Transport - działalność człowieka, której celem jest pokonywanie przestrzeni.
W znaczeniu funkcjonalnym, transport jest to działalność mająca na celu przemieszczanie ładunku i osób (zmiana ich miejsca w przestrzeni)
W znaczeniu ekonomicznym, transport to odpłatne świadczenie usług polegających na przemieszczeniu ładunku i osób oraz usług pomocniczych bezpośrednio z nim związanych.
Z odpłatnego charakteru usług transportowych wynikają:
Ţ Konieczność organizacyjnego wyodrębnienia podmiotów świadczących ta usługę
Ţ Konieczność technicznego wyodrębnienia tej działalności
Ţ Konieczność ekonomicznego wyodrębnienia tej działalności
Cechy produkcji transportowej:
I. Produkt działalności transportu i łączności stanowi usługę i nie ma samoistnego bytu rzeczowego. Skutkiem tego jest jednoczesność produkcji i konsumpcji, usług transportu i łączności. Usługa zostaje od razu skonsumowana w chwili jej wyprodukowania.
II. Przedmiot przewozu (ładunki i pasażerowie)
III. Wszystko jest w ruchu (siła robocza, urządzania). Produkcja ma charakter przestrzenny.
Produkcja transferowa - ma charakter cykliczny. Odbywa się powtarzającymi się falami - proces transportowy.
Proces transportowy - jest to stanowiący jedna całość ciąg czynności transportowych koniecznych do przemieszczania ładunków i osób.
Czynności transportowe:
1) Zapewnienie i utrzymanie drogi , po której porusza się środek transportu
2) Związane z utrzymaniem gotowości technicznej środków transportu
3) Zapewnienie przemieszczenia, bezpieczny i sprawny ruch środków transportu
4) Poprzedzające przemieszczenie - czynności początkowe. Następujące po przemieszczeniu - czynności końcowe (roboty ładunkowe, manewry środków transportu, czynności związane ze składowaniem ... )
5) Zorganizowanie transportu (czynności spedycyjne)
Gospodarcze funkcje transportu:
Pełni rolę usługową i samodzielną:
a) Funkcje gospodarcze - przyspiesza wzrost gospodarczy
b) Jest niezbędnym elementem umożliwiającym kooperację przemysłu
c) Jest nieodzownym warunkiem istnienia rynku towarowego i całej gospodarki rynkowej
d) Jest ważnym czynnikiem zacieśnienia więzi (politycznych kulturowych, naukowych)
e) Jest ważnym czynnikiem w rozwoju ruchu turystycznego
f) Pełni role w dziedzinie obronności kraju
Podział transportu:
Ţ W przekroju pionowym(gałęzie transportu)
Ţ W przekroju poziomym (rodzaje transportu)
Kryteria podziału na gałęzie:
1) Środowisko, w którym odbywa się ruch środka transportu:
I. Transport lądowy (drogowy - samochodowy, kolejowy)
II. Transport wodny (morski, wodny śródlądowy)
III. Transport powietrzny
IV. Transport przesyłowy (rurociągowy, przewodowy, taśmo - rurociągowy)
Podział na rodzaje:
I. Kryterium przedmiotu przewozu
ü Towarowy
ü Pasażerski
II. Kryterium zasięgu działalności
ü Wewnątrzosiedlowy
ü Międzyosiedlowy - (krajowy) wewnątrz regionalny, międzyregionalny), międzynarodowy (kontynentalny, międzykontynentalny)
III. Odległości przewozu
ü Bliskiego przewozu
ü Średniego przewozu
ü Dalekiego przewozu
IV. Sposób zorganizowania transportu
ü Regularny (z góry ustalony i podanie go do publicznej wiadomości rozkładu jazdy)
ü Nieregularny, okolicznościowy, trampowy - w transporcie wodnym, charter - w transporcie lotniczym)
V. Ciągłość procesu transportowego
ü Bezpośredni ( jeden środek transportu, jeden przewoźnik, dom - dom)
ü Kombinowany (różne gałęzie transportu - intermodalny, multimodalny)
VI. Sposobu przewozu
ü Całopojazdowy (ten sam ładunek w jednym środku transportu)
ü Zbiorowy (różne ładunki, różni nadawcy i odbiorcy)
VII. Formy własności środka transportu
ü Państwowy
ü Spółdzielczy
ü Firmowy
ü Prywatny
VIII. dostępność do użytkowania
ü Publiczny - świadczy on usługę transportowa każdemu kto za to zapłaci
ü Branżowy - węższe grono klientów - górnictwo, hutnictwo
ü Własny - nieodpłatnie przewozimy ładunki, osoby własnymi środkami firmy transportowej
Wszystkie gałęzie na obszarze państwa tworzą system transportowy.
System transportowy - całokształt powiązań istniejących pomiędzy wszystkimi gałęziami transportu pracującymi na pewnym obszarze z jednej strony, a innymi działaniami i gałęziami gospodarki narodowej z drugiej strony.
2 strefy zastosowania:
1. zastosowanie wyłączone - żadna inna gałąź nie może świadczyć usług substytucyjnych np. transport morski, przewozy międzykontynentalne ładunków masowych
2. zastosowanie substytucyjne - istnieją możliwości wybrania jednej gałęzi spośród kilku
20.10.2005
Urządzenia transportowe:
- kontener
- paleta transportowa
Kontener:
Nastąpił podział nośnego pomieszczenia transportowego na:
s część, która mieści lub na której umieszcza się właściwe pomieszczenia ładowne
s ruchome, pomieszczenia ładowne, które można umieszczać na lub w rożnych środkach transportu
Jest to urządzenie transportowe o charakterze trwałym, a więc dostatecznie wytrzymałym nadające się do wielokrotnego użytku, przeznaczone do ułatwienia przewozu jednym lub wieloma środkami transportu bez konieczności przeładunku.
Wyposażona jest w urządzenie pozwalające na manipulowanie nim zwłaszcza przy przeładunku. Nadaje się do łatwego napełniania i opróżnienia o pojemności co najmniej 1 m3
Miary wielkości kontenera:
1. wymiary podajemy w metrach lub w stopach
2. ładowność w tonach
3. pojemność ładunkowa w m3 lub stopach dm3
Klasyfikacja:
- kontenery uniwersalne
- kontenery specjalistyczne (np. ogrzewane lub chłodnie)
Najbardziej powszechnie stosowane kontenery to 20 lub 40 stopowe.
Konteneryzacja ładunku jest dzisiaj na porządku dziennym (Międzynarodowa Organizacja Standaryzacyjna ISO wprowadziła standaryzację. Kontener stanowi zabezpieczenia dla ładunku ale mimo wszystko ładunki są narażone na rożnego rodzaju zagrożenia (klimatyczne, mechaniczne)
W przewozach kontenerowych stosujemy jednorazowe opakowania, które powinny zabezpieczyć towar przed narażeniami mechanicznymi i klimatycznymi wewnątrz kontenera.
Opakowania te powinny być lekkie i dostatecznie wytrzymałe, odpowiednie kształty i rozmiar ładunku.
Opakowania powinny być suche, powinny umożliwiać łatwe napełnienie i opróżnianie kontenera i mieć estetyczny wygląd. Powszechnie używanymi opakowaniami są kratownice.
Zasady odpowiedniego rozmieszczania ładunku w kontenerze:
Generalnie powinny one optymalnie wykorzystywać przestrzeń komputera i zabezpieczać przed uszkodzeniami towarów i kontenerów:
· ładunek w kontenerze powinien być unieruchomiony np. za pomocą klei, sznurków, dętek opon.
· Powinno się spiętrzać ładunek w kontenerze na jedną wysokość
· Te ładunki, które maja być pierwsze wyładowane musza być ułożone bliżej drzwi
· Musi być zachowane minimum przestrzeni - nie mogą przylegać do siebie
Paleta ładunkowa - jest płaską platforma na wspornikach, które wraz z ładunkiem tworzy jedna jednostkę ładunkową. Platforma ta może mieć boczne ścianki zabezpieczające ładunek. Celem jej jest ułatwienie przewozu, ułatwienie manipulowania ładunkiem.
Infrastruktura transportowa:
Siec transportowa, z której korzystają w swoim ruchu i postoju środki transportu, stanowi infrastrukturę transportu. Ta siec transportu składa się z nimi transport i punktów transportu. Odpowiednio więc możemy podzielić infrastrukturę transportową na:
- infrastrukturę liniową
- infrastrukturę punktową
Infrastruktura tworzy wszystkie drogi, po których mogą poruszać się środki transportu.
Drogi lądowe dzielą się na:
ü drogi szynowe
- szeroko torowe
- normalne (szerokość toru 1335 mm - Ukraina, Korea, Białoruś, Portugalia, Finlandia)
- wąsko torowe (szerokość toru wynosi 1000 mm)
ü drogi kołowe
- trzyszynowe np. Gubałówka
- jednoszynowe np. Japonia
Szeroki tor w Polsce przy wschodniej granicy, obecnie wykorzystywany do przewozu ładunków (koło Sławkowa)
Linie normalno - torowe dzielimy:
¨ magistrale *
¨ linie pierwszorzędne *
¨ linie drugorzędne *
¨ linie znaczenia miejscowego
* tworzą układ podstawowy
Transport drogowy:
drogi kołowe (mamy 5 klas dróg)
· autostrady (droga szybkiego ruchu)
· magistrale (droga szybkiego ruchu)
· I klasa dróg
· II klasa dróg
· III klasa dróg
· IV klasa dróg
· V klasa dróg - grogi lokalne
Sztuczne drogi - rurociągi, światłowody.
