SPIS TREŚCI

Wstęp ………………………………………………………….5

ROZDZIAŁ 1…………………………………………6

1.1. Przegląd literatury……………………………………9

1.2. Charakterystyka rozwoju fizycznego……………….12

1.3. Sprawność motoryczna ………………………….….14

ROZDZIAŁ 2…………………………………….....18

2.1. Założenia i cel pracy…………………………….....18

2.2. Materiał i metoda badań………………………...…19

ROZDZIAŁ 3…………………………………..…….23

3.1. Analiza wyników rozwoju fizycznego…………......23

3.1.1. Wysokość ciała ………………………….…...24

3.1.2. Masa ciała………………………………….....25

3.2. Analiza wyników sprawności motorycznej….…......26

3.2.1. Siła ……………………………………….......27

3.2.2. Zwinność ………………………………..…...28

3.2.3. Moc……………………………………….......29

3.2.4. Wytrzymałość ……………………….…..…...30

ROZDZIAŁ 4 ……………………………………….32

4.1. Rozważania ogólne - dyskusja ……………………..32

4.2. Podsumowanie …………………………………..….34

4.3. Wnioski …………………………………………..…36

4.4. Streszczenie …………………………………….…...37

Bibliografia……………………….………………………….38

Wstęp

Wiek XX przyniósł szereg przeobrażeń społecznych i gospodarczych, a wraz z nimi zaznaczył się ogromny rozwój techniki. Człowiek znalazł się w nowych stworzonych przez siebie warunkach, które oddaliły go od środowiska naturalnego. Naturalne formy ruchu są coraz bardziej ograniczone przez cywilizację i muszą być stale uzupełniane przez ćwiczenia ruchowe. Wobec tego w ówczesnym społeczeństwie sport i rekreacja nabierają szczególnego znaczenia.

Filogeneza człowieka nie jest zakończona, więc kultywowanie aktywności ruchowej ma istotne znaczenie jako możliwość wpływu na dalsze losy ludzkości, a w pewnym stopniu nawet jako metoda kompensacji szeregu ujemnych skutków cywilizacji.

Efektem racjonalnie prowadzonego procesu wychowania fizycznego jest stymulowanie i kształtowanie rozwoju biologicznego jak również nieustanne podnoszenie sprawności motorycznej u wychowanków, co jest nierozerwalnie związane z poziomem stanu zdrowia. Podstawowym zadaniem wychowania fizycznego na wszystkich szczeblach jest wzmacnianie zdrowia i harmonijny rozwój organizmu.

Aktywność ruchowa jest nieodłącznym atrybutem prawidłowego rozwoju i sprawności fizycznej.

Upatrywać w niej należy cel zdrowotny, wychowawczy a także środek komunikacji miedzy ludźmi. Sama dojrzałość strukturalna czy funkcjonalna nie wystarcza do zapewnienia pełnego rozwoju zdolności motorycznej. Problem zwiększania aktywności ruchowej dzieci i młodzieży nabiera dziś szczególnego znaczenia. Jest on koniecznym elementem ich pełnego i prawidłowego rozwoju. Postulaty te znajdują potwierdzenie w obecnie szeroko promowanym wychowaniu zdrowotnym, realizowanym na wszystkich szczeblach edukacji i rozwoju dzieci i młodzieży.

ROZDZIAŁ 1

1. Przegląd literatury

Problemami związanymi z rozwojem fizycznym, sprawnością fizyczną dzieci i młodzieży zajmowało się wielu badaczy, nauczycieli wychowania fizycznego, lekarzy i antropologów.

Jedną z cenniejszych prac naukowych na ten temat była praca Jana Mydlarskiego, pt. ,,Sprawność młodzieży w Polsce” (18) .

Znaczenie omawianej pracy polegało na tym, że po raz pierwszy w literaturze światowej, ukazała zależność wyników uzyskanych w poszczególnych dyscyplinach sportowych od wieku, płci, masy ciała oraz wzrostu dzieci i młodzieży. Pokazała ścisłą zależność między stopniem rozwoju cech somatycznych, a poziomem sprawności ogólnej. Autor w swojej pracy przedstawił charakterystykę rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej dzieci i młodzieży w wieku 10-19 lat.

Charakterystykę i normy opracował w roku 1932 na podstawie badań obejmujących przemiany wzrostu i masy ciała uczniów oraz wyników uzyskanych w biegu na 60 m ze startu niskiego, skoku wzwyż oraz rzutu piłką palantową (80 g ) prawą i lewą ręką.

Pracę nad poszerzeniem i unowocześnieniem powyższego miernika podjął R. Trześniowski. Nowo opracowany miernik przeznaczono dla dzieci i młodzieży w wieku 10 - 18 lat (18).

Do prób J. Mydlarskiego dodano skok w dal, rzut granatem (młodzież od 14,5 roku życia) oraz bieg na 40 m (ze startu wysokiego dla uczniów młodszych).

Miernik R . Trześniowskiego nie był jednak dostatecznie upowszechniony.

Ponadto normy okazały się podczas niektórych prób za niskie dla młodzieży lat siedemdziesiątych.

Dalsze badania nad poziomem motoryki podjął L. Denisiuk wykazując więź między sprawnością fizyczną, a cechami rozwoju fizycznego. Efektem tych badań był test, który objął sześć prób: siłę, szybkość, moc, zręczność, gibkość i wytrzymałość (7).

Miernikiem siły była odległość rzutu piłką lekarską (1 kg dla dzieci w wieku 7 - 11 lat, 2 kg dla dzieci starszych).

Czas biegu na dystansie 30 m dla dzieci w wieku 7 - 9 lat, 40 m dla dzieci 10 - 11 lat oraz na dystansie 60 m dla dzieci starszych określał szybkość.

