1. Wiadomości wstępne - ogólnie o ekonomii (np. czynniki wytwórcze),

2. Rynek (popyt, podaż),

3. Konkurencja doskonała, monopol,

4. Podmioty gospodarujące (przedsiębiorstwo),

5. Decyzje producenta,

6. Decyzje konsumenta,

7. Rynek Kapitałowy,

Pojęcie ekonomia stworzył Arystoteles. Pochodzi ze złożenia dwóch greckich słów: oikos(gospodarstwo domowe) i nomos(prawo). Oznaczała, że ekonomia jest wiedzą o działalności w oikosie, dającą się ująć w postaci praw naukowych.

DEFINICJA Ekonomia jest nauką zajmująca się badaniem działalności gospodarczą ludzi. Bada jak ludzie gospodarują, czyli jakich dokonują wyborów aby uzyskać jak najlepszy efekt. Ekonomia zajmuje się wytwarzaniem, wymianą i konsumpcją.

***.

Ekonomia to nauka, która analizuje, w jaki sposób społeczeństwo gospodaruje posiadanymi zasobami. Jest nauką o wyborze co, jak i dla kogo wytwarzać. Podstawowe narzędzia analizy ekonomicznej to: dane liczbowe i modele, w tym model rynku.

***.

Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostka i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu rzadkich zasobów - które mogą mieć także inne, alternatywne, zastosowania - w celu wywarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję obecną lub przyszłą, pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie.

Jednym z podstawowych pojęć ekonomii jest rzadkość. Niemal wszystko jest rzadkie: żadna ilość dóbr nie jest w stanie całkowicie usatysfakcjonować społeczeństwa, bez względu na stopień zamożności każdy chce mieć więcej. Ekonomia nazywa ten stan nieograniczonością potrzeb ludzkich. Przedmiot zainteresowania ekonomii częściowo pokrywa się z zagadnieniami badanymi w ramach innych nauk społecznych, ale ekonomia zajmuje się głównie relacjami zachodzącymi między kupującym, a sprzedającym oraz analizą rynku.

Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię (microeconomics), która zajmuje się zachowaniem indywidualnego konsumenta, przedsiębiorcy, handlowca, rolnika oraz makroekonomię (macroeconomics), która skupia swoją uwagę na badaniu takich wielkości jak całkowity dochód gospodarki, odsetek osób zatrudnionych, przepływ kapitału.

Dzisiaj ekonomiści, uwzględniając oddziaływanie handlu zagranicznego i wzajemne powiązania gospodarcze na świecie, wyróżniają również dodatkowo, jako działy ekonomii, międzynarodowe stosunki gospodarcze (international economics) - zajmujące się uwzględnieniem wpływu międzynarodowejwymiany handlowej na gospodarkę państwa oraz gospodarkę światową (global economics) - dział ekonomii zajmujący się gospodarką całego świata jako jednego organizmu.

Pod pojęciem ekonomii pozytywnej rozumie się stwierdzenia będące naukowym i obiektywnym wyjaśnieniem funkcjonowania gospodarki (na przykład do ekonomii pozytywnej należy stwierdzenie "Dwukrotne zwiększenie opodatkowania wyrobów tytoniowych spowoduje spadek ich konsumpcji"), natomiast sądy ekonomiczne oparte na subiektywnym systemie wartościowania określane są mianem ekonomii normatywnej (przykładowo quot;Rząd polski powinien prowadzić politykę mającą na celu obniżenie poziomu konsumpcji wyrobów tytoniowych

Ekonomia odpowiada na pytania:

• co produkować,

• jak produkować,

• dla kogo produkować.

Mikro i makroekonomia. Ekonomia pozytywna i normatywna Mikroekonomia zajmuje się wyjaśnianiem problemów związanych z wyborami ekonomicznymi dokonywanymi przez producentów i kupujących w poszczególnych obszarach gospodarki. np. czynniki kształtujące produkcję -popyt.

Makroekonomia zajmuje się gospodarką jako całość np. ogólny poziom cen, bezrobocie, zatrudnienie.

Ekonomia pozytywna jest jednym ze sposobów wyjaśniania badań ekonomicznych określa nam system wiedzy o tym jak działa gospodarka. Bada ona skutki konkretnych wyborów ekonomicznych bez wyrażania sądów wartościujących.

Ekonomia normatywna to system wiedzy o tym, jakie w gospodarce istnieją sądy wartościujące. dotyczy ona pożądanego stanu rzeczy. np. jakie powinny być wysokie ceny w stosunku do zarobków, popytu, itp.

Ekonomia ustala pożądany stan w gospodarce.

POTRZEBY LUDZKIE I ICH ZASPAKAJANIE

Potrzeba to poczucie braku czynnika lub elementu nieobecnego człowiekowi dla dobrego samopoczucia fizycznego psychicznego.

CZYNNIKI WYTWÓRCZE

Do wytwarzania dóbr i usług inaczej produktu służą czynniki wytwórcze:

• Ziemia - zasoby naturalne,

• Kapitał - rzeczowy i finansowy,

• Praca ludzka - fizyczna i umysłowa,

• technologia.

PRODUKCJA - ŚRODKI PRODUKCJI

Produkcja jest to działalność gospodarcza w wyniku której wytwarza się produkty zaspokajające potrzeby ludzkie.

Proces produkcji dzieli się na:

• środki pracy - maszyny, urządzenia, narzędzia,

• przedmioty pracy - materiały, surowce, półfabrykaty,

• praca.

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH

KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH (zwana również krzywą transformacji) to graficzne przedstawienie wszystkich możliwych do wyprodukowania kombinacji dóbr, przy wykorzystaniu posiadanych aktualnie czynników wytwórczych. Innymi słowy, krzywa możliwości produkcyjnych wyznacza - przy różnych rozmiarach produkcji jednego dobra - maksymalną wielkość produkcji drugiego dobra.

Rysując krzywą możliwości produkcyjnych tworzymy teoretyczny model, odkładając na osi Y ilość dobra A, na osi X ilość dobra B (lub grupy dóbr). Krzywa obrazuje możliwości wykorzystania posiadanych zasobów - każdy punkt leżący na niej jest w efektywnej gospodarce możliwy do osiągnięcia.

.

Z kolei punkty leżące pod krzywą (pomiędzy krzywą a układem współrzędnych) oznaczają nieefektywne wykorzystanie zasobów. Przy danych zasobach, osiągnięcie punktów leżących nad krzywą jest z kolei niemożliwe - chyba, że nastąpi wzrost gospodarczy (powiększenie posiadanych zasobów).