Najwięcej rurociągów jest w Stanach Zjednoczonych - ponad 300 tys. kilometrów.
Transport morski:
- kanał Sueski
- kanał Panamski
- kanał Kilociński
Żegluga śródlądowa:
1. naturalne drogi (rzeki, jeziora)
2. sztuczne drogi (kanały, zbiorniki)
Drogi wodne w żegludze musza być żeglowne lub co najmniej spławne.
Na jakość drogi wodnej składa się wiele elementów:
ü głębokość
ü szerokość
ü wymiany śluz komorowych
ü wysokość mostów nad poziomem rzeki
W Polsce - 2 główne rzeki: Wisła i Odra.
Wisła do żeglugi nadaje się od Bydgoszczy.
Z transportowego punktu widzenia ważniejszą role będzie odgrywała Odra. Jest rzeka graniczną. Pływa po niej tabor słowacki. Odra w okolicach Szczecina połączona jest z niemieckimi rzekami: ze Szprewą i Hawerą.
Transport powietrzny:
Samoloty musza korzystać z wyznaczonych korytarzy powietrznych, w których są tam odpowiednio rozmieszczane.
Rozmieszczenie korytarzy:
Ţ podłużne (w jednym korytarzu jeden za drugim)
Ţ równoległa (w dwóch rożnych korytarzach obok siebie)
Ţ pionowe (w różnych korytarzach w różnych wysokościach)
Wskaźniki infrastruktury liniowej:
1) jakość drogi (parametry techniczne drogi)
2) przepustowość drogi (mierzy się liczbą środków transportu, które przebywają w obu kierunkach w ciągu określonego czasu)
3) wydłużenie drogi
4) bezpośredniość drogi lub bezpośrednie połączenia (to przewóz towarów bez konieczności przeładunku)
W transporcie międzynarodowym bezpośredniość to przewóz bez konieczności tranzytu.
Na infrastrukturę punktową - składa się zbiór punktów tranzytowych.
Punkt tranzytowy - to miejsce na linii tranzytowej - najczęściej odpowiednio wyposażone, w którym może rozpoczynać się lub kończyć przemieszczanie przedmiotu przewozu (początkowe i końcowe punkty transportu albo miejsce, w którym ładunek lub ... maga zmieniać środek transportu - pośrednie punkty tranzytowe)
Punkt węzłowy - to punkt, w którym zbiegają się linie transportowe z co najmniej trzech kierunków
Punkt bramowy - przez ten punkt, jak przez bramę przechodzą określone transporty z różnych stron.
Każdy punkt transportowy na zasadniczo dwa zadania:
1) obsługa środków transportu
2) obsługa przedmiotu przewozu
w transporcie kolejowym takimi punktami są stacje kolejowe.
W transporcie samochodowym punktami transportowymi są każde miejsca, do którego droga dociera.
Transport morski (wodny):
Zaplecze portu: to obszar, z którego ciążą ku niemu ładunki. Może się zdążyć, że to zaplecze jest sporne, czyli ładunki mogą korzystać z innych portów. Takim spornym zapleczem jest terytorium Czech i Słowacji.
Porty - można podzielić na:
· porty specjalistyczne - cechują się specjalizacją przeładunku
· porty uniwersalne np. w Gdańsku
Miernik produkcji portów:
Obrót portowy, który jest wyrażony z tanach przeładunku.
Liczba przyjmowanych statków przez port.
Liczba regularnych linii żaglowych przechodzących przez dany port.
Obszar portu dzieli się na 2 części:
- część wodna, czyli akwarium (kanały portowe)
- cześć lądowa, czyli terytorium (nadbrzeża portowe w porcie spełniają w podstawowe funkcje punktu transportowego, obsługa środka transportu oraz ładunku).
27.10.2005
Roboty na statkach:
a) ształeska - rozmieszczanie ładunków drobnicowych w ładowni statku, prawidłowe ształowanie powinno zapewnić:
q optymalne wykorzystanie pojemności ładowni
q odpowiednią kolejność wyładunku
q bezpieczeństwo ładunku i całego statku (wentylacja, unieruchomienie, ... )
b) trymerska - rozmieszczenie ładunków sypkich przewożonych luzem, a przy wyładowaniu trymerska oznacza całkowite wyjęcie ładunku z trudno dostępnych miejsc ładowni.
Główne tendencje rozwojowe portów morskich:
q pogłębianie akwenów portowych, w celu przyjmowania coraz większych statków
q przesuwanie się lokalizacji basenów portowych z stronę morza
q specjalizacja, tworzenie baz specjalistycznych przeładunkowo - składowej
Transport lotniczy
Budynki:
I. terminale
q pasażerskie
q cargo
II. hangary
III. wieże, czyli ośrodki kierowania ruchem lotniczym
Mimo, że Balice są bardzo nowoczesne, nie spełniają wszystkich standardów unijnych. Ta gałąź jest jednak najbliżej UE.
Pasy startowe, czyli pole wylotów.
Przestrzeń powietrzna obejmuje korytarze biegnące z pasów startowych + przestrzeń okalająca pole wzlotów w pewnym promieniu. W tej przestrzeni nic nie powinno się znajdować.
Przedmiot transportu:
Ţ ładunki
Ţ pasażerowie
Ładunki:
Ładunki można podzielić według następujących kryteriów:
a) ze względu na stan skupienia:
s suche, stałe
s ciekłe, płynne (tylko ładunki płynne przewożone bez opakowania, przewożone w zbiornikach lub specjalnych pojazdach), natomiast ciekłe w opakowaniach (beczki, butelki) traktowane są jako płynne w stanie skupienia.
b) Masowe i drobnica
s Masowe (ładunek przewożony luzem, bez opakowania, nie policzymy ile jest sztuk, możemy zważyć)
s Drobnica (pojedyncze sztuki, które można policzyć, opakowanie nie odgrywa roli)
Ten sam ładunek może być traktowany, jako masowy lub jako drobnicowy, zależy to od tego czy jest przewożony w opakowaniach czy bez (np. cement w workach lub luzem)
Ładunki drobnicowe są zwykle bardziej wartościowe i maja mniejsza podatność transportową. Natomiast ładunki masowe przewozi się i przeładowuje łatwiej, szybciej i taniej.
Ładunki drobnicowe można podzielić na:
- opakowane
- nie opakowane
Opakowanie ułatwia przewóz, zabezpiecza, może pełnić role reklamową (promocyjną), powinno również ono uwzględniać specyficzne warunki klimatyczne i obyczaje miejscowe, powinno być odpowiednio oznakowane i ocechowane (ułatwia to identyfikację towaru, ładunku; na ocechowanie składa się nazwa, numer itp.)
Z kilku sztuk ładunku można utworzyć zbiorczą jednostkę ładunkową, na kilka sposobów:
¨ umieszczamy ładunki w kontenerze - „konteneryzacja”
¨ umieszczamy na palecie ładunkowej - „paletyzacja”
¨ „pakietyzacja” (np. pudełko a paczka zapałek)
¨ „stropowanie” (związanie sztuk ładunku)
c) ze względu na wartość:
Ţ mało
Ţ średnio
Ţ wysoko (szczególnie cenne - złoto, dzieła sztuki)
d) ze względu na podatność transportowi:
Chodzi o stopień odporności ładunku na warunki i skutki transportu.
Wyróżniamy ładunki:
· o mniejszej podatności transportowej
· o większej podatności transportowej
tabor specjalistyczny - niweluje mniejsza podatność transportową ładunku (np. chłodniczy) zapewniając bezpieczeństwo transportu.
e) Mierniki wielkości przedmiotu przewozu.
Zasadniczym miernikiem będzie masa przewożonych ładunków (wyrażona w tonach).
Inne mierniki:
§ Sztuki ładunku (np. samochody, żywe zwierzęta)
§ Buszle lub galony (np. przy transporcie zboża)
§ Objętość ładunku
f) Czas transportu
Można go rozpatrywać w aspekcie:
¨ Firmy przewozowej, przewoźnika będzie interesować czas cyklu przewozu produktu
¨ Użytkownika transportu, będzie go interesował czas dostawy
¨ Wzajemnych stosunków i relacji między przewoźnikiem, a użytkownikiem, w grę będą wchodziły terminy, które mogą wynikać z umowy, a przewóz lub terminy zapisane w przepisach prawnych lub regulaminach.
Aspekt przewoźnika ( w transporcie kolejowym)
Ţ Czas cyklu wagonu towarowego (obrót wagonu). Jest to czas mierzony w dobach od momentu podstawienia wagonu pod załadunek do momentu ponownego podstawienia wagonu pod kolejny załadunek. Mieści się w tym: czas ruchu wagonu z ładunkiem, czas postoju, czas manewrowania wagonem, czas innych postojów, czas przebiegu próżnego wagonu (pod następny załadunek)
Ţ Rejs w żegludze morskiej regulowany i nieregulowany (trampowej i liniowej). Czas rejsu składa się z czasu pływania po morzu i czasu pobytu w portach.
