Mięśnie NN przód

Mięśnie NN tył

Mięśnie RR

Mięśnie tułowia

kład mięśniowy

W ciele człowieka występuje około 400 mięśni szkieletowych. Stanowią 40-50% masy ciała. Tworzą czynny układ ruchu (patrz tkanka mięśniowa). W mięśniu wyróżnia się dwie podstawowe części: brzusiec i ścięgna. Brzusiec (venter) jest czynną częścią mięśnia i jest zbudowany z włókien mięśniowych, stanowiących jego miąższ. W zależności od rodzaju włókien tworzących mięsień wyróżnia się mięśnie białe i czerwone.

Włókna czerwone zawierają dużo mioglobiny, więcej mitochondriów, wolniej się kurczą, ale także trudniej się męczą. Włókna białe zawierają mniej mioglobiny, więcej miofibryli. Szybciej się kurczą, ale wcześniej też męczą się. Brzusiec jest otoczony łącznotkankową namiesną.

Ścięgna (tendo) to część bierna mięśni, zbudowane z tkanki łącznej, otoczonej błoną ościęgną. Ścięgna przymocowują mięsień do kości. W mięśniach wrzecionowatych ścięgna są obłe lub nieco spłaszczone.

W mięśniach płaskich ścięgna przybierają postać blaszek i wówczas określa się je jako rozcięgna. Wyróżnia się ścięgna początkowe = bliższe (bliżej środka ciała) i ścięgna końcowe = dalsze.

Unerwienie mięśni jest dwojakie: ruchowe i czuciowe. Zakończenie nerwów ruchowych nosi nazwę płytki ruchowej. Zakończenie nerwu czuciowego nosi nazwę wrzecionka mięśniowego. Liczba neuronów przypadająca na liczbę włókien wyraża jednostkę ruchową mięśnia. Mięsień pracujący mało precyzyjnie i długotrwale jest unerwiony przez mniejszą liczbę neuronów niż mięsień pracujący szybko i precyzyjnie. Zatem mięśnie okoruchowe i palców są licznie unerwione (na jeden neuron przypada mało włókien mięśniowych). W mięśniach grzbietowych z kolei istnieje mało neuronów (na jeden neuron przypada dużo włókien mięśniowych).

W zależności od przebiegu włókien mięśniowych rozróżnia się mięśnie proste (włókna są ułożone równolegle do osi długiej mięśnia), mięśnie pierzaste (włókna dochodzą do ścięgna pod katem ostrym z obu stron). Jeżeli włókna docierają pierzasto do osi długiej tylko z jednej strony, mówi się o mięśniu półpierzastym.

Pojedynczy bodziec powoduje pojedynczy skurcz mięśnia. Jeżeli napięcie mięśnia pozostaje przy tym bez zmian mówi się o skurczu izotonicznym mięśnia. Jeżeli natomiast wzrasta napięcie, ale mięsień nie skraca swojej długości mówi się o skurczu izometrycznym. Oba rodzaje skurczu wyznacza graficznie miograf. Pomiędzy dotarciem impulsu a czasem reakcji upływa pewien okres latencji (utajone pobudzenie), który wynosi 3-10 milisekund. Latencja wydłuża się w zmęczonym mięśniu. Kolejna fazą reakcji jest faza skurczu (wzrost napięcia), potem faza rozkurczu (spadek napięcia), która przedłuża się w miarę wzrostu zmęczenia i obciążenia danego mięśnia.

Wielokrotne pobudzanie mięśnia powoduje stan zmęczenia. Zmęczony mięsień wykazuje wydłużony okres latencji, zmniejszenie siły skurczu i wydłużenie fazy rozkurczu. Zmęczenie jest spowodowane spadkiem stężenia ATP, rozpadem fosfokretyny i wzrostem zakwaszenia tkanki. Skurczowi mięśnia towarzyszy wydzielanie ciepła. Przy wolnej i umiarkowanej pracy serca naczynia krwionośne ulegają wówczas rozszerzeniu. Przy szybkiej pracy (silnym skurczu) naczynia ulegają zwężeniu i przez to dochodzi do szybkiego spadku ukrwienia mięśnia oraz obniżenia stężenia tlenu. Nagromadzenie w mięśniu i w wątrobie kwasu mlekowego oraz zredukowanego NADH₂ powoduje wystąpienie długu tlenowego, którego rekompensacja następuje w trakcie odpoczynku mięśnia (patrz fizjologia wysiłku).