Z krzywej możliwości produkcyjnych wynika, że możemy - w ramach posiadanych zasobów - tworzyć dowolne kombinacje wytwarzanych dóbr. Nie zawsze jest to jednak opłacalne - mówi o tym zasada malejących przychodów.

Krzywa możliwości produkcyjnej jest graficznym przedstawieniem róznych kombinacji dóbr, które mogą być wytwarzane gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane czyli umożliwiają wytwarzanie największej ilości dóbr i usług.

RYNEK. POJĘCIE RYNKU,
KONKURENCJA, PODZIAL RYNKU

Rynek jest to zespół warunków, które mają na celu doprowadzenie do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi podczas wymiany dóbr i usług.

Rodzaje rynku:.

1. Ze względu na przestrzeń czyli zasięg geograficzny:

1. lokalny,

2. regionalny,

3. krajowy,

4. międzynarodowy,

5. światowy,

2. Ze względu na sytuację rynkową:

1. rynek producenta,

2. rynek konsumenta,

Konkurencja jest to proces, w którym oddziaływają na siebie uczestnicy rynku, aby osiągnąć swój cel. (przedstawiają korzystniejsze oferty (warunki).

STRONA POPYTU NA RYNKU

Istnieje zależność między rynkową ceną dobra, a żądaną ilością tego dobra i nazywamy ją krzywą popytu.

Istnieje odwrotna zależność między ceną, a żądaną ilością dobra, gdy jedna rośnie druga maleje (i odwrotnie). Krzywa popytu skierowana jest w dół.

.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POPYT

• Cena,

• Promocja,

• Gwarancja,

• Atrakcyjność,

• Reklama i marketing,

• Karta stałego klienta,

• Promocja,

• Prezentacja towaru,

• Opinia innych nabywców,

• Klimat - por y roku,

• Potrzeby fizjologiczne.

STRONA PODAŻY NA RYNKU

Istnieje dodatnia zależność między ceną o ilością, gdy cena rośnie wzrasta dostarczana ilość, gdy cena spada, zmniejsza się dostarczana ilość dobra. Ilustruje to krzywa podaży, która skierowana jest do góry.

.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA PODAŻ

• Cena,

• Cena wytworzenia - materiały, robocizna,

• Popyt na rynku.

STAN RÓWNOWAGI NA RYNKU

Zgodnie z prawem popytu i podaży wraz ze wzrostem cen rośnie podaż a spada popyt. Natomiast spodkowi cen towarzyszy wzrost popytu i spadek podaży.

Siły podaży i popytu działające na rynku powodują ukształtowanie się równowagi pomiędzy ceną a ilością dostarczanego dobra. Zjawisko to nazywamy równowagą rynkową.

.

Równowaga rynkowa oznacza, ze ilość, którą kupujący zamierza kupić po danej cenie jest równa ilości, którą sprzedający oferuje do sprzedaży.

Cena równowagi, to cena, przy której wielkość popytu przez konsumentów odpowiada dokładnie wielkości podaży oferowanej przez producenta.

Ilość równowagi - ilość przy której wielkość popytu jest równa wielkości podaży.

 

Nadwyżka rynkowa jest to ilość, o którą wielkość podaży przewyższa wielkość popytu przy tym samym poziomie cen.

Niedobór rynkowy jest to ilość, o którą wielkość popytu przewyższa wielkość podaży przy tym samym poziomie cen.

04 - 11 - 2005

KONKURENCJA DOSKONAŁA I JEJ CECHY

Teoria ekonomii wyróżnia

Konkurencja Doskonała	Konkurencja niedoskonała
	Monopol	Konkurencja monopolistyczna
		Oligopol

KONKURENCJA DOSKONAŁA

Konkurencja doskonała jest to rynek składający się z licznych sprzedawców,nabywców kupujących identyczny produkt,żaden sprzedawca nie jest w stanie zmienić ceny poprzez zmianę wielkości produkcji

Cechami konkurencji doskonałej jest doskonała informacja o rynku, duża mobilność czynników wytwórczych,firmy są ceno biorcami

Przy ostrej konkurencji ceny zbliżone są do kosztów produkcji

Konkurencja może wybierać (mają możliwości)

Konkurencja może zmusić do obniżenia jakości

Firmy zmuszone są do efektywnego działania

Mała skala produkcji oznacza wysokie koszty produkcji

04 - 11 - 05

PRZYCHODY FIRMY WIELOKONKURENCYJNEJ

Przychód całkowity stanowi wartość sprzedanych przez firmę produktów, a obliczamy go mnożąc ilość produktów przez cenę

Uc = x * cena

Ilość

Przychód przeciętny (utarg przeciętny) jest to ilość pieniędzy uzyskany za sprzedaż jednostki towaru

Us x*cena

Up = x = x = cena

Przychód krańcowy (utarg krańcowy) jest to dodatkowy przychód osiągany przez przedsiębiorstwo dzięki sprzedaży dodatkowej jednostki produkcji ^Uc ^x * cena

U = x = x = cena

05 - 11 - 2005

RÓWNOWAGA FIRMY WIELOKONKURENCYJNEJ

Możemy zastosować dwie metody ustalające wielkość produkcji na poziomie, który przyniesie nam maksymalizacje zysków

W pierwszej metodzie porównujemy przychody całkowite z kosztami całkowitymi

Szukamy takiej wielkości produkcji, dla, której różnica pomiędzy tymi wielkościami jest największa

Druga metoda to porównanie kosztów krańcowych z przychodami krańcowymi a optymalną wielkość produkcji to zrównania się tych dwóch wielkości krańcowych

Wykres krzywej przychodów i krzywej kosztów całkowitych

(zrobić wykres)

 

05 - 11 - 2005

MONOPOL - CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

Monopol określany jest jako sytuacja, której cały rynek danego wyrobu jest kontrolowany przez jednego producenta,sprzedawcę

CECHY MONOPOLU

Produkowany wyrób nie ma substytutów

Istnieje wyłączność produkcji i sprzedaży

Producent ma doskonałą wiedze o rynku

Ograniczone wejście na rynek

Występuje słabość odbiorców

Niemogących wpłynąć na cenę ustaloną przez producenta

Celem działania jest maksymalizacja zysku

Siła monopolowa to pojęcie przeciwstawne pojęciu konkurencji jest to zdolność firmy do podnoszenia cen swoich wyrobów poprzez zmniejszenia wielkości produkcji

Monopol nie ma jednak pełnej swobody działania, jego produkt napotyka barierę w postaci istniejącego popytu