Zwinność charakteryzował czas wykonania biegu z przewrotem, gibkość - głębokość skłonów w przód, zaś wytrzymałość czas biegu 300 m lub liczba wykonanych przysiadów z wyrzutem nóg. (7)

Zagadnienia związków między cechami somatycznymi, a motorycznymi interesowało wielu badaczy i naukowców. Jednak różnorodność stosowanych w Polsce metod utrudniała dokonanie obiektywnej oceny poziomu sprawności fizycznej społeczeństwa. W latach osiemdziesiątych władze oświatowe zalecały stosowanie prób sprawnościowych w oparciu o opracowanie Z. Chromińskiego. Był to stosunkowo łatwy i prosty w przeprowadzeniu test. Obejmował on trzy próby:

1. Bieg na 60 m dla chłopców i dziewcząt w wieku 10 lat i starszych ze startu niskiego, 40 m dla młodszych ze startu wysokiego.

2. Rzut piłką lekarską 3 kg dla chłopców i dziewcząt w wieku 10 lat i starszych. Rzut piłką lekarską 2kg dla chłopców i dziewcząt w wieku 9 lat. Rzut piłką lekarską 1 kg dla chłopców i dziewcząt w wieku 7 - 8 lat.

3. Bieg na 1000 m dla chłopców w wieku 10 lat i starszych. Bieg na 600 m dla dziewcząt w wieku 10 lat i starszych. Bieg za liderem z prędkością 6 - 7 km/h dla dziewcząt poniżej 10 lat; do oceny bierze się tylko czas (w minutach) bez względu na liczbę przebiegniętych metrów (4).

Ponadto autor brał pod uwagę wiek, płeć, wysokość ciała. Dawało to możliwość porównania rozwoju somatycznego badanych z osiągniętymi wynikami.

Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej jest przeznaczony dla osób od 6 do 32 lat. Ustanowiony został w 1964 roku przez Międzynarodową Organizację do spraw Standaryzacji Testów. Test ten obejmuje osiem prób: szybkości, mocy, wytrzymałości, siły dłoni i ramion, zwinności, siły mięśni brzucha i gibkości.

1. Bieg na dystansie 50 m;

2. Skok w dal z miejsca;

3. Bieg na dystansie 600 m - dziewczęta i chłopcy w wieku do 11 lat;

4. Pomiar siły dłoni;

5. Zwis na ugiętych rękach - dziewczęta wszystkich roczników i chłopcy

w wieku do 11 lat;

6. Bieg wahadłowy na dystansie 4 x 10 m;

7. Siady z leżenia tyłem wykonywane w czasie 30 s.

8. Skłon tułowia w przód (15).

Próby wykorzystane w niniejszej pracy opisane są szerzej w rozdziale 2.

Poziom sprawności motorycznej ocenić można również na podstawie testu Pilicza - Burpee'go, który obejmuje cztery próby:

1. Rzut piłką lekarską znad głowy;

2. Bieg zygzakiem wg S. Pilicza;

3. Skok w dal z miejsca;

4. Przysiady z wyrzutem nóg do tyłu.

Podstawowymi cechami sprawności fizycznej, które opracowane są we wszystkich ww. testach sprawności fizycznej są:

1. SIŁA - stanowi aspekt motoryczności przejawiający się zdolnością do pokonywania oporu lub przeciwstawiania innej sile. Siłę można rozumieć jako zjawisko: statyczne (np. ucisk dynamometru), dynamiczne (np. zwis na ugiętych ramionach - na czas) i eksplozywne (rzut ciężarem). Według Kuzniecowa (1970) w warunkach statystyki może ona występować w formie siły aktywnej i pasywnej, natomiast w warunkach dynamiki można wyróżnić postać siły mięśniowej wolnej, szybkiej, zrywowej. (16)

Można ją rozwijać za pomocą ćwiczeń: izometrycznych ( w bezruchu ),

z dużym obciążeniem ( duża masa - małe przyspieszenie ), z małym obciążeniem ( mała masa - duże przyspieszenie ). Najkorzystniejsze są ćwiczenia ostatnie, do których zaliczyć należy: ćwiczenia z piłkami lekarskimi, hantlami, rzuty, skoki, przy których nie należy stosować dodatkowych obciążeń.

2. ZWINNOŚĆ - jest zarówno ,,koordynacją ruchową całego aparatu mięśniowego i kostnego, a więc rąk, nóg i korpusu łącznie'', jak też wzroku i słuchu. (14) Wiąże się także z wyobrażeniem ruchów elastycznych i gibkości, która uniemożliwia wykonanie ruchów obszernych, co nie jest bez znaczenia dla szybkiej zmiany pozycji i postawy ciała. Charakteryzuje się tym, że wymaga koordynacji skurczów wszelkich jednostek mięśniowych oraz gibkości grzbietu, dużej obszerności ruchów w stawach, szybkości wykonania wszelkich aktów ruchowych i przechodzenia z jednych ściśle skoordynowanych ruchów na inne, a więc szybkiej zmiany pozycji i postaw. Zwinność jest cechą nabytą, wyćwiczalną. Oto przykłady ćwiczeń kształtujących zwinność: skok w dal, stojąc plecami do kierunku skoku; rzut dyskiem lewą ręką ( dla praworękich ); wykonanie ćwiczeń w przyśpieszonym tempie; skoki wzwyż różnymi sposobami.

Zwinność odgrywa też istotną rolę w sprawności specjalnej obok siły i szybkości.

3. SZYBKOŚĆ - jest to zdolność organizmu do wykonania ruchów lub całej serii ruchów w jak najkrótszym czasie. O szybkości decyduje rozwój siły, gibkości i wytrzymałości oraz doskonalenie techniki ruchów. W praktyce rozróżnia się dwa rodzaje szybkości: ogólną i specjalną. Ogólna kojarzy się z biegami na krótkie dystanse, natomiast szybkość specjalna jest nieodłącznym elementem techniki każdego ćwiczenia. Podstawowym środkiem wykorzystywanym do kształcenia szybkości są ćwiczenia, które można wykonywać z maksymalną prędkością .(9)

4. MOC - jest to wyładowanie maksimum siły w jak najkrótszym czasie. To również wypadkowa siły i szybkości. Przypisuje się jej szczególne znaczenie w takich możliwościach ruchowych jak np.: skok dosiężny, skok z miejsca z odbiciem obunóż, rzut piłeczką palantową itp. W procesie kształcenia mocy należy uwzględniać ćwiczenia siłowe i szybkościowe.

5. WYTRZYMAŁOŚĆ - to zdolność organizmu do wykonywania długotrwałej pracy o określonej intensywności, która nie wywołuje zmęczenia czy też jego wyczerpania. Wytrzymałość dzielimy na :

• Wytrzymałość ogólną - decyduje o niej przede wszystkim zdolność do pracy układów krążenia i oddychania oraz współdziałanie wszystkich narządów i układów.

• Wytrzymałość specjalną - polega na zdolności do długotrwałego wykonywania jakiegoś ćwiczenia w zakresie specjalizacji sportowej (9).

Wytrzymałość może być oceniana : za pomocą biegu na 300 m lub przysiadów z wyrzutem nóg do podporu.

1.2. Charakterystyka rozwoju fizycznego

Rozwój fizyczny jest nieodłączną właściwością każdego istnienia. Jan Bogdanowicz postrzega go jako przemiany, które doprowadzą do kształtowania z prostej konstrukcji komórkowej tak złożonego i tak doskonałego tworu, jakim jest organizm człowieka. To zdumiewające zjawisko polega na rośnięciu i różnicowaniu się tkanek, doskonaleniu struktury i funkcji poszczególnych narządów. Pojawieniu się nowych konstrukcji i czynności w organizmie towarzyszy zanikanie zbędnych, a więc występowanie jednoczesnych procesów progresji i regresji rozwoju. (3)

Dokonując podziału czynników rozwoju człowieka możemy sprowadzić je do czterech grup, tj.:

1. Czynniki endogenne genetycznie zwane determinantami.

2. Czynniki endogenne paragenetyczne i niegenetyczne matki, zwane stymulatorami.

3. Czynniki egzogenne ( środowiska zewnętrznego, ekologiczne ) zwane modyfikatorami.

4. Tryb życia ( pracy, zabawy, odpoczynku).( 19)

Najczęściej wymienia się cztery grupy metod służących ocenie rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży, są to:

1. Metoda określania wieku kostnego (szkieletowego).

2. Metoda ustalania wieku zębowego.

3. Metoda określania drugorzędowych cech płciowych.

4. Metoda obliczania wysokości i masy ciała oraz obwodu klatki piersiowej.

Wspólną cechą tych metod jest odniesienie ich do standardów i norm opracowanych dla danego wieku, środowiska, regionu lub całego kraju.

Standardy te, biorąc pod uwagę proces akceleracji, należy wciąż uaktualniać.(21)

Ze względu na te etapy rozwoju możemy wyodrębnić następujące okresy życia dziecka:

1. Okres noworodka - od urodzenia do 1 - go miesiąca życia.

2. Niemowlęctwo - do końca 1 - go roku życia.

3. Wiek poniemowlęcy- do około 3 - go roku życia.

4. Wiek przedszkolny - do około 7 - u lat

5. Młodszy wiek szkolny - do około 10 - 12 lat (do pokwitania)

6. Okres pokwitania - do około 17 lat

7. Okres młodzieńczy (dorastanie) - do około 24 lat.

Rozwój fizyczny jest nieodłączną właściwością każdego istnienia. Może on być traktowany jako stały postęp, nigdy bowiem nie zdarza się całkowity powrót do stanu wyjściowego. Istnienie w sensie indywidualnym i gatunkowym jest procesem stałego przystosowania się do otaczającego środowiska, które ulega pewnym przemianom. Człowiek w swym świadomym działaniu dąży do rozwoju struktury funkcji swego organizmu, aby jak najdłużej żyć w stanie zdrowia, co oznacza także równowagę stosunków z otaczającym środowiskiem (20).

1.3. Sprawność motoryczna

W toku obserwacji organizmu ludzkiego łatwo zauważyć, że jego układ ruchowy zdolny jest do wykonania ogromnej ilości form ruchowych. W zależności od sytuacji charakteryzują się one prostotą lub złożonością, są krótkotrwałe lub długotrwałe, szybkie lub wolne, silne albo delikatne.

Wszystkie ruchy, które wykonuje człowiek określamy pojęciem motoryczności. Definiując je precyzyjniej można powiedzieć, że kryją się w nim potencjalne możliwości ruchowe człowieka rozpatrywane w sensie jakościowym i ilościowym (11).

Sprawność motoryczną traktuje się jako właściwość charakteryzującą aktualną możliwość wykonywania czynności ruchowych wymagających choć średniego zaangażowania siły mięśniowej, szybkości, wytrzymałości, koordynacji i gibkości (17).

Sprawność fizyczna to specyficzna właściwość człowieka, na którą składa się określony poziom zdolności motorycznych i umiejętności ruchowych warunkujących wykonanie jakiegokolwiek wysiłku fizycznego mniej lub bardziej efektywnie (8).

Zdolność ta nie jest nam dana raz na zawsze i wszystkim w równym stopniu. Trzeba się o nią zabiegać i kształtować tak, by służyła nam jak najdłużej.

Sprawność fizyczna jest podstawą osiągnięć sportowych.

W praktyce treningu sportowego wyróżnia się trzy formy sprawności : sprawność ogólna (wszechstronna), sprawność ukierunkowana, sprawność specjalna (17).

Według R. Przewędy sprawność fizyczna dzieli się na sprawność ogólną i sprawność specjalną.

Dobra sprawność świadczy o wysokim poziomie kondycyjnym cech organizmu (sile, wytrzymałości, szybkości, wydolności roboczej), o opanowanych umiejętnościach ruchowych, o odpowiedniej motywacji i doświadczeniu. Sprawność fizyczna specjalna jest natomiast rozumiana jako wyraz adaptacji do powtarzających się podobnych sytuacji motorycznych (np. lekkoatlety, pływaka) (8).

Rozwój sprawności fizycznej jest przede wszystkim uwarunkowany samym uprawianiem ćwiczeń aczkolwiek odgrywają także pewną rolę czynniki dziedziczne (budowa ciała, uzdolnienia ruchowe). Pod wpływem wszechstronnego treningu następuje rozwój cech motoryki człowieka i usprawnienie przystosowanych funkcji układów wewnętrznych. Przez ćwiczenia ruchowe możemy przyczynić się do potęgowania zdrowia wychowanków. Sprawność motoryczna i zdrowie to podstawowe cele wychowania fizycznego.

W poczynaniach dydaktyczno - wychowawczych nauczyciel zmierza do celowego kierowania procesem wychowania fizycznego, polegającego między innymi na racjonalnym doborze środków i metod oraz dostosowaniu wielkości obciążenia do psychofizycznych właściwości wychowanków.

Wypływa z tego konieczność ciągłego śledzenia rozwoju fizycznego i sprawności motorycznej uczniów. Sprawność fizyczna dziecka wzrasta wraz z jego wiekiem. Ta oczywista zależność nie jest jednak bezpośrednia. Wraz z wiekiem powiększają się wymiary ciała, doskonalą funkcje układów wewnętrznych i postępuje proces dojrzewania organizmu.

Wyrazem tych biologicznych procesów jest doskonalenie się sprawności fizycznej.

Duża sumienność procesów wzrastania i dojrzewania powoduje to, że dzieci będące w tym samym wieku różnią się wielkością, dojrzałością biologiczną i sprawnością fizyczną. Źródła tej zmienności są dwojakiej natury - dziedzicznej i środowiskowej. Sprawność motoryczna człowieka jest wypadkową oddziaływania ćwiczeń na podłoże genetyczne, warunkujące uzdolnienia ruchowe.

Różnice poziomu sprawności u dzieci będących w tej samej fazie rozwoju i podobnej aktywności ruchowej są wywołane czynnikami genetycznymi. Niewątpliwym jest natomiast wpływ treningu sportowego na ogólną budowę ciała. U dzieci dodatkowo ćwiczących spostrzega się przesuwanie typów o skrajnej budowie do typów średnich, harmonijnie zbudowanych. Mechanizm jest zrozumiały, gdyż dzieci bardziej otłuszczone chudną, a ciężar ciała dzieci bardzo szczupłych wzrasta dzięki rozwojowi tkanki kostnej i mięśniowej. Jeśli trening zostanie przerwany zmiany w proporcjach między składnikami ciała cofają się. (6)

Biorąc pod uwagę temat pracy, dotyczącej rozwoju sprawności fizycznej dziewcząt w okresie pokwitania, ograniczę się jedynie do opisu interesującego nas okresu.

Z wychowawczego punktu widzenia okres ten jest bardzo ważny ze względu na gwałtowność zachodzących w organizmie przemian i ich dalekie reperkusje. Normalnie rozwijający się organizm w wieku pokwitania wymaga sporo troski. W okresie pokwitania nie tylko następują znaczne przyrosty wielkości ciała, ale i zachodzą nieustanne zmiany proporcji budowy. Ta wyraźna allometria w rozwoju osobniczym tworzy ciągle nowe warunki biomechaniczne do pracy narządu ruchu. Zmieniają się długości poruszających się dźwigni, następują przemieszczenia się środka ciężkości całego ciała i poszczególnych jego ogniw. Wzrastająca sprawność procesów fizjologicznych oraz dobiegające końca w wieku 12 - 13 lat funkcjonalne dojrzewanie analizatora kinestetycznego umożliwiają opanowanie coraz to bardziej złożonych umiejętności ruchowych. W wielu przypadkach właśnie w tym okresie obserwujemy nowy poziom i nową jakość motoryki. U dziewcząt jednak z reguły już w 11 - 12 roku życia obserwuje się widoczne obniżenie poziomu wydolności fizjologicznej, a od 14 -15 roku życia następuje stabilizacja bądź nawet pojawia się widoczny regres w wynikach takich testów, jak: szybkości biegowej na krótkim dystansie, wyskoku dosiężnego i w biegu zwinnościowym. Te zjawiska mają niewątpliwy związek ze znacznym przyrostem u dziewcząt masy nieaktywnej tkanki tłuszczowej, zmianami proporcji ciała, poszerzeniem się bioder, fizjologiczną koślawością kończyn dolnych i w ogóle z tworzeniem się sylwetki kobiety dojrzałej. Indywidualne różnice są tu bardzo duże. Przy czym za zdecydowanym przyrostem ciała ,,nie nadąża'' rozrost narządów wewnętrznych. Powstała dysproporcja zmusza relatywnie mniejsze serce do transportu krwi na większe odległości, co chwilowo obniża wydajność układu krążenia. W konsekwencji wzmaga się częstość tętna oraz wyzwalają nasilone procesu adaptacyjne. W rozwoju somatycznym, motorycznym i psychicznym różnice między chłopcami i dziewczętami zaczynają się bardzo ostro. Chłopcy w przewadze poczynają przeceniać swoje siły, wykazują nadmierną odwagę i skłonności do popisu. Zaś dziewczęta charakteryzują na ogół brak zdecydowania, niewiara we własne możliwości i w ogóle zmiana zainteresowań społecznych.

W efekcie poczynają one często stronić od aktywności ruchowej. Dość znamiennie dla tego okresu podwyższenie środka ciężkości ciała oraz nierównomierny rozrost mięśni niekiedy sprzyjają również wystąpieniu pogorszenia postawy ciała. Trzeba temu się przeciwstawić poprzez stosowanie w szerokim zakresie ćwiczeń kompensacyjnych i korektywnych oraz umiejętne ich łączenie z uprawianiem ćwiczeń sportowych i turystyki (13).

Rozdział 2

2.1. Założenia i cel pracy

Przedmiotem badań jest próba oceny rozwoju fizycznego oraz sprawności motorycznej uczennic w klasach o profilu sportowym na tle klas masowych oraz porównanie uzyskanych wyników badań przeprowadzonych w roku 2004 w Bydgoszczy.

Dla potrzeb niniejszej pracy sformułowano następujące problemy wyrażone w pytaniach badawczych:

• Jak kształtuje się rozwój fizyczny badanych dziewcząt ( wysokość i masa ciała ) ?

• W jakim stopniu rozwinięte są cechy motoryczne :

1. siła

2. zwinność

3. moc

4. wytrzymałość ?

