcji

Utrzymująca się niezdolność do osiągnięcia i/lub utrzymania wzwodu prącia umożliwiającego prowadzenie satysfakcjonującego współżycia płciowego.

Częstość występowania zaburzeń erekcji (dane z 1995 roku)

Świat: 152 mln mężczyzn

USA: 30 mln

Polska: 1,5 mln

Liczba mężczyzn cierpiących z powodu zaburzeń erekcji wzrasta rokrocznie. Przewiduje się jej wzrost ze 152 mln w 1995 roku do 322 mln w 2025 roku, a więc:

Europa: 42,8 mln

Ameryka Północna: 21 (w 1995r. było 12)

Afryka: 30,8 (było 11,5)

Azja: 199,9 (było 86,9) - największy przewidywany wzrost

Oceania: 1,9 (było 1) - najmniejszy przewidywany wzrost

Fizjologia mechanizmu wzwodu

Poburzenie: pieszczoty sfer erogennych, marzenia erotyczne, odgłosy erotyczne, myśli erotyczne, zmysłowe zapachy, wrażenia wzrokowe.

Uwalnianie tlenku azotu ze śródbłonka ciał jamistych. Tlenek azotu aktywuje syntezę cGMP co powoduje zwiększony napływ krwi do prącia (tętnice stają się częściowo rozszerzone, zaś żyły częściowo stają się zamknięte - co umożliwia nie odpływanie krwi).

Ośrodki nerwowe istotne w kwestii wzwodu:

1. Mózg: kora mózgowa, spoidło wielkie, wzgórze, móżdżek, podwzgórze, przysadka mózgowa.

2. Rdzeń kręgowy: odcinki piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy.

1. Piersiowo - lędźwiowy ośrodek rdzeniowy wzwodu.

2. Krzyżowy odcinek rdzeniowy wzwodu

• Nerw grzbietowy prącia

• Nerwy kroczowe

• Nerwy jamiste

• Nerw sromowy.

Naczynia krwionośnie istotne w kwestii wzwodu

1. Tętnica biodrowa wspólna

1. Tętnica pośladkowa górna.

2. Tętnica biodrowa wewnętrzna

1. Tętnica pośladkowa dolna.

3. Tętnica sromowa wewnętrzna.

4. Tętnica prącia

1. Przepona moczowo - płciowa.

5. Tętnica grzbietowa

1. Tętnica opuszki cewki.

2. Tętnica głęboka.

Mechanizm hemodynamiczny erekcji:

1. Napływ krwi tętniczej do ciał jamistych (rozszerzenie przestrzeni zatokowych).

2. Ograniczenie odpływu krwi żylnej poprzez stosunkowo sztywną błonę białawą i zwiększoną objętość krwi.

Fazy wzwodu

FAZA I: spoczynek

FAZA II: wydłużenie

FAZA III: obrzmienie

FAZA IV: usztywnienie

FAZA V: zwiotczenie.

Erekcja jest efektem równowagi dynamicznej pomiędzy bodźcami pobudzającymi a hamującymi. Co istotne układ przywspółczulny pobudza, zaś układ współczulny hamuje mechanizm erekcji!

Stymulacja seksualna

L-arginina nNOS eNOS L-arginina

TLENEK AZOTU

Cyklaza guanylowa

GTP cGMP cGK I erekcja

PDE5

Cyklaza guanylowa - jest odpowiedzialna za konwersje GTP do cGMP. Wzrost stężenia cGMP powoduje rozkurcz mięśniówki ciał jamistych co prowadzi do wywołania erekcji.

cGMP - rozluźnia mięśniówkę gładką.

PDE5 - fosfodiesteraza cGMP

Hormony istotne dla reakcji seksualnej:

Kobiety: estrogeny, hormon uwalniający gonadotropiny, testosteron, progesteron, prolaktyna.

Mężczyźni: testosteron, GnRHP, estrogen, prolaktyna, progesteron.

Neuropeptydy - peptydy pełniące rolę neuroprzekaźników, mają własności pobudzające: oksytocyna, wazopresyna, tlenek azotu.

Dysfunckja śródbłonka

• Wspólny czynnik ryzyka dla choroby wieńcowej i zaburzeń erekcji

Niewydolność serca miażdżyca palenie tytoniu

Stres oksydacyjny

Nadciśnienie cukrzyca

Dysfunkcja endoteliun

Zaburzenie erekcji

Patofizjologia zaburzeń erekcji

Mózg - brak podniecenia

- Lęk

- Brak impulsu seksualnego

Rdzeń - układ współczulny - hormony,

- układ przywspółczulny + neurotransmitery

Prącie - zaburzenia dopływu krwi

- zaburzenia odpływu krwi

Etiologia zaburzeń erekcji

Dla uproszczenia, zaburzenia erekcji można podzielić na:

1. Organiczne - spowodowane zmianami chorobowymi układu naczyniowego, nerwowego, hormonalnego albo miejscowym uszkodzeniem ciał jamistych.

2. Psychogenne - wywołane przez ośrodkowe zablokowanie mechanizmu erekcji, któremu nie towarzyszą żadne zmiany somatyczne.

Jednak u większości pacjentów występuje kombinacja tych dwóch zaburzeń.

Podział zaburzeń erekcji (wg przyczyny):

Psychogenne: 10-30%

Organiczne: 70-90%

Mieszane: 50%

Główne przyczyny zaburzeń erekcji

Czynniki organiczne

• Cukrzyca 40%

• Miażdżyca 30%

• Radykalna prostatektonia 13%

• Urazy rdzenia 8%

• Stwardnienie rozsiane 3%

• Zaburzenia hormonalne 6%

Cukrzyca: co 2 pacjent może mieć zaburzenia wzwodu. W Polsce ponad 0,5 mln mężczyzn choruje na cukrzyce.

Radykalna prostatektonia: 6 na 10 pacjentów może mieć kłopoty ze wzwodem po zabiegu prostatektonii. W Polsce wykonuje się ok. 1000 zabiegów/rok.

Nadciśnienie tętnicze: 2 na 3 pacjentów może mieć zaburzenia wzwodu. W Polsce na nadciśnienie tętnicze choruje 4 miliony mężczyzn.

Depresja: 8 na 10 pacjentów z depresją o umiarkowanym nasileniu może mieć zaburzenia wzwodu. W Polsce szacuje się, że ok. 260 tys. Mężczyzn jest leczonych z powodu depresji.

Łagodny rozrost stercza: 8 na 10 pacjentów z łagodnym rozrostem stercza może mieć problemy ze wzwodem. W Polsce ok. 400 tys. Mężczyzn jest leczonych z powodu łagodnego rozrostu stercza.