Czas ruchu środka transportu zależy od jego szybkości i odległości. Nie interesuje nas techniczna szybkość, ale szybkość eksploatacyjna, która uwzględnia warunki na trasie. Może nas tez interesować szybkość handlowa uwzględniająca czas wszystkich postojów w punktach handlowych.
Czas/ termin dostawy
Data a nawet godzina, w której użytkownik ma mieć w posiadaniu towar/ładunek w dogodnym dla niego miejscu.
Czas liczymy od momentu pierwszej czynności związanej z załadunkiem na pierwszy transport do momentu zakończenia ostatniej czynności - wyładunku ładunku u odbiorcy. Jest to czas przemieszczania podstawowym lub kilkoma środkami transportu, załadunek/wyładunek, czas postojów (np. w porcie)
Do czasu dostawy generalnie nie zaliczamy czasu wyczekiwania ładunku na środek transportu, ładunek znajduje się w składach transportowych (mogą być zamknięte => magazyny; otwarte => place składowe)
Składy dzielimy tez ze względu na cel:
ü Manipulacyjne (ładunek oczekuje długo, podział ładunku, naprawa opakowań itp.)
ü Krótki pobyt ładunku
Oraz ze względu na typ ładunku.
Składowanie ładunku w cyklu transportowym jest złem koniecznym, gdyż wydłuża zawsze czas dostawy. Nie zawsze można pominąć składowanie.
Relacje między przewoźnikiem a użytkownikiem
I. W transporcie kolejowym mamy regulaminy, wynika z nich, że przewoźnik zobowiązany jest do dotrzymania terminu przewozu ładunku (za niedotrzymanie terminu kolej płaci odszkodowanie, nie większe niż 50%, większe tylko na drodze sadowej, gdzie trzeba udowodnić wysokość poniesionej straty.
II. W transporcie samochodowym przewoźnik odpowiada za szkodę wynikłą z opóźnienia, chyba że nie mógł jej zapobiec pomimo poczynienia należytych starań.
3.11.2005
Prawo transportowe
Transport klasyczny, a transport kombinowany (multimodalne, międzygałęziowe)
Różnica polega na tym, że proces transportowy w transporcie kombinowanym traktowany jest jako zintegrowana całość zarówno ze strony wykonawców jak i klientów. Przewoźnicy oddalają się od tradycyjnego modelu przewoźnika, która ograniczała się do jednej gałęzi transportu. Klient chce mieć obecnie kontakt tylko z jednym wykonawcą i jednym organizatorem przewozu jego ładunku.
Transport multimodalny - określenie raczej europejskie.
Konwencja definiuje transport multimodalny jako przewóz towarów przy użyciu minimów dwóch środków transportu ... z miejsca położonego w jednym kraju, gdzie towar przejął od opiekę operator transportu multimodalnego.
Warunkiem zaistnienia transportu intermodalnego jest konieczność zjednostkowania ładunku, oznacza to, że towar polega manipulacjom przeładunkowym wraz z całą jednostką.
1) płaszczyzna techniczna, technologiczna (przystosowanie środków transportu do obsługi zunifikowanej jednostki ładunkowej)
2) płaszczyzna organizacyjna (mamy do czynienia z jednym operatorem, który obejmuje opiekę nad całym procesem transportowym)
3) płaszczyzna dokumentacyjna ( mamy jeden dokument na całą trasę dostawy)
4) płaszczyzna cenowa ( jedna stawka obejmująca cały proces dostawy)
5) płaszczyzna prawna (jednolity system regulacji przewozów i ... )
Jeśli nastąpi spełnienie wszystkich tych pięciu wymogów możemy mówić o transporcie multimodalnym.
Rodzaje przewozów intermodalnych (multimodalnych):
· przewozy kontenerowe
· szynowo - drogowe (szyna - droga)
W tym 3 podstawowe techniki:
Ř przewóz wagonami: samochodów ciężarowych, samochodów ciężarowych z przyczepami (pociągi drogowe), a także przewóz wagonami ciągników z naczepami
Ř przewóz wagonami
Ř przewóz wagonami samych pojemników wymiennych
· przewozy lądowo - promowe
Integracja techniczno - technologiczna:
- występują urządzenia specjalistyczne (kontenery - poddane standaryzacji ISO, pojemniki wymienne - Europejski komitet do spraw normalizacji)
Integracja organizacyjna:
- przewozy inter/multimodalne odbywają się na podstawie jednej umowy o przewóz, czyli potrzebny będzie 1 podmiot zarządzający całym procesem przewozowym - będzie nim operator operator przewozów inter/multimodalnych to osoba, która we własnym imieniu zajmuje się organizacją, zarządzaniem oraz realizowaniem kompleksowych procesów transportów. Wystawia tez dokument bezpośrednio na cały przewóz , ponosi także całkowita odpowiedzialność za ładunek od momentu kiedy przyjmuje go pod opiekę, aż do chwili wydania uprawnionej osobie. Najczęściej występują w tej roli: przewoźnicy ( w transporcie morskim armatorzy) i spedytorzy.
Nowy typ dokumentu przewozowego, który obejmuje cała trasę procesu transportowego. Załadowca dostaje jeden dokument już po załadowaniu towaru do kontenera.
Międzynarodowa Izba Handlowa z siedzibą z Paryżu.
Transport lotniczy
Użytkownik może żądać pełnego pokrycia szkody, która poniósł w skutek opóźnienia terminu dostawy, na podstawie kodeksu cywilnego, ale musi udowodnić fakt poniesienia szkody, wysokość szkody oraz wykazać związek przyczynowy między opóźnieniem, a szkodą. Użytkownik transportu powinien dołożyć wszelkich starań by nie dopuszczać do opóźnienia cyklu transportu.
Polityka transportowa w stosunku do ładunków wyraża się w sposób bezpośredni.
Spedycja międzynarodowa
Definicje są różne, bo różnorodny może być zakres działania spedytora. Część definicji akcentuje bardziej podmiotową stronę (czyli kto się tym zajmuje i na ... )
Spedycja z ekonomicznego punktu widzenia polega na zorganizowania przemieszczenia ładunków przy wykorzystaniu właściwie dobranych środków i odpowiedniego sposobu transportu, polega na przesłaniu ładunków od dostawcy do odbiorcy. Usługa spedycyjna nie obejmuje samego przewozu, czyli fizycznego przemieszczenia ładunku. Spedytor nie jest przewoźnikiem, ale pośrednikiem pomiędzy klientem, który ma towary do przetransportowania, a osobą która przewozi (armator w transporcie morskim, w transporcie lotniczym - towarzystwo lotnicze, transport kolejowy). Sama usługa spedycyjna obejmuje wszystko to co jest potrzebne do bezpiecznego, terminowego i ekonomicznego przewozu ładunku.
Podejmujący się usługo spedycyjnej może się w każdym stopniu, w różny sposób angażować w realizację poszczególnych czynności.
Aspekt ekologiczny - polega na zorganizowaniu przemieszczenia ładunków przy wykorzystaniu właściwie dobranych środków o odpowiedniego sposobu transportu.
Podział czynności spedycyjnej:
· wykonane bezpośrednio podejmujący się świadczenia usługi spedycyjnej
· tylko organizacja czynności spedycyjnych przez zlecenie ich jednostkom usługowym
Każdy kto wykonuje czynności spedycyjne wykonuje usługi spedycyjne.
Mówi się, że spedytor wykonuje czynności we własnym imieniu, ale na obcy rachunek. Przy spedycji własnej działa na własny rachunek, wówczas kiedy firma oferuje swoim zleceniodawcom usługi ... .
W krajach anglosaskich spedytorzy maja status agenta i występują wówczas w cudzym imieniu i na cudzy rachunek (USA, Wielka Brytania)
Racja ekonomiczna istnienia spedytora:
ü spedytor jest rzecznikiem interesu ładunku, czyli powinno to znaleźć odzwierciedlenie w dążeniu do minimalizacji całości kosztu procesu transportowego i powinien dostarczać informacji przydatnych w kształtowaniu bieżących zasad polityki państwa, ma możliwość promocyjnego oddziaływania na rozwój kontaktów handlowych swoich zleceniodawców.
