1. PRZEDMIOT BADAŃ PEDAGOGÓW
Przedmiotem badań pedagogów jest wychowanie. WYCHOWANIE - świadomie organizowana działalność społeczna zmierzająca do osiągnięcia danego celu. Celem wychowania jest wywołanie zamierzonych zmian osobowości człowieka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo - instrumentalną jak i aksjologiczną.
Poznawczo - instrumentalna jest związana z poznaniem rzeczywistości i umiejętności oddziaływania na nią.
Aksjologiczna polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, celu życia.
Proces i wyniki wychowania kształtują się pod wpływem:
zorganizowanej działalności środków masowego przekazu
wysiłków jednostki nad kształtowaniem własnej osobowości
Zakresy wychowania:
umysłowe
moralne
estetyczne
społeczne
patriotyczne
środowiskowe
samowychowanie
2. SUBDYSCYPLINY
pedagogika resocjalizacyjna - zajmuje się wychowaniem osób niedostosowanych społecznie
pedagogika socjologiczna - czyli pedagogika pracy
pedagogika medialna, czyli mediów - wyjaśnia mechanizm oraz prognozuje
pedeutologia - nauka o nauczycielu
andragogika - pedagogika dorosłych
pedagogika społeczna
pedagogika przedszkolna
pedagogika wczesnoszkolna (7 - 10 lat)
pedagogika specjalna ( OLIGOFRENIOPEDAGOGIKA) - zajmuje się ludźmi o obniżonej normie intelektualnej (upośledzeni umysłowo)
pedagogika opiekuńczo - wychowawcza
pedagogika kulturalno - oświatowa
pedagogika porównawcza
historia rozwoju myśli pedagogicznej - historia wychowania, historia edukacji
teoria wychowania
dydaktyka - nauka badająca proces uczenia się
3. PEDAGOGIKA, PEDAGOGIZM, PEDAGOGIA
pedagogia - zespół środków i metod wychowawczych stosowanych przez nauczycieli; pojęcie pedagogii odnosi się do praktyki „sztuki wychowania” w odróżnieniu od pedagogiki, która jest teoretyczną i naukową refleksją dotyczącą praktyki edukacyjnej; obecnie mówi się również o pedagogii jako paradygmacie edukacyjnym, który może przybierać postać doktryny pedagogicznej, ideologii edukacyjnej bądź ukrytego programu wychowawczego (np. szkoły).
pedagogika - nauka albo — ściślej — zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, treściach, metodach, środkach i formach organizowania procesów wychowawczych. Wychowanie to jedna z form działalności społ.; na działalność wychowawczą składa się wiele zabiegów i procesów, mających na celu wpływanie na fizyczny, umysłowy i moralny rozwój młodych pokoleń, przekazywanie im doświadczeń społeczeństwa zarówno z zakresu wytwórczości, jak i dorobku kult., przygotowywanie do twórczego rozwoju tego dorobku, a tym samym zapewnienie ciągłości życia społ. między pokoleniami. Pedagogika jest nauką o procesach wychowawczych, czyli teorią działalności wychowawczej; samo postępowanie wychowawcze nazywa się natomiast często pedagogią któremu to pojęciu bliskie jest określenie „sztuka wychowania”
Przedmiot badań pedagogiki - wąskie ujmowanie przedmiotu pedagogiki polega na tym, że ogranicza się go niemal wyłącznie do relacji uczeń - nauczyciel, a więc do zagadnień dydaktycznych związanych z nauką szkolną. Prowadzi to do pomijania wszelkich innych stron i dziedzin wychowania, jak np. problematyki wychowania moralnego w szerokim tego słowa znaczeniu, problematyki wychowania zespołowego, wychowania w rodzinie, wychowania pozaszkolnego itd., jak również problematyki celowego wpływu wychowawczego (edukacyjnego) na dorosłych., dydaktyka, czyli teoria nauczania i uczenia się, jest jedną z najlepiej rozwiniętych dyscyplin pedagogicznych. Dla pedagogiki podstawowym przedmiotem badań jest więc proces intencjonalnego wychowawczego i samowychowawczego wzrostu i rozwoju w całej różnorodności jego form, zadań szczegółowych, przebiegu, treści i uwarunkowań. Wychowanie i samowychowanie nie zawsze wprawdzie przebiegają w sposób w pełni świadomie kontrolowany, jak np. w wychowaniu rodzinnym, z reguły jednak są mniej lub bardziej świadomie organizowane i kontrolowane oraz stają się systemem czynności zaw. w instytucjach oświat. i wychowawczych, takich jak: szkoły, organizacje dziecięce i młodzieżowe, placówki wychowania pozaszkolnego i pozaszkolnego, itd.
pedagogizm - przypisywanie pewnym zjawiskom i procesom psychicznym i społecznym wartości lub przymiotów edukacyjnych, chociaż tam ich nie ma poszerzenie kompetencji pedagogiki; tworzy go rozum pedagogiczny; niesymetryczność między uczniem a nauczającym
redukcja pedagogiki do teorii wychowania sposób myślenia kompatybilny do tworzenia pojęcia logicyzmu.
4. DIAGNOZA W PEDAGOGICE I PSYCHOLOGII. DIAGNOZY SZCZEGÓŁOWE.
Funkcje badań diagnostycznych (teoretycznych)
deskryptywna
eksplancyjna
prospektywna
Diagnoza pedagogiczna - jako metodologia diagnozy specyficznej dla danej dziedziny pedagogiki (subdyscyplin):
diagnostyka pedagogiczna środowiska (pedagogika społeczna)
diagnostyka w wychowaniu resocjalizującym
diagnostyka psychologiczno - pedagogiczna (pedagogika specjalna)
diagnostyka opiekuńcza
diagnostyka edukacyjna (dydaktyczna)
diagnostyka pracy kulturalno - wychowawczej
diagnostyka pracy socjalno - wychowawczej
W przestrzeni, relacjach diagnostycznych ważne są:
cel diagnostyczny
świadomość metodologiczna
oczekiwania diagnostyczne
zachowania diagnostyczne
Diagnoza - to rozpoznanie na podstawie zebranych objawów prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy przez przyporządkowanie go do typu albo gatunku, dalej przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej i przewidywanego rozwoju.
Procedurę diagnostyczną w pedagogice empirycznej stosujemy po to, aby ustalić istniejący aktualnie stan rzeczy, oraz dojść przyczyn tego stanu.
Rodzaje procedur diagnostycznych:
statystyczna - dany moment czasowy
dynamiczna - pewny przedmiot czasowy
diachroniczna (poprzeczna) - realizowana na różnych próbach z populacji w tym samym czasie
synchroniczna (podłużna) - realizowana w różnych momentach czasowych
8. SYSTEM EDUKACYJNY W POLSCE. STRUKTURA, FUNKCJE I ZADANIA POSZCZEGÓLNYCH SZCZEBLI SYSTEMU:
Wychowanie przedszkolne jest obowiązkowe.
oddziały przedszkolne dla dzieci
szkoły podstawowe ( 6 lat - kończy się sprawdzianem)
gimnazjum (3 lata - kończy się egzaminem)
liceum zawodowe - szkoły policealne
szkoły wyższe zawodowe (licencjackie)
studia uzupełniające (magisterskie)
Wychowanie - jest zawsze procesem zaplanowanym, świadomym.
celem jest rozwój osobowości
zadania: dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze
Ustawa o systemie oświaty:
każda szkoła ustanawia odrębne cele; celem jest rozwój osobowości człowieka
w szkołach działa program jawny i ukryty
Osobowość człowieka:
siły motywacyjne (dyspozycje kierunkowe: dążenia, cele, motywacje, idee) - są to postawy człowieka. Wpływają ona na rozwój i stymulację - proces wychowawczy
siły sprawnościowe (dyspozycje instrumentalne: wiadomości, nawyki, zainteresowania, umiejętności) - wpływają one na rozwój i stymulację - proces kształcenia
Najważniejsze typy i rodzaje szkół we współczesnych ustrojach szkolnych można wyodrębniać wg następujących kryteriów podziału: 1) ze względu na charakter programowy: szkoły ogólnokształcące, programowo jednolite oraz szkoły zawodowe; 2) ze względu na poziom (szczebel) wykształcenia: przedszkola (ogródki dziecięce, szkółki macierzyńskie), szkoły podstawowe (początkowe, elementarne, niższe, powszechne), obecnie, w zasadzie obowiązkowe, szkoły średnie (gimnazja, kolegia, licea, technika), szkoły wyższe, nadające stopnie i tytuły nauk. — uniwersytety, politechniki, akademie cywilne i wojskowe, wyższe szkoły specjalistyczne, instytuty, kolegia uniwersyteckie itp., oraz tzw. wyższe szkoły zawodowe — np. wyższe szkoły inżynierskie, wyższe szkoły nauczycielskie; 3) ze względu na wiek uczniów: szkoły dla dzieci i młodzieży oraz szkoły dla dorosłych; 4) ze względu na płeć uczniów: szkoły męskie, szkoły żeńskie oraz szkoły koedukacyjne; 5) ze względu na tryb nauczania: szkoły stacjonarne (dzienne), szkoły wieczorowe, szkoły zaoczne, szkoły korespondencyjne, szkoły eksternistyczne; 6) ze względu na organizatora i utrzymującego szkołę: szkoły państwowe, szkoły publiczne, szkoły miejskie (komunalne, municypalne), szkoły prywatne i in.; 7) ze względu na stosunek do religii: szkoły świeckie (laickie), szkoły wyznaniowe — nauczające w duchu określonego wyznania religijne, lub szkoły międzywyznaniowe — z obowiązkową nauką religii dla każdego wyznania osobno; 8) ze względu na język wykładowy: szkoły narodowe.