Przyczyny psychogenne

1. Poczucie małej wartości, kompleksy, nieśmiałość wobec kobiet.

2. Nieprawidłowa postawa wobec inicjacji seksualnej.

3. Uwarunkowania masturbacyjne.

4. Uwarunkowania powstałe na podstawie poprzednich doświadczeń seksualnych.

5. Lęk przed negatywną oceną ze strony partnera.

6. Konflikty partnerskie, jawne lub ukryte żale wobec partnerki, zanik atrakcyjności partnerki.

7. Impotentio ad personam - negatywne uczucia wobec danej kobiety, lub wręcz przeciwnie zafascynowanie jej osobą.

8. Lęk kastracyjny.

9. Doświadczenie niepowodzenia we współżyciu seksualnym.

10. Współżycie seksualne, któremu towarzyszy poczucie winy z powodu przekraczania norm moralnych.

11. Urazowe zachowanie partnerki.

12. Długotrwałe pokonywanie oporów partnerki na współżycie.

13. Uzewnętrznianie problemów życiowych w formie zaburzeń seksualnych.

14. Nieświadome tendencję homoseksualne, biseksualne, masochistyczne dewiacyjne, zaburzenia identyfikacji płci.

15. Efekt długotrwałej abstynencji.

16. Czynniki afektywne: lęk, depresja, mania, hipochondria.

17. Lęk przed niepożądaną ciążą lub chorobą weneryczną.

18. Nieustabilizowana więź seksualna.

19. Znudzenie seksualne.

20. Wrażenie luźnej pochwy na skutek zmian napięcia mięśni pochwy.

21. Stresy zawodowe, rodzinne, zmęczenie.

22. Impotencja poporodowa jako następstwo udziału przy porodzie żony.

23. Neurotyczna reakcja na incydentalne zaburzenia wzwodu.

Typologia partnerów z zaburzeniami erekcji

• Lakoniczni

• Ukrywający prawdę

• „przysłani przez parnterkę”

• Histeryczni

• Macho

• Z własną teorią etiopatogenezy

• Pragmatyczni

Postawy mężczyzn wobec zaburzeń erekcji

1. Uświadomienie sobie problemu

1. Poczucie niepewności w roli męskiej (42%)

2. Przekonanie o osłabieniu popędu a nie o zaburzeniu erekcji (47%)

3. Obwinianie partnerki za nieudane kontakty seksualne (28%)

4. Świadomość choroby (24%)

2. Mechanizmy obronne

1. Racjonalizacja (57%)

2. Agresja (19%)

3. Rezygnacja z aktywności seksualnej (17%)

4. Ucieczka w uzależnienia (27%)

5. Ucieczka w pracoholizm (23%)

3. Ujawnienie problemu w związku partnerskim

1. Ukrywanie zaburzenia (63%)

2. Obwinianie partnerki (28%)

3. Ujawnianie wprost zaburzenia wobec partnerki (9%)

Cztery mury impotencji

1. Uświadomienie sobie problemu.

2. Ujawnienie problemu w związku partnerskim.

3. Ujawnienie problemu u specjalisty.

4. Ujawnienie problemu w aptece.

Rola kobiety w zaburzeniach erekcji

1. Kobieta jako przyczyna zaburzeń erekcji

• „członek barometrem więzi” - Banner.

• Zaburzenia seksualne (pochwica, fobie, brak popędu)

• Obrona dziewictwa.

• Brak aktywności we współżyciu ze starzejącym się partnerem.

2. Kobieta jako ofiara zaburzeń erekcji

• Pojawienie się zaburzeń seksualnych u partnerki.

• Zanik aktywności seksualnej.

• Zagrożenie w roli kobiecej, atrakcyjności.

3. Rola kobiety w leczeniu zaburzeń erekcji u partnera

• Mobilizacja partnera.

• Współudział w programie leczenia.

• Kobiety lepiej oceniają skuteczność leczenia.

Reakcje partnerek na zaburzenia seksualne mężczyzn

1. Odniesienia do „Ja” - nie pociągam, przestał mnie kochać.

2. Podejrzenia - ma kochankę, może jest gejem, zakochał się?

3. Kastracyjne - on staje się do niczego, to truteń, „staruch” z niego.

4. Opiekuńcze - bo on jest zapracowany, nie dba o siebie.

5. Zadowolenie - wreszcie będę miała spokój.

Reakcje kobiet na poprawę zdrowia seksualnego partnera

(dane z analizy 431 związków partnerskich, Lew-Starowicz 2001)

• 298 kobiet - poprawa samopoczucia, samooceny, zainteresowania seksem.

• 73 - niepokój, lęk i niechęć.

• 32 - obojętność, odmowa współżycia.

• 27 - zachęcanie męża do kontaktów z innymi kobietami.

Cele terapii seksualnej u pacjentów

• Usuwanie objawu i przyczyny

• Zwiększanie i rozwijanie znajomości ciała

• Doskonalenie jakości relacji partnerskich

• Przeciwdziałanie mitom i stereotypom

• Neutralizowanie lęków

• Kreowanie komunikacji werbalnej i pozawerbalnej.

Leczenie

Dawniej….

• Metoda „próby zimnej wody” - zanurzanie członka w lodowatej wodzie i sprawdzanie, czy naczynia krwionośne w mosznie uległy skurczeniu.

• Metoda „przyzwoitej kobiety”

Obecnie…

• Farmakologia nieinwazyjna:

• Leki, które działają na ośrodki sterujące w mózgu.

• Leki o działaniu obwodowym: sildenofil (viagra), tadalafil, vardenafil.

• Hormonoterapia:

• Hipogonadyzm - testosteron

• Hiperprolaktynemia - bromokryptyna.

• Terapia krążeniowa

• Leki działające miejscowo

• Iniekcje do ciał jamistych, żele docewkowe.

• Metody chirurgiczne: implanty, protezy członka.

• Fizykoterapia: zewnętrzne aparaty próżniowe, akupunktura.

• Niekonwencjonalne metody: alkohol, narkotyki, leki homeopatyczne, afrodyzjaki, magia.

ABC… płci

Seksuologia - nauka, która zajmuje się fizjologią i patologią sfery uczuciowej i seksualnej człowieka na tle całokształtu więzi międzyludzkich. Seksuologia dotyczy dziedziny najbardziej osobistego i intymnego sektora życia ludzkiego.

ICD-10

Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania (F00 - F99)

F52: Dysfunkcje seksualne.

F64: Zaburzenia identyfikacji płciowej.

F65: Zaburzenia preferencji seksualnych (parafilie)

F66: Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną.

Okresy rozwojowe nauki o płci

We wszystkich okresach rozwijało się poszukiwanie odpowiedzi na 3 pytania:

1. Jak płeć powstała w trakcie ewolucji? Np. Crews twierdzi, że najpierw było zróżnicowanie społeczne i w wyniku tego społecznego podziału w drodze ewolucji wykształciły się gonady żeńskie i męskie.

2. Jak płeć jest determinowana?

3. Jaki jest udział rodziców w kształtowaniu płci?

I okres - wierzenia, mity, legendy.

II okres - od mitu do nauki

III okres - naukowe koncepcje płci.

Hipolibidemia u kobiet

Czym jest potrzeba seksualna?

Jest to dążenie do osiągnięcia satysfakcji seksualnej, rozładowania napięcia…

Hierarchia potrzeb wg Maslova

Potrzeby

samorealizacji

Potrzeby uznania

Potrzeby przynależności

Potrzeby bezpieczeństwa

Potrzeby fizjologiczne

Hierarchia potrzeb seksualnych wg Starowicza

Poziom 0:

• Potrzeby destrukcyjne (np. przestępcze)

• Potrzeby materialne (np. prostytucja)

Poziom I:

• Potrzeba rozładowania napięcia seksualnego.

• Potrzeba doznań zmysłowych.

• Potrzeba współżycia „dla zdrowia”

Poziom II:

• Potrzeba bezpieczeństwa.

• Potrzeba samorealizacji.

• Potrzeba afirmacji męskości - kobiecości.

• Potrzeba samoakceptacji.

• Potrzeba okazania wdzięczności.

Poziom III:

• Potrzeba uszczęśliwiania drugiej osoby.

• Potrzeba zjednoczenia.

• Potrzeba unieśmiertelnienia miłości.

Dominacja jednego z poziomów u osób wiąże się z:

• Strukturą ich osobowości.

• Kulturą.

• Rozwojem psychoseksualnym.

Aktywność seksualna kobiety:

1. Czynniki biologiczne.

2. Relacje partnerskie.

3. Czynniki psychospołeczne.

4. Czynniki socjokulturowe.

Czynniki biologiczne

• Poziom hormonów - kobiety o wyższym testosteronie w surowicy krwi są bardziej pobudliwe seksualnie i szybciej reagują na bodźce erotyczne.