ü Funkcje:
q transportowo - doradcza (współdziała z eksportem lub importem jeszcze w fazie poprzedzającej zawarcie kontraktu, udziela informacji, sugestii, które będą potem wykorzystane w trakcie negocjacji handlowych)
q transportowa - dokumentacyjna (spedytor sporządza, podpisuje i sprawdza, dokonuje wystawienia dokumentów niezbędnych do realizacji procesu transportowego)
q transportowo - organizacyjna
q transportowo - wykonawcza (tę funkcję spedytor spełnia gdy sam bezpośrednio zajmuje się wykonaniem usług transportowych: przewozu, przeładunku... - wszystkich czynności fizycznych)
q transportowa - bankowa (kiedy w imieniu zleceniodawcy spedytor wykłada określone sumy pieniężne na pokrycie należności obciążających ładunek z tytułu różnych usług)
II. DZIAŁALNOŚĆ HANDLOWO - TRANSPORTOWA



HANDLOWA TRANSPORTOWA




USŁUGI USŁUGI
SPEDYCYJNE TRANSPORTOWE

Firmy handlowo - spedycyjne zaczęły powstawać z połowie XIX w. Np. DANSAS, w 1840 roku w Bazylei. To zadecydowało o wybudowaniu linii kolejowej Bazylea - Strassbourg w 1841 r. (ta firma, dziś już koncern międzynarodowy, nadal działa).
Cechy charakterystyczne dla usługi spedycyjnej:
q model firm spedycyjnych w relacji: dan - dan (?), wpłynął na to rozwój transportu samochodowego.
Spedycja międzynarodowa w Polsce:
Powstanie w 1858 roku, pierwsza firma spedycyjna powstała w Poznaniu, pod zaborem, „C. Hartwig”, oddziały w kraju i za granicą. Własny tabor transportowy, magazyny w okresie międzywojennym. Była to jedna z większych firm europejskich. W 1938 roku w Gdyni działało około 30 firm spedycyjnych „C. Hartwig” w okresie międzywojennym. 95% firmy należało do banku polskiego. Po II wojnie światowej firma ta dała podstawy do kształtowania całego modelu spedycji w Szczecinie, Gdańsku, Gdyni, Warszawie i Katowicach. Firmy te działały jako spółki akcyjne do 1969 r. Od 1 stycznia 1970 upaństwowiono Hartwigi i powstały z nich Przedsiębiorstwa Spedycji Międzynarodowej, „C. Hartwig” dostał monopol na spedycje zagraniczną. „C. Hartwig” Warszawa specjalizuje się w transporcie lotniczym, Katowice - kolejowym i kontakty ze wschodem, pozostałe miasta - transport morski, specjalizacja np. według kontynentów. Potem znowu zmuszono Hartwigi aby stały się spółkami akcyjnymi. Teraz nie mam już Haztwig z Gdańsku ponieważ z powodu wymogów UE został połączony z Hartwigiem z Gdyni.
Rozwój spedycji
Mamy 3 kategorie firm:
Ř typu operatorskiego - dążą do kompleksowego organizowania procesu transportowego w cyklu dom - dom + synchronizacja poszczególnych ogniw. Odpowiadają za ładunek na całej trasie, działają w swoim imieniu, na własny koszt i odpowiedzialność
Ř spedycyjne - związane z określoną gałęzią transportu, działają na rachunek zleceniodawcy i często w jego imieniu. Uchylają się od odpowiedzialności za ładunek kiedy go oddają innemu przewoźnikowi lub firmie spedycyjnej
Ř typu konsultacyjno - doradczego - odpłatni doradcy firm handlowych, nie wykonują usług, ale zlecają je innym firmom. Z ich usług korzystają przeważnie duże firmy handlowe.
Model spedycji międzynarodowej:
Firmy o zróżnicowanej wielkości i zróżnicowanym zakresie działań, od małych jednostek, poprzez średnie firmy zatrudniające ok. 100 pracowników, aż po wielkie firmy oparte na kapitale międzynarodowym.
Niemcy - 3 tys. firm spedycyjnych, większość małych firm
Francja - 2 tys. firm
Wielka Brytania - 500 firm
FIATA
Skupia zrzeszenia spedytorów, powstała w Wiedniu w 1926 roku, liczy 50 krajowych związków spedytorskich - członkowie zwyczajni (kilka tysięcy firm), członkowie stowarzyszonych z ponad 100 krajów.
Najwyższym organem władzy jest kongres (2 lata) po 4 przedstawicieli członków zwyczajnych, organem wykonawczym jest komitet wykonawczy, kieruje nią zarząd zbierany 2 razy do roku.
Działalność: reguluje wzajemne stosunki pomiędzy spedytorami, przewoźnikami, opracowuje i upowszechnia dokumenty stosowane w transporcie spedycyjnym.
Prowadzi pracę nad ujednoliceniem przepisów prawnych, które regulują prawa, obowiązki, odpowiedzialność stron umowy spedycyjnej.
Upowszechniła ubezpieczenia spedytorskie - spedytor ubezpiecza ładunek (od złego wyboru środka transportu do złego zaadresowania). Jest to ubezpieczenie dodatkowe nie maja związku z ubezpieczeniem ładunku od ryzyka związanego z przewozem. Ma status obserwatora przy Radzie Gospodarczo - Społecznej
17.11.2005
Międzynarodowa współpraca w transporcie
Współpraca w ramach wielostronnych porozumień
- konwencje
1. Porozumienie międzynarodowe w dziedzinie transportu pochodzi z XV w. p.n.e. (Faraon + król Babilonu)
Transport kolejowy:
v Międzynarodowa Konwencja o Przewozie Kolejami CIM zawarta z XIX w. w Berlinie - tworzy zespół norm międzynarodowego prawa kolejowego, reguluje prawa i obowiązki kolei i klienta oraz wprowadza jednolity wzór listu przewozowego - -> przepisy ujednolicone w Umowie Międzynarodowego Przewozu Towarów Kolejami - COTIF
v Umowa o międzynarodowej komunikacji kolejowej SMGS
v AGC - umowa europejska o głównych międzynarodowych liniach kolejowych
v Umowa międzynarodowa o wzajemnym wykorzystaniu wagonów kolejowych podpisana z Warszawie - RIV
Transport drogowy:
v Konwencja celna dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR, w oparciu o tę konwencje pojazdy przewozowe ładunku są zwolnione z odprawy celnej w punktach granicznych pod następującymi warunkami
o Przejazd musi się odbywać tylko przez określona lub zaakceptowana przez władze drogą
o Pojazd musi mieć świadectwo jakości technicznej czyli atest
o Władze celne kraju wysyłki musza zaopatrzyć skrzynie samochodu w plomby celne, które są następnie sprawdzone na granicy (nie może dojść do obrotu w kraju, do którego nie jest przeznaczony). Odprawa celna z karnetem TIR na miejsce 2 razy - w kraju nadania i w kraju odbioru, karnet TIR upoważnia do jednej określonej jazdy.
v Konwencja o Międzynarodowych Przewozach Towarów (CMZ), genewska. Ujednolica ona warunki umowy o przewóz.
v Europejska umowa i międzynarodowych drogowych przewozach towarów niebezpiecznych ADR
Transport lotniczy
v (1) Konwencja Warszawska , 1929 r. wielokrotnie nowelizowana
v (2) Konwencja Chicagowska, 1942 lub 1944 r., wielokrotnie nowelizowana
Uzupełnienie:
ü 1 - przepisy specjalnego międzynarodowego porozumienia
ü 2 - protokoły o wolnościach lotniczych
ü 1 - normuje warunki międzynarodowych przewozów lotniczych, precyzuje pojęcie przewoźnika międzynarodowego i określa zakres jego działalności
ü 2 - jeden protokół obejmuje dwie wolności podstawowe:
ü
1. Prawo wolności przelotu bez lądowania nad obcym krajem (przelot nieszkodliwy)
2. Prawo do lądowania na terenie obcego państwa ze względów technicznych
1 + 2 = wolności tranzytowe
3. Prawo lądowania i wyładunku na terenie obcego państwa pasażerów, poczty i ładunków zabranych z państwa rejestracji samolotu
4. Prawo załadowania i przewozu pasażerów, poczty i ładunków z jakiegokolwiek państwa do kraju rejestracjo samolotu
5. Prawo załadowania i rozładowania pasażerów, poczty i ładunku w przewozach miedzy wszystkimi krajami - uczestnikami tego porozumienia, a więc w sytuacjach kiedy ani kraj załadunku ani kraj rozładunku nie jest krajem macierzystym samolotu.
3 + 4 + 5 = wolności handlowe
Pierwszy protokół ( 2 pkt. tranzytowe) zostały zaakceptowane przez wszystkie kraje stowarzyszone w ICAO (lotnictwa cywilnego), 3 i 4 zaakceptowała tylko cześć państw, a 5 niewiele. Powstała zatem konieczność zawierania umów bilateralnych (jest ich około 100 w Europie). Kiedy państwo nie podpisało żądnego protokołu ani porozumienia dwustronnego, wtedy przelot nad terytorium tego państwa zawsze wymaga jego zezwolenia (wynika to z suwerenności)
Transport śródlądowy
v Kongres Wiedeński
v Kongres Westfalski
v Konwencja Rzeczna - precyzuje pojecie drogi wodnej o znaczeniu międzynarodowym
v Konwencja Brukselska
v Konwencja Hamburska - podpisana, ale nie obowiązuje, ale państwa stosują się do jej postanowień w zakresie transportu morskiego
Porozumienia międzygałęziowe
v Umowa Europejska o Ważniejszych Międzynarodowych Liniach Transportu Kombinowanego i Obiektach Towarzyszących AGTC
v ATP - Umowa o Międzynarodowych Przewozach Artykułów Spożywczych Ulegających Łatwemu Zepsuciu i Specjalnych Środkach Transportu Używanych do Takich Przewozów
Organizacje międzynarodowe
q Kryterium zakresu działania
Rozróżniamy:
- organizacje zajmujące się współpraca w jednej tylko gałęzi transportu
- organizacje zajmujące się współpraca w kilku lub wszystkich gałęziach transportu
q Kryterium charakteru członków organizacji:
- organizacje międzypaństwowe/narodowe
- organizacje pozanarodowe/nierządowe 9członkami będą osoby fizyczne, osoby
prawne lub ich zrzeszenia z co najmniej 3 państw
· Międzynarodowy Fundusz Walutowy
· Bank Światowy
· WTO
· UNDO
· UNCTAD
Transport kolejowy:
· Międzynarodowy Związek Kolejowy UIC
· Europejska Wspólnota Wagonów Towarowych EUROP
· Międzynarodowe Towarzystwo Kolejowe Transportów Chłodniczych i Izotermicznych INTERFRIGO
· Europejski Pul Paletowy EPP
Transport Drogowy:
· Międzynarodowy Związek Przewoźników Drogowych IRU (International Road Union).