ŹRÓDŁA SIŁY MONOPOLOWEJ

Opanowanie źródeł i zasobów podstawowych czynników produkcji

Opłacalna skala produkcji (jedna firma zaspakaja popyt na cały kraj)

Siła ekonomiczna umożliwia zastosowanie niskich cen

Opanowanie kanałów dystrybucji np. licencje urzędowe patenty

18 - 11 - 2005

FORMY POROZUMIEŃ MONOPOLISTYCZNYCH - OLIGOPOL

Szybkim, lecz nie długotrwałym i kosztownym sposobem osiągnięcia pozycji monopolistycznych są fuzje, czyli łączenie się przedsiębiorstw mające one charakter krótkotrwały lub trwały

FORMY MONOPOLIZACJI

1. Pull albo Ring - luźne porozumienie w celu realizacji konkretnych przedsięwzięć - charakter krótko trwały

2. Kartel - powstaje w celu ograniczenia konkurencji między przedsiębiorcami należącymi do branży - wspólne dyktowanie cen, produkcji, rynków zbytu

3. Syndykat - wspólne przedsięwzięcie mających jedno biuro handlowe, które zajmuje się polityką cen lub zbytu

4. Trust - zrzeszone w nim przedsiębiorstwa tracą osobowość prawną i niezależność ekonomiczną wspólne kierowanie dzieli zyski

5. Koncern - Związek przedsiębiorstw działających pod wspólnym zarządem jako całość gospodarcza należąca do jednego gospodarza

6. Konglomerat - porozumienie monopolistyczne, które pod jednym kierownictwem obok podstawy działalności prowadzi działalność uboczną. Spowodowane jest to pozbawieniem ryzyka zabezpieczenie się o działalność monopolistyczna

7. Holding - to spółka akcyjna, która posiada akcje różnych przedsiębiorstw, najczęściej z jednej branży ilości zapewniające jej kontrole gałęzi produkcji

02 - 12 - 2005

PRZYCHODY FIRMY MONOPOLISTYCZNEJ

• Przychód całkowity to jest iloczyn ceny ilości produktu

• Przychód krańcowy

• Przychód przeciętny

Równowaga monopolu - jest osiągana dla takiej wielkości produkcji, przy której monopol osiąga największe zyski, czyli wtedy, gdy przychody krańcowe są równe kosztom końcowym

Zysk całkowity jest to różnica pomiędzy przychodami całkowitymi, kosztami całkowitymi

PODMIOTY GOSPODARCZE - GOSPODARSTWO DOMOWE I JEGO FUNKCJE

Gospodarka rynkowa składa się z milionów różnych podmiotów takich jak: gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, administracja państwowa i władze lokalne

Podmiotem nazywamy pewną formę organizacji podejmującą samodzielną decyzje kierującą się własnym interesem i związanym z tym ryzykiem

Gospodarstwo domowe jest dobrowolnym związkiem ludzi wspólnie zamieszkujących podejmujących decyzje finansowe np. sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy

Warunkiem istnienia gospodarstwa domowego jako jednostki konsumpcyjnej jest praca zarobkowa przynajmniej jednego członka lub inne źródło dochodu

Członkowie rodziny wynajmujący swoją usługi pracodawcy otrzymują dochody przeznaczają je na bieżącą konsumpcje, inwestycje, oszczędności, naukę

PRZEDSIĘBIORSTWO: POJĘCIE I PODZIAŁ

Przedsiębiorstwo nazywamy podmiot gospodarczy prowadzony na własny rachunek, działalność produkcyjną lub usługowa w celu osiągnięcia określonych korzyści

Przedsiębiorstwo zatrudnia różnorodne, pracę kapitał, ziemię,wytwarzają określone dobra, wyświadcza usługi, które sprzedaje się na rynku innym podmiotom

Główny cel działalności przedsiębiorstwa to maksymalny zysk

Przedsiębiorstwo jest uzależnione od popytu oraz od innych czynników np. możliwości uzyskania kredytu

PODZIAŁ PRZEDSIĘBIORSTW

1. przedsiębiorstwo państwowe

2. przedsiębiorstwo komunalne

3. przedsiębiorstwo samorządowe

4. przedsiębiorstwo spółdzielcze

5. jednoosobowy właściciel

PAŃSTWO JAKO PODMIOT REGULUJĄCY

Ważnym podmiotem gospodarczym ze względu na zakres działania w gospodarce narodowej jest państwo reprezentowane przez rząd, jego agendy

W gospodarce rynkowej państwo nie decyduje bezpośrednio ani w sferze produkcji, konsumpcji, lecz jego głównym zadaniem jest regulacja, czyli ochrona interesów publicznych przed niekorzystnym działaniem producentów

Państwo stara się zapewnić ochronę socjalną najbiedniejszym, prawidłowy rozwój gospodarczy, skutkom katastrofy.

ZAGADNIENIA MAKROEKONOMICZNE
WZROST A ROZWÓJ GOSPODARCZY

MIKROEKONOMIA - koncentruje się na decyzjach podejmowanych przez poszczególne podmioty gospodarujące (firmy, rząd) oraz na poszczególnych rynkach.

MAKROEKONOMIA - koncentruje się na funkcjonowaniu gospodarki jako całości.

MAKRO WIELKOŚCI EKONOMICZNE - to produkcja, zatrudnienie, inwestycje, konsumpcja, popyt, ogólny poziom cen, eksport i import.

Makro wielkości są agregatami powstałymi dzięki połączeniu odpowiednich wielkości mikroekonomicznych. Zabieg ten nazywa się AGREGACJĄ.

WZROST A ROZWÓJ GOSPODARKI

WZROST GOSPODARCZY - to proces rozszerzania zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej, odnosi się tylko do zmian ilościowych.

ROZWÓJ GOSPODARCZY - oprócz zmian ilościowych występują też zmiany jakościowe.

WARUNKI WZROSTU I ROZWOJU:

• odpowiednia ilość i jakość pracy;

• odpowiednia ilość i jakość kapitałów w postaci surowców, maszyn i wyposażenia;

• podaż kapitału zależy od poziomu oszczędności, który stanowi różnicę pomiędzy dochodem konsumpcją;

• odpowiednia ilość i jakość zasobów naturalnych;

• odpowiedni wysoki poziom technologii;

• sprzyjające czynniki socjokulturalne (wyznanie, przyrost naturalny, dochód na osobę, ustrój państwa).

PRZESZKODY ROZWOJU:

• przeludnienie;

• niski dochód na osobę;

• niska stopa oszczędności;

• ograniczona oferta eksportowa;

• słaba infrastruktura (ilość dróg, brak szkół);

• czynniki socjokulturalne (podejście do życia, klimat).