• Cykl miesiączkowy - w pierwszej połówce cyklu i w okresie owulacji więcej kobiet odczuwa wzrost potrzeb seksualnych, mniej natomiast w okresie przedmiesiączkowym.

• Wiek - najwyższy poziom potrzeb seksualnych występuje u kobiet ok. 30-tego roku życia i utrzymuje się na dość stałym poziomie do okresu przekwitania.

Prokreacja

U części kobiet istnieje specyficzny styl zachowania, polegający na tym, że odczuwane są potrzeby seksualne jedynie do okresu zajścia w ciążę. Później te potrzeby zanikają. Skrajną formą takiej postawy jest „Zespół Modliszki”, który nie ma swojego męskiego odpowiednika.

Uwarunkowania wychowawcze

• Z badań wynika, że więź uczuciowa z rodzicami w większym stopniu rzutuje na poziom potrzeb seksualnych kobiet niż mężczyzn.

• Konflikty z rodzicami, nieudane małżeństwo rodziców zawsze mają większy wpływ na córki niż synów w tych małżeństwach.

• Z badań Wallsteina wynika, że dziewczynki z rozbitych rodzin lepiej znoszą rozłąkę niż chłopcy, ale później odczuwają lęk przed tym, aby nie zostać porzuconą.

Uwarunkowania seksualne

Na potrzeby seksualne i zachowania seksualne duży wpływ mają pierwsze doświadczenia seksualne zarówno te pozytywne jak i negatywne. Dotyczy to:

• Typu kontaktów.

• Form kontaktów.

• Towarzyszących im emocji.

Samoocena w roli seksualnej u kobiet wiąże się z:

• Poczuciem zewnętrznej atrakcyjności

• Oceną ze strony partnera

• Oceną ze strony otoczenia

• Przejawami adoracji wobec nich.

Osoba partnera

• Ważna jest ingerencja seksualności z uczuciami do drugiej osoby.

• Atrakcyjność zarówno pod względem fizycznym jak i psychicznym.

Charakter związku

• Stabilność.

• Urozmaicanie.

• Stwarzanie nastroju.

• Atrakcyjność zachowań adoracyjnych partnera.

• Satysfakcja z życia małżeńskiego i rodzinnego.

Z badań wynika, że u kobiet występuje większa trwałość przyzwyczajeń do ulubionych form współżycia seksualnego, zakodowanych form reakcji i bodźców.

Czym jest libido seksualne?

• Wg psychoanalizy jest to popęd seksualny będący głównym motywem ludzkiego działania. Zdaniem Junga jest to energia psychiczna.

• W seksuologii jest to poziom reaktywności seksualnej, siła popędu seksualnego.

Rodzaje libido

1. Owulacyjne - zjawisko wzrostu pobudliwości i potrzeby seksualnej u części kobiet w okresie jajeczkowania.

2. Zmysłowe - charakterystyczne dla osób, dla których więź uczuciowa liczy się nieporównywanie bardziej niż sprawność seksualna. Seks służy podkreśleniu bliskości.

3. Erotyczne - typowe dla osób, które wysoko sobie cenią seks. Seks jest synonimem szczęścia. W związku jest dla nich najważniejsza intensywność i niezwykłość doznań seksualnych.

4. Zależne - występuje u ludzi, dla których seks jest sposobem rozładowania negatywnych uczuć, napięcia, stresu, problemów w pracy. Zwykle towarzyszy temu intensywna masturbacja w wieku młodzieńczym.

5. Reaktywne - charakterystyczne dla ludzi czerpiących satysfakcję z przyjemności sprawianej partnerowi. Kochanek o tym typie libido albo ma niewielkie własne potrzeby seksualne, ale ulega partnerowi z autentyczną radością, albo też odczuwa przypływ namiętności w odpowiedzi na widoczne podniecenie seksualne.

6. Zestresowane - kochanek zestresowany żyje pod stałą presją perfekcjonizmu, obaw, że nie stanie na wysokości zadania. Swój popęd zaspokaja najchętniej poprzez masturbację.

7. Kompulsywne - w łagodnym nasileniu wyraża się w zamiłowaniu do określonego rytuału. W postaci zaawansowanej: pełna zależność podniecenia seksualnego od zewnętrznego środka wspomagającego, np. konkretnego przedmiotu, miejsca, która niezawodnie budzi podniecenie.

8. Uprawnione - cechuje „posiadacza”, czyli kogoś, kto ma tendencję do traktowania partnera jako swoją własność. Seks interesuje ich mniej jako wartość sama w sobie.

9. Uzależnione - cechuje uwodzicieli zaliczających wszelkie możliwe okazje i nałogowo zdradzających swoje stałe partnerki. Uzależniony kochanek może przez jakiś czas dochowywać wierności swojemu partnerowi, jednak przy pierwszej okazji zdradzi.

Hipolibidemia

Inne nazwy: oziębłość, osłabienie popędu, seks anoreksja, zahamowanie pożądania seksualnego, HSD (hypoactive sexual desire), HSDD (hypoactive sexual desire disorder).

Jest to często spotykane zaburzenie seksualne polegające na braku zainteresowania seksem, braku spontanicznego podniecenia seksualnego, unikaniu współżycia. Pacjenci lubią pieszczoty, jednak dotyk nie jest odbierany podniecająco. W głębszej formie wiąże się z zanikiem kontaktów seksualnych, brakiem odczuwania potrzeby seksualnej.

Może być objawem towarzyszącym różnorodnym chorobom somatycznym i psychicznym. Może być reakcją nerwicową, sytuacyjną lub zespołem, w którym do wymienionych objawów dołączają: obniżenie nastroju, napędu, spowolnienie psychoruchowe. Często występuje w aleksytymii.

Wyróżniamy hipolibidemię pierwotną (nierozbudzone libido) oraz wtórną (wygaszone libido).

Definicja wg DSM-IV

„Trwałe bądź nawracające zmniejszenie lub brak fantazji seksualnych i potrzeby seksualnej, pożądania aktywności seksualnej. Oceny ograniczenia lub braku dokonuje klinicysta, biorąc pod uwagę takie czynniki, które wpływają na funkcjonowanie seksualne, jak wiek i kontekst życia danej osoby. Zaburzenie powoduje znaczne cierpienie lub trudności interpersonalne. Zaburzenie nie jest związane z wpływem leków, innych substancji ani chorób.”

Definicja wg ICD-10

„Brak lub utrata pożądania seksualnego, przejawiająca się zmniejszeniem zainteresowania tematami seksualnymi, myślenia o sprawach seksualnych, okresowym lub trwałym zubożeniu fantazji erotycznych i braku czy ograniczeniu potrzeby seksualnej.”

Główne kryteria pożądania

• Częstość kontaktów seksualnych.

• Fantazje i myśli seksualne.

• Inicjowanie aktywności seksualnej.

Hipolibidemia endemiczna

Występowanie na danym obszarze niskiego poziomu aktywności seksualnej, potrzeb seksualnych i dłuższych przerw. Jest to spowodowane warunkami życia w naturalnym środowisku, wegetarianizmem, uzależnieniemi.

Rozpowszechnienie

Hipolibidemia obejmuje 25-37% populacji kobiet i 11-25% populacji mężczyzn. W Polsce dotyczy to od 10% kobiet w wieku do 24 lat, do 67% powyżej 45 lat i 10% mężczyzn w wieku do 24 lat. Rozpowszechnienie tego zaburzenia jest większe u japonek i Chinek, zaś niższe u afroamerykanek (ponieważ afroamerykanki są atrakcyjne seksualnie, seks jest ważny w ich życiu, natomiast w Japonii i Chinach często związki są sztucznie aranżowane, ludzie tam są nastawieni na sukces).