Do mięśni stale dopływają impulsy bioelektryczne utrzymujące stałe napięcie mięśni - tonus. Zapewnia to ciągłą gotowość mięśni do szybkiego podjęcia pracy. Ponadto tonus zapewnia utrzymanie postawy ciała.

Przy podwyższonej częstotliwości impulsów zachodzi zjawisko sumowania bodźców. Zanim mięsień rozkurczył się uzyskał kolejną podnietę, która nakłada się w ten sposób na tę poprzednią. Występuje wówczas ciągły skurcz mięśnia, zwany skurczem tężcowym. Rozkurcz następuje z chwilą przerwania dopływu bodźców. Abu skurcz tężcowy wystąpił należy zastosować krótszy okres refrakcji niż czas trwania fazy skurczu.

Ogólnie, mięśnie szkieletowe można podzielić na mięśnie ruchowe, mięśnie oddechowe i mięśnie postawy ciała.

Mięśnie utrzymujące postawę ciała:

• Mięsień czworoboczny (kapturowy) grzbietu;

• Miesień prostownik grzbietu;

• Mięsień pośladkowy wielki, średni i mały;

• Mięsień dwugłowy i czworogłowy uda;

• Mięsień trójgłowy łydki;

• Mięśnie brzucha (prosty, skośny wewnętrzny, skośny zewnętrzny, poprzeczny, czworoboczny lędźwi).

Mięśnie wdechowe:

• Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne;

• Mięśnie dźwigacze żeber;

• Miesień zębaty tylny górny;

• Mięsień zębaty przedni;

• Mięsień podobojczykowy;

• Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy;

• Mięsień piersiowy mniejszy i większy;

• Przepona.

Mięśnie wydechowe:

• Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne;

• Mięsień prostownik grzbietu;

• Mięsień poprzeczny klatki piersiowej;

• Mięsień zębaty tylny dolny;

• Mięśnie brzucha (prosty, skośny zewnętrzny, skośny wewnętrzny, poprzeczny, czworoboczny).

Mięśnie mimiczne twarzy:

• Mięsień czołowy;

• Mięsień okrężny oka;

• Mięsień okrężny ust;

• Mięsień śmiechowy;

• Mięsień skroniowy;

• Mięsień szeroki szyi.

Mięśnie kończyny dolnej:

• Mięsień lędźwiowy większy rozciąga się pomiędzy ostatnim kręgiem piersiowym a kością udową. Przebiega przez kręgi lędźwiowe. Umożliwia zginanie uda w stawie biodrowym. Na tym mięśniu leży mięsień lędźwiowy mniejszy (od 12 kręgu piersiowego do powięzi biodrowej).

• Mięsień biodrowy rozciąga się pomiędzy kością biodrową a kością udową. Uczestniczy w zginaniu uda w stawie biodrowym.

• Miesień pośladkowy wielki leży na tylnej powierzchni miednicy i bliższym końcu kości udowej. Umożliwia prostowanie uda w stawie biodrowym, chodzenie i przysiady (odwodzenie, obracanie na zewnątrz).

• Mięsień pośladkowy średni (leży na bocznej powierzchni miednicy) i mały (od talerza biodrowego do krętarza wielkiego) zapewniają odwodzenie kończyny, prostowanie i zginanie uda w stawie.

• Mięsień krawiecki uda rozciąga się od kolca biodrowego do guzowatości piszczelowej. Zapewnia zginanie stawu biodrowego i kolanowego, obracanie uda na zewnątrz i przywodzenie. Jest w przedniej części uda.