SPOSOBY PRZEZWYCIĘŻENIA BARIER TO:

• pomoc międzynarodowa;

• zwiększenie ofert eksportowej;

• większy udział organizacji międzynarodowych w życiu gospodarczym kraju;

• zmiana sposobu rządzenia, myślenia.

ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE
CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ PAŃSTWA

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA - to ogół działań w sferze produkcji oraz wymiany dóbr i usług, poprzez które ludzie zaspakajają swoje potrzeby.

POLITYKA GOSPODARCZA - to oddziaływanie rządu na przebieg procesów gospodarczych za pomocą odpowiednich narzędzi ekonomicznych, np. ceł, podatków, zamówień rządowych.

PAŃSTWO SPEŁNIA NASTĘPUJĄCE EKONOMICZNE FUNKCJE W SYSTEMIE RYNKOWYM:

• FUNKCJA ALOKACYJNA - pomimo działania mechanizmu rynkowego występuje konieczność takiego rozmieszczenia środków produkcji i ich struktury, aby odpowiadało to optimum społecznemu, nie tylko zysk ale i potrzeby społeczne, np. bezpieczeństwo, ochrona zdrowia. ALOKACJA - to rozdzielenie środków czynników wytwórczych, ograniczonych pomiędzy różne konkurujące cele tak aby osiągnąć najlepsze efekty ekonomiczne.

• FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA - państwo zmienia proporcje podziału dochodów jakie wynikałyby z zasad mechanizmu rynkowego w celu złagodzenia nierówności w poziomie życia społeczeństwa poszczególnych grup ludzi (ustalenie płacy minimalnej, zasiłki, bezpłatna opieka zdrowotna).

• FUNKCJA STABILIZACYJNA - państwo stara się ograniczać trudności z jakimi mechanizm rynkowy równoważy popyt z możliwościami produkcyjnymi. Łagodzi skutki kryzysów gospodarczych oraz katastrof pogodowych.

CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ PAŃSTWA:

• równowaga gospodarcza:

• na rynku towarowym (popyt = podaży);

• na rynku zasobów;

• na rynku pieniężnym;

• równowaga zewnętrzna i wewnętrzna;

• przyspieszony wzrost gospodarczy;

• zmiany strukturalne w gospodarce - rozwój pewnych gałęzi.

DOCHÓD NARODOWY TWORZENIE I PODZIAŁ W SYSTEMIE RYNKOWYM.
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO

MAJĄTEK NARODOWY - odzwierciedla zasoby nagromadzone przez wcześniejsze pokolenia.

DOCHÓD NARODOWY - to dochód uzyskiwany z działalności gospodarczej na terenie danego kraju w pewnym okresie, zwykle 1 roku.

MIERNIKI DOCHODU NARODOWEGO:

• Produkt Narodowy Brutto (PNB) - to wartość wszystkich dóbr i usług końcowych (finalnych) wyprodukowanych w danym okresie, np. roku w kraju i zagranicą;

• Produkt Narodowy Netto (PNN) - otrzymujemy go, gdy odejmiemy od PNB amortyzację, czyli wartość zużytego kapitału w czasie procesów produkcyjnych w ciągu roku. PNN = PNB - AMORTYZACJA;

• Produkt Krajowy Brutto (PKB) - jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju w danym okresie czasu, np. w ciągu roku. Pokazuje końcowy wynik działalności gospodarczej realizowany przez wszystkie podmioty gospodarki narodowej, liczony jest w cenach rynkowych.

Podstawowym elementem PKB jest suma wartości dodanej brutto wszystkich sekcji gospodarki narodowej.

WARTOŚĆ DODANA - jest wartością produktu na każdym etapie procesu produkcyjnego pomniejszoną o wartość zużytych czynników produkcyjnych.

Stadium produkcji	Utarg całkowity	Wartość dodana
pszenica sprzedana młynarzowi	4 000	4 000
mąka sprzedana piekarzowi	7 000	3 000
chleb sprzedany konsumentowi	10 000	3 000
RAZEM	21 000	10 000

BUDŻET. POJĘCIE BUDŻETU.
JEGO ZNACZENIE W GOSPODARCE.
RÓWNOWAGA I DEFICYT BUDŻETOWY

Państwo realizuje swoje cele między innymi za pośrednictwem budżetu państwa.

BUDŻET PAŃSTWA - to plan finansowy zawierający dochody i wydatki rządowe związane z realizacją przyjętej polityki społecznej i gospodarczej. Jest on sporządzany na okres 1 roku i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą w formie ustawy. Po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym jego realizację (gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków).

FUNKCJE BUDŻETU:

• Funkcja fiskalna - jej rola to gromadzenie dochodów, które służą utrzymaniu aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań;

• Funkcja redystrybucyjna - umożliwia ona sprawiedliwiej niż działanie mechanizmu rynkowego dokonywanie podziału dochodu narodowego, np. zmniejszanie różnic w wielkości dochodów poszczególnych grup społecznych, tworzenie bezpieczeństwa socjalnego;

• Funkcja stymulacyjna (stabilizacyjna) - polega na oddziaływaniu dochodów
  i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne. Za pomocą odpowiednich instrumentów przy pomocy podatków i wydatków można wpływać na poziom życia społeczeństwa, łagodzić nie korzystne zjawiska
  i przeciwdziałać katastrofom ekologicznym.

RÓWNOWAGA BUDŻETOWA - wpływy równają się wydatkom. Wszystkie wpływy
w postaci podatków i innych źródeł równoważyły się wydatkom.

DEFICYT BUDŻETOWY - występuje, gdy wydatki budżetowe są wyższe od wpływów budżetowych.

NADWYŻKA BUDŻETOWY - dochody przekraczają wydatki.

ŹRÓDŁA DOCHODÓW PUBLICZNYCH.
KIERUNKI WYDATKÓW PUBLICZNYCH.
PRZYCZYNY I SKUTKI DEFICYTU BUDŻETOWEGO

Podstawowym źródłem dochodu państwa są podatki, czyli świadczenia pieniężne na rzecz państwa lub innej osoby publicznoprawnej o charakterze przymusowym, powszechnym, bezzwrotnym i nieodpłatnym pobieranym na podstawie odpowiednich przepisów.

WYDATKI PAŃSTWA przeznaczone są na cele:

• tradycyjne - obrona narodowa, administracja, wymiar sprawiedliwości;

• realizacja celów społecznych - oświata, kultura, ochrona zdrowia;

• funkcje interwencyjne - inwestycje, infrastruktura, subsydia dla rolnictwa (dotacje), świadczenia społeczne, transfery.

