Międzynarodowa ochrona praw człowieka - wykładowca prof. Mikołajczyk

Literatura Prawa człowieka i ich ochrona Gronowskiej = zbiory dokumentów Krzysztofa Motyki - Prawo człowieka, wprowadzenie ……

Forma sprawdzenia wiadomości - Egzamin Ew formie testu jednokrotnego wyboru w zestawie 21 pytań, aby uzyskać 3 to 51% poprawnych odpowiedzi. Termin testu styczeń 2011r.

Zagadnienia:

1. Pojęcie i geneza praw człowieka

2. Pojęcie i geneza ochrony międzynarodowej

3. Źródła ochrony/ źródła prawa

4. Ochrona krajowa a międzynarodowa

5. Podmioty zaangażowane w Międzynarodową ochronę praw człowieka

6. Przegląd prawa międzynarodowego

7. Skonkretyzowane mechanizmy powołane do ochrony jak: ONZ, RE, EU, OBWE, OPA, UA

8. Ochrona grup społecznych - kobiety, dzieci, niepełnosprawni, osoby starsze, repatrianci itp.

9. Mechanizmy kontrolne, jak składać skargę w Strasburgu, itp.

Każdy ma prawo do godności. Nie ma jednej spójnej definicji praw człowieka i nie ma jednej obowiązującej definicji godności. Godność po prostu jest. Tego się nie da zdefiniować, definicji prawa podmiotowego też nie można zdefiniować.

Prawa człowieka nie muszą być koniecznie zapisane, prawa człowieka są nazywane metaprawem, czymś, co jest, ponad, ponieważ są one ponad ustrojowe. To prawo istnieje nieważne czy w danym państwie jest demokracja CZY JEJ NIE MA.

Nigdzie na świecie nie jest napisane, że państwo musi być demokratyczne i że musi przestrzegać praw człowieka, państwo może być tyranią, ale nie znaczy, że ludzie w tych państwach nie mają praw człowieka, oni je mają, bo są im należne z przyrodzenia, ale one są w nich łamane.

Osiatyński we wprowadzeniu do praw człowieka mówi ( opisuje), że nie ma jednej definicji praw człowieka, mówi, że grupa autorów w encyklopedii międzynarodowego prawa publicznego definiują je, jako … te wolności, środki ochrony oraz świadczenia, których respektowania właśnie, jako praw, zgodnie ze współcześnie akceptowanymi wolnościami wszyscy ludzie powinni móc domagać się od społeczeństwa, w którym żyją.”

Prawa człowieka maja charakter ponad ustrojowy. Prawa człowieka różnią się od innych powszechnych praw moralnych tym, że dla nich nie ma uzasadnienia. Fakt, iż jest się człowiekiem jest wystarczającym powodem dochodzenia roszczeń wynikających z tychże praw. (Osiatyński)

Prawa człowieka należą do kategorii praw moralnych różnią się od innych powszechnych praw moralnych tym, że są fundamentalne i nie potrzebują uzasadnienia, uzasadnienia wymagają odstępstwa od nich czyli ograniczenia.

Prawo moralne może być przynależne jednostce z racji jej osiągnięć czy tez pozycji w społeczeństwie, Natomiast prawa człowieka są powszechne, przynależne każdemu z racji urodzenia.

Fakt, iż jest się człowiekiem jest wystarczającym powodem do dochodzenia roszczeń wynikających z tychże praw. Prawa te są również niezbywalne, co oznacza, że NIKT nie może pozbawić ich człowieka i sam człowiek nie może się ich zrzec ani przenieść na inną jednostkę ludzką ani państwową.

Zasada czynności prawa, która, mówi, że żadne przestępstwo nie może zostać bez kary.

Skąd się wzięły prawa człowieka?. One już były wcześniej, ale starożytni filozofowie nie byli przekonani czy one należą się wszystkim dopiero w filozofii chrześcijańskiej w I wiekach n.e. pojawiły się te prawa jako przynależne każdemu bez względu na to czy jest to człowiek dobry czy zły (barbarzyńca)

Źródło praw człowieka jest w samym byciu człowiekiem w istocie człowieka.

Pisze o tym Papież Jan 23(1881-1963). Który w encyklice PACEM IN TERRIS (pokój na ziemi) 11 kwietnia 1963 roku, wskazuje na prawa człowieka, do wolności słowa, do nienaruszalności ciała, do posiadania środków potrzebnych do zapewnienia sobie odpowiedniego poziomu życia, do otrzymywania wykształcenia, do możności oddawania czci Bogu wg własnego wyboru, do wolności wyboru stanu cywilnego?

Odnośnie relacji wzajemnych międzyludzkich Jan 23 w encyklice mówi:

Wszelkie współżycie ludzi musi opierać się na podstawowej zasadzie, że każdy człowiek jest osobą, jest obdarzony rozumem i wolną wolą, wskutek czego ma prawa i obowiązki wypływające równocześnie z jego natury.

Kolejnym dokumentem przedstawiającym w sposób usystematyzowany prawa człowieka jest pismo Papieskiej Komisji "Iustitia et Pax" Kościół i prawa człowieka z 10 grudnia 1974 roku, które rozróżnia wolności i prawa podstawowe oraz prawa obywatelskie, polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturalne.

Katalog praw człowieka wymienił też papież Jan Paweł II w Orędziu do Organizacji Narodów Zjednoczonych z 2 października 1979 roku.

W historii 28.05.1215R. pojawiła się Magna Charta Libertatum - Wielka Karta Swobód wydana przez króla Anglii - "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)”.Zakaz uwięzienia, zatrzymywania, wyzucia z praw czy posiadłości bądź wyjęcia z pod praw i wygnania jak tez i bezpośredniego lub pośredniego stosowania przymusu chyba, że na podstawie prawa.

Szczegółowe gwarancje, mające zaradzić nadużyciom w sferze pobawienia wolności regulowała ustawa Habeas Corpus z 1679r- w sprawie lepszego zagwarantowania wolności poddanych i zapobiegania uwięzieniom zamorskim. Następną ustawą była Bill of Rights z 23.10.1689R.

Parę lat potem świat usłyszał teorie praw naturalnych jednostki Johna Locke'a.

Deklaracja Niepodległości z 1776r, ( rodzi się konstytucjonalizujący praw człowieka) Konstytucja z 4 lipca 1787r.

Ponieważ najtrudniejsze zawsze są początki, a historia praw człowieka miała je już za sobą, dalej było już z górki. Temat rozwinięcia idei praw człowieka podjęła w 1573 Konfederacja Warszawska, w tym wypadku chodziło akurat o swobody wyznania i tolerancję dla religii. Potem temat podjęła w 1628 r. Petycja o Prawo, czyli pismo, które angielski Parlament wystosował do króla Karola I. Między innymi kierowano prośbę o:

• Zakaz więzienia kogokolwiek bez podstawy prawnej

• Zakaz rozwiązywania sądów wojennych

• Zabezpieczenie obywateli przed nadużyciami wojska

• Zakaz kwaterowania żołnierzy w prywatnych domach

Następna była w roku 1679 Habeas Corpus Act, ustawa wydana za rządów Karola II, zakazująca organom państwa aresztowania obywatela bez zezwolenia sądu. I choć, jak to często bywa w historii, w 1715 prawo Habeas Corpus zostało czasowo zawieszone, to juz w 1689 powstała Bill of Rights w Wielkiej Brytanii. Potem zaś, w 1776 roku Karta praw Wirginii. Została ona napisana przez George'a Masona i opierała się na zasadach wyznawanych przez Johna Locke'a, zgodnie, z którymi prawa człowieka stanowią fundament istnienia państwa. Dalej była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela uchwalona 26 sierpnia 1789 r. przez Konstytuantę. Stworzona przez rewolucję francuską, wywodziła się z filozoficznych i politycznych nurtów Oświecenia, których przedstawicielami byli Rousseau, Wolter i Diderot.

Deklaracja zawierała między innymi prawa:

• Wolność słowa i wyznania

• Równość wobec prawa

• Suwerenność narodu francuskiego

• Nienaruszalność praw własności

• Trójpodział władzy w kraju

Następne pojawiają się na kartach historii konwencje genewskie, obowiązujące do dziś.

• I Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu rannych i chorych w armiach czynnych na lądzie.

• II Konwencja genewska, dotyczyła polepszenia losu rannych, chorych i rozbitków sił zbrojnych na morzu.

• III Konwencja genewska, dotyczyła traktowania jeńców.

• IV Konwencja genewska, dotyczyła ochrony osób cywilnych podczas wojny.

Od roku 1919 działalność rozpoczął Czerwony Krzyż, który zajmuje się wszystkim od nauki pierwszej pomocy po pomoc w miejscach dotkniętych wojną lub kataklizmem. W latach 1920-1946 działalność rozpoczęła również Liga Narodów, nieistniejąca już organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta Stanów Zjednoczonych Woodrow Wilsona. Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był rozlew krwi podczas I wojny światowej. Siedzibą organizacji była Genewa. W związku z powstaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 r., Liga Narodów została formalnie rozwiązana w 1946 roku, choć faktycznie nie funkcjonowała już podczas II wojny światowej. 10 Grudnia 1948 przyjęto przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Powszechną Deklarację Praw Człowieka, na której uchwalaniu zaważyły wydarzenia II wojny światowej. Niektóre z postanowień Deklaracji:

• Każdy człowiek jest wolny

• Niestosowanie dyskryminacji

• Prawo do sądu

• Prawo do sprawiedliwego procesu

• Prawo do własności

• Prawo do zrzeszania się

• Wyrzeczenie się niewolnictwa

• Zagwarantowanie ochrony prywatności

• Zakaz tortur i nieludzkiego traktowania

Inne wartości potwierdzone przez Deklarację to:

• Wolność sumienia

• Wolność wyznania i wolność do zmiany wyznania

• Równość płci

Następne były w roku 1966 Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka, a do 1989 powstało około 60 szczegółowych konwencji (m.in. o prawach dziecka). Ostatnim dokumentem, jaki wymienię w długiej historii Praw człowieka jest Dokument Kopenhaski z 1990 roku, który jest dokumentem przyjętym ze względu na państwa Europy Środkowo-Wschodniej, świeżo uwolnione od reżimów komunistycznych. Państwa te zobowiązały się do przestrzegania praw człowieka (w tym istotnej kwestii mniejszości narodowych) zgodnie z zasadami panującymi w demokracjach parlamentarnych. Dokument ten wyraża podstawowe założenie KBWE dotyczące praw człowieka. Zakłada on, że ochrona praw człowieka jest jednym z podstawowych celów każdego rządu. Zgoda, co do uznania praw człowieka jest podstawą wolności, praworządności i pokoju w Europie.

Dokument Kopenhaski został podpisany 29 czerwca 1990 r. na konferencji KBWE w Kopenhadze dotyczącej praw człowieka (ang. Conference on Human Dimension). Konferencja dot. praw człowieka odbywała się w trzech częściach:

I. W Paryżu 30 V - 23 VI 1989

II. Kopenhadze 5 - 29 VI 1990 (gdzie nastąpiło podpisanie dokumentu)

III. W Moskwie 10 IX - 4 X 1991.

W wieku XX jak nigdy ważne stały się prawa nadawane ludności, nigdy wcześniej w historii życie ludzkie nie miało takiej wartości jak dziś. Wydarzenia I i II wojny światowej, holocaust, obozy koncentracyjne, to wszystko uwrażliwiło społeczeństwo i władzę na problemy ochrony życia, zdrowia i mienia do tego stopnia, że Prawa Człowieka stały się podstawowymi prawami współczesnych państw demokratycznych.

Problem bycia człowiekiem, praw podmiotowych- są nierozerwalnie ze sobą związane każda osoba ludzka jest podmiotem praw i obowiązków. Prawa i obowiązki tkwią w ontycznej strukturze ludzkiej i są z nią nierozerwalnie związane.

Podział Ontyczny, czyli odnoszący się do teorii bytu, do istnienia człowieka. Człowiek ma swoje prawa człowieka, bo jest człowiekiem.

Godność- bo jest źródłem praw człowieka .Godność a prawa są pojęciami różnymi od siebie, ale godność jest źródłem praw człowieka. Mam godność bo jestem człowiekiem , inaczej godność to JA.

Godność opisujemy jako godność osobową , przysługującą każdemu człowiekowi bez wyjątku , jest ona niezbywalna niestopniowalna , każdy ma godność taką samą nie można jej stopniować wg rasy czy koloru skóry.

Godność osobowa jest źródłem praw człowieka,

Godność osobowościowa - czyli własna ,każdy interpretuje godność osobowościową inaczej wg własnego osądu, poglądu, jej charakterystyczną cechą jest subiektywny osąd, odczucia danej osoby.

Godność - to zespół cech wyróżniających człowieka od innych stworzeń i zapewniający mu centralne miejsce we wszechświecie.

Jak są naruszone prawa człowieka, jego godność to Człowiek się źle z tym czuje, tak było z prawami II generacji?

W XIX wieku ludzie nie umieli jeszcze skonkretyzować swoich praw, nie były one zapisane, ale kiedy kapitalizm zaczął zabierać im Zycie, kiedy zaczęli tracić siły, kiedy pracowali ponad normatywny czas bez wypoczynku, wówczas zaczął się ruch w celu poprawy warunków pracy i bytu robotników. Wtedy dopiero prawa człowieka zostały spisane.

Łamanie praw człowieka wynika z „

• Świadomego działania władz

• Nieudolności władzy jak brak bezpieczeństwa obywateli, brak regulacji ustawowych itp.

• Uwarunkowań kulturalnych i religijnych np. prawo szariatu, prawa kobiet do udziału w życiu społecznym, nie wszędzie kobiety maja prawo do głosowania.

• Uwarunkowań historycznych i przyrodniczych np. historycznie grupy mniejszościowe które same sobie ograniczają prawa, przyrodnicze- np. zanikanie niektórych wysepek a tym samym przeniesienie ludzi tam żyjących do innych miejsc. (np. Tuvalczycy w Azji Mniejszej)

Wszystkie prawa człowieka zostały zapisane w dokumentach międzynarodowych, konstytucjach dopiero po jakimś wydarzeniu związanym z łamaniem praw człowieka. To nie przypadek ,że Powszechna deklaracja Praw człowieka została zapisana dopiero po II wojnie światowej.

W XVIII wieku nastąpiło łamanie praw człowieka które spowodowało wybuch rewolucji Francuskiej, deklaracje Praw człowieka i Obywatela

W USA w XVIII - konstytucja Amerykańska 1789R

Ludziom zależało aby było zapisane

Po wielkich strajkach zaczęto formułować prawa ekonomiczne, musiało się coś wielkiego wydarzyć aby te prawa mogły być.

Te prawa zapisywane stają się normami są one zaliczane do prawa konstytucyjnego, każde państwo ma konstytucje a w niej są zapisy dotyczące prawa obywateli.

Cześć praw znajduje się w pawie między narodowych publicznych, przede wszystkim w umowach międzynarodowych.

Po co ? - po to aby chronić prawa jednostki , aby te prawa nie były łamane. Albo jak najmniej łamane.

Normy prawa: Formalne i materialne.

Pod względem formalnym są to normy prawa konstytucyjnego, prawa międzynarodowego publicznego w postaci wszelkich umów międzynarodowych. Ich celem jest zinstytucjonalizowana obrona praw osoby (jednostki) ludzkiej w wyjątkowych przypadkach zbiorowości.

Materialne- to są te prawa wynikające z godności, zespól praw, norm moralnych, które przysługują jednostce w stosunku do państwa bez względu na to czy jest zapisane czy tez nie.

Prawa człowieka to prawa podmiotowe przysługujące jednostce na płaszczyźnie publicznoprawnej.

http”//amnesty.org.pl amnesty international wypowiada się na bieżąco na temat ochrony praw człowieka , idąc z duchem czasu między innymi bierze pod ochronę homoseksualizm czy dualizm płciowy.

Podstawy praw człowieka można odnaleźć w większości systemów religijnych i filozoficznych.

Źródłem prawa człowieka jest godność, każdemu człowiekowi przysługują prawa które są niezbywalne., przyrodzone, przynależne, nienaruszalne, ponadustrojowe, ponadpaństwowe.

Kwintesencja zawiera się w Orzeczenie TK z dnia 28.05.1997 roku

PRZYRODZONY CHARAKTER Danego prawa czy wolności nie jest zależny od woli ustawodawcy a w związku z tym nie można cechy tej znieść aktem ustawodawczym(derogować)

Niezależnie od tego czy ustawodawca wyrazi to bezpośrednio w regulacjach ustawowych czy tez nie , w niczym nie może to wpłynąć na przyrodzony charakter prawa do życia.

Ograniczenie praw wolności może nastąpić tylko na określony czas i w wyjątkowych sytuacjach.

Prawo to jest uprawnienie do czegoś, -ma charakter pozytywny

Wolność jest od czegoś, ma charakter negatywny np. od przymusu, od niewolnictwa.

Czym się różni prawo od wolności

Prawo nazywane prawem pozytywnym- jest to prawo do czegoś, nadanie uprawnienia przez konkretne przepisy prawne.

Wolność - jest nazywane prawem negatywnym- jest to wolność od czegoś, nikt nie ma prawa narzucać czegokolwiek, ale istnieją granice których nie wolno przekroczyć

Historycznie w USA wolność przed prawem, dopóki obywatel nie przekroczy prawa jest wolny, państwo nie ingeruje.

W Polsce prawo przed wolnością gdyż historycznie ukształtowanie było inne.

Ewolucja praw człowieka_ filozofia praw człowieka

Po raz pierwszy o prawach człowieka napisano w Kodeksie Hammurabiego, władza jest po to aby strzec sprawiedliwości, aby chronić słabszych przed złymi uczynkami silnych.

Sofiści i stoicy w Grecji mówili, że naturalna wolność i równość obywateli wszystkich państw

Arystoteles głosił idee sprawiedliwości ale akceptował niewolnictwo.

Starożytny Rzym, źródłem Wszelkiej suwerenności jest Lud, lud przelewa swoją władzę na Cesarza, mówił o tym Seneka, Cyceron.

Lud czyli obywatel wolny czyli nie cudzoziemiec i nie niewolnik.

Justynian 483-565n.e- prawo natury jest źródłem wszelkiego prawa; - z prawa natury wywodzi ius gentium, czyli wynikające prawo natury z istoty człowieka albo Boga ;które nie wiadomo czy jest dane od boga czy wynika ono z człowieka. Po raz pierwszy pojawia się prawo natury u Justyniana.