• Mięsień czworogłowy uda złożony jest z mięśnia prostego, mięśnia obszernego bocznego, pośredniego i przyśrodkowego. Jest w przedniej części uda. Mięsień prosty rozpoczyna się na kolcu kości biodrowej, a kończy na guzowatości kości piszczelowej. Mięsień prosty umożliwia uczestniczy w zginaniu stawu biodrowego. Cały mięsień czworogłowy umożliwia prostowanie kolana.

• Mięsień dwugłowy uda rozpoczyna się na guzie kości kulszowej, a kończy na głowie kości strzałkowej. Zgina staw kolanowy i obraca podudzie na zewnątrz. Uczestniczy w prostowaniu stawu biodrowego. Jest w tylnej części uda.

• Mięsień półścięgnisty i półbłoniasty prostują staw biodrowy i zginają kolano. Leżą w tylnej części uda.

• Mięsień piszczelowy przedni rozpoczyna się na bocznej powierzchni kości piszczelowej, a kończy na stopie (kość łódkowata). Jest to prostownik stopy. Zapewnia odwracanie stopy od strony przyśrodkowej. Jest w przedniej części podudzia.

• Mięsień prostownik długi palców rozciąga się pomiędzy kłykciem bocznym piszczeli a kośćmi palców. Zapewnia prostowanie stopy i palców. Jest w przedniej części podudzia.

• Mięsień prostownik długi palucha sięga od strzałki aż do grzbietu paliczka dalszego palucha. Uczestniczy w prostowaniu stopy i palucha. Jest w przedniej części podudzia.

• Mięsień strzałkowy długi rozciąga się pomiędzy głową strzałki a kością klinowatą. Zgina, nawraca i odwodzi stopę. Jest na bocznej części podudzia.

• Mięsień strzałkowy krótki sięga od dolnego odcinka strzałki do śródstopia. Nawraca i zgina podeszwowo stopę. Jest na bocznej części podudzia.

• Mięsień trójgłowy łydki leży na tylnej części podudzia. Obejmuje mięsień brzuchaty (z dwoma głowami) i mięsień płaszczkowaty. Sięga od kości udowej do guzowatości piętowej. Jest to zginacz podeszwowy stopy i kolana. Mięsień płaszczkowaty jest zginaczem stawu skokowego górnego.

• Mięsień podkolanowy rozciąga się od kości udowej (kłykieć boczny) do kości piszczelowej. Uczestniczy w zginaniu kolana i obraca podudzie do wewnątrz (przy zgiętym kolanie). Jest w tylnej części podudzia.

• Mięsień podeszwowy leży pomiędzy kłykciem bocznym kości udowej
  a guzem piętowym. Napina torebkę stawu kolanowego.

• Mięsień piszczelowy tylny odwodzi i przywraca stopę.

• Mięsień zginacz długi palców sięga od kości piszczelowej do podstaw paliczków dystalnych. Zgina stopę i palce. Ponadto odwraca i przywodzi stopę.

• Mięsień zginacz długi palucha rozpoczyna się na kości strzałkowej, a kończy na podstawie paliczka dalszego palucha. Uczestniczy w zginaniu palców (II i III) oraz palucha. Jest ważny podczas chodzenia.

• Mięśnie grzbietu stopy obejmują: mięsień prostownik krótki palucha (od kości piętowej do grzbietu palucha), który odwodzi i prostuje paluch; oraz mięsień prostownik krótki palców (od kości piętowej do grzbietów poszczególnych paliczków (prostuje palce).

• Mięśnie podeszwy obejmują: odwodziciel, zginacz i przywodziciel palucha, odwodziciel i zginacz palca małego, przewistawiacz palca małego oraz mięśnie pośrednie podeszwy (zginacze krótkie palców, mięśnie międzykostne podeszwowe i grzbietowe - utrzymują sklepienie stopy i zginają palce).

