U N I W E R S Y T E T Z I E L O N O G Ó R S K I

FINANSOWANIE

HYBRYDOWE

1. Pojęcie finansowania hybrydowego (mieszanego)

Przez finansowanie hybrydowe rozumie się wykorzystanie takich instrumentów finansowych dotyczący źródeł pozyskania kapitału, w wyniku których jedna forma finansowania może być zamieniona na inną (z reguły zmiana finansowania dłużnego na finansowanie własne) lub wykorzystanie kombinacji instrumentów podstawowych z derywatami.

Derywat, czyli instrument pochodny to instrument finansowy, w postaci kontraktu zawartego pomiędzy dwoma podmiotami, którego wartość (cena) zależy od wartości innego instrumentu finansowego, takiego jak:

• waluty

• depozyty

• papiery wartościowe (akcje i obligacje)

• towary

• indeksy cen papierów wartościowych

• kursy walut i towarów

• wartość stopy procentowej

• indeksy giełdowe lub inne indeksy.

Cechy instrumentów pochodnych:

• angażowanie mniejszego kapitału niż w przypadku instrumentów tradycyjnych

• efekt dźwigni finansowej, pozwalający zarabiać lub tracić więcej niż w przypadku inwestowania w instrumenty tradycyjne

• możliwości dywersyfikacji ryzyka (przerzucenie ryzyka na partnera transakcji, na inny produkt, rynek lub przerzucenie w czasie)

• powiązanie dyrewatów z instrumentami bazowymi

• inna niż w instrumentach tradycyjnych forma wykonania zobowiązania wynikającego z transakcji pochodnej

Cel stosowania instrumentów pochodnych:

• Podstawowym celem jest zabezpieczenie inwestora przed zmianami cen instrumentu podstawowego.

• Uzyskanie ponadprzeciętnych dochodów przy założeniu, że inwestor poniesie ryzyko większe niż przeciętne (stosowanie w tym celu instrumentów pochodnych wymaga dużych umiejętności w inwestowaniu i nie powinno być udziałem drobnych inwestorów).

Obecnie istnieje ogromna liczba różnych instrumentów pochodnych. Jak podają amerykańscy specjaliści na współczesnym rynku znajduje się obecnie ponad 1200 różnych pochodnych. Pewna część znajduje się w obrocie giełdowym - giełdy taki nazywane są terminowymi (występują na nich transakcje dotyczące kształtowania się cen w przyszłości. Transakcja jest zawierana dziś ale jej realizacja ma miejsce w przyszłości, po ustalonej w dniu zawarcia kontraktu cenie). Na giełdach tradycyjnych (takich jak Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie) w odróżnieniu od giełd terminowych obraca się głównie akcjami i obligacjami. Wiele instrumentów pochodnych znajduje się na rynku pozagiełdowym (tzw. Over-the-counter: OTC), gdyż są to instrumenty niestandardowe, wprowadzone specjalnie na potrzeby inwestorów będących stronami w tych kontraktach.

Najważniejszym ogniwem rynku pozagiełdowego w USA jest giełda komputerowa NASDAQ (National Asssociation of Securties Dealers Automated Quantations), umożliwiła ona powstanie rynku całodobowego, czyli dokonywanie transakcji nawet poza godzinami otwarcia giełd. Uruchomiono ją po raz pierwszy w 1982 r.

Od niedawna również w Polsce działa regulowany rynek giełdowy. Właścicielami Centralnej Tabeli Ofert (CTO, CeTO) - spółki organizującej rynek są domy maklerskie . 6 grudnia 1996 r. odbyła się pierwsza sesja CTO. Notowanie były wtedy tylko akcje jednej firmy - Rafamanetu. Następnie ruszył pierwszy elektroniczny System Pozagiełdowego Obrotu Instrumentami Finansowymi (SPOIF).

Na Polskim rynku instrumenty pochodne są przedmiotem obrotu na: Giełdzie Papierów Wartościowych, CTO, Polskiej Giełdzie Finansowej, oraz na giełdach towarowych. Najpopularniejszym instrumentem na polskim rynku giełdowym są kontarakty terminowe na index WIG 20.

GENERACJE INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH

TRADYCYJNE INSTRUMENTY FINANSOWE

Waluty, depozyty, papiery wartościowe, towary,

indeksy cen papierów wartościowych, kursy walut i towarów

DERYWATY (POCHODNE)

Transakcje terminowe forward i future, swapy, opcje

DERYWATY OD DERYWATÓW

np.: opcje na kontrakty future, opcja na swap, swap terminowy

2. Przyczyny pojawienia się instrumentów pochodnych

Od początku lat 70 można było zaobserwować pewne tendencje, które były punktem wyjścia przemian na rynkach finansowych. Do tych tendencji zaliczyć możemy:

• Wzrost popytu na kapitał, w wyniku którego nastąpił dynamiczny rozwój i dywersyfikacja rynków finansowych. Jednocześnie pojawiła się konieczność łączenia rozproszonego geograficznie kapitału, oraz zbliżenia oddalonych od siebie uczestników rynku;

• Zmiana zachowania inwestorów, którzy zaczęli żądać coraz to bardziej innowacyjnych produktów dostosowanych do indywidualnych potrzeb (np.: konieczność zastosowania efektywniejszych połączeń telekomunikacyjnych między rynkami);

• Internacjonalizacja operacji przejawiającą się w jednoczesnym obrocie instrumentami finansowymi na wielu rynkach i ponadnarodowym charakterze zawieranych transakcji;

• Globalizacja rynków finansowych powodująca zanikanie barier w przepływie kapitału i ograniczeń w funkcjonowaniu instytucji finansowych;

• Standaryzacja ustawodawstwa dotyczącego systemu finansowego w krajach rozwiniętych;

• Wzrost konkurencji między instytucjami finansowymi, aby jej sprostać zaczęto oferować coraz wszechstronniejszy pakiet usług finansowych.

Charakterystyczną cechą rozwoju międzynarodowego rynku finansowego w ciągu ostatnich 30 lat była żywa innowacyjność polegająca na częstym wprowadzaniu na rynek przez jego uczestników nowych technik i instrumentów finansowych. Szczególną cechą tej fali innowacji jest zwłaszcza rozwój zastosowania pochodnych instrumentów finansowych.

Główną przyczyną burzliwego rozwoju instrumentów pochodnych było załamanie się systemu stałych kursów wymiany pomiędzy dolarem a najistotniejszymi walutami europejskimi, który to system znany był jako porozumienie z Bretton Woods (1-22 lipca 1944 roku w Bretton Woods w USA odbyła się monetarna i finansowa konferencja na której założono Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy. Poszczególne kraje ustaliły stałe kursy wymienne swoich walut w stosunku do dolara lub złota. Kursy te miały być względnie stałe - minimalnie 1% odchyleń , a ich ewentualne zmiany mogły być dokonywane tylko wyjątkowo. Zaburzenia na światowym rynku monetarnym, oraz gwałtowne podniesienie cen ropy przez OPEC doprowadziły w 1973 r do upadku porozumienia). Konsekwencją upadku było wprowadzenie zmiennych kursów walutowych, oraz niestabilność na rynku papierów wartościowych denominowanych w różnych walutach. Niestabilność rynków finansowych potęgowała inflacja powodująca trwałą niestabilność stóp procentowych, oraz zwiększające się zadłużenie największych gospodarek światowych.

Duże znaczenie dla pojawienia się instrumentów pochodnych miał także postęp technologii telekomunikacyjnych i informatycznych. Globalizacja i liberalizacja rynków finansowych skutkująca zwiększeniem przepływów pomiędzy poszczególnymi gospodarkami na świecie, znacznie zwiększyły skalę ryzyka finansowego, które w obecnej rzeczywistości stanowi nieodłączną częścią składową każdej aktywności gospodarczej. Reakcją rynku na zwiększone ryzyko było właśnie wprowadzenie instrumentów pochodnych, które zabezpieczały by ryzyko zmiany stóp procentowych i kursów walutowych.