22. DEFINICJA POJĘCIA
pojęcie - niezbędny składnik myślenia, idea, przedstawienie, forma poznawcza o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym; wg nowoż. empirystów (→ empiryzm) pojęcia są wytworem procesu abstrahowania na podstawie danych doświadczenia, wg racjonalistów (→ racjonalizm) są tworzone przez umysł niezależnie od doświadczenia; I. Kant odróżnił pojęcia aprioryczne (czyste pojęcia intelektu) i aposterioryczne, określające klasy przedmiotów danych w doświadczeniu lub wytworzonych.
30. WSPÓŁCZESNY DYSKURS PEDAGOGICZNY, WIZJA SPOŁECZEŃSTWA BEZ SZKÓŁ (SZKOLNICTWO ALTERNATYWNE, ANTYPEDAGOGIKA, PEDAGOGIKA MEDIALNA, EDUKACJA WYZWALAJĄCA - PODMIOTOWA)
antypedagogika - jeden z nurtów współczesnej pedagogiki alternatywnej; nie tylko odrzuca dotychczasowy system edukacji jako represyjny i utrwalający nie akceptowane wzorce kulturowe, ale neguje samą istotę wychowania rozumianego jako proces celowy, mający charakter świadomie formacyjny; wychowanie, całkowicie podporządkowujące dziecko autorytetowi osoby dorosłej, która kształtuje jego osobowość wg z góry określonego wzorca i narzuca mu gotowy, własny system wartości, antypedagogika uważa za naruszanie prawa jednostki do samookreślenia; wychowaniu opartemu na przedmiotowym traktowaniu wychowanka antypedagogika przeciwstawia układ, w którym obie strony — wychowawca i wychowanek — mają takie same prawa, a rola pedagoga polega nie na wychowywaniu, ale na życzliwym wspieraniu dziecka w jego samodzielnych poszukiwaniach i wyborach; podstawą takiego współdziałania jest wzajemny szacunek i zaufanie partnerów interakcji.
10. DEFINICJE POJĘĆ KLUCZOWYCH:
socjalizacja- proces i rezultat procesu przekazywania jednostce systemów wartości, norm i wzorów zachowań obowiązujących w danej zbiorowości, a także określonych umiejętności, w tym zwł. związanych z opanowaniem narzędzi (sposobów posługiwania się przedmiotami będącymi wytworami człowieka) oraz wejściem w świat społ. instytucji; dokonuje się poprzez oddziaływania środowiska społ., osób i instytucji wychowujących.
środowisko społeczne- ogół warunków powstałych w wyniku społecznego współżycia i działania ludzi, odgrywających doniosłą rolę w kształtowaniu się osobowości społecznej człowieka i wyznaczających w dużym stopniu jego zachowanie; czynniki, których całokształt składa się na środowisko społeczne, obejmują m.in.: przyjęte w grupach społecznych, w których obraca się dana jednostka, reguły ludzkiego zachowania, poglądy i wyobrażenia, normy i hierarchie wartości moralnych, estetycznych itp., system sankcji społ., oczekiwania związane z określonymi rolami społ., systemy wychowawcze; środowisko społeczne obejmuje również m.in. warunki społeczne, ekonomiczno - polityczne, sposoby wytwarzania środków do zaspokojenia potrzeb życiowych i stopień ich zaspokojenia.
środowisko wychowawcze -ulega zmianom niezależnie lub zależnie od człowieka.
Rodzaje środowisk:
naturalne - rodzina, społeczność lokalna, grupa rówieśnicza. Jednostka staje się częścią tego środowiska ze względu na urodzenie, itp.
intencjonalne - instytucje wychowawcze, np. szkoły, dom kultury, uniwersytet, dom dziecka, itp. Tworzy się w procesie urzeczywistniania planowych zamierzeń wychowawczych i określa się je mianem instytucji wychowawczych.
środowisko wychowawcze - pojęcie odnosi się do ogółu bodźców z otoczenia człowieka mający wpływ na jego działania.
Wg Socińskiego - ogół sytuacji wychowawczych nazywamy środowiskiem wychowawczym, a sytuacje wychowawcze to warunki, które działając na jednostkę, powodują w niej określone przeżycia psychiczne.
Wg Pietera środowisko wychowawcze to złożony układ powtarzających się sytuacji, do których człowiek rozwijający się przystosowuje się czynnie w wychowawczym okresie życia.
postawy - jedno z podstawowych pojęć w psychologii społ. i socjologii, używane na oznaczanie składników osobowości wyrażających się w skłonności do specyficznych albo stereotypowych sposobów reagowania na określone bodźce w określonych sytuacjach; przyjmowanie trwałych p., związane z kształtowaniem się różnych ideologii, uprzedzeń i przesądów, powoduje preferowanie pewnych celów, wartości i sposobów działania w odniesieniu do poszczególnych osób, grup społ., problemów, doktryn nauk. itp.; werbalnym wyrazem postaw są opinie; układ postaw właściwy danemu człowiekowi lub grupie wiąże się z jego przekonaniami i strukturą motywacyjną; określa jego charakter.
Postawy to względnie trwały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu, bądź dyspozycja do występowania takiego stosunku wyrażająca się w kategoriach pozytywnych, negatywnych i neutralnych. Wynika z tego, iż na postawę składają się 3 komponenty:
poznawczy
emocjonalny
społeczny
nadawca przekaz kanał odbiorca
Postawy można zbadać za pomocą technik:
obserwacja zachowań wobec określonych przedmiotów
zadawanie pytań w celu uzyskania odpowiedzi, w których wyrażone są opinie o jakimś przedmiocie czy fakcie: pytania otwarte - gdzie badany decyduje o swojej odpowiedzi, brak jest jakichkolwiek wskazówek sugerujących różne możliwe odpowiedzi czy opinie, spośród których mógłby wybrać właściwą odpowiedź; pytania skategoryzowane - gdzie badacz przedstawia osobie badanej różne możliwe odpowiedzi, różne kategorie o odpowiedź badanego polega na wyborze tej odpowiedzi, czy kategorii, która najbardziej odpowiada jego postawie.
interakcje - wzajemne oddziaływanie na ludzi lub proces wymiany bodźców i reakcji z tym, że zachowanie jednego uczestnika interakcji jest zbiorem bodźców dla innych i odwrotnie. W trakcie tego procesu następuje uczenie się nowych reakcji czy zachowań. Czyli interakcja jest to wzajemne oddziaływanie na siebie dwu lub więcej osób.
Jednostki bardziej aktywne i atrakcyjne nawiązują wiele interakcji. Także inni członkowie grupy dążą do wchodzenia w kontakt właśnie z jednostkami atrakcyjnymi i aktywnymi.
grupa społeczna- to pewna liczba osób (przynajmniej 3) powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności.
W grupach zachodzi proces socjalizacji, czyli proces uczenia się zasad i norm obowiązujących we współżyciu między ludźmi, przyjmowania nowych wartości, nabywania wiedzy i umiejętności poprzez uczestnictwo w życiu społecznym. W grupach zachodzą procesy wzajemnego oddziaływania na siebie jej członków, czyli proces interakcji.
Każdą grupę charakteryzują takie cechy jak:
wielkość
cel i normy
typ struktury
11. RODZINA (FUNKCJE)
rodzina - podstawowa grupa pierwotna złożona z małżeństwa i dzieci (także adoptowanych) oraz ogółu krewnych każdego z małżonków.
Istotą rodziny są 2 rodzaje więzi społ.: małżeńska i rodzicielska, Rodzina występuje we wszystkich społeczeństwach i epokach, spełnia w życiu społeczeństwa kilka podstawowych funkcji,
prokreacja, tj. zapewnienie ciągłości biologicznej społeczeństwa;
socjalizacja, tj. wprowadzenie młodego pokolenia w normy i mechanizm życia zbiorowego, opieka nad nim i przygotowanie do samodzielnego odgrywania ról społ.;
utrzymywanie ciągłości kulturowej społeczeństwa przez przekazywanie dziedzictwa kulturowego następnym pokoleniom;
prowadzenie gospodarstwa domowego i w wielu wypadkach także działalność produkcyjna (zwł. w rolnictwie);
organizowanie życia swoich członków, sprawowanie kontroli społ. nad ich zachowaniem, zapewnienie im równowagi emocjonalnej, pomocy wzajemnej i opieki w wypadku choroby, starości itp.; liczne aspekty relacji rodzinnych są regulowane przez prawo (w Polsce zwł. kodeks rodzinny i opiekuńczy).
Rodzina jest kategorią hist. zmieniającą się z upływem czasu. W społeczeństwach na różnych szczeblach rozwoju rodzina przybiera różne formy:
ze względu na liczbę członków (zazwyczaj tworzących jedno gospodarstwo domowe) wyróżnia się rodzinę pełną, składającą się z męża, żony, dzieci, oraz rodzinę niepełną, w której brak jednego z rodziców;
ze względu na liczbę generacji — rodzinę małą, składającą się z rodziców i dzieci, oraz rodzinę wielką — utworzoną przez co najmniej 3 generacje;
ze względu na włączanie dziecka do rodu ojca lub matki i dziedziczenie pozycji społ. po ojcu lub matce — rodzinę patrylinearną i rodzinę matrylinearną;
ze względu na przechodzenie mężczyzny lub kobiety do grupy lokalnej, w której żyje partner — rodzinę patrylokalną i rodzinę matrylokalną.
32. MIĘDZYNARODOWE RAPORTY OŚWIATOWE
Trzy raporty:
„uczyć się, aby być” z 1972 r.
„uczyć się bez granic” z 1982 r.
„edukacja - jest w niej ukryty skarb” z 1986 r.
Raporty tworzy się o 3 zasięgach:
raport lokalny
raporty narodowe (ogólnopaństwowe)
raporty o zasięgu światowym
„uczyć się, aby być”:
Międzynarodowa Komisja do Spraw Rozwoju Edukacji stwierdza, że należy kształcić integralnie - człowiek musi się uczyć cały czas. Należy wzbudzać w ludziach motywację, pojawia się technologia kształcenia.
W tym raporcie mówi się o statusie nauczyciela - każdy nauczyciel powinien być wynagradzany. Raport ten składa się z 21 tez. Mówi się o kompetencjach nauczyciela.