Rozwój starożytnej demokracji pozwolił greckim filozofom na sformułowanie koncepcji praw naturalnych. Arystoteles zwracał uwagę, iż państwo, które powstało jako naturalna konsekwencja organizowania się i rozwoju społeczeństwa nie może działać wbrew jednostce i rodzinie, lecz musi kierować się sprawiedliwością i zapewnić im wolność. Z drugiej strony Arystoteles nie wykluczał istnienia niewolnictwa, a nawet w określonych przypadkach uznawał je za sprawiedliwe i uzasadnione[2].

Rzymscy prawodawcy, którzy przejęli grecki dorobek filozoficzny, sformułowali na jego podstawie koncepcję suwerenności ludu. Zakłada ona, że to ogół obywateli jest źródłem pierwotnej władzy, którą z własnej woli przekazuje cesarzowi

Doktryna Chrześcijańska; Św Paweł z Tarsu w liście do Galatów (po raz pierwszy) odrzuca dyskryminację ze względu na narodowość, pisze on „nie ma więcej Żyda , ni Greka, ni Niewolnika, ni Człowieka wolnego, ani mężczyzny ani kobiety ponieważ wszyscy jesteście jedno w Chrystusie. Bo wy do wolności zostaliście powołani.”

Św Tomasz z Akwinu uważał ,że praw nie nadaje władza, są one nieodłączne od samej natury człowieka.

Zarówno Talmud, jak i Nowy Testament przeniknięte są ideałami przyrodzonej godności człowieka, równości, sprawiedliwości i pokoju. Za manifest równości i uniwersalizmu praw człowieka uznawane jest zdanie z listu św. Pawła do Galatów: "Nie ma więcej niż Żyda ni Greka, ni niewolnika ni człowieka wolnego, ani tez mężczyzny ni kobiety, ponieważ wszyscy jesteście jedno w Jezusie Chrystusie"[1].

Epoka średniowieczna to również początek długiego procesu kodyfikacji praw człowieka. W 28.05.1215 pojawiła się Magna Charta Libertatum - Wielka Karta Swobód wydana przez króla Anglii Jana bez ziemi, jest to początek kodyfikacji praw człowieka i ograniczeń władzy królewskiej. Co prawda dotyczyła szlachty, ale prawo do wolności się wówczas pojawiło.

- "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)"

W tym momencie pojawiło się prawo do wolności.

Liderem w tej dziedzinie była również ówczesna Rzeczpospolita, której życiem publicznym kierowała zasada neminem captivabimus nisi iure victum (nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego) uzyskana przez szlachtę przywilejami z lat 1425-1433.

„Nareszcie przyrzekamy najuroczyściej, że żadnego obywatela osiadłego za popełnioną winę lub przestępstwo nie będziemy więzili dłużej niż sześć niedziel, aż do zebrania sądu przez nas lub starostę naszego wyznaczonego. A wtedy, jeśli sądowo i dowodnie niewinności swej dowiedzie, uwolnionym zostanie”

Również polska myśl polityczna (zwłaszcza wyrosła w XV w. na bazie konfliktu polsko -krzyżackiego), wniosła olbrzymi wkład w rozwój praw człowieka i obywatela. „ Traktat o zakonie Krzyżackim i wojnie Polaków przeciwko wzmiankowanym braciom , napisany przez Pawła Włodkowic z Brudzenia w 1417roku, który w doktrynie tolerancji religijnej postawił tezę o możliwości pokojowego współistnienia państw chrześcijańskich i pogan. Uzasadnieniem owej tezy była wyższość praw boskich i naturalnych nad stanowionymi. Paweł Włodkowic swoimi wystąpieniami, daleko wyprzedzającymi swoją epokę, w znacznym stopniu przyczynił się do wzrostu międzynarodowego znaczenia Polski na początku XV wieku

Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic za podstawę swoich założeń przyjęli to, że „(...) wszyscy ludzie to istoty najgodniejsze i najdostojniejsze, niezależnie od tego, czy są chrześcijanami, poganami czy heretykami.

Wszystkich obowiązuje to samo prawo naturalne, z którego wynika między innymi prawo posiadania państw, władzy publicznej i ich obrony. Głosili oni nakaz miłości bliźniego, obowiązek tolerancji, pokoju i wojny sprawiedliwej.

Wiek XVI- Na zachodzie - Pokój w Augsburgu w 1555roku po wystąpieniach Marcina wprowadza zasadę czyje Państwo tego religia przewidywał współistnienie obok siebie katolicyzmu i luteranizmu.

W Polsce Konfederacja warszawska nadana przez Henryka Walezego- popularne, uproszczone określenie aktu zawiązania konfederacji generalnej utworzonej na pierwszy sejm konwokacyjny w 1573 r. w Warszawie, a właściwie dla tej jego części, która zawiera postanowienia dotyczące zapewnienia swobody wyznania dysydenckiej szlachcie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dokument uważany jest za początek gwarantowanej prawnie tolerancji religijnej.

Wiek XVII- Hugo Grocjusz (HUIG Van GROT) urodzony w 1583 w Delt w Holandii, prawnik, dyplomata, głosił poglądy pacyfistyczne, Jego dzieło ”O prawie wojny i pokoju”. Uznał prawa człowieka jako ponadustrojowe, ponadnarodowe, dopuszczał odstępstwo od zasady suwerenności tylko w jednej sytuacji gdy władza publiczna dopuszcza się rozległego i brutalnego naruszania praw człowieka.

Uważany za twórcę (ojca)międzynarodowego prawa publicznego .W swoim dziele O prawie wojny i pokoju porusza temat prawa naturalnego.

Wg, Grocjusza, Prawo natury, choć ma swe praźródło w woli Boga, opiera się na nakazach rozumu, który wskazuje, że pewna czynność jest moralnie zdrożna albo moralnie konieczna.

Grocjusz wskazywał na cztery zasady prawa natury:

1. obowiązek nienaruszania cudzej własności

2. obowiązek wynagradzania szkód

3. obowiązek dotrzymywania umów (pacta sunt servanda)

4. obowiązek ponoszenia kary za popełnione przestępstwa.

Wg Grocjusza Prawa natury to wartości autonomiczne, jak prawa matematyki - uniwersalne i ponadczasowe, że gdy władza narusza te prawa to naród ma prawo do buntu.

Przeciw władcy można wystąpić tylko w przypadku łamania warunków umowy. Formą rządów, z którą Grocjusz sympatyzował, był absolutyzm monarszy, Władzę nabyć można również na drodze podboju.

Grocjusz napisał również traktat o wolności Żydów polskich i zauważył ,że Polski ustrój jest najlepszy z powodu złotej wolności szlacheckiej

Thomas Hobbes (1588-1679) angielski zwolennik absolutyzmu, autor rozpraw Elements of Law Natural and Politics (1640), De cive (1642) oraz Lewiatan (1651

Dla Hobbesa istotna była przede wszystkim wynikająca z absolutyzmu korzyść dla jednostek, poprzez zapewnieni ładu i bezpieczeństwa, umożliwiających rozwój ekonomiczny. Państwo miało być stróżem własności i gospodarczego obrotu. Mądry władca zapewnia poddanym margines swobody, pozwalając im bogacić się i rozwijać życie rodzinne, zdobywać wiedzę i być aktywnymi w służbie państwowej, w granicach posłuszności suwerenowi.

Granicą posłuszeństwa było zapewnienie przez suwerena bezpieczeństwa i ochrony obywateli.

Tylko władca decydować może o polityce oraz ustroju, tylko on sprawować może wymiar sprawiedliwości i rozsądzać o prawach własności.

John Locke (1632-1704) autor rozpraw The Letter of Toleranton (1689) i Two Treaties of Government (1690). Prekursor liberalizmu.

Z filozofii Locke'a wynikała jego metoda badawcza, a więc empiryzm, którego konsekwencją był racjonalizm i utylitaryzm. Związanie ze stronnictwem wigów oznaczało opowiadanie się za koncepcją umowy społecznej, na mocy której obywatele określają władzę królewską. Wychodząc od przedpaństwowego stanu natury Locke upatrywał w nim przesłanek dla rozważań na temat naturalnie myślącego człowieka.

Umowa społeczna składała się u Locke'a z dwóch aktów - zjednoczenia jednostek w społeczeństwo, a dopiero później - przekazania władzy rządowi.

Celem umowy społecznej jest umocnienie praw jednostek. Rezygnacja ze stanu natury i połączenie w społeczeństwo ma na celu wzajemne zachowanie praw do życia, wolności i mienia.

Ludzie w umowie społecznej oddają władzy tylko prawo karania gwałcących prawa natury. Władza państwowa ma monopol na egzekwowanie tego prawa celem ochrony prawa do własności w spokoju i bezpieczeństwie.

Władza dysponuje w związku z tym siłą przymusu, nie może jednak tworzyć norm naruszających podmiotowe prawa jednostek.

Państwo jest tylko stróżem tego co istniało przed nim i co istnieje niezależnie od niego, pozostawia natomiast sferę działalności gospodarczej, politycznej i kulturalnej swobodnym jednostkom.

Według Johna Locke'a zaś, człowiek rodzi się otrzymując od natury niezbywalne prawa podmiotowe.

Szkoła prawa natury mówiła że prawa człowieka służą do realizacji naturalnych potrzeb człowieka bez których zaspokojenia nie może on istnieć.

Cechy'

1. powszechność czyli przysługują wszystkim

2. niezmienność

3. nadrzędność w stosunku do państwa i społeczeństwa

4. założenie że człowiek ma te prawa z racji urodzenia się człowiekiem.

5. niezbywalność.

Ewolucja szkoły natury od doktryny chrześcijańskiej mówiącej o Teocentryzmie trwającej do dzisiaj czyli myśl ludzka skupiona na Bogu po przez Oświecenie czyli Antropocentryzm myślący o człowieku

Filozofia praw człowieka jest ściśle związana z religia chrześcijańską , św Paweł, św Tomasz ,św Izydor , następnie od XVI w przechodzi z teocentryzmu do antropocentryzmu, najpierw prawa człowieka są bo je daje Bóg a potem te prawa człowieka są bo jesteś człowiekiem, następnie dochodzą zdobycze rewolucji angielskiej XVII i rewolucji Francuskiej, wiek XVIII a więc umowa społeczna.

Te prawa dane od Boga, prawa ludzkie, muszą funkcjonować w społeczeństwie i po to powstaje umowa społeczna, pojawiają się obowiązki państwa wobec człowieka, do zabezpieczania praw człowieka , państwo musi coś zrobić aby te prawa były respektowane, tzw.funkcjonowanie człowieka w społeczeństwie.

Na tą szkołę prawa naturalnego nakłada się filozofia moralności - Emanuel Kant „ niebo gwiaździste nade mną prawo moralne we mnie…” Emmanuel Kant określił granice praw człowieka .Jak daleko sięgają prawa człowieka, np. prawa własności , tak dalece,dopóty, dopóki nie łamiemy praw innych ludzi. „ Postępuj tylko wg takiej maksymy dzięki której chciałbyś aby się stała prawem powszechnym”

Wg Kanta ostateczna graniczna praw człowieka to moralność która jest tożsama z poszanowaniem drugiej osoby.

Wszystkie te filozofie znajdziemy w atach pisanych, w konstytucjach a w Anglii w The Habeas Korpus akt z 1679roku'

Zgodnie z tym aktem nikt nie mógł być więziony bez prawomocnego wyroku odpowiedniego sądu, a ewentualne zarzuty powinny być postawione aresztowanemu w ciągu doby. Po uwięzieniu sąd powinien sprawować dozór nad wykonywaniem kary.

Skazany więziony powinien być w hrabstwie gdzie go osądzono. Ustawa przewidywała kary dyscyplinarne dla strażników, dozorców więźniów etc. za zaniedbania związane np z niedostarczeniem uwięzionego przed sąd. Wyznaczony był konkretny termin dostarczenia przed oblicze sądu. Każde pismo (writ of) habeas corpus opatrzone musiało być pieczęcią królewską.

W USA- deklaracja praw Wirginii z 1776r., która opierała się na zasadach wyznawanych przez Johna Locke'a i odwołanie się do Grocjusza, zgodnie z którymi prawa człowieka stanowią fundament istnienia państwa., za pól roku Deklaracja Praw niepodległości W której sprzeciwiali się uznaniu niedobrych dla siebie praw, jakie narzucali im Brytyjczycy.

Tym samym autorzy Deklaracji próbowali przeforsować tezę jakoby prawa ludzkie powinny być podporządkowane prawu natury.

Wyróżnione zostają cztery główne zasady filozofii amerykańskiej, są to: doktryna praw natury i naturalne przywileje jednostki, umowna teoria powstania państwa, koncepcja suwerenności ludu oraz prawo do rewolucji.

Pojawił się nowy nurt- nie ma praw człowieka bez pokoju.

W USA Tomasz Paine w `prawach człowieka 1791-1792' uważał ,że aby były respektowane prawa człowieka to musi być pokój.

Europa- Francuska deklaracja Prawa człowieka i obywatela z 26.08.1789 roku zebrała wszystko, co człowiek wymyślił do 1791 roku w zakresie Praw człowieka. Jest to synteza idei i koncepcji praw człowieka. Wywodziła się ona z filozoficznych i politycznych nurtów Oświecenia (Rousseau, Wolter, Diderot).

Deklaracja zawierała między innymi prawa uznane za przyrodzone i niezbywalne jak wolność, równość, własność, bezpieczeństwo i prawo do oporu przeciw uciskowi.

Wolność polega na tym, że wolno każdemu czynić wszystko, co tylko nie jest ze szkodą drugiego, korzystanie zatem z przyrodzonych praw każdego człowieka nie napotyka innych granic, jak te, które zapewniają korzystanie z tych samych praw innych członków społeczeństwa. Granice te mogą być zakreślone tylko drogą ustawy.

Ustawa ma prawo zakazywać tylko tego, co jest szkodliwe dla społeczeństwa. To, czego ustawa nie zakazuje, nie może być wzbronione i nikt nie może być zmuszonym do czynienia tego, czego ustawa nie nakazuje.

Deklaracja Praw człowieka i obywatela - nie mylić z Powszechną Deklaracją Praw człowieka z 1948roku.

Prawa człowieka znajdują się również w Polskiej Konstytucji 3 Maja- ustawa zasadnicza z 1791 uchwalona na Sejmie Czteroletnim przez stronnictwo patriotyczne jako rezultat kompromisu ze stronnictwem królewskim, będąca wynikiem dążeń do naprawy stosunków wewnętrznych w Rzeczpospolitej po I rozbiorze (Rozbiory Polski), ustalająca podstawy ustroju nowożytnego w Polsce.- dotyczyła ograniczonej liczby ludności , obejmowała mieszczan i szlachtę , w tej konstytucji prawa człowieka były więc stopniowalne, dzisiaj jest to absolutnie niedopuszczalne.

Sprawa włościańska w konstytucji 3 maja.

Utrzymując poddaństwo Konstytucja pozbawiała szlachtę prawa najwyższej zwierzchności wobec poddanych, przyjmując ich "pod opiekę prawa i rządu krajowego". Indywidualne umowy chłopów z dziedzicami o zamianę pańszczyzny na czynsz teraz nie mogły już być samodzielnie unieważniane przez szlachtę.

Wbrew konstytucji 3 maja Hugo Kołłątaj 1790rok - głosił inne poglądy uważał ,że wszystkie prawa są takie dla wszystkich ludzi, że nie może być państwa które będzie się zgadzało na niewolnictwo, był prekursorem abolicjonizmu - Czyli zniesienia niewolnictwa. Ta idea szerzej rozwinęła się w wieku XIX kiedy to pojawiły się poważne organizacje międzynarodowe które walczyły z niewolnictwem,

Koniec wieku XVIII pojawia się idea liberalizmu wpływająca na kształtowanie praw człowieka, liberalizm mówił o wolności, przede wszystkim USA , państwo jako stróż nocny , jest ale nie przeszkadza, Najważniejsze hasła to wolność równość, własność, Prawa jednostki są ważniejsze niż znaczenie wspólnoty,

Kolejna sprawa to pozytywizm prawniczy, zaistniał w XIX wieku , wykorzystywały go brunatne koszule. Pozytywizm prawniczy rozwinął się w nurcie anglosaskim i kontynentalnym. Jego przedstawicielami byli m.in.: J. Austin, K.M. Bergbohm, G. Jellinek, R. von Ihering.

W doktrynie tej traktowano państwo i system prawny jako podstawy zapewniające stabilizację życia społecznego.

Pozytywiści mówią to jest prawem co jest napisane w ustawie. Nie ma przepisu nie ma prawa, takie podejście prezentowali Niemcy na początku XX wieku. Jest to krok wstecz. Prawa człowieka mają charakter relatywny zależą od polityki państwa, pokazał to Hitler .

Główne cechy pozytywistycznego prawa.

• Prawa człowieka wynikają z woli suwerena

• Istnienie i treść praw można wynieść z jedynie praw ustanowionych przez państwo

• Prawa człowieka mają charakter relatywny czyli zależny od decyzji państwa

• Nie ma związku prawa z moralnością

• Prawem jest tylko to,co jest w ustawie, niema w ustawie prawa do życia, to go nie masz.

Na to wszystko pojawia się Komunizm / socjalizm który był odpowiedzią na pozytywizm prawniczy a razem z nim Karol Marks. Idee Marksa były podobne do chrześcijańskich.

„W demokracji człowiek nie istnieje dla prawa, lecz prawo istnieje dla człowieka, prawem jest byt ludzki.” - jest to powrót do godności, jesteś człowiekiem to masz prawa a nie to co jest napisane w ustawie.

Na to co jest dzisiaj miały wpływ Idee i wydarzenia XIX/ XX wieku, wpływające na rozwój praw człowieka to:

• powstanie i rozwój prawa humanitarnego.

W 1859 odbyła się bitwa pod Solferino, po tej bitwie przejeżdżał tamtędy szwajcarski biznesmen, Henry Dunant, który widząc dogorywających żołnierzy na polu walki, opisał to w swojej książce uświadamiając społeczeństwu że żołnierze na polu walki mają prawo do leczenia, do nie cierpienia, do zebrania ich z pola walki.

Utworzył komitet pięciu , który potem w 1863 rok zmienił się w dzisiejszy komitet czerwonego krzyża, PCK doprowadził do powstania kilku konwencji haskich które regulowały „ pokojowe rozstrzyganie międzynarodowych sporów - Haga, 18 października 1907” funkcjonujące po zbiorczą nazwą umów międzynarodowych zawieranych w Hadze. Konwencje te dotyczą prawa humanitarnego, ochrony dóbr kultury, legalizacji dokumentów, itp.