Członkami są zrzeszenia krajowe przewoźników drogowych, w Polsce Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Drogowych w Polsce
Zadania organizacji:
- całokształt stosunków między przewoźnikami a klientami w obrocie międzynarodowym
- emituje karnety TIR, a krajowe zrzeszenia je rozprowadzają
· Międzynarodowa Federacja Drogowa
Członkami są krajowe zrzeszenia drogowe.
Zadania:
- budowa dróg
- utrzymanie dróg
- eksploatacja dróg
Transport Morski:
· Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO)
· Międzynarodowe Stowarzyszenie Portów Morskich (Gdańsk, Gdynia, Szczecin, Świnoujście)
· Konferencje Żeglugowe (kilka tysięcy, jest to pewna forma organizacyjna)
· Konsorcja żeglugowe (zrzeszają się przewoźnicy zajmujący się kontenerami)
· Joined Service (wspólna eksploatacja jednej linii)
Transport śródlądowy:
· Centralna Komisja Żeglugi na Renie (członkami są tylko państwa przez które przepływa Ren)
· Komisja Dunaju (skupia te kraje, przez Które przepływa Dunaj)
Transport lotniczy:
· ICAO - Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywilnego (z Polski - LOT)
· IATA - Zrzeszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego (status organizacji wyspecjalizowanej, należy do rodziny Narodów Zjednoczonych)
· Międzynarodowe Zrzeszenie Spedytorów FIATA (członkami są stowarzyszenie spedytorów z poszczególnych krajów)
Organizacje ogólne:
· Europejska Komisja Gospodarcza ONZ
W zamian, Której działa Komitet Transportu Wewnętrznego EKG ONZ (zajmuje się transportem kolejowym, drogowym, żegluga śródlądową)
· Europejska Konferencja Ministrów Transportu (Paryż).
Może występować jako organizacja UE (25) albo organizacja ONZ jeśli spotykają się ministrowie wszystkich krajów Europy (około 40). Japonia jest również członkiem stowarzyszenia, USA ma obserwatora.
· UE
Wszystkie główne organy UE zajmują się problematyką transportową. W ramach organów, są takie, które zajmują się transportem:
- w Radzie Unii jest Dyrekcja D.
- Komitet Stałych Przedstawicieli - Zarząd Gospodarczy i Społeczny, który zajmuje się transportem
- Komisja Europejska podzielona na dyrekcje generalne, Dyrekcja Centralna VII zajmuje się transportem, Komitet do spraw transportu
· Parlament Europejski - Komisja Parlamentarna
Komisja Polityki Regionalnej Zagospodarowania Przestrzennego i Transportu
- Komisja do spraw transportu
- Zarząd doradczy do spraw transportu
- Komitety Porozumiewawcze, które tworzą tak zwane lobby transportowe
24.11.2005
WPT - Wspólnotowa Polityka Transportowa
Polityka transportowa w UE
Wspólna polityka została zaakceptowana w traktacie rzymskim w 1957 roku.
Ta polityka ma na celu osiągniecie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej krajów UE
Zadania:
- ciągła zróżnicowana ekspansja
- większa stabilizacja
- szybszy wzrost stopy życiowej
- zacieśnienie stosunków między krajami
W traktacie włączono transport lotniczy morski uznając że integracja tych gałęzi nastąpi w przyszłości. Państwa zdawała sobie sprawę prowadzenia wspólnoty polityki transportowej. Wspólna polityka transportowa to także projekty , koncepcje rozwojowe

W działalność UE są trzy etapy WPT :
1. Lata początkowe 60, 6 państw , etap tworzenia unii celnej , eliminowanie praktyk dyskryminacyjnych w handlu
2. Lata 20, 9 państw, podjęta próba stworzenia unii ekonomicznej
3. Lata 80, 12 państw wspólnota koncentruje się na tworzeniu jednolitego rynku w różnych dziedzinach
W polityce transportowej ważne znaczenia miały zarówno cele i sposoby integracji w różnych okresach., Problemy transportowe się zmieniły.
Ad1. Lata 1958-72 w tych latach polityka transportowa realizowana była według programu zawartego w memorandum komisji z 1961roku.
Polityka wspólnotowa miała objąć:
- stopniową eliminację 2-stronnych kontyngentów w międzynarodowym transporcie drogowym- wprowadzenie marżowych cen dla wszystkich gałęzi transportu - jako kompromis między taryfami obligatoryjnymi a cenami rynkowymi
- harmonizacja stopnia interwencji państwa wszystkie stopnie w równym stopniu uregulowały stosunki finansowe . Proponowano ustalenie jednolitych standardów kosztów infrastruktury między jej użytkownikami.
Kolejne memorandum , komisarz ds. transportu Schaus , jego imieniem nazwano memorandum.
Wyznacza trzy cele WPT :
1. Usunięcie przeszkód transportowych stojących na drodze do realizacji wspólnego rynku transportowego
2. Swobodny obieg usług transportowych w obrębie wspólnoty
3. Ogólna organizacja systemu transportowego wspólnoty
Rada zaleca komisji sprecyzowanie zasad.
Program działania 1962 Komisji zakładał unifikacje rynków transportowych krajów wspólnoty w oparciu o zasady :
1. Zasada wolnej konkurencji
2. Zasada wolnego wyboru środka transportu przez użytkownika
3. Zasada równego traktowania środków transportu i użytkowników
4. Zasada finansowej i handlowej niezależności przedsiębiorstw transportowych
5. Zasada koordynacji inwestycji strukturalnej , żeby je zrealizować wspólnota musiała podjąć działania :
- zmodyfikowanie prawa dostępu do rynku transportowego
- ujednolicenie oraz uelastycznienie cen i taryf
- zharmonizowanie warunków konkurencji
- skoordynowanie przedsięwzięć inwestycyjnych w infrastrukturze transportowej
Zakładano że w zakresie dostępu do rynków do końca 1967 roku usunięta zostanie bariera dyskryminacji ze względu na narodowość , również miało być uchwalenie prawa umożliwiającego swobodne zakładanie firm transportowych na terenie państw wspólnotowych
Do końca 1969 roku przewidywano że 2-stronne kontyngenty mają zostać zastąpione wspólnymi zezwoleniami . W ramach tych zezwoleń przewoźnicy mieli zyskać prawo do wykonywania przewozów wewnątrz krajowych tzw. Kabotaż
Ujednolicenie warunków konkurencji miało polegać na :
1. Normalizacji wymiarów ciężarów środków transportu
2. Ujednolicenie przepisów bezpieczeństwa ruchu drogowego i wodnego
3. Ujednolicenie podatków i opłat
4. Przyjęcie jednolitych przepisów socjalnych
Koordynacja w infrastrukturze - Komisja sugerowała zwłaszcza zajęcie się transportem kolejowym parametrów technicznych w kolei zelektryzowanej. Standaryzacja dróg szybkiego ruchu, Ujednolicenie parametrów dróg wodnych. Opracowanie sieci dróg w istotnym znaczeniu dla wspólnoty
Wspólna koncepcja WPT
Trudności ze strony rządów poszczególnych krajów ze względów politycznych z powodu istotnych różnic tempo realizacji koncepcji spadło. Decyzja Rady która wywarła wpływ na WPT 1965 rok wprowadziła harmonizację niektórych zasad konkurencji pomiędzy 3 gałęziami transportu lądowego (kolejowy , drogowy , żegluga śródlądowa)
W sprawach socjalnych ujednolicono zasady obowiązujące w poszczególnych państwach w zakresie warunków pracy a zasad dotyczących spraw socjalnych w poszczególnych gałęziach transportu.