„uczyć się bez granic, jak zewrzeć lukę ludzką”
Luka ludzka - dystans poznawczy uniemożliwiający uczestniczenia ludziom możliwości poznawcze.
Raport wprowadza kształcenie ustawiczne - uczyć się całe życie. Pojawia się wirtualny nauczyciel, mediator. Pojawia się teza, że nauczyciel musi być wykształcony (studia podyplomowe).
Status nauczyciela był bardzo wysoki, ale po pewnym czasie zaczął on upadać, ponieważ ludzie zaczęli się dokształcać.
Wprowadzono pojęcia:
kształcenie innowacyjne
kształcenie zachowawcze
„edukacja - jest w niej ukryty skarb”
Wprowadza się pojęcie mobilności. Społeczna rotacja w poszukiwaniu pracy. Raport ten stanowi 4 Filary dla Edukacji XX w. Zwany jest także raportem Białej Księgi Unii Europejskiej.
Cztery tezy raportu:
uczyć się aby wiedzieć
uczyć się aby działać
uczyć się aby być (kształtowanie postaw ludzkich)
uczyć się aby żyć wspólnie z innymi (pokojowe współistnienie)
Raport ten zawiera wątek aksjologiczny. Pojawia się pojęcie: kompetencja. Pojawia się nauczyciel wirtualny oraz wirtualny uczeń.
Kompetencje nauczyciela:
wiedza
doświadczenie
nawiązywanie kontaktu
umiejętność komunikacyjna
rzeczowy (kompetencje rzeczowe)
kompetencje merytoryczne
31. REFORMA, REFORMOWANIE EDUKACJI, DEFINICJA DOKTRYNY, TAKSONOMIA REFORM ( TRENDY)
reforma - zmiana ustroju, treści i organizacji całego systemu szkolnictwa lub niektórych jego części, spowodowana przez transformację społeczno - gospodarczą.
Reforma może być częściowa lub całkowita, może dotyczyć organizacji (systemu) i treści.
14. 10. 1973 r. - raport o stanie oświaty w PRL (prof. Szczepański); 7 - letnia szkoła została zmieniona na 10 - letnią; 8 - letnia szkoła na 10 - letnią - szkoły podstawowe.
1989 r. Raport: Edukacja Narodowym Priorytetem
1991 / 1993 r. - Sławiński mówi o warunkach edukacji wyzwalającej
1993 r. - H. Suchocka - raport: „Dobra i Nowoczesna Szkoła”
1996 r. Raport: Edukacja Polska XXI w.”
1997 r. Wprowadzone podstawy programowe (ogólnokształcące)
Uwarunkowania zmian:
demokratyzacja życia społecznego
gospodarka wolnorynkowa
integracja ze strukturami europejskimi
rozwój nauk pedagogicznych
decentralizacja zarządzania
Przyczyną reformowania są zazwyczaj zmiany polityczne i gospodarcze.
Cele reform:
różnicowanie struktur kształcenia i zwiększona troska o przygotowanie młodzieży do życia
różnicowanie okresów kształcenia w perspektywie edukacji przez całe życie
zaintensyfikowanie nauki języków obcych
poszukiwanie skutecznych sposobów zastosowania technologii informatycznych i przemysłowych w edukacji.
Doktryny reform edukacji szkolnej:
adaptacyjna - model społeczno - ekonomiczny
krytyczna - pobudzanie do innowacji, podmiotowość
krytyczno - kreatywna - demokratyczny ład, wyzwalanie warunków rozwoju
Strategia wprowadzania reform w UE i USA:
określenie dysfunkcji sytemu
filozofia zmiany
ustalenie czynników reformy
planowane efekty zmian
założenia programowe i organizacyjne
Taksonomia reform edukacyjnych:
reformy mikrotechniczne - dotyczą niewielkich zmian mających miejsce w istniejących strukturach i układach instytucjonalnych szkolnictwa (np. dodanie nowego przedmiotu do istniejącego planu
reformy makrotechniczne - koncentrują się na funkcjonowaniu edukacyjnych układów, struktur, instytucji jako całości; zmierzają do zmodyfikowania wewnętrznej organizacji szkolnictwa (np. zmiana kwalifikacji nauczyciela, wprowadzenie stopni awansu zawodowego)
reformy mikropolityczne - obejmują zmiany w wewnętrznym zarządzaniu instytucjami edukacyjnymi oraz zmianami w zakresie kontroli procesów edukacyjnych (możliwość wyboru szkoły)
reformy makropolityczne - wynikają ze zmian w zakresie zewnętrznego zarządzania i kontroli nad systemem szkolnictwa (np. descholaryzacja wizja świata bez szkoły, powstawanie szkół niepublicznych)
reformy przestrzenno - geograficzne - odnoszą się do całych systemów edukacyjnych (okręgów szkolnych)
Trendy ruchu reform edukacyjnych:
źródłem reform są czynniki polityczne, rzadko środowisko edukacyjne
celem procesów restrukturyzacji w obszarze edukacji jest zmiana sposobu zarządzania szkołami i systemem szkolnym
zakres i przedmiot reform są w dużej mierze determinowane przez czynniki ekonomiczne (potrzeby rynku pracy). Rządy ingerują w edukację głównie z powodów ekonomicznych.
7. KOMPETENCJE - DEFINICJA, KOMPETENCJE KLUCZOWE WSPÓŁCZESNEGO NAUCZYCIELA:
kompetencje - ( łac. competentia - odpowiedzialność, zgodność); wiążą się z zapewnieniem i obowiązkiem wykonywania pewnych działań.
Kompetencje to zbiór wiedzy, umiejętności, dyspozycji oraz postaw i wartości niezbędnych dla skutecznej realizacji założonych zadań.
Kompetencje nauczyciela:
kompetencje merytoryczne (rzeczowe)
kompetencje psychologiczno - pedagogiczne
kompetencje diagnostyczne, związane z poznaniem uczniów i ich środowiska
kompetencje w dziedzinie planowania i projektowania
kompetencje dydaktyczno - medyczne
kompetencje komunikacyjne
kompetencje medialne i techniczne
kompetencje związane z kontrola i ocena osiągnięć
Nauczyciel:
przewodnik po świecie wiedzy i umiejętności (umiejętności społeczne - sprawność współpracy i współdziałania z innymi, w gotowości do wchodzenia w reakcję dwupodmiotową, w negocjowaniu z dzieckiem; zamiast kontrolowania, oceniania i testowania osiągnięć szkolnych ucznia musi wartościować jego wysiłek edukacyjny przy wykonywaniu metod obserwacyjnych)
mistrz, którego zawsze można zapytać o drogę (umiejętność... - ...dzieckiem)
obserwator, umie dotrzeć do dzieci, poznać je i docenić (umiejętność... - ...obserwacyjnych)
6. OBSZARY DIAGNOSTYCZNE SZKOŁY JAKO INSTYTUCJI:
szkoła - instytucja wychowawcza. Podstawowe relacje między szkołą a środowiskiem wynikają z cech terytorialnych i charakteru środowiska, w którym funkcjonuje.
W środowisku wiejskim szkoła stanowi czołową instytucję oświatową. Specyficzny charakter tej szkoły wynika z faktu, iż skupia ona całą populację dzieci i młodzieży.
szkoła jest instytucją powszechną (chodzą obowiązkowo wszystkie dzieci)
zapewnia podstawowe wykształcenie ogólne i jednolity poziom całej młodzieży
przygotowuje młodzież do uczestnictwa w kulturze
kształtuje potrzeby i zainteresowania, ukazuje i rozwija właściwe drogi ich zaspokojenia
przygotowuje do twórczego spędzania czasu wolnego
rozbudza motywację do dalszego samokształcenia
Dobrze funkcjonująca szkoła zapewnia nabycie sprawności i umiejętności pomocnych w dalszym rozwoju kulturalnym i społecznym oraz stanowi fundament pod samokształcenie i samodoskonalenie w ciągu dorosłego życia.
Ważnym elementem prawidłowo funkcjonującej szkoły jest jej współdziałanie ze środowiskiem pozaszkolnym ucznia (rodzina i inne instytucje opiekuńczo - wychowawcze).
Naczelnym obowiązkiem oraz celem, do którego urzeczywistnienia powinna zmierzać szkoła jest rozwój ucznia, a więc pełny rozwój jego umysłu, woli uczuć, charakteru, umiejętności działania w zespole.
Jakość szkoły to:
osiągnięcie założonych celów (strategiczne, operacyjne)
nieustanne doskonalenie
zaspokajanie potrzeb uczniów
Aby ocenić jakość pracy szkoły należy poprawnie sformułować cele kształcenia.
Jakość szkoły to to, co zadowala, a nawet zachwyca klienta.
Badanie jakości celów szkoły to przeprowadzenie ewaluacji.
Diagnoza jakości pracy szkoły:
określenie poziomu działania szkoły w określeniu do jej celów
pomiar efektywności szkoły
pomiar stopnia osiągnięcia założonych celów.
17. OBSERWACJA JAKO METODA POZNAWANIA RZECZYWISTOŚCI:
obserwacja - jedna z podstawowych metod badawczych stosowanych w nauce; systematyczne, planowe ukierunkowane badania, polegające na dokonywanym postrzeganiu przedmiotów i zjawisk; zadaniem obserwacji jest dostarczanie podstawowego materiału (danych) do badań nauk. w określonych dziedzinach; obserwacja może być dokonywana bezpośrednio lub za pomocą odpowiednich przyrządów.
Obserwacja jest czynnością badawcza polegającą na gromadzeniu danych drogą spostrzeżeń.
Obserwacja dostarcza badaczowi najbardziej „naturalnej” wiedzy o obserwowanej grupie.
Najpopularniejszą postacią obserwacji jest tzw. obserwacja otwarta lub swobodna. Stosować ją może każdy wychowawca, każdy nauczyciel. Daje ona sumę wiedzy o przedmiocie zainteresowań. Dzięki niej można uzyskać ogólna wiedzę o przedmiocie badań.