Konwencje Haskie oraz idee czerwonokrzyskie zawierają w sobie zasady Humanitaryzmu i zasady bezstronności, neutralności, niezależności, dobrowolności, jedności, powszechności.

IV konwencja haska - klauzula Martensa

zasady humanitaryzmu

• humanitaryzm

• bezstronność

• neutralność

• niezależność

• dobrowolność

• jedność

• powszechność

• prawo do otrzymywania pomocy humanitarnej również w przypadku klęsk żywiołowych.

Te zasady PCK nałożyły się na te prawa które do tej pory istniały , to było ziarenko rzucone , dopiero niedawno , bo Az po 150 latach powstała propozycja prawa do pomocy humanitarnej , jeszcze nie jest w formie aktu prawnego PTT prawo do otrzymywania pomocy humanitarnej i również od klęsk żywiołowych.

W XIX w pojawiają się sformułowane prawa mniejszości religijnych, narodowych jest to wiek kongresów,

Wiedeński 1815.- chwalono deklarację o zniesieniu handlu niewolnikami. Opracowano regulamin dyplomatyczny, który po zmianach dokonanych w 1818 obowiązywał do XX w. Kongres wiedeński opowiedział się za tłumieniem ruchów republikańsko-demokratycznych i narodowych w Europie, był pierwszą historyczną próbą utworzenia ładu międzynarodowego w skali kontynentu

Kongres Paryski 1856, -Rosja i Turcja wyraziły zgodę na demilitaryzację Morza Czarnego oraz na swobodę żeglugi po Dunaju.

Zawarty po zakończeniu wojny krymskiej (1853-1856) pomiędzy Rosją a Turcją i jej sojusznikami (Wielką Brytanią, Francją, Sardynią) oraz nie biorącymi udziału w wojnie Prusami i Austrią.

Kongres Berliński 1885r(zakaz handlu niewolnikami)

Kongres paryski 1856

Kongres Wiedeński 1815

Na kongresach dostrzeżono, że mniejszości maja swój język swoją religię i że trzeba im te wolność zagwarantować

Liga Narodów z 1919roku-Celem Ligi Narodów było utrzymanie pokoju i współpracy na świecie, a impulsem do jej utworzenia był rozlew krwi podczas I wojny światowej.

Siedzibą organizacji była Genewa.

• W XIX w przyznano, prawo do składania jednostce skarg, została zdefiniowana podmiotowość prawno międzynarodowa jednostki.

• Sformułowano prawa socjalne

• Powstaje MOP międzynarodowa organizacja pracy jako wynik ruchów społecznych.. Uzmysłowiono sobie prawa ludzi do pracy do odpoczynku, rozpoczęły ruchy społeczne które w rezultacie doprowadziły w 1919roku do powstania MOP

• Pozytywna funkcja państwa - zaczęto od państwa wymagać aby państwo nie było tylko strażnikiem pilnującym żeby się nic nie stało ale aby podejmowało kroki w celu zabezpieczenia praw człowieka.

• Ruchy feministyczne powstałe walczące o prawa kobiet do udziału w życiu społecznym, ich efektem jest równouprawnienie kobiet przyznane im przez władze w 1919 roku w Szwajcarii w niektórych kantonach dopiero w 1970r.

Wnioski'

Idea praw człowieka powstała na podbudowie generalnego poczucia piękna i harmonii rzymskiego prawa, judeochrześcijańskiej etyki, prawo naturalne, liberalizm

Skąd się wzięły i jak się kształtowały .

Etapy powstawania praw człowieka

Idealizacja ( pomysł)

Konceptualizacja( jak ma to prawo wyglądać)

Normatywizacja/ pozytywizacja/ legalizacja

Konstytucjonalizacja

Realizacja( egzekwowanie) wiąże się z pociągnięciem do odpowiedzialności za złamanie praw.

Zapamiętać:

Św Paweł, szkoła prawa naturalnego, ze prawo jest zmienne, teocentryzm , antropocentryzm, mowa społeczna, liberalizm, Nauki Kanta, szkoła prawa pozytywnego, zmienność praw człowieka- że cały czas się tworzą nowe, etapy powstawania prawa człowieka.

Prawa człowieka tworzą się cały czas.

PRAWA CZŁOWIEKA
- prawa, które przysługują każdemu człowiekowi niezależnie od płci, wieku, wykształcenia, a wynikające z samego faktu, iż jest sie człowiekiem. Oznacza to, że prawa człowieka są :
1. Powszechne
2.Przyrodzone - co oznacza, że przysługują każdemu od momentu narodzin. Na tle tej cechy praw człowieka wybuchają konflikty poglądowe w kwestii aborcji i eutanazji.
3.Niezbywalane - nie można się ich zrzec
4.Nienaruszalne - nikt nie może zostać ich pozbawiony

GENERACJE PRAW CZLOWIEKA - są trzy.

I GENERACJA(najstarze) ,negative duties, zaliczamy do niej prawa polityczne np. głosowania, bycia wybieranym i cywilne - - prawo do życia, wolności, własności, bezpieczeństwa

II GENERACJA: ( positive duties , prawa socjalne, ekonomiczne, gospodarcze, społeczne, kulturalne, prawo do rozwoju fizycznego i duchowego

III GENERACJA: solidarnościowe, prawo do pokoju (Pain)prawa przysługujące zbiorowościom społecznym, narodom np. prawo do demokracji, do informacji, do życia w zdrowym środowisku, do dziedzictwa narodowego, do własnej historii.

IV GENERACJA - jest w fazie idealizacji.

PODZIAŁ PRAW NA GENERACJE
Prawa II generacji maja charakter progresywny, możemy sprawdzić jak państwo wywiązuje się z ich realizacji, chociaż egzekwowanie tych praw jest bardzo trudne.

Prawa I generacji są łatwiejsze do wykonania przez państwo.
Koncepcja generacji praw człowieka pojawiła się w latach 70 XX wieku, Karol Vasak zaproponował podział tych praw na III generacje.

Prawa człowieka należy traktować jako całość , nie można ich dzielić wg generacji ani stopniować ważności, wszystkie generacje są tak samo ważne. Wszystkie rodzaje praw są ze sobą powiązane. Rozróżnienie generacji praw człowieka nie prowadzi do ich hierarchizowania i wzajemnego wartościowania, wszystkie one co do swojej rangi mają taka samą wartość, wzajemnie się uzupełniają i przenikają.

Deklaracja wiedeńska z 1993 roku- Stwierdzono, że te prawa są powszechne niepodzielne i współzależne i stanowią jedna całość-

„Zakończenie podziału Europy stwarza historyczną szansę dla umocnienia pokoju i stabilizacji na kontynencie.

Wszystkie nasze państwa członkowskie przywiązane są do wartości demokracji pluralistycznej i parlamentarnej, niepodzielności i uniwersalności praw człowieka, praworządności i wspólnoty dziedzictwa kulturowego, wzbogaconego swą różnorodnością. Dzięki temu Europa może stać się rozległym obszarem demokratycznego bezpieczeństwa.”

Krytyka praw człowieka

• Europocentryzm

• Ekspozycja wolności a brak dostrzegania interesów grupy

• Brak powszechnego przekonania obowiązywalności

• Brak odpowiedzi na pytanie o źródła praw człowieka; Bóg, naturalny rozum, prawo pozytywne.

Państwa europejskie postawiły na prawa człowieka, a państwa azjatyckie postawiły na państwo, nie ma praw człowieka, nikt nie protestuje.

Zarzut państw azjatyckich jest taki ,że prawo jednostki nie powinno być tak bardzo hołubione.

Interamerykańska konwencja praw człowieka

Europejska karta praw człowieka

Afrykańska karta praw człowieka ale nie ma azjatyckiej.

W europie jest przekonanie że prawa człowieka są stosowane ale w USA tak nie jest , USA przystąpiło do paktów praw człowieka z 1966r dopiero za czasów Clintona., a do innych przystąpiły wybiórczo np. nie respektują zakazu tortur.

Nie ma powszechnego przekonania że prawa człowieka są obowiązującym prawem w całej społeczności międzynarodowej, chociaż ta świadomość jest coraz większa.

Tadeusz Mazowiecki powiedział - Że cała Historia ludzka mogłaby być rozpatrywana jako nieustanna droga walki o prawa człowieka.

PIERWSZA GENERACJA PRAW CZŁOWIEKA

Należą do niej historycznie najwcześniej wyodrębnione prawa człowieka. Mają swoje źródło w ideach oświecenia i rewolucjach końca XVIII w., a następnie rozwijane były w teoriach politycznego liberalizmu. Dzisiaj znalazły swój wyraz w prawie międzynarodowym, m.in międzynarodowym pakcie praw politycznych i obywatelskich ONZ z 1966 roku. Określane są jako klasyczne prawa człowieka lub prawa podstawowe, obecnie są zapisane w konstytucjach państw demokratycznych.

Wszystkie prawa pierwszej generacji dotyczą relacji jednostki z państwem i ograniczoną władzę państwa. To również prawa i wolności osobiste oraz polityczne.

Powinny być zgodne ze światowymi standardami i przestrzegane przez wszystkie cywilizowane państwa. Są to prawa osobiste, indywidualne chroniące obywateli przed nadmierną ingerencją państwa.

Prawa pierwszej generacji:

• prawa związane z egzystencją fizyczną, m.in. prawo do życia, wolności osobistej i bezpieczeństwa;

• związane z wolnością światopoglądu, m.in. wolność wyznania, sumienia, religii, myśli, wyrażania poglądów;

• związane z egzystencją prawną, m.in. prawo do osobowości prawnej, ochrony prawnej w postępowaniu sądowym;

• prawa polityczne lub obywatelskie, m.in.: prawo do demokratycznego uczestnictwa w życiu państwa obejmuje powszechne i równe prawo wyborcze, równe prawa w dostępie do urzędów publicznych, wolność zrzeszania się.

DRUGA GENERACJA PRAW CZOWIEKA

Wyodrębnienie drugiej generacji praw człowieka wynika z przekonania, że obywatel musi

mieć zapewnione bezpieczeństwo socjalne, aby w pełni móc korzystać z przysługujących mu praw politycznych. Dlatego prawa drugiej generacji nakładają na państwo zobowiązania przede wszystkim natury ekonomicznej i socjalnej. Znajdujemy je m.in. w międzynarodowym pakcie praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych ONZ z 1966 r.

Realizacja tych praw wymaga aktywnego działania państwa. Ma ona na celu zapewnienie ludziom godnego życia. Prawa te są w pełni gwarantowane.

Prawa drugiej generacji:

• prawa ekonomiczne, m.in. prawo do pracy;

• prawa socjalne, m.in. prawo do świadczeń socjalnych i ubezpieczeń, w tym zdrowotnych;

• prawa kulturalne, m.in. prawo do nauki, swoboda badań naukowych, wolność sztuki;

• prawo do zdrowia, edukacji (nauki), pracy.

TRZECIA GENERACJA PRAW CZŁOWIEKA

Prawa człowieka należące do trzeciej generacji są obecnie w trakcie wyodrębniania się. O ile pierwsze dwie generacje praw człowieka dotyczą jednostek (wszystkich ludzi), o tyle trzecia generacja odnosi się do praw grup społecznych i określonych zbiorowości. Są to prawa grupowe (kolektywne), czyli solidarnościowe. Obejmują one także prawa ludów wobec wspólnoty międzynarodowej, a zatem są trudniejsze do zdefiniowania. Wyznaczają cele na przyszłość, które są sukcesywnie realizowane.

Prawa trzeciej generacji:

• prawo narodów do samostanowienia politycznego,

• prawo do rozwoju, dążenia do wyrównania różnic między narodami, prawo do swobodnego wyboru drogi rozwoju;

• prawa ludów wobec wspólnot międzynarodowych, m.in. zasada równości wszystkich ludów (Karta Atlantycka(, prawo do otrzymania pomocy od innych państw w walce o wolność, obowiązek zagwarantowania praw innych narodów do rozwoju;

• prawo ekonomiczne narodów do własnych zasobów i bogactw naturalnych, do zachowania kultury, środowiska naturalnego;

• prawa mniejszości narodowych i etnicznych, m.in. do zachowania własnej tożsamości, w tym swojego języka, podtrzymywania własnej tradycji, do rozwoju własnej kultury, szkolnictwa, instytucji kulturalnych;

• prawo do pokoju;

• prawo do czystego środowiska naturalnego;

• prawo do wspólnego dziedzictwa przeszłości, prawo do pomocy humanitarnej;

• prawo do korzystania z dorobku cywilizacyjnego prze Internet.

CZWARTA GENERACJA PRAW CZŁOWIEKA

Są również w trakcie wyodrębniania się, należą do nich prawa mniejszości seksualnych, np. prawo do zawierania związku małżeńskiego, prawo do adopcji dzieci, prawo do zajmowania stanowisk bez ograniczeń.

PRAWA CZŁOWIEKA I GENERACJI
Prawa cywilne i polityczne - wolności od państwa ( arbitralnej ingerencji państwa). Państwo występuje tu w roli stróża, jest pasywne ( negative duties ).
Najpierw pojawiły się prawa cywilne, które powstały z konfliktu jednostki z tyranią władzy.
Gdy zmieniły się realia polityczne pojawiły się prawa polityczne
W przypadku praw politycznych mamy do czynienia z wolnościami od …., ale tak naprawdę pojawia się też wolność do …..
Obowiązki państwa maja charakter mieszany, z jednej strony jest to obowiązek o zabarwieniu negatywnym, a z drugiej strony pojawia się obowiązek o charakterze pozytywnym, który polega na konieczności stworzenia warunków, w których te prawa mogą zaistnieć
Prawem politycznym jest prawo do pokojowych demonstracji - obowiązek państwa w stosunku do osób realizujących swoje prawa polega z jednej strony na tym, aby nie ingerować, pozwolić na swobodny przebieg, a z drugiej gdyby pojawiły się anty demonstracje, to konieczny będzie aktywny obowiązek państwa by uderzyć w kontr demonstrantów.

PRAWA CZŁOWIEKA II GENERACJI
Prawa społeczne, gospodarcze, kulturalne - wolności przez państwo realizowane.
Państwo ma być aktywne w tych sferach, ma udostępniać pewne rzeczy ( positive duties)
Prawa te pojawiły się wraz z rozwojem gospodarki przemysłowej

PRAWA CZŁOWIEKA III GENERACJI

Praw solidarnościowe, kolektywne
Pojawiły się w latach 80-tych.
Podmiotem uprawnionym jest tu cała ludzkość np. prawo do pokoju, do czystego środowiska, prawa narodów do samostanowienia.
Przeciwnicy twierdzą, że są to prawa pozbawione możliwości kontroli
Prawa te logicznym punktem wyjścia do walki o prawa I i II generacji ( np. co nam po prawie do życia jak nie będzie czystego powietrza )

PRAWA CZŁOWIEKA IV GENERACJI
Prawa mniejszości narodowych
1992 - ONZ wydało deklarację dot. praw mniejszości narodowych
1995 - Traktat RE dot. Mniejszości Narodowych
Głównie są to prawa kulturalne, językowe, religijne
Trochę z boku pozostaje tożsamość narodowa
Są to prawa indywidualne o wymiarze kolektywnym ( mieszany charakter praw)

Koncepcję podziału praw na generację wysunął w połowie lat 70-tych Carel Vasac ( dał dwie generacje ).

PODSTAWOWE PRAWA CZŁOWIEKA
I. prawo do życia
II. prawo wolności od tortur
III. prawo do wolności od niewoli, poddaństwa, pracy przymusowej
IV. prawo do własności i bezpiczeństwa
V. prawo do prywatności
VI. prawo do wolności wyznania, myśli, sumienia
VII. prawo do słusznego procesu
VIII. prawo do zrzeszania się

PRAWA GOSPODARCZE, SOCJALNE, KULTURALNE
I. prawo do pracy: min.
a. higieniczne warunki pracy
b. godziwa zapłata
II. prawo do godnego poziomu życia
a. prawo do ubrania
b. mieszkania
c. wyżywienia
III. prawa rodziny
a. prawo do ochrony i pomocy
b. prawa dzieci i młodzieży
c. prawo matki do szczególnej ochrony przed i po urodzeni udziecka
IV. prawo do zdrowia
obejmujące też obowiązek dbania o własne zdrowie
V. prawo do nauki
obejmujące też obowiązek do nauki na poziomie podstawowym
VI. prawa kulturalne
a. prawo do korzystania z dorobku cywilizacji
b. wolność prowadzenia badań naukowych

DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWEJ OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA
a. Karta Narodów Zjednoczonych - 1945r
prawa człowieka podstawą stabilizacji i pokoju na świecie
b. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - 1948r.
pierwszy kompletny katalog praw człowieka
c. Międzynarodowe pakty o ochronie praw człowieka
I. międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych
II. międzynarodowy pakt do spraw praw gospodarczych, społecznych, kulturalnych
II. fakultatywny protokół do paktu pierwszego

Źródła praw człowieka- Materialne, Formalne, Poznawcze.

Materialne_ ogół zdarzeń historycznych, poglądów, filozofii, które doprowadziły do powstania normy prawnej.

Formalne_ są to konkretne normy, akty prawa wewnętrznego jak konstytucja, ustawy, rozporządzenia , akty prawa międzynarodowego jak umowy, rezolucje, porozumienia, prawo zwyczajowe.

Poznawcze_ to te z których korzystamy tj. publikatory.

Gdzie szukać źródeł?

W Dz. U(poznawcze); Zbiory dokumentów np. Krzysztofa Motyki(poznawcze) , serie wydawnicze wydawane przez organizacje międzynarodowe. Unitet serious … Przez RE.

Omawiamy Formalne a z poznawczych korzystamy.

Formalne prawa krajowego to jest to co znajduje się w konstytucji, rozdział III art. 87 KRP, 89 KRP; Konstytucja RP z 2.06.1997r określa źródła w art 87 i 89, 90,91

Ratyfikowane umowy międzynarodowe.

Ustawy

Rozporządzenia + akty prawa miejscowego

Art87.

Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia

Art. 89. Ratyfikacja przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej i jej wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody Parlamentu wyrażonej w ustawie, jeżeli umowa dotyczy: (tzw wielka ratyfikacja):

1) pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

2) wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

3) członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

4) znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

5) spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

O zamiarze przedłożenia Prezydentowi Rzeczypospolitej do ratyfikacji umów międzynarodowych, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie, Prezes Rady Ministrów zawiadamia Sejm.

Zasady oraz tryb zawierania, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych określa ustawa.

