Histologia:
Komórka:
- Cytoplazma = cytosol + organelle komórkowa + wtręty cytoplazmatyczne
- Błony komórki = błona komórkowa + błony wewnątrzkomórkowe zbudowane z
fosfolipidów , cholesterolu, glikolipidów i białka. Białka jako receptory komórkowe oraz glikokaliks (ochrona)
- Transport (jony, woda)
Dyfuzja Bierna - zależna od gradientu stężeń. Od większego do mniejszego stężenia
Dyfuzja Wspomagana - zależna od gradientu z udziałem białka nośnikowego
Transport Aktywny - przeciwko gradientowi stężeń, za pomocą białka śródbłonkowego z wykorzystaniem energii ATP
- Transport Makrocząsteczek
Egzocytoza - otaczanie cząsteczek błoną
Endocytoza - połączenie z receptorami
Pinocytoza - przypadkowe transportowanie bez receptorów
Transcytoza - transport z jednego końca komórki na drógi (Endo + egzocytoza)
Potocytoza - małe cząsteczki łączące się z receptorami
Heterofagosom - makrocząsteczka w pęcherzyku z błony, sfagocytowany materiał
Organelle:
- Rybosomy: wolne ziarna w cytosolu. Składają się z 4 cząsteczek rRNA i ok. 70 cząsteczek białka [40s:60s]
- Siateczka Śródplazmatyczna:
Gładka - system rozgałęzionych rurek
- metabolizm tłuszczów - synteza lipidów , synteza hormonów steroidowych oraz triglicerydów.
- detoksykacja metabolitów i ksenobiotyków
- gromadzenie i magazynowanie Ca2+
Szorstka - płaskie woreczki z licznymi rybosomami
- synteza białek
- Aparat Golgiego:
Diktiosom - system cystern rurek i pęcherzyków budujący AG
- przepływ makrocząsteczek
- modyfikowanie struktury makrocząsteczek
- segregacja makrocząsteczek
- recyrkulacja błony
Endosomy
Lizosomy
Pekorksysomy - detoksykacja utlenianie
Proteasom:
- rozkład białka do peptydów
- rozkład białek o nieprawidłowej konformacji
- rozkład białek regulatorowych
- rozkład białek antygenowych
- rozkład białek w czasie głodzenia
- Mitochondria: w komórkach wykonują intensywną prace
Błona mitochondrialna:
- białka biorące udział w transporcie metabolitów
- białka enzymatyczne łańcucha oddechowego
-białka syntetazy ATP
Macierz mitochondriom:
- enzymy reakcji przemian kw. Tłuszczowych i pirogronowego CO2+NaDPH2
Cytoszkielet:
System białkowych filamentów i mikrotubuli (aktyna -cienka , miozyna gruba) + białka dodatkowe.
- centrosfera: centriole + cytoplazma
Centriola - 9x3 mikrotubule + DNA
Jądro komórkowe:
Jąderko - końcowe odcinki pętli chromatyny
- chromatyna (DNOR) z 13,14,15,21,22 pary
- ziarna - prekursory podjednostek rybosomow
-białka
Produkuje podjednostek rybosomów
Nabłonek:
- pokrywające
-wyściełające
-gruczołowe
-mezodermalny - śródbłonek lub nabłonek surowiczy
-ektodermalny - wyściółka
Funkcje:
Ochrona tkanek
Izlolaja środowisk
Wchłanianie zw chemicznych
Wydzielanie
Błona podstawna
-połączenie mechaniczne
- transport substancji (odzywnianie)
- utrzymywanie kształtu
Złożona jest z 3ch warstw blaszka gęsta , jasna , włókna kolag
Mikrokosmki: wypustki cytoplazmy
Stereocylia - szczególnie duże mikrokosmki w uchu
Rzęski witki: ruchome struktury dziki aparatowi ruchowemu
Połączenia między komórkami:
Zamykające - wsdłuż obwodu komórek . nieprzepuszczalne dla jonów i cząsteczek. W wierzchołkowych częściach komórek wzdłuż ścian bocznych (wchłanianie pęcherz)
Przylegające
- Obwódki przelegania wzdłuż bocznych powierzchni w części wierzchołkowej poniżej occludens
-desmosomy 0 plamki przylegania - połączenie na ograniczonych powierzchniach
-hemidesmosomy - na podstawnych powierzchniach komórek
Typu nexus - (komunikujące jonowo - metabliczne ) = synapsy elektryczne. Pasma wzdłuż boków komórek wymaga ATP
Nabłonki:
Płaskie
Sześcienne
Walcowate - cylindryczne
Jedno lub wielowarstwowe
Nabłonek jednowarstwowy płaski - jądra grubsze niż cytoplazma
- filtracja
-dializa
-bierny transport gazów
-transport przez Endo egzocytoze
Nerka , naczynia krwionośne
Nabłonek jednowarstwowy sześcienny - Składniki budowy ułożone biegunowo (na dole mitochondria na górze AG) często mikrokosmki u góry oraz wgłobienia
- wydzielanie
-czynny transport jonów (mikrokosmki)
Nabłonek jednowarstwowy walcowaty - wyraźnie spolaryzowane
- wchłanianie
- wydzielanie
Nabłonek wielorzędowy - jądra na różnych poziomach , czasem z rzeskami
Nabłonek wielowarstwowy płaski - oddzielanie tk. Łącznej od środowiska może być rogowaciejący lub nie
Nabłonek przejściowy - zdolny do zmiany grubości u człowieka sześcienny. Na wierzchu komórki baldaszkowate
Nabłonek wielowarstwowy walcowaty - wydzielanie zewnętrzne
Gruczoły: złożone z nabłonka receptorowo wydzielniczego
Gruczoły zwarte - zgrupowanie kom na wspólnym terytorium np. ślinianki, tarczyca, g. łojowe
Gruczoły rozproszone - pojedyncze kom receptorowo wydzielnicze rozproszone wśród innych np. APUD
Gruczoły zewnątrz - wydzielnicze - posiadają przewody wyprowadzające
Cewkowe
Pęcherzykowate
Cewkowo- pęcherzykowate - na zewnątrz pęcherzyków i cewek leża zazwyczaj kom , mioepilekalne
Kurczliwe - wyciskają wydzieline
Gruczoły wewnątrz wydzielnicze
- komórki o spolaryzowanej budowie ( tarczyca ) pęcherzyk
- komórki o biegunowej budowie sznury (przytarczyca)
- komórki nie mające biegunowej budowy ułożone w grupy (przysadka mózgowa)
Wydzielanie:
Merokrynowe (ekranowe) - w Endo i egzokrynowych (ślinianki)
Apokryfowe - tylko egzokrynowe ( mlekowe , potowe)
Holokrynowe - w gruczole łojowym
- zewnętrzne - egzokrynowe - potowe lub g Brunnera w dwunastnicy
- wewnętrzne - endokrynowe (dokrewne -> hemokrynowe)
- wewnętrzne paraktynowe
- wewnętrzne autokrynowe
Tkanka łączna właściwa:
Funkcje:
- Zrąb i ochrona mechaniczna innych tkanek
- transport substancji odżywczych i produktów metabolicznych
- ochrona organizmu przed obcymi zw. Chemicznymi
Rodzaje:
Tkanka luźna (czasem siateczkowata)
Tkanka zbita (czasem włoknista)
- o utkaniu regularnym
- o utkaniu nieregularnym
Tkanka łączna złożona z istoty międzykomórkowej i fibroblastów kom. Tucznych , histiocytów kom plazmatycznych i k napływowych + włókna
Włókna:
-kolagenowe (kolagen I)
-siateczkowe (kolagen III)
-sprężyste
- oksytalanowe i elauninowe
Komórki tkanki łącznej właściwej:
Fibroblasty - wytwarzają włókno i proteoglikany istoty międzykomórkowej
- miofibroblasty - w komkach
- melanofory - z melaniną
Histiocyty - makrofagi tk. Łącznej właściwe (ze szpiku z monoblastów)
- Fagocytują i trawią sfagocytowany materiał
-biorą udział w reakcji immunologicznej
Komórki tuczne (mastocyty)
- tkankowe ( w tk. Łącznej właściwej)
- błony śluzowej ( w tk. Łącznnej błony śluzowej)
Posiada:
heparynę - przeciwzlepliwą i rozkłada tłuszcze
Histaminę - rozszerzanie żył i dekarboksylacja
Enzymy proteolityczne
Czynnik chemotaktyczny
Czynnik aktywujący płytki krwi
Komórki plazmatyczne: Plazmocyty szczególnie obfite w pobliżu miejsc narażonych na kontakt z antygenami: powstają z limfocytów B
Syntetyzują glikoproteiny - immunoglobuliny
Komórki napływowe
- leukocyty ( ze szpiku)
- limfocyty T i B
- granulocyty obojętnochłonne kwasochłonne zasadochłonne
- kom tłuszczowe
Tkanka łączna właściwa luźna - wypełnia przestrzenie miedzy komórkami miąższowymi narządów.