Następną formą obserwacji jest systematyczna obserwacja bezpośrednia lub pośrednia. Polega ona na planowym gromadzeniu spostrzeżeń przez określony czas w celu poznania lub wykrycia istniejących zależności między zjawiskami, rodzajem i kierunkiem procesów zachodzących w zbiorowościach społecznych nieformalnych lub instytucjach.
Arkusz obserwacyjny - nie musi być arkuszem zawierającym wszystkie zagadnienia na jednej karcie. Szczegółowe zagadnienia można notować na pojedynczych kartkach, a później umieścić je w odpowiednio oznakowanych kopertach. Zagadnienia szersze mogą być rozbite na szczegółowe i umieszczone na jednej karcie, inne zagadnienia z podpunktami na innej karcie.
Dziennik obserwacji - klasyfikuje spostrzeżenia ze względu na czas pojawienia się określonych faktów lub ich zmienności w badanych grupach. Prowadzony jest w postaci zapisów dziennych.
Warunkami poprawnej obserwacji są: wstępna znajomość przedmiotu obserwacji; jasne sformułowanie badanego zagadnienia i celów obserwacji; bliższe poznanie przedmiotu obserwacji; szczegółowe opracowanie koncepcji badań, klasyfikacja zagadnień, itp.
Sama obserwacja powinna być: planowa, systematyczna i dokładna.
16. TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA - HIERARHIA CELÓW KSZTAŁCENIA:
Kontrolowanie skuteczności realizacji celów procesu kształcenia stanowi niezbędny warunek jego efektywności.
Cele operacyjne: w wyniku realizowanego materiału uczeń potrafi dodawać i odejmować w zakresie 100, rozumie pojęcie odwracalności działań.
Cele ogólne: dodawanie i odejmowanie do 100.
Taksonomia celów nauczania:
POZIOM: wiadomości
KATEGORIA:
Zapamiętywanie wiadomości
Zrozumienie wiadomości
POZIOM: umiejętności
KATEGORIA:
Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych
Efektywność- zespół różnych pozytywnych cech procesu dydaktyczno - wychowawczego, działań najbardziej wydajnych przynoszących najlepsze rezultaty w postaci wyników nauczania obejmujących wiadomości, nawyki, motywy, zainteresowania. O efektywności uczenia się mówimy wtedy, gdy mamy na uwadze zakres, poziom i trwałość zdobytej ze zrozumieniem wiedzy w możliwie najkrótszym czasie.
Cele kształcenia wyrażone są w trojaki sposób. W tradycyjnym ujęciu przedstawia się charakterystykę jednego lub więcej celów, nie stosują żadnej klasyfikacji.
Klasyfikacja o charakterze opisowym obejmuje zestawienia celów ułatwiające osobom odpowiedzialnym za działalność dydaktyczną orientację w tym, do czego ma zmierzać ta działalność.
Sposób trzeci polega na opracowaniu szczegółowych taksonomii celów kształcenia.
Taksonomia będąca dziełem Blooma i jego zespołu dotyczy dziedziny poznawczej i emocjonalnej.
Dziedzina poznawcza:
WIEDZA: znajomość: fatów, terminologii, sposobów gromadzenia faktów, znaków konwencjonalnych, tendencji rozwojowych, klasyfikacji, kryteriów sprawdzania i oceny, metod badań stosowanych w danej dziedzinie lub wobec danego problemu, pojęć ogólnych.
ROZUMIENIE: transfer treści z jednego języka (układu) na inny, interpretacja, ekstrapolacja, zastosowanie metod, pojęć ogólnych.
ANALIZA; tj. umiejętność dokonywania podziału całości na elementy ustalania hierarchii tych elementów i stosunków między nimi.
SYNTEZA; tj. tworzenie całości z danych elementów w celu uzyskania nowej struktury. Na syntezę składają się: wytwarzanie własnego dzieła, opracowanie własnego działania, stworzenie obrazu całości na podstawie częściowych danych.
OCENIANIE materiału i metody ze wzgl. Na złożone cele: na podst. kryteriów wewnętrznych, na podst. kryteriów zewnętrznych
TAKSONOMIA BLOOMA:
Respektuje ona głównie wiadomości, pomija zaś ważne w procesie dydaktycznym sprawności (umiejętności, nawyki). Wprawdzie wymienia „zastosowanie”, ale go nie rozwija, nie wiadomo o jakie zastosowanie chodzi. Brak w niej także „rozwijanie problemów”, oraz innych aspektów myślenia twórczego, pomija również „podejmowanie decyzji” i jego konsekwencje - „działanie”
Taksonomia ta uwzględnia „analizę i syntezę”, już po „zrozumieniu” nie można zrozumieć jakiegoś systemu, gdy się nie pozna jego elementów i związków między nimi (analiza) oraz nie powiąże nowych elementów (system). Dopiero wtedy może mieć miejsce zastosowanie.
Dziedzina emocjonalna: (przeżywanie wartości - towarzyszy temu radość)
PERCEPCJA: świadomość, chęć odbierania, uwaga skierowana lub wybiorcza
DZIAŁANIE: akceptacja, chęć działania, satysfakcja z działania
WARTOŚCIOWANIE: akceptacja wartości, wybór wartości, zaangażowanie w wartości wybrane
ORGANIZACJA: pojęciowe ujęcie wartości, tworzenie systemu wartości
Taksonomia ta prowadzi do uświadomienia sobie przez podmiot obecności pierwiastków estetycznych w otoczeniu i w sztuce i skierowania na nie uwagi poprzez:
reakcję na nie
wartościowanie
organizację wartości
Tworząc tę strukturę autor posłużył się pojęciem internalizacji.
Internalizacja - proces, przez który najpierw następuje niekompletne i próbne przyjęcie tylko zewnętrznej manifestacji pożądanego zachowania, a następnie przyjęcie bardziej kompletnej.
Są 4 drogi uczenia się:
przyswajanie - pobieranie gotowych inf., zapamiętywanie
odkrywanie - najczęściej sprzyja podziałowi myślenia konwergencyjnego (jedno prawidłowe rozwiązanie, są to problemy zamknięte)
przeżywanie
działanie
27. ZASADY, FORMY, METODY ORGANIZACYJNE:
O skuteczności pracy dydaktyczno - wychowawczej decydują nie tylko metody lecz również formy organizacyjne. Wskazują one jak mamy organizować pracę stosownie do tego, jak i w jakim celu ma być podmiotem kształcenia.
Formy te są determinowane przez: cele i zadania kształcenia, liczbę uczniów, miejsce i cel pracy dzieci i młodzieży, wyposażenie szkoły w pomoce naukowe.
KRYTERIA PODZIAŁU ORGANIZOWANIA FORM NAUCZANIA:
Ze względu na liczbę uczniów:
nauczanie jednostkowe (indywidualne toki nauczania, korepetycje bezpośrednie oraz pośrednie - prace z książką)
nauczanie zbiorowe (system klasowo - lekcyjny)
nauczanie grupowe (zespołowe)
Ze względu na miejsce uczenia się:
szkolne
pozaszkolne
Ze względu na czas trwania zajęć:
zajęcia lekcyjne
zajęcia pozalekcyjne
FUNKCJE DYDAKTYCZNE LEKCJI:
sprawdzenie umiejętności, wiadomości i nawyków uczniów, które połączone są z ocena pracy ucznia
zaznajomienie uczniów z nowym materiałem
utrwalenie opanowanej wiedzy przez uczniów czemu powinno służyć łączenie teorii z praktyką.
dydaktyka - to nauka o nauczaniu - uczeniu się. Przedmiotem badań dydaktyki są czynności nauczania i czynności uczenia się. Dydaktyka zajmuje się analizą wszelkiego uczenia się i nauczania organizowanego w sposób świadomy, syntetyczny i planowy. Są to wszystkie czynności składające się na proces n - u.
proces - zbiór powiązanych ze sobą czynności nauczyciela i ucznia warunkujących się wzajemnie i podporządkowanych realizacji wspólnego celu, którym jest wywołanie u dzieci, młodzieży i osób dorosłych pewnych zmierzonych i względnie trwałych zmian.
Zadania dydaktyki to analiza i opis treści, metod form organizacyjnych, środków i systemów dydaktycznych.
13. BEHAWIORYSTYCZNE, POZNAWCZE I HUMANISTYCZNE KONCEPCJE ROZWOJU OSOBOWOŚCI - ICH IMPLIKAACJE PEDAGOGICZNE:
BEHAWIORYZM:
zachowanie człowieka zależy od wyposażenia genetycznego oraz od środowiska fizycznego i społecznego
zachowanie ludzkie jest sprawcze, ponieważ człowiek potrafi modyfikować środowisko. Może być sterowany przez środowisko, ale ono jest w dużym stopniu sterowane przez ludzi.
istnienie życia wewnętrznego nie jest negowane, ale zdaniem behawiorystów nie ma ono wpływu na zachowanie
psychologia zdaniem behawiorystów powinna być nauką obiektywną, która bada tylko zjawiska obserwowalne
sterowanie pozytywne: to motywowanie działania za pomocą wzmocnień pozytywnych. Należy wiedzieć, jakie wzmocnienia będą miały wartość w danej sytuacji.
Zasady poprawnego sterowania pozytywnego są rzadko przestrzegane w rzeczywistych układach instytucjonalnych czy w życiu osobistym.
Behawioryzm zajmuje się nie tylko działaniami typu „ mieć” ale także „ być”.
Religia w ujęciu behawiorystów: ludzie chodzą do kościoła, modlą się itp. ,bo instytucje religijne są źródłem wzmocnień. Dzięki sterowaniu pozytywnemu można wykształcić u ludzi nawyki wydajnej i sumiennej pracy, oduczyć ich zachowań agresywnych i aspołecznych.