1965-66 Rada wydawała inne decyzje np.: zezwolenia na samochodowe przewozy ładunków między krajami wspólnoty
Decyzja Rady w zakresie konsultowania się w sprawach inwestycji w infrastrukturze transportowej ( Rada uregulowała konkurencję)
Ad 2. Lata 70 , dokument z 1973 roku pod nazwą „Rozwój Wspólnej Polityki Transportowej”
Opracowanie Komisji przyjęte w 73 roku. przez Radę , załączono do niego kolejny program działania. ... nowe elementy. Pojawia się ochrona środowiska naturalnego, zaakcentowano aspekty energetyczne , wspólny system energetyczny WPT , obejmuje według tego programu 2-gałęzie (transport morski i lotniczy który podlega traktatowi rzymskiemu)
Ad 3. Lata 80 Dokument Komisji pod nazwą „Ku wspólnej polityce transportowej , transport lądowy”
Opracowania Komisji postuluje, aby kraje wspólnoty przeszły od jednolitej polityki transportowej do wspólnej polityki w transporcie , istotna zmiana. Ten dokument został sprowokowany niejako przez Parlament Europejski.
Parlament zaskarżył Rade i Komisję za bezczynność i zaniedbanie odnośnie realizacji WPT uznano zarzuty na zasadne nakazano dalszą realizację. Komisja w ciągu 3 lat przygotowała tzw. „białą księgę” dotyczącą transportu w formie aneksu białej księgi dołączono 300 projektów prawnych w celu realizacji wspólnego rynku transportowego. W białej księdze sprecyzowano warunki WPT :
a) utworzenie wspólnego rynku transportowego wolnego od ograniczeń
b) usunięcie w okresie przejściowym zakłóceń konkurencji międzygałęziowej na jednoczącym się rynku.
Ad. A. Oznacza swobody wykonywania usług transportowych na obszarze wspólnoty przez firmy transportowe najbardziej prężne bez względu na ich wielkość za tym rynkiem opowiedziały się Dania Holandia i Anglia
Ad. B. Wymagano od państw wspólnoty zrównania narodowych norm technicznych zbliżenia przepisów prawnych administracyjnych za tą harmonizację jako warunek przejścia do wspólnego rynku transportowego opowiedziały się Francja i Włochy
Program działania - Rada przyjmuje w 1985 roku dokument o nazwie „Master Plan” ten dokument powstał po uwzględnieniu postulatów zawartych w białej księdze , po spotkaniu na szczycie w Mediolanie w 1985 roku obejmował :
1. stworzenie do końca 1992 roku wolnego rynku turystycznego bez ograniczeń ilościowych
2. postulował wyeliminowanie do końca okresu przejściowego zakłóceń konkurencji
WPT - każde państwo prowadzi własną narodową politykę transportową. Położenie geograficzne , kształt , czynniki geograficzne, historyczne i na ich tle ukształtowana infrastruktura , czynniki ekonomiczne i prawne - własne rozwiązania fiskalno -celno- prawne- organizacyjne - techniczne , czynniki i społeczne - problem mentalności świadomości narodowej
Różnice interesów narodowych w krajach :
- liberalizacja rynku transportowego
- inne role poszczególnych gałęzi transportu
- problem polityki regionalnej
- stosunek do ochrony środowiska naturalnego
Zagadnienia w celu realizacji wspólnej polityki transportowej
1.Zgodność celów narodowych z celami UE
2. Zasady użytkowania infrastruktury transportu
3. Warunki rynkowe stwarzane narodowym firmom
01.12.2005
Państwa UE można podzielić na wole liberalizmu i protekcjonalizmu.
Protekcjonizm na tle ochrony transportu jako ochrona transportu jako całości przed konkurencją za granica lub na tle ochrony poszczególnych gałęzi transportu np. kolejowego, morskiego, Niemcy, Francja (Protekcjonizm)
Stanowisko Francji wynika z obawy że przewoźnicy francuscy znajdą się w gorszej sytuacji niż inni przewoźnicy. W transporcie samochodowym francuskiego przewoźnika zagrażają Hiszpanie
Zwolennikiem liberalizacji rynków transportowych są mniejsze państwa : Dania , Grecja, Anglia, kraje Beneluxu
Za przykład polityki narodowej najbardziej zbieżne ze wspólną polityką transportową jest polityka Holendrów. Holendrzy powiązali port w Rotterdamie z innymi gałęziami transportu. W sprawach polityki mniejszej wagi polityka narodowa państw UE jest bardziej zbliżona. Łatwiej dochodzi do ujednolicenia pewnych spraw (bezpieczeństwo przewozu)
Zróżnicowanie państw UE można zauważyć w ochronie środowiska naturalnego czy techniczne normy środka transportu . Transport kolejowy najmniej szkodzi środowisku. Finansowanie infrastruktury transportowej - Konwencje międzynarodowe (TIR, Paletowa).Nastąpił postęp.
System celny krajów skandynawskich. Dwustronne porozumienie odnośnie ułatwień granicznych.
25 krajów ma dostęp do tej samej technologii transportu. Korzystają z technicznej infrastruktury. W porównaniu z przewozami wewnętrznymi następuje duży wzrost znaczenia transportu międzynarodowego. Obsługa transportu osób niepełnosprawnych.
1989 rok - UE opublikowała komunikat o przystosowaniu infrastruktury do nowego wymiaru rynku. Powołano komitet infrastruktury , pracuje nad ujednoliceniem norm.
- Infrastruktura kolejowa - Umowa Europejska o głównych międzynarodowych linach kolejowych ( AGC )
- Porozumienie Europejskie o głównych liniach transportu kombinowanego i z związanych z nim urządzeniami ( AGTC )
Budowa różnych terminali , modernizacja
Infrastruktura drogowa - obowiązują standardy zapisane w umowie o głównych drogach ruchu międzynarodowego ( AGR )
Na terenie UE obowiązują normy krajowe ze względu na różnice np.
geologiczne, klimatyczne. Przez Polskę przebiegają 4 drogi podstawowe, 4 drogi pośrednie , 3 łącznikowe.
Drogi wodne , śródlądowe - obowiązującym standardem jest 4 klasa. Wzorcowa dla marki europejskiej
Infrastruktura lotnicza UE nie ma własnych przepisów technicznych, obowiązują ustalenia ICA
Zmiana systemu kontroli ruchu lotniczego
żegluga morska - przystosowanie portów dla wywozy śmieci
Transport kolejowy - wymiana taborów
Transport drogowy - dostosowanie się do konstrukcji pojazdów i parametrów technicznych. Dopuszczalny poziom hałasu, dozwolony poziom spalin.
08.12.2005
1999r. 12. 20 - odpowiedź na wspólne stanowisko UE (otwarcie negocjacji)
2000r. 01 - stanowisko wspólne UE
2000r. 03 - zespół negocjacyjny przyjął raport
2000r.12.12 - zespół negocjacyjny przyjął dokument pod nazwą odpowiedzi Polski na wspólne stanowisko UE w obszarze polityka transportowa, 2 załączniki i przesłane Komisji Europejskiej 19.12.2000r - Polska zdeklarowała przyjęcie w całości wspólnotowego dorobku prawnego do końca 12.2000r bez potrzeby ubiegania się o okresy przejściowe w tym zakresie.
Stanowisku negocjacji w obszarze polityka transportowa , Polska zdeklarowała że całość dorobku prawnego UE , z wyjątkiem następujących dziedzin co do których ubiegać się będzie o zastosowanie okresów przejściowych.
- dostęp do infrastruktury w transporcie kolejowym
- dostęp do rynku i tras lotniczych w transporcie lotniczym
- dopuszczanie w ruchu międzynarodowym pojazdów o naciskach 11,5 tony na oś
- dostęp do rynków drogowych okazjonalnych przewozów kabotażowych osób.
Transport lotniczy
Rozporządzenie Rady w sprawie udzielenia licencji przewoźnikom lotniczym . Polska wystąpiła o 3-letni okres przejściowy
Artykuł : licencję otrzymuje każde przedsiębiorstwo będące w przeważającej własności podmiotów wspólnotowych po spełnieniu określonych kryteriów jakościowych.
Dostęp wspólnotowych przewoźników do wewnątrz wspólnotowych tras lotniczych.
Polska wystąpiła z wnioskiem o 3-letni okres przejściowy
Przewoźnicy mają wolny dostęp do tras lotniczych na terenie UE. Polska wystąpiła o okres przejściowy z potrzebą ochrony oraz nie pogarszanie pozycji konkurencyjnej polskich przewoźników lotniczych.
Transport drogowy
Rozporządzenie Rady ustanowiło warunki na jakich przewoźnicy mogą świadczyć usługi krajowych przewozów pasażerskich wewnątrz państwa członkowskiego. Polska deklarowała że z dniem akcesji do UE zliberalizuje przewozy kabotażowe dróg z wyjątkiem pełnej liberalizacji kabotażu w przewozach.
Argumenty Polski w sprawie okresu przejściowego :
- dostosowanie się polskich przewoźników pod względem technicznym , organizacyjnym , ekonomicznym do wymogów wspólnotowych. Polska wystąpiła o zastosowanie okresu przejściowego w odniesieniu do dyrektywy Rady która ustala max. dopuszczalne wymogi w ruchu krajowym i międzynarodowym oraz max. dopuszczalne obciążenie do określonych typów pojazdów poruszających się na terytorium wspólnoty.