Tkanka łączna właściwa zbita - więcej włókien mało komórek torebki narządów ścięgna więzadła
- o utkaniu regularnym - ściegno z kolagenu I fibrocyty w szeregach - szeregi Ranviera
- o utkaniu nieregularnym - warstwa siateczkowata skóry właściwej , włókna w pęczkach
Tkanka Tłuszczowa
- główny rezerwuar energii
- produkcja ciepła
Tkanka tłuszczowa żółta
Powstaje z adipocytów , mała masa istoty międzykomórkowej
Tkanka tłuszczowa brunatna
Tylko w okresie niemowlęctwa potem tylko w okolicy miedzyłopatkowej i szyi i okolic dużych tetnic brzusznych i nerek , b dobrze unaczyniona
Tkanka Chrzęstna:
Szklista
Sprężysta
Włóknista
Chrzęstna szklista: w większości w zyciu płodowym i do pokwitania , procz tego w tchawicy oskrzeli , krtani i w dośrodkowych częściach żeber , chondrocyty ułożone w jamkach istoty międzykomórkowej pojedynczo lub w grupach izogenicznych. Duża ilość kolagenu typu II o regularnym ułożeniu. Powstaje z mezenchymy.
Chrzęstka sprężysta: dużo włókien sprężystych + kolagen II (mało) w małżowinie usznej , ścianie przewodu słuchowego i trąbki.
Chrząstka włóknista: w miejscach połączeń ścięgien i więzadeł w krążkach międzykręgowych i w spojeniu łonowym. Dużo włókien kolagenowych typu I w równoległych pęczkach.
Tkanka kostna:
Sole mineralne w istocie podstawowej
- osteoblasty, osteocyty , osteoklasty
- istota miedzykomorkowa
= osteoid (organiczny)
= cześć nieorganiczna (sole mineralne)
Osteoblasty - komórki kościotwórcze .
- wytwarzają składniki organiczne istoty międzykomórkowej
- osłaniają kość przed osteoklastami tworząc warstwę ochronną na powierzchni
- wytwarzają składniki osteoidu oraz białka regulujące mineralizację
Osteocyty - osteoblasty otoczone osteoidem. Występują jamki kostne kanaliki tworzone przez nie zamineralizowane wypustki osteoblastów oraz ich najbliższe okolice , zatracają biegunowość.
Osteoklasty - komórki kościogubne
Istota międzykomórkowa - kolagen I , tropokolagen , organiczna istota bezpostaciowa (białka nikolagenowe), proteoglikany , substancja nieorganiczne - mineraliz kości Ca
Rodzaje tkanki kostnej:
Grubowłóknista - pierwsza w rozwoju kości ( u dorosłego w miejscach przyczepu ścięgien , szwach czaszki) kolagen w peczkach dużo osteoidu i osteocytów.
Drobnowłóknista - dojrzała forma kości kolagen I pojedynczo
- Gąbczasta - z blaszek tworzących beleczki. Pomiędzy nimi szpik. W nasadach i przysadach kości długich oraz w całych płaskich.
- Zbita - z blaszek w tworzących długich i na zewnątrz płaskich . Złożony z osteonów systemy haversa
Z zewnątrz kość okryta jest okostną , jama szpiku wyścielona jest śródkostną.
Kościotworzenie
Na podłożu łącznotkankowym (kości twarzy czaszki , łopatka , obojczyk) komórki błony mezenchymatycznej zaczynają wydzielać kolagen I i stają się osteoblastami.
Na podłożu chrzestnym (reszta kości ) przekształcenie chrząstki szklistej w kość.
Wzrost kości
Długie - przez podział komórek chrząstki nasadowej
Gładkie - na obwodzie
Krew:
Osocze: woda + białka + kom krwi + związki chemiczne
Surowica -> osocze bez fibrynogenu i komórek krwi
Komórki krwi:
Erytrocyty :
W roztworze hipertonicznym - erytrocyty kurcza się wyglądają jak owoce morwy. W roztworze hipotonicznym pęcznieją -> hemoliza -> cienie erytrocytow.
Retikulocyty - niedojrzałe erytrocyty posiadają pozostałość SER
Leukocyty - leukocytoza , leukopenia
Diapedeza - przechodzenie leukocytów przez ściany naczyń krwionośnych
Obdażone ruchem pełzakowatym:
- granulocyty
-agranulocyty
Granulocyty obojętnochłonne - neutrofile ich najwięcej.
Populacja marginalna - przylegają do śródbłonka naczyń , wyłączone z krwioobiegu
Funkcje:
- przeciwbakteryjne i obronne
= zdolność ruchu
= zdolność do fagocytozy
= wydzielanie substancji bakteriobójczych oraz leukotrienów
Granulocyty kwasochłonne - eozynofile
Funkcje:
-przeciwbakteryjne obronne.
- zdolność ruchu
- fagocytoza kompleksów antygen-przeciwciało
- wydz subs bakteriobójczych
Granulocyty zasadochłonne - bazofile
Funkcje:
- aktywacja lipazy lipograteinowej
-oczyszczanie krwi z tłuszczów
- przeciwdziałają krzepnięciu krwi
- rozszerzanie naczyń
- fagocytoza i subs bakteriobójcze
Limfocyty:
Ulegają aktywacji po zetknięciu z antygenem
Limfocyty B - Bursa , małe ze szpiku , syntetyzują glikoproteiny (przeciwciała) krążą we krwi.
Limfocyty T - małe ze szpiku przez grasice gdzie dojrzewają
- mają receptory dla antygenów
-wydzielają interleukiny - oddziałujące na limfocyty B i inne
Limfocyty NK - duże z lizosomami, spontanicznie niszczą komórki rakowe.