Sterowanie negatywne: (awersyjne). Stosowanie kar ( deprywacja pokarmowa, dezaprobata społeczna, złe stopnie w szkole itp. ). Metoda bardzo powszechna. Kary stają się z upływem lat coraz subtelniejsze. Dzięki behawiorystom został podważony mit o znaczeniu kary w wychowaniu. Sterowanie negatywne jest dużo mniej efektywne. Wzmocnienie negatywne z reguły nie eliminuje zachowań nieporządnych, ale je tłumi na jakiś czas. Behawioryści nie rezygnują całkowicie z kary jako metody wychowawczej. Może ona odnieść skutek, jeżeli włączy się ją do całościowego programu modyfikacji zachowania, którego celem jest ukształtowanie nowych reakcji, zastępujących reakcje nieporządne. Nie wystarczy karać, ale należy umiejętnie wskazać dobrą drogę.
Niebezpieczeństwa stosowania wzmocnień negatywnych:
- zaburzenia emocjonalne- neutralne bodźce mogą wywoływać reakcje lękowe, agresje
- unikanie źródła karania
- negatywne wzorce zachowania
Wolność - w ujęciu behawiorystów nie jest stanem wewnętrznym, ale cechą zewnętrznego zachowania.
Godność - podobnie jak wolność, jest cechą środowiska i polega na dążeniu do maksymalizowania liczby wzmocnień pozytywnych, takich jak uznanie społeczne, podziw.
Inżynieria społeczna - behawiorystyczna metoda modyfikacji człowieka.
Techniki modyfikowania zachowań
Desensibilizacja ( metoda odczulania, uniewrażliwienie ), wykorzystywana do leczenia stanów lękowych, czy agresji wywoływanej przez sytuacje neutralne lub porządne ( kontakty interpersonalne, kąpiel w jeziorze itp.). Metoda opracowana przez Wolpego, zakłada, że niepożądane reakcje powstały w wyniku uczenia się i można ich oduczyć. Składa się z 3 etapów:
1. psycholog lub pedagog stara się poznać bodźce i reakcje powodujące lęk, agresje. Trzeba też określić zależność między rodzajem bodźca, a siłą reakcji lękowej.
2. badacz poszukuje określonych sytuacji o wartości nagradzającej, które mogą neutralizować reakcję lękową tzw. sytuacje neutralizujące. Typowym przykładem jest relaksacja.
3. właściwa desensibilizacja, coraz silniejsze bodźce lękotwórcze zostają zestawione z sytuacjami neutralizującymi. W ten sposób można wyleczyć 60- 90 % przypadków.
KONCEPJA PSYCHODYNAMICZNA
Główni twórcy to Erich Fromm i Rollo May.
- ludzkie działanie warunkują wewnętrzne siły motywacyjne, często kolidujące ze sobą, nieświadome. Człowiek to istota niedoskonała „ mierny aktor, który nie zna przyczyn swego dramatu”.
-główne cele tej psychologii to poznanie motywacji ludzi, struktury ich charakteru, która pozwala przewidzieć niespodziewane zmiany w myśleniu i działaniu
- osobowość to system sił dynamicznych zwanych popędami lub potrzebami, zewnętrzne reakcje człowieka to symptom wewnętrznej dynamiki
- behawioryści mieli inżynierie zachowania, tutaj jest psychoterapia - metoda kliniczna, która ma pomagać człowiekowi w rozwiązywaniu nieświadomych konfliktów, przystosowaniu do świata
psychoanaliza - jedna z najbardziej znanych wersji portretu psychodynamicznego. Została stworzona przez Freuda: pierwsze lata życia mają decydujący wpływ na kształtowanie się osobowości.
Psychodynamiczne koncepcje zachowania - próba scalenia behawioryzmu i psychodynamiki:
popędy - rodzaje potrzeb, dzielą się na popędy pierwotne(pokarm, popęd seksualny, unikanie bólu, potrzeba kontaktu za światem) i popędy wtórne (powstałe w wyniku socjalizacji: potrzeba bezpieczeństwa, potrzeby społeczne - miłość; potrzeby osobiste - uznanie;)
wskazówki - sygnały, bodźce
reakcje - na określone wskazówki
wzmocnienia - pokarm, bezpieczeństwo, miłość, które redukują popędy.
Konflikt - powstaje, gdy coś uniemożliwia człowiekowi zaspokajanie potrzeb, popędów.
konflikty zewnętrzne - sprzeczność między dążeniem jednostki a innych ludzi (np. zamiary dzieci i rodziców). Rozwiązanie konfliktu prowadzi do satysfakcji, nie rozwiązanie do frustracji. Konflikt jest nieunikniony, także nieświadomy.
konflikty wewnętrzne - powstaje, gdy człowiek dąży jednocześnie do osiągnięcia dwóch sprzecznych celów.
Samoobrona - mechanizmy obronne służące do radzenia sobie z konfliktami. Obrona odbywa się także poza świadomością. Redukują poziom lęku, chronią poczucie godności. NIE rozwiązują konfliktów, jedynie łagodzą objawy.
Rodzaje:
represja (wyparcie) - usuwanie z me świadomości myśli o konfliktach, przykrych przeżyciach. Chęć unikania lęku, który jest wzmocnieniem negatywnym.
stłumienie - świadoma czynność polegająca na panowaniu nad swoimi pragnieniami, dążeniami, które nie są akceptowane społecznie (np. pracownik nie ujawni swojego prawdziwego stosunku do swoich przełożonych)
projekcja - nieświadomy mechanizm rzutowania swoich nieporządnych cech na innych.
racjonalizacja - polega na nieadekwatnym wyjaśnianiu przyczyn zachowania, prawdziwe motywy są zastępowane tymi społecznie akceptowanymi.
substytucja - zastępowanie nieosiągalnych celów celami łatwiejszymi, zmiana obiektu, na który skierowany jest popęd. Są dwie formy: kompensacja - skierowanie aktywności na cele podobne do tych, których nie można osiągnąć; sublimacja - wyrażenie swoich nieakceptowanych popędów i dążeń w formie akceptowanej społecznie, może to być ucieczka w twórczą wyobraźnię i świat fantazji.
Anatomia lęku - lęku nie należy mylić ze strachem! Strach to nieprzyjemny stan emocjonalny, który sygnalizuje zewnętrzne niebezpieczeństwo. Jego przyczyny są znane. Lęk sygnalizuje niebezpieczeństwo wewnętrzne, z którego człowiek często nie zdaje sobie sprawy. Lęk jest wywołany przez konflikty sprzecznych popędów.
Są jego 2 rodzaje:
lęk normalny - reakcja proporcjonalna do rzeczywistego zagrożenia
lęk neurotyczny - nieproporcjonalny do rzeczywistego zagrożenia, wymaga stosowania mechanizmów obronnych i i blokady świadomości.
KONCEPCJA POZNAWCZA:
Koncepcja ta nie jest jednolita, ale wspólnym celem jej wszystkich wersji jest twierdzenie, że człowiek jest samodzielnym podmiotem, który w dużej mierze decyduje o sobie, działa na ogół świadomie. W toku życia przyjmuje, przechowuje, interpretuje i przekazuje za pomocą języka informacje. Jednostka spostrzega rzeczywistość, zapamiętuje informacje, myśli analitycznie i twórczo, prowadzi dyskurs z innymi ludźmi dzięki kompetencjom umysłu.
Inżynierię behawiorystyczną i psychoterapię zastępuje tu celowe wychowanie i autokracja.
Psychologia poznawcza jest powiązana z takimi dziedzinami jak neurofizjologia, psychiatria, kulturoznawstwo, pedagogika.
Struktury poznawcze - to systemy informacji wewnętrznych utrwalonych w pamięci. Ich całkowite wyłączenie odebrałoby człowiekowi umiejętności poruszania się po świecie, wiedzę o sobie.
W strukturach poznawczych znajdują się następujące informacje:
sądy o środowisku naturalnym - znajomość elementarnych praw fizyki, zasad ewolucji organizmów żywych
dane o świecie społecznym - czyli o zachowaniu się osób i społeczeństwa, stosunkach międzyludzkich
samowiedza lub struktura „ja” - wiedza o sobie, sądy o swoim charakterze
Istnieją 2 rodzaje wiedzy jednostki:
deklaratywna (narracyjna) - „wiem, że...”, dane o faktach
proceduralna (operacyjna) - „wiem, jak...”, dane o metodach, strategiach, programach działania
Struktury poznawcze określa się różnymi kategoriami, takimi jak:
złożoność - jednym z kryteriów złożoności jest liczba aspektów jakie człowiek bierze pod uwagę przy ocenie zjawiska. Im więcej człowiek posiada wiedzy o świecie tym bardziej złożone są jego struktury poznawcze
abstrakcyjność - konkretność - człowiek, którego struktury poznawcze cechuje wysoki stopień konkretności ujmuje świat jako ciąg spostrzeganych przedmiotów, nie umie tworzyć pojęć o wyższym stopniu ogólności
otwartość - struktura jest zamknięta, gdy człowiek nie zmienia swoich przekonań i poglądów pod wpływem nowych informacji; otwarta - gdy ulegają zmianą pod wpływem nowej wiedzy, człowiek jest wtedy bardziej elastyczny, lepiej przystosowany do świata
aktywność - bierność - z reguły zdobywana wiedza jest bierna, uczeń posiada wiedzę, ale nie umie jej wykorzystać w określonym miejscu lub czasie.
20. NIEPOWODZENIA SZKOLNE - PRZYCZYNY I SKUTKI:
Rodzaje i przyczyny niepowodzeń szkolnych
Ocena niedostateczna jest najbardziej drastyczną oznaką i skutkiem niepowodzeń dydaktycznych, które stopniowo narastały i ujawniały się najpierw w błahych trudnościach ucznia w nauce. Pierwszymi ich symptomami są zwykle niewielkie jeszcze, ale narastające luki w wiadomościach, kłopoty w wykonywaniu zadań i za mała sprawność działania. Ujawniają się one zwykle wcześnie, w klasach początkowych, a ich przyczyny sięgają wieku przedszkolnego. Brak sukcesów i niepowodzenia dydaktyczne wpływają demobilizująco na dalszą naukę, mogą wywołać frustrację (zawód, udaremnienie) i pogarszać stan zdrowia, a najczęściej prowadzą również do trudności wychowawczych, powodując w rezultacie ogólne niepowodzenia szkolne.
Jeżeli dziecko nie opanowuje programu nauczania, a braki te zostają przez nauczyciela stwierdzone, mówimy o jawnym niepowodzeniu szkolnym. Jego konsekwencją są słabe stopnie oraz powtarzanie klas. Powtarzanie klas pozostawia trwałe ślady w osobowości uczniów. Doraźne rezultaty wynikające z pozostawienia ucznia na drugi rok w tej samej klasie są na ogół dość zawodne. Jeden z badaczy amerykańskich stwierdził, że tylko 35% drugorocznych pracowało lepiej, powtarzając klasy, 53% nie wykazało żadnych postępów, a 12% pracowało gorzej. Oprócz powtarzania klas można również zaobserwować zjawisko całkowitego przerwania nauki szkolnej przed ukończeniem szkoły. Jest to zjawisko zwane odsiewem szkolnym.
W naszym kraju szkoła podstawowa jest obowiązkowa, co do pewnego stopnia ogranicza rozmiary odsiewu. Znacznie większy jest on w szkołach średnich i zawodowych. Skutki odsiewu, zwłaszcza w szkole podstawowej, czyli w okresie obowiązku szkolnego, są bardzo niebezpieczne. Prowadzi on do stałego zwiększania szeregów ludzi niewykwalifikowanych, nieprzystosowanych do życia w nowoczesnym społeczeństwie. Ludzie ci, niezdolni do współzawodnictwa z innymi, bardzo często się wykolejają, łatwo popadają w konflikt z normami życia społecznego.
O ukrytym niepowodzeniu mówimy wtedy, gdy braki w wiadomościach i umiejętnościach szkolnych nie znajdują odzwierciedlenia w postaci złych ocen. Niezgodność pomiędzy poziomem rzeczywistych osiągnięć szkolnych a jakością ocen często bywa spowodowana zwykłym przeoczeniem nauczyciela, tylko niekiedy wynika ze świadomego postępowania nauczyciela, który zawyża stopnie ucznia dla jakichś specjalnych powodów. Nieujawnienie w ciągu dłuższego czasu braków szkolnych stanowi poważne zagrożenie dla kariery szkolnej dziecka. Na ogół ukryte niepowodzenie szkolne szybko się przekształca w jawne i skłania dorosłych do interwencji.
*
Niepowodzenia ukryte, spowodowane mniejszymi lub większymi brakami w opanowaniu określonych wiadomości, umiejętności i nawyków występują u dużego odsetka uczniów i gdy przyjmują postać jaskrawą, wiążą się z okresowymi ocenami niedostatecznymi. Oceny te wprawdzie mogą być poprawione, ale kryjące się za nimi zaniedbania i braki bardzo rzadko dają się uzupełnić i wyrównać. Ukryte niepowodzenia szkolne mogą wystąpić poza zakresem opanowania wiadomości, umiejętności i nawyków. Pełnowartościowy udział uczniów w procesie dydaktycznym wymaga nie tylko odpowiednich wiadomości i uprzednich doświadczeń, lecz także rozwiniętych zdolności poznawczych, właściwej aktywności i samodzielności, jak również zainteresowania pracą szkolną. Wszelkie zaniedbania w rozwijaniu tych czynników stanowią o niepowodzeniach szkoły, jeszcze trudniejszych do ujawnienia niż poprzednie.
Niepowodzenia szkolne mogą być obiektywne, gdy braki szkolne są faktem, stwierdzonym przez osoby bezstronnie oceniające poziom osiągnięć szkolnych dziecka. Niepowodzenie szkolne nie zawsze jednak oznacza rzeczywiste braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności szkolnych. Czasami te niepowodzenia mogą mieć charakter subiektywny. Bywa tak wtedy, gdy dopuszczające, dostateczne lub dobre oceny nie zadowalają samego dziecka albo jego rodziców. Przyczyną subiektywnie odczuwanych niepowodzeń szkolnych są często zbyt wygórowane w stosunku do możliwości dziecka ambicje rodziców.
Pierwszym czynnikiem wpływającym na powodzenia szkolne są warunki społeczne, a przede wszystkim środowisko rodzinne dziecka. Czynniki natury społecznej wpływające na naukę dziecka to:
sytuacja materialna rodziny,
praca ucznia w gospodarstwie domowym,
warunki odrabiania prac domowych,
liczebność rodzeństwa,
atmosfera domowa,
poziom świadomości wychowawczej rodziców,
pijaństwo,
rozbicie rodziny,
dbałość o dziecko i jego wychowanie,
współpraca rodziców lub opiekunów dziecka ze szkołą,
poziom kulturalny i moralny życia domowego,
ujemne lub dodatnie wpływy otoczenia.
*
Drugim czynnikiem, od którego zależą wyniki pracy dydaktycznej, jest sam uczeń, jego stan zdrowia, zadatki dziedziczne w postaci funkcjonowania zmysłów, zdolności, określony temperament oraz jego rozwój ogólny, na który składa się zdobyta wiedza, doświadczenie, życie uczuciowe, cechy charakteru, rozwój aktywności, samodzielności, dociekliwości, wytrwałości w dążeniu do celu, odpowiednich zainteresowań i zamiłowań oraz tendencji samokształceniowych. Duży wpływ na powstawanie niepowodzeń szkolnych mają zakłócenia rozwoju psychofizycznego dziecka. Osiąganie powodzeń szkolnych utrudniają:
defekty wzroku, słuchu oraz wszelkie choroby i urazy pogarszające stan zdrowia dziecka, wypadki i inne zdarzenia losowe,
obniżona sprawność intelektualna dziecka, obniżony poziom inteligencji,
zaburzenia w funkcjonowaniu receptorów i narządów ruchu,
opóźnienie rozwoju procesów umysłowych,
różne zakłócenia w rozwoju uczuciowości, motywacji i postaw, a także związane z nimi zaburzenia funkcjonowania społecznego.
Czynniki te bardzo często tworzą skomplikowany splot niekorzystnych dla nauki warunków. Szybko staje się on tak złożony, że po pewnym okresie niepowodzeń szkolnych otoczenie dziecka nie może już stwierdzić, co było pierwotnym źródłem trudności w nauce, a co jest konsekwencją niepowodzeń.
Trzecim czynnikiem, od którego zależą powodzenia szkolne, jest nauczyciel i narzędzia jego działalności oraz szkoła. I tak, wyniki pracy nauczyciela zależą od jego cech wewnętrznych, takich jak:
przygotowania pedagogicznego i dydaktycznego (lepszego lub gorszego),
doświadczeń życiowych (skromnych lub bogatych),
zdolności (mniejszych lub większych),
charakteru,
postawy (społecznej lub egoistycznej),
zamiłowania do pracy nauczycielskiej,
niechęci do niej.
Oprócz czynników wewnętrznych nauczyciela określony wpływ na powodzenia szkolne mają również czynniki zewnętrzne, np.:
pozycja społeczna nauczyciela, jego autorytet,
warunki materialne,
warunki życia osobistego na tle środowiska,
szczególnie fakt czy to życie jest mniej lub bardziej szczęśliwe.
Narzędzia pracy nauczyciela to programy nauczania i podręczniki, które bardzo często są niedoskonałe. Źródłem słabych wyników w nauce są zwykle pewne błędy w doborze treści i metod nauczania. Jeżeli zadania stawiane dziecku są zbyt trudne albo zbyt łatwe, proces uczenia się może ulec zakłóceniom.
Poważnym źródłem niepowodzeń szkolnych może być sama szkoła, jej warunki lokalowe i wyposażenie w pomoce naukowe, atmosfera szkoły - współżycie i współdziałanie grona nauczycielskiego, organizacja życia szkolnego, organizacje uczniowskie, praca pozalekcyjna w szkole, kontakty między uczniami oraz oddziaływanie rówieśników.
Jeśli te czynniki zostają zaburzone, ma to odbicie w psychice dziecka, działa na odpowiednią motywację do nauki, na jego zachowanie. Dziecko staje się zalęknione, niezrównoważone, agresywne, przeżywa strach i uczucie zagrożenia, stresy i kompleksy. Taki stan psychiczny nie sprzyja nauce, powoduje trudności w mówieniu, czytaniu - dysleksja, pisaniu - dysgrafia, liczeniu, a później i w innych dziedzinach. Dzieci popełniają dużo błędów, zapominają o pisaniu znaków interpunkcyjnych, mylą litery i wyrazy o zbliżonych kształtach, mają trudności w kształtowaniu pojęć liczbowych i rozwiązywaniu zadań matematycznych, występuje u nich niezręczność manualna, z czym się wiąże brzydkie i nierówne pismo, kleksy, plamy w zeszycie itp.
Najczęściej przyczyny powodujące niepowodzenia szkolne mają charakter sprzężony, stanowią splot różnych uwarunkowań. Ujawniając się najpierw w nauce, rzutują najczęściej na zachowanie lub odwrotnie. Wówczas zamiast poważnie zainteresować się przyczyną niepowodzeń, dorosłe otoczenie formułuje opinie: "On jest zdolny, ale leniwy", "On jest mało zdolny, a do tego jeszcze nie chce się uczyć", "Gdyby chciał, na pewno miałby lepsze stopnie" itp.
Zawiedzeni rodzice różnymi sposobami, nawet biciem, starają się skłonić dziecko do nauki. Ale to na ogół nie pomaga. Nauczyciele powinni dokładać dużo starań, aby wyrównać braki dziecka, nie powinni okazywać niechęci takiemu dziecku, nie wyśmiewać jego odpowiedzi, nie używać krzywdzących określeń, a nawet przezwisk w stosunku do takiego dziecka. Nagany, krytyka, szykanowanie, odtrącanie przez rodziców i kolegów doprowadzają do tego, że dziecko traci poczucie własnej wartości, przestaje wierzyć we własne możliwości. Często powoduje to wyraźne znerwicowanie osobowości - wzrastający lęk, napięcie, a później apatia dziecka, a nawet kształtuje jego coraz bardziej antyspołeczny charakter.
Aby dziecko odnosiło powodzenia szkolne, musi mieć motywację do nauki szkolnej. By chciało i lubiło się uczyć, należy: pobudzać jego ciekawość (poprzez pytania, sprzeczności, problemy), stosować nagrody emocjonalne, tzn. cieszyć się razem z dzieckiem oraz okazywać mu zainteresowanie i zadowolenie z jego większych czy mniejszych sukcesów szkolnych, wyrabiać systematyczność w uczeniu się, ale raczej nie stosować nagród rzeczowych.
Trzeba silnie podkreślić, że dziecko ma się uczyć dla siebie a nie dla nagrody. Dlatego dobry stopień można uczcić jakąś niespodzianką, np. pójściem do kina, na lody, do cyrku; należy unikać kar i gróźb, a stosować zachętę. Dziecko powinno otrzymać zapowiedzianą nagrodę; nie dopuszczać do tego, aby nauce towarzyszył lęk: np. pewien uczeń bał się czytać na głos, ponieważ ilekroć popełnił błąd, nauczycielka krzyczała na niego; stosować tzw. pedagogikę sukcesu, która polega na tym, aby stwarzać dziecku warunki do osiągania sukcesów, które można by nazwać pozornymi, gdyby je rozpatrywać na tle osiągnięć innych uczniów i wymagań szkolnych.
przydzielać zadania według możliwości uczniów; racjonalnie obciążać przemyślaną i ewentualnie różnicowaną pracą domową, stosować na lekcjach techniczne środki dydaktyczne, aby bardziej zainteresować uczniów lekcją; najwłaściwiej i najatrakcyjniej dobierać metody pracy pedagogicznej dostosowane do wieku uczniów i możliwości materialnych szkoły; zaczynając od wewnątrzszkolnych dyskusji i samokształcenia nauczycieli, starać się stopniowo, lecz konsekwentnie, zmieniać style kierowania wychowawczego w szkole - wprowadzać styl partnerski.
Wszystkie wymienione zabiegi są to zabiegi terapeutyczne, zabiegi stymulacyjno-kompensacyjne i korektywne. Nauczyciel, obejmując nową klasę, powinien bacznie obserwować dzieci, ich rozwój intelektualny i społeczno-moralny, a w razie potrzeby szukać pomocy w poradni psychologiczno-pedagogicznej i na tej podstawie ustalić diagnozę, czyli opinię o stanie fizyczno-zdrowotnym, intelektualnym i społeczno-moralnym dziecka. Szczególnie wnikliwie powinien obserwować dzieci wzbudzające podejrzenie o jakieś braki i odnotowywać swoje uwagi w karcie obserwacyjnej. Powinien się starać rozpoznać nie tylko objawy, ale i przyczyny tych braków. Tego rodzaju rozpoznanie staje się podstawą do stosowania zabiegów terapeutycznych zmierzających do usunięcia lub ograniczenia przyczyn i skutków zauważonych braków.
23. DYSKALKULIA - OBJAWY, METODY ICH PRZEZWYCIĘŻANIA, SPECYFICZNE TRUDNOŚCI:
Dysleksja i dyskalkulia
Dysleksja - zaburzenie czynności wymagających dobrej analizy i syntezy słuchowej, w tym szczególnie słuchowego odbioru mowy, pisania ze słuchu i czytania. Dyskalkulia - strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych.
Wpływa niekorzystnie na rozwój mowy (trudności w przyswajaniu nowych słów, błędy wymowy) oraz opanowanie umiejętności czytania i pisania.
Zaburzenie to często występuje obok dobrej zdolności rozumowania, nie zaburzonej umiejętności rozwiązywania problemów, tworzenia pojęć, krytycznego myślenia oraz bogatego słownictwa.
Spowodowane jest mikrouszkodzeniem części korowej analizatora słuchowego. Często współwystępuje z dysgrafią, dysortografią, dyskalkulią.
Jakie mogą być objawy dysleksji?
1) Trudności w zapamiętywaniu dłuższych ciągów wyrazów w danej serii, np.: nazw tygodnia, wierszyków, piosenek
2) Nieumiejętność wyodrębniania dźwięków ze struktur złożonych (głosek i sylab ze słów, słów ze zdań), co bywa przyczyną niezrozumienia poleceń lub treści opowiadań oraz niepowodzeń w początkowej nauce czytania, np.: wlesie, stam tąd
3) Nieumiejętność różnicowania dźwięków mowy, co może powodować ich nieprawidłowe wybrzmiewanie i utrzymywanie się agramatyzmów i błędów w czytaniu
4) Wadliwy zapis wyrazów (opuszczanie, dodawanie, podwajanie, przestawianie liter i sylab, wyrazy bezsensowne, np.: rbak (rybak), klijęt (klient), jje (je), kraktor (traktor), korolowy (kolorowy), dzbo (źdźbło)
5) Nieumiejętność scalania dźwięków w złożone struktury, co wyraźnie występuje w czytaniu.
6) Trudności w koncentracji uwagi na bodźcach słuchowych, co bywa przyczyną znacznej męczliwości przy dłuższym słuchaniu, a co wtórnie nasila gorsze zapamiętywanie i rozumienie mowy
7) Mylenie wyrazów podobnie brzmiących, np.: półka - bułka
8) Mylenie liter podobnie brzmiących, np.: p - b, d - t, w - f, k - g, s - z, ć - dź, ś - ź, sz - ż - rz, c - dz, cz - dż, i - j, u - ł, (np.: brydżka, brycz, radjo, nałuka, gupota), nieprawidłowe zmiękczanie (np.: źma, cima), samogłoski nosowe ą, ę mylone z połączeniami literowymi om, on, em, en, oł, eł (np.: kąpot, kąserwa, w końcie, kompiel, sęs, jełzor)
9) Dłuższa faza głoskowania i sylabizowania
10) Trudności w odtwarzaniu rytmu (zaburzenia słuchu muzycznego), melodii
11) Podczas nauki języka obcego - trudności w opanowaniu akcentu i intonacji
Jakie są przyczyny dysleksji?
Dysleksja spowodowana jest mikrouszkodzeniem części korowej analizatora słuchowego (pól II i III - rzędowych). O osobie z dysleksją mówimy, że "niewiernie słyszy", co odróżnia ową osobę od osoby słabosłyszącej, czy niesłyszącej.
Mimo organicznych przyczyn, z osobami dyslektycznymi można i należy ćwiczyć pod kątem właściwych im zaburzeń. Wcześnie rozpoczęta i fachowo prowadzona terapia pedagogiczna pozwoli na osiągniecie zadawalających wyników.
Postępowanie korekcyjne w dysleksji
Warunkiem skuteczności profilaktyki jest wczesne ujawnienie wszelkich wad słuchu i zaburzeń słyszenia. Orzekanie w sprawie w/w wad należy do lekarza specjalisty, jednak rodzice i nauczyciele powinni uważnie obserwować dziecko i w razie podejrzewania wady słuchu skierować je na konsultację.
W przypadku, gdy lekarz nie stwierdzi wady słuchu, zaburzenia w czytaniu i pisaniu mogą być spowodowane deficytami parcjalnymi - świadczą o dysleksji.
Praca korekcyjna z dziećmi o nieprawidłowym rozwoju percepcji słuchowej powinna być podjęta w okresie poprzedzającym naukę czytania. Może to zapobiec pierwszym niepowodzeniom w nauce.
Najczęściej wprowadza się zabawy rozwijające słuch muzyczny, fonematyczny (pozwalający odróżnić głoski), analizę i syntezę głoskową i sylabową wyrazów.
W przypadku słabej percepcji słuchowej skojarzonej z zaburzeniami mowy, konieczne jest podjęcie ćwiczeń logopedycznych.
Bardzo ważne są wszystkie zajęcia kształcące mowę, wzbogacające słownik oraz nauka wierszy i piosenek.
W szkole pomoc dziecku z dysleksją należy zapewnić w czasie zajęć lekcyjnych, szczególnie jednak koncentrując się na pracy korekcyjnej z dzieckiem indywidualnie po lekcjach.
Podstawą jest program przetwarzający mowę i pozwalający na zmiany amplitudy i czasu trwania nagranych dźwięków. W jednym z programów, w którym pojawia się motyw cyrku, klown wypowiada dwa blisko spokrewnione fonemy, na przykład "pa" i "da", wydłużone tak, że dzieci z łatwością rozróżniają dźwięki. Jeśli dziecko uczyni to poprawnie, klown mu gratuluje; pokazuje się także niedźwiedź kroczący po linie.
Przykłady ćwiczeń:
a) zabawa w tworzenie rymów, np.: bułka - półka - jaszczurka - wiewiórka,
b) liczenie sylab w słowach, np.: lokomotywa, katastrofa, krokodyl,
c) tworzenie słów rozpoczynających się od określonej głoski, np.: zwierzęta na "k",
d) budowanie wyrazów kończących się na ustaloną głoskę, np.: a, o,
e) tworzenie wyrazów rozpoczynających lub kończących się na te samą sylabę, np.: "ka" - kangur, kaloryfer, sadzawka,
f) określanie położenia głoski w wyrazie, np.: jaką głoskę słyszysz po, a jaką przed "m" w wyrazie "lampa",
g) budowanie ciągu wyrazowego, w którym każdy następny wyraz zaczyna się głoską taką, jaką kończy się poprzedni, np.: płaszcz - czajnik - kolano - okno itp.,
h) odróżnianie różnych szumów, odgłosów z zamkniętymi oczami, naśladowanie różnych dźwięków, np.: świerszcza, wiatru,
i) wystukiwanie usłyszanego rytmu.