PRZYCZYNY DEFICYTU:

• katastrofy;

• brak wpływów z prywatyzacji;

• mniejszy eksport niż import;

• niższe wpływy z podatków;

• większe inwestycje.

SKUTKIEM DEFICYTU jest zaciąganie pożyczek.

ŹRÓDŁA POKRYCIA DEFICYTU.
DŁUG PUBLICZNY.
POLITYKA FISKALNA PAŃSTWA

ŹRÓDŁA POKRYCIA DEFICYTU - rząd chcąc pokryć deficyt budżetowy zaciąga pożyczki z banków wykorzystując oszczędności obywateli. Odbywa się to w ten sposób, że są emitowane obligacje, które są formą zaciągania pożyczek. Ponieważ rząd zaciąga bardzo dużo pożyczek i nie starcza pieniędzy dla prywatnych firm, za korzystanie z pożyczek rząd musi płacić odsetki, które spłaca z podatków lub zaciąga następne pożyczki.

DŁUG PUBLICZNY - obejmuje zadłużenie państwa u wierzycieli krajowych i zagranicznych wynikające z wyemitowania skarbowych papierów wartościowych oraz uzyskiwanych przez Skarb Państwa kredytów i pożyczek zagranicznych.

POLITYKA FISKALNA - jest rodzajem polityki gospodarczej, na którą składają się wydatki rządowe, podatki i transfery, które oddziaływują na poziom łącznych wydatków w gospodarce. Realizują ją rząd.

krzywa LAFFERA

Podatki, które obciążają ludność bezpośrednio i pośrednio mają tendencję wzrostową, lecz ujemnym tego skutkiem jest osłabianie bodźców do pracy, uchylanie się od płacenia podatków i oszustwa podatkowe.

BANKI I POLITYKA MONETARNA.
ROLA BANKÓW KOMERCYJNYCH W GOSPODARCE

BANKI - to przedsiębiorstwa, które obsługują operacje pieniężne gotówkowe i bezgotówkowe oraz prowadzą pośrednictwo finansowe, gromadzą depozyty i udzielają kredyty.

POLITYKA MONETARNA (PIENIĘŻNA) - to rodzaj polityki gospodarczej, który polega na kształtowaniu podaży pieniądza, realizuje ją bank centralny.

KREACJA PIENIĄDZA KREDYTOWEGO PRZEZ SYSTEM BANKOWY

PIENIĄDZ - to środek płatniczy umożliwiający wymianę dóbr i usług. Jego funkcję może pełnić cokolwiek co jest akceptowane przez ludzi.

CECHY PIENIĄDZA:

• trwałość;

• przenośność;

• podzielność;

• ograniczona podaż.

FUNKCJE PIENIĄDZA:

• miernik wartości;

• środek płatniczy;

• środek tezauryzacji (skarbienia, gromadzenia środków oszczędności);

• pieniądz światowy.

DEPOZYTY BANKOWE - umożliwiają kreowanie pieniądza przez banki komercyjne. Część z depozytu zostaje w banku jako rezerwa obowiązkowa.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO:

DO ZADAŃ NBP NALEŻY:

• emitowanie banknotu (bank emisyjny);

• pełnienie roli banku banków, czyli sprawdzenie rachunków innych banków (pożyczki);

• obsługa Skarbu Państwa, czyli prowadzenie rachunków rządowych;

• pełnienie roli centrum walutowego, czyli decyzje o zapasach złota i walut;

• interwencje kursowe;

• wykonywanie pewnych czynności administracyjnych.

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE WIELKOŚĆ PODAŻY PIENIĄDZA:

• stopa redyskontowa - jest stosowana przy skupie przez bank centralny weksli handlowych od banków komercyjnych. Poprzez wzrost lub spadek tej stopy można regulować wielkość pieniądza na rynku;

• stopa lombardowa - stosowana jest przez bank przy udzielaniu kredytów bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. Kredyt ten ma krótki okres spłat. Oprocentowanie jest wyższe niż przy kredycie refinansowym,
  w ten sposób reguluje się akcję kredytową banków komercyjnych;

• stopa rezerw obowiązkowych- jej wzrost lub spadek ograniczają lub zwiększają akcję kredytową banków komercyjnych i zmieniają ilość pieniędzy na rynku;

• operacje otwartego rynku (stopa interwencyjna) - to zakup lub sprzedaż przez bank centralny papierów wartościowych publicznych (obligacji, bonów skarbowych) i prywatnych (obligacji przedsiębiorstw). Istnieje zależność jeżeli bank centralny kupuje papiery wartościowe to ilość pieniądza w obiegu rośnie, gdy sprzedaje ilość pieniądza na rynku spada;

• interwencja banku centralnego na rynku walutowym - celem jej stosowania jest obniżenie kursu walut.

NARZĘDZIA ODDZIAŁYWANIA NA PODAŻ PIENIĄDZA

PODAŻ PIENIĄDZA - to ilość pieniądza dostępna w gospodarce, a tworzy ją gotówka
w obiegu, czyli banknoty i monety oraz wkłady bieżące, terminowe i walutowe na rachunkach bankowych. Bank centralny podejmuje decyzję o podaży pieniądza. Jest ona stała i nie zmienia się w zależności od stopy procentowej. Kształtowanie wielkości podaży pieniądza nazywamy polityką monetarną (pieniężną).

RYNEK PRACY.
BEZROBOCIE. PRZYCZYNY,
RODZAJE I SKUTKI BEZROBOCIA

BEZROBOCIE - występowanie określonej ilości pracowników zdolnych do pracy lecz nie znajdujących zatrudnienia.

ZASOBY SIŁY ROBOCZEJ - obejmują osoby w wieku produkcyjnym zdolne do pracy
i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach istniejących w gospodarce.

Polska: kobiety 18 ÷ 60, mężczyźni 18 ÷ 65.

SKŁAD SIŁY ROBOCZEJ

ZSR = Z + B

ZSR - zasoby siły roboczej

Z - zatrudnieni

B - bezrobotni

WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ

LWP - ludność w wieku produkcyjnym

STOPA BEZROBOCIA

ROZMIARY BEZROBOCIA KSZTAŁTUJĄ CZYNNIKI:

• współczynnik aktywności zawodowej;

• liczba ludności w wieku produkcyjnym;

• wielkość zatrudnienia.