Art. 90

Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

Ustawa, wyrażająca zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej, o której mowa w ust. 1, jest uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Wyrażenie zgody na ratyfikację takiej umowy może być uchwalone w referendum ogólnokrajowym zgodnie z przepisem art. 125.

Uchwałę w sprawie wyboru trybu wyrażenia zgody na ratyfikację podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Art. 91.

Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.

Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

Warunki bezpośredniego stosowania prawa międzynarodowego to:

1. ratyfikacja

2. samowykonalność

3. ogłoszenie w Dz. U. ( ale ustawa nie mówi kiedy , brak jest określenia czasu)

4. ogłoszenie

-są umowy ,które nie wymagają ratyfikacji, nie trzeba ogłaszać.

-gdy umowa jest nie ratyfikowana ale Państwo do niej przystąpiło składając odpowiednie oświadczenie a następnie została opublikowana

Ratyfikacja nie jest tożsama z przystąpieniem.

Co zrobić z umowami nieratyfikowanymi, z przystąpionymi, z innymi źródłami?

Miejsce umów przystąpionych w prawie polskim.?

Wyrok z 1998r. w sprawie ratyfikacji.

Art. 9 RP. Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego, nieważne jakie by ono nie było.

OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA PRAWA CZŁOWIEKA W KONSTYTUCJI RP

Zasady ogólne (Art. 30 - 37)

Wolności i prawa osobiste (Art. 38 - 56)

Wolności i prawa polityczne (Art. 57 - 63)

Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne

(Art. 64 - 76)

Środki ochrony wolności i praw (Art. 77 - 86)

Rozdział II - WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA- art. 30 do 86

ZASADY OGÓLNE

Art. 30.

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Art. 31.

Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Art. 32.

Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Art. 33.

Kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym.

Kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

Art. 34.

Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi. Inne przypadki nabycia obywatelstwa polskiego określa ustawa.

Obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba że sam się go zrzeknie.

Art. 35.

Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury.

Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej.

Art. 36.

Podczas pobytu za granicą obywatel polski ma prawo do opieki ze strony Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 37.

Kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji.

Wyjątki od tej zasady, odnoszące się do cudzoziemców, określa ustawa.

WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE

Art. 38.

Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.

Art. 39.

Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

Art. 40.

Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.

Art. 41.

Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie.

Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. O pozbawieniu wolności powiadamia się niezwłocznie rodzinę lub osobę wskazaną przez pozbawionego wolności.

Każdy zatrzymany powinien być niezwłocznie i w sposób zrozumiały dla niego poinformowany o przyczynach zatrzymania. Powinien on być w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przekazany do dyspozycji sądu. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania do dyspozycji sądu nie zostanie mu doręczone postanowienie sądu o tymczasowym aresztowaniu wraz z przedstawionymi zarzutami.

Każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny.

Każdy bezprawnie pozbawiony wolności ma prawo do odszkodowania.

Art. 42.

Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zasada ta nie stoi na przeszkodzie ukaraniu za czyn, który w czasie jego popełnienia stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego.

Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.

Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

Art. 43.

Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości nie podlegają przedawnieniu.

Art. 44.

Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw, nie ściganych z przyczyn politycznych, popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie, ulega zawieszeniu do czasu ustania tych przyczyn.

Art. 45. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok ogłaszany jest publicznie.

Art. 46. Przepadek rzeczy może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 47.

Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

Art. 48.

Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.

Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 49.

Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.

Art. 50.

Zapewnia się nienaruszalność mieszkania. Przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.

Art. 51.

Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.

Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.

Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.

Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą.

Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.

Art. 52.

Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu.

Każdy może swobodnie opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Wolności, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą podlegać ograniczeniom określonym w ustawie.

Obywatela polskiego nie można wydalić z kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.

Osoba, której pochodzenie polskie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe.

Art. 53.

Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.

Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.

Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.

Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

Art. 54.

Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

Cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Ustawa może wprowadzić obowiązek uprzedniego uzyskania koncesji na prowadzenie stacji radiowej lub telewizyjnej.

Art. 55.

Ekstradycja obywatela polskiego jest zakazana, z wyjątkiem przypadków określonych w ust. 2 i 3.

Ekstradycja obywatela polskiego może być dokonana na wniosek innego państwa lub sądowego organu międzynarodowego, jeżeli możliwość taka wynika z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej lub ustawy wykonującej akt prawa stanowionego przez organizację międzynarodową, której Rzeczpospolita Polska jest członkiem, pod warunkiem że czyn objęty wnioskiem o ekstradycję:

1) został popełniony poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oraz

2) stanowił przestępstwo według prawa Rzeczypospolitej Polskiej lub stanowiłby przestępstwo według prawa Rzeczypospolitej Polskiej w razie popełnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zarówno w czasie jego popełnienia, jak i w chwili złożenia wniosku.

Nie wymaga spełnienia warunków określonych w ust. 2 pkt 1 i 2 ekstradycja mająca nastąpić na wniosek sądowego organu międzynarodowego powołanego na podstawie ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej, w związku z objętą jurysdykcją tego organu zbrodnią ludobójstwa, zbrodnią przeciwko ludzkości, zbrodnią wojenną lub zbrodnią agresji.

Ekstradycja jest zakazana, jeżeli dotyczy osoby podejrzanej o popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn politycznych lub jej dokonanie będzie naruszać wolności i prawa człowieka i obywatela.

W sprawie dopuszczalności ekstradycji orzeka sąd.

Art. 56.

Cudzoziemcy mogą korzystać z prawa azylu w Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie.

Cudzoziemcowi, który w Rzeczypospolitej Polskiej poszukuje ochrony przed prześladowaniem, może być przyznany status uchodźcy zgodnie z wiążącymi Rzeczpospolitą Polską umowami międzynarodowymi.

WOLNOŚCI I PRAWA POLITYCZNE

Art. 57.

Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.

Art. 58.

Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.

Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.

Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.

Art. 59.

Zapewnia się wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców.

Związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych, oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień.

Związkom zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu w granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne ustawa może ograniczyć prowadzenie strajku lub zakazać go w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach.

Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców oraz innych wolności związkowych może podlegać tylko takim ograniczeniom ustawowym, jakie są dopuszczalne przez wiążące Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe.

Art. 60.

Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Art. 61.

Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów samorządu gospodarczego i zawodowego a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

Prawo do uzyskiwania informacji obejmuje dostęp do dokumentów oraz wstęp na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów, z możliwością rejestracji dźwięku lub obrazu.

Ograniczenie prawa, o którym mowa w ust. 1 i 2, może nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa.

Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Senatu ich regulaminy.

Art. 62.

Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat.

Prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych.

Art. 63.

Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa.

WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE

Art. 64.

Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.

Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.

Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Art. 65.

Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.

Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.

Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.

Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa.

Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.

Art. 66.

Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Art. 67. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.

Art. 68.

Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.

Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

Art. 69.

Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.

Art. 70.

Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.

Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa.

Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa.

Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie.

Art. 71.

Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa.

Art. 72.

Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.

Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.

W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.

Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka.

Art. 73.

Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury.

Art. 74.

Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.

Ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.

Każdy ma prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska.

Władze publiczne wspierają działania obywateli na rzecz ochrony i poprawy stanu środowiska.

Art. 75.Władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania. Ochronę praw lokatorów określa ustawa.

Art. 76. Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa. ŚRODKI OCHRONY WOLNOŚCI I PRAW

Art. 77.

Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej.

Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw.

Art. 78.

Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa.

Art. 79. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.

Przepis ust. 1 nie dotyczy praw określonych w art. 56.

Art. 80.

Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

Art. 81.

Praw określonych w art. 65 ust. 4 i 5, art. 66, art. 69, art. 71 i art. 74-76 można dochodzić w granicach określonych w ustawie.

OBOWIĄZKI

Art. 82. Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.

Art. 83. Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 84. Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Art. 85. Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.

Zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa.

Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.

Art. 86. Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Wszystkie prawa człowieka niezależnie od podziałów stanowią całość.

Prawo przysługuje wszystkim ale niektóre prawa przysługują tylko obywatelom np. prawo wyborcze,

Suwerenność - nastąpiła zmiana znaczenia tego pojęcia i przesunęła się sferę spraw socjalnych.

Są prawa które przysługują tylko cudzoziemcom np. prawo do azylu.

Prawa te są tez zagwarantowane w innych ustawach.

Konstytucja i Ustawa z dnia 17.05.1989 o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, odwołuje się do prawa międzynarodowego.

Dział I konstytucji

Rozporządzenie ministra pracy i płacy z dnia 11.09.1999r- zwolnienia od pracy dla osób należących do innego kościoła.

Źródła prawa MOPC; miedzy narodowej ochrony praw człowieka

• umowy czyli traktaty- pakty = hard law, prawo pisane.

• zwyczaj międzynarodowy -prawo nie pisane ale jest ona prawem bo tak uznały państwa

• ogólne zasady międzynarodowego prawa- wywodzą się z prawa Rzymskiego typu prawo nie działa wstecz itp.

• akty jednostronne- jednostronne oświadczenie państw, zrzeczenie, wyrzeczenie się czegoś , sprzeciwy, protesty , uznania, źródłem jest wtedy gdy ma charakter samoistny np. wprowadzenie wiz dla obywateli państwa X.

• uchwały organów organizacji międzynarodowych- uchwały, rekomendacje , rezolucje( zalecenia)

Uchwałą Organizacji jest Powszechna deklaracja Praw Człowieka(ONZ), czyli I najważniejszy akt uchwalony po II wojnie św. Jest uroczystą rezolucją,uchwałą ONZ.

Uchwały organów organizacji międzynarodowych wydawane wobec państw tzw, pro fuoro externo zazwyczaj nie mają mocy wiążącej, są to Uchwały zalecające, rezolucje nie mają mocy wiążącej prawnej ale moralnej tak.

Wyjątki:

1. Jeżeli się wcześniej państwa zgodziły się w statucie, że będą je stosować to są one wiążące, mają charakter prawno wiążący

2. Decyzje Rady Bezpieczeństwa ONZ .Gdy zagrożone jest bezpieczeństwo i zdrowie na świecie np. WHO, FAO, światowa Organizacja zdrowia; światowa organizacja ds. żywienia i rolnictwa( w razie regulaminu sanitarnego państwa muszą się stosować)

Te uchwały mogą się różnie nazywać:

Rezolucje,- są kierowane bezpośrednio do państw

Rekomendacja- uchwała jednego organu wobec drugiego organu ,żeby ten drugi organ wezwał Państwa do czegoś tam - skierowana do Państw ale pośrednio.

Uchwały organów organizacji:

Pro fuoro interno- dot. Spraw wewnątrz

Pro fuoro externo- dotyczą spraw na zewnątrz

Ius cogentis

Normy imperatywne tzn. bezwzględnie obowiązujące

1. Zakaz ludobójstwa-

2. Zakaz dyskryminacji rasowej stosowane erga omnes

3. Zakaz niewolnictwa

4. Zakaz tortur

W prawie międzynarodowym wszystkie normy są na jednym poziomie, nie ma hierarchii, wszystkie są tak samo ważne.

Nie ma hierarchii norm, ale są takie normy, które zostały uznane za bezwzględnie obowiązujące tzn, są ponad wszystkimi.

Są one też zaliczane do norm zwyczajowych. Iuris cogentis - imperatywne.

Zaliczane do metaprawa tzn, że są ponad wszystkimi nie musza być w tym zakresie zawarte umowy między państwami.

Międzynarodowy TS stwierdził, że są 3 normy ważniejsze, które dotyczą praw człowieka i mają charakter erga omnes.

Czwarta norma Iuris cogentis, występuje też regionalne, i w Europie jest to bezwzględny zakaz tortur, ale w Azji czy Ameryce ten zakaz tortur już nie będzie bezwzględnie obowiązujący.

WYKŁAD 2 20.11.2010r.

Powszechna Ochrona praw człowieka pod auspicjami ONZ.

• powszechna

• regionalna

• ogólna - mamy do czynienia z jakimś dokumentem, który dotyczy praw każdego człowieka

• szczególna - gdy chronimy interes lub prawa jakiejś grupy osób np. mniejszości narodowych, kobiet, dzieci, mniejszości narodowych itd. Lub jakieś jedno konkretne prawo np. zakaz tortur.

Na tych wszystkich płaszczyznach występują dokumenty wiążące prawne i te, które nie są wiążące prawnie.

Wiążące prawnie to Konwencje, traktaty czyli te na które można się powołać w postepowaniu sądowym przed sądem. Mają one zasięg globalny albo regionalny.

OGÓLNE Dokumenty dotyczące Praw każdego człowieka

ONZ - 192 państwa z wyłączeniem Kosowo, Tajwan, Watykan , terytoria inne np. Niue, Cypr,

Akty:

• wiążące prawnie

• niewiążące prawnie np. rezolucje, rekomendacje

• o zasięgu globalnym

• o zasięgu regionalnym

• dotyczące każdego człowieka np.

1. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948r -soft law - niewiążąca prawnie, wiąże moralnie, politycznie, zasięg powszechny , dotyczy wszystkich praw wszystkich ludzi.

2. Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka 1966r. - hard law, =umowa, zasięg powszechny, akt prawnie wiążący , dot. Praw wszystkich ludzi i jest prawnie wiążący

3. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 1950r. - zasięg powszechny, akt prawnie wiążący, jest dokumentem o charakterze regionalnym, dotyczy praw wszystkich ludzi,

4. Europejska Karta Socjalna 1961r, spraw wyłącznie społecznych, gospodarczych i kulturalnych.

5. Amerykańska Konwencja Praw Człowieka 1969r. -USA nie jest strona tej konwencji ale powstała z ich inicjatywy, charakter zamknięty, regionalny.

6. Afrykańska Karta Praw człowieka 1981r., charakter zamknięty, regionalny

7. Arabska Karta Praw Człowieka 1994r. - charakter zamknięty, regionalny

• dokumenty dotyczące określonych grup osób lub praw np.

1. Konwencja dotycząca statusu uchodźców 1951r.

2. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979r.,

3. Konwencja o prawach dziecka 1989r.,

4. Deklaracja zgromadzenia ogólnego NZ o prawach osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i językowych 1992r.,

5. Konwencja Praw osób niepełnosprawnych 2006r., - Polska nie jest stroną tej Konwencji.

6. Ramowa Konwencja RE o prawach osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, językowych i religijnych 1995r. (trzeba wiedzieć co to za dokument),

7. Konwencja RE o wykonywaniu praw dzieci 1996r.

Dokumenty dotyczące poszczególnych praw:

1. Konwencja o prawach politycznych kobiet 1952r. - powszechna, podwójnie szczególna bo dotyczy kobiet i praw politycznych,

2. Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1966r.,

3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r., regionalna, wiążąca, szczególna.

4. Europejska Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r., regionalna, wiążąca, szczególna.

Konwekcja, pakt -to akty o charakterze wiążącym. =hard law

Rezolucje - mają charakter niewiążący. =soft law

Nie ma odpowiedzialności państw za złamanie rezolucji ale za złamanie konwencji już państwa podlegają sankcjom.

ONZ - dokumenty:

• Karta NZ -, która powstała w 1945 roku , jako kontynuacja działalności Ligi Narodów.

W Lidze narodów nie rozwinęła się żadna ochrona praw człowieka cos tam było odnośnie praw dziecka i ochrona pracy ale w 1919roku MOP przejęła od Ligi Narodów zakres ochrony pracy.

• art1KNZ - = cel ONZ- rozwiązywać w drodze współpracy międzynarodowej problemy międzynarodowe o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również popierać prawa człowieka i zachęcać do poszanowania tych praw i podstawowych wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płaci, języka lub wyznania

• stanowić ośrodek uzgadniania działalności narodów, zmierzającej do osiągnięcia tych wspólnych celów

• ONZ jest organizacją o charakterze koordynującym, w skład ONZ wchodzą państwa (to one je tworzą), siedziba =Nowy York.

Artykuł 55 i 56 Karty Narodów Zjednoczonych - zobowiązują państwa do współpracy z organizacją w zakresie praw człowieka, poprawy społecznej.

PDPC 10.12.1948r. (Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka) - (Elenor Roosvelt zaangażowała się w prawa człowieka ),

Polska i blok wschodni nie podpisały się w 1948 r pod tekstem PDPC, podpisały je państwa zachodnie i Jugosławia.

Polska w 1958r. wtedy nastąpiło pierwsze przetłumaczenie deklaracji na język polski, deklaracja jest dokumentem uniwersalnym, zawiera 32 akty.

PDPC jest uroczystą rezolucją ONZ, nie ma mocy prawnie wiążącej, ale niektórzy uważają ,że PDPC jest prawem zwyczajowym, jest wzorem dla współczesnej Konstytucji.

PDPC zawiera wszystkie prawa, wszelkiej generacji.

Polska nie podpisała PDPC w 1948r. ponieważ PDPC zawierało: prawo do własności, wolności poruszania się, poszukiwania azylu w innym państwie, co w socjalistycznej Polsce było nie możliwe. PDPC jednak spełniła swoje zadanie , uświadomiła ludzi ,że takie prawa istnieją.

Państwa inkorporowały tekst PDPC do konstytucji. 10.12.1948r PDPC została przyjęta na pamiątkę tej uroczystości ten dzień jest obchodzony jako międzynarodowy dzień człowieka.

PDPC +2 pakty tworzą Kartę Praw Człowieka (KPC)

Konwencje:

1. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966r. (Dotyczą praw wszystkich ludzi ,zawierały wszystkie prawa osobiste z wyłączeniem prawa do własności i prawa do obywatelstwa, dlatego że polskie prawo przewidywało pozbawienie obywatelstwa)

MPPoPiP weszły w życie po spotkaniu w 1975 r w Helsinkach tzn. w 1976r a w Polsce i bloku wschodnim w 1977r. USA do paktów przystąpiło dopiero za czasów Clintona ale z zastrzeżeniem stosowania tortur.

2. Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych 1966r.

3. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych 1966r. - osobisty, ten pakt został przyjęty bez zastrzeżeń ponieważ państwa socjalistyczne pod względem praw socjalnych wyprzedzały państwa Europy zachodniej.

Prawa II generacji są szczególne,te prawa są inaczej formułowane, uznano, że są to prawa i że będą coś z tym robić, państwa są zobowiązane jedynie do podejmowania działań, kroków.

Podstawowa różnica leży w pieniądzach, np. prawo domniemania niewinności jest zapisane w ustawach i państwo nie musi wydawać na to prawo pieniędzy, ale np. prawo do pracy, do emerytury itp. Te prawa wymagają nakładów finansowych.

Prawo do zdrowia i Prawo do edukacji są umiejscowione pomiędzy I i II generacją ,mają dwojaką naturę , bo gdy ktoś jest analfabeta to nie będzie w stanie poznać swoich praw a tym samym brać czynnego udziału w życiu politycznym i gospodarczym

Prawo do zdrowia zawiera się w prawie do życia.

4. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego, okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r.

5. Protokół Fakultatywny do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego , nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 2002r

6. Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1965r

7. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979r.

8. Protokół Fakultatywny dotyczący konwencji likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1999r.

9. Konwencja o Prawach Dziecka 1989r.

10. Protokół Fakultatywny do konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne 2000r.

11. Protokół Fakultatywny do konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii 2000r.

12. Konwencja dotycząca praw wszystkich pracowników migrujących i ich rodzin 1990r.

13. Konwencja o prawach osób z niepełnosprawnościami 2006r. jest bardzo dobra może zmienić status osób niepełnosprawnych na świecie.

POLSKA nie jest stroną tych dwóch ostatnich konwencji.

Wszystkie te konwencje mają mechanizmy kontrolne, które zawarte są w protokołach dodatkowych.

UE ma własne regulacje i nie jest zainteresowana konwencją dotycząca migracji , która mówi, że każdy ma prawo do równości….

Różnica jaka występuje między prawami to nakład finansowy. Prawo do zdrowia i prawo do edukacji (JEST PRAWEM OSOBISTYM I FUNDAMENTALNYM) są prawami kłopotliwymi, znajdują się pomiędzy pierwszą i drugą generacją, mają one dwojaką naturę.

ORGANY ONZ:

Główne:

• Zgromadzenie Ogólne (ZO)- na forum ZO są uchwalane rezolucje, posiada Komitet Doradczy ekspercki, doradzający zgromadzeniu, podpisuje traktaty w stosunkach zewnętrznych; w skład ZO wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich. Kompetencje ZO przewiduje expresis verbis art. 13ust.1 KNZ.

• Rada Bezpieczeństwa (RB)- organ kolegialny (15 członków, w tym 5 ma status członków stałych), wkracza w obszary zbrojne, epidemie, AIDS - jako zagrożenia bezpieczeństwa na świecie, migracji ekologicznych - zagrożeni np. z braku dostępu do czystej wody, katastrof np. trzęsienia ziemi , tsunami. RB bezpośrednio nie zajmuje się prawami człowieka ale pośrednio tak, bo działania zbrojne naruszają prawa człowieka.

Rada Bezpieczeństwa może wydawać:

- rekomendacje,

- dyrektywy,

- prowadzić działania dochodzeniowe,

- prowadzić działania mediacyjne,

- decydować o środkach egzekucyjnych

- stosować sankcje ekonomiczne

- podejmować akcje militarne

• Rada Gospodarcza i Społeczna (RGS)- jest organem najważniejszym, ma najwięcej praw odnośnie ochrony praw człowieka, RGS odpowiedzialna jest(art62.1 KNZ) :

-za koordynacje działania państwa w zakresie Ochrony Praw Człowieka,

- działa w porozumieniu z organizacjami pozarządowymi, na jej linii jest 2500 organizacji z całego świata w tym 2 n/w z Polski.

- jest odpowiedzialna za współprace z organizacjami pozarządowymi chroniącymi prawa człowieka oraz agendami wyspecjalizowanymi ONZ ,

- wprowadziła nawet odpowiedni statut (np. Światowy Kongres Górnictwa, Polska Federacja na rzecz kobiet i planowania rodziny).

- Podpisuje ona umowy wszelkiego rodzaju np. z Międzynarodową Ochroną Pracy, UNICEF, UNESCO itd.

- Może ona badać międzynarodowe zagadnienia gospodarcze, społeczne, kulturalne, wychowawcze, zdrowia publicznego i pokrewne

- Może również przygotowywać projekty konwencji

RGS- w jej skład wchodzą 54 państwa, jest ciałem kolegialnym , politycznym , więc może ona zlecać , koordynować ale sama nie wiele zrobi. Te prawa człowieka są tworzone de facto w szczeblach niższych.

• Rada Powiernicza - zawiesiła swoją działalność w 1994r., stała na straży praw ludności tubylczej (obszarów powierniczych)

• Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS)- główny organ sądowy z siedzibą w Hadze, składa się z 15 sędziów wybieranych przez ZO i RB na 9 lat i mogą ubiegać się reelekcję. W czasie sprawowania funkcji członkowie Trybunału nie mogą pełnić innych obowiązków. Aby zapewniona została ciągłość prac Trybunału co 3 lata wymianie podlega 1/3 składu MTS.

MTS ma prawo wydawać wyroki w sprawach pomiędzy państwami, które mogą powstać na tle różnego rodzaju traktatów, wydaje opinie doradcze dla organów ONZ tj ZO i RB.

MTS orzeka w sprawach łamania praw człowieka, zakaz dyskryminacji rasowej, ludobójstwa, orzekał w sprawie Kosowa, bowiem Narody mają prawo do samostanowienia, prawo to jest przynależne zbiorowości, narodowi.

Znaczenie MTS w zakresie ochrony praw człowieka ma charakter pośredni ponieważ indywidualny obywatel nie ma do niego dostępu, ale naruszenie praw człowieka przez dane kraje może być zgłaszane przez inne państwa.

• Sekretarz Generalny ONZ .- najwyższy urzędnik ONZ, reprezentuje go na zewnątrz.

- koordynuje działalność wszystkich organów,

- mianuje swoich specjalnych przedstawicieli np. do spraw przesiedleńców wewnętrznych, do spraw ludobójstwa, itd.

Mianuje swoich specjalnych przedstawicieli ds. wojny, klęski żywiołowej itp.

Sekretarz Generalny z przedstawicieli tworzy zespół do Praw Człowieka.

W 1994 roku Sekretarz generalny ONZ powołał pierwszego Wysokiego Komisarza do spraw człowieka.

Organy Pomocnicze - są to rezolucyjne organy ONZ to znaczy ,że zostały utworzone na mocy rezolucji organów głównych.

• Rada Praw Człowieka (RPC)- funkcjonuje od 19.06.2006r, zastąpiła Komisje Praw Człowieka działajaca od 1946r(53 państw), która w tym właśnie dniu zakończyła swoją działalność, KPC była ciałem które nie funkcjonowało, była organem pomocniczym RE.

I dlatego powołano RPC, jest organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego, w skład niej wchodzi 47 państw. RPC jest wybierana przez ZO na 3 letnia kadencję po spełnieniu bardzo wysokich wymagań

RPC zajmuje się przypadkami naruszenia prawa człowieka, głównie tymi najpoważniejszymi i regularnie powtarzającymi się: przedstawienie zaleceń dotyczących rozwiązywania przypadków łamania praw człowieka, działania dla efektywnej koordynacji prac na rzecz praw człowieka, podejmowanych przez system ONZ.

RPC jest organem politycznym, stosuje metodę mobilizacji i wstydu, koordynuje kwestie praw człowieka

Ponadto posiada inicjatywę , odnośnie przyjmowania konwencji np. co powinno , gdzie powinno być załatwione, wytycza kierunki działania.

• Podkomisja do spraw popierania i ochrony praw człowieka - działa od 1947r., w skład wchodzi 26 ekspertów, kadencja Podkomisji trwa 4 lata.

Podkomisja wybierana jest przez RPC, siedzibą Podkomisji jest Genewa - PROCEDURA 1503 - pozwala na nieujawniane autorów skarg na zachowanie anonimowości składających skargę, jest ostatecznością, petycje są składane Podkomisji do spraw Promocji i Ochrony Praw Człowieka, metoda ta jest metodą tzw. mobilizacji wstydu.

Zawiadomienia te mogą składać osoby fizyczne lub znane organizacje pozarządowe drogą dostępną ,nawet może być to e-mail i może być w każdym języku.

Ważne z procedury 1503:

• Anonimowość

• Petycje są składane do podkomisji ds. promocji praw człowieka

• Podkomisja może przesłać tą skargę do RE

• Metoda ta jest nazywana mobilizacją wstydu

• Jest dyskutowana z podkomisją ds. popierania i ochrony praw człowieka.

• Ta komisja może przesłać te skargę do RE( obecnie Podkomisja jest organem doradczym RE a RE jest pomocnicza dla ONZ)

• RE przy ONZ może wydać rezolucje.

Sprawdza się czy w kraju zgłaszającym jest rzeczywiście łamane prawo człowieka.(USA , Białoruś) nie zgadza się na jurysdykcje w zakresie prawa człowieka

• Wysoki Komisarz ONZ do spraw praw człowieka -1993 powołanie- zajmuje się promowaniem i zapewnieniem stosowania praw człowieka w świecie, promocja i koordynacja współpracy międzynarodowej, pomoc przy opracowywaniu nowych instrumentów ochrony człowieka na świecie oraz reagowanie na te naruszenia.

Urząd WK ONZ ds. praw człowieka pełni również funkcję Sekretariatu RPC oraz wsparcia technicznego i logistycznego dla organów traktatowych .

Jest wybierany przez ZO ONZ.)

Od 2008 roku jest Navanethem Pillay - obywatelka RPA.

Ma siedzibę w Genewie.

• Wysoki Komisarz ONZ do spraw uchodźców 1950r

• Przedstawiciel Sekretarza Generalnego do spraw IDP

• Przedstawiciel Sekretarza Generalnego do spraw ludobójstwa

Jest upoważniony do przewodzenia i koordynacji międzynarodowych działań mających na celu ochronę uchodźców i rozwiązywania ich problemów na całym świecie.

Do głównych działań urzędu należy zapewnienie praw uchodźców oraz pomoc w zapewnieniu azylu lub repatriacji.

Siedziba urzędu znajduje się w Genewie, w Szwajcarii.

Wysoki Komisarz jest nominowany przez sekretarza generalnego ONZ i wybierany w głosowaniu przez Zgromadzenie Ogólne ONZ.

Obecnie funkcję Wysokiego Komisarza pełni António Guterres.

Organy pomocnicze - traktatowe (powstają one na mocy traktatów lub protokołów dodatkowych):

• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966r. => Komitet PC (18 ekspertów)

• Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturowych => KPGSK

• Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1966r. => KPDR ( Komitet przeciwko dyskryminacji Rasowej)

• Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r. => Komitet Przeciwko Torturom

• Konwencja o Prawach Dziecka 1989r. => Komitet Praw Dziecka

• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1989r. => Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet

• Konwencja o prawach wszystkich pracowników migrujących i ich rodzinach 1980r, => KPPM (komitet praw pracowników migrujących oraz członków ich rodzin )

• Konwencja o prawach osób z niepełno sprawnościami 2006r. KPON (Komitet Praw osób niepełnosprawnych)

Komitety powstają na mocy traktatów albo na mocy dodatkowych protokołów. Komitety tworzą mechanizmy kontrolne.

Zdania Komitetów - Mechanizmy kontrolne:

• sprawozdania państwa - co 4 lata, są w każdym przypadku przesyłane do ONZ, komitety oceniają i zwrotnie wysyłają z oceną , współpracują z organizacjami pozarządowymi w zakresie tej okresowej oceny. Oceny te mają duży wpływ na ustawodawstwo krajowe, pod wpływem tej oceny są zmieniane nawet całe ustawy krajów, np. w Polsce została zmieniona pod kierunkiem komitetu Ustawa o cudzoziemcach i udzielaniu ochrony cudzoziemcowi.

• skargi międzypaństwowe - żadne państwo nie wyraziło zgody aby komitety ONZ rozstrzygały spory między państwowe i dlatego żeby jedno państwo mogło złożyć skargę na drugie to oba te państwa muszą na to wyrazić zgodę

• skargi indywidualne - każdy może wysłać zawiadomienie do komitetu jeżeli uzna że jakieś prawo zostało pogwałcone

• inspekcje - organem uprawnionym do inspekcji jest Komitet Przeciwko Torturom.-mogą wysłać przedstawiciela do kraju z którego była skarga, dokonują inspekcji a następnie jej wynik ogłaszają do publicznej wiadomości.

Komitet przeciwko torturom przeprowadza m.in. inspekcje w Polskich aresztach i dowiedzieliśmy się ,że w katowickim więzieniu brak jest papieru toaletowego.

• Zawiadomienia indywidualne:

• KPC- Karta Praw Człowieka

• KPT - Komitet przeciwko torturom

• KPDR - Komitet przeciwko dyskryminacji rasowej

• Komitet do Spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet

• KPPM - komitet praw pracowników migrujących

• KON - komitet osób niepełnosprawnych.

• Projekty: Konwencja Praw Dziecka, KPGSM

Przeciwko Polsce zawiadomienia składamy: KPT, Komitet do spraw LDK, KPC, KPDR.

Aby można było składać skargi Państwo musi się zgodzić na jurysdykcję danego komitetu. Polska zaczęła składać takie oświadczenia dopiero po odwilży wiedeńskiej. Takie oświadczenie na formę deklaracji ,że Polska uznaje kompetencje Komitetu przeciwko torturom, że Polska zgadza się na rozpatrywanie skarg przeciwko niej.

Nie wszystkie komitety wymagają takiego oświadczenia. Np. Komitet praw człowieka nie wymaga deklaracji ale wymaga podpisania i ratyfikowania protokołu dodatkowego do Deklaracji Praw Człowieka.

KOMITET PRAW CZŁOWIEKA protokół dodatkowy nr 1 do Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Politycznych

Do paktu przyjęto II protokoły , oba zostały ratyfikowane przez Polskę - pierwszy w 1992r. a drugi przez Oświadczenie rządowe z dnia 16.07.2001r. - Dz.U. z 2001 nr 143 poz. 1605, DEKLARACJA załącznik do uchwały nr 27/93 Rady Ministrów z dnia 30 marca 1993r.

w sprawie mocy obowiązującej Deklaracji o uznaniu kompetencji Komitetu Przeciw Torturom do przyjmowania i rozpatrywania informacji i zawiadomień składanych na podstawie Konwencji w sprawie zakazu stosowani tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 10 grudnia 1984 r.

Protokół nr 1 ma charakter proceduralny, na jego podstawie można składać indywidualne zawiadomienia

Komitet przeciwko torturom - 6-miesięcy.

Do Komitetu Praw Człowieka wpływają skargi z całego świata, skargi są napisane tylko w języku angielskim lub francuskim.

Aby wysłać zawiadomienie to trzeba:

• Sprawdzić czy dane państwo jest stroną protokołu

• Czy ratyfikowano protokół?

• Czy zostało złożone zaświadczenie?

• Zaświadczenie musi dotyczyć praw zawartych w dokumencie i nie obejmuje np. prawa własności, prawa do zatrudnienia itp.

• Zawiadomienie czyli skarga nie może być anonimowa z rym ,że nie można się skarżyć w imieniu , należy wykazać, że się jest osobiście pokrzywdzonym

• Wymóg wg art3. - będą odrzucone te zawiadomienia , które stanowią nadużycie prawa do skargi np. są obraźliwe.

• Wymóg z art5- dalsze przesłanki dotyczące złożenia

• Trzeba złożyć oświadczenie, że ta sama sprawa nie była i nie będzie rozpatrywana przez inny organ międzynarodowy.

• Termin do złożenia został określony w Konwencji Praw Człowieka i wynosi 6 -mcy od decyzji wydanej w tej sprawie, po przekroczeniu sprawa jest odrzucana.

Formularze do składania skarg są bardzo podobne, jest tam wyszczególnione co jest konieczne do złożenia skargi, tylko formularz Komitetu ds. Likwidacji Dyskryminacji kobiet jest inny. Formularze te znajdują się na stronach ministerstwa Sprawiedliwości.

Zawiadomienia do ONZ musza być wypisane albo po Angielsku albo po Francusku, postepowanie natomiast jest bezpłatne.

Zawiadomienie takie nie musi być indywidualne, może być zbiorowe, ale muszą być w nim wymienione wszystkie osoby, każda z imienia i nazwiska.

Trzeba określić, który przepis paktu został naruszony, dołączyć wszystkie dokumenty, dołączyć wszystkie orzeczenia.

Muszą być wykorzystane wszystkie środki, żeby takie zawiadomienie złożyć. Te środki dotyczą środków zwykłych w przypadku postepowania administracyjnego tych stopni jest więcej, dopiero niekorzystny wyrok NSA uprawnia do skargi do komitetu.

Postepowanie przed Komitetem Praw Człowieka jest dla nas ograniczone, komitet rozpatruje zaocznie, to trwa około 2 lata( w ETS dłużej).

ETS ma prawo do orzekania o wysokości odszkodowania należnego - komitet nie może.

Komitety to nie sądy, to organy quasi sądowe dlatego to są zawiadomienia.

Komitety nie wydają wyroku tylko poglądy, orzeczenia, opinie, zajmują stanowiska, może wyznaczyć termin do zmiany lub korekty ustaw.

Adresy komitetów znajdują się na stronie internetowej.

Unesco powstała 16 listopada 1945 w Londynie.

Siedziba UNESCO mieści się przy place de Fontenoy 7/9 w 7. dzielnicy Paryża.

Polski Komitet ds. UNESCO

Pałac Kultury i Nauki, 7 piętro

Plac Defilad 1

00-901 Warszawa,

tel.: [phone]

fax: [phone]

e-mail: [e-mail]

http://www.unesco.pl

Aktualności UNESCO na www.un.org.pl

Program działalności UNESCO obejmuje dwa zasadnicze działy:

działania na rzecz rozwoju nauki i kultury

udzielanie pomocy materialnej, technicznej i kadrowej w organizowaniu oświaty

Wykład z dnia 18.12.2010

Prawa cudzoziemców są istotne, ponieważ pokazują relacje pomiędzy prawem krajowym i międzynarodowym.

PDPC z 10.121948 =. art. 14 ubieganie się o azyl

Artykuł 14

1. Każdy człowiek ma prawo ubiegać się o azyl i korzystać z niego w innym kraju w razie prześladowania.

2. Nie można powoływać się na to prawo w przypadku ścigania wszczętego rzeczywiście z powodu popełnienia przestępstwa pospolitego lub czynu sprzecznego z celami i zasadami Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Wjazdy i wyjazdy z danego kraju należą do wyłącznej kompetencji Państwa.

Azyl- jest to schronienie udzielane różnego rodzaju uciekinierom, przestępcom również, np. w świątyniach były takie miejsca ochronne

Azyl to było udzielanie szeroko pojętej ochrony, z niej następczo wykształciło się pojecie uchodźcy. W zdecydowanej większości państw azyl i uchodźca jest pojęciem tożsamym ale w Polsce nie jest tak. Konstytucja RP oddziela prawo azylu i status uchodźcy. Art. 56 KRP mówi, że cudzoziemcy mogą korzystać z prawa azylu w RP na zasadach określanych w ustawie.