DYSKALKULIA:
Czym jest dyskalkulia?
Dyskalkulia - strukturalne zaburzenie zdolności matematycznych mające swe źródło w genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach tych części mózgu, które stanowią fizjologiczne podłoże dojrzewania zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem.
Występuje bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych zdolności umysłowych. Może przejawiać się zaburzeniami różnych zdolności matematycznych, które często są sprzężone z zaburzeniami percepcji słuchowej i wzrokowej.
Dyskalkulia może objawiać się:
- zaburzeniami umiejętności słownego wyrażania,
- zapisywania oraz czytania pojęć i zależności matematycznych, np.: nazywanie cyfr, symboli działań,
- zaburzeniami matematycznych manipulacji konkretami - trudności w dodawaniu, porównywaniu wielkości przedmiotów,
- zaburzeniami zdolności rozumienia pojęć i zależności matematycznych, wykonywania obliczeń w pamięci,
- zaburzeniami zdolności wykonywania zdolności matematycznych (zamiast dodawać mnożą).
19. MEDIA - DEFINICJA, ZADANIA:
Społeczeństwo informacyjne a edukacja medialna
W odróżnieniu od innych ścieżek edukacja medialna stanowi dla szkół prawdziwe wyzwanie. Przebudowa społeczeństwa polskiego w społeczeństwo informacyjne powinna być wspierana powszechną edukacją. Elementem takiego wysiłku są działania szkoły w czasie wprowadzania do programów kształcenia wiedzy o mediach masowych.
Rozwój nowoczesnych mediów elektronicznych wymusza określone przemiany w zachowaniach i zwyczajach społecznych. Właśnie młodzi są najliczniejszą grupą społeczną, która praktycznie korzysta z globalnej informacji. Duża część rodziców ze zdziwieniem obserwuje zachowania swoich potomków, którzy bez żadnych oporów zasiadają do Internetu i szybko uczą się obsługi systemu. Umiejętności te budzą podziw i jednocześnie niepokój, gdyż spora część posiadła już wiedzę szerszą niż wiedza rodziców i pewnej grupy nauczycieli. I te dzieci podczas lekcji, której treści poznały wcześniej z telewizji lub Internetu, nudzą się. Nauczyciel, by je zainteresować musi nadążać za wiedzą, którą oferuje technologia informacyjna.
Inna trudnością dla pedagogów jest zachęcanie tej grupy do czytania książek. Czytania krytycznego, gdyż większość uczniów korzystających często z Internetu łatwo poddaje się manipulacji i propagandzie. Współczesna szkoła stanęła więc przed problemem, czy uczeń potrafi posługiwać się informacją u zyskaną z mediów masowych w sposób inteligentny.
Rozwój mediów masowych
jak prasy, radia, filmu, telewizji był wynikiem ciągłych przemian technicznych, wynalazków i innowacji. Połączeniem różnych rodzajów form przekazu: tekstu, grafiki, animacji, dźwięku, fotografii i filmu w jedno jest Internet. Internet powoli, ala skutecznie eliminuje książkę, prasę, radio i telewizję i jest coraz częściej źródłem informacji i przyjemności dla uczniów. Obecnie uważany jest za jeden z mediów masowych. Dzięki Internetowi edukacja ma już charakter globalny. Postępy w urządzeniach audiowizualnych powszechnego użytku, pojawienie się multimediów interakcyjnych, rozwój sieci telekomunikacyjnych są szybkie i wielokierunkowe a najbardziej uniwersalnym w zastosowaniach i najdynamiczniej rozwijającym się wynalazkiem jest komputer.
Dostęp do masowej informacji
Nie oznacza opanowania przez uczniów umiejętności korzystania i używania jej w życiu codziennym. Jednym z zadań stawianych przez edukację medialną dla polskiej szkoły jest stworzenie sprzyjających warunków do przetwarzania uzyskanych przez uczniów informacji z mediów w wartościową wiedzę.
W rozwiniętych krajach informacja jest dobrem gospodarczym i przynosi znaczne dochody. Społeczeństwa tych krajów nazywane są społeczeństwami informacyjnymi. Bezpośrednim wynikiem oddziaływania informacji jest rozwój sektora usług, w tym edukacji.
Charakterystyczną cechą
współczesnych środków informacji jest duża szybkość przekazywania i odbierania informacji. Wiedza, którą uzyskuje uczeń z różnych źródeł nie ma większego znaczenia, ale wskutek podjętych przez ucznia i pedagogów działań informację można przekształcić w znaczącą wiedzę, w komunikaty, które wywołują przemyślane działania. Proces, w którym występuje przesłanie, odebranie i wykorzystanie w działaniu jest przetwarzaniem informacji. Przetwarzanie informacji polega na zamianie znaczeń, odczytywaniu w innym kontekście, przekładzie na języki innych mediów masowych i sensownym wykorzystaniu przetworzonego komunikatu. Jest to więc proces umysłowy wspomagany urządzeniami audiowizualnymi, które odbierają, zmieniają, powielają i rozpowszechniają komunikaty medialne. Współczesna komunikacja, dzięki rozwojowi technologii informacyjnych ma charakter interaktywny. Szeroki dostęp do wiedzy i konieczność jej stałej aktualizacji jest faktycznie nauką przez całe życie.
Edukacja, która łączy informację i wiedzę
z umiejętnościami i kompetencjami jest podstawą założeń ścieżki edukacja medialna. Jest to ścieżka, która łączy zdobytą poza szkołą wiedzę z mediów masowych z nowymi doświadczeniami i rozwojem kwalifikacji w odczytywaniu i rozumieniu natłoku informacji medialnej. Współczesnej edukacji nie zawsze udawało się zapewnić uczniowi wiedzę o zmianach w środkach masowego przekazu. Stąd wynikła konieczność poszerzenia edukacji szkolnej o sposoby zdobywania i poszerzania wiedzy. Nikła wiedza ma różne konsekwencje, w tym np. słabe szanse na zdobycie dobrej pracy lub pracy w ogóle.
Media masowe i multimedia
Silnie oddziałują na społeczeństwo. Powstała więc sytuacja, w której kontrolujący przepływ i rozpowszechnianie informacji wpływają także na zachowania i postawy wychowanków szkół. Współczesna socjotechnika jest szeroko stosowana przez twórców programów telewizyjnych i radiowych w urabianiu świadomości jednostek i grup społecznych. Odbiorca informacji masowej jest przekonany o swej niezależności, sądzi, że zna świat i rządzące nim zasady. Tymczasem dorośli a szczególnie dzieci zaczynają myśleć i żyć według podsuniętych im przez media wzorców. Wynika to z prostego mechanizmu, skoro wszystkie media mówią to samo to mówią prawdę. Media elektroniczne stworzyły więc świat, który jest światem nienaturalnym. Światem , który zaczyna dominować nad światem rzeczywistym. Krytyków posądzających media masowe o manipulacje, kontrolujący media uspokajają prawem do informacji i pluralizmu.
Nadmiar informacji
budzi znieczulicę i zobojętnienie na cudze nieszczęście. Elektroniczne media stale wypierają inne, tradycyjne formy komunikacji międzyludzkiej, osłabiają je i są źródłem osamotnienia. Umiejętność poszukiwania, interpretacji, przetwarzania i wysłania swoich własnych informacji będzie niedługo czynnikiem decydującym o pozycji przedstawicieli najmłodszego pokolenia w polskim społeczeństwie. Umberto Eco powiada, że w przyszłym społeczeństwie najniższą klasę stanowić będą ludzie nie potrafiący posługiwać się komputerem i traktujący telewizję jako jedyne, prawdziwe źródło informacji. Stąd szczególnego znaczenia nabiera edukacja dzieci , młodzieży a także ludzi dorosłych. Edukacja, która wyposaży w wiedzę i umiejętności do twórczego myślenia.
Rozwój społeczeństwa informacyjnego,
Upowszechnienie informacji jako dobra gospodarczego wymaga uporządkowania i faktycznego wprowadzenia wiedzy o mediach do nauczania szkolnego, ustalenia jej właściwego poziomu i upowszechnienia różnorodnych zastosowań w życiu codziennym. Podstawą tych działań jest zaangażowanie nauczycieli i szeroka edukacja dzieci i młodzieży.. W rozwiniętych krajach edukacja medialna realizowana jest według oddzielnego programu nauczania. Do programów nauczania wprowadzono także historię techniki, a przekazywaną wiedzę łączy się z aktualnymi osiągnięciami nauki i techniki. Uczniowie przygotowani tylko na odbiór informacji, bez przygotowania do jej praktycznego przekształcania nie sprostają wymaganiom cywilizacji informacyjnej, stopniowi rozwoju społeczeństwa, w którym już wkrótce znajdzie się społeczeństwo polskie.
18. SONDAŻ DIAGNOSTYCZNY, OBSZARY ZASTOSOWANIA:
Co jest przedmiotem badań sondażowych? „tym, czym dla stadium indywidualnych przypadków są losy jednostek ludzkich określonego rodzaju, tym dla sondażu diagnostycznego jest określone zjawisko społeczne”. Badania sondażowe obejmują wszelkiego typu zjawiska społeczne o znaczeniu istotnym dla wychowania, ponadto stan świadomości społecznej, opinii i poglądów określonych zbiorowości, proces narastania określonych zjawisk, ich tendencje i stopień nasilenia. Badania sondażowe mają na celu ich wykrycie oraz ukazanie wszystkich ich atrybutów strukturalnych i funkcjonalnych.
Precyzyjne określenie problemu badawczego pozwala na uściślenie zasięgu terytorialnego badanego zjawiska i dokonanie wyboru odpowiedniej próby do badań. Biorąc np. badanie nad alkoholizmem młodzieży, musimy stwierdzić, że w próbie powinny się znaleźć, w odpowiedniej proporcji, młodzież wiejska i miejska, dziewczęta i chłopcy, młodzież ucząca się, pracująca, różne grupy wieku, itp..
Metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o cechach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych.
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.