PRZYCZYNY BEZROBOCIA

Przyczyny bezrobocia są bardzo różnorodne. Wspomnieć należy o liberalizacji handlu zagranicznego, wdrażaniu nowych technologii pracooszczędnych oraz o nadmiernie opiekuńczych rozwiązaniach socjalnych w Europie Zachodniej. Główna przyczyną wysokiego bezrobocia są zmiany strukturalne polegające na tym, ze pracochłonne dziedziny gospodarki przenosi się do krajów o taniej sile roboczej, a pozostawia te, które wymagają wysokiej techniki, kreatywności oraz wysokich kwalifikacji. Poza tym:

• rezygnacja z pracy, utrata pracy z powodu upadku zakładu,

• absolwenci różnego rodzaju szkół po ich ukończeniu nie znajdują pracy, część ludzi po okresie bierności zawodowej poszukuje pracy, W Polsce:

• upadek zakładu pracy, niedopasowanie strukturalne gospodarki, nadwyżka całkowitej podaży siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą czyli bezrobocie globalne

TYPY BEZROBOCIA:

• bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) - powstaje w skutek zagregowanego (łącznego) popytu w gospodarce. Jest najważniejszym z typów bezrobocia. Problem sztywnych płac nie reagują na zmieniające się warunki na rynku pracy. Płace te są narzucone rynkom pracy

• bezrobocie strukturalne - powstaje w skutek zmian struktury przemysłowej gospodarki prowadzące do utraty pracy przez ludzi posiadających zawody wykorzystywane w zanikających gałęziach przemysłu

• bezrobocie frykcyjne (przejściowe) - przy każdym nawet wysokim popycie na rynku pracy (zapotrzebowanie na pracę) istnieje pewna grupa osób np. absolwenci lub matki po urlopach wychowawczych lub osoby na nowo podejmujące pracę, które mają trudności ze zdobyciem pracy (brak informacji, brak przeszkolenia, mobilność tych osób)

• rozróżniamy również: bezrobocie technologiczne, chroniczne (stałe), utajone (agrarne, na wsi), sezonowe, dobrowolne, przymusowe, naturalne (4 - 5%).

SKUTKI BEZROBOCIA:

• mniejsze wytworzenie PKB - każdy % ludzi zatrudnionych mógłby wytworzyć około 3% PKB, w Polsce dałoby to 50 - 60% więcej PKB oraz społeczne: przestępstwa, apatia, załamanie, morale ludności, niechęć do działania.

AKTYWNE I PASYWNE FORMY WALKI Z BEZROBOCIEM

• pomoc doradcze - szkoleniowa (organizowanie i finansowanie przyuczania do zawodu lub przekwalifikowania, prowadzenie poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy)

• pomoc finansowa: przyznawanie i wypłacanie zasiłków szkoleniowych, przyznawanie i wypłacanie dodatków wyrównawczych (np. czynsz), udzielanie pożyczek ze środków Funduszu Pracy, wypłata świadczeń przysługujących pracownikom

• pośrednictwo pracy - kierowanie do pracy za granicą, inicjowanie i finansowanie prac interwencyjnych, inicjowanie tworzenia dodatkowych miejsc pracy i ich subsydiowanie

AKTYWNE FORMY:

• tworzenie nowych miejsc pracy;

• szkolenie i reorientacja zawodowa pośrednictwo;

• współdziałanie pracodawców i pracobiorców w poszukiwaniu wzrostu efektywności firmy tak, aby zapobiec lub co najmniej zmniejszyć skalę zwolnień z pracy;

• rozwój małej przedsiębiorczości, a więc tworzenie nowych miejsc pracy przez samych zainteresowanych, pracy na własny rachunek;

• aktywizacja zawodowa absolwentów.

PASYWNE FORMY:

• wcześniejsze emerytury;

• krótszy czas pracy;

• zasiłki i świadczenia emerytalne.

INFLACJA
RODZAJE INFLACJI

INFLACJA - to proces wzrostu poziomu cen wynikający z nadmiernego przyrostu ilości pieniądza obiegowego w gospodarce.

RODZAJE INFLACJI:

POPYTOWA - ciągniona prze popyt, występuje w przypadku, gdy całkowita wielkość planowanych wydatków wzrasta szybciej niż całkowita wielkość produkcji. Ludzie chcą kupić więcej niż gospodarstwo jest w stanie wytworzyć przy pełnym wykorzystaniu mocy wytwórczych. Konsumenci walcząc
o ograniczoną ilość dóbr i usług ciągną ceny w górę.

KOSZTOWA - popychana przez koszty. To inflacja dostawców i występuje w przypadku ograniczenia podaży niektórych zasobów.

STRUKTURALNA - występuje w przypadku zmiany struktury gospodarki. Producenci wytwarzając nowe dobra zwiększają swoje koszty powodując wzrost inflacji.

INFLACJA POWODUJE:

• komplikacje rachunku ekonomicznego;

• osłabia skłonność do oszczędzania;

• straty dla sfery budżetowej;

• wywołuje spiralę inflacyjną.

POZA TYM SKUTKAMI INFLACJI SĄ:

• dług publiczny;

• pusty pieniądz;

• dewaluacja waluty krajowej;

• zniekształcenie informacyjnej funkcji cen "ucieczka od pieniądza";

• wpływ na pożyczkodawców i pożyczkobiorców;

• obniżenie poziomu życia ludności otrzymującej stałe dochody.

MIERNIKI INFLACJI

I DEFLATOR PRODUKTU NARODOWEGO BRUTTO

mając realny i nominalny PNB można obliczyć deflator

II INDEKS CENY DÓBR KONSUMPCYJNYCH

to najpowszechniejszy wykorzystywany miernik, jego celem jest badanie wpływu inflacji na gospodarstwa domowe, mierzy przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumowanego przez typową rodzinę

III INDEKS CENY DÓBR PRODUKCYJNYCH

mierzy ceny, które płacą producenci, obejmuje czynniki produkcyjne z wyjątkiem pracy, stanowi pojemny mierni

k wpływu inflacji na przemysłowy sektor gospodarki.

Zadanie

Rok I				Rok II
Towar	Indeks cen			Towar	Indeks cen
X	7,5	100		X	15	200
Y	1	100		Y	1,5	150
Z	2,5	100		Z	2,25	91
		300				440

Odpowiedź

Indeks w roku badanym wzrósł ze 100 % do 146,7 % czyli o 46,7% lub Przeciętne ceny w roku badanym w stosunku do roku bazowego wzrosły o 46,7%.