Cudzoziemcowi, który w RP poszukuje ochrony przed prześladowaniem może być przyznany status uchodźcy zgodnie z obowiązującymi w RP umowami międzynarodowymi.

Azyl dyplomatyczny jest różny od azylu terytorialnego

Azyl dyplomatyczny zachodzi wtedy , jeżeli ktoś stara się o ochronę w ambasadzie jak np. w NRD w 1989r.

W prawie międzynarodowym jest mało dokumentów , które mówią o Azylu oprócz w/w artykułu 14 PDPC, mimo, że jest to tylko deklaracja to ma ona znaczenie polityczne.

Deklaracja o azylu terytorialnym z 1967 roku potwierdza prawo do poszukiwania azylu, zapisano w niej że nikogo nie wolno zawrócić jeżeli ta osoba nie jest przestępcą i ubiega się o azyl. W paktach ani w konwencji nie ma zapisów o Azylu, natomiast KPC ustanowiona w Nicei dopiero ustanawia taki zapis.

Konwencja genewska dotycząca statusu uchodźców z 1951r nie mówi nic o azylu, gdyż w prawie międzynarodowym jest to oczywiste, wynikające z tradycji i nie trzeba tego regulować.

Polska podpisała Konwencję genewską w 1991roku.

KONWENCJA DOTYCZĄCA STATUSU UCHODŹCÓW sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. W Polsce Dz.Ustaw 119/515.

Art1. Uchodźca - Konwencja genewska przyjmuje deklaratoryjny charakter uchodźcy, tzn., że jeżeli ktoś ubiega się o status uchodźcy to organy Państwa potwierdzają, że jest albo, że nie jest, nie tworzy się nowego uchodźcy, czyli jest to tylko potwierdzenie.

Konwencja genewska nie zawiera procedur uznawania kogoś za uchodźcę.

Państwa mają dowolność czynią to np. Polska w postępowaniu administracyjnym.

Kto w Polsce decyduje?

I instancja = Urząd ds. cudzoziemców

II instancja = rada ds. uchodźców złożona z 12 osób mianowanych przez Premiera z kandydatów wysuwanych przez MSWiA i Ministra Spraw zagranicznych.

Rada ds. uchodźców jest organem niezależnym, na jego decyzję przysługuje skarga do WSA w Warszawie i następnie do NSA.

Urząd jest w strukturze MSWiA= ustawa o udzielaniu ochrony cudzoziemcom w RP z dnia 13.06.2003r. Opierają się na prawie polskim i konwencjach . jest to postępowanie szczególnie uregulowane w ustawie.

Uchodźca może być:

1. Osoba posiadająca uzasadnioną obawę przed prześladowaniem z powodu:

• rasy, - kolor skóry oraz inne cechy fizyczne

• religii, -szeroko pojmowana gdyż nie chodzi o dyskryminacje z powodu wyznawania religii ale też z powodu nie wyznawania religii.

• narodowości,- szerokie pojęcie, chodzi nie tylko o obywatelstwo ale też o przynależność do grupy etnicznej oraz etnograficznej.

Przynależności do określonej grupy społecznej, - grupa osób, która nie spełnia warunków, aby ich zaliczyć do pozostałych.

Wysoki Komisarz ds. uchodźców reaguje w takich przypadkach prześladowania np. kobiet, czy praktyki czeskie odnośnie homoseksualistów.

• Z powodu przekonań politycznych- szeroko rozumiane pojęcie obejmuje zarówno działania, ale też brak przekonań

2. przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony takiego państwa, albo która nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się na skutek podobnych zdarzeń poza granicami swojego dawnego miejsca zamieszkania i nie może lub nie chce z tego powodu korzystać z ochrony takiego państwa.

Prześladowanie ma charakter zindywidualizowany tzn. uchodźca musi udowodnić, że np. był prześladowany przez Państwo, tzn że musi zaistnieć czynnik państwowy lub inny podmiot niepaństwowy.

Prześladowania nie zawsze są prowadzone przez państwo, czasami jest tak, że uchodźca jest prześladowany przez inne organy i jest on przekonany ,ze nie ma ochrony od państwa ponieważ państwo nie reaguje.

Prześladowanie jest czymś innym niż dyskryminacja.

Przesłanki pozytywne, włączające:

Dyskryminacja ma charakter generalny np., ze względu na cechy etniczne.

• rasy, - kolor skóry oraz inne cechy fizyczne

• religii, -szeroko pojmowana gdyż nie chodzi o dyskryminacje z powodu wyznawania religii ale też z powodu nie wyznawania religii.

• narodowości,- szerokie pojęcie, chodzi nie tylko o obywatelstwo ale też o przynależność do grupy etnicznej oraz etnograficznej.

Przynależności do określonej grupy społecznej, - grupa osób, która nie spełnia warunków, aby ich zaliczyć do pozostałych.

Wysoki Komisarz ds. uchodźców reaguje w takich przypadkach prześladowania np. kobiet, czy praktyki czeskie odnośnie homoseksualistów.

• Z powodu przekonań politycznych- szeroko rozumiane pojęcie obejmuje zarówno działania, ale też brak przekonań

Przesłanki negatywne , wykluczające:

1. Przyjecie obywatelstwa, ochrony, powrót do kraju pochodzenia, wyjazd do innego kraju itp.

2. Opieka innej niż UNHCR agendy ONZ

3. Postanowienia tej konwencji nie maja zastosowania do osoby w stosunku do której istnieją poważne podstawy aby sadzić że:

• Dokonała zbrodni przeciwko pokojowi

• Dokonała zbrodni wojennej lub zbrodni przeciwko ludzkości w rozumieniu aktów międzynarodowych opracowanych dla ustanowienia przepisów odnoszących się do tych zbrodni.

• Dokonała poważnej zbrodnio charakterze niepolitycznym poza państwem, które ja przyjęło przed uznaniem za uchodźcę.

• Jest winna czynów sprzecznych z celami i zasadami narodów zjednoczonych.

Wysoki Komisarz ds. uchodźców = UNHCR= Antonio Guteres, ma siedzibę w Genewie, powołany na podstawie rezolucji …. Ma agendy na całym świecie. W każdym kraju, które są stronami Konwencji genewskiej i w tych którzy nie są stronami też udziela pomocy wszelakiego rodzaju, obejmuje swoja opieką około 120 mln. Ludzi na całym świecie.

Wysoki Komisarz ds. uchodźców:

• działa tam gdzie jest większy problem jak Afryka,

• współpracuje z organami Państwa

• może występować w każdej sprawie

• może prosić o dokumenty

• może pomagać

• może wizytować ośrodki

• może prowadzić monitoring…..

Art. 73 KGSU(konwencja genewska o statusie uchodźcy)- zakaz wydalania lub zawracania uchodźcy.

Zasada non-refoulement - jedna z najważniejszych instytucji prawa międzynarodowego chroniących osoby prześladowane.

Zasada non-refoulement - Stanowi ona, że osoby, której odmówiono przyznania statusu uchodźcy, nie wolno deportować do kraju, w którym groziłoby jej niebezpieczeństwo prześladowania. W takim wypadku państwo powinno otoczyć taką osobę inną formą ochrony (przykładowo wiele państw, w tym Polska, zna instytucję pobytu tolerowanego).

Zasada ta, będąca niegdyś częścią zwyczajowego prawa międzynarodowego, jest obecnie zawarta w wielu międzynarodowych konwencjach i jako taka ma status "twardego" prawa międzynarodowego.

Do najistotniejszych umów międzynarodowych zawierających non-refoulement należy Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie 28 lipca 1951, której stroną Polska jest od 26 listopada 1991. Formułuje ona tę zasadę w art. 33 ust.1.

Zasada ta jest również przenoszona na grunt prawa krajowego. W Polsce jest ona sformułowana w art. 89 ustawy z 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2003 r. Nr 128, poz. 1175Dz.U. z 2003 Nr 128 poz. 1175) w związku z art. 97 pkt 1. ustawy z 13 czerwca 2003 o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 128, poz. 1176).

Żadne umawiające się państwo nie wydali lub nie zawróci w żaden sposób uchodźcy do granicy terytoriów gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu na jego rasę, religie, obywatelstwo, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania politycznego i tortury.

W art1. Mamy do czynienia z deklaratoryjnym uznaniem uchodźcy, wiec art33 dotyczy osób, które są uchodźcami i tez osób, które się ubiegają o status uchodźcy.

Od zasady non-refoulement dopuszczalne są dwa wyjątki, ujęte w art. 33 Konwencji Genewskiej. Artykuł ten w drugim artykule stanowi, iż można uchylić zasadę non-refoulement w stosunku do uchodźcy, który stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, lub też, który będąc skazanym wyrokiem prawomocnym za szczególnie poważną zbrodnię stanowi zagrożenie dla społeczeństwa państwa, w którym się znajduje.

Amerykańska Konwencja Praw Człowieka z San Jose z 1969r w art2.ust.7

Każda osoba ma prawo zwracać się o azyl oraz uzyskać azyl na obcym terytorium zgodnie z ustawodawstwem danego państwa) USA nie przystąpiło do tej konwencji, ale ją zainicjowało)

Konwencja praw dziecka art22.

Art. 22. Państwa-Strony podejmą wszelkie kroki, ABY DZIECKO UWAŻANE ZA UCHODŹCĘ OTRZYMAŁO ODPOWIEDNIĄ OCHRONĘ I POMOC HUMANITARNĄ przy korzystaniu z praw - odnalezienie rodziców lub innych członków rodziny, bądź otoczenie opieką.

Traktat Amsterdamski z 1997r - kto może być uchodźca, określone są warunki , które muszą zaistnieć i ustalenie które państwo rozpatruje wniosek azylowy.

Rozpatrzenie wniosku to nie tylko rozprawa administracyjna ale też zapewnienie bytu cudzoziemcowi. Przyjęto zasadę, że wniosek rozpatruje ten kto udzielił wizy i która wiza była na czas dłuższy, a gdy cudzoziemiec nie ma wizy , to to państwo którego granicę cudzoziemiec przekroczył jako pierwszą.

Identyfikacja uchodźców- za pomocą odcisków palców w systemie EURODAC.

Eurodac - (ang. European Dactiloscopie) - Europejska Daktyloskopia.

System identyfikacji odcisków palców azylantów i nielegalnych imigrantów na obszarze Unii Europejskiej ustanowiony na mocy rozporządzenia Rady Unii Europejskiej z 11 grudnia 2000.

W ramach Eurodac istnieje centralna komputerowa baza danych, do której dostęp mają pracownicy odpowiednich służb we wszystkich krajach członkowskich (oprócz Danii, która nie uczestniczy w systemie).

Jeżeli uchodźca odmówi złożenia odcisków palców, to nie wszczyna się postępowania azylowego.

W 2003 roku przyjęto dyrektywy dotyczące przyjmowania obywateli Państw Trzecich ubiegających się o status uchodźcy.

Ta dyrektywa ma zastosowanie w sprawach prowadzenia ośrodków uchodźców w Polsce( jest około 22 ośrodków)

Ustawa o udzielaniu cudzoziemcom ochrony utworzona na podstawie Dyrektywy Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. sprawie minimalnych standardów dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub osób, które, z innych powodów, potrzebują ochrony międzynarodowej, oraz zakresu przyznanej ochrony

Dyrektywa w/w została przyjęta gdyż definicja z Uchodźcy z KGSU jest bardzo wąska.

W dyrektywie wyjaśnia się wszystkie pojęcia dotyczące dyrektywy np;(szukać pojęć w Polskiej U. o ochronie + Dyrektywa kwalifikacujan83/2004)

• kto jest uchodźca

• co rozumieć pod pojęciem prześladowania tzn. Przemoc fizyczna, prawna , oskarżenia, kary nadmierne itp.

• Kumulacja różnego rodzaju działań

Pojęcia te zostały zawarte w dyrektywie ponieważ państwa nie radziły sobie z interpretacją Konwencji np. uchodźcy z SRI LANKI.

Kwalifikacje ochrony uzupełniającej = art. 15. Poważna krzywda. (http://www.udsc.gov.pl/Dyrektywy,762.html)

Poważna krzywda obejmuje:

a) karę śmierci lub egzekucję; lub

b) tortury lub niehumanitarne, lub poniżające traktowanie lub karanie wnioskodawcy w państwie pochodzenia; lub

c) poważne i zindywidualizowane zagrożenie życia ludności cywilnej lub poszczególnych osób, wynikające z przemocy o charakterze niedyskryminującym, w sytuacjach międzynarodowych lub wewnętrznych konfliktów zbrojnych

Polska inkorporowała te przepisy ochronne , wyróżniamy 5 rodzajów udzielanej ochrony:

• status uchodźcy

• azyl

• ochrona uzupełniająca

• pobyt tolerowany

• ochrona czasowa-

W jednym postępowaniu mogą być wydawane trzy różne decyzje administracyjne. Jeżeli osoba nie spełnia warunków dotyczących nadania jej statusu uchodźcy to sąd powinien rozważyć czy nie mogłaby ta osoba otrzymać ochrony uzupełniającej albo pobyt tolerowany.

Ochrona czasowa- udziela się w przypadku masowych migracji ludności po uprzednim otrzymaniu decyzji zezwalającej wydanej przez RUE. Czas trwania - 1rok z możliwością przedłużania, trzeba zapewnić zakwaterowanie , utrzymanie, wyżywienia a dla dzieci prawo do nauki.

Np. na Polskiej granicy stanęło by 100 000 Białorusinów, wówczas Polska zwraca się do RUE o zgodę na udzielenie im ochrony czasowej i po uzyskaniu takiej zgody można ich wpuścić do Polski.

Zgoda RUE jest dlatego niezbędna ,ponieważ to ona zgodnie z zasadą podziałów ciężarów finansowych decyduje ile przeznaczy pieniędzy na utrzymanie tych uchodźców .

Azyl- ustawa wymaga aby wnioski były składane na granicy albo w placówce straży granicznej, w Warszawie w urzędzie ds. uchodźców.

Straż graniczna przekazuje wnioski do rzędu ds. cudzoziemców maksymalnie w ciągu 3 dni, trzeba zabezpieczyć byt cudzoziemcowi, więc straż graniczna odsyła ich do centralnego ośrodka ds. uchodźców koło Warszawy, następnie są rozdysponowywani do ośrodków pobytowych, większość z tych ośrodków jest umiejscowiona w pobliżu warszawy ,2 są w Białymstoku i 2 w Lublinie.

Uchodźca wypełnia formularz, dołącza się zdjęcia, cała rodzina może być ujęta w jednym formularzu.

Odpowiadają na pytania o posiadane dokumenty, jaka drogą przybyli, czy byli torturowani, czy przynależą do partii politycznych itd.

Wnioski są składane w trzech językach - Angielski. Francuski, Rosyjski( 90% to uchodźcy rosyjskojęzyczni, Czeczeni zazwyczaj nie otrzymują statusu uchodźcy ale otrzymują pobyt tolerowany.)

Kwestie socjalne są takie same dla wszystkich na podstawie ustawy o pomocy socjalnej, lecz Czeczeni nie są zainteresowani ponieważ otrzymują inny dokument podróży. Uchodźca ma takie dokumenty podróży jak Polak i może podróżować jak Polak.

Ochrona uzupełniająca- to prawo pobytu tylko w Polsce a do innych krajów trzeba posiadać wizę.

Decyzja administracyjna może:

• nadawać status uchodźcy,

• nie nadawać statusu uchodźcy ale obejmować ochroną uzupełniającą,

• może nie nadawać ochrony uzupełniającej ale nadać prawo pobytu tolerowanego.

Pobyt tolerowany- art. 2-8 EKPC

Otrzymanie zgody na pobyt tolerowany nie przysparza żadnych praw , cudzoziemiec jest tylko tolerowany na terytorium RP, nie posiada przywilejów uchodźcy ani Ochrony Uzupełniającej.

Do tej grupy są zaliczani cudzoziemcy których się nie da wydalić. Np. Libijczycy Szarsa and Szarsa przeciwko Polsce z 1996 roku.

Pobyt tolerowany jest przyznawany tez członkom rodziny i małżonkom cudzoziemca.

Pobyt tolerowany jest ochroną przed wydaleniem i razem z ochrona uzupełniającą są objęte reżimem praw człowieka, są to czyste prawa człowieka.

Ochrona cudzoziemców w Polsce.

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 37. 

1. Kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji.

2. Wyjątki od tej zasady, odnoszące się do cudzoziemców, określa ustawa.

Art. 52. 

1. Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu.

2. Każdy może swobodnie opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Wolności, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą podlegać ograniczeniom określonym w ustawie.

4. Obywatela polskiego nie można wydalić z kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.

5. Osoba, której pochodzenie polskie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe.

Ustawa z 3 grudnia 2010 o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst ujednolicony).

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst ujednolicony). - obejmuje wszystkich tych , którzy są z krajów trzeciego świata i którzy ubiegają się o ochronę.

Ustawa z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (tekst ujednolicony). - pod tę ustawę podchodzą członkowie rodzin i obywatele należący do EFTA i Europejskiego obszaru gospodarczego tj. Norwegia, Szwajcaria, Lichtenstein, Irlandia.

Ustawa z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska.

GWARANCJE OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA W POLSCE
I.instytucje rządowe
a.sądy powszechne - sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, gospodarczego i prawa pracy
b.Naczelny Sąd Administracyjny - rozpatrywanie skarg na decyzje administracyjne
c.Trybunał Konstytucyjny - sprawdzanie zgodności przepisów i ustaw z konstytucją
d.Rzecznik Praw Obywatelskich - badanie działalności organizacji administracji państwowej i samorządowej oraz różnych instytucji
II.pozarządowe
a.Komitet Helsiński
b.Polska Sekcja Międzynarodowej Komisji Prawników
c.Polskie stowarzyszenie AI
d.PCK

PRZYKŁADY ŁAMANIA PRAW CZŁOWIEKA
a.prześladowania policyjne w Kosowie w latach '90
b.prześladowania i tortury za poglądy polityczne w Chinach
c.nadużycia seksualne kobiet w więzieniach w USA
d.mobbing
e.aresztowania i pobicia osób biorących udział w strajku w Radomiu i Ursusie w 1976r.

Wykład z dnia 16.01.2011

Prawa człowieka w Europie - EKPC- protokół 14.

Ochrona praw człowieka w Europie.

KBWE / OBWE

Są trzy systemy ochrony praw człowieka w Europie

I system ochrony - w ramach organizacji bezpieczeństwa i współpracy w Europie=OBWE

II system - Rady Europy( najważniejszy )

III system - Unii Europejskiej

Przy czym te dwa ostatnie się coraz bardziej do siebie zbliżają.