Mięśnie kończyny górnej:

• Mięsień naramienny rozciąga się między łopatka, obojczykiem i kością ramieniową. Zgina ramię w stawie ramiennym, odwodzi i cofa ramię.

• Mięsień dwugłowy ramienia rozciąga się pomiędzy łopatką a kością promieniową. Zgina i odwraca przedramię, odwodzi i przywodzi ramię. Obejmuje głowę długa i głowę krótka. Leży w przedniej części ramienia.

• Mięsień trójgłowy leży w tylnej części ramienia. Rozciąga się miedzy łopatką a kością łokciową. Prostuje staw łokciowy.

• Mięsień nawrotny obły leży w przedniej części przedramienia. Rozpoczyna się w kości ramieniowej a kończy na kości promieniowej Nawraca przedramię i zgina staw łokciowy.

• Mięsień zginacz promieniowy nadgarstka zgina staw łokciowy i promieniowo nadgarstkowy oraz nawraca przedramię.

• Mięsień dłoniowy długi zgina rękę.

• Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka rozciąga się między kością ramieniową i kośćmi nadgarstka. Zgina staw promieniowo-nadgarstkowy.

• Mięsień zginacz powierzchniowy palców zgina staw łokciowy, staw promieniowo-nadgarskowy, staw śródręczno-paliczkowy i stawy międzypaliczkowe bliższe.

• Mięsień zginacz głęboki palców zgina staw promieniowo-nadgarstkowy, staw śródręczno-paliczkowy i stawy międzypaliczkowe, ponadto zapewnia odwodzenie ręki.

• Mięsień zginacz długi kciuka leży w warstwie głębokiej mięśni przedramienia. Ciągnie się od kości promieniowej do podstawy paliczka dalszego kciuka. Zgina staw międzypaliczkowy kciuka.

• Mięsień ramienno-promieniowy leży bocznie na przedramieniu. Rozciąga się od kości ramiennej do wyrostka rylcowatego kości promieniowej. Zgina staw łokciowy, odwraca i nawraca przedramię.

• Mięsień prostownik promieniowy długi i krótki nadgarstka - prostują rękę, zginają staw łokciowy.

• Mięsień odwracacz przedramienia odwraca przedramię.

• Mięsień prostownik palców prostuje i odwodzi palce.

• Mięsień prostownik palca małego leży w tylnej części przedramienia. Rozciąga się od nadkłykcia bocznego kości ramieniowej do palca małego.

• Miesień prostownik łokciowy nadgarstka prostuje i przywodzi rękę.

• Mięsień odwodziciel długi kciuka i mięsień prostownik krótki kciuka odwodzą kciuk i rękę. Prostują kciuk w stawie śródręczno-paliczkowym.

• Mięsień prostownik długi kciuka przywodzi i prostuje kciuk.

• Mięsień prostownik palca wskazującego prostuje i przywodzi (do palca środkowego) palec wskazujący.

• Mięśnie ręki obejmują mięśnie kłębu, kłębiku i mięśnie środkowe dłoni. Należą tutaj przywodziciele, odwodziciele, przeciwstawiacze i zginacze palców.

Mięśnie brzucha są tłocznią jamy brzusznej. Zapewniają defekację, oddawanie moczu i poród. Uczestniczą w ruchach tułowia, utrzymują postawę ciała, stanowią mięśnie wydechowe.

Mięśnie grzbietowe umożliwiają ruchy obręczy kończyny górnej, tułowia i utrzymanie postawy ciała. Biorą udział w oddychaniu.

Mięśnie szyi umożliwiają ruchy głowy i szyi. Uczestniczą w wydawaniu głosu oraz w oddychaniu i pobieraniu pokarmu.

Mięśnie mimiczne zapewniają mimikę twarzy, pobieranie pokarmu, regulowanie wielkości otworu jamy ustnej i oczodołów.

Mięśnie klatki piersiowej uczestniczą w oddychaniu, w ruchach tułowia i obręczy kończyny górnej oraz w utrzymaniu postawy ciała.

16

9

---