- Max. Nacisk na oś 11,5 tony , zespołów pojazdów o 5 osiach o masie 44 ton przewożących 40 stopowe kontenery w transporcie kombinowanym
- Przygotowanie harmonogramu, dostosowanie infrastruktury drogowej do wymogów dyrektywy
Deklaracje Polski
1570 km autostrad
1500km dróg ekspresowych
2400km wzmocnień powierzchni dróg
Niektóre kraje obawiają się konkurencji polskich przewoźników, wysunęły postulat i zażądały okres przejściowy.
Transport kolejowy.
Dyrektywa o rozwoju kolei wspólnoty
Dyrektywa o udostępnieniu , przyznaniu możliwości przepustowych infrastruktury kolejowej i pobieranie opłat ze te infrastruktury
Postanowienia tych dyrektyw w Polsce od 1.01.2003r. ale tylko do tej części infrastruktury do której dostęp byłby umożliwiony z dniem akcesji weszła od 01.01.2006r.
W 2001r. UE dokonała całkowitej zmiany prawa wspólnotowego dotyczącego kolei. To liberalizuje w szerszym zakresie dostęp do rynków przewozów kolejowych.
Transport lotniczy
Porozumienie dotyczące transportu lotniczego bez okresu przejściowego dla Polski.
LOT miał wiele umów dwustronnych. Polska udostępniła szlaki dla Europy
Transport kolejowy
Stopniowe otwieranie szlaków kolejowych dla UE. Przez 3 lata dostęp do polskiego rynku dla wspólnotowych przedsiębiorstw kolejowych będzie ograniczony. Licencjonowani przewoźnicy z UE będą mogli korzystać z wyznaczonej sieci kolejowej wchodzącej w skład
Tzw. „Transeuropejskiej sieci kolejowej” czyli głównych szlaków kolejowych służących międzynarodowym przewozom towarowym. Polska poszła na kompromis przyznając międzynarodowym ugrupowaniom kolejowym dostęp do naszej sieci kolejowej już od momentu akcesji.
Od 2006r. dopuszczamy przewozy towarowe
Od 2007r. będziemy dopuszczać obcych przewoźników jeśli chodzi p przewozy pasażerskie.
Transport drogowy
Udostępnienie dróg dla samochodów o 44 tonach. UE zgodziła się żeby polskie firmy transportowe mogły bez okresów przejściowych dokonywać przewozów kabotażowych pomiędzy państwami członkowskimi UE
Zapis dotyczący klauzuli bezpieczeństwa w nagłych wypadkach. Kraj objęty klauzulą może przestać stosować zasady związane z kabotażem.
Wpuszczenie unijnych ciężarówek od dnia akcesji ma największe trasy (najcięższe samochody będą regulować opłaty za przejazd odcinkami niedostosowanymi)
Liberalizacja przewozów transportowych pomiędzy Polską a UE :
Przystosujemy główne drogi : Gdańsk , Świnoujście , Jakuszyce , Berlin- Warszawa
Harmonogram
Transport lotniczy 01.05.2004r
Transport drogowy 01.05.2004r (natężenie 44 ton na główne drogi)
01.01.2011r (wszystkie drogi)
Transport kolejowy 01.01,2007r (przewozy towarów)
01.01.2008r (przewozy osób)
Wszystkie gałęzie (poza lotniczymi) 01.01.2009r (przewozy wewnątrz Polski, przewozy towarów, kabotaż)
15.12.2005
„Polityka transportowa państwa na lata 2006 - 2025” - cele długookresowe.
Każde suwerenne państwo powinno posiadać własną politykę transportową (uwzględniać krajowe uwarunkowania, możliwość finansowania niezbędnych działań)
Zadania polityki transportowej państwa:
1) Unowocześnienie sieci transportowej, infrastruktury liniowej, punktowych
2) Zapewnienie wysokiej jakości usług transportowych
3) Zakończenie restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw transportowych
4) Dokończenie procesu liberalizacji poszczególnych rynków transportowych
5) Stworzenia systemu efektywnej współpracy pomiędzy rządem i samorządami oraz pomiędzy rządem a społeczeństwem
6) Zapewnienie bezpieczeństwa transportu we wszystkich gałęziach.
Kierunki rozwoju wszystkich gałęzi transportu (kombinowanego, publicznego miasta kolejowego, lotniczego, śródlądowego, samochodowego)
Radykalna poprawa jakości usług. Brakuje pomostu między UE a krajami Europy Wschodniej.
Mamy warunki do rozwoju transportu intermodalnego/ kombinowanego.
Związany z ochrona środowiska.
Dostosowanie prawa zapewniającego rozwój technologii z przewozach kombinowanych.
Transport, a osoby niepełnosprawne
- w dokumencie znajdują się tez informacje o wdrożeniu dyrektyw UE
- dokument nie jest idealny
Historia naszej polityki transportowej:
Pierwszy dokument z 1995 roku „Polityka transportowa” zawiesił program działania w kierunku przekształcenia transportu w system dostosowany do gospodarki rynkowej i warunków współpracy gospodarczej w Europie.
1998 roku resort przygotował plan rozwoju infrastruktury do 2015 roku.
1999 - Instytut Nauk Ekonomicznych przygotował dokument „Alternatywna polityka transportowa w Polsce według ekorozwoju”
2001 rok - polityka transportowa państwa na lata 2001 - 2015 dla zrównoważonego rozwoju kraju.
2001 rok - strategia gospodarcza rządu, przedsiębiorczość - rozwój - praca. Jej część nosi tytuł „Infrastruktura kluczem dla rozwoju”
III 2004 roku - strategia rozwoju infrastruktury transportu na lata 2004 - 2006 i lata dalsze.
Sektorowy plan operacyjny pt. „transport na lata 2006 - 2015”
Szczegółowe cele zawarte w dokumentach na lata 2006 - 2015
¨ poprawa dostępności transportowej i jakości transportu jako czynnik poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych gospodarki
¨ wspieranie konkurencyjności gospodarki polskiej jako kluczowy instrument rozwoju gospodarczego
¨ poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego
¨ integracja systemu transportowego w układzie gałęziowym i terytorialnym
¨ poprawa bezpieczeństwa prowadząca do radykalnej redukcji liczby ofiar oraz poprawy bezpieczeństwa osobistego, odnowy ładunków
¨ ograniczenia negatywnego wpływu transportu na środowisko i warunki życia
Dokument ten wymienia 10 priorytetów:
1) radykalna poprawa dróg wszystkich kategorii. Rozwój sieci autostrad dróg ekspresowych na najbardziej obciążonych drogach.
2) Unowocześnienie kolei poprzez rozszerzenie konkurencji między operatorami przy równoczesnej poprawie efektywności. Radykalna poprawa stanu infrastruktury.
3) Poprawa bezpieczeństwa w transporcie, w tym radykalne obniżenie liczby ofiar.
4) Poprawa jakości transportu w miastach
5) Poprawa jakości transportu publicznego w obszarach metropolitarnych w regionach
6) Rozwój systemów intermodalnych
7) Rozwój rynku usług lotniczych, zniesienie barier dla małych przewoźników i lotnisk regionalnych

Wzmocnienie roli portów morskich i lotniczych z poprawą dostępu od nich
9) Wspierania przewoźników w rozszerzaniu oferty obsługi transportowej pasażerów i towarów w relacjach transeuropejskich
10) Poprawa warunków funkcjonowania transportu wodnego śródlądowego przez modernizację wybranej infrastruktury oraz przez wsparcie przedsiębiorstw w odnowie floty
Grupy zagadnień w kwestii: „ Transport a środowisko”:
· Wprowadzenie obowiązku formowania polityki transportowej przez samorządy z uwzględnieniem zasady zrównoważonego rozwoju
· Planowanie integracji przestrzennej i funkcjonalnej pod systemy transportowe
· Rozpowszechnienie najważniejszych rozwiązań i wiedzy
· Wspierania pozarządowych organizacji w działaniach informacyjno - edukacyjnych w społeczeństwie
Instrumenty wdrażania polityki transportu:
a) Prawo
b) Planowanie rozwoju
c) Finansowanie sektora transportu
d) Działania administracji publicznej wszystkich szczebli
Co 5 lat ma być analiza!!!
19.01.2006
Umowy transportowe - tworzą zintegrowany system kontaktowy. Będą to umowy o charakterze
Głównym celem jest dokonanie czynności usług transportowych (przewóz, czarter; może być również spedycja- tu gł. celem jest dokonanie usług spedycyjnych).
Umowy:
Są też inne umowy służące usprawnieniu a czasami wręcz umożliwieniu przewozu. Zaliczamy do nich:
- umowa o wykonanie czynności ładunkowych
-umowa pilotażowa
-umowa holownicza
-umowa ważenia
Umowa przewozu
Unormowana jest w kodeksie cywilnym, także w większości objęte są przepisami "galęziowymi"- ustawy
Kodeks cywilny- podstawowy zbiór przepisów, który reguluje zasady umowy przewozu w sposób ogólny i ramowy. Objęła ona przewozy rzeczy, osób.
Ustawy: przewozowa, łączności, kodeks morski
Przepisy kodeksu stosują sie co do przewozu tylko wtedy, gdy przewóz nie jest regulowany odrębnymi przepisami.