Przyczyny hipolibidemii

1. Biologiczne

• Zaburzenia hormonalne, np. zaburzenia czynności tarczycy, niski poziom testosteronu lub estrogenów, hiperprolaktynemia (testosteron powoduje deficyt libido u obu płci; estrogen u kobiet działa zwiększająco na libido, progesteron zmniejsza, kortyzon zmniejsza, feromony powodują wzrost)

• Choroby, np.: cukrzyca, choroby krążenia, wątroby, infekcyjne, depresja, nowotworowe.

• Leki - np.: psychotropowe, przeciwnadciśnieniowe.

• Uzależnienia.

• Zaburzenia poziomu neurotransmiterów (serotonina, dopamina)

2. Czynniki psychiczne

• Stresy, przewlekłe zmęczenie, niedobór snu.

• Urazy, szoki seksualne.

• Nieatrakcyjność partnera.

• Konflikty partnerskie.

• Reakcja na zachowania partnera o sile urazowości.

• Fobie seksualne.

• Rygoryzm religijny.

• Zaburzenia identyfikacji z płcią.

• Osobowość obsesyjno - kompulsywna, lęk przed utratą kontroli.

3. Czynniki kulturowe

• Błędy w wychowaniu rodziców, edukacji seksualnej.

• Przesyt seksem (np.: w mediach).

• Zmiany obyczajowości erotycznej: coraz więcej partnerów ,a za sobą doświadczenia seksualne, a to może prowadzić do porównań, poczucia zagrożenia, podwyższania poprzeczki wymagań.

• Uzależnienie od pornografii.

• Rygoryzm religijny.

4. Inne: zaburzenia neurohormonalne, opór wobec nieakceptowanych form współżycia, postawy życzeniowe, seks traktowany jako obowiązek małżeński.

Diagnoza hipolibidemii

• Wywiad standardowy (biografia życiowa i seksualna)

Przebieg procesu diagnostycznego:

1. Spotkanie z obojgiem partnerów, następnie z każdym z osobna.

2. Ocena przyczyn i motywów angażowania się w seksualność u kobiet, z uwzględnieniem sytuacji osobistej (samoocena wcześniejszych doświadczeń seksualnych, nastrój) i kontekstu (tzn. okoliczności, czasu, warunków interpersonalnych).

3. Ocenia się rozkład aktywności w czasie kontaktu seksualnego, potrzebę lub przeżywanie orgazmu przez kobietę, wszelki dyskomfort podczas stymulacji seksualnej lub stosunku i dysfunkcje seksualne u partnera.

Podczas badania pary: ocenia się powstanie i przebieg problemów seksualnych, ocenia się reakcje każdego z partnerów na zaistniałe problemy.

Podczas rozmowy indywidualnej: doświadczenie seksualne, sposoby i techniki masturbacji.

• Testy psychologiczne, np.: testy projekcyjne (badają wyobraźnie erotyczną, np. test Rorschacha, TAT); test Mell - Krat dla kobiet (który bada m.in. libido, częstość potrzeb seksualnych, częstość orgazmu, stosunku, podniecenie przed stosunkiem, aktywność w trakcie stosunku)

Leczenie

1. Przyczynowe

Problemy z libido (wg John Bancroft 2009)

Poziom I (aktualna sytuacja)

• Poczucie bezpieczeństwa.

• Zdolność do otwierania się, wyłączania.

• Oczekiwania mężczyzn i kobiet wobec seksu.

• Rozmowy o seksie w związku.

• Brak informacji (niewiedza).

• Brak czasu, warunków intymnych.

• Presja pracy zawodowej.

• Obawy przed ciążą, STD.

• Niskie poczucie własnej wartości.

• Negatywny nastrój.

• Problemy w związku.

• PWN u młodych mężczyzn (przedwczesny wytrysk nasienia)

• Koniec tańca godowego.

Poziom II (podatność na problemy seksualne)

• Negatywne postawy, przekonania: „seks jest złem”.

• Kojarzenie seksu z wydalaniem - awersja, problem z libido.

• Kompleks Edypa, Elektry - wyparcie seksualności.

• Potrzeba samokontroli, np.: u kobiet mających w przeszłości problemy seksualne.

• Doświadczenie wykorzystywania seksualnego - unikanie seksu.

• Związek między negatywnymi emocjami a podnieceniem seksualnym - zaburzenie bliskości w związku.

• Poczucie winy z powodu odczuwanego zadowolenia w czasie wykorzystywania seksualnego.

• Wczesne doświadczenia, np.: bolesne badanie ginekologiczne.

• Zaburzenia seksualne kobiety, jej partnera.

Poziom III (czynniki wpływające na funkcjonowanie seksualne)

• Skutki starzenia się.

• Problemy zdrowotne.

• Zaburzenia hormonalne.

2. Farmakoterapia.

• Leki o działaniu hormonalnym (tam się podaje, gdy jest niedobór)

• Testosteron

• Estrogeny

• Oksytocyna.

• Leki pobudzające seksualność:

• 
  Bupropion spadek libido, gdy jest depresja, wówczas najlepiej

• Trozodon je stosować

• Deprenyl

• Apomorfina

• buspiron

• Leki alternatywne

• DHEA

• Domiana

• Ginseng (korzeń żeń-szenia)

• Johimbina (zwłaszcza dla mężczyzn)

• Arginina (zwłaszcza dla kobiet)

3. Metody treningowe

Urozmaicenie sztuki miłosnej, korzystanie z filmów o treści erotycznej (zwiększają testosteron, pobudzają wyobraźnie, dają nowe pomysły)

4. Psychoterapia

• W pierwszej kolejności należy rozważyć zaburzenia nastroju czy trudności interpersonalne.

• Edukacja psychoseksualna często pełni funkcję terapeutyczną

Terapia poznawczo - behawioralna

• Techniki tej terapii pomagają zidentyfikować i podważyć nieadekwatne myśli, przekonania i mity dotyczące reakcji seksualnych u kobiety, jej samej oraz często związane z błędnym rozumieniem partnera.

• Terapia behawioralna obejmuje techniki uwrażliwiania, zmniejszania lęku podczas seksu.

• Ćwiczenia obejmują angażowanie partnerów w dostarczanie sobie nawzajem mało nasilonych przyjemnych bodźców fizycznych, a następnie wzajemnej stymulacji seksualnej. Nie należy jednak przy tym odbywać pełnego stosunku. Partner jest kierowany przez partnerkę i odwrotnie w zadawaniu tej przyjemności. Dopiero później następuje pełny stosunek.

Korzyści z tej formy terapii:

• Umiejętność skoncentrowania się na chwili.

• Kierowanie partnera.

• Odkrycie tempa bardziej odpowiadającego kobiecie podczas aktywności seksualnej.

• Uświadomienie sobie, że można wcześniej zaplanować aktywność seksualną.

Psychoanaliza

Stosuje się ją, gdy:

• Dysfunkcja seksualna przynajmniej częściowo jest związana z zaburzeniem rozwoju osobowości.

• Chcemy pomóc kobiecie w stworzeniu intymnej relacji z partnerem. Omawia się konflikty z przeszłości w relacjach nieseksualnych.

Wieloczynnikowa terapia zaburzeń pożądania (Piccolo)

Opiera się na procedurach poznawczych, systemowych i behawioralnych, które występują w 4 fazach:

1. Świadomość uczuć - uświadomienie sobie ukrywanych, negatywnych emocji, tj. lęk, gniew, strach, niesmak, uraza.

Stosowana technika: sporządzanie przez partnerów kilku list (przynajmniej 5 pozycji), np.: na jednej korzyści płynące z tego, że wzrośnie siła pożądania partnera o słabszym popędzi, na drugiej zyski jakie odniesie relacja, itp.