I SYSTEM - skupia najwięcej państw, jest to organizacja nietypowa z tego względu że nie ma państw członkowskich są tylko państwa uczestniczące nie wydaje się w nich żadnych konwencji międzynarodowych to są porozumienia polityczne , niewiążące prawnie tylko politycznie.

OBWE powstało w 1992 roku z KBWE.( konferencji bezpieczeństwa i współpracy w Europie) KBWE to był proces rozbrojeniowy , nawiązywania dialogu pomiędzy wschodem i zachodem. Szczytem było spotkanie w helsinkach i postanowiły współpracę.

OBWE ma specyficzne podejście do praw człowieka ponieważ koncentruje się na :

1. Współpraca w dziedzinie humanitarnej i w dziedzinach pokrewnych- odniesiono się do zagadnień związanych z kontaktami międzyludzkimi informacje i współprace w dziedzinie kultury i edukacji.

2. Współpraca humanitarna- ludzki wymiar KBWE ,

3. Dokument podpisany w Kopenhadze w 1990., dokument polityczny, zawiera katalog praw ale przede wszystkim są to prawa osób należących do mniejszości narodowych , są to prawa tak dalece sformułowane że kiedy w 1991 roku spotkali się w Genewie eksperci ds. mniejszości narodowych , to się zadziwili, że Zawiera wszystkie prawa wszystkich ludzi.np prawo do własnego języka do wychowywania dzieci we własnej kulturze, itp.

Dokument Kopenhaski jest podstawą późniejszych aktów prawa międzynarodowego , które dotyczą mniejszości narodowych

Państwa są zobowiązane do ochrony tożsamości, etnicznej , kulturowej, językowej, religijnej, mniejszości narodowych na swoim terytorium.

W ramach OBWE utworzono mechanizmy mające na celu zapobieganie konfliktom , przede wszystkim na tle etnicznym, narodowościowym. Tych mechanizmów jest kilka ale najbardziej znane są:

1. Mechanizm Moskiewski - 1991r. jest przykładem wczesnego alarmowania i ostrzegania, stosowany gdy w jednym z państw członkowskich pojawi się zagrożenie realizacji postanowień tzw wymiaru ludzkiego KBWE / OBWE.

Mechanizm ten polega na wysłaniu misji sprawozdawców lub ekspertów do państw w którym aktualnie zaistniał konflikt. Alarmują jeżeli stwierdzą problem i państwa podejmują działania na drodze dyplomatycznej próbując zażegnać spór.

2. Mechanizm Wiedeński - procedura związana z środkami budowy zaufania i bezpieczeństwa ustanowiona w 1990 podczas szczytu paryskiego KBWE. Jest to dwufazowy mechanizm konsultacji i współpracy przewidziany na wypadek nadzwyczajnej aktywności wojskowej.

Pierwsza faza zakłada, że jedno z państw uczestniczących zwraca się do drugiego państwa, na terenie którego doszło do nadzwyczajnych lub niezaplanowanych działań sił zbrojnych, z prośbą o wyjaśnienie przyczyn tych zdarzeń. Na państwo-adresata nałożony jest obowiązek udzielenia odpowiedzi w trybie 48-godzinnym. W przypadku, gdy państwo, które zainicjowało procedurę, nie jest usatysfakcjonowane odpowiedzią ma prawo zwrócenia się z prośbą o zwołanie konferencji dwustronnej lub konferencji kryzysowej z udziałem wszystkich państw Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

W Budapeszcie w 1994 roku doszło do przekształcenia się KBWE w OBWE.

Natomiast OBWE funkcjonuje od 1995roku. Nie różnią się za bardzo, OBWE ma powiększoną strukturę.

Najważniejszy organ zajmujący się sprawami praw człowieka to jest Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka , jest to jedyny organ znajdujący się w Warszawie.

Sekretariat mieści się w Wiedniu

Działania Biura Instytucji demokratycznych i Praw Człowieka.

• Implementacja dokumentów zapisanych w Hadze oraz monitorowaniem przestrzegania dokumentu ludzkiego wymiaru praw człowieka

• Spotkania implementacyjne

• Promocja praw człowieka

• Punkt kontaktowy ds. Romów i Synti.

Wysoki Komisarz OBWE do spraw Mniejszości Narodowych - urząd stworzony w 1992 na II Konferencji w Helsinkach z inicjatywy Holendrów. Obecnie jest nim Knut Vollebæk.

Działa stale w Hadze, prowadzi badania stałe w jaki sposób sa przestrzegane prawa mniejszości narodowych w poszczególnych krajach, jeździ i wizytuje. Swoje działania prowadzi wg metody silent diplomacy.

Zadania :

• Wczesne ostrzeganie

• Wszesne alarmowanie, ostrzeganie

• Misja

• Raporty

• Monitorowanie

• Silent diplomacy

Wysoki przedstawiciel OBWE ds. mediów. - od 03/2010 urząd ten piastuje Dunja Mijatowic - zajmuje się kontrolną w zakresie wolności środków masowego przekazu;

Zadania:

• Wczesne ostrzeganie

• Wczesne reagowanie

• Zbieranie informacji

• Działania promocyjne

Wszystkie te organy interweniują w sprawie Białorusi, bo tylko w ramach OBWE można cokolwiek zrobić w tym zakresie.

Rada Europy, jest ta organizacją europejska która w największym stopniu zajmuje się ochroną praw człowieka. Rada Europy swoją siedzibę tylko w Strasburgu.

Ochrona Człowieka została wpisana w statut Rady Europy z 1945roku. RE została utworzona poto aby chronić prawa człowieka w szerokim znaczeniu, jest tu ochrona jednostki, ochrona grup oraz ochrona demokracji.

Zadania statutowe;

• Ochrona praw człowieka

• Ochrona demokracji parlamentarnej

• Rozwijanie porozumień o zasięgu kontynentalnym w celu ujednolicenia praktyki społecznej i prawnej poszczególnych państw

• Promowanie świadomości europejskiej tożsamości

Statutowe Organy Rady Europy.

1. Komitet ministrów, jest organem statutowym składa się z 47 ministrów spraw zagranicznych lub ich zastępców(ambasadorów lub stałych przedstawicieli) państw członkowskich rezydujących w Strasburgu. Jest organem decyzyjnym Rady Europy. Ma szczególną role w kontroli przestrzegania wykonywania ….

2. Zgromadzenie parlamentarne Rady Europy -organ statutowy, skład -parlamentarzyści krajowi. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy jest ciałem obradującym, doradczym i nie posiada uprawnień prawodawczych - nie może stanowić prawa, norm prawnie wiążących Zgromadzenie Parlamentarne wybiera również sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Na forum ZP są podejmowane najważniejsze uchwały , rezolucje i konwencje ds. praw człowieka.

3. Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych Europy- złożony z Izby władz Lokalnych i Izby Regionów, jest organem doradczym.

Zajmują się sprawami samorządowymi, Głównymi zadaniami Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych jest promowanie rozwoju demokracji na szczeblu lokalnym i umacnianie kontaktów regionów z zagranicą. Kongres ma za zadanie zagwarantować rzeczywisty udział władz lokalnych i regionalnych w procesie jednoczenia Europy i pracach Rady Europy. Kongres prowadzi działania zmierzające do upowszechnienia demokracji lokalnej i regionalnej oraz wzmocnienia współpracy granicznej i międzyregionalnej.

4. Tym wszystkim kieruje Sekretarz generalny rady Europy. Sekretarz Generalny Rady Europy - organ administracyjny Rady Europy, jeden z czterech najważniejszych organów organizacji (obok Komitetu Ministrów, Zgromadzenia Parlamentarnego i Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Europy).

Sekretarz Generalny jest odpowiedzialny za codzienne funkcjonowanie organizacji. Funkcje wykonuje za pomocą personelu organizacji liczącego ponad tysiąc pracowników. Kadencja Sekretarza Generalnego trwa 5 lat.

Aktualnie sekretarzem generalnym jest wybrany na tę funkcję we wrześniu 2009 Thorbjørn Jagland.

Konwencyjne czyli pozastatutowe Organy Rady Europy: są w strukturze ale nie są jej organami.

5. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC ) - europejski organ sądownictwa międzynarodowego powołany w 1998 r. na miejsce Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Trybunału Praw Człowieka do kontroli przestrzegania praw człowieka.

Orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i protokołach dodatkowych do niej. Wbrew potocznym wyobrażeniom Trybunał nie jest organem Rady Europy, tak jak są nimi Zgromadzenie Parlamentarne, Komitet Ministrów, czy Sekretarz Generalny.

ZP Rady Europy powołuje różnego rodzaju konwencje , które mogą powoływać swoje organy konwencyjne.

ETPC Jest wyłącznie organem Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Oznacza to, że został utworzony na mocy tej Konwencji oraz że to ta Konwencja i dołączone do niej protokoły określają jego kompetencje i sposób funkcjonowania.

6. Europejski Komitet Zapobiegania Torturom ustanowiony na mocy Europejskiej Konwencji zapobiegania torturom z 1987 r

7. Komitet niezależnych ekspertów powstał na mocy europejskiej karty społecznej

8. Komitet doradczy ds. komisji ramowej o ochronie mniejszości narodowych.

9. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy ds. praw człowieka (Thomas Hammamberg) jest to niesądowa instytucja, która ma za zadanie:

• wspierać promocję praw człowieka w edukacji,

• wspomagać ombudsmanów,

• ustalać braki w prawodawstwie,

• dostarczać informacji w zakresie praw człowieka.

• Od 1.06.2010 posiada szczególne kompetencje ponieważ bierze udział w postepowaniach prowadzonych przed ETS.

• Może wydawać zalecenia i opinie

• Może kierować raporty dotyczące poszczególnych kwestii do Komitetu Ministrów lub Zgromadzenia Parlamentarnego.

• Komisarz współpracuje z międzynarodowymi i narodowymi organizacjami i instytucjami monitorującymi przestrzeganie praw człowieka. Głównymi partnerami Komisarza są: Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej wyspecjalizowane agendy, Unia Europejska oraz Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

PRAWO.

To są wiążące prawnie umowy, traktaty dotyczące zagadnień rozciągających się od paw człowieka do walki ze zorganizowaną przestępczością i od zapobiegania torturom do ochrony danych czy współpracy kulturalnej. Jest ponad 200 traktatów. Są podejmowane na forum Rady Europy. Rada Europy na tle tego świata jest najbardziej zaawansowaną organizacją, która zajmuje się prawami człowieka i jest w nich posunięta najdalej.

Oprócz traktatów istnieją:

_rezolucje, skierowane do Rządów państw członkowskich zawierające wytyczne polityki wobec kwestii takich jak zagadnienia prawne , zdrowie, edukacja, kultura sport.

_ zalecenia( rekomendacje),skierowane są do innych organów

Europejska Konwencja Praw człowieka i podstawowych wolności-[EKPC] Sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. ze zmianami wprowadzonymi przez Protokół nr 11, który

wszedł w życie 1 listopada 1998 r. Z tym dniem przestał obowiązywać Protokół nr 9.

Najważniejszym dokumentem wśród 200 traktatów przyjętych przez Rade Europy jest EKPCiPW z 1950 r. Złożona z dwóch części, Test pierwotny z 1950 roku- prawa i zakazy zawarte w artykułach, i część II złożona z 14 protokołów dodatkowych, Obie części są jednakowo ważne.( Poniżej tabelka) Niektóre z tych protokołów zawierają prawa, czyli poszerzają katalog praw, niektóre mają charakter techniczny np. ostatni 14 protokół reformuje ETPC.

Merytorycznymi protokołami są pierwszy, czwarty, szósty, siódmy, dwunasty i trzynasty. Polska nie ratyfikowała 12(ogólny zakaz dyskryminacji z różnych względów) i nr 13 Całkowity zakaz kary śmierci (także w czasie wojny), jest szansa że 13 zostanie ratyfikowany ale z 12 są trudności w Polsce, ponieważ jest zbyt dużo nierówności.

EKPC zawiera zakaz tortur, zakaz niewolnictwa w RE zakaz ten ma szczególne znaczenie , bezwzględnie obowiązujące czyli ius cogens prawa międzynarodowego.

W Europie=art3. Stanowi, że Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Jest rozumiany bardzo szeroko i jest rozszerzająco traktowany przez Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC). ETPC uważa za tortury również wydalenie kogoś do kraju gdzie nie będzie on mógł być poddany prawidłowemu leczeniu. Nawet po zamach w USA ,ETPC nie zmienił zdania odnośnie zakazu tortur.

Stron internetowa Rada Europyorg.pl/centrum legislacji RE.

Jeśli chodzi o godność człowieka to nie pojawiało się nigdzie w EKPC aż do 2002 do protokołu 13 przy okazji kary śmierci.

Stronami Konwencji jest wszystkie 47 państw członkowskich Rady Europy (jest to obecnie warunek członkostwa w tej organizacji)

Tabela:

Prawa gwarantowane przez konwencję i protokoły dodatkowe

Katalog praw i wolności gwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka i protokoły dodatkowe

EKPC (1950 r.) Prawo do życia (art. 2) Zakaz tortur (art. 3) Zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej (art. 4) Prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5) Prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 6) Zakaz karania bez ustawy (art. 7) Poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego (art. 8) Wolność myśli, sumienia i wyznania (art. 9) Wolność słowa (art. 10) Wolność zrzeszania się i stowarzyszania (art. 11) Prawo do zawarcia związku małżeńskiego (art. 12) Prawo do skutecznego środka odwoławczego (art. 13) Zakaz dyskryminacji przy korzystaniu z praw i wolności EKPC (art. 14)

Protokoły dodatkowe Protokół nr 1 (1952 r.) Ochrona własności prywatnej Prawo do nauki Prawo do wolnych wyborów Protokół nr 4 (1963 r.) Zakaz pozbawiania wolności za długi Prawo swobodnego poruszania się Zakaz wydalania własnych obywateli Zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców Protokół nr 6 (1983 r.) Zakaz kary śmierci w czasie pokoju Protokół nr 7 (1984 r.) Gwarancje proceduralne przy wydalaniu cudzoziemców Prawo do odwołania w sprawach karnych Odszkodowanie za niesłuszne skazanie Zakaz ponownego sądzenia lub karania Równość małżonków w sferze cywilno-prawnej Protokół nr 12 (2000 r.) Ogólny zakaz dyskryminacji Protokół nr 13 (2002 r.) Całkowity zakaz kary śmierci (także w czasie wojny)

Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC)- jest sądem międzynarodowym w składzie 47 sędziów , w Polsce prof., Lech Garlicki.

Wybór sędziów.

Sędziowie wybierani przez Zgromadzenie Parlamentarne na 9 lat bez możliwości reelekcji.( wcześniej było 6 lat i reelekcja), z listy trzech kandydatów uprawnionych posiadających odpowiednie kompetencje w swoim państwie.

Mimo wejścia w życie w 1998 roku daleko posuniętej reformy Trybunału, kolejne lata pokazały, że reforma ta nie do końca spełniła pokładane w niej nadzieje. Co prawda przyspieszyła ona rozpatrywanie spraw w Strasburgu, ale wobec wręcz lawinowego wzrostu liczby skarg zmiany nią wprowadzone okazały się niewystarczające. Dlatego też rządy państw członkowskich podjęły rozmowy na temat kolejnej reformy mechanizmu kontrolnego Konwencji. Rozmowy te zaowocowały przyjęciem w maju 2004 roku kolejnego Protokołu dodatkowego do Konwencji (Protokół nr 14)

Jego wejście w życie uniemożliwiała przez kilka lat Rosja, która jako jedyne państwo członkowskie Rady Europy odmawiała jego ratyfikacji, podnosząc wątpliwości prawne co do proponowanych zmian, wskazując także na antyrosyjskie nastawienie Trybunału. W roku 2009 stanowisko Rosji uległo zmianie, a procedura ratyfikacji w tym kraju została wznowiona. 18 lutego 2010 Minister Sprawiedliwości Federacji Rosyjskiej złożył Radzie Europy dokument ratyfikacyjny, a 1 czerwca 2010 roku Protokół 14 ostatecznie wszedł w życie.

Najważniejsze zmiany, jakie zostały wprowadzone do Konwencji wraz z wejściem w życie Protokołu nr 14:

• skargi w sposób oczywisty niedopuszczalne mogą być odrzucane mocą decyzji 1 sędziego (wcześniej decyzją Komitetu 3 sędziów);

• wprowadzono dodatkową przesłanka dopuszczalności - odrzucane mają być sprawy, w których skarżący nie odniósł „istotnej szkody”;

• kadencja sędziów została wydłużona z sześciu do dziewięciu lat, zlikwidowano możliwość reelekcji;

• wprowadzono możliwość okresowego zmniejszenia liczbę sędziów orzekających w Izbie z siedmiu do pięciu;

• Komitet może jednomyślnie uznać skargę za niedopuszczalną bądź skreślić ją z listy skarg albo też uznać skargę za dopuszczalną i wydać orzeczenie, jeżeli dane zagadnienie było już wcześniej przedmiotem ugruntowanego orzecznictwa Trybunału (ang. repetitive cases);

• przewidziano możliwość przedkładania uwag pisemnych i osobistego udziału w rozprawach toczących się przed Izbą lub Wielką Izbą przez Komisarza Praw Człowieka Rady Europy;

• zwiększono możliwości zawarcia przez strony ugody;

• przewidziano zwiększenie nacisku na zobowiązanie stron do podporządkowania się wyrokom Trybunału;

• dodano do Konwencji zapis przewidujący przystąpienie do niej przez Unię Europejską (przy wcześniejszym brzmieniu Konwencji były wątpliwości co do takiej możliwości).

Niektóre zmiany wprowadzane Protokołem nr 14 budzą wątpliwości w środowisku prawników międzynarodowych. Dotyczy to zwłaszcza dodania warunku „istotnej szkody” do przesłanek dopuszczalności.

Formalnie wyroki wydaje Trybunał. Nie oznacza to jednak, iż cały skład Trybunału zajmuje się każdą sprawą. Wręcz przeciwnie, rozpatrując skargę indywidualną Trybunał nigdy nie działa in pleno lecz zajmuje się nią w węższym składzie, jako 3-osobowy komitet, 7-osobowa izba lub 17-osobowa Wielka Izba.