Monocyty -
- największe komórki krwi obwodowej
- prekursory makrofagów
- zdolność do fagocytozy i uwalniania leukotrienów
Płytki krwi - bezjądrowe fragmenty cytoplazmy megakariocytów. Biorą udział w hamowaniu krwawienia
Krzepniecie krwi:
Czynniki krzepnięcia wytwarzanie są przez hepatocyty oraz megakariocyty, zachodzi w 3ch etapach
- wytwarzanie czynnika x
- wytwarzanie trombiny
- wytwarzanie włoknika z fibrynogenem
Szpik kostny i wytwarzanie komórek krwi
Szpik czerwony - aktywne wytwarzenie komórek krwi
Szpik żółty - nie aktywny , z tkanki tłuszczowej
Zrąb szpiku - wytwarzenie fibroblastów
Miękisz szpiku - wytwarzanie leukocytów erytrocytów i płytek krwi, makrofagi i kom tuczne
Funkcje szpiku:
Wytwarzanie komórek krwi i komórek prezentujących antygeny
Niszczenie zużytych , wadliwych i uszkodzonych erytrocytów
Przechowywanie żelaza
Odpowiedz immunologiczna humoralna i komórkowa
Hemocytopoeza - proces wytwarzania komórek krwi
Erytrocytopoeza
Granulocytopoeza
Monocytopoeza
Limfocytopoeza
Wytwarzanie płytek krwi
Tkanka mięśniowa:
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa.
Sarkomer - podstawa miofibryli
Kanalik T - wpuklenie błony komórkowej pomiędzy prążkiem a i I
Triada - kanalik T z przylegającymi do niego 2ma zbiornikami gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej
Kostamery - poprzeczne wgłobienia na wysokości prążków Z
W skurczu biorą udział
- aktyna
-miozyna
- białka regulatorowe
- białka strukturalne
Kom mięśniowe powstają przez zlanie mioblastów i wytworzenie wielojądrowych struktur
Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana serca:
Powstają z mioblastów zawiązka serca (z jednej lub najwyżej 2 fuzjujących). Tu też występują kanaliki T ale znajdują się one w pobliżu prążków Z a nie na pograniczu I i A, zamiast triady kanaliki T tworzą triade tylko z jednym zbiornikiem siateczki sarkoplazmatyczenj
Tkanka mięśniowa gładka:
TKANKA NERWOWA:
- koordynacja i organizacja wielu czynności organizmów
- rejestracja i analiza i przewodzenie informacji o otoczeniu.
Neurony:
Złożony z perykarionu , aksonu i dendrytów
Ciałka Nissla - Tigroid - obfita szorstka siateczka śródplazmatyczna. Z rybosomami związanymi w rozetki
Perykarion:
-hamuje lub przyśpiesza impulsy nerwowe
-syntetyzuje makrocząsteczki dla neuronu
Dendryty
- przewodzenie impulsów do perykarionu
- integracja pracy wielu neuronów
Akson:
- przewodzenie impulsów od perykarionu
- transport związków chemicznych w obu kierunkach
Synapsy - czynnościowe połączenie dwóch neuronów lub z receptorami czy komórkami eżektorowymi.
Chemiczne
Elektryczne - połączenia typu neksus
Neuroglej - komórki glejowe + wypustki
Komórki wyściółki - ependymocyty - wyściela komory mózgu i kanał rdzenia . Biorą udział w wytwarzaniu płynu rdzeniowego, pompują Na+
Astrocyty - transportują makrocząsteczki oraz jony
Oligodendrocyty - osłaniają włókna nerwowe w ośrodkowym układzie nerwowym.
Komórki mikrogleju - makrofagi
Osłonki włókien nerwowych:
Neurolema - składa się z lemocytów oplątujących cytoplazmą aksony neuronów
Osłonka mielinowa - z oligodendrocytów lub hemocytów owiniętych wokół aksonu w rulon
UKŁAD KRĄŻENIA KRWI
Funkcje:
Utrzymywanie krwi w ruchu
Wymiana substancji między tkankami
Regulacja hormonalna czynności
Śródbłonek
Jednowarstwowy płaski (rzadko jednowarstwowy sześcienny)
W naczyniach włosowatych porowaty
Nad jądrami grupy mikrokosmków
Tętnice
Sprężyste - dużo kalibru
Mięśniowe - średniego kalibru
Małego kalibru + tętniczki
Tętnice typu sprężystego:
Błona wewnętrzna - gruba -> śródbłonek + błona sprężysta spreżysta mięśniowa
Błona środkowa - najgrubsza -> błony sprężyste (okienkowane) miedzy nimi miocyty gładkie
Błona dodatkowa - grubsza niż wewnętrzna -> tkanka łączna właściwa + kolagen + naczynia naczyń
Wyrównywanie ciśnienia krwi przenoszonej
Tętnice typu mięśniowego:
Błona wewnętrzna -> podzielona na 3 warstwy
- śródbłonek z błona podstawną (z wypustkami)
-warstwa pośrednia
-warstwa sprężysta wewnętrzna
Błona środkowa -> bardzo duża
Błona zewnętrzna - naczynia naczyń
Tętnice małego kalibru:
Błona wewnętrzna - śródbłonek na błonie podstawnej
Błona środkowa - miocyty gładkie
Błona zewnętrzna wł. Kolagenowe , siateczkowate
Naczynia włosowate
- o charakterze żylnym
- o charakterze tętniczym
*ciągłe
*rogowate
*zatokowe
Naczynia włosowate ciągłe
- zwarty śródbłonek
Naczynia włosowate porowate
- liczne pory w cytoplazmie śródbłonka
Naczynia zatokowe
-względnie duża średnica
-rozstępy między komórkami śródbłonka
-pory w cytoplazmie śródbłonka
-blaszka podstawna śródbłonka porowato
Żyły
Żyły dużego kalibru
Śródbłonek ciągły
Naczynia naczyń w błonie dodatkowej z odgałęzieniami do błony środkowej
W błonie dodatkowej naczynia limfatyczne i nerwy
Często zapadnięte światło
Żyły średniego kalibru
Błona wewnętrzna najcieńsza
Błona dodatkowa najgrubsza
Żyły małego kalibru
Żyły małego kalibru takie jak tetnica małego kalibru żyłki takie jak naczynia zatokowe ( śródbłonek) porowaty
Zastawka: żyły o średnicy powyżej 2mm mają zastawki - sfałdowania wewnętrznej błony (z tkanki łącznej właściwej).
Połączenia tętniczo - żylne i tętniczo- tętnicze
Zazwyczaj : tętnica -> naczynia włosowate -> żyła
W nerce : tętnica -> naczynia włosowate -> tętnica
W wątrobie : żyła wrotna -> naczynia włosowate -> żyła wątrobowa
Anastomoza: połączenie tętniczo żylne
Serce: szkielet serca z tkanki łącznej właściwej zbitej
- przegroda błoniasta z budową rozcięgna
- pierścienie włókniste
- trójkąty włókniste
Wsierdzie: przedłużenie błony wewnętrznej dużych naczyń. W przedsionkach grubsze niż
w komorach.