2. Wgląd i zrozumienie - poznanie przyczyn swoich problemów seksualnych. Można zazwyczaj wyodrębnić grupy czynników inicjujących i podtrzymujących problem. Po analizie doświadczeń z przeszłości pytamy o depresje, lęki, ukryte dewiacje seksualne, problemy z określeniem tożsamości seksualnej, lęk przed posiadaniem dzieci, stresy, niezakończona żałoba po stracie poprzedniego partnera.

3. Terapia poznawcza i systemowa - techniki poznawczej: stworzenie listy negatywnych myśli i przekonań wobec seksu blokujących w ten sposób popęd; stworzenie listy stwierdzeń wspierających, będących przeciwwagą dla stwierdzeń negatywnych. Techniki systemowej: rozwiązanie problemów relacyjnych tłumiących popęd seksualny, itp.

4. Interwencje behawioralne

• Partnerzy uczą się rozpoznawać, wprowadzać do związku rozmaite proste przejawy czułości. Są to zachowania sprawiające radość obu stronom, które nie będą wstępem do seksu.

• Skupienie uwagi na inicjowaniu zachowań seksualnych, np.: odgrywanie ról.

• Odegranie odmowy współżycia przez partnera z silniejszym pożądaniem, z jaką stykał się w przeszłości, gdy inicjował zbliżenie.

• Zestaw procesów, które wzbudzają popęd.

• Ignorowanie bodźców zewnętrznych, wpływających na pożądanie.

• Prowadzenie dzienniczka pożądania.

• Wymyślanie fantazji seksualnych.

• Zidentyfikowanie tego, co było przyczyną problemów.

TRZECIA PŁEĆ - zjawisko kathoey

Płeć możemy rozpatrywać na 3 poziomach: biologicznym, psychicznym i społeczno-kulturowy.

Richard Totman w czasie swojego 3-letniego pobytu w Tajlandii zbadał 43 osoby określone jako kathoey. Zjawisko to jest powszechne oraz silnie zakorzenione w kulturze Tajlandii. Kathoey w tym społeczeństwie na ogół spostrzegane jest jako trzecia płeć. Grupa ta spotyka się zazwyczaj ze społeczną akceptacją, choć zdarzają się tu wyjątki.

Totman podkreśla nieadekwatność terminów stosowanych w kulturze zachodniej, takich jak „transwestytyzm” czy „homoseksualizm” w charakteryzowaniu zjawiska kathoey. Wynika to, jego zdaniem, z historii tych osób.

Przekształcanie się w kathoey ma charakter dobrowolny i spontaniczny. Istnieją jednak pewne wzorce zachowań inicjacyjnych. Jednym z nich jest pozyskanie przez chłopca pragnącego stać się kathoey „Starszej siostry” mającej zapewnić mu pomoc i opiekę. Wybór „starszej siostry” powinien być motywowany podziwem i zaufaniem. Przeważnie jedna siostra opiekuje się jednym kandydatem, który staje się dla niej „pięknym młodszym bratem”. Rola „starszej siostry”: wsparcie, porady odnośnie wyglądu zewnętrznego, wybór imienia. Relacja taka trwa od kliku miesięcy do kilku lat.

Teorie biologiczne

W 1 tygodniu życia w łonie matki płeć jest już zdeterminowana. Zdarzają się przypadki narodzi dzieci mających zarówno męskie jak i kobiece narządy płciowe - mówi się o hermafrodytyzmem. Jest on wrodzonym stanem nieokreśloności układu reprodukcyjnego. W kulturze zachodniej na ogół problem ten jest rozwiązywany przez odpowiednie operacje. W innych kulturach - szerokie spektrum postaw wobec hermafrodytyzmu.

Nie należy utożsamiać kathoey z prawdziwym hermafrodytyzmem. Decyzja o przyjęciu roli żeńskiej może być podejmowana między 3 a 15 r.ż.

Podstawową cechą, jaką należy wyróżnić przy omawianym zjawisku jest odrzucenie w młodym wieku roli męskiej na rzecz roli kobiecej. Osoby takie doświadczają silnego pragnienia noszenia kobiecych strojów, bycia traktowanym jako kobieta, typowo kobiecego zachowania.

Podobnym zjawiskiem do kathoey jest bezdache - u Amerykańskich Indian.

Wady wrodzone - może dochodzić do nich od momentu zapłodnienia. Ujawniać się one mogą w krytycznych momentach rozwojowych w czasie życia płodowego lub okresu dorastania.

Zespół Klinefeltera - jest chorobą genetyczną polegającą na obecności przynajmniej jednego dodatkowego chromosomu X w części lub we wszystkich komórkach organizmu mężczyzny. Częstotliwość tego zespołu to 1:500 męskiej populacji:

• Sylwetka bardziej kobieca, np.: miednica

• Słabiej rozwinięte mięśnie.

• Dłuższe niż przeciętnie kończyny górne/dolne.

• Brak charakterystycznych cech dysmorfoficznych.

• Ok. 40% - taurodontyzm (powiększone zęby trzonowe).

• Zaburzone dojrzewanie - zaczyna się prawidłowo, później poziom testosteronu maleje, prącie - rozwój normalny.

• Obustronny nie bolesny rozwój piersi.

• Często brak mutacji.

• Zmniejszony rozmiar jąder.

• Obniżone libido.

• Zarost męski - twarzy tylko w 20% mężczyzn.

• Tendencja do nadwagi.

Leczenie: dożywotnie substytuty testosteronu.

Kobiety:

Zespół Turnera

• Wady wrodzone, brak chromosomu X

• Częstotliwość tego zespołu to 1:2000

• Niski wzrost

• Słabo zaznaczone cechy żeńskie

• Dysgenezje gonad

• Bezpłodność

• Mózg - rozbieżność budowy ciała a poczuciem przynależności do danej płci może być związana z budową mózgu będącej efektem działania hormonów w krytycznych

Vulvar Vestibulitis syndrome i vulvodynia - mają być zamieszczone slajdy

HIPNOZOTERAPIA

Hipnoza (gr. Hipnoz - sen) - jest to specyficzny stan psychofizyczny, charakteryzujący się:

1. Zwiększoną koncentracją uwagi.

2. Zwiększona podatnością na sugestie.

Prawdziwy rozwój hipnozy zaczął się po II Wojnie Światowej. Wówczas uznano hipnozę za pełnoprawną metodę leczenia. Psychologowie skupiają się na chęci poznania natury tego stanu, głównie psychologowie ogólni i poznawczy. Psychologowie społeczni zajmują się relacją między pacjentem a psychologiem, a kliniczni szukają narzędzia terapeutycznego w hipnozie.

Relacja terapeutyczna budowana pomiędzy pacjentem a psychologiem jest tylko wówczas prawidłowa, gdy terapeuta posiada wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne.

Hipnoza transowa - może powstać spontanicznie, np.: podczas jazdy samochodem, czytania książki. Wyłączona jest świadomość, jedynie podświadomość kieruje, tracimy poczucie czasu, nie zwracamy uwagi na dźwięki. Jest to stan naturalny.

Hipnoza nietransowa - osoba odgrywa rolę osoby zahipnotyzowanej, może w tym stanie odczuwać wiele stanów psychicznych, tzw. fenomenów:

• Regresja i progresja wieku.

• Halucynacje wzrokowe (pozytywne/negatywne) lub słuchowe.

• Amnezja hipnotyczna - spontaniczna lub poprzez podanie sugestii.

• Hipermnezja.

• Anastezja i analgezja - zdejmowanie bólu.

• Katalepsja i lewitacja hipnotyczna.

• Zwiększona podatność na sugestie.