Formy organizacyjne, w jakich działa Trybunał można łącznie zebrać w następujące wyliczenie:

Zgromadzenie Plenarne Trybunału - łącznie wszyscy sędziowie, w tym składzie Trybunał załatwia jedynie sprawy administracyjne (art. 26 EKPC), nie rozpatruje w tym składzie skarg wniesionych do Trybunału;

Wielka Izba Trybunału - 17 sędziów, w tym składzie Trybunał rozpatruje skargi przekazane przez izbę Trybunału (na podst. art. 30 EKPC) oraz rozpatruje "odwołania" od orzeczeń izb (art. 43 EKPC);

Panel Wielkiej Izby - 5 sędziów, decyduje czy Wielka Izba Trybunału zajmie się rozpatrzeniem "odwołania" złożonego na podstawie art. 43 EKPC;

Izba Trybunału - 7 sędziów (tymczasowo skład może być ograniczony do 5 sędziów), podstawowy skład, w jakim Trybunał rozpatruje merytorycznie skierowane do niego skargi;

Komitet Trybunału - 3 sędziów, rozpatruje skargę merytorycznie zamiast Izby, jeśli tkwiące u podstaw sprawy zagadnienie dotyczące wykładni lub stosowania Konwencji lub jej Protokołów jest już przedmiotem ugruntowanego orzecznictwa Trybunału;

Sędzia zasiadający jednoosobowo - bada dopuszczalność skargi złożonej z art. 34 do Trybunału; sędzia ten nie może pochodzić z kraju, przeciwko któremu wniesiono skargę.

Postępowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka

I etap- badanie dopuszczalności skargi = skład 1 sędzia albo 3 z wyłączeniem sędziego z kraju złożenia skargi, natomiast na następnym etapie sędzia z kraju musi być.

W przypadku wyłączenia sędziego np. lustracyjne , wtedy powołuje się sędziego adhoc, każde państwo obowiązkowo podaje trzech sędziów tzw. rezerwowych.

Kompetencje składu jednoosobowego to: dopuszczenie lub nie z różnych powodów, może ją skreślić , może ją przekazać do komitetu 3 sędziów albo do Izby w celu wydania wyroku. Na każdym etapie skarga może się okazać niedopuszczalna i skreślona z listy np. strona zrezygnuje z udziału.

Decyzja o uznaniu skargi za niedopuszczalną jest ostateczna, niezależnie od tego, czy podejmie ją komitet, czy izba Trybunału. Nie można się od niej w żaden sposób odwołać - kończy ona postępowanie definitywnie.

Art31 nowy - EKPC odesłanie ważne - po reformie protokołu 14 jest dużo większa

kontrola orzeczeń ETPC, momentalnie wyrok jest natychmiast przekazywany do Komitetu Ministrów i KM ma dopilnować wykonania wyroku. Jeżeli wyrok nie jest wykonywany KM alarmuje Trybunał i wtedy jest wprowadzana procedura sankcji.

Wielka izba ;

• rozpatruje wnioski o wydanie opinii doradczych

• Rozstrzyga spory w trybie odwoławczym miedzy państwowe albo kiedy państwo lub strona nie zgadzają się z wyrokiem

• Rozstrzyga spory indywidualne , grupowe albo organizacji pozarządowych

• Kontrola w zakresie orzeczeń wspólnie z Komitetem Ministrów.

• W razie zrzeczenia się sprawy na rzecz Wielkiej Izby.

Trybunał Może: = art. 32.

1. Wydaje opinie doradcze - nie mogą dotyczyć spraw które były przedmiotem postepowania , wyrok na podstawie ETPC .

2. ETPC jest sądem międzynarodowym i może rozpatrywać sprawy między państwowe np. Turcja w zakresie art. 3(tortury).

3. Skargi indywidualne - człowiek , osoba fizyczna skarży państwo przed ETPC.

4. Art. 47 wyrok albo opinia doradcza.

Dopuszczalność skargi: Są to te wymogi, od których spełnienia uzależnione jest, czy Trybunał rozpatrzy skierowaną do niego skargę co do jej meritum (co do jej istoty). Warunki te wynikają z samej Konwencji europejskiej:

Art. 35:EKPC=Wymogi dopuszczalności

• Jeden sędzia sprawdza czy skarga jest dopuszczalna.

• Czy skarga jest w sprawie państwa ,które jest stroną konwencji

• Czy skarga dotyczy prawa zawartego w konwencji albo w protokołach np. w konwencjach nie ma prawa do azylu, prawa do informacji

• Trybunał może rozpatrywać sprawę dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym, (Krajowym)zgodnie z powszechnie uznanymi zasadami prawa międzynarodowego, (w prawie cywilnym i karnym =apelacja, i kasacja jeżeli przysługuje; w prawie administracyjnym=II instancja , następnie WSA a na końcu NSA.). W przypadku skargi na przewlekłość postepowania sądów nie ma potrzeby wykorzystywania wszystkich środków odwoławczych. ETPC sprawdzi ,czy skorzystano z instytucji skargi dotyczącej przewlekłości postepowania sądowego zgodnie z ustawa z dnia 17.06.2004r.,

Art. 6 AKPC mówi, że załatwienie sprawy powinno się odbyć w rozsądnym terminie i w postepowaniu rzetelnym. Spraw administracyjnych przed ETPC jest mało ponieważ art. 6 dotyczy spraw karnych, cywilnych, osobowych, spory dyscyplinarne np. nierzetelne postepowanie dyscyplinarne, sprawy dotyczące zagospodarowania przestrzennego, zabezpieczenie społeczne.

Wysyłanie skargi do Rzecznika sprawa obywatelskich nie ma znaczenia , jest on poza strukturą.

• Złożenie skargi w ciągu sześciu miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji.

• Skarga nie może być anonimowa- w formularzu skargi należy określić imię i nazwisko ofiary naruszenia, jej płeć, datę urodzenia, adres i obywatelstwo;

• Musi być napisana i podpisana przez osobę pokrzywdzona lub przez jej opiekuna prawnego np. gdy dotyczy dziecka.

• Nie może to być skarga , która była już wcześniej rozpatrywana przez Trybunał lub inne organy międzynarodowe np. Komitet Praw Człowieka ONZ czy Międzynarodową Organizację Pracy;

• Skarga nie może być sprzeczna z postanowieniami konwencji i nie może być powodem do nadużycia.

Za takie nadużycie może zostać uznane przedstawienie w skardze fałszywych faktów celem wprowadzenia Trybunału w błąd. Nadużyciem będzie też wykorzystanie skargi do uprawiania propagandy politycznej (np. rasistowskiej) niedającej się pogodzić z ideami, na których Konwencja europejska się opiera.

• Protokół 14 wprowadził nową przesłankę, która pozwala na skreślenie skargi, gdy naruszenie prawa nie stanowi znaczącego uszczerbku na zdrowiu czy majątku

Art. 36 - wprowadza udział stron trzecich w postepowaniu.

Interwencja strony trzeciej

1. We wszystkich sprawach rozpatrywanych przez Izbę lub Wielką Izbę, Państwo , której obywatelem jest skarżący, ma prawo do przedkładania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach.

2. Prezes Trybunału może, w interesie wymiaru sprawiedliwości, zaprosić każde państwo, organizacje pozarządowe albo ekspertów, które nie jest stroną w postępowaniu, lub każdą zainteresowaną osobę inną niż osoba skarżąca, do przedkładania pisemnych uwag i do uczestnictwa w rozprawach.

3. Istotną sprawą jest zmiana wprowadzona protokołem 14 dotycząca uczestnictwa Wysokiego Komisarza Rady Europy ds. Praw Człowieka

Artykuł 39 - Osiągnięcie polubownego załatwienia

Jeśli zdołano doprowadzić do polubownego załatwienia sprawy, Trybunał skreśla skargę z listy spraw w formie decyzji, która ogranicza się do krótkiego przedstawienia faktów i przyjętego rozwiązania.

Kładzie się nacisk na kontrole wyroków , ścisła współprace pomiędzy Komitetem ministrów a trybunałem . KM decyduje jakie środki podjąć.

Formularz skargi jest dostępny na stronach internetowych, ma 14 stron, trzeba podać dane, pełnomocnika , stan faktyczny, ksero decyzji , dokumentów itp.(www.coe.org.pl/2136316234.

Można się skarżyć na dowolne państwo pod warunkiem, że jest strona konwencji. Przeciwko Polsce np. składana przez cudzoziemców, jeśli uznają, że ich prawa zostały naruszone.

Skarga może być składana w języku polskim.

1. Skargę wnosi się bezpłatnie. Trybunał rozpoznaje sprawy bez pobierania opłat sądowych.

2. Nie jest wskazane osobiste stawiennictwo skarżącego w Trybunale.

3. Postępowanie we wstępnej fazie ma charakter pisemny, nie ma potrzeby wyznaczać adwokata, każdy może sam wypełnić i wysłać.

4. Na etapie rejestrowania skargi powiadamiany jest Rząd Polski i wtedy skarżący musi być reprezentowany przez prawnika albo pełnomocnika. Który zna język angielski albo francuski, można również poprosić Trybunał o wyznaczenie adwokata za, którego się nie płaci (tzw. z urzędu)

ETPC ma prawo orzekać o odszkodowaniach i można się w formularzu domagać satysfakcji i odszkodowania. Odszkodowanie jest przyznawane na podstawie rozeznania przez ekspertów zatrudnionych przy ETPC, którzy się znają na realiach każdego kraju, ponieważ to są np. Polacy.

Podsumowanie: protokół 14, wysoki komisarz, nowa przesłanka, itp.

Ochrona praw człowieka w Unii Europejskiej. UE jest podmiotem prawa międzynarodowego, który szanuje prawa międzynarodowe. Powstała na bazie trzech wspólnot.

Traktat o Unii Europejskiej z 1992roku (Traktat z Mastricht) - art. F stwierdza:

1. “Unia szanuje tożsamości narodowe państw członkowskich , których systemy opierają się na zasadach demokracji”

2. Unia szanuje prawa podstawowe za gwarantowane w EKPC podpisanej 4.11.1950 w Rzymie oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich jako …

Już w 1992 miało miejsce odwołanie do konwencji Rzymskie(EKPC)j. Europejska Konwencja praw człowieka została wchłonięta przez UE, droga do WE i UE wiodła przez EKPC. Polska najpierw weszła do Rady Europy a następnie do podpisała i ratyfikowała EKPC, uznała kompetencje ETPC a potem mogła przystąpić do UE.

KARTA PRAW PODSTAWOWYCH UE ( 2002R NICEA) - przeczytać na egzamin

Jest to katalog praw którymi kieruje się dla UE w swoim postpowaniu.

W 2007 roku został przyjęty traktat Lizboński w którym zapowiedziano przystąpienie całej UE do EKPC, jako osobnego tworu tzn., że nie tylko państwa będą stroną ale cała Unia obok tych państw.

Prawo KPP i UE powtarzają się i prawo UE musi być zgodne z KPP.

KPP jest prawem wiążącym wszystkie państwa za wyjątkiem Polski i Wielkiej Brytanii. Polska nie chce aby ETS rozstrzygał spory na tle KPPUE jak np. prawa homoseksualne.

KPP zawiera prawo do dobrej administracji, ochronę osób starszych, niepełnosprawnych itp. W Polsce te zagadnienia nie są uregulowane i to była prawdziwa przyczyna nie przyjęcia KPP.

KPP UE mówi o bardzo wielu sprawach gospodarczych mi społecznych i w tym zakresie Wielka Brytania się właśnie wyłączyła.

KPP UE oprócz tradycyjnych praw człowieka zawiera również prawa Europejskie.art49.

1. Prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu Europejskiego

2. Prawo do ochrony konsularnej

3. Prawo głosowania i kandydowania w wyborach lokalnych

4. Prawo wniesienia petycji do Parlamentu Europejskiego

5. Prawo wniesienia skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich(Nikiforos..)

6. Prawo do dobrej administracji

Bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach UE.np RUE. PE,Europejska Agencja ds. Leków, Europejski Fundusz ds. poprawy Warunków Życia i Pracy

Wyłączenia;

Polska nie chce aby ETS rozstrzygał spory na tle KPPUE jak np. prawa homoseksualne. KPP zawiera prawo do dobrej administracji, ochronę osób starszych, niepełnosprawnych itp. W Polsce te zagadnienia nie są uregulowane i to była prawdziwa przyczyna nie przyjęcia KPP.

KPP UE mówi o bardzo wielu sprawach gospodarczych mi społecznych i w tym zakresie Wielka Brytania się właśnie wyłączyła.

Kompetencje: niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach UE. Jest wówczas gdy instytucja nie działa zgodnie z prawem, nie respektuje:

• Nieprawidłowości w administracji

• Niesprawiedliwość

• Dyskryminacja

• Nadużycie władzy

• Brak odpowiedzi

• Nieudzielenie informacji

• Zbędna zwłoka

Skarga może być wysłana nawet e-mailem, w języku narodowym. Kto może wysłać skargę?, Każdy obywatel UE lub każda osoba fizyczna albo osoba prawna, która ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w UE.

Agencja Praw Podstawowych UE ustanowiona 1.03.2007r. zastąpiła ona Europejskie Centrum Monitorowania rasizmu i ksenofobii, ogranicza się do zakresu stosowania prawa wspólnotowego, chroni i propaguje prawa obywateli europejskich.

Cel:

Agencja gromadzi informacje i dane, formułuje zalecenia dla UE i państw członkowskich i podnosi świadomość społeczną w zakresie praw podstawowych.

Agencja odgrywa zasadniczą rolę w takich dziedzinach działania, jak zwalczanie rasizmu, ksenofobii i nietolerancji.

Na podstawie tego co agencja praw podstawowych napisze komisja europejska i parlament, tworzy Prawo Europy.

Europejska konwencja o zapobieganiu torturom oraz

nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. - podstawie artykułu 3 tej konwencji "nikt nie będzie poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu";

Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu

Art3, EKPC=zakazuje tortur, absolutny . niedrogowalny, prawo zwyczajowe ius cogens

W 1987- Tworzy się Europejski Komitet do Spraw Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu

Komitet będzie badał, poprzez wizytacje, traktowanie osób pozbawionych wolności w celu wzmocnienia, w razie potrzeby, ich ochrony przed torturami bądź nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo karaniem.

Każda Strona zezwoli na odbycie wizytacji, zgodnie z niniejszą konwencją, w Każdym miejscu w obrębie swej jurysdykcji, w którym znajdują się osoby Pozbawione wolności przez władzę publiczną

Komitet składa się z członków o liczbie równej liczbie Stron

Komitet monitoruje przestrzeganie zakazów, organizuje wizytacje, sporządza raporty i ogłasza je wszem i wob

DOKUMENTY DOTYCZĄCE PRAW KAŻDEGO CZŁOWIEKA:

• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 10.grudnia 1948r. - globalne, nie wiązące prawnie

• Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka 16. Listopad 1966r. - zasięg powszechny, akt prawnie wiążący, globalne,

• Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka I Podstawowych Wolnościach 1950r. - zasięg powszechny, akt prawnie wiążący, jest dokumentem o charakterze regionalnym,

• Europejska Karta Socjalna 1961r., -regionalne,

• Amerykańska Konwencja Praw Człowieka 1969r. ,

• Afrykańska Karta Praw człowieka 1981r., -regionalne

• Arabska Karta Praw Człowieka 1994r. - charakter zamknięty, regionalny

DOKUMENTY DOTYCZĄCE PRAW OSÓB NALEŻĄCYCH DO RÓŻNYCH GRUP:

• Konwencja dotycząca statusu uchodźców 1951r. ,

• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet 1979r.,

• Konwencja o prawach dziecka 1989r.,

• Deklaracja zgromadzenia ogólnego NZ o prawach osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, religijnych i językowych 1992r.,

• Konwencja Praw osób niepełnosprawnych 2006r.,

• Ramowa Konwencja RE o prawach osób należących do mniejszości narodowych, etnicznych, językowy i religijnych 1995r. (trzeba wiedzieć co to za dokument),

• Konwencja RE o wykonywaniu praw dzieci 1996r.

DOKUMENTY DOTYCZĄCE POSZCZEGÓLNYCH PRAW:

• Konwencja o prawach politycznych kobiet 1952r. ,

• Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej 1966r.,

• Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1984r.,

• Europejska Konwencja w sprawie zakaz stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania 1987 - konwencja regionalna, akt wiążący.

Karta narodów zjednoczonych

Skrótowo gdzie szukać artykułów.

Międzynarodowa Karta Praw Człowieka uznaje Od urodzenia... prawa do:

(dokument i artykuł* )

Życia D3, C6

Wolności i bezpieczeństwa osobistego D3, C9

Ochrony przed niewolnictwem D4, C8

Ochrony przed torturami, okrutnym traktowaniemi nieludzką karą D5, C7

Uznania jako osoby w obliczu prawa D6, C16

Równej ochrony ze strony prawa D7, C14, C26

Dostępu do środków prawnych piętnujących łamanie praw D8, C2

Ochrony przed bezprawnym aresztowaniem lub zatrzymaniem D9, C9

Przesłuchania przed niezależnym i nieuprzedzonym sądem D10, C14

Bycia traktowanym jako osoba niewinna przed udowodnieniem winy D11, C15

Ochrony przed prawem wydanym “po fakcie” (zakaz działania prawa wstecz) D11, C15

Ochrony prywatności, życia rodzinnego i domu D12, C17

Swobody przemieszczania się i osiedlania D13, C12

Poszukiwania schronienia przed prześladowaniami D14

Narodowości D15

Wchodzenia w związki małżeńskie i zakładania rodziny D16, E10, C23

Posiadania dóbr D17

Wolności myśli, sumienia i wyznania D18, C18

Wolności zrzeszania się i stowarzyszeń D20, C21, C22

Aktywności politycznej D21, C25

Bezpieczeństwa socjalnego D22, E9

Pracy w korzystnych warunkach D23, E6, E7

Wolnych związków zawodowych D23, E8, C22

Odpoczynku i czasu wolnego D24, E7

Jedzenia, ubrania i mieszkania D25, E11

Opieki zdrowotnej i opieki społecznej D25, E12

Specjalnej ochrony w stosunku do dzieci D25, E10, C24

Edukacji D26, E13, E14

Uczestnictwa w życiu kulturalnym D27, E15

Samo-określenia E1, C1

Ludzkiego traktowania podczas zatrzymania lub uwięzienia C10

Ochrony przed uwięzeniem za długi C11

Ochrony przed bezprawnym wypędzeniem obcych C13

Ochrony przed wystawieniem na rasową lub religijną nienawiść C20

Ochrony praw mniejszości C27

*D - Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

C - Międzynarodowa Konwencja Praw Obywatelskich i Politycznych

E - Międzynarodowa Konwencja Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturowych

Strona 46 z 54

Wykłady z roku 2010 opracowane przez Helena Hojda

---