* śródbłonek
*części łącznotkankowa
- podśródbłonkowa luźna
-warstwa wsierdzia mięśniowo - sprężysta
-warstwa podwsierdziowa
Śródsierdzie - najgrubsze - złożone z komórek mięśniowych i tk. Łącznej luźnej z
Naczyniami krwionośnymi, znaczenie grubsze w komorach niż przedsionkach
Nasierdzie - z tk. Łącznej właściwej z nabłonkiem surowiczym z naczyniami nerwowymi
Osierdzie - łącznotkankowy worek z 2 warstw
- surowiczej |
- zewnętrznej | oba z tk. Łącznej włóknistej
Zastawki serca: z trzech warstw
- środkowej - z tkanki łącznej właściwej włóknistej
- warstw zewnętrznych identycznych z wsierdziami
Układ przewodzący serca:
-węzeł zatokowo przedsionkowy (prawy przedsionek żyła główna)
- szlak międzywęzłowy Torela
- węzeł przedsionkowo komorowy
- pęczek hisa
Unaczynienie serca
-tętnica wieńcowa
-odpływa żyłami serca
Układ limfatyczny:
Centralne narządy limfatyczne
-grasica
-szpik kostny
Obwodowe narządy limfatyczne
-śledziona
- węzły limfatyczne
Limfocyty + naczynia limfatyczne + limfa
Kom prezentujące - np. limfocyty T wiążące ze swoją powierzchnią komórki zmodyfikowane antygeny np. kom. Dendrytyczne
MALT - grudki limfatyczne + rozproszone kom immunologiczne kompetentne
MALT - tkanka limfoidalna błony śluzowej
-W tkance łącznej - więcej B i kom plazmatycznych
-W nabłonkach więcej T i NK
Grudki limfatyczne - cześć MALT. Więcej limfocytów B niż T
Wyróżniamy
- część środkową - ośrodek rozmnażania
- część obwodową
W części środkowej dużo limfoblastów o jasnych jądrach - z tąd jej wygląd jasna
rozrzedzona struktura . mogą występować pojedynczo lub w grupach.
Migdałki - grupy grudek limfatycznych w błonie śluzowej pogranicza jamy ustnej i gardła. Leżą w tk. Lącznej. Otacza je nabłonek , wnika też do środka tworząc krypty wzdłuż których układają się grudki.
Migdałki podniebienne - parzyste pokryte wielowarstwowym nabłonkiem płaskim nierogowaciejącym jest tu 20-10 krypt
Migdałki językowe - kilka pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim z 1 kryptą
Migdałek gardłowy - pojedynczy , pokryty nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym brakt krypt
Kępki peyera - grudki limfatyczne skupione w grupach w błonie śluzowej jelita krętego i grubego . Pokryte nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym z komórkami pofałdowanymi zamiast mikrokosmków.
Węzły limfatyczne:
Obwodowe narządy limfatyczne
Otoczone torebką łącznotkankową z beleczkami wgłąb
Łączność z naczyniami limfatycznymi
Wyróżniają się korą, częścią przykorową i rdzeniem
Kora - warstwa zewnętrzna - złożona z grudek limfatycznych w szeregi główne limf. B + makrofagi i kom plazmatyczne. Strefa grasiczozależna
Rdzeń - liczne pasma limfocytów komórek plazmatycznych makrofagów i fibroblastów tu wiele n. krwionośnych
Funkcje węzłów limfatycznych
Filtracja limfy z antygenów
Niszczenie i prezentacje antygenów
Miejsce rozmnażania limfocytów B i T
Miejsce różnicowania limfoblastów w limfocyty B i T
Miejsce wydzielania przeciwciał przez limf B i kom plazmatyczne
Śledziona
Obwodowy narząd limfatyczny
Największy narząd limfatyczny
Otoczona torebką łącznotkankową z beleczkami wgłąb z miocytami gładkimi
Odróżnia się miazgę białą i czerwoną
Unaczynienie śledziony:
Tętnica śledziony -> tętnice beleczkowate -> tętnice środkowe -> tętniczki pędzelkowate -> zatoki śledziony brzeżne i właściwe
Miazga biała
Limfocyty kom plazmatyczne makrofagi i kom dendrytyczne
Strefa okołotętnicza z limfocytami T
Strefa brzezna
Grudki limfatyczne
Miazga czerwona
Makrofagi hemocyty, kom dendrytyczne , fibroblasty, erytrocyty , granulocyty płytki krwi
Funkcje śledziony:
Filtracja krwi
Niszczenie antygenów przez makrofagi i granulocyty
Prezentacja antygenów
Miejsce rozmnażania i różnicowania się limfocytów B i T
Miejsce wydzielania przeciwciał
W miazdze czerwonej + niszczenie zużytych erytrocytów
Grasica:
Centralny narząd limfatyczny
Tu dojrzewają limfocyty
Otoczona torebką podzieloną na zraziki
Zraziki podzielone na korę i rdzeń
Rdzeń zrazików - jasny kolor - komórki nabłonkowe zrębu
Ciałka haskala (grasice) kom nabłonkowe zdegenerowane i ułożone w grupy
Kora zrazików - limfocyty , na obwodzie limfoblasty
Bariera krew -grasica
- naczynia włosowate
- kom nabłonkowe zrębu -> kom pielęgnujące
Naczynia limfatyczne
- włosowate naczynia limfatyczne
- naczynia limfatyczne małego i średniego kalibru
- Przewody limfatyczne
Limfa - żółtawy płyn - woda elektrolity białka
Gruczoły wewnątrz wydzielnicze:
Oddzielne narządy zwarte których funkcją jest wydzielanie wewnętrz (szyszynka , przysadka, nadnercza , tarczyca, gruczoł przytarczyczny)
Zespoły kom endokrynowych w gruczołach wewnątrzwydzielniczych lub innych narządach (trzystka jajnik, jądro, mózg, nerka , łożysko)
Pojedyncze komórki endokrynowe rozsiane w narzadach (np. w przewodzie pokarmowym)
Hormony:
Steroidowe
Analogi kw. Tłuszczowych
Analogi aminokwasów
Polipeptydy i glikoproteiny
Steroidy - estrogeny testosteron aldosteron
Analogi kw tłuszcz - prostaglandyny
Analogi aminokwasów - tyroksyna noradrenalina adrenalina
Polipeptydy i glikoproteiny - adrenokortykotropina tyreotropina
Przysadka:
Przysadka nerwowa
Przysadka gruczołowa
Część dalsza - płat przedni. Komórki wydzielające do krwi hormony tropowe - stymulujące kom endokrynowe
Hormony: wzrostu , adrenokortykotropina , tyreotropina folitropina lutotropina prolaktyna lipotropina melanotropina
Czynności komórek endokrynowych przysadki jest regulowana przez libertyny i statyny z podwzgórza
Przysadka nerwowa:
- bezmielinowe aksony neuronów wydzielniczych podwzgórza
- komórki neurogleju - pituicyty
Pituicyty :
- włosiste - podtrzymywanie włókien nerwowych i łączność z
naczyniami krwionośnymi
-protoplazmatyczne
Szyszynka:
Kom szyszynki :
pinealocyty
Kom śródmiąższowe
Włókna nerwowe
Funkcje:
Wydziela melatoninę i wazotocynę
Tarczyca:
2 płaty połączone cieśniną
Pęcherzyki tarczycy - ściana z nabłonka sześciennego wydzielniczego w środku żel - koloid
Komórki jasne (C) - leża w grupach na obwodzie pęcherzyków
Hormony:
Kalcytonina, somatostatyna i serotonina - wydzielane przez komórki C
Tyroksyna - główny hormon zwiększa liczbę mitochondriów i grzebieni
mitochondrialnych
Gruczoły przytarczyczne: 3-4 gruczoły
Komórki główne:
- jasne aktywne
- ciemne spoczynkowe nie wydzielają komórki oksyfilne
Parathormon - pobudza niszczenie kości
Wyspy trzustkowe (langerhansa):
Komórki B - 70% wszystkich , najmniej w części obwodowej wydziela insuline
Komó®ki A - wieksze niż B, 15 % wszystkich wydzielają glukagon
Komórki D - 6% wszystkich wydzielają somatostatyne
Komórki PP - 1 % wydzielają polipeptyd trzustkowy
Nadnercza - 2 , podzielone na kore i rdzeń
Kora nadnerczy
Strefa kłebkowata
Strefa pasmowata
Strefa siatkowata
Strefa kłebkowata : 10% z walcowatych lub piramidowych komórek w kłębkach lub łukowatych kolumnach syntetyzują mineralokortykoidy (aldosteron)
Strefa pasmowata: 60% komórki w długich pasmach miedzy pasmami naczynia krwionośne typu zatokowego , syntetyzują glikokortykoidy (kortyzol)
Strefa siatkowata - 30% rozluźniona struktura pasm charakterystyczna siatka , syntetyzują steroidowe hormony płciowe
Rdzeń nadnerczy - dwa rodzaje pęcherzyków wydzielniczych jasne i ciemne wydzielają katechdaminy - adrenalinę i noradrenalinę
Ciałka przyzwojowe - na przedniej powierzchni tętnicy głównej brzusznej.