2.2. Materiał i metoda badań

W niniejszej pracy do analizy wykorzystano badania sprawności ogólnej przeprowadzone w 2004 roku. Badaniu poddano ogółem 40 dziewcząt.

W badaniach uczestniczyło 20 dziewcząt z podstawowym programem wychowania fizycznego i tyleż samo uczennic ze zwiększonym programem wychowania fizycznego ze specjalnością piłki siatkowej ze Szkoły Podstawowej nr 31 w Bydgoszczy.

W celu określenia stanu rozwoju fizycznego wykonano pomiar wysokości i masy ciała.

Dla oceny sprawności fizycznej wybrano Test Pilicza-Burpee'go, który obejmuje 4 próby jak wcześniej wspomniano w rozdziale I.

W badaniu oparto się na następujących cechach motorycznych:

1. siła,

2. zwinność,

3. moc,

4. wytrzymałość.

Cechy te określono przy zastosowaniu następujących prób:

Siłę badanych określamy przy pomocy rzutu piłką lekarską o wadze 2kg znad głowy. Badany stawał w rozkroku przed wyznaczoną linią, twarzą w kierunku rzutu. Trzymając oburącz piłkę lekarską nad głową wykonał nią zamach ze skłonami tułowia w tył i znad głowy wyrzucał ją możliwie najdalej w przód. Ćwiczenie powtarzane trzykrotnie, uwzględniając w ocenie wynik najlepszy. Odległość rzutu mierzona z dokładnością do 10cm.

Próba zwinności to bieg zygzakiem (koperta). W sali gimnastycznej wyznaczono prostokąt o wymiarach 3x5m. W czterech rogach prostokąta i w jego środku, na przecięciu się przekątnych ustawiono chorągiewki o wysokości 120cm. Badany na sygnał gwizdka, obiegał chorągiewki na trasie ,,po kopercie”. Bieg po wskazanej drodze wykonywał trzy razy. Wynik próby stanowił czas, jaki uczennica uzyskała w trzech nieprzerwanych obiegnięciach trasy.

Próba mocy odbywa się przez pomiar skoku w dal z miejsca:

• Sprzęt i pomoce: materac, taśma miernicza;

• Sposób wykonywania: badana osoba staje w odległości ok. 100cm przed materacem i odbijając się równocześnie dwiema stopami od podłoża z równoczesnym wymachem rąk skacze jak najdalej w przód. Próbę powtarza trzykrotnie;

• Ocena: mierzy się najdalszy skok z dokładnością do jednego cm.

Wytrzymałość badamy przy pomocy przysiadów z wyrzutem nóg do tyłu. Badany stawał w pozycji zasadniczej. Na komendę ,,ćwicz” wykonał przysiad podparty. Następnie wyrzucał energicznie obie nogi w tył tak, aby uda i pod udzie tworzyły linię prostą oraz by biodra znajdowały się w prostej linii łączącej pięty z karkiem. Ćwiczący wracał do przysiadu podpartego i szybko przyjmował pozycję wyprostowaną, akcentując ją jednocześnie klaśnięciem w dłonie nad głową. Ćwiczenie powyższe należało powtórzyć największą ilość razy w ciągu 30 sekund dla uczennic. Ocenę stanowiła liczba wykonanych ,,przysiadów” w określonym czasie. Każda próba sprawności fizycznej ogólnej poprzedzona była rozgrzewką.

Materiał opracowano statystycznie dla każdej grupy i każdej próby, według wzorów podanych przez M. Arską-Kotlińską, J. Bartz(2).

1. Średnia arytmetyczna:

gdzie: M- średnia arytmetyczna

∑x- suma wielkości danej cechy,

n- liczba badanych

2. Błąd średniej arytmetycznej:

Gdzie: SM- błąd standardowy średniej arytmetycznej

δ- średnie odchylenie standardowe

n- liczebność próby

3. Średnie odchylenie standardowe:

gdzie: δ - średnie odchylenie standardowe

∑(x- M)2-suma kwadratów poszczególnych

różnic między wielkością cech i średnią

arytmetyczną

n- liczba badanych

4. 
   Błąd średniego odchylenia standardowego:

Gdzie: Sδ - błąd średniego odchylenia standardowego

δ - średnie odchylenie standardowe

n - liczebność próby

5. Współczynnik zmienności:

Uzyskane wyniki przedstawiono w tabelach.

ROZDZIAŁ 3

1. Analiza wyników rozwoju fizycznego

W niniejszym rozdziale pracy przedstawiono analizę stanu rozwoju fizycznego i sprawności motorycznej dziewcząt 12-letnich ze Szkoły Podstawowej nr 31 z klasy z podstawowym programem wychowania fizycznego (grupa A) oraz w klasie sportowej ze specjalnością piłki siatkowej (grupa B) w Bydgoszczy.

Badania przeprowadzono w marcu 2004 roku w klasach szóstych.

Analizę liczbową zebranego materiału przedstawiono w tabelach.

1. WYSOKOŚĆ CIAŁA

A - grupa dziewcząt z podstawowym programem wychowania fizycznego

B - grupa dziewcząt z rozszerzonym programem wychowania fizycznego

TAB. 1 Zestawienie porównawcze wysokości ciała ( czerwiec 2004 roku)

GRUPY	(N)	MIN - MAX [cm] [cm]	M	S(M)	δ	S(δ)	V
A	20	146-166	154.3	1.10	4.95	0.78	3.2
B	20	150-180	164.2	1.9	8.46	1.4	5.1

Tabela 1 zawiera zestawienie porównawcze wysokości ciała dziewcząt w wieku 12 lat umownie nazywanych grupa A i grupa B.

Indywidualna wysokość ciała dziewcząt z grupy A oscyluje w granicach od M-146 cm do M-166 cm.

Średnia wysokość ciała w tej grupie wynosi M=154.3

Analizując indywidualną wysokość ciała dziewcząt z grupy B można zauważyć, że minimalna wysokość ciała wynosi M=150 cm maksymalna M=180 cm. Średnia wysokość ciała w tej grupie wynosi M=164.2

Na podstawie zestawienia porównawczego z tabeli 1, można stwierdzić, że dziewczęta z klasy sportowej są wyższe od dziewcząt z klasy z podstawowym programem wychowania fizycznego i różnica jest statystycznie znacząca.

2. MASA CIAŁA

TAB. 2 Zestawienie porównania masy ciała ( czerwiec 2004)

GRUPA	(N)	MIN - MAX [kg] [kg]	M	S(M)	δ	S(δ)	V
A	20	33-66	44.3	2.14	9.58	1.5	21.6
B	20	37-69	52.3	2.23	9.97	1.6	19.1

Analizując tabele 2 dotyczącą zestawienia średnich arytmetycznych mas ciała stwierdzono, ze średnia w grupie A wynosi M = 44.3 kg natomiast w grupie B wynosi M = 52.3 kg.

Porównując średnie arytmetyczne obu grup stwierdzono istotne statystyczne różnice.

2. Analiza wyników sprawności motorycznej

Zestawienie porównawcze przedstawia analizę sprawności motorycznej badanych dziewcząt w wieku 12 lat.

Stan sprawności fizycznej określono na podstawie Testu Pilicza - Burpee'go.

Otrzymane wyniki: siła, zwinność, moc, wytrzymałość przedstawione zostały w tabelach.

SIŁA

A - grupa dziewcząt z podstawowym programem wychowania fizycznego

B - grupa dziewcząt z rozszerzonym programem wychowania fizycznego

TAB. 3 Zestawienie porównawcze średnich arytmetycznych pomiaru siły

GRUPA	N	MIN - MAX [cm] [cm]	M	S(M)	δ	S(δ)	V
A	20	300-520	401	16.7	74.75	11.8	18.6
B	20	550-900	735	20.24	90.69	14.3	12.3

Jak wynika z tabeli 3 średnia arytmetyczna siły w grupie A wynosi M = 401 cm, waha się od M = 300 cm do M = 520 cm.

Analizując przeciętną siły w grupie B stwierdzono wartość badanej cechy rzędu M = 735 cm, oscylują w granicach od M = 550 cm do M = 900 cm

Z porównania średnich arytmetycznych pomiędzy grupami, stwierdzono znaczące różnice statystyczne na korzyść klasy sportowej.

SIŁA człowieka jest to zdolność do pokonywania oporu zewnętrznego lub przeciwdziałania mu kosztem wysiłku mięśniowego (12,19,20).

W procesie wychowania fizycznego dzieci i młodzieży w wieku szkolnym ćwiczenia siły powinny przebiegać równolegle z ćwiczeniami rozwijającymi zwinność, moc i wytrzymałość.

Z uzyskanych obliczeń wynika, że siła wzrasta na korzyść klas sportowych.

1. ZWINNOŚĆ

TAB. 4 Zestawienie porównawcze średnich arytmetycznych pomiaru zwinności

GRUPA	N	MIN - MAX [s] [s]	M	S(M)	δ	S(δ)	V
A	20	29.14-36.24	31.93	0.48	2.19	0.48	6.8
B	20	29.6-34.5	31.13	0.34	1.54	0.24	4.9

Zwinność u dziewcząt w grupie A osiąga średnie wartości rzędu M = 31.93 s

Wyniki indywidualne oscylują w granicach od M = 29.14 s do M = 36.24 s .

Dziewczęta z grupy B osiągnęły średnią M = 31.13 s , wyniki indywidualne kształtują się od 29.6 s do 34.5 s .

W tabeli zestawiono wyniki próby zwinności. Widać, że zwinność u dziewcząt jest zbliżona. Osiąga średnie wartości rzędu M= 31.53 s. Wyniki oscylują w granicach od 31.13 s do 31.93 s. Dziewczęta osiągnęły średnie wyniki w tej próbie.

2. MOC

TAB. 5 Zestawienie porównawcze średnich arytmetycznych pomiaru mocy

GRUPA	N	MIN - MAX [cm] [cm]	M	S(M)	δ	S(δ)	V
A	20	98-168	135.1	3.9	17.9	2.8	13.2
B	20	150-182	168.2	1.45	6.51	1.02	3.87

Z zestawienia porównawczego pomiaru mocy wynika, że dziewczęta w grupie A osiągają średnią wartość rzędu M = 135.1 cm. Indywidualne wyniki wynoszą od M = 98 cm do M = 168 cm

Natomiast moc w grupie B osiąga wartość M = 168.2, a rozpiętość wartości minimalnych i maksymalnych jest mniejsza i wynosi od M = 150 cm do M = 182 cm.

Z porównania średnich arytmetycznych pomiędzy grupami, stwierdzono różnice statystyczne znaczące na korzyść klasy sportowej.

3. WYTRRZYMAŁOŚĆ

TAB. 6 Zestawienie średnich arytmetycznych pomiaru wytrzymałości

GRUPA	N	MIN - MAX [Ip] [Ip]	M	S(M)	δ	S(δ)	V
A	20	5-8	6.3	0.23	1.03	0.16	16.3
B	20	6-12	8.6	0.35	1.6	0.25	18.6

Wynik średnich arytmetycznych badanej cechy w grupie A osiągają wartość M=6.3

Oscylują one w granicach od M=5 powtórzeń do M=8 powtórzeń.

Grupa B osiąga średnie indywidualne wartości rzędu M=8.6 , wahają się one od M=6 powtórzeń do M=12 powtórzeń.

Analizując tabelę 6, w której są zawarte wyniki wytrzymałości obu grup w liczbie wykonanych „przysiadów” w określonym czasie zauważam, iż różnice są statystycznie istotne na korzyść dziewcząt z klasy sportowej.

WYTRZYMAŁOŚĆ jest to zdolność organizmu do długotrwałego wysiłku o wyznaczonej intensywności, występującego w różnych warunkach środowiska zewnętrznego, przy jednoczesnym zachowaniu pożądanej efektywności pracy i podwyższonej odporności na zmęczenie.

Kształtując wytrzymałość powodujemy wydłużenie i grubienie włókien mięśnia sercowego, co powoduje zmniejszenie kosztu fizjologicznego przy wykonywaniu każdej pracy. (10)

ROZDZIAŁ 4

4.1. Rozważania ogólne - dyskusja

W zwykłej działalności człowieka najczęściej występują cechy motoryczne łącznie, w ścisłej integracji, przy dużej zmienności stopnia zaangażowania. Przesłanki pracy ogólnowychowawczej sugerują potrzebę wszechstronnego rozwoju dziecka i obejmują swym zakresem, na równi z rozwojem umysłowym, także dziedzinę kształtowania cech motorycznych. W zasadzie można uznać, że proces rozwoju uwarunkowany jest anatomicznym i czynnościowym dojrzewaniem ośrodków - z jednej strony, a z drugiej - funkcją ćwiczeń ruchowych. Nie popełnimy błędu zakładając, że w bardzo młodym wieku wszystkie dzieci mają równe możliwości do uprawiania ćwiczeń ruchowych i rozwijania cech motorycznych. Twierdzenie to jednak traci na sile w miarę wzrastania organizmu. Poznanie więc dynamiki kształtowania cech motorycznych dziecka przebywającego w szkole jest konieczne dla każdego nauczyciela kierującego procesem wychowania fizycznego z uwagi na potrzebę wykorzystania sprzyjających warunków do rozwoju wychowanków.(5)

Rozpatrując wyłącznie wyniki uzyskane przez dziewczęta, zauważa się tempo rozwoju szybkości w poszczególnych fazach ontogenezy, że nie jest ono jednakowe. Jak wynika z wyliczeń dokonanych przez Sozańskiego (1985), w oparciu o badania Trześniowskiego (1980) prowadzone na młodzieży i dzieciach trenujących, u dziewczynek w okresie 13 roku tempo rozwoju szybkości uległo wyraźnemu zahamowaniu, by w wieku 15 lat osiągnąć stabilizację, a nawet tendencje do regresu. U osób zajmujących się sportem zaobserwowano stymulującą role treningu na kształtowanie się szybkości, choć nie można wykluczyć przewagi czynnika naturalnego rozwoju, gdy u nie trenujących wskaźniki szybkości stabilizują się lub nawet obniżają swoją wartość, analogiczne parametry u młodzieży trenującej tym wyraźniej zwiększają swój poziom. Tempo rozwoju siły w wieku pokwitania przebiega nierównomiernie. W wieku 12 - 13 lat przyrost siły nie wykazuje dużych wahań. Różnice zwiększają się na przełomie 14 - 15 lat by uzyskać największy przyrost i punkt kulminacyjny.

Największy rozwój zwinności przypada na wiek 8 - 12 lat. U dziewcząt w wieku 13 - 14 lat obserwuje się spadek rozwoju zwinności, by później w wieku 15 lat nastąpiła stabilizacja. Jeśli chodzi o kształtowanie wytrzymałości jest to okres nie sprzyjający jej rozwojowi. U dziewcząt w wieku 11 - 12 lat obserwuje się widoczne obniżenie poziomu wydolności fizjologicznej, a od 14 - 15 roku życia następuje stabilizacja bądź nawet pojawia się regres. (13)

Wszystkie zmiany zachodzące w wyniku systematycznego treningu sportowego powinny czynić osobników trenujących bardziej wydajnymi w porównaniu z nie trenującymi. Oznacza to, że wytrenowani mogą wykonywać określoną prace dłużej niż nie wytrenowani. Mogą też wykonywać pracę znacznie większą. Jest to możliwe między innymi dzięki zmianom morfologicznym i funkcjonalnym, które pozwalają wytrenowanym na większe zużycie tlenu w pracy maksymalnej oraz na zaciąganie większego długu tlenowego w porównaniu z nie wytrenowanymi. (1)

4.2. WNIOSKI

W wyniku dokonanej analizy zgromadzonego materiału nasuwają się następujące wnioski.

1. Wysokość i masa ciała badanych dziewcząt w wieku 12 lat jest zróżnicowana.

Pod względem wysokości ciała grupy trenujące przewyższają koleżanki z klas nie sportowych. Podobną sytuację możemy zaobserwować w przypadku analizy masy ciała badanych dziewcząt.

2. Siła wykazuje dość znaczne różnice wyników. U dziewcząt z grupy A nastąpiła względna jej stagnacja. W grupie B ma charakter progresywny.

3. Zwinność w obu przypadkach czyli w grupach A i B ma zbliżony charakter i kształtuje się na podobnym poziomie.

4. Szybkość jest na znacznie niższym poziomie w grupie A do jej rozwoju w grupie B.

5. Wytrzymałość u dziewcząt z grupy B jest na wyższym poziomie do poziomu jaki reprezentuje grupa A.

6. Systematyczna obserwacja poziomu cech motorycznych pozwoli właściwie ukierunkować proces kształtowania i rozwijania sprawności fizycznej oraz zadbać o harmonijny, równomierny rozwój wszystkich cech motorycznych wychowanka.

PODSUMOWANIE

Analizę materiału dokonano na podstawie badań rozwoju fizycznego i sprawności motorycznej przeprowadzonych w czerwcu 2004 roku. W badaniach wzięły udział dzieci w wieku 12 lat ze Szkoły Podstawowej nr 31 z klasy sportowej ze specjalnością piłki siatkowej oraz z klasy o profilu ogólnym. Materiał stanowiły dzieci miejskie z różnych środowisk. Na podstawie analizy porównawczej stwierdzam, że dziewczęta z rozszerzonym programem wychowania fizycznego przewyższają pod względem wysokości i masy ciała dziewczęta nie trenujące.

Zaobserwowano proces akceleracji, który wynika z uwarunkowań okresu zwanego w ontogenezie dojrzewaniem. Wiemy, że zjawisko dojrzewania przebiega u jednych wcześniej, u innych później. Zależy ono m.in. od sposobu odżywiania, środowiska, trybu życia. Nieco inaczej kształtuje się również sprawność fizyczna badanych przeze mnie dziewcząt. Różnice wynikają w głównej mierze z uwarunkowań ontogenetycznych j. w. a także z wyższego poziomu sprawności fizycznej jaki reprezentują dziewczęta trenujące obu roczników. Badania przeprowadzone w czerwcu 2004 roku potwierdzają, że dziewczęta z podstawowym programem wychowania fizycznego pod względem zwinności uzyskują wyniki zbliżone do wyników uzyskanych przez koleżanki trenujące.