Podatność na sugestie:

1. Wielokrotne epizody somnambuliczne.

2. Wyraźne mówienie przez sen.

3. Skłonność do spania powyżej 9 godzin.

4. Łatwość zasypiania w obecności osób trzecich.

5. Skłonność do marzeń.

6. Brak tendencji do krzyżowania rąk i nóg.

7. Zdolność koncentracji uwagi.

8. Obserwacja innych osób zahipnotyzowanych.

9. Podatność na sugestie otoczenia.

Opór pacjenta może wynikać z lęku przed mówieniem, przed karą, cierpieniem, może objawiać się milczeniem, płaczem, zagadywaniem, śmiechem, negowaniem, agresją, lękiem przed ośmieszeniem, kompromitacją, obawą przed utratą poczucia kontroli.

Zastosowanie:

• W leczeniu nerwic

• W leczeniu zaburzeń osobowości.

• W leczeniu uzależnień (tylko jako metoda pomocnicza).

• W leczeniu zaburzeń łaknienia.

• W leczeniu problemów przystosowawczych, fobii, lęków społecznych.

• W psychogennych dysfunkcjach seksualnych.

• W zaburzeniach psychosomatycznych.

• W chirurgii.

• W celu zmniejszenia bólu.

• W ginekologii, położnictwie.

• W stomatologii.

W trakcie hipnozy nie traci się świadomości, można posiadać własną inicjatywę, posiadać własne zdanie i wolę. Nie traci się kontaktu ze światem zewnętrznym. Osoba hipnotyzująca nie jest w stanie wywołać zachowań sprzecznych z wartościami moralnymi osoby hipnotyzowanej.

Przeciwskazania: dokładnie takie same jak przy psychoterapii, przy pacjentach psychotycznych i przy zaburzeniach osobowości psychotycznych należy zachować szczególną ostrożność.

Nurt hipnozy Eriksonowskiej (Milton Erikson)

Zasada w tym nurcie: skuteczna terapia powinna spożytkować wszystko to, co wnosi do niej pacjent, czyli zasoby pacjenta, doświadczenia, postawy, związki emocjonalne, braki, zamiłowania, awersje, problemy, emocje świadome i nieświadome. Erikson uważał, że jeśli pacjent coś wnosi do terapii może to być cenniejsze niż to, co może zaproponować mu terapeuta.

Pacjent dysponuje zasobami i doświadczeniem, które wystarczają do rozwiązania jego problemu. Terapeuta zadaje pewne zadania pacjentowi do wykonania poza sesją. Zadania te wykraczają poza wgląd pacjenta i prowadzą do rozwiązania problemu.

PSYCHOTERAPIA ZABURZEŃ SEKSUALNYCH

• Z badań epidemiologicznych wynika, że 46 % mężczyzn i 43% kobiet ma różne typy zaburzeń seksualnych.

Historia psychoterapii zaburzeń seksualnych

• Przez stulecia dominującą metodą leczenia zaburzeń seksualnych były (a w niektórych regionach świata nadal są) metody oparte na:

• Magii

• Sugestii

• Ziołolecznictwie

• Fizykoterapii

• Medycynie ludowej i tradycyjnej

• Afrodyzjakach

• Historia nowoczesnej psychoterapii zaburzeń seksualnych zaczyna się w 1970 roku od książki Mastersa i Johnson pt.: „Human Seksual…”

• Książki cenione w Polsce: Kratochvil: „Leczenie zaburzeń seksualnych” (2002), Leiblum i Rosen: „Terapia zaburzeń seksualnych” (2005)

Psychoterapia jako czynność lecznicza

Charakteryzuje się:

• Leczenie działania za pomocą środków psychofizycznych.

• Oddziaływanie na chorobę lub zaburzenie.

• Ma za zadanie usunąć lub zmniejszyć objawy choroby lub dysfunkcji oraz w miarę możliwości usunąć ich przyczynę.

• Psychoterapię prowadzi osoba wykwalifikowana, posiadająca uprawnienia do prowadzenia terapii.

W trakcie psychoterapii dochodzi do zmian:

1. Przeżywania.

2. Myślenia.

3. Zachowania pacjenta.

Specyfika psychoterapii zaburzeń seksualnych

• Skupia się na zniesieniu lub zmniejszeniu objawów dysfunkcji - z tego względu wykorzystuje się w dużej mierze specyficzne metody i techniki behawioralne.

• Z natury jest krótkoterminowa.

• Jest zintegrowana z całym procesem leczenia, dlatego stosowane są jednocześnie leki lub inne środki pomocnicze (np.: wibratory).

• Dysfunkcje seksualne jednego z partnerów traktuje się jako problem pary.

• Objaw seksualny traktowany jest często jako objaw innej przyczyny, np.: niechęć do seksu przez depresję.

• Po usunięciu objawów seksualnych proponuje się często dalszą terapię skierowaną na przyczyny.

• Głównym kierunkiem terapii zaburzeń seksualnych jest terapia behawioralno-poznawcza.

Kto leczy zaburzenia seksualne psychoterapią?

• Psychoterapeuci

• Seksuolodzy.

• Psycholodzy z certyfikatem seksuologa klinicznego Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego, a także z certyfikatami innych towarzystw naukowych.

Podział psychoterapii (w odniesieniu do seksuologii)

1. Psychoterapia indywidualna.

2. Psychoterapia pary (małżeńska).

3. Psychoterapia grupowa (np.: pedofile w zakładach karnych).

4. Psychoterapia rodzinna.

Terapia par

Przy terapii par ważny jest:

1. Dokładny wywiad zebrany od obojga partnerów oddzielnie.

2. Wspólne sesje mają na celu określić relacje interpersonalne partnerów.

3. Wspólne sesje mające na celu poznanie stosunku każdego z partnerów do istniejącej dysfunkcji seksualnej.

4. Ocenianie możliwości zmian w terapii każdego z partnerów.

5. Określenie motywacji (podjęcie leczenia).

• Na początku terapii w celu poprawy komunikacji interpersonalnej i mówienia o swoich potrzebach seksualnych - terapeuta stosuje metodę zwaną sporem konstruktywnym. Metoda ta składa się z 3 faz.

• Pacjenci często naśladują zachowania terapeutów, którzy mogą w trakcie sesji przedstawić prawidłowe i nieprawidłowe zachowania małżonków.

• Elementy psychodramy wzmacniają zmianę procesów poznawczych tzn. zastępują wyobrażeniowe, nierealne oczekiwania na bardziej realne.

• Gdy dysfunkcja seksualna jest jednym z objawów głębokich zaburzeń w związku proponuje się w pierwszej kolejności pracę terapeutyczną nad relacjami.

• Gdy jedno z partnerów jest osobą uzależnioną od substancji psychoaktywnych i nie utrzymuje abstynencji, koniecznością jest podjęcie terapii.

Terapia grupowa

Stosuje się w przypadkach:

• Uzależnienie od seksu.

• W leczeniu przestępców seksualnych

• W leczeniu ofiar przemocy seksualnych.

• W leczeniu czynnościowych zaburzeń seksualnych stosuje się 2 drogi podjęcia terapii grupowej:

• Terapia grupowa poprzedzona psychoterapią indywidualną lub małżeńską.

• Terapia grupowa nie poprzedzona terapią indywidualną.

Przebieg psychoterapii zaburzeń seksualnych:

• Diagnoza - określenie rodzaju i przyczyny dysfunkcji.

• Określenie celu terapii.

• Określenie możliwości pacjenta.

• Własne relacje z problemami.

• Dobór strategii leczenia - zasadniczy etap planu terapii, wstępne określenie metody, techniki, rodzaju terapii.

• Zawarcie kontraktu terapeutycznego.

Etapy procesu terapeutycznego

• Nawiązanie kontaktu (często występuje opór, należy też zmniejszyć napięcie, lęk)

• Wgląd - pacjent wie, skąd ma zaburzenie.

• Zmiana - rozpoznaje stany emocjonalne, zmienia swoje wzorce, zachowanie.

• Utrwalanie zmian - radzenie sobie z trudnymi sytuacjami.

Kierunki i szkoły psychoterapii w XXI wieku

1. Medyczno - seksualna.

2. Tradycyjne szkoły psychoterapii.

3. Terapia poznawczo - behawioralna.

4. Terapia integralna

Cele:

• Eliminacja objawów i przyczyn.

• Neutralizacja lęków wiążących się z seksualnością.

• Poprawa samooceny i obrazu JA, przeżywania intymności.

• Wyzwolenie potencjału erotycznego (otwartość, zmysłowość, kreatywność).

• Edukacja seksualna.

• Poprawa relacji partnerskich.

Rodzaj zaburzeń seksualnych i psychoterapia

Zaburzenia erekcji

• Psychoterapia dynamiczna - zalecana w przypadkach etiologii, wiążącej się z uwarunkowaniami rodzinnymi (przerzucanie na partnerkę dziecięcych związków z matką, zaburzona postawa wobec seksualności).

• Psychoterapia racjonalna - lęk przed inicjacją seksualną, polega na stopniowym budowaniu związku.

• Terapia behawioralna.

• Terapia racjonalno-emocjonalna - Ellisa, mężczyzna ma irracjonalne poglądy na seks = nieudany seks = koniec związku.

• Metody psychoedukacyjne - eliminacja typowych mitów.

• Althof - zaleca psychoterapię indywidualną = mężczyźni + problem z erekcją od pierwszych kontaktów, krótkoterminowa.

• CoPiccolo i Jeffcott - terapia poznawcza i behawioralna, ważna rola partnerki - zapewnienie, że spełnienie seksualne nie jest zależne od erekcji.

Przedwczesny wytrysk

• Najczęściej terapia poznawczo-behawioralna.

• Najpopularniejsze: Masters i Johnson, treningi masturbacyjne, z użyciem fantazji i desensytyzacji.

Zahamowanie wytrysku (opóźniony lub brak)

• Leczenie polega na stosowaniu metod przy udziale partnerki, wibratora.

Zaburzenia pożądania, podniecenia i orgazmu u kobiet

Bason - terapia psychoseksualna.

1. Analiza zaburzeń nastroju, trudności interpersonalnych.

2. Edukacja psychoseksualna, informowanie pary o cyklu relacji seksualnej u obu płci.

3. Techniki terapii poznawczo - behawioralnej

• Nieadekwatne popędy - identyfikacja mitów.

• Techniki skoncentrowane na uwrażliwianiu - nowe strefy erogenne.

• Treningi partnerskie - sztuka miłosna pasująca do tego związku.

• Zmniejszenie lęku.

4. Można zastosować elementy psychoanalizy jeśli związane jest to z dzieciństwem.

5. Można zastosować również metody systemowe, np.: kobieta nigdy nie miała orgazmu i ma problemy z podnieceniem: eg Heimen i CoPiccolo:

• Kobieta ogląda swoje narządy płciowe w lusterku w celu akceptacji ciała.

• Odkrywanie swojego ciała poprzez dotyk.

• Dotyk stref erogennych przy użyciu środków nawilżających.

• Odkrywanie i dotykanie stref erogennych z użyciem woli i fantazji.

• Pokonywanie wewnętrznych zahamowań wyobrażeń orgazmu, wyolbrzymione przez lekarza.

• Kobieta pokazuje partnerowi jak chce być dotykana.

• Partnerzy stosują różne pozycje.

Seksualność a niepłodność

Motywacja ciąży

• Naturalistyczna (pierwotna, instynkt macierzyński)

• Fatalistyczna (uniknięcie katastrofy: umrę samotnie, partner mnie zostawi…)

• Altruistyczna (chęć zaopiekowania się drugim człowiekiem)

• Narcystyczna (aby utrzymać pozytywny wizerunek samej siebie, spełnić wzór matki, utrzymać dzięki temu społeczną akceptację).

• Instrumentalna (dziecko jest kartą przetargową, „złapanie” mężczyzny na dziecko)

Nietypowe postawy kobiet wobec rodzicielstwa

• Mizoteknia - niechęć do rodzicielstwa.

• Partenoteknia - dziecko bez rodzenia.

• Tocophobia - fobia rodzicielstwa.

• Maiensiophobia - fobia porodu.

• Zespół Śpiącej Królewny - stosunek odbywany przez kobietę w stanie pozornego snu)

• Zespół Modliszki - życie seksualne satysfakcjonujące do momentu zajścia w ciążę - potem potrzeby seksualne zanikają. Zespół ten może być wyrazem nieświadomych tendencji homoseksualnych.

Nietypowe postawy mężczyzn wobec rodzicielstwa

• Zespół Madonny i Ladacznicy - mężczyzna rozdziela funkcję kobiety - z jednej strony kobieta jest czysta i nieskażona, z nią jest trudno uprawiać seks, a z drugiej kobieta to ladacznica - rozwiązłość seksualna. Odpowiednik u kobiety: Zespół rycerza i rozpustnika.

• Zespół don Kichota - idealizowanie kobiet, poszukiwanie tej jedynej, która będzie spełniała idealne cechy, które mężczyzna sobie wymarzył.

• Mężczyzna - dziecko - niedojrzały, infantylny mężczyzna.

• Kobieta w roli matki - tabu seksualne - z kobietą, która jest matką nie wypada uprawiać seksu.

• Gamophobia - niechęć do małżeństwa.

• Zespół Piotrusia Pana - bardzo atrakcyjnie w fazie godowej mężczyźni, mają chłopięcy wygląd, urok, czar, ale przy bliższym poznaniu są niedojrzali.

Nietypowe zaburzenia seksualne utrudniające rodzicielstwo

• Zespół Morfeusza (Seksomia) - zaburzenie snu, osoba odbywa stosunki seksualne lunatykując.

• Impotentio ad personam - impotencja tylko wobec konkretnego partnera.

• Impotencja cykliczna - występuje cyklami, np.: w dniach płodnych kobiety.

• Fetyszyzm.

• Zaburzenia identyfikacji seksualnej.

• Spermatofobia

• Alergia na partnera.

Zaburzenia seksualne jako ucieczka od rodzicielstwa

• Zaburzenia erekcji.

• Zaburzenia popędu.

• Awersja seksualna.

• Dyspareunia.

• Pochwica.

• Zaburzenia orgazmu (brak wytrysku…)

• Zaburzenia preferencji seksualnych.

Osobowość kobiet z pochwicą

• Wysoki poziom lęku.

• Infantylizm psychoseksualny.

• Seks jako tabu. Seks jako grzech.

• Seks jako ból.

• Seks jako brak szacunku.

• Rywalizacja z mężczyznami.

• Agresja do mężczyzn.

• Podporządkowanie mężczyźnie jako słabość.

• Penetracja = uległość.

• Rywalizacja z partnerem.

• Cechy histeryczne (20% kobiet).

Osobowość partnerów kobiet z pochwicą

• Nadwrażliwość.

• Wysoki poziom lęku.

• Nieśmiałość.

• Bierność.

• Wyczekiwanie.

• Zadowalanie się zastępczymi formami aktywności seksualnej.

Seksualność w niepłodności

• „robimy dziecko”

• Seks zadaniowy.

• Biologizacja relacji seksualnych.

• Zanik spontaniczności.

• Postawy opiekuńcze.

• Postawy „wynagradzające” - wspieranie się, rekompensata.

• Obwinianie się.

