KONTROLA MIĘŚNIOWA

Koordynacja między ekscentryczną i koncentryczną aktywnością mieśniową, dająca

selektywną kontrolę ruchu, kontrolowana jest przez unerwienie recyprokalne opisywane jako

harmonijna gra pomiędzy agonistami, antagonistami i synergistami (Gjelsvik)

Mięśnie nie działają pojedynczo. Każdy ruch człowieka wywoływany jest poprzez zespołowe działanie wielu pojedynczych mięśni. Z uwagi na charakter współdziałania możemy wyróżnić:

1. mięśnie AGONISTYCZNE - pracując jednakowo, razem lub pojedynczo wywołują ten sam ruch

2. mięśnie SYNERGISTYCZNE - posiadają różne funkcje, ale tylko ich wspólne działanie wywołuje określony ruch

3. mięśnie ANTAGONISTYCZNE- mają całkowicie przeciwne kierunki działania. Jeżeli jedne z nich się rozciągają, to drugie skracają. Jednakże mięśnie antagonistyczne wbrew swojej nazwie działają zespołowo, bowiem tylko wzajemne równoważenie napięcia pozwala na uzyskanie pożądanego położenia części ciała (inaczej mówiąc trudno byłoby zatrzymać ruch w pożądanym miejscu i uzyskać konkretne ułożenie części ciała, gdyby nie włączyly się do ruchu mięśnie antagonistyczne). Jeżeli zauważymy, że mięsień napinający się może ciągnąć daną część ciała tylko w swoją stronę, to łatwo zrozumieć, że taki mechanizm wymaga regulacji poprzez hamowanie (mięśniami przeciwnego działania).

- skurcz izometryczny (statyczny) - długość mięśnia nie zmienia się, nie zmienia się odległość między jego przyczpami

- skurcz izotoniczny (stałe napięcie) - praca dynamiczna mięśnia, w której zmienia się długość mięśnia:

skurcz koncentryczny - przyczepy mięśnia zbliżają się do siebie, np. odwodzenie w stawie ramiennym- praca koncentryczna dla m. naramiennego

skurcz ekscentryczny - przyczepy mięśniowe oddalają się od siebie- np. przywodzenie z pozycji odwiedzenia dla m. naramiennego, (aby zapobiec niekontrolowanemu opadaniu kończyny, wywołanemu momentem ciężkości, mięsień ten musi być aktywny)

- skurcz auksotoniczny - cechujący się występowaniem równocześnie zmiany napięcia i długości mięśnia, w praktyce najczęściej występuje właśnie ten rodzaj skurczów

- skurcz izokinetyczny - o stałej kinetyce ( szybkość ruchu )

Zaburzenie równowagi mięśniowej współistnieje ze skróceniem i hipertonicznym napięciem mięśni (gł. tonicznych) oraz osłabieniemem mięśni (gł. fazowych)

Zaburzenie równowagi mięśniowej wynika z zaburzenia prawidłowej postawy co wiąże się

z mechaniczną zmianą funkcjonowania stawów doprowadzając do zmian neuroodruchowych

w kontroli równowagi mięśniowej

Długotrwałe nieprawidłowe stymulowaniez receptorów stawowych powoduje zmiany

pamięci korowej normalnego ruchu prowadząc do wytwarzania nieprawidłowych stereotypów

ruchowych

Dysfunkcja mięśni nie polega tylko na osłabieniu lub wzmożonym napięciu, ale również dochodzi do zmiany prawidłowego aktywowania mięśni w poszczególnych aktach ruchowych

Prowadzenie ćwiczeń bez przeanalizowania tego zaburzenia będzie pogłębiać patologię

doprowadzając do wzrostu tonusu mięśni tonicznych oraz ich skrócenia

Głównym kryterium oceny normy statyki jest zasada utrzymania balansu ciała z minimum wydatku energetycznego. Ocena wizualna opiera się o kryteria przeprowadzenia linii poprzez punkty kostne i u prawidłowo zbalansowanego pacjenta powinny być równoległe we wszystkich miejscach

Jedną z metod pomiaru stopnia pochylenia miednicy jest pomiar wykonany cyrklem wg Wilesa

Mierzy się kąt zawarty między płaszczyzną przechodzącą przez kolec biodrowy tylny górny i brzeg spojenia łonowego a płaszczyzną poziomą. Fizjologicznie kąt nachylenia zmierzony w ten sposób wynosi u mężczyzn ok.31º, a u kobiet 28º. U dzieci kąt ten jest mniejszy i wynosi w 4 roku życia 22 (stopnie).

Wady kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej wg Kasperczyka

1. Pogłębienie kifozy piersiowej, tzw. PLECY OKRĄGŁE (dorsum rotundum)

2. Pogłębienie lordozy lędźwiowej, tzw. PLECY WKLĘSŁE (dorsum concavum)

3. Pogłębienie kifozy piersiowej i lordozy lędźwiowej, tzw. PLECY OKRĄGŁO- WKLĘSLE (dorsum rotundo- concavum)

4. Brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa w części lędźwiowej lub piersiowej PLECY PŁASKIE (dorsum planum)

KRĘGOSŁUP

ODCINEK SZYJNY

- ruch zgięcia

- ruch wyprostu

- skłon w bok

- ruch skrętu

ODCINEK SZYJNY

zgięcie- odległość od guzowatości potylicznej zewnętrznej do wyrostka kolczystego VII kręgu szyjnego

wyprost- odległość od szczytu bródki do wcięcia szyjnego rękojeści mostka

skłon w bok- od wyrostka sutkowatego kości skroniowej do wyrostka barkowego łopatki

skręt- od szczytu bródki do wyrostka barkowego łopatki

ODCINEK PIERSIOWO-LĘDŹWIOWY

- ruch zgięcia

- ruch wyprostu

- skłon w bok

- ruch skrętu

TEST PALCE-PODŁOGA- pw. stanie -skłon T, pomiar odległości palców od podłoża

test nie jest specyficzny jego wynik może zależeć od:

- ruchomości odcinka L kręgosłupa

- skrócenia mięśni kulszowo-goleniowych

- obecności objawu Lasegue'a

- funkcji stawów biodrowych

Test Schobera

Pomiar ruchomości w odcinku piersiowo-lędźwiowym. Odległość oznaczana w pozycji wyprostowanej od punktu ( w miejscu przecięcia się linii wyrostków kolczystych linią przechodzącą przez kolce biodrowe tylne górne) 10cm w górę i 5 cm w dół w skłonie w przód powinna zwiększyć się o 6-8cm. Odmiana testu dla pacjentów nie mogących stać: pozycja wyjściowa badanego to leżenie bokiem. Badający znajduje wyrostki kolczaste L1-L5 , następnie poleca wykonanie skłonu tułowia w przód z jednoczesnym zgięciem stawów biodrowych i kolanowych, do pozycji skulonej. Odstęp pomiędzy L1-L5 powinien zwiększyć się o 4-6cm, jeśli nie nastąpi zwiększenie świadczy to o nadmiernym napięciu mięśni przykręgosłupowych.

ĆWICZENIA BIERNE- ćwiczenia wykonywane najczęściej przy pomocy osoby drugiej bądź za pomocą aparatów (CPM- Continuous Passive Motion - ciągły bierny ruch)

CEL

- utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach

- zapobieganie powstawaniu przykurczów, zniekształceń

- zachowanie pamięci ruchowej,

- zabazpieczanie przed powstawaniem odleżyn

Zasady wykonywania ćwiczeń biernych:

• właściwy dobór pozycji (w leżeniu lub w siadzie )

• ruch powinien być pełny, w pełnym zakresie ruchu w stawie

• ruch wykonuje się do granicy bólu

• ruch wykonuje się 20 - 30 razy w stawie

• stosuje się je codziennie lub 2 razy dziennie

Ćwiczenia bierne stosujemy:

• w porażeniach i niedowładach mięśni; mięśnie wiotkie

• stany po długotrwałych unieruchomieniach kończyn

• początkowy okres uruchamiania stawu po zabiegu operacyjnym

• choroby układu krążenia gdzie ruch i wysiłek fizyczny nie jest jeszcze wskazany

• ostre stany zapalne stawów ( tk. okołostawowych ), żył, znacznie podwyższona temperatura ciała

ĆWICZENIA CZYNNO-BIERNE

Oparte są o własną siłę usprawnianego, a siła zewnętrzna ma tu jedynie charakter wspomagający.

Czasem niezbędne jest zastosowanie odciążenia, czy też pomoc w zapoczątkowaniu ruchu.

Ćwiczenia te służą głównie reedukacji mięśni czyli:

- wzmacnianie mięśni słabych

- kształtowanie pamięci wzorców ruchowych

- odtwarzanie -//-

Podczas wykonywania ćwiczeń należy dbać, aby wspomaganie nie było zbyt duże ( aby ćwiczenie nie stało się biernym)

Cel ćwiczeń:

- przerwanie łuku odruchowego łańcucha bólowego

- rozbicie napięcia mięśniowego

Wskazania:

- stany po chirurgicznych zabiegach rekonstrukcyjnych narządu ruchu

- choroby reumatoidalne

- unieruchomienie kończyn za pomocą wyciągów redresyjnych

- stany atrofii tkankowej

- demineralizacja kości

Przeciwwskazania:

- czynne procesy zapalne w stawach

- świeże blizny pooperacyjne lub inne rany

- stany wymagające unieruchomienia: złamania, zwichnięcia

ĆWICZENIA IZOMETRYCZNE

CEL

- przeciwdziałanie zanikom mięśni

- uzyskanie przyrostu masy i siły mięśni

- utrzymywanie akytwności mięśni w obrębie unieruchomionych odcinków ciała

WSKAZANIA

- unieruchomienie

- proste zaniki mięśni

- sytuacje, w których ruch w stawie nie jest wskazany

---