Z zestawienia porównawczego wynika jednoznacznie, że uczennice reprezentują wyższy poziom sprawności motorycznej od koleżanek nie trenujących. Dziewczęta trenujące, jak wynika z przeprowadzonych badań, charakteryzuje progresja stosunku do siły, mocy i wytrzymałości, które to cechy są lepiej i skuteczniej wykształcone od ww. cech u dziewcząt z podstawowym programem nauczania.

Z analizy porównawczej wynika, że proces kształcenia w kulturze fizycznej powinien być bardziej skuteczny w pracy z dziećmi w szkołach podstawowych, w których liczba godzin wychowania fizycznego, pomimo że została zwiększona do 3 godzin tygodniowo, nie daje takich możliwości, jakimi dysponują klasy sportowe (do 12 godzin tygodniowo).

Ważnym elementem w podniesieniu sprawności fizycznej winno być podniesienie warunków bazy szkoleniowej, sprzętowej oraz fachowości nauczycieli wychowania fizycznego. Nauczyciele powinni dążyć do uatrakcyjnienia zajęć, co może zwiększyć zaangażowanie i zainteresowanie uczniów, a w efekcie skuteczniej wpływać na rozwój ich cech sprawności fizycznej.

W doborze ćwiczeń na zajęciach wychowania fizycznego i treningach należy większą wagę przywiązać do kształtowania zwinności i wytrzymałości.

Proces intensywności zajęć fizycznych, jak podają autorzy zajmujący się tą problematyką, będzie miał istotny wpływ na poziom ukształtowania interesujących nas cech.

STRESZCZENIE

Poziom sprawności dziewcząt z wybranych klas w Szkole Podstawowej nr 31 w Bydgoszczy. Celem pracy jest próba określenia stanu rozwoju fizycznego i sprawności fizycznej dzieci w wieku 12 lat na podstawie badań przeprowadzonych w czerwcu 2004 roku na uczennicach z podstawowym i rozszerzonym programem wychowania fizycznego, na podstawie wysokości ciała, masy ciała, siły, zwinności, mocy i wytrzymałości określonego na podstawie Testu Pilicza - Burpee'go.

Wysokość i masa ciała jest zróżnicowana i rozwija się w szybszym tempie w grupie dziewcząt trenujących.

Sprawność motoryczna kształtuje się zróżnicowanie i zależy w dużym stopniu od warunków, w jakich prowadzone są lekcje wychowania fizycznego, jak również od systematycznej pracy prowadzonej z dziećmi oraz liczby godzin tygodniowo poświęconych na rozwój fizyczny.

BIBLIOGRAFIA

1. Adamczyk S., J. Uzarowicz, B. Zagórski. Piłka siatkowa, Wydawnictwo Skryptowe nr 95, Kraków 1988 r.

2. Arska-Kotlińska M., J. Bartz. Wybrane zagadnienia statystyki dla studiujących wychowanie fizyczne, AWF w Poznaniu, seria Skrypty nr 85, Poznań 1993 r.

3. Bogdanowicz J. Właściwości wieku dziecięcego, Warszawa 1962 r.

4. Chromiński Z. Test sprawności fizycznej, Wychowanie Fizyczne i Higiena Szkolna 1986 r.

5. Chromiński Z. Wiek biologiczny a sprawność fizyczna uczniów w wieku 10-19, Warszawa 1981 r.

6. Denisiuk L., Milicerowa N. Rozwój sprawności motorycznej dzieci i młodzieży w wieku szkolnym, PWWS, Warszawa 1969 r.

7. Denisiuk L. Test sprawności fizycznej dla młodzieży szkolnej, opracowany przez INKF, WF i HF, nr 1, Warszawa 1963 r.

8. Drabik J. Sprawność fizyczna, a jej testowanie u młodzieży szkolnej, AWF Gdańsk 1992 r.

9. Kalinowski A., Strzyżewski St. Lekka atletyka, Sport i Turystyka, Warszawa 1965 r.

10. Mroczyński Z., Dobrzyński W. Próba określenia zmian zachodzących w rozwoju fizycznym i sprawności fizycznej u chłopców w wieku 11 - 14 w małych aglomeracjach miejskich, Zeszyty Naukowe AWF Gdańsk, Warszawa - Poznań 1983r.

11. Nowicki G. Kształtowanie cech motorycznych dzieci i młodzieży, Bydgoszcz 1986 r.

12. Osiński W. Zagadnienia motoryczności człowieka, AWF Poznań 1991 r.

13. Osiński W. Zarys teorii wychowania fizycznego, AWF Poznań, podręcznik nr 47, Poznań 1996 r.

14. Pięter J. Testy uzdolnień ruchowych, Roczniki Kultury Fizycznej 1948, vol. 1; str. 23-24.

15. Pilicz S., Przewęda R., Trześniowski R. Skale punktowe do oceny sprawności fizycznej polskiej młodzieży, AWF Warszawa 1993 r.

16. Sankowski T. Zdolności motoryczne i wydolność a reaktywność - ich kształtowanie się u dzieci uprawiających sport, AWF w Poznaniu, seria: Monografie Nr 305, Poznań 1992 r.

17. Sozański H. Sprawność fizyczna w teorii i praktyce sportu, Sport Wyczynowy nr 15, Warszawa 1995 r.

18. Trześniowski R. Miernik sprawności fizycznej, PZWS Warszawa 1963 r.

19. Wolański N. Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka, Wydanie II, Warszawa 1981 r.

20. Wolański N. Metody kontroli i normy rozwoju dzieci i młodzieży, PZWL, Warszawa 1975 r.

21. Wolański, N. Parizkova J. Sprawność fizyczna rozwoju człowieka, WSIT, Warszawa 1976 r.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

3

---