01_Krzywa możliwości produkcyjnych

(dr Marian Krupa®)

AGENDA:

1. Krzywa możliwości produkcyjnych

2. Koszt alternatywny

3. Prawo malejących przychodów

4. Gospodarka i systemy gospodarcze

1. Krzywa możliwości produkcyjnych

Założenie:

Społeczeństwo musi się pogodzić z tym, że zasoby w jego dyspozycji są ograniczone i w tych warunkach musi wybierać sposoby rozdysponowania zasobów między różne, wzajemnie konkurencyjne zastosowania produkcyjne.

[D. Begg...]

Istniejące zasoby są niewystarczające do zaspokojenia istniejących potrzeb.

DEFINICJE:

Krzywa możliwości produkcyjnych (KMP) - przedstawia - przy każdym poziomie produkcji jednego dobra - maksymalną, możliwą produkcję drugiego dobra.

Krzywa możliwości produkcyjnych - jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone przy pełny i efektywnym wykorzystaniu wszystkich dostępnych zasobów.

[B. Kubska-Maciejewicz]

Krzywa możliwości produkcyjnych wyznacza takie punkty, w których społeczeństwo wytwarza efektywnie (patrz rys.: punkty II,IV) oraz nieefektywnie (punkty III,V).

Krzywa możliwości produkcyjnych może przybierać różną postać:

• liniową

• wypukłą

• wklęsłą

Położenie krzywej transformacji może być różne. Zależy ono:

• ilości zasobów

• efektywności ich wykorzystania (patrz: wiedza, doświadczenie i umiejętności ludzi pracy, kultura pracy i organizacji, kultura zarządzania, technologia)

KMP a rozwój technologiczny?

Na przebieg krzywej możliwości produkcyjnych zdecydowany wpływ ma poziom technologii i zmiany w jej obszarze.

[B. Kubska-Maciejewicz]

WNIOSKI:

Nie można mieć równocześnie ciasto i je konsumować

1. Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób wykorzystania posiadanego zasobu.

2. Ludzie muszą wybierać spośród alternatywnych sposobów wykorzystania zasobów.

3. Z każdym wyborem wiąże się koszt - tzw. koszt alternatywny.

[M. Kujda]

2. Koszt alternatywny

Koszt alternatywny - otrzymanie większej ilości jednego dobra jest możliwe jedynie pod warunkiem zmniejszenia produkcji innego dobra.

[B. Kubska-Maciejewicz]

Koszt alternatywny - (ang. „opportunity cost”) to wartość poniechanej działalności alternatywnej, na którą się nie zdecydowaliśmy, albowiem wybraliśmy coś innego. Ponieważ w świecie rzadkich zasobów każdy wybór oznacza poniechanie innej możliwości, najlepszą miarą ekonomiczną podjętej działalności jest właśnie koszt alternatywny.

[B. Oyrzanowski]

Krzywa liniowa KMP charakteryzuje się stałym kosztem alternatywnym.

Zwiększenie produkcji dobra A o jednostkę wymaga zawsze rezygnacji stałej ilości dobra B.

Wzrost produkcji dobra B o jednostkę wymaga zawsze rezygnacji z takiej samej ilości dobra A.

Krzywa wklęsła (w stosunku do początku układu współrzędnych) KMP charakteryzuje się rosnącym kosztem alternatywnym.

Aby zwiększyć produkcję dobra A, trzeba zrezygnować z coraz to większej ilości dobra B.

Aby zwiększyć produkcję dobra B, trzeba zrezygnować z coraz to większej ilości dobra A.

Krzywa wypukła (w stosunku do początku układu współrzędnych) KMP charakteryzuje się malejącym kosztem alternatywnym.

Aby zwiększyć produkcję dobra A, trzeba zrezygnować z coraz to mniejszej ilości dobra B.

Aby zwiększyć produkcję dobra B, trzeba zrezygnować z coraz to mniejszej ilości dobra A.

3. Prawo malejących przychodów

Prawo malejących przychodów (prawo malejącej użyteczności - mówi, iż w miarę nabywania kolejnych jednostek danego towaru użyteczność każdej dodatkowej jednostki jest coraz mniejsza.

[B. Oyrzanowski]

Teoria użyteczności krańcowej (perspektywa konsumenta) - posiadanie jednego dobra pewnego rodzaju zmniejsza nasilenie danej potrzeby, tak że następne dobro tegoż rodzaju zaspokaja potrzebę już osłabioną w swym nasileniu (czyli słabszą) i dlatego ma już tylko mniejszą użyteczność niż dobro pierwsze; trzecie dobro ma użyteczność jeszcze mniejszą itd. (Prawo nasycalności potrzeb - pierwsze prawo Gossena)

[M. Kujda]

4. Gospodarka i systemy gospodarcze

Gospodarka i system gospodarczy (gospodarkę zawsze można potraktować jako pewien dający się wyodrębnić system) - składa się z całokształtu warunków materialnych, instytucjonalnych, społecznych, politycznych, itd., reguł i mechanizmów gospodarowania.

Założenie:

Ograniczone możliwości produkcyjne gospodarki zmuszają w praktyce ekonomicznej do dokonania wyboru możliwie najlepszego systemu gospodarowania.

Wyróżniamy następujące modele gospodarek:

1. Gospodarka naturalna - nastawiona przede wszystkim na zaspokajanie własnych potrzeb

2. Gospodarka towarowa (towarowo-pieniężna) - wymiana towarowo-pieniężna

3. lub (kryterium kto i jak rządzi - system polityczny, nie tyle aspekt własności):

• gospodarka socjalistyczna (komunistyczna) - rządy totalitarne

• gospodarka kapitalistyczna - rządy demokratyczne

1. lub (kryterium - mechanizm regulowania i koordynacji procesów gospodarczych)

• gospodarka rynkowa - system rynkowy , wolny rynek

• gospodarka nakazowa - system planowania centralistycznego

[R. Milewski]

Opisy definicyjne:

Gospodarka rynkowa - wszystkie decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji są regulowane przez RYNEK.

Gospodarka nakazowa - procesy gospodarce regulowane są głównie za pomocą różnego typu nakazów, zakazów i dyrektyw emitowanych przez biurokrację państwową (zwłaszcza szczebla centralnego). Z uwagi na bardzo dużą w praktyce rolę planu centralnego oraz centralnego rozdzielnictwa zasobów gospodarczych ten typ gospodarki określany jest mianem gospodarki centralnie planowanej lub systemu nakazowo-rozdzielczego.

Gospodarka rynkowa - zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek czy mechanizm rynkowy.

[R. Milewski]

Gospodarka mieszana - państwo i sektor prywatny współuczestniczą w rozwiązywaniu problemów gospodarczych. Państwo kontroluje znaczną część produkcji za pomocą podatków, płatności transferowych oraz dostarczania dóbr i usług publicznych, jak obrona narodowa czy bezpieczeństwo wewnętrzne. Kontroluje także zakres, w jakim jednostki mogą kierować się w swoim działaniu własnym interesem.

[D. Begg....]

PODSUMOWANIE:

1. Ograniczoność zasobów wymusza konieczność racjonalnego gospodarowania.

2. Jego istotą jest dokonywanie najbardziej korzystnych (optymalnych) wyborów w zakresie celów społeczno-gospodarczych oraz środków i metod ich realizacji

3. Aby dokonywać racjonalnych wyborów musi posiadać różne warianty (alternatywy)

4. Bardzo duże znaczenie w procesie wyboru mają przyjęte kryteria.

[R. Milewski, red.]

1

A

B

KMP

A

B

KMP

---