Układ oddechowy:
- część przewodząca
- część oddechowa
Kanały , jamy przewodzące powietrze
Jama nosowa
Przegroda nosowa z chrząstki szklistej wysłana błoną śluzową z okolicą oddechową i węchową
Przedsionek nosa - skóra z włosami gruczołami łojowymi potowymi z nabłonkiem wielowarstwowym płąskim rogowaciejącym.
Błona śluzowa jamy nosowej z nabłonkiem wielorzędowym urzęsionym z licznymi komórkami kubkowymi
Liczne gruczoły śluzowo surowicze na całej powierzchni , obfite unaczynienie
Zatoki przynosowe
Wysłane błoną śluzową z jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym urzęsionym z komórkami kubkowymi
Wiele gruczołów śluzowo - surowiczych
Jama gardła
Wysłana błoną śluzową z wielorzędowym nabłonkiem urzęsionym częściowo wielowarstwowym płaskim
Liczne limfocyty głównie T cytotoksyczne i NK
W miejscach z nabłonkiem wielorzędowym gruczoły śluzowo - surowicze, w miejscach z nabłonkiem wielowarstwowym płaskim - gruczoły śluzowe
Na grzbietowej powierzchni migdałek gardłowy
Krtań
Błona śluzowa , podśluzowa , chrząstka i mięśnie szkieletowe
W górnej części nagłośnia z chrząstki sprężystej i troche włóknistej i szklistej
Górna powierzchnia krtani z nabłonkiem wielowarstwowym płaskim a dolna z wielorzędowym urzęsionym
Gruczoły śluzowo surowicze
Tchawica
między podstawą krtani a jej rozdwojeniem
Zbudowana z błony śluzowej i podśluzowej ( z chrząstką) i mięśniami gładkimi i przydanki
Błona śluzowa:
Pokryta nabłonkiem wielorzędowym urzęsionym z komórkami:
Wysokimi urzęsionymi -przesuwają śluz ku krtani
Kom kubkowe - wydzielające śluz
Kom szczoteczkowe z mikorkosmkami rejestrujące bodźce czuciowe
Kom ziarniste - endokrynowe
Limfocyty (głownie T i Nk)
Błona podśluzowa:
Budowa luźna z licznymi gruczołami tchawicznymi (śluzowe z nielicznymi surowiczymi)
Oskrzela wysłane są błoną śluzową z nabłonkiem wielorzędowym
Oskrzeliki z dobrze rozwiniętą warstwą miocytów gładkich. Końcowe części wysłane są nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym urzęsionym oraz kom oskrzelikowi z pęcherzykami wydzielniczymi
Cześć oddechowa płuc
Oskrzeliki oddechowe wysłane jednowarstwowym nabłonkiem sześciennym urzęsionym
Przewody pęcherzykowe - przez otwory w ścianie komunikują się z pęcherzykami płucnymi, wysłane nabłonkiem oddechowym
Pęcherzyki płucne - liczne otwory w ścianach. Ściana pęcherzyków to głównie nabłonek oddechowy
Nabłonek oddechowy:
- pneumocyty typu I - bardzo płaskie
Droga tlenu od światła pęcherzyka płucnego:
Pneumocyt typu I
Błona podstawna
Kom śródbłonka
Błona erytrocytu
Pneumocyty typu II - rozrzucone wśród pneumocytów I , często w grupach.
Wydzielają surfaktant:
Zapobiega zapadaniu się pęcherzyków
Zmniejsza zużycie energii w celu powiększania pęcherzyków w czasie wdechu
Ułatwia dyfuzję gazów
Ma działanie bakteriobójcze
Pneumocyty typu III - nieliczne prawdopodobnie chemoreceptory
Opłucna - blaszka tkanki łącznej + nabłonek surowiczy (nabł. Jednowarstwowy)
Unaczynienie i unerwienie płuc
tętnica płucna - krew czynnościowa
gałęzie oskrzelowe - krew odżywcza tętnicza i tutlenowana
wzdłuż oskrzeli - grudki i węzły limfatyczne + limfocyty naciekające ścienne
Układ trawienny:
Jama ustna:
wysłana błoną śluzową z nabłonka i blaszki właściwej
nabłonek jest wielowarstwowy płaski rogowaciejący lub nie
w błonie śluzowej i podśluzowej gruczoły śluzowe surowicze i śluzowo - surowicze
Gruczoły śluzowe - cewkowe (cześć wydzielnicza + kanał wyprowadzający)
Gruczoły surowicze - pęcherzykowe
Gruczoły mieszane - w różnym stosunku
półksiężyce Gianuzziego - komórki surowicze nałożone na komórki śluzowe
dookoła części wydzielniczych - kom mioepitelialne przesuwają wydzielinę
Język:
-Trzon i nasada . (mięśniowo łącznotkankowy)
Pokryty błoną śluzową z brodawkami
Nitkowate - najliczniejsze z receptorami dotyku
Liściowate - tu kubki smakowe
Grzybowate - w nabłonku bocznych ścian kubki smakowe
Okolone - liczne kubki smakowe oraz gruczoły surowicze
W błonie śluzowej przedniej cz. Języka gruczoły śluzowo - surowicze. W cześci tylnej gruczoły śluzowe
Kom. Mięśniowe języka - poprzecznie prążkowane. W trzech kierunkach podłużnym poprzecznym i dolno grzbietowym.
Gardło:
-część nosowa
- część ustna
- część krtaniowa
Z błony śluzowej , błony mięśniowej i włóknistej
Nabłonek w części nosowej wielorzędowy urzęsiony a w ustnej i krtaniowej wielowarstwowy płaski nierogowaciejący.