Zaburzenia komunikacji u mężczyzn

• Ambicjonalność.

• Mówienie o kłopotach = obniżenie nastroju.

• Pocieszanie jako bagatelizowanie sprawy.

• Język poleceń.

• Niechęć w przyznawaniu się do błędów.

• Opór przed poleceniami, zadaniami.

Zaburzenia komunikacji u kobiet

• Potrzeba zrozumienia.

• Oczekiwanie wzajemności w przepraszaniu.

• Zwierzanie się innym.

• Filozofia pępka.

• Używanie 3 osoby liczby mnogiej w trybie rozkazującym.

Wtórne zaburzenia seksualne

• Zanik zainteresowania seksem.

• Brak satysfakcji seksualnej.

• Zaburzenia podniecenia.

• Zaburzenia orgazmu.

• Dyspareunia.

• Awersja seksualna.

Nietypowa seksualność po zapłodnieniu

• Powrót do zachowań poprzednich (np.: w pochwicy).

• Rozpad związku (zaburzenia seksualne spajały)

• Zanik libido po seksie zadaniowym.

• Ucieczka w zachowania masturbacyjne.

• Zmiana obiektu erotycznego, np.: pedofilia.

• Potrzeba seksu orgiastycznego.

Seksualność Polaków 2011 - Raport prof. Izdebskiego.

Metodologia

Populacja: mieszkańcy Polski w wieku 15-59

Liczba wywiadów: N= 3206 (w tym 2467 z osobami w wieku 15-49)

Próba: losowo - kwotowa (płeć, wiek, miejsce zamieszkania - region)

Termin realizacji: 24 sierpnia - 22 września 2011.

Technika: wywiad bezpośredni z respondentem w jego domu, ankieta samodzielnie wypełniana przez respondenta.

Zadowolenie z życia seksualnego

	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
Zadowoleni	68%	67%	68%
Niezadowoleni	8%	8%	9%
Ani zadowoleni ani niezadowoleni	22%	23%	23%

Średni wiek inicjacji

Mężczyzna	Kobieta
1997 - 18 lat 4 miesiące	1997 - 19,3
2001 - 18,3	2001 - 19,1
2005 - 18,1	2005 - 18,8
2011 - 18,1	2011 - 18,7

Inicjacja seksualna

Wiek	Mężczyźni	Kobiety
15-17	15,49	15,56
18-24	17,26	17,46
25-29	17,94	18,58
30-39	18,25	18,81
40-49	18,85	19,38

Zwyczaje seksualne

Średnia liczba partnerów seksualnych w życiu - 4,28

Średnia liczba stałych związków (trwających ponad 6 miesięcy) - 2

Średnia długość aktu seksualnego (od gry wstępnej do zakończenia stosunku) - 28 minut

Długość stosunku seksualnego (od wprowadzenia penisa do pochwy) - 13 minut.

Częstość współżycia seksualnego

Mężczyźni	Częstość	Kobiety
5	Każdego dnia	4
43	2-3 razy w tygodniu	38
27	Raz w tygodniu	26
7	Raz w miesiącu	7
8	2-3 razy w miesiącu	10
5	Kilka razy w roku	5
4	Nie współżyłem w ost.roku	6
3	Brak odpowiedzi	3

Kontakty oralne

52% uprawiało seks oralny (w 2005 roku było to 43%)

Mężczyźni		Kobiety
44	Nie miało	48
44	Mężczyzna pieścił narządy partnerki	40
24	Wprowadzano członek do ust + wytrysk	19
18	Wprowadzano członek do ust, bez wytrysku	19
2	Brak odpowiedzi	2

Kontakty analne

15% uprawiało seks analny (w 2005 roku było to 19%)

Mężczyźni		Kobiety
81	Nie uprawiało	85
17	Tak	13
2	Brak odpowiedzi	2

Opinie na temat homoseksualizmu, orientacji seksualnej

„Kontakty seksualne wśród osób tej samej płci są czymś normalnym, nie ma w nich nic złego”

25% zgadza się z tym stwierdzeniem, 48% nie zgadza, 24 % średnio się zgadza.

„Nie mam nic przeciwko osobom homoseksualnym, ale nie jest to czymś naturalnym”

48 % zgadza, 25 % nie zgadza, 24 % średnio.

Stosunek do uprawnień osób homoseksualnych

Możliwość zalegalizowania związku: 32% tak, 21 średnio, 45% nie.

Możliwość wspólnego rozliczania podatkowego: 42 % tak, 20 % średnio, 35% nie.

Możliwość przejmowania po partnerze uprawnień społ. Rent, emerytur, uprawnień branżowych: 38% tak, 21% średnio, 37% nie.

Możliwość dziedziczenia na zasadach osób z najbliższej rodziny: 39%tak, 22%średnio, 35%nie

Możliwość adopcji, wychowywania dzieci: 9% tak, 13% średnio. 75% nie.

Relacje w związkach

• Związek formalny (małżeństwo) - 46%

• Związek nieformalny i mieszkamy razem - 8%

• Związek nieformalny i nie mieszkamy razem - 14%

• Brak związku - 31%

Powody nie zawierania związku małżeńskiego

28% - w najbliższej przyszłości ma zamiar wziąć ślub.

26% - ślub nie jest potrzebny, by być z kimś kogo się kocha.

21% - ślub nie gwarantuje trwałości związku.

21% - jeszcze jesteśmy za młodzi.

20% - chcemy się lepiej poznać, a mieszkać razem jest wygodniej i taniej.

13% - nie stać na ślub/wesele.

11% - w nieformalnym związku trzeba bardziej się starać.

8% - w naszym związku jedno z partnerów nie chce ślubu.

8% - jesteśmy razem, ale raczej nie jest to związek na całe życie.

4% - istnieją przeszkody prawne.

Powody życia w pojedynkę

56% - nie ma w moim otoczeniu odpowiedniej osoby.

30% - w tej chwili wolę być sam.

12% - mam potrzebę dużej niezależności i swobody.

11% - nie potrafię dłużej wytrwać w związku.

10% - mam negatywne doświadczenia z poprzedniego związku.

9% - jestem zaangażowany w rozwój zawodowy.

9% - myślę, że jestem nieatrakcyjny fizycznie.

8% - zniechęca mnie to, że coraz więcej związków się rozpada.

8% - obawiam się bliższych relacji z inną osobą.

4% - związek moich rodziców był nieudany i nie chcę tego powielać w swoim życiu.

Seks a Internet

Poszukiwanie w Internecie informacji, materiałów o treściach erotycznych:

	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
Tak	49	27	38
Nie	48	70	59
Brak odpowiedzi	3	3	3

Uprawianie seksu z osobami poznanymi w Internecie:

	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
Tak, w realu	12	7	10
Tak, seks wirtualny	6	3	5
Nie	82	89	85
Brak odpowiedzi	2	2	2

Ryzykowne zachowania seksualne

Seks poza stałym związkiem:

	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
Tak	21	12	16
Nie	76	87	82
Brak odpowiedzi	3	1	2

Korzystanie z płatnych usług seksualnych:

	Mężczyźni	Kobiety	Ogółem
Tak	15,4	0,4	7,8
Tak (2005)	12	0,7	6,6
Nie	83,8	98,6	91,3
Brak odpowiedzi	1,8	1,0	1,4

Metody zapobiegania ciąży

66% - prezerwatywa.

30% - tabletki antykoncepcyjne.

21% - stosunek przerywany.

13% - kalendarzyk małżeński.

2% - plastry.

2% - kapturek, krążek dopochwowy.

2% - tabletki po stosunku.

1% - spirala domaciczna.

1% - globulki, żele.

1% - brak odpowiedzi.

0% - zastrzyki hormonalne.

0% - inne metody.

27

---