STOPA INFLACJI - jest procentową zmianą poziomu cen liczoną wg wzoru:

PRZEBIEG INFLACJI W POLSCE.
ZWIĄZKI INFLACJI W BEZROBOCIEM.
POLITYKA ANTYINFLACYJNA PAŃSTWA

krzywa Philipsa

KSZTAŁT KRZYWEJ PHILIPSA - mówi nam, że wraz ze wzrostem stopy bezrobocia maleć będzie stopa inflacji i odwrotnie.

POLITYKA ANTYINFLACYJNA PAŃSTWA - to zespół działań i decyzji zmierzających do ograniczenia inflacji do poziomu kilku procent rocznie.

POLITYKA MONETARNA - rząd może podnosić stopy procentowa oszczędności.

POLITYKA FISKALNA - rząd zwiększa podatki od dochodów i ogranicza wydatki rządowe.

POLITYKA DOCHODOWA - państwo kontroluje wysokość płac w sowim zakresie.

CYKL KONIUNKTURALNY
POJĘCIE, FAZY

CYKL KONIUNKTURALNY - okresowe i w miarę regularne wahania poziomu produkcji i stanu zatrudnienia.

Cykl ten może wpływać na zmianę takich wielkości jak:

• ceny;

• płace;

• oszczędności;

• stopy procentowe;

• kursy papierów wartościowych.

KLASYCZNY CYKL KONIUNKTURALNY wyróżnia fazy:

• kryzys (AB)

• depresja (BC)

• ożywienie (CD)

• rozkwit (DE)

Można też rozróżnić 2 fazy

• fazę recesji (spadku) - która łączy 2 fazy (kryzys i rozkwit);

• faza ekspansji (wzrostu) - która łączy 2 fazy (ożywienia i rozkwitu);

I FAZA (KRYZYS) - jest stanem gospodarki, który zaczyna się wtedy gdy pojawiają się trudności ze zbytem towarów i następuje wzrost zapasów w konsekwencji maleją zamówienia od producentów. W wyniku niepomyślnej koniunktury rynkowej zostaje ograniczona produkcja i nasilenie kryzysu. Zmniejsza się wielkość produkcji, zatrudnienia i dalsze zmniejszanie się popytu konsumpcyjnego oraz spadek zatrudnienia, zamówień na surowce, ograniczenie popytu produkcyjnego. Kryzys szybko przenosi się z gałęzi do gałęzi wywołując tzw. reakcję łańcuchową.

II FAZA (DEPRESJA) - następuje po kryzysie i oznacza stabilizację gospodarczą czyli zatrzymanie tendencji spadkowych. Popularna nazwa - dno kryzysu. Podczas kryzysu produkcja spada szybciej niż popyt. Ten szybki spadek powoduje, że gospodarka zaczyna czerpać z zapasów. Zmieszanie się zapasów Jest informacją, że nadchodzi ożywienie gospodarcze, zaczynają pojawiać się nowe zamówienia.

III FAZA (OŻYWIENIE) - pierwszym czynnikiem ożywienia jest wzrost zamówień dla producentów. Drugim czynnikiem ożywienia jest występowanie skumulowanych potrzeb w zakresie renowacji urządzeń produkcyjnych. Odkładanie w czasie odnowy aparatu produkcyjnego powoduje wzrost zamówień na środki produkcji. Czynnikiem ożywiającym gospodarkę jest również postęp techniczny, który skłania do wycofania z produkcji przestarzałych urządzeń. Te czynniki ożywiające gospodarkę wpływają na wzrost popytu, który przenosi się z gałęzi do gałęzi. Wzrost popytu powoduje wzrost cen, a także zysków. Wzrasta zatrudnienie i płace oraz popyt konsumpcyjny oraz inwestycje. Wzrost inwestycji wpływa na wzrost popytu produkcyjnego i konsumpcji, następuje ożywienie na rynku papierów wartościowych (wzrasta cena i popyt na papiery wartościowe) oraz zapotrzebowanie na kredyt a także jego cena.

IV FAZA (ROZKWIT) - w warunkach wzrostu popytu, cen produkcji, zatrudnienia, płac, zysków i inwestycji - gospodarka wchodzi w IV fazę cyklu koniunkturalnego - fazę rozkwitu (tzw. boom), sprzyjające perspektywy gospodarcze powodują wzrost skłonności do inwestowania które nakręcają koniunkturę gospodarczą, lecz dalszy wzrost cen, płac, procentów od kredytów prowadzi do wzrostu kosztów, a następnie do fazy kryzysu.

CYKLE KONIUNKTURALNE W POLSCE
POLITYKA ANTYRECESYJNA PAŃSTWA

NEGATYWNE ZJAWISKA

• wzrost nierównowagi rynkowej;

• wprowadzenie reglamentacji i kartek;

• inflacja jawna (wzrost cen);

• inflacja utajona (długie kolejki);

• dekapitalizacja majątku trwałego;

• zadłużenie zagraniczne i jego niespłacanie;

• skrajnie nieefektywne przedsiębiorstwa państwowe;

• struktura produkcji dostosowana do potrzeb UW;

• zdewastowane środowisko naturalne;

• olbrzymie utajone bezrobocie,

POLITYKA ANTYRECESYJNA (program stabilizacyjny Balcerowicza)

• urynkowienie większości cen;

• wewnętrzna wymienialność złotego;

• wprowadzenie dodatnich stóp procentowych;

• ograniczenie dotacji państwa dla przedsiębiorstwa państwowych;

• kontrola dochodów (tzw. popiwek);

• niepełna rewaloryzacja rent i emerytur,

SKUTKI WPROWADZENIA PROGRAMU BALCEROWICZA:

• szybkie przywrócenie równowagi rynkowej;

• zmniejszenie inflacji;

• rynek producenta zastąpiony został przez rynek konsumenta (ożywienie);

• przekształcenie złotego w uniwersalny ekwiwalent dóbr (dawniej np. mięso na kartki);

• gromadzenie oszczędności w złotych;

• urealnienie kursu złotego;

• zlikwidowanie PGR i spółdzielni produkcyjnych (bezrobocie na wsi);

• poszanowanie pieniądza, GPW;

• przekształcenie systemu bankowego;

• operacje gotówkowe;

• samodzielność NBP;

• VAT;

• reformy administracyjna, zdrowia, oświaty i ubezpieczeń społecznych;

• zmniejszenie dochodów pracowników sfery budżetowej, bezrobocie.

CELE I ŚCIEŻKI PRYWATYZACJI

PRYWATYZACJA - była i jest jednym z podstawowych zamierzeń w przebudowie naszej gospodarki.

GŁÓWNY CEL to - budowa systemu rynkowego poprzez zmianę struktury gospodarki i likwidacji monopolu państwowego

CELEM PRYWATYZACJI JEST przeciwstawienie się negatywnym zjawiskom typu:

• niska efektywność przedsiębiorstw sektora uspołecznionego;

• braki produktów na rynku;

• mała wydajność pracy;

• duże zatrudnienie;

• wysokie koszty;

• niskie zyski lub straty;

• prosocjalna polityka państwa;

• inflacja;

• niska stopa życiowa;

• zacofanie gospodarcze;

• poziom technologii;

• organizacje produkcji;

• asortyment;

• jakość produkcji;

• sposób zaspakajania potrzeb ludzkich;

• rynek producenta.

ŚCIEŻKI PRYWATYZACJI:

• pośrednia - czyli prywatyzacja kapitałowa, w 1 etapie przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, czyli tzw. komercjalizacja, a następnie sprzedaż udziału w ofercie publicznej;

• bezpośrednia - czyli likwidacja przedsiębiorstwa państwowego poprzez:

• sprzedaż w całości lub części jego mienia;

• wniesienie całości lub części mienia do spółki;

• oddanie całości lub części mienia do odpłatnego korzystania na czas określony, tzw. leasing.

PRYWATYZACJA - dokonuje się trzema sposobami indywidualnie poprzez:

• ofertę publiczną (akcje notowane na giełdzie);

• sprzedaż prywatną;

• wykup przez zarząd (kierownictwo przedsiębiorstwa wykupuje kontrolę nad jego aktywami).

PRZEBIEG PRYWATYZACJI W POLSCE

NARODOWE FUNDUSZE INWESTYCYJNE (NFI)

NARODOWE FUNDUSZE INWESTYCYJNE (NFI)- czyli spółki akcyjne zostały utworzone na podstawie ustawy o NFI oraz kodeksu handlowego. Funkcjonowały na zasadzie funduszu inwestycyjnego typu zamkniętego.

PROGRAM POWSZECHNEJ PRYWATYZACJI (PPP) objął jednoczesną prywatyzację kilkuset państwowych przedsiębiorstw poprzez przekształcenie ich w spółki akcyjne Skarbu Państwa.

Akcje tych spółek zostały wniesione do 15 -tu NFI, którymi zarządzali menedżerowie polscy i zagraniczni.

NFI zwiększały swoją efektywność i umacniały swoją pozycję na rynku.

Akcje NFI zostały udostępnione nieodpłatnie do 15% pracownikom zatrudnionym w prywatnych przedsiębiorstwach oraz odpłatnie wszystkim pełnoletnim obywatelom poprzez nabycie przez nich powszechnych świadectw udziałowych - 20 zł. Świadectwa można było sprzedać do 31.12.1998 roku i nabyć za nie po 1 akcji 15 -tu NFI, albo sprzedać na wolnym rynku.

BILANS PŁATNICZY KRAJU I JEGO STRUKTURA

BILANS HADLOWY - to zestawienie wartości towarów wywiezionych za granicę (eksport) i wartości towarów przywiezionych z zagranicy czyli import w danym okresie czasu (1 rok).

BILANS PŁATNICZY- to zestawienie wszelkich płatności dokonywanych przez dany kraj na rzecz zagranicy oraz płatności za granią na rzecz tego kraju w określonym czasie najczęściej w okresie roku.

Bilans płatniczy można podzielić na dwie części: bilans obrotów bieżących - to zestawienie wszystkich transakcji międzynarodowych danego kraju oprócz przepływów kapitałowych oraz błędami i opuszczeniami. Obejmuje transakcje handlowe, dochody i wydatki z tytułu inwestycji zagranicznych. Transakcje związane są ze sprzętem wojskowym, wpływy z usług transportowych turystyki, a także związane z nimi wydatki oraz dary; bilans obrotów kapitałowych - to zestawienie zagranicznych aktywów lub inwestycji danego kraju za granicą (odpływ kapitału) oraz zagranicznych inwestycji w tym kraju (napływ kapitału).

KURSY WALUT I CH WPŁYW NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ OBROTÓW ZA GRANICĄ

WALUTA - to inna nazwa pieniądza. Mówimy walucie krajowej (złotówka) oraz o walucie zagranicznej.

KURS WALUTOWY - to cena jednej waluty wyrażona w jednostkach waluty innego kraju, czyli stosunek jakim jedna waluta jest wymieniona na drugą.

Zmienne kursy walutowe wyznaczone są na rynku walutowym przez mechanizm rynkowy a stałe kursy walutowe tworzą system uzgodniony przez rząd (kursy są utrzymywane na stałym poziomie niezależnie od zmieniających się warunków rynkowych.

PROTEKCJONIZM W WOLNYM HANDLU. PROBLEM ZADŁUŻENIA ZEWNĘTRZNEGO KRAJU I SPOSOBY JEGO ROZWIĄZYWANIA

PROTEKCJONIZM - to polityka ochrony krajowej produkcji i krajowego handlu przez konkurencją zagraniczną.

Gdy występuje zbyt wysoki import w porównaniu z eksportem, państwo stara się ograniczyć jego rozmiary. Chroni również eksport jakiegoś swojego dobra lub gałęzie strategiczne jak również młody rozwijający się przemysł. Czasami państwa broni się przed nieuczciwą konkurencją, tzw. dumpingiem, czyli sprzedażą towarów poniżej kosztów produkcji. Państwo ogranicza import towarów poprzez nakładanie ceł, jak również stosuje kwoty importowe stosuje reglamentację dewiz, udziela subsydia producentom krajowym, udziela koncesji, stosuje opłaty, podatki może stosować zmianę kursu walutowego, dewaluację waluty, regulacje cen.

ZADŁUŻENIE ZEWNĘTRZNE w roku 1991 zredukowano o 50% polski dług zagraniczny na mocy porozumień z klubem paryskim (wierzyciele państwowi). W 1993 roku nastąpiła redukcja o 50% naszego długu z klubem londyńskim (wierzyciele prywatni).

MIĘDZYNARODOWY I EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY POLSKA W UE

W roku 1975 została utworzona europejska jednostka walutowa ECU - rozliczenia bezgotówkowe.

W roku 1999 UE powstała nowa waluta euro - rozliczenia bezgotówkowe.

W 2002 w 12 -tu państwach rozliczenia gotówkowe.

W 1991 Polska stowarzyszyła się z Europejską Wspólnotą Gospodarczą, a 01.05.2004 r. wstąpiła do UE.

28

---