Gruczoły śluzowe
- ślinianki przyuszne
- gruczoły podżuchwowe
- gruczoły podjęzykowe
Przyuszna, 20% śliny podzielona na płaciki przez otaczającą ją torebkę łącznotkankową , w zrębie limfocyty. Zbudowany z pęcherzyków komórkowo surowiczych
Podżuchwowa 75% śliny 0 wydzielanie mieszane - surowiczo śluzowe (przewaga surowiczych ) , pęcherzykowo - cewkowy
Podjęzykowa 5% śliny 60 śluzu 30% surowicy, brak wyraźniej torebki łącznotkankowej , komórki śluzowe tworzą półksiężyce gianuzziego
Ślina - woda, jony , enzymy , immunoglobuliny
1,5-1 litra sliny na dobę
Zwilża pokarm ułatwia połykanie i odbieranie smaku
Rozpoczyna trawienie dzięki amylazie
Zwilża i spłukuje powierzchnie błon śluzowych
Pełni funkcje ochronne - lizozym immunoglobuliny
Przewód pokarmowy
4 warstwy :
Błona śluzowa (nabłonek , blaszka właściwa i blaszka mięśniowa)
Błona podśluzowa
Błona mięśniowa - 2 warsty kom
Błona surowicza lub przydanka
Nabłonek:
Wielowarstwowy płaski w przełyku i końcu odbytnicy
jednowarstwowy walcowaty reszta
Przełyk - 25cm
Błona śluzowa i podśluzowa tworzą liczne fałdy
Nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
W blaszce właściwej niewiele grudek limfatycznych
W górnym odcinku przełyku mięśnie zależne od woli w środkowym mieszane a w końcowym gładkie
Gruczoły śluzowe w górnych i środkowych odcinkach są w błonie podśluzowej a w odcinku dolnym w śluzowej
Żołądek
- trzon, dno, część wpustowa , część odźwiernikowa
Błona śluzowa tworzy pola żołądkowe a w nich dołki żołądkowe gdzie uchodzą
gruczoły. Pokryta nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym
Gruczoły w blaszcze właściwej i są otoczone tkanką łączną właściwą luźną
Gruczoły żołądkowe właściwe - w trzonie i dnie żołądka. Długie cewkowate rozgałęzione
Komórki główne w szyjce i dnie. Wydzielają białka pepsynogen i lizozym
Kom okładzinowe - w górnej części szyjki. Dużo wypustek i wgłobień (kom. Pompujące jony ) tworzą KCL HCL H+ HClO-
Komórki śluzowe ujścia i szyjki wydzielają śluz
Kom endokrynowe
Kom niezróżnicowane
Gruczoły wpustowe żołądka - cewkowe kręte , rozgałęzione , zwłaszcza śluzowe, i kilka endokrynowych
Gruczoły odźwiernikowe - rozgałżezione cewkowe, zwłaszcza kom śluzowe i kom endokrynowe G (gastryna )
Błona mięśniowa - 3 warstwy m. gładkich o zatartych granicach wystepowania
- skośne o
- okrężne
- podłużne
Brak skośnych w okolicy krzywizny mniejszej i brak podłużnych w odźwierniku
Komórki endokrynowe przewodu pokarmowego „jasne”
- jelit -> enteroendokrynowe
- żołądka -> gastroendokrynowe itd.
Rozproszone kom. Endokryn jelit należa do kom APUD wydzielają hormony peptydowe
-kom S - sekretynę
-kom G - gastrynę
-kom I - cholecystokinine
Jelito cienkie
-dwunastnica
-jelito czcze
-jelito kręte
Błona śluzowa i podśluzowa tworzą orkężne uwypuklenia - fałdy Kerkringa
Błona śluzowa wytwarza
Kosmki jelitowe - palczaste lub liściaste uwypuklenia, blaszka właściwa mięśniowa i nabłonek walcowaty 1 warstwowy
Nabłonek z
- enterocytów - kom absorpcyjnych
- komórki kubkowe - śluzowe
- komórki endokrynowe
- limfocyty śródnabłonkowe (zwłaszcza T i NK)
Krypty jelitowe - cewkowate wgłobienia nabłonka do blaszki właściwej błony śluzowej 1 kosmek na 4 krypty, Tu komórki promieniste nabłonkowe, a także komórki Panetha zawierające lizozym i zdolność fagocytozy , komórki adsorpcyjne kubkowe i enteroendokrynowe
Błona podśluzowa
W dwunastnicy gruczoły Brunera - cewkowe / śluzowo surowicze
Błona mięśniowa 2 warstwy
Błona surowicza i przydanka
12stnica - przydanka z tk łącznej luźnej, reszta bł. Surowicza
Jelito grube:
- okrężnica
-odbytnica
-odbyt
Okrężnica - liczne krypty jelitowe dłuższe od tych jelita cienkiego szybkość podziałów mniejsza niż w j cienkim w błonie śluzowej i podśluzowej więcej składników tk. Limfoidalnej
Wyrostek robaczkowy - uchyłek kątnicy b obfita tkanka limfoidalna jelita (GALT)
Odbytnica - tu krypty jelitowe dłuższe z większą ilością kom kubkowych. Zwieracze pierwszy z m. gładkich zewnąetrzny z m. prążkowanego
Funkcje j grubego
-absorbuje NaCl i wode
- wydziela śluz
-formuje kał
-flora bakteryjna b12 witamina
-ochrona przed antygenami
Otrzewna - luźna tk. Łączna z nabłonkiem surowiczym - 1 warstowym płaskim
Wątroba:
- 5% masy ciała
- 4 płątów
-tętnica wątrobowa (krew odżywcza), żyła wrotna (krew czynnościowa) i przewód wątrobowy wspólny we wnęce
Funkcje:
Metabolizm i przechowywanie substancji odżywczych
Detoksykacja substancji szkodliwych
Wydzielanie białka , krwi
Zrąb wątroby
Otoczona torebką łącznotkankową z licznymi komórkami tucznymi tk. Łączna dzieli narząd na zrazy i zraziki
Triady -> żyła i tętnica międzyzrazikowa + międzyzrazikowy przewód żółciowy
Miąższ wątroby
80% hepatocyty - ułożone w blaszki - beleczki. Otoczone przez 2 sinusoidy. Bywają poliploidalne i są biegunowe. Między komórkami śródbłonka w sinusoidach znajdują się komórki
-Borowicza - kupffera - makrofagi
-zapobiegają wewnątrznaczyniowemu krzepnięciu krwi
-fagocytują bakterie
-fagocytują kom nowortoworowe kompleksy przeciwciała - antygen i zużyte erytrocyty
Po zewnętrznej stronie sinusoidów gromadzą się komórki gromadzące tłuszcz -> gwiaździste - magazynują witamine A
Przewody żółciowe - ściana to błona kom szczytowych powiązana dwóch sąsiednich hepatocytów.
Kanaliki żółciowe -> kanaliki żółcionośne -> kanaliki międzyzrazikowe -> przewód wątrobowy wspólny
Zraziki wątroby
- anatomiczne
-wrotne
-gronka wątrobowe
Zrazik anatomiczny
Wielościenny
Ograniczony tkanką łączną właściwą lub przestrzennie bramno żółciowe
W środku jest żyła środkowa
Zrazik wrotny
W środku przestrzeń bramno żółciowa
Ograniczony przez 3 żyły środkowe
Gronko wątrobowe
Oś stanowi żyłka okołozrazikowa
Ograniczone 1 lub 2 przestrzeniami brano - żółciowymi
Podzielone na 3 strefy
Najbliższa żyłki okołozrazikowej
Środkowa
Najdalsza
Pęcherzyk żółciowy
- dno
-trzon
- szyjka > przewód pęcherzykowy -> przewód żółciowy do 12stnicydc
-bł śluzowa
-bł mięśniowa
-bł. Surowicza
Nabłonek jednowarstwowy walcowaty z mikrokosmkami ( transportuje jony)
W okolicy szyjki - gruczoły cewkowo- pęcherzykowe wydzielające śluz.