W niektórych rodzajach transportu, które nie posiadają regulacji prawnej.
Umowa przewozu to umowa o świadczeniu usług, celem jej jest dokonanie czynności faktycznej polegającej na przemieszczeniu rzeczy lub osób z jednego miejsca w drugie. Ważne jest nie tyle przemieszczenie, co dowiezienie rzeczy, ładunku czu osoby w określonym czasie.
Prawnicy zaliczają to umowę przewozu do umowy rezultatu. Jest to umowa obustronna (umowa przewozu), po obu stronach są prawa, obowiązki. Jest to umowa typowa. Uznaje się, że jest to umowa formalna, tzn. że istnieje konieczność postanowień- bo gdy, ich nie będzie nie będą wywierały skutków prawnych.
W umowie przewozu rzeczy mamy charakterystyczny
- nadawca przy zawieraniu umowy wskazuje adresata, do którego przewoźnik jest zobowiązany wydać przesyłkę, po dokonaniu przewozu. W większości przypadków odbiorcą jest wskazana osoba trzecia, która nie jest związana umową! (umowa na rzecz osoby trzeciej, powstaje trójkąt).
W umowie przewozu występują elementy istotne:
a). trasa przewozu
b). wynagrodzenie przewoźnika
c). przedmiot przewozu
Ad. a- obejmuje najczęściej punkt początkowy i końcowy między, którymi następuje trasa przewozu, uwzględnienie całej trasy przewozu może być podmiotowo istotne.
Ad. b- opłata za przewóz: należność za przejazd, przewoźne (ładunki), fracht (w transporcie morskim ładunki, pasażerowie)
Najbardziej rozpowszechnione terminy to:
- przesyłka (towarowa i bagażowa)
- ładunek (w kodeksie morskim)
Składniki nieistotne:
- przy przewozie osób- postanowienia dot. bezpieczeństwa, stanu warunków w jakich jest dokonywany przejazd
- przy ładunku- postanowienia dot. wagi, awizowania
Mogą one stać sie istotnymi, na życzenia stron.
W transporcie osobowym przewoźnik i podróżny
W transporcie towarowym przewoźnik i wysyłający
W kodeksie cywilnym jest też stwierdzenie, ze przewóz dokonywany jest w zakresie usług przewoźnika.
Zdarza się, że przewoźnik nie zawiera umowy z pasażerem, ale najczęściej podmiot zawierający umowę jest faktycznym wykonawcą.
Może być też taka sytuacja, że przewóz jest wykonywany przez kilku przewoźników tej samej lub rożnych gałęzi transportu na podstawie jednej umowy, jednego dokumentu. Jeśli dojdzie do szkody przewoźnik może się wybronić, jeśli udowodni, że szkoda nie powstała w trakcie przewozu ładunku przez niego.
Zawarcie umowy przewozu- najczęściej są to ogólne zasady zawarte w kodeksie cywilnym- procedura: złożenie i przyjęcie oferty.
W transporcie towarowym procedura obejmuje dwa etapy:
1). złożenie przez nadawcę zamówienia (oferty) na środek transportu, przyjęcie oferty przez przewoźnika
2). wydanie przesyłki wraz ze sporządzeniem dokumentów przewozowych a kończy sie z chwilą zawarcia umowy przewozu.
Kwestia odpowiedzialności za zdrowie i bezpieczeństwo pasażera nie została ustalona.
Podstawowe znaczenie będą miały
Przewoźnik chcący zwolnić sie od odpowiedzialności musi udowodnić, że szkoda powstała:
- na skutek siły wyższej (np. trzęsienie ziemi)
- z winy osoby poszkodowanej lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi on odpowiedzialności
W prawie morskim odpowiada przewoźnik na zasadzie winy.
Umowa czarteru środka transportowego (jest jedną z podstawowych umów przewozu) jest to umowa uniwersalna, występująca we wszystkich gałęziach transportu.
Nazwy:
-umowa czarteru (w lotniczym i morskim)
-umowa najmu środka transportowego (pozostałe)
Umowa czarteru- przewoźnik zobowiązuje się oddać odpłatnie do rozporządzenia czarterującemu pojemność całego środka transportowego lub jego części w celu wykonania organizowanego przez czarterującego przewozu osób, bagażu i towarów.
w transporcie drogowym będzie to zobowiązanie przewoźnika do dostarczenia pojazdu wraz z kierowcą przygotowanego do wykonania przewozu.
Co zaliczamy do elementów przedmiotowo istotnych:
- przedmiot czarteru
- wynagrodzenie należne oddającemu czarter
- czas trwania czarteru ( jak długo będzie trwał)
Przedmiotem tym nie jest sam środek transportowy czy jego powierzchnia transportowa, ale jest to oznaczona powierzchnia użytkowa środka transportowego, która zaspakaja potrzeby czarterującego co do ciężaru ładunku/ liczby osób. Zdolność przemieszczania sie środka transportowego- do tego zobowiązuje się oddający czarter.
Fachowa załoga.
- time czarter- podaje się początkowy i końcowy czas- czarter na czas
- czarter na podróż- łączymy czas z trasą
26. 01.2006
II etap- wydanie przesyłki
dokumenty przewozowe
- konsument (żegluga morska)
posiadacz tego dokumentu może rozporządzać ładunkiem
odpowiedzialność za przesyłkę
-odszkodowanie
-kara pieniężna
-roszczenia
Umowa spedycji
Czyli czynności związane z przesyłką odbiorem ładunku (spedytor jest architektem ładunku- łączy on środki transportu, aby przewieźć w jak najlepszy sposób ładunek). Ważne jest, aby spedytor był fachowiec.
Podstawa prawna- przepisy kodeksu cywilnego maja one zastosowanie do wszystkich rodzajów spedycji:
- branżowej
- krajowej
Główną rolę będą odgrywać jednak odrębne przepisy (kodeks cywilny jedynie pomocniczo).
Wg. kodeksu cywilnego przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje sie za wynagrodzeniem w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do wysłania lub odbioru przesyłki albo dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
Każda z tych czynności mogłaby być przedmiotem odrębności umowy.
Na treść umowy składają się:
- oznaczenie przesyłki (substancja, rozmiar, waga i inne cechy)
- oznaczenie wynagrodzenia należnego spedytorowi
- oznaczenie rodzaju i zakresu usług spedycyjnych, których treścią jest przynajmniej wysłanie lub odbiór przesyłki.
Wykonanie usługi spedycyjnej polega zawsze na dokonywaniu czynności prawnej związanej z wysłaniem lub odbiorem przesyłki.
Czynności prawne będą wynikać z umowy prawnej lub z umowy zawartej.
Zdarza się też zawieranie umów dodatkowych (np. umowa przechowania)
Ważne: pakowanie, oznaczanie, cechowanie...
Ważne jest też:
Uprawnienie spedytora do wyboru właściwego środka transportu i optymalnej drogi transportu (jednak nie zawsze ma on taką możliwość).
Spedytor ponosi odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania na zasadach ogólnych.
Tak więc w porównaniu z umową przewozu działalność spedytora została ograniczona.
Problem dochodzenia roszczeń- w prawie transportowym istnieje szczególna przesłanka możliwości skierowania sprawy na drogę sądową- konieczność wykonywania przez przewoźnika/ klienta trybu postępowania..., który ma na celu uniknięcie prowadzenia sporu przed organami sądowymi.
Najnowsze przepisy:
1.7. 2005 r.- nowe przepisy dla firm spedycyjnych w transporcie drogowym. Dziennik ustaw RP.
Wniosek o udzielenie licencji na wykonywanie transportu drogowego lub prowadzenia działalności spedycyjnej składa się do urzędu gminy. Załączniki:
1). - odpis z krajowego
- zaświadczenie o nadaniu REGON
- zaświadczenie o nadaniu NIP
2). - certyfikat kompetencji zawodowych przedsiębiorcy lub osoby zarządzającej w firmie transportem drogowym lub spedycji (certyfikat taki wydaje Instytut transportu drogowego w Warszawie)
Ustawa przewiduje 4 rodzaje certyfikatów:
- transport krajowy osób
- transport krajowy rzeczy
- transport międzynarodowy osób
- transport międzynarodowy rzeczy
Aby zdobyć:
1). Zdanie egzaminu z wiadomości niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego
- czas pracy kierowców
- podstawy prawa gospodarczego
- prawo pracy
- znajomość zarządzania
- znajomość metod oceny inwestycji
- znajomość elementów sprawozdań finansowych
2). zaświadczenie z rejestru skazanych stwierdzające niekaralność członków organu
3). dokument potwierdzający odpowiednie zabezpieczenie finansowe w wysokości:
- pierwszy pojazd 9000 Euro
- kolejny- 5000 Euro
Dla firm spedycyjnych zabezpieczenie wynosi 50000 Euro na całą firmę + dokument potwierdzający kondycję przedsiębiorstwa tzn. bilans na koniec poprzedniego roku obrotowego dla dużych firm, dla spółek jawnych i dla pozostałych osób prawnych, które posiadają pełną księgowość. w których suma aktywów musi być równa kwocie wymaganej jako zabezpieczenie + opłaty za w

---