3. Kontrakty terminowe

Zobowiązuje on dwie strony do zawarcia w przyszłości transakcji na wcześniej ustalonych warunkach. Jedną stroną jest nabywca, który zajmuje tzw. Długą pozycję i zobowiązuje się zapłacić ustaloną cenę po dostarczeniu przedmiotu kontraktu. Drugą stroną jest wystawiający (sprzedający) kontrakt, który zajmuje tzw. krótką pozycję i zobowiązuje się dostarczyć w określonym terminie przedmiot kontraktu.

Wyróżniamy 5 podstawowych kontraktów:

• forward

• future

• terminowe kontrakty procentowe

• opcje

• wymiany (swap)

1. Kontrakty forward

KONTRAKT FORWARD - umowa pomiędzy dwiema stronami. Nabywca jest zobowiązany do kupna w wyznaczonym dniu określonej ilości instrumentu podstawowego po cenie ustalonej w momencie wejścia w życie kontraktu. Jeżeli w terminie wygaśnięcia kontraktu będzie wyższa od ceny którą ustaliliśmy w momencie zawierania kontraktu to nabywca będzie mógł kupić od kontrahenta instrument podstawowy po cenie niższej wówczas osiągnie zysk. Jeżeli bieżąca cena będzie niższa od ceny ustalonej w kontrakcie to nabywca osiągnie stratę. Za termin wygaśnięcia przyjmuje się zazwyczaj 1, 2, 3, 6, 9, 12 miesięcy od momentu zawarcia kontraktu.

Choć pierwsze kontrakty forward na instrumenty pojawiły się na początku lat 70 to wzianki historyczne mówią, że po raz pierwszy zastosowali je kupcy flamandzcy, którzy organizowali targi na ziemiach będących w posiadaniu hrabiów Szampanii. Podczas takich właśnie średniowiecznych targów w XII wieku pojawił się dokument zwany „letter de fair” będący kontraktem forward określającym warunki dostawy w konkretnym terminie w przyszłości.

Pierwotną formą kontraktów forward były umowy zawierane między farmerami, a handlarzami i przetwórcami na określoną ilość towaru (zboża, ryż, bydło), który powinien być w przyszłości dostarczony do odbiorcy po cenie ustalonej w momencie zawarcia kontraktu.

Kontrakty forward są jednymi z najczęściej używanych instrumentów na rynku walutowym. Średnio każdego dnia w kwietniu 1999 r walutowe kontrakty forward były zawierane na łączną sumę 384,4 mld USD - co stanowi ok. 46% całego rynku walutowego.

Przykład kontraktu forward:

Załóżmy, że planujemy podróż z Warszawy do Chicago z rocznym wyprzedzeniem, ale bilet chcemy zarezerwować już dzisiaj. Pracownik linii lotniczych informuje nas, że możemy zapłacić za bilet dzisiaj i będzie on kosztował 1000$, lub możemy kupić bilet później, po cenie jaka będzie obowiązywała w dniu wylotu. W obydwu przypadkach zapłaty dokonujemy przed odlotem. Jeśli zdecydujemy się nabyć bilet teraz, to zawieramy z liniami lotniczymi kontrakt forward. Zawierając kontrakt eliminujemy ryzyko wzrostu ceny biletu powyżej 1000$. Jeżeli okaże się że za rok cena wzrośnie do 1500$ będziemy zadowoleni z wcześniejszego zakupu biletu, gdyż oszczędzamy 500$. Może się jednak okazać, że cena po roku spadnie do 800$ i wówczas ponosimy stratę 200$. Kontrakt forward można nazwać pewną formą zakładu.

1. Kontrakty futures

Są notowane na chcagowskiej gieldzie od 1865 roku choc w rzeczywistosci ich
historia jest znacznie dluzsza wedlug historykow kontrakty futures pojawily
się poraz pierwszy w Japonii w XVII wieku . Feudalni Baroni japonscy
wykorzystywali rynek o cho-ai-mai czyli ksiegowy obrot ryzem do radzenia
sobie ze zmiennoscia cen ryzu powodowana przez warunki pogodowe lub wojne. W
tym samym stuleciu formalne rynki futures pojawily się również w Europie a
konkretnie w Holandii chodzi o „tulipanowe kontrakty” futures ,
które rozwinely się w szczytowym okresie manii tulipanowej w 1636 roku.

Finansowe kontrakty futures pojawily się na poczatku lat siedemdziesiatych
naszego stulecia . Niezadawalajacy wzrost obrotow towarowymi kontraktami
futures sklonil amerykanskie gieldy terminowe do poszukiwania nowych
mozliwosci. Punktem zwrotnym był upadek ukladu z Bretton Woods, kiedy to
wzrosla zmiennosc kursow walutowych i stop procentowych oraz wprowadzono
nowe instrumenty finansowe.

Jako pierwsze w maju 1972 roku na gieldzie IMM zostaly wprowadzone walutowe
kontrakty futures. Szybko zyskaly na popularnosci i już dziesiec lat pozniej
obrot nimi zwiekszyl się prawie 50-krotnie . Uzywane sa glownie przez banki
oraz przedsiebiorstwa do redukcji ryzyka miedzynarodowych transakcji
gotowkowych czy forward . Walutowe kontraktyfutures sa obecnie na gieldach
terminowych na calym swiecie , jednak najwiecej handluje się nimi na
gieldach w Chicago (IMM i CBOT) . Srodkiem platniczym sa tam oczywiście
dolary, a towarami inne waluty. Kontrakty futures sa tym samym dostepne
również dla szerokiego kregu drobnych inwestorow.

W drugiej polowie lat siedemdziesiatych pojawily się pierwsze kontrakty
futures sluzace do zarzadzania ryzykiem stop procentowych. W styczniu 1976
roku wprowadzono na IMM procentowe kontrakty futures na 90-dniowe
amerykanskie bony skarbowe . W sierpniu 1977 roku na CBOT pojawily się
kontrakty futures na 30-letnie amerykanskie obligacje skarbowe. Obecnie sa
to najbardziej popularne procentowe kontrakty futures- w pierwszych
dziewieciu miesiacach 1993 roku wolumen , tzn. liczba zawartych transakcji ,
przekroczyl 59 mln, czyli był wiekszy niż wszystkich (towarowych i
finansowych0 kontraktow futures w ciagu calego 1978 roku.
W lutym 1982 roku na gieldzie KCBT zostal wprowadzony pierwszy indeksowy
kontrakt futures. Instrumentem podstawowym jest indeks gieldowy VLIC, bedacy
srednia około 1700 najwazniejszych amerykanskich akcji. Wartosc jednego
kontraktu wynosi VLIC*500 USD. Kazdego dnia kontrakt jest rozliczany.
Indeksowe kontrakty futures, z jednej strony pozwalaja spekulantom i
arbitrazystom na operownaie calymi portfelami akcji przy relatywnie malych
nakladach kapitalowych. Z drugiej zas, umozliwiaja inwestorom
instytucjonalnym , takim jak fundusze emerytalne czy powiernicze ,
stosowanie tzw. Strategii ubezpieczenia portfela . Powinna ona zabezpieczac
przed ryzykiem straty, jaka może pzryniesc spadek cen posiadanych w
portfelu akcji. Krach gieldowy z pazdziernka 1987 roku pokazal , ze
zabezpieczenie to jest tylko teoretyczne . Strategia wymaga sprzedazy duzej
liczby indeksowych kontraktow futures jako odpowiedzi na spadek cen akcji .
Zalamanie się plynnosci podczas krachu w 1987 roku uniemozliwialo
dokonywanie takich transakcji. Po tych przykrych doswiadczeniach duza czesc
inwestorow zaniechala stosowania tej strategii. Zmniejszylo się
zainteresowanie indeksowymi kontraktami futures , co wyraznie widac na
rysunku. Dopiero na poczatku lat dziewiedziesiatych , wraz ze wzrostem
zmiennosci na rynku japonskim i wprowadzeniu kontraktow futures i opcji na
indeks Nikkei, zainteresowanie tymi instrumentami nieco wzroslo.

Kontrakt finansowy futures odgrywa na rynku transakcji terminowych ogromna
role. Kontrakt ten jest umowa kupna lub sprzedazy okreslonych instrumentow
finansowych w okreslonym czasie w przyszlosci po okreslonej cenie. Kontrakt
ten obliguje do kupna lub sprzedazy okreslonego dobra. Oznacza to ze
nabywajac taki kontrakt, inwestor musi kupic dan edobro w ustalonym czsie i
po ustalonej cenie . Zatem sprzedajacy kontrakt zobowiazuje się do sprzedazy
dobra, a nabywca kontraktu do jego zakupu po cenie i w czasie okreslonym w
kontrakcie . W przypadku transakcji futures rozliczenia dokonywane sa
codziennie wraz ze zmiana wartosci rynkowej kontraktu. Wystepuje on tylko na
zorganizowanym rynku transakcji terminowych na towary . Gielda posredniczy
miedzy sprzedawca i nabywca tak , ze kazda ze stron zawiera z nia oddzielny
kontrakt. Normalizacja oznacza , ze warunki kontraktu terminowego futures sa
takie same dla wszystkich kontraktow (tzn. znormalizowane pod względem
jakosci i ilosci towaru, który ma być dostarczony) Kontrakt ten może często
zmniejszac rozne rodzaje ryzyka , przed którymi stoja zarówno sprzedawcy jak
i nabywcy.
Kontrakty futures:
- wystepuja z reguly na gieldzie
- sa kontraktami standaryzowanymi ( scisle okresla się ilosc przedmiotu
kontraktu i termin dostawy)
- termin dostawy jest okreslany jako caly miesiac
- bardzo często dostawa instrumentu , na który opiewa kontrakt, nie wystepuje, ponieważ pozycja przyjeta przez posiadacza kontraktu jest likwidowana
przed terminem dostawy przez przyjecie odwrotnej pozycji do kontraktu
- obie strony kontraktu wnosza depozyt, który stanowi okreslony procent ceny
kontraktu
- kontrakty sa rozliczane codziennie

Ciekawostka: Euronext, po przejeciu londynskiej gieldy Liffe, drugi co do
wielkosci rynek instrumentow pochodnych w Europie, zapowiedzial wprowadzenie nowego instrumentu jakim sa kontrakty futures na pogode. Zarzad gieldy liczy na zainteresowanie ze strony branz których wyniki finansowe sa silnie zwiazane z warunkami pogodowymi ( rolnictwo, energetyka, browary).
Instrumenty te powinny pozwolic firmom na zabezpieczenia się przed ryzykiem
zwiazanym ze zmianami pogody. W pierwszej kolejnosci maja zostac stworzone
kontrakty futures na temperature powietrza we Francji. Dane sluzace do
wyliczenia wartosci tych kontraktow maja być dostarczone przez panstwowa
agencje meterologiczna- MeteoFrance. Euronext w przyszlosci planuje
stworzenie indeksow pogodowych również w Belgii i Holandii. Zarzad gieldy
ocenia ze w 2005 roku obroty na rynku derywatow pogodowych osiagna 70 mld
euro. Od listopada 2000 derywaty pogodowe sa również notowane na
IntercontinentalExchange , gieldzie stworzonej przez potentatow branzy
energetycznej i czolowe banki inwestycyjne.

Kontrakty terminowe futures jako sposób hedgingowego zabezpieczenia się
przed ryzykiem zwiazanym z cenami towarow, maja swoje korzenie w odleglej
przeszlosci. Pierwsze rynki transakcji terminowych powstaly w sredniowieczu,
w odpowiedzi na potrzeby owczesnych rolnikow i kupcow. Dzisiaj na calym
swiecie istnieje wiele zorganizowanych rynkow transakcji terminowych nie
tylko na towary ( takie jak zboza, rosliny oleiste, bydlo, mieso, metale czy
tez produkty naftowe), ale również na wiele instrumentow finansowych (
waluty, obligacje, indeksy gieldowe) . Kontrakty futures zawierane na takich
rynkach pozwalaja przedsiebiorstwom na zabezpieczenie się przed ryzykiem
zwiazanym z niepewnymi cenami towarow, ryzykiem kursowym, ryzykiem rynku
akcji, ryzykiem stop procentowych. Lista stale się wydluza.

Budowa kontraktów forward i futures jest taka sama, są
jednak pewne cechy różniące je. Podstawową różnicą jest rynek, na którym
dokonuje się transakcji. Kontraktami forward obraca się na rynku
pozagiełdowym ,a kontrakty futures są notowane na giełdach terminowych. Z
tego faktu wynikają pozostałe różnice.
Kontrakty forward są niestandaryzowane , obie strony kontraktu uzgadniją
ilośc , termin oraz cenę dostawy instrumenu bazowego. Realizacja kontraktu
następuje w momencie dostawy oraz na ogół następuje fizyczne dostarczenie
przedmiotu kontraktu. Obie strony ponoszą ryzyko nie wywiązania się przez
drugą stronę z warunków kontraktu tzw. Ryzyko kontrpartnera.

Notowanie na giełdzie kontraktów futures, wiąże się z zawarciem transakcji o
standardowych cechach , określanych w standardzie kontraktu futures.
Standard kontarktu określa przedmiot, ilość,termin oraz sposób dostawy.
Jedyna niewiadomą jest cena kontraktu, która jest wyznaczana podczas sesji
giełdowej. Bezpieczeństwo zawartych transakcji, zapewnia giełda oraz izba
rozliczeniowa , która pobiera od obu stron kontraktu futures , depozyt
zabezpieczający. Tabela przedstawia podstawowe różnicę między kontraktami
forward i futures.

2. Terminowe kontrakty procentowe ( interest rate agreements)

Przy korzystaniu przez spółki z długoterminowego finansowania dłużnego
bardzo istotną rolę dla biorców kapitału odgrywają instrumenty terminowego
rynku finansowego. Podmiot gospodarczy kreujący popyt na kapitał
długoterminowy, przeważnie potrzebny do sfinansowania ważnych i
kapitałochłonnych inwestycji, opierając się na sporządzonym planie
biznesowym, w którym założono między innymi koszt zaangażowania kapitału
obcego, będzie chciał uchronić siebie przed skutkami ewentualnych zmian stóp
procentowych, kursów walut itp. W celu zmniejszenia ryzyka wahań istotnych
parametrów rozpatrywanych w planie biznesowym może on skorzystać z
instrumentów finansowych transakcji terminowych dotyczących umów
zabezpieczających przed ryzykiem zmian stóp procentowych. Katalog umów
-interest rate agreements- jest ogromny. W opracowaniu tym jedynie dla
przykładu omówię dwie umowy zabezpieczające oprocentowanie. Pierwsza
charakteryzowaną umową będzie forward rate agreement (FRA) , drugą
forward-forward.

Umowa FRA jest produktem pozagiełdowym i można ją określić jako terminowy
kontrakt procentowy. Jest ona porozumieniem między dwoma stronami,
ustalającym na dzień dzisiejszy określoną stopę procentową (FRA) , która po
określonym okresie wstępnym powinna obowiązywać przez określony okres bazowy
w odniesieniu do określonej sumy nominalnej (fikcyjnej,hipotetycznej)
podjęcia środkow. Stopa FRA jest wynikiem prozumienia stron. Dostosowuje się
ją do stóp procentowych kapitału pożyczkowego na odpowiedni okres ważności
lub walutę.
Kontrakty na przyszłą wartość stopy procentowej FRA zobowiązują obie strony
umowy do wypłaty lub otrzymania w przyszłości określonej płatności
odsetkowej, wynikającej z różnicy pomiędzy uzgodnioną stopą FRA , a stopą
referencyjną (rynkową) Wartość przepływów odsetkowych liczona jest od
wartości niminalnej , a kontrakt rozliczany jest netto, czyli wypłaca się
jedynie różnicę pomiędzy ustaloną stałą stopą procentową a zmienną stopą.
W kontraktach FRA możemy wyróżnić 3 momenty czasowe. Pierwszym momentem jest
data zawarcia kontraktu FRA . Następuje wówczas określenie stałej stopy FRA,
stopy referencyjnej oraz momentów rozpoczęcia i wygaśnięcia kontraktu. W
momencie rozpoczęcia kontraktu FRA, porównywana jest rynkowa wartość stopy
referencyjnej ze stopą FRA. Przeważnie w tym momencie następuje również
rozliczenie kontraktu. Jeżeli rynkowe stopy procentowe są większe od stopy
FRA to sprzedający kontrakt zobowiązany jest do pokrycia różnicy pomiędzy
nimi . W przeciwnym wypadku to kupujący kontrakt musi przelać na konto
sprzedającego FRA, kwotę odpowiadającą różnicy obu stóp procentowych. Po
określonym czasie od momentu rozliczenia, następuje wygaśnięcie kontraktu.
Najczęściej są wykorzystywane do zabezpieczenia ryzyka stopy procentowej.

Inna umową zabezpieczającą oprocentowanie jest transakcja forward-forward. W
przeciwieństwie do umowy FRA, w której występuje tylko płatność wyrównawcza
( kompensacyjna) , transakcje forward-forward bazują na faktycznym
przepływie kapitału. W kontraktach tych ustala się na przykład ,że spółka
podpisująca umowę z bankiem weżmie w ustalonym okresie kredyt w określonej
kwocie , według stopy procentowej uzgodnionej dzisiaj. W taki sposób może
być zabezpieczone oprocentowanie kredytu bankowego, przy czym środki
pieniężne zostaną oddane do dyspozycji kredytobiorcy np. za rok.

3. Opcje

Opcje gieldowe sa instrumentem finansowym, który nie jest obarczony wysokim

ryzykiem i daje inwestorom mozliwosc wykorzystania ruchow cen pojedynczych akcji lub calego rynku. Motywem zachecajacym do korzystania z tego instrumentu finansowego jest to, ze przynajmniej teoretycznie daje on mozliwosc uzyskania ponadprzecietnych zyskow z rownoczesnym zabezpieczeniem się przed niekorzystnymi ruchami cen, co ogranicza ryzyko inwestycji.
Opcje stwarzaja liczne mozliwosci inwestycyjne , pozwalaja na aktywne zarzadzania ryzykiem , dostarczaja dochodow instytucjom finansowym . Obecnie gieldowy obrot opcjami na akcje jest jednym z istotnych elementow rozwinietego, nowoczesnego rynku finansowego.
Za najstarsze zrodlo pochodzenia opcji przyjmuje się kontrakty wystawiane na wykorzystanie pras do oliwek w czasach starozytnej Grecji. Również Rzymianie uzywali opcji w handlu hiszpanskimi metalami. Kolejne slady kontraktow , które można uznac za „przodka” opcji to handel tulipanami w Holandii w XVII wieku.

Za poczatek prawdziwych transakcji opcyjnych przyjmuje się XVIII wiek, kiedy to w Europie i USA liczba takich transakcji była już znaczna . Na poczatku XX wieku w USA grupa firm Zalozyla stowarzyszenia Put and Call Brokers and Dealers Association (stowarzyszenia brokerow i maklerow opcji kupna i opcji sprzedazy) Celem stowarzyszenia było kojarzenie kupujacych i sprzedajacych kontrakty opcyjne. W praktyce oznaczalo to, ze jeśli ktos chcial kupic opcje kontaktowal się z czlonkiem stowarzyszenia , który wyszukiwal wśród swoich klientow inwestorow pragnacych wystawic opcje. Jeżeli nie było chetnych do wystawienia opcji wówczas firma zobowiazywala się do wystawienia opcji po wynegocjowanej cenie.
Warto zwrocic uwage , ze taki rynek okresla się mianem rynku pozagieldowego (over the counter market- OTC). Przelomem na rynku opcji był 1973 rok, w którym Chicago Board of Trade utworzyla nowa gielde Chocago Board Options Exchange (CBOE) , ktorej celem było zorganizowanie obrotu kontraktami opcyjnymi wystawianymi na akcje. Już w roku powolania CBOE wprowadzila do obrotu wystandaryzowane kontrakty oraz powolala Izbe Rozliczeniowa, która stala się druga strona dla wszystkich transakcji . Od tego momentu popularnosc opcji znacznie wzrosla . Kolejnymi gieldami opcji były American Stock Exchange ( AMEX-1975 rok), Philadelphia Stock Exchange (PHLX-1975 rok), Pacific Stock Exchange (PSE- 1976 rok) i uruchomiona przez Londynska Gielde Papierow Wartosciowych w 1978 roku London Traded Options Market (LTOM)

Popularnosc handlu opcjami na koniec lat 70-tych wzrosla tak znacznie , ze liczba akcji, na które wystawiono dzienne kontrakty opcyjne była wieksza niż dzienny wolumen obrotu na gieldzie w Nowym Jorku. Powodzenie handlu opcjami zaowocowalo rozwojem innych instrumentow pochodnych. I tak w latach 80-tych wprowadzono na rynek opcje na waluty , indeksy gieldowe i kontrakty terminowe (futures) . Aktualnie w prawie kazdym panstwie Europy istnieja rynki opcji i kontraktow terminowych . Dominujaca role w gieldowym obrocie opcjami akcji odgrywaja obecnie Stany Zjednoczone Ameryki.
Powodzenia opcji na rynku kapitalowym można doszukiwac się w tym , ze stanowia one bardzo dobry sposób na zabezpieczenie pozycji i ograniczenie ewentualnych strat oraz sa one jednym z najbezpieczniejszych zrodel uzyskania dodatkowego zysku. Opcje sa za najbardziej elastyczny instrument finansowy. Dzieki opcjom można zarówno zabezpieczac się przed ryzykiem , kupowac ryzyko(spekulacja) czy stosowac arbitraz. Duza elastycznosc sprawia, ze praktycznie każdy inwestor gieldowy może za pomoca opcji realizowac swoje cele. Przeciwnicy opcji twierdza , ze sa one zbyt ryzykowne , zbyt skomplikowane i wlasciwie przeznaczone tylko dla profesjonalistow , co czyni je nieprzydatnymi dla przecietnych inwestorow gieldowych. Co jest nieprawda, ponieważ na rozwinietych rynkach kapitalowych około 70 % obrotu opcjami jest skupione w rekach indywidualnych inwestorow.
Opcja jest to umowa miedzy nabywca (posiadaczem) a sprzedawca (wystawca) dajaca nabywcy prawo do kupna (opcja kupna) lub sprzedazy (opcja sprzedazy) instrumentu bazowego przed lub w ustalonym dniu w przyszlosci po okreslonej cenie w zamian za oplate .
Pod koniec okresu na jaki wystawiono opcje prawo zwiazane z opcja konczy się w terminie wygasniecia .Opcja jest kontraktem terminowym.

Instrumentem bazowym (podstawowym), na który wystawiono opcje , mogą być:
-akcje
-obligacje
-stopy procentowe
-waluty
-indeksy gieldowe
-towary (np. pszenica, kukurydza, ryz)
-inne instrumenty pochodne
-inne indeksy(np. indeks temperatur, indeks szkod ubezpieczeniowych)

Rodzaje opcji:

• W zaleznosci od tego, czy prawo dotyczy kupna czy sprzedazy, wyroznia się dwa rodzaje opcji:
  -opcje kupna (opcja call); daje mozliwosc nabycia okreslonego waloru po okreslonej z gory cenie w okreslonym terminie lub do okreslonego terminu w zaleznosci od rodzaju kupowania opcji.
  -opcje sprzedazy (opcja put); daje prawo sprzedazy okreslonego waloru po okreslonej z gory cenie, w okreslonym terminie lub do okreslonego terminu.
  

• W zaleznosci od tego , kiedy można zadac dokonania transakcji, wyroznia się dwa podstawowe rodzaje opcji. Sa to:
  -opcja amerykanska -transakcja może być dokonana w dowolnym dniu do dnia wygasniecia
  -opcja europejska - transakcja może być dokonana jedynie w dniu wygasniecia
  
  

• W zaleznosci od tego, na jaki instrument podstawowy jest wystawiana opcja , wyroznia się np.
  -opcje walutowe (instrumen podstawowy to waluta)
  -opcje akcyjne (instrument podstawowy to akcja)
  -opcje procentowe (instrument podstawowy to obligacja, bon skarbowy, depozyt itp.)
  -opcje indeksowe (instrument podstawowy to indeks gieldowy)

Cena opcji: ponieważ opcja daje posiadaczowi prawo (przywilej) ,należy za nia zaplacic. Jednak cena opcji jest znacznie mniejsza od ceny instrumentu podstawowego. Cena opcji zalezy od wielu czynnikow i może się znacznie zmieniac. Cena opcji nazywana jest również premia.

Uczestnicy rynku opcji walutowych mogą dzialac na cztery sposoby:

1. nabyc opcje kupna
2. nabyc opcje sprzedazy
3. sprzedac opcje kupna
4. sprzedac opcje sprzedazy


Mogą ja tez realizowac na trzy sposoby (a nie tylko na dwa, jak to było w przypadku transakcji futures):
1. poprzez realizacje prawa z opcji
2. poprzez odsprzedanie kontraktu
3. dopuszczajac do wygasniecia opcji

Sens ekonomiczny opcji zawarty jest wlasciwie w tej trzeciej mozliwosci. Dzieki mozliwosci odstapienia od realizacji, straty jakie może poniesc jej nabywca sa ograniczone do wielkosci premii.

Opcje charakteryzuja się nastepujacymi parametrami:
- rodzajem instrumentu podstawowego
- sposobem rozliczenia
- cena wykonania
- momentem wykonania opcji
- terminem wygasniecia

Rozliczenie opcji może odbyc się na dwa sposoby. Pierwszym sposobem jest rzeczywiste dostarczenie instrumentu podstawowego, stosuje się go najczesciej na rynku pozagieldowym oraz przy dostawie towarow(art. Rolne, surowce) lub walut. Coraz czesciej stosuje się rozliczenie gotowkowe, zarówno na gieldach terminowych jak i na rynku OTC. W tym przypadku rozliczenia dokonuje się metoda netto, tzn. wyplaca się dodatnia roznice miedzy aktualnym kursem instrumentupodstawowego a cena wykonania kontraktu dla opcji kupna . Dla opcji sprzedazy wystawiajacy musi wyplacic dodatnia roznice miedzy cena wykonania a aktualna wartoscia instrumentu bazowego. W przypadku , gdy opcja wystawiona jest na indeks gieldowy lub inny indeks , rozliczenie gotowkowe jest jedynym sposobem. W takiej sytuacji stosuje się mnoznik , który pozwoli zamienic wartosc punktowa indeksu na wartosci wyrazone w jednostkach pienieznych( np.0.1 zl, 1 $ )
Inna cecha opcji okreslona w kontrakcie jest cena wykonania(rozliczenia). Parametr ten okresla po jakiej cenie kupimy lub sprzedamy instrument bazowy , czyli po jakiej cenie wykonamy opcje. Cena wykonania jest bardzo waznym parametrem gdyz okresla prog, dla którego oplacalne staje się wykonanie opcji.
Opcje kupna wykonamy w momencie , gdy wartosc instrumentu bazowego będzie wieksza od ceny rozliczenia , natomiast opcje sprzedazy możemy wykonac w przeciwnej sytuacji. Jeżeli możliwe staje się wykonanie opcji to mowimy, ze opcja jest w cenie. Opcja jest po cenie , gdy cena wykonania rowna się cenie instrumentu podstawowego. Ostatnia mozliwoscia jest sytuacja, gdy wykonanie jest nie oplacalne , wtedy mowimy, ze opcja nie jest w cenie.
Opcje egzotyczne (exotic options) sa to opcje, które na ogol nie znajduja się w obrocie gieldowym i sa opcjami na zamowienie. Oferuja je instytucje finansowe na potrzeby swoich klientow. Wystawiajacy takie opcje opracowuje dla nich odpowiednia strategie oslony przed ryzykiem.

Wśród tych opcji wyrozniamy:
-pakiety; skladaja się one z klasycznych opcji europejskich, kontraktow terminowych i instrumentow pierwotnych.
-opcje binarne; maja one dwie formy walor albo nic i pieniadze albo nic.
-opcje azjatyckie; przykladem może być np. opcja kupna za srednia cene z cena realizacji K wyplacajaca posiadaczowi opcji kwote bedaca roznica miedzy srednia cena waloru w okreslonym czasie a cena realizacji. Opcje tego typu wykorzystuja często rafinerie, które importuja rope w sposób ciagly i tworza zapasy surowca.> dla nich bardziej niebezpieczna jest srednia zmiana ceny w pewnym okresie niż incydentalne wahania cen.
-opcje barierowe; w przypadku tych opcji ustalona jest bariera ceny np. jeżeli w trakcie waznosci opcji cena instrumentu podstawowego spadnie ponizej bariery, to opcja zostaje uniewazniona
-opcje bermudzkie; dla niektórych nietypowe sa warunki wczesnej realizacji, mogą być one realizowane tylko w niektórych dniach podczas trwania ich waznosci.

Sledzac swiatowy rozwoj rynku opcji można stwierdzic, ze praktycznie prawie codziennie powstaja nowe instrumenty finansowe i sposoby ich wyceny uzaleznione od ich konstrukcji.

Cechy opcji:
* Forma prawna > umowa dwoch stron
* Ilosc > nieograniczona ilosc opcji w obrocie
* Rodzaj zajmowanych pozycji > krotka i dluga
* Depozyt zabezpieczajacy > konieczny ( wystawcy opcji wplacaja go, gwarantuje on wyplate ewentualnych zobowiazan)

Niestety choc ramy prawne do funkcjonowania opcji na polskiej gieldzie sa stworzone, to ciagle brakuje niektórych przepisow wykonawczych. W praktyce opcje nie sa wiec jeszcze możliwe. Sa natomiast często wykorzystywane przez exporterow i importerow jako zabezpieczenie przed ryzykiem kursowym. Opcje bowiem funkcjonuja na rynku walutowym.

2. Transakcje swap

TRANSAKCJA WYMIANY (SWAP)- polega na zawarciu dwóch umów:

• natychmiastowej

• terminowej; dotyczących wymiany różnicy płatności pomiędzy stronami w odniesieniu do tych samych ilości instrumentów bazowych.

Wyróżniamy dwa podstawowe transakcji swapowych:

1. procentowe

2. walutowe

Ad a) Jest to najbardziej popularny rodzaj swapów, polegający na wymianie co pewien okres odsetek, obliczonych od ustalonej kwoty nominalnej swapu, przez dwie strony transakcji (X i Y). Kwota podstawowa (nominalna) nie jest jednak przedmiotem wymiany, a jedynie punktem odniesienia do naliczania odsetek. W najprostszym swapie procentowym strona X zobowiązuje się do wypłaty w określonych momentach czasu (z reguły co 6 miesięcy), z góry ustalonych stałych odsetek od kwoty nominalnej swapu w zamian za zmienne odsetki wypłacane przez stronę Y. Waluty płatności obu stron są takie same. Zwykle zmienna stopa procentowa według której strona Y wypłaca odsetki od kwoty nominalnej ustalana jest w oparciu o 6-mieszięczną stopę LIBOR (London InterBank Offer Rate . jest to stopa procentowa oferowana na eurodolarowym rynku depozytów międzybankowych, 6-miesięczna stopa LIBOR jest stopą depozytów sześciomiesięcznych). Stopa LIBOR użyta do obliczenia aktualnej płatności odsetkowej jest stopą z poprzedniego okresu (przykładowo sprzed 6 miesięcy).

Przykład swapu procentowego:

Strona X: zobowiązuje się płacić przez 5 lat, co 6 miesięcy stałą, z góry ustaloną stopę procentową w wysokości 6% kwoty nominalnej swapu wynoszącej 1 mln USD.

Strona Y: zobowiązuje się do płacenia przez 5 lat, co 6 miesięcy zmiennej stopy procentowej ustalonej jako sześciomiesięczny LIBOR + 30 punktów bazowych od kwoty nominalnej swapu wynoszącej 1mln USD.

Stopa LIBOR użyta do obliczenia konkretnej płatności odsetkowej jest stopą z poprzedniego okresu, czyli w naszym przypadku sześciomiesięczną stopą LIBOR obowiązującą 6 miesięcy przed datą płatności

Tak będzie wyglądała struktura płatności w poszczególnych okresach w ramach tego swapu:

Rysunek 1

Czyli płatności między firmami występujące co 6 miesięcy będą następujące:

Rysunek 2

Ad b) Umowa dwóch stron, które w przypadku transakcji przeprowadzają wymianę dwóch różnych walut po określonym kursie, a następnie przekazują sobie okresowo płatności odsetkowe. W określonym terminie w przyszłości następuje zwrotny przepływ walut.

Istnieją 2 możliwości:

• BUY AND SELL - kupno waluty A za walutę B po zawarciu transakcji z jednoczesną sprzedażą waluty A za walutę B w określonym terminie w przyszłości po wykonaniu kontraktu.

• SELL AND BUY - sprzedaż waluty A za walutę B po zawarciu transakcji z jednoczesnym odkupieniem waluty A za walutę B w określonym terminie w przyszłości po wykonaniu kontraktu.

Walutowy kontrakt swap składa się z 3 zasadniczych etapów:

1. początkowa wymiana kapitału;

2. okresowa wymiana płatności odsetek;

3. końcowa wymiana zwrotna kapitału.

ETAP I

Wzajemne dostarczenie sobie przez strony umowy określonej kwoty waluty wg kursu wymiany (czyli rzeczywista wymiana gotówki między stronami).

• Strony zawierają kontrakt na 7 lat. Przedsiębiorstwo niemiecki przekazuje 10 mln euro przedsiębiorstwu amerykańskiemu, a ten w zamian przekazuje przedsiębiorstwu niemieckiemu 4 mln USD.

ETAP II

Dochodzi do wymiany odsetek od kwoty waluty w wysokości ściśle uzgodnionej między stronami, oprocentowanie uzależnione jest od ogólnego poziomu stóp procentowych w krajach uczestników kontraktu.

• Zgodnie z przyjętym oprocentowaniem strona amerykańska będzie płacić 8% od otrzymanej kwoty 10 mln euro, czyli roczna kwota należna stronie niemieckiej będzie wynosić 0,8 mln euro. Strona niemiecka która otrzymała 4mln USD będzie płacić stornie amerykańskiej 0,4 mln USD.

ETAP III

Po zakończeniu okresu przewidzianego kontraktem następuje zwrot waluty w kierunku odwrotnym niż to miało miejsce w etapie I.

Po upływie 7 lat następuje wykonanie kontraktu. Przedsiębiorstwo niemieckie zwraca 4 mln USD przedsiębiorstwu amerykańskiemu, a strona amerykańska przekazuje na rzecz strony niemieckiej kwotę 10 mln euro .

W praktyce kontrakty walutowe najczęściej nie odbywają się bezpośrednio między przedsiębiorstwami. Między nimi pojawia się z reguły bank, który aranżuje transakcję swapową, obsługuje płatności II etapu i otrzymuje za to prowizję.

Początki swapów to lata70 ich rozwój był efektem wprowadzenia w Wielkiej Brytanii silnych ograniczeń dewizowych polegających na niekorzystnym kursie wymiany przy zakupie dewiz na inwestycje zagraniczne, oraz zakazie udzielania kredytów w funtach na finansowanie handlu zagranicznego. Aby ominąć te ograniczenia rozwinęły się tzw. pożyczki równoległe (parollel loans), które dały początek pożyczkom wzajemnym w dwóch walutach (back-to-back currency loans). Niebagatelne dla pojawienia się swapów miało istnienie na początku lat 80 dobrze rozwiniętego rynku euroobligacji dolarowych. Właśnie na euroobligacjach, jako na źródle kapitału oparte były pierwsze transakcje swap, w których odsetki liczone wg zmiennej stopy płacone przez amerykańskie i europejskie banki komercyjne.

HISTORIA SWAPÓW:

1979 Londyn - pierwszy swap walutowy rynku kapitałowego

1981 - Salomon Brothers doprowadził do pierwszej oficjalnej transakcji swapu walutowego między Bankiem Światowym, a IBM

1982 - pierwsza transakcja swapu procentowego Deutshe Bank w Luksemburgu (emisja obligacji dolarowych i zmiana związanych z nimi strumieni odsetek liczonych wg stałej formuły na odsetki liczone wg zmiennej stopy procentowej)

1986 - pierwszy swap towarowy. Inicjatorem był The Chase Manhattan Bank (komisja ds. Handlu Giełdowymi Towarowymi Kontraktami Futures podważyła legalność tej trasakcji).

W I połowie lat 80-tych brak wystandaryzowanych kontraktów swap był przeszkodą w rozwoju rynku swapów. Powstałe w 1985 r Międzynarodowe Towarzystwo Dealerów Swapowych (International Swap Dealers Association) wypracowało z biegiem lata formę standardowych kontraktów swapowych, które obecnie są używane przez większość dealerów swapowych na świecie.

Od tego czasu rynek swapów rozrósł się do ogromnych rozmiarów co przejawiało się w rekordowej ilości obrotów, oraz powstawania nowych odmian transakcji swapowych.

WIELKOŚĆ OBROTÓW NA RYNKU SWAP 1988-1997 (W MLD USD)

RODZAJ SWAPU	1987	1988	1989	1990	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997
Swap procent.	682,8	1010,2	1502,6	2311,5	3065,1	3851,8	6177,3	8815,6	12810,7	19170,9	22291,3
Swap walut.	182,8	319,6	449,1	577,8	807,2	860,4	899,6	914,8	1197,6	1559,6	1823,6
Inne swapy	wart. niezn.	wart. niezn	wart. niezn.	561,3	577,2	634,5	1397,6	1572,8	3704,3	4722,6	4920,1
RAZEM	wart. niezn	wart. niezn.	wart. niezn.	3450,3	4449,5	5346,7	8474,5	11303,2	17712,6	25453,1	29035,0

Także w Polsce rynek swapów rozwija się bardzo szybko. W roku 2001 nastąpił skokowy wzrost skali obrotów na rynku swapów walutowych. Dzienna wielkość zawieranych transakcji zwiększyła się z 2,2 mld USD do 5,6 mld USD. Od 1999 r obroty na rynku swapów walutowych znacznie przekroczyły skalę obrotów na rynku walutowym. Najogólniej można powiedzieć, że rozwój rynku swapów odzwierciedla szybko zwiększającą się integrację krajowego rynku finansowego z rynkiem międzynarodowym. Dane NBP wskazują znaczącą przewagę wykorzystania fx swap (swap walutowy) jako pożyczek złotowych w stosunku do wykorzystania ich krótkoterminowych depozytów złotowych, wydaje się że jest to konsekwencją coraz większej obecności kapitału zagranicznego w polskiej gospodarce i wynika w dużej mierze z konieczności zabezpieczenia się inwestorów przed spadkiem kursu złotówki. Pożyczki z złotych na rynku swap zaciągają nie tylko banki, które wykupują obligacje skarbowe, ale także inwestorzy dokonujący inwestycji. Jedną z przyczyn dynamicznego rozwoju ryzyka fx swap jest to, że rynek fx swap jest segmentem rynku pieniężnego najlepiej przystosowanego do postępującej globalizacji rynków finansowych.

Transakccje swap zawarte przez TP S.A.

a) Telekomunikacja Polska S.A. w dniu 18 grudnia 1997 roku zawarła umowę o kredyt z Bankers Trust Company jako reprezentantem konsorcjum banków udzielających kredytu. Kwota udzielonego Spółce kredytu wyniosła 350.000.000 USD na okres 7 lat. Spłata kredytu nastąpić ma w dziewięciu równych ratach przypadających na 36, 42, 48, 54, 60, 66, 72, 78 i 84 miesiąc trwania umowy. Kredyt oprocentowany jest według zmiennej trzymiesięcznej stopy LIBOR dla dolara amerykańskiego plus 0,3% marży (wysokość marży została zmieniona aneksem na 0,5%). W ramach tej umowy dokonano ciągnień w następujących datach i kwotach:

Data	Kwota ciągnienia (USD)
18 grudnia 1997 roku	200.000.000
12 stycznia 1998 roku	150.000.000

W związku z występowaniem ryzyka wzrostu wysokości oprocentowania kredytu oraz wzrostu kursu dolara amerykańskiego względem złotówki Telekomunikacja Polska S.A. przeprowadziła następującą transakcję zabezpieczającą (hedgingową), której celem było zrównoważenie tego ryzyka:

Telekomunikacja Polska S.A. zawarła z dniem 29 grudnia 1997 roku siedmioletnią umowę, która przenosi na Merrill Lynch Capital Services Inc. (MLCS) ryzyko walutowe i zmiany oprocentowania w odniesieniu do kwoty 100.000.000 USD na następujących warunkach:

- MLCS zobowiązany jest względem Telekomunikacji Polskiej S.A. do płatności kwoty 100.000.000 USD oraz odsetek obliczonych według trzymiesięcznej stopy LIBOR dla dolara amerykańskiego plus 0,3% marży.

- Telekomunikacja Polska S.A. zobowiązana jest względem MLCS do płatności kwoty 351.000.000 złotych oraz odsetek obliczonych według stałej stopy 20,95% rocznie.

- Strony nie dokonują faktycznych płatności wyżej opisanych kwot, ale w ustalonych datach (co 3 miesiące począwszy od 29 grudnia 1997 do 29 grudnia 2004 roku dla płatności odsetek oraz co 6 miesięcy począwszy od 29 grudnia 2000 roku do 29 grudnia 2004 roku dla płatności rat kapitałowych) następuje rozliczenie zobowiązania netto jednej ze stron poprzez dokonanie zapłaty w USD na rzecz drugiej strony.
W dniach 29 marca, 29 czerwca, 29 września oraz 29 grudnia 2000 roku nastąpiły rozliczenia pozycji netto pomiędzy stronami, przy czym rozliczenie dokonane w dniu 29 grudnia 2000 roku obejmowało, oprócz odsetek, rozliczenie pierwszej raty kapitałowej. W wyniku powyższych rozliczeń Telekomunikacja Polska S.A. wypłaciła na rzecz MLCS kwotę 8.868 tysięcy USD to jest 38.443 tysiące złotych według kursów z dat płatności.

b) W dniu 10 czerwca 1999 roku Telekomunikacja Polska S.A. zawarła umowę z Credit Suisse First Boston (Europe) Limited (CSFB). Umowa ta została renegocjowana w dniu 26 października 1999 roku oraz 3 kwietnia 2000 roku. W ramach umowy zostały zawarte dwie transakcje:

1. Pierwsza transakcja stanowi transakcję odwrotna do transakcji zawartej w dniu 29 grudnia 1997 roku z Merrill Lynch Capital Services Inc., której szczegóły zostały przedstawione powyżej. W dniach 29 marca, 29 czerwca, 29 września oraz 29 grudnia 2000 roku nastąpiły rozliczenia pozycji netto pomiędzy stronami. W wyniku powyższych rozliczeń Telekomunikacja Polska S.A. otrzymała od CSFB w 2000 roku kwotę 7.646 tysięcy USD to jest 32.769 tysięcy złotych według kursów z dat płatności oraz w styczniu 2001 roku kwotę 933 tysiące USD to jest 3.777 tysięcy PLN według kursu z daty płatności.

2. W celu zrównoważenia ryzyka wzrostu kursu dolara amerykańskiego względem złotówki Telekomunikacja Polska S.A. przeprowadziła drugą transakcję z Credit Suisse First Boston (Europe) Limited przenoszącą na CSFB ryzyko walutowe w odniesieniu do kwoty 300 milionów USD na następujących warunkach:

- CSFB zobowiązany jest względem Telekomunikacji Polskiej S.A. do płatności kwoty 300 milionów USD w dniu 10 grudnia 2008 roku.

- Telekomunikacja Polska S.A. zobowiązana jest względem CSFB do płatności kwoty 1.170 milionów złotych w dniu 10 grudnia 2008 roku oraz do płatności w okresach półrocznych odsetek obliczonych według stałej stopy 6,85% rocznie w okresie od dnia 10 czerwca 1999 roku do dnia 10 czerwca 2001 roku oraz według sześciomiesięcznej stopy WIBOR razy 62,95% w okresie od dnia 10 czerwca 2001 roku do dnia 10 grudnia 2003 roku. Odsetki naliczane są od kwoty 1.200 milionów złotych. Telekomunikacja Polska S.A. ma prawo zamiany zmiennej stopy procentowej na stałą stopę procentową.

- CSFB ma prawo dokonania płatności netto stanowiących rozliczenie transakcji w dniu 10 grudnia 2008 roku.

W dniach 10 czerwca i 10 grudnia 2000 roku nastąpiły rozliczenia odsetek na rzecz CSFB w łącznej wysokości 82.438 tysięcy złotych. Kwota odsetek do zapłacenia naliczonych przez TP S.A. za okres od 11 grudnia 2000 roku do 31 grudnia 2000 roku wynosi 4.716 tysięcy złotych.

c) W dniu 13 kwietnia 2000 roku Telekomunikacja Polska S.A. zawarła z MLCS transakcję, która przenosi na bank ryzyko walutowe w odniesieniu do kwoty 50.000.000 EUR na następujących warunkach:

- MLCS zobowiązany jest względem Telekomunikacji Polskiej S.A. do płatności kwoty 50.000.000 EUR w dniu 26 października 2004 roku.

- Telekomunikacja Polska S.A. zobowiązana jest względem MLCS do płatności kwoty 197.500.000 PLN w dniu 26 października 2004 roku oraz do płatności w okresach rocznych odsetek obliczonych według stałej stopy 6,5% rocznie w okresie od dniu 14 kwietnia 2000 roku do dnia 26 października 2004 roku, przy czym pierwszy okres odsetkowy rozpoczyna się w dniu 14 kwietnia 2000 roku a kończy w dniu 26 października 2000 roku.

W dniu 26 października 2000 roku nastąpiło rozliczenie odsetek na rzecz MLCS w wysokości 6.840 tysięcy złotych po kursie z daty płatności. Kwota odsetek do zapłacenia naliczonych przez TP S.A. za okres od 27 października 2000 roku do 31 grudnia 2000 roku wynosi 2.259 tysięcy złotych.

Telekomunikacja Polska S.A. zawarła w dniu 9 maja 2000 roku kolejną transakcje, która przenosi na MLCS ryzyko walutowe w odniesieniu do kwoty 50.000.000 EUR na następujących warunkach:

- MLCS zobowiązany jest względem Telekomunikacji Polskiej S.A. do płatności kwoty 50.000.000 EUR w dniu 26 października 2004 roku

- Telekomunikacja Polska S.A. zobowiązana jest względem MLCS do płatności kwoty 202.500.000 PLN w dniu 26 października 2004 roku oraz do płatności w okresach rocznych odsetek obliczonych według stałej stopy 8,2% rocznie w okresie od dnia 11 maja 2000 roku do dnia 26 października 2004 roku, przy czym pierwszy okres odsetkowy rozpoczyna się w dniu 11 maja 2000 roku a kończy w dniu 26 października 2000 roku.

W dniu 26 października 2000 roku nastąpiło rozliczenie odsetek na rzecz MLCS w wysokości 7.622 tysiące złotych. Kwota odsetek do zapłacenia naliczonych przez TP S.A za okres od 27 października 2000 roku do 31 grudnia 2000 roku wynosi 2.850 tysięcy złotych.

d) W dniu 3 lipca 2000 roku Telekomunikacja Polska S.A. zawarła z Goldman Sachs Capital Markets L.P. (GSCM) transakcję, na mocy której przenosi na ten bank ryzyko walutowe w odniesieniu do kwoty 100 milionów EUR na następujących warunkach:

- GSCM zobowiązany jest względem Telekomunikacji Polskiej S.A. do płatności 100.000.000 EUR w dniu 27 października 2004 roku,

- Telekomunikacja Polska S.A zobowiązana jest względem GSCM do płatności 409.000.000 PLN w dniu 27 października 2004 oraz do płatności w okresach rocznych odsetek obliczonych według stałej stopy 8% rocznie w okresie od 5 lipca 2000 roku do 27 października 2004 roku, przy czym pierwszy okres odsetkowy rozpoczyna się w dniu 5 lipca 2000 roku a kończy w dniu 27 października 2000 roku.

- Strony nie dokonują faktycznych płatności wyżej opisanych kwot, ale rozliczenia zobowiązania netto jednej ze stron poprzez dokonanie zapłaty na rzecz drugiej strony.

W dniu 27 października 2000 roku nastąpiło rozliczenie odsetek na rzecz GSCM w wysokości 10.180 tysięcy złotych. Kwota odsetek do zapłacenia naliczonych przez TP S.A. za okres od 28 października 2000 roku do 31 grudnia 2000 roku wynosi 5.482 tysiące złotych.

e) Telekomunikacja Polska S.A. zawarła z datą 11 września 2000 roku i 20 września 2000 roku z Morgan Stanley Capital Services Inc. (MSCS) dwie transakcje, które przenoszą na ten bank ryzyko walutowe w odniesieniu do łącznej kwoty 100.000.000 EUR na następujących warunkach:

- MSCS zobowiązany jest względem Telekomunikacji Polskiej S.A. do płatności łącznej kwoty 100.000.000 EUR w dniu 27 października 2004 roku oraz do płatności w okresach półrocznych, 27 kwietnia i 27 października, odsetek obliczonych według zmiennej stopy procentowej opartej o sześciomiesięczny EURIBOR.

- Telekomunikacja Polska S.A. zobowiązana jest względem MSCS do płatności łącznej kwoty 388.125.000 PLN w dniu 27 października 2004 roku oraz do płatności w okresach półrocznych, 27 kwietnia i 27 października, odsetek obliczonych według zmiennej stopy procentowej opartej o sześciomiesięczny WIBOR powiększony o marżę 0,1%.

W dniu 27 października 2000 roku nastąpiło rozliczenie odsetek, w wyniku którego TP S.A. zapłaciła na rzecz MSCS kwotę 7.706 tysięcy złotych i otrzymała od MSCS kwotę 486 tysięcy EUR to jest 1.888 tysięcy złotych według kursów z dat płatności. Kwota odsetek do zapłacenia naliczonych przez TP S.A. za okres od 28 października 2000 roku do 31 grudnia 2000 roku wynosi 14.029 tysięcy złotych, natomiast kwota odsetek naliczonych do otrzymania wynosi 3.651 tysięcy złotych.

3. Derywaty od derywatow

Metody stosowane z zakresie finansów w dziedzinie instrumentów pochodnych niektórzy przyrównują do budowy z klocków, a to dlatego, że dany instrument można dostosować (budować) w zależności od indywidualnych potrzeb klientów.

Tak samo jest z 3 generacją instrumentów finansowych. Derywaty od derywatów to instrumenty w których instrumentem bazowym jest derywat 2 generacji, czyli np.:

• Opcja

• Swap

• Kontrakt future lub forward.

Przykłady derywatów od derywatów

• Forward na swap (po upływie określonego terminu co odpowiada przesunięciu czasowemu związanemu ze strukturą kontraktu rozpoczynają się płatności: strona A płaci ratę wg stałej stopy procentowe, a otrzymuje ratę wg zmiennej stopy procentowej);

• swapcja (kombinacja swapu i ocji. Taka transakcja daje kupującemu prawo, ale nie obowiązek zawarcia transakcji swapu stopy procentowej lub swapu walutowego w określonym czasie w przyszłości na ustalonych w dniu zawarcia swapcji warunkach. Wystawca swapcji jest zobowiązany za otrzymaną premię do zachowania się tak jak zażąda tego nabywca swapcji. Celem swapcji jest stworzenie inwestorowi możliwości zawarcia w określonym momencie w przyszłości umowy swapowej, chroniącej go przed niekorzystnymi zmianami, jakie zaszły na fiansowym rynku kasowym.).

• opcja na future (uprawnia posiadacza opcji do zawarcia kontraktu future w określonym terminie po określonej cenie. Opcja kupna kontraktu future pozwala na zajęcie długiej pozycji future po określonej cenie a opcja sprzedaży pozwala na zajęcie krótkiej pozycji posiadacza po określonej cenie. Inwestor płaci za opcje w momencie nabycia. W momencie wykonania opcji kupna kontraktu future inwestor zajmuje długą pozycję future i następuje rozliczenie gotówkowe).

1

2

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

Instrumenty bazowe

I GENERACJA

Pochodne na instrumenty tradycyjne

II GENERACJA

Pochodne na instrumenty pochodne

III GENERACJA

euro

Przedsiębiorstwo niemieckie

Przedsiębiorstwo amerykańskie

dolary

spłata pożyczki

spłata pożyczki

w euro

w dolarach

Przedsiębiorstwo niemieckie

Przedsiębiorstwo amerykańskie

odsetki z tytułu

pożyczki w euro

odsetki z tytułu

pożyczki w dolarach

odsetki

w dolarach

odsetki

w euro

euro

Przedsiębiorstwo niemieckie

Przedsiębiorstwo amerykańskie

dolary

pożyczka w euro

pożyczka w dolarach

---