Funkcje :
-przechowuje i zagęszcza żółć
Trzustka:
- zewnątrz (głównie ) i wewnątrz wydzielnicza (wyspy langeralsa)
Część wewnątrzwydzielnicza
Podzielona na płaty
Przypomina śliniankę przuszną
Zbudowana z typowych kom surowiczych
Komórki pęcherzyków wydzielają sok trzustkowy
Układ moczowy:
Nerka:
Filtrują krew
Wytwarzają i zagęszczają mocz ostateczny
Wydzielają hormony
Utrzymują homeostazę elektrolitów we krwi
Regulują objętość krwi
Wyróżnia się:
- Korę - z kolumnami nerkowymi
- Rdzeń - z 8-18 piramid nerkowych
Można wyróżnić także płaciki nerki czyli kanalik zbiorczy i wszystkie jego nefrony
Płaty są wyraźne tylko w życiu płodowym -> piramida fragmenty kolumn i kory nerkowej
Zrąb nerki
- tkanka łączna właściwa luźna
- zrąb rdzenia obfitszy niż kory
Miąższ nerki
Nefron:
Ciałko nerkowe - Malpighiego
Kanalik I rzędu
Ramie zstępujące pętli nefronu
Ramię wstępujące pętli nefronu
Kanalik II rzędu
Kanaliki zbiorcze -> przewody brodawkowe
Nefrony korowe - krótkie petle nefronu
Nefrony przyrdzeniowe - (też w korze ale w pobliżu rdzenia ) długie pętle Henlego
Ciało nerkowe:
Złożone z kłębuszka naczyń włosowatych , otoczone torebką Bosmana
Przyrdzeniowe większe niż korowe
Wyróżnia się biegun naczyniowy z tętniczką doprowadzającą i odprowadzającą
Oraz z kanalikowy w którym rozpoczyna się kanalik I rzędu
Kłębuszek nerkowy : swoisty układ tętniczo tętniczy
Torebka bowmana
- Listek trzewny - złożony z podocytów - mają wypustki przyegające do błony podstawnej naczyń
- listek ścienny nabłonek jednowarstwowy płaski
filtracja osocza :
Porowate komórki śródbłonka
Błona podstawna ( z komórek śródbłonka i wypustek podocytów)
Szczeliny filtracyjne z przepony
Kanalik I rzędu:
Najdłuższa ćżeść nefronu
Złożony z części krętej (w korze) i prostej ( w rdzeniu )
Wysłany 1 wastwowym nabłonkiem szcześciennym b szerokie mikrokosmki i wgłobienia
Pętla nefronu (henlego)
Ramie zstepujące - nabłonek 1 wastwowy płąski
Ramie wstępujące nabłonek 1 warstwowy sześcienny
Mikrokosmki i wgłobienia
Kanalik II rzędu
1 warstwowy nabłonek sześcienny
Mniejsze niż w I rzedu
W pobliżu ciałka nerkowego - nabłonek 1 warstowowy walcowaty - plamka gęsta
Kanaliki zbiorcze :
Kanalik II rzędu -> kanalik zbiorczy -> przewody brodawkowe
Komórki śródmiąższowe nerki
- kora -> kom podobne do fibroblastów oraz limfocyty
-rdzeń
- kom typu I (kom endokrynowe gwiaździste)
- kom śródmiąższowe typu II (fagocytujące)
- kom śródmiąższowe typu III - komórki okołonaczyniowe
Aparat przykłebuszkowy
Receptorowo - wydzielniczy
Kom przykłebuszkowe (JG)
Kom plamki gęstej
Kom mezangium zewnętrznego
Kom przykłebuszkowe:
Zmodyfikowane miocyty gładkie
W błonie środkowej tętniczki doprowadzającej
Wydzielają białka
Kom plamki gęstej:
Walcowate lub sześcienne
Są osmoreceptorami - rejestrują zmiany ciśnienia
Kom . mezangium zewnętrznego
Kom łącznotkankowe
Przekazują sygnały z plamki gęstej a kom JG
Funkcje aparatu przykłebuszkowego:
- utrzymywanie homeostazy jonowej
Kielichy miedniczka i moczowód:
-odprowadzają mocz ostateczny
Ściana
- błona śluzowa
-błona mięśniowa
- przydanka
-błona surowicza
Pęcherz moczowy
Liczne fałdy błony śluzowej
Nabłonek przejściowy
Niektóre komórki 2 jądra - kom baldaszkowate których wolne powierzchnie -mają plamki z białka izolujące mocz
-mają fałdy i wgłobienia - rezerwuary błony komórkowej
Błona śluzowa z licznych limfocytów i pojedynczych grudek limfatycznych
Błona mięśniowa 3 warstwy miocytów
Cewka moczowa :
Męska - z cześci sterczowej (nabłonek przejściowy) , błoniastej gąbczastej(wielorzędowy walcowaty)
Żeńska nabłonek wielowarstwowy płaski
Układ płciowy męski:
Jądro
Wytwarza plemniki oraz część spermy
Wydziela hormony płciowe męskie
Otoczone osłonką pochwową - podwójna błona surowicza , pod nią tk. Łączna błona biaława odzielająca od siebie płaciki jądra
Zrąb - kanaliki nasienne kręte
Kanaliki nasienne kręte
Od 1-4 w płąciku
W skład ściany wchodzi
Nabłonek plemnikotwórczy z błoną podstawną
3-5 warstw kom mioidalnych
Tkanka łączna właściwa luźna z fibroblastami
Nabłonek składa się :
Komórki podporowe (sertolego)
Kom szeregu spermatogenezy
Komórki podporowe:
Cytoplazma ich otacza kom szereu spermatogenezy i zaopatruje je w składniki odżywcze. Nie dopuszcza do spotkania się z komórkami immunologicznymi
Fagocytują i trawią resztki cytoplazmatyczne po spermatogenezie
Produkują płyn światła kanalików
Kontrolują (hormonalnie) przebieg spermatogenezy
Komórki szeregu spermatogenezy :
Spermatogeneza:
Spermatogonia = spermatocytogeneza
Mejoza (spermatocyty I -> II -> spermatody)
Spermiogeneza
Spermatocytogeneza
Spermatogonie - prekursory plemników
Spermatogonie Ad - kom rezerwowe właściwe kom macierzyste dzielą się całkowicie na 2 kom macierzyste
Spermatogonie Ap - Ad po podziale niepełnym - połączone mostkiem
Mejoza :
Profaza
Leptoten - kondensacja chromosomów
Zygoten - połączenie w pary chromosomów
Pachyten - crrosing over
Diploten - połączenie chrom w miejscu wymian
Diakineza - zanik jąderka i otoczki jądra
Metafaza
Anafaza
Telofaza
Spermiogeneza
Akrosom z aparatu golgiego
Formowanie nitki
Kondensacja chromatyny
Plemniki: dojrzewają w przewodzie najądrza pod wpływem testosteronu , mają zdolność ruchu dzieki syntezy cAMP , dużego stężenia karnityny
Kapacytacja - uzdatnienie plemników po przejsciu przez drogi rodne kobiety
Bariera krew - jądro
Połączenia ocludens między komó®kami podporowymi (sertolego)
Nabłonek przewodów
Kanaliki nasienne niedojrzałe
Głównie z kom seroliego
Nieliczne prespermatogonie
Komórki śródmiąższowe (leydiga)
W tk. Łącznej międzykanalikowej
Uwalniają testosteron w życiu płodowym potem zreszta też.
Przewody wyprowadzające nasienie
Kanaliki proste i przewodziki sieci jądra
Plemniki są biernie przesuwane z płynem do kanalików prostych a dalej do przewodzików sieci jądra
Tu brak komórek spermatogenezy ale wciąż kom sertolego
Nabłonek jednowarstwowy sześcienny
Przewodziki odprowadzające jądro
Wysłane jednowarstwowym nabłonkiem miejscami sześcienny z mikrokosmkami a miejscami walcowate z rzęskami
Najądrze :
Z głowy trzonu , ogona
Głowa: z przewodzików odprowadzających i kawałka przewodu najądrza (nabłonek wielorzędowy (2rzędowy) walcowaty z mikrokosmkami - sterocylia
Trzon ogon
Cały przewód najądrza
Tu też magazynowanie plemników
Nasieniowód
Parzysty
Od przewodu najądrza do części sterczowej cewki moczowej
W okolicach gruczołu krokowego bańka nasieniowodu przechowywanie plemników
W bańce ujścia pęcherzyków nasiennych - stąd „przewód wytryskowy”
Nabłonek wielorzędowy walcowaty
Gruczoły dodatkowe
Pęcherzyki nasienne - cewkowe uchyłki nasieniowodu
Pokryte wielorzędowym nabłonkiem walcowatym z limfocytami
Ich wydzielina zawiera
Fruktozę (energia dla ruchu plemników)
Globulinę
Witaminę C
Prostaglandyny
Daje 70% objętości nasienia
Gruczoł krokowy - stercz - prostata :
Złożony z 30-50 gruczołów pęcherzykowo- cewkowych
Wyróżnia się gruczoły błony śluzowej podśluzowej oraz głowne
Przewody odprowadzające wysłane 1 warstwowym nabłonkiem walcowatym przechodzącycm w n. przejściowy
Pęcherzyki wydzielnicze - jednowarstwowy walcowaty lub sześcienny z limfocytami , środnabłonkowymi.
Pęcherzyki sterczowe - męska macica ( miedzy przewodami odprowadzającymi obok cewki moczowej)
Łagiewka sterczowowa - odpowiednik pochwy
Gruczoł krorokowy wydziela
Kwas cytrynowy
Fosfatazę kwaśną
Enzym proteolityczny - fibrynolizynę
Stanosi 20% ejakulatoru
Gruczoły opuszkowo - cewkowe - na wysokości części błoniastej cewki moczowej
Podzielone na płaciki
Złorzone z rozgałęzionych cewek otorzone komó®kami mioepitelialnymi
Wydzieliną gruczołów jest śluz
Prącie
Część gąbczasta cewki moczowej
2 ciałą jamiste połączenia tetniczo żylne
Ciało gąbczaste -> żołądź prącia
Układ płciowy żeński
Jajnik : parzysty , tu oogeneza i wytwarzanie hormonów steroidowych.
- pokryty błoną białawą od brzucha nabł sześcienny
- wyróżnia się korę i rdzeń jajnika
- w korze - pęcherzyki jajnikowe
Oocyt II rzędu ma 23 pary chromosomów
Zaczyna mejoze II ale zostaje zahamowany w metafazie
W takim stanie zostaje wydalony podczas owulacji
Koczy mejoze II po zapłodnieniu
Pęcherzyki jajnikowe ok. 400 tyś
Pęcherzyki pierwotne
Wzrastające
Dojrzałe
Pęcherzyk pierwotny
Na obwodzie kory
Z oocytu I rzędu w diktiotemie
Pęcherzyk wzrastający
Większy oocyt I rzędu
Więcej rybosomów ap golgiego pojawienie się kropel tłuszczu
Oocyt wytwarza osłonke przejrzysta z proteoglikanów
Otaczające kom dzielą się mitotycznie i powiększają się -> kom ziarniste
Poza pęcherzykiem wytwarza się warstwa wewnętrzna osłonki pęcherzykowej i zewnętrzna też
Jeśli kom ziarnistych jest więcej niż 6 warstw tworzą się miedzy nimi pasma pęcherzyka.
Pęcherzyk dojrzały = Graffa
Ściana pęcherzyka
Warstwa ziarnista
Warstwa wewnętrzna osłonki
Warstwa zewnętrzna osłonki
Pęcherzyk wystaje nad jajnik jako wzgórek jajonośny
Tu oocyt II rzędu z osłonką przejrzystą wieńcem promienistym z kom ziarnistych
Funkcje pęcherzyka jajnikowego:
Dojrzewają w nich oocyty
Dojrzałe uwalniają i wydzielają hormony płciowe i repulujące
Kom. Ziarniste -> estrogeny
Owulacja :
Wydalanie oocytu II z osłonką przejrzystą i wieńcem kom promienistych
Ciałko żółte
Powstaje w miejscu pękniętego pęcherzyka Graffa
Kom ziarniste -> kom luteinowe
Kom warstwy wewnętrznej osłonki -> kom paraluteinowe
ciałko żółte menstruacyjne - tylko w trakcie cyklu
ciałko żółte ciążowe -> ciałko białawe
Alezja pęcherzyków - degeneracja 99% zapasowych pęcherzyków pierwotnych i wzrastających
Cykl jajnikowy
faza pęcherzykowa (estrogenowa)
faza lutealna (progesteronowi)
Gruczoł śródmiąższowy -
grupy komórek endokrynowych w tkance łącznej w zrębu jajnika
uwalniają estrogeny
Jajowód:
lejek ze strzępkami
bańka
cieśń
część maciczna
Błona śluzowa:
liczne fałdy (największe w bańce)
nabłonek 1 warstwowy walcowaty z
kom urzęsionymi
kom wydzielniczymi
kom klinowatymi
śródnabłonkowe limfocyty
Błona mięśniowa:
Najgrubsza
2 warstwy : wewnętrzna okrężna ,zewnętrzna podłużna
W pobliżu macicy może być wewnętrzna podłużna
Błona surowicza
Tu transport plemników i zarodka
Wspomagany perystaltycznymi ruchami jajowodów oraz ruchów rzęstek nabłonka.
Zapłodnienie zazwyczaj w bańce
Macica:
- Trzon
- cieśń
- szyjka
Tu rozwuj zarodka
Błona śluzowa macicy przekształca się w doczesną (część łożyska)
Błona śluzowa macicy
1warstowy nabłonek walcowaty z komórkami urzęsionymi
Pod nim blaszka właściwa z gruczołami
Warstwa czynnościowa
Warstwa podstawowa
Trzy fazy zmian błony śluzowej
Złuszczanie i krwawienia (menstruacja)
Faza wzrostu (estrogenowa)
Faza wydzielnicza (progesteronowa)
Błona mięśniowa
Najgrubsza
Miocyty wydłużają się w fazie sekrecyjnej
Błona surowicza
Tkanka łączna włąściwa
Cieśń i szyjka macicy:
Szyjka to dojna część , w cześci pochwowej pokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym. W obrębie ujścia zewnętrznego nabłonkiem 1 warstwowym walcowatym (on wydziela śluz)
Pochwa :
- sklepienie pochwy (tu ejakulacja)
-błona śluzowa
Wytwarza okrężne fałdy
Nabłonek z 3 warstw - podstawowa pośrednia, powierzchniowa
Ściana pochwy : błona śluzowa mieśniowa , przydanka