Wykład z dnia 06.10.2001.

Temat:

Ogólna charakterystyka procesu gospodarczego.

I Pojęcie procesu gospodarczego. Zjawiska i prawidłowości ekonomiczne oraz metody ich identyfikacji. Kategorie (pojęcia) ekonomiczne i prawa ekonomiczne. Skala występowania zjawisk i prawidłowości ekonomicznych (mikro - mezo - makro i mega skala). Zakres mikro i makroekonomii. Podejście pozytywne i normatywne w badaniach ekonomicznych.

II Funkcjonalna struktura procesu gospodarowania. Człony, fazy procesu gospodarczego i ich ogólna charakterystyka:

• produkcja (przetwarzanie wyrobów i świadczenie usług)

• podział, wymiana i zużycie rezultatów produkcji (zużycie konsumpcyjne - konsumpcja, zużycie produkcyjne w zakresie zapewniającym odtworzenie dotychczasowej skali gospodarowania i w zakresie zapewniającym rozszerzenie skali gospodarowania - akumulacja).

IIA Konsumpcja (proces zaspokajania potrzeb) jako ostateczny (naturalny) cel procesu gospodarczego.

IIB Produkcja jako warunek realizacji ostatecznego celu gospodarowania. Zasoby czynników wytwórczych (osobowy - siła robocza; naturalny ziemia jako środowisko przyrodnicze; kapitał rzeczowy - środki pracy i przedmioty pracy). Potencjał produkcyjny układu ekonomicznego (ilość i jakość rozporządzalnych czynników wytwórczych).

III Przedmiotowa struktura procesu gospodarowania.

Podstawowe rodzaje przedmiotów gospodarczych:

• przedsiębiorstwa (producenci)

• gospodarstwa domowe (konsumenci)

• państwo (rząd)

• instytucje systemu finansowego

Ruch okrężny środków rzeczowych i finansowych (pieniężnych) oraz powiązania pomiędzy przedmiotami gospodarczymi.

IV Przedmiotowa struktura procesu gospodarowania.

Klasyfikacja działalności gospodarczej

V Gospodarowanie w warunkach rzadkości

Rzadkość i jej implikacje. Koszt alternatywy i przedmiot wyborów (decyzji) w warunkach rzadkości. Analiza możliwości produkcyjnych układu ekonomicznego (granica możliwości produkcyjnych, krzywa możliwości produkcyjnych, krzywa transformacji produkcji). Najważniejsze rodzaje wyborów ekonomicznych (między dobrami konsumpcyjnymi a dobrami inwestycyjnymi oraz między dobrami prywatnymi a dobrami publicznymi).

Wykład z dnia 20.10.2001.

Metoda abstrakcji polega na idealizacji zjawisk i prawidłowości. Zgodnie z nią:

• w badaniach (identyfikacji0 zjawisk zwraca się uwagę na ich główne cechy, na cechy stale powtarzające się i pomija się cechy drugorzędne uznawane za przypadkowe.

• w badaniach (identyfikacji) zjawisk zwraca się uwagę na związki zasadnicze stale powtarzające się, pomija związki przypadkowe.

W wyniku zastosowania tej metody powstaje uproszczone odzwierciedlenie rzeczywistości.

Te uproszczone odzwierciedlenia zjawisk czyli kategorie oraz prawidłowości tworzą modele ekonomiczne. Modele ekonomiczne powstają także w wyniku przyjęcia do analizy nie udowodnionych ale uprawnionych założeń.

W badaniach ekonomicznych da się zauważyć podejście pozytywne i negatywne.

Ekonomia pozytywna - jest to taki typ badań ekonomicznych, które zmierzają do ustalenia z jakimi zjawiskami i prawidłowościami gospodarczymi mamy do czynienia, jaki jest ich charakter i jak postępują uczestnicy procesu gospodarowania.

Ekonomia normatywna - jest to taki typ badań ekonomicznych, które zmierzają do sformułowania sądów wartościowych do określania jak powinny kształtować się zjawiska i prawidłowości gospodarcze, jak powinni postępować uczestnicy procesu gospodarowania.

Rozróżniamy zjawiska występujące w mikro, mezo-, makro-, mega skali.

Mikroekonomia - zajmuje się badaniami poszczególnych rynków funkcjonujących w ramach gospodarki i podmiotów na tych rynkach występujących.

Makroekonomia - zajmuje się badaniem gospodarki jako całości lub też jej znaczących części i zmierza do stworzenia ogólnego obrazu gospodarki (problemy inflacji, bezrobocia, rynku pieniężnego).

Teoria ekonomiczna - jest zestawem abstrakcji dotyczących rzeczywistości gospodarczej. Jest ona uproszczonym wyjaśnieniem tego jak gospodarka lub jej fragmenty funkcjonuje lub funkcjonowałaby w określonych warunkach.

Funkcjonalna struktura procesu gospodarczego.

Z punktu widzenia funkcjonalnego procesu gospodarczego wyodrębniamy w nim następujące człony (fazy):

• Produkcja (wytwarzanie wyrobów i świadczenie usług)

• Podział

• Wymiana

• Zużycie:

1. Konsumpcyjne

2. Produkcyjne:

• zapewniające utrzymanie dotychczasowej skali gospodarowania

• zapewniające powiększenie, rozszerzenie skali gospodarowania (akumulacja)

Konsumpcja jako naturalny cel procesu gospodarczego.

Potrzeby są to stany powstające w człowieku w związku z jego biologiczną, psychospołeczną konstrukcją wyrażające jego oczekiwania dążenia, chęci na tle odczuwania braku lub niedostatku czegoś.

























Klasyfikacja potrzeb według MASLOWA







Środki służące do zaspokajania potrzeb (dobra):

• dobra wolne (powietrze, woda itp.)

• 
  
  dobra ekonomiczne

DOBRA



Dobra wolne Dobra ekonomiczne

Wyroby Usługi

Wykład z dnia 10.11.2001.

Przez pracę rozumie się świadomą, celową działalność człowieka, której rezultaty służą zaspokajaniu potrzeb.

Praca produkcyjna - prowadzi do powstania materialnego rezultatu pracy.

Praca nieprodukcyjna -

Produkcja jest to rodzaj pracy - świadoma i celową działalnością człowieka wykorzystującą siły przyrody i skierowaną na materię występującą w przyrodzie, polegającą na pozyskiwaniu materii jej przekształcaniu nadawaniu właściwości ze względu na które materia ta zaspokaja potrzeby ludzi.

Zasoby czynników produkcji:

- siła robocza jest to zdolność człowieka do pracy, tzn. jest to całokształt cech fizycznych, psychicznych, emocjonalnych człowieka, które czynią go zdolnym do pracy. Siła robocza wykorzystana pojawia się jako praca, natomiast zasoby siły roboczej niewykorzystanej tworzą zjawisko bezrobocia.

- ziemia środowisko naturalne

- narzędzia nazywane najczęściej narzędziami pracy

- urządzenia pomocnicze wykorzystywane w procesach wytwórczych i produkcyjnych

- przedmioty pracy surowce, materiały, półprodukty, energia, paliwa, gazy itp.

Środki produkcji - jest to kapitał rzeczowy:

• kapitał trwały

• kapitał obrotowy (rzeczowe elementy kapitału obrotowego)

Technologia - rozumie się przez to wiedzę o tym w jaki sposób połączyć i wspólnie wykorzystywać wszystkie zasoby środków produkcji.

Przedsiębiorstwo, talent przedsiębiorczości.

Potencjał wytwórczy układu ekonomicznego rozstrzyga:

• wiedza, umiejętność, kwalifikacje

• poziom techniczny narzędzi pracy

• poziom technologii

• organizacja procesów pracy

• informacja

Podstawowi uczestnicy procesu gospodarowania:

1. Gospodarstwo domowe zaspokajanie potrzeb, konsument,

2. Przedsiębiorstwo (producent) wytwarzanie wyrobów lub świadczenie usług

Dochody gospodarstwa domowego:

• praca

• ziemia

• kapitał %

Wykład z dnia 1.12.2001.

































































Strumień:

1. Strumień usług czynników produkcji.

2. Strumień pieniądza- odpowiada sumie cen czynników produkcji (wynagrodzenia za pracę, % od kapitału).

3. Wydatki gospodarstw domowych, których wielkość odpowiada sumie cen nabytych wyrobów i usług.

4. Strumień wyrobów i usług.

5a. Podatek od osób fizycznych.

5b. Podatek od osób prawnych.

• Podatek VAT, akcyzowy (podatki pośrednie).

• Płatności transferowe (na rzecz przedsiębiorstw państwowych) dotacje i subwencje, wspomaganie przedsiębiorstw.

• Wypłaty na rzecz gospodarstw domowych, zasiłki na rzecz pomocy społecznej, bozrobotnych, stypendia, zabezpieczenie emerytalno-rentowe.

• Strumień rzeczy (wyrobów i usług) zakupione lub wytworzone przez państwo dobra o charakterze publicznym (np. usługa edukacyjna, usługa bezpieczeństwa)

• Lokaty bankowe, na rachunkach ROR, akcje, obligacje, składki na fundusze emerytalne.

• Kredyty, różnego rodzaju formy pomnażania pieniędzy.

Struktura rzeczowa procesu gospodarowania

Sfera produkcyjno materialna - przemysł, budownictwo, rolnictwo, leśnictwo, transport, łączność, handel.

Sfera produkcji pozamaterialnej - gospodarka mieszkaniowa, nauka, oświata, ochrona zdrowia, turystyka, wymiar sprawiedliwości.

Charakterystyka własnościowa gospodarki:

1. Publiczny:

• Państwowy

• Komunalny

• Mieszany

2. Prywatny - pozostały który nie jest publiczny:

• Spółdzielczość

• Izby handlowe

• Działalność polityczna, kościelna itp.

Wykład z dnia 8.12.2001.

Prace następne!!!!!!

Temat:

SYSTEMY EKONOMICZNE

Jak zorganizowana jest gospodarka.........

Ile funkcjonuje wolnego rynku, a ile ingerencji państwa........

Temat:

MECHANIZM RYNKOWY

Gra popytu i podaży, ich uwarunkowania…

Zmiany i elastyczność ……………





















Podstawowe problemy:

Wytwarzanie dóbr publicznych odbywa się kosztem dóbr prywatnych

Pojawienie się w obiegu ekonomicznym dóbr publicznych może sprzyjać powiększeniu możliwości produkcyjnych układu ekonomicznego albo powodować zmniejszenie możliwości produkcyjnych.

1. Specjalizacja sprzyja - zwiększeniu możliwości produkcyjnych.

2. Korzyści skali - obniżające się koszty jednostkowego produktu

Korzyści skali dotąd, dokąd koszt jednostkowy maleje





- dyzekonomia skali

3. Ryzyko - rozkładanie ciężaru kosztów na wiele produktów w celu zmniejszenia ryzyka.

4. Substytucja zasobów - czyli zastępowanie zasobów pomiędzy pracą a kapitałem rzeczowym.

5. Handel - wymiana towarów sprzyja zwiększeniu możliwości produkcyjnych.

6. Pieniądz - jako środek wymiany.

7. Korzyści komparatywne (porównawcze, względne)

WYRÓB PRODUCENT	A	B
I	4	8	1 A = 2 B taniej A 1 B = 0,5 B
II	6	24	1 A = 4 B 1 B = 0,25 B taniej B

Korzyści komparatywne jako podstawa decyzji specjalizacyjnych mogą mieć korzystny wpływ na możliwości produkcyjne.

GOSPODARKA RYNKOWA

1. Przesłanki przekształcenia się gospodarki naturalnej w gospodarkę towarową i ukształtowanie się gospodarki rynkowej.

Rozwój potencjału wytwórczego a w szczególności poziomu technicznego narzędzi pracy i technologii, pojawienie się i rozwój społecznych podziału pracy, uzyskanie samodzielności ekonomicznej uczestników procesu gospodarczego na podstawie ich wyodrębnienia majątkowego.

2. Pojęcie rynku - ujecie techniczne, geograficzne, ekonomiczne.

3. Charakterystyka rynku z punktu widzenia przedmiotu obrotu - rynki dóbr konsumpcyjnych, rynek siły roboczej, rynki kapitału rzeczowego i finansowego.

4. Charakterystyka rynku z punktu widzenia konkurencyjności - rynek konkurencji doskonałej, rynek czystego monopolu i monopsonu, rynek konkurencji monopolistycznej, rynek oligopolistyczny (oligopolu) i oligopsonu.

5. Podstawowe kategorie gospodarki towarowej:

• Towar i jego właściwości (wartość użytkowa, wartość wymienna oraz wartości koncepcyjne towaru)

• Pieniądz jego istota, formy (towarowa, symboliczna, bezgotówkowa) i funkcje (miernika wartości środka wymiany pieniądza, środka płatniczego oraz środka gromadzenia skarbu - gromadzenia oszczędności - środka akumulacji)

6. Popyt jako prawidłowość ekonomiczna, zmiany i elastyczność.

7. Podaż jako prawidłowość ekonomiczna jej uwarunkowania zmiany i elastyczność.

8. Równowaga rynkowa, podstawowe przyczyny jej naruszania, przywracanie równowagi rynkowej.

Wykład z 12.01.2002

Postęp w rozwoju gospodarki towarowej:

1. Pojawienie się i uszczegółowienie podziału pracy

2. Usamodzielnienie się uczestników procesy gospodarczego na bazie ich wyodrębnienia majątkowego.

Z punktu widzenia ekonomicznego rynek jest to ogół stosunków wymiennych (towarowo pieniężna) między sprzedającymi (oferującymi do sprzedaży wyroby lub usługi po określonej cenie, reprezentującymi podaż) a kupującymi (zgłaszającymi zapotrzebowanie na te wyroby i usługi zapotrzebowanie znajduje pokrycie w posiadanych przez nich środkach pieniężnych, reprezentującymi popyt)

Charakterystyka rynku z punktu widzenia przedmiotu obrotu



















































Klasyfikacje rynku z punktu widzenia stopnia konkurencyjności:

1. Liczba uczestników rynku

2. Charakter produktu (wyrobu, usługi)

3. Sposób kształtowania się ceny

4. Dostępność rynku dla innych do tej pory na nim niewystępujących

5. Występowanie lub brak konkurencji niecelowej lub pozacenowej

Na podstawie tych kryteriów wyodrębnia się cztery modele rynku:

1. Rynek konkurencji doskonałej

2. Rynek czystego monopolu

3. Rynek konkurencji monopolistycznej

4. Rynek konkurencji oligopolistycznej.

Cechy rynku konkurencji doskonałej:

1. Ogromna liczba uczestników tzn. niezależnych sprzedawców a także nabywców.

2. Standaryzacja (ujednolicenie) produktu.

3. Sposób kształtowania cen „cenobiorczość” - żaden z uczestników rynku nie ma wpływu na kształtowanie się ceny gdyż albo sprzedaje albo kupuje bardzo niewielką część całej sumy tego towaru.

4. Swobodny dostęp do rynku każdego nowego uczestnika rynku

5. Nie ma konkurencji nie cenowej

Cechy rynku czystego monopolu i monopsonu:

1. Na rynku występuje jeden sprzedawca, może być wielu odbiorców, ale może też występować jeden odbiorca ( to monopson, np. zbrojeniówka).

2. Produkt jest jedyny.

3. „Cenodawczość” „cenotwórstwo”.

4. Brak możliwości wejścia na ten rynek innych uczestników, wynikają z administracyjnych ograniczeń, patentów.

5. Brak konkurencji cenowej.

Cechy rynku konkurencji monopolistycznej:

1. Względnie duża liczba uczestników, przede wszystkim dostawców z których każdy sprzedaje względnie małą część produktu.

2. Zróżnicowanie produktu (opakowanie towaru, miejsce sprzedaży, serwis, warunki gwarancji).

3. Ograniczona kontrola cen zależy od stopnia zróżnicowania produktu, liczy i bliskości konkurencji.

4. Na rynek konkurencji monopolistycznej można wejść stosunkowo łatwo.

5. Bardzo rozwinięta konkurencja nie cenowa.

Cechy rynku oligopolistycznego i oligopsonu:

1. Mała liczba podmiotów występujących na rynku tzn. dostawców (tj. sytuacja oligopolistyczna) a także odbiorców (tj. sytuacja oligopsoniczna).

2. Oligopol istnieje zawsze wtedy gdy liczba sprzedawców jest na tyle mała że działalność jednego z nich wpływa w sposób znaczący na pozostałych.

Wykład z 26.01.2002

Podstawowe kategorie gospodarki towarowej

1. Wartość użytkowa towaru - (zespół cech fizycznych, mechanicznych biologicznych…), które sprawiają że może on zaspokoić potrzeby nabywcy. Taką cechą ilustrującą wartość użytkową jest np. kolor, smak, kształt cecha występuje obiektywnie

2. Wartość wymienna towaru - jest to proporcja ilościowa, w jakiej towary o wartościach użytkowych jednego rodzaju są wymienne na inne towary o wartościach użytkowych innego rodzaju.

3. Wartość towaru - zaczęto definiować przy pomocy nakładów łącznych pracy żywej bieżąco wydatkowanej i pracy uprzedmiotowionej w środkach produkcji użytych do wytwarzania tego towaru, tzn. pracy minionej. Nakład pracy należy traktować jako społecznie niezbędny, przeciętny.

Interpretacja wartości towaru może być dokonana przy pomocy użyteczności (tzn. doznań subiektywnych użytkownika towaru).

Użyteczność jest subiektywnym nastawieniem konsumenta do towaru, w szczególności jest to satysfakcja, przyjemność, zadowolenie, jaką odczuwa konsument w trakcie jego użytkowania.






































PIENIĄDZ

Pieniądz jest towarem, który występuje w roli powszechnego równoważnika innych towarów.

Formy pieniądza:

1. Towarowa (niekiedy uznaje się już za pieniądz pojawiające się w wymianie lokalne równoważniki i one są tam postacią towarową), kruszce szlachetne.

2. Symboliczna (pieniądz papierowy pod postacią banknotów, biletów bankowych, monet).

3. Pieniądz bezgotówkowy - zapisany na rachunkach bankowych.

Funkcje pełnione przez pieniądz:

1. Pieniądz określa wartość towaru z jej ujawnioną cechą. Jest miernikiem wartości towaru. Przy jego pomocy w przybliżeniu jest wyrażona wartość i tą możemy nazwać ceną.

2. jest środkiem wymiany (obiegu) towarów.

T - towar P - pieniądz



T P T

3. Funkcja środka płatniczego. Pieniądz ma zdolność zwalniania z zobowiązań np. kredyt

4. Funkcja środka gromadzenia skarbu. Skarb jest pełnowartościowym pieniądzem wycofanym z obiegu, tzn. ew. popyt, który można by było zgłosić jest odroczony, środek oszczędności, środek akumulacji.

5. Występuje w funkcji pieniądza międzynarodowego. Ujawnia poprzednie funkcje do skali międzynarodowej.

II semestr

Temat pracy:

Optimum konsumenta i optimum producenta - podobieństwa i różnice modeli teoretycznych.

Termin 11.05.2002.

Charakterystyka zachowań gospodarstwa domowego (konsumenta).

Zachowania konsumenta (gospodarstwa domowego) - teoria popytu.

1. Popyt jako wielkość (rozmiar popytu) i jako relacja (funkcja popytu)

2. Determinanty popytu:

1. Popyt na dany towar jako funkcja ceny danego towaru, elastyczność cenowa zwykła popytu.

2. Popyt jako funkcja ceny innych towarów, elastyczność cenowa mieszana (krzyżowa) popytu.

3. Popyt jako funkcja dochodów i majątku konsumentów, liczby nabywców, elastyczność dochodowa popytu.

4. Oczekiwania dotyczące przyszłego kształtowania się cen, użyteczność odczuwana przez konsumentów, uwarunkowania demograficzne, społeczne, naturalne, przypadkowe.

3. Budżet gospodarstwa domowego, dochody konsumenta i jego popyt. Równowaga bilansu gospodarstwa domowego.

4. Użyteczność krańcowa i prawidłowości kształtowania się użyteczności krańcowej (prawo malejącej użyteczności krańcowej oraz prawo wyrównywania się użyteczności krańcowej.

5. Użyteczność preferencje konsumenta, krzywe objętości konsumenta.

6. Równowaga (optimum) konsumenta.

Popyt jako wielkość

Stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej (procentowej) zmiany czynnika, który zmianę popytu wywołał nazywamy elastycznością popytu.

Stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro na zmianę ceny tego dobra nazywamy prostą cenową elastycznością popytu i oblicza się ją na podstawie wzoru:




Gdzie:

E_d - współczynnik prostej cenowej elastyczności popytu

Δd - przyrost lub spadek wielkości popytu na skutek zmiany ceny

d - dotychczasowa wielkość popytu na dane dobro przy cenie p

Δp - przyrost lub obniżenie ceny danego dobra

p - dotychczasowa cena danego dobra.

Powyższą formułę możemy, więc zapisać w postaci:




Elastyczność cenowa popytu.

Współczynnik cenowej elastyczności popytu informuje nas o sile reakcji konsumentów na rynku na zmieniające się ceny dóbr i usług

Rodzaj popytu	Opis	Wskaźnik liczbowy	Wykres
Całkowicie nieelastyczny (sztywny)	Wielkość popytu nie reaguje na zmianę ceny.	Ed = 0
Proporcjonalny (jednostkowy)	Procentowa (względna) zmiana wielkości popytu jest taka sama jak procentowa zmiana ceny.	Ed = 1
Elastyczny	Procentowa (względna) zmiana wielkości popytu jest większa od procentowej zmiany ceny.	Ed < - 1
Nieelastyczny	Procentowa (względna) zmiana wielkości popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny.	-1 < Ed < 0
Doskonale elastyczny	Przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary.	Ed →- ∞

Rodzaje elastyczności cenowej popytu.

Elastyczność mieszana popytu

Na kształtowanie się popytu (poza ceną własną dobra) zasadnicze znaczenie maja ceny innych dóbr oraz dochody konsumentów. Stopień reakcji popytu na dane dobro na zmianę cen innych dóbr wyraża współczynnik mieszanej (krzyżowej elastyczności cenowej popytu. Oblicza się go na podstawie formuły:




Gdzie:


E_dm - współczynnik elastyczności popytu na dobro x względem dobra y


- procentowa zmiana popytu na dobro x

- procentowa zmiana ceny dobra y

Poziom współczynnika E_dm zależy od charakteru i siły związku między dwoma dobrami, które zazwyczaj są dobrami pokrewnymi.

Jeżeli reakcje popytu i ceny mają charakter jednokierunkowy, wtedy mamy do czynienia z dobrami substytucyjnymi i przed współczynnikiem E_dm występuje znak „+”. Np. wzrost ceny masła towarzyszy wzrost wielkości popytu na margarynę przy założeniu stałej ceny na nią.

Z kolei jeżeli reakcje popytu i ceny mają charakter przeciwny, wtedy mamy do czynienia z dobrami komplementarnymi (uzupełniającymi się) i przed współczynnikiem E_dm występuje znak „-”.Np. wzrost ceny dobra y powoduje spadek wielkości popytu na dobro x, oczywiście zakładając stałą cenę dobra x.

E_dm > 0 dobra substytucyjne

E_dm < 0 dobra komplementarne

E_dm = 0 dobra niezależne od siebie

Popyt zależny od dochodów

Wielkość dochodu konsumenta ma duży wpływ na strukturę popytu. Miernikiem wrażliwości popytu na zmianę dochodu jest współczynnik dochodowej elastyczności popytu, który określamy następująco:




Gdzie:

E_i - współczynnik dochodowej elastyczności popytu

Δd - przyrost lub spadek wielkości popytu

d - dotychczasowa popyt przy dochodzie i

Δi - przyrost lub spadek dochodu

i - dotychczasowa dochód konsumenta.

Współczynnik elastyczności dochodowej popytu informuje nas o ile zmieni się popyt, jeśli dochód konsumenta zmieni się o 1%. Jest on zróżnicowany dla poszczególnych grup dóbr oraz zmienia się w miarę upływu czasu. Na większość dóbr wzrost dochodu oznacza wzrost popytu na nie (np. trwałe przedmioty konsumpcyjne). Ale istnieją dobra, na które popyt maleje w miarę wzrostu dochodu lub rośnie mniej niż proporcjonalnie (dobra podstawowe). Można wyróżnić cztery rodzaje dochodowej elastyczności popytu:

• Żywność - wzrost dochodu o 1% - wzrost popytu o mniej niż 1% (E_i<1).

• Trwałe artykuły gospodarstwa domowego - wydatki wzrastają bardziej niż proporcjonalnie w stosunku do wzrostu dochodów (E_i>1).

• Wydatki na odzież, obuwie, opłaty za gaz, prąd, mieszkanie są stosunkowo stałym procentem budżetu domowego, dlatego przyrostowi dochodów towarzyszą proporcjonalne przyrosty wydatków na ta grupę (E_i≈1).

• Wydatki na dobra podstawowe charakteryzują się ujemnym współczynnikiem dochodowej elastyczności popytu, tzn. 1% wzrost dochodu powoduje spadek np. o 2% (E_i<0). Nabywcy, których dochody wzrosły przestawiają się na lepsze jakościowo substytuty.

Badania wykazały, ze w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie ogólny popyt, ale zmienia się też jego struktura. Zmiany te wyrażają się zmniejszeniem procentowego udziału wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu i zwiększeniem udziału wydatków na dobra wyższego rzędu. Prawidłowość ta nazywa się prawem Engla, przedstawionego graficznie tzw. krzywymi Engla.





Krzywe Engla

Na podstawie powyższego można powiedzieć, że poziom życia społeczeństwa jest wyższy im niższy jest udział wydatków na dobra podstawowe.

Budżet gospodarstwa domowego

To zestawienie dwóch wielkości:

- popyt zależny od dochodów

- koszyk dóbr (zestaw), które możemy kupić.

Dochody w postaci pracy, ziemi (renta gruntowa), kapitał.

Równanie budżetowe konsumenta

C=q₁*p₁+q₂*p₂ + ……..q_n*p_n

Gdzie

C - suma pieniędzy pochodząca z dochodów konsumenta i przeznaczona na zakupy różnych dóbr.

q₁*p₁+q₂*p₂ + ……..q_n*p_n popyt pieniężny gospodarstwa domowego przy uwzględnieniu składników koszyka.

Użyteczność.

Własne uczucie w stosunku do danego towaru.








jest to przyrost użyteczności całkowitej spowodowany przyrostem konsumpcji danego dobra o jednostkę.

Użyteczność całkowita ma tendencję rosnącą do punktu, w którym osiąga maksimum a potem może spadać.

Użyteczność krańcowa ma tendencje spadkową może osiągnąć 0 w punkcie maksimum użyteczności całkowitej a nawet przybierać wartości ujemne, spadając nadal wtedy, gdy użyteczność całkowita wykazuje tendencje spadkowe. Jest to prawo malejącej użyteczności krańcowej I prawo Gossena.

Prawo wyrównywania się krańcowej użyteczności dóbr w koszyku konsumenta


II Prawo Gossena

Użyteczność i preferencje konsumenta

Konsument w swoich decyzjach zachowuje się racjonalnie bądź irracjonalnie. Przyczyna nieracjonalnego zachowania może być:

- niedostatek informacji

- rutyna przy powtarzalnych decyzjach




Krzywa jednakowego zadowolenia (izokwanta użyteczności)

Krzywe niższe bliżej początku układu współrzędnych reprezentują niższy poziom użyteczności, powyżej wyższy poziom użyteczności.

Krzywe te mówią nam o substytucji.

Konsument jest obojętny na strukturę koszyka i niezależnie od tej struktury dostaje taką samą obojętną mu satysfakcje. Są to krzywe obojętności.

Krańcowa stopa substytucji jest to stosunek przyrostu jednego dobra w koszyku do zmniejszania się innego dobra w koszyku i odwrotnie.

Substytucja - ubywanie dobra jednego na rzecz przybywania dobra drugiego.







C = 100

cena p₁ = 20

cena p₂ = 25

q₁ x p₁ + q₂ x p₂ = C

q₁ = 0 to q₂ = 4

q₂ = 0 to q₁ = 5

Powstaje linia ograniczeń budżetowych, musimy znaleźć taka krzywą obojętności żeby miała wspólny punkt z prostą budżetową. Nie może być powyżej bo będzie nieosiągalna ani poniżej bo nie będzie w pełni wykorzystana.

Uwzględniając ograniczenia budżetowe ilustrowane prostą budżetową, konsument musi znaleźć taką krzywą obojetności, która ma jeden punkt wspólny z prostą budżetową. W warunkach posziadanego dochodu oraz ukształtowanych cen dóbr znajdujących się w koszyku konsumenta. Ten punkt ilustruje maksymalną osiągalną dla konsumenta użyteczność całkowitą w którym ponadto użyteczności krańcowe w stosunku do tych dóbr są sobie równe. Jest to stan równowagi konsumenta (optimum konsumenta).

Optimum to maksymalna użyteczność przy tych ograniczeniach które tworzy budżet, Kryterium optymalności jest tutaj maksymalizacją użyteczności całkowitej przy równości użyteczności odczuwalnej z konsumpcji.




Optimum jest to najwięcej czegoś na tle ograniczeń albo minimum ograniczeń przy jakimś osiągalnym celu.

Mamy dwie interpretacje optimum konsumenta:

- przy pomocy prawa wyrównywania się krańcowej użyteczności dóbr lub interpretacja geometryczna w postaci krzywej obojętności do której linia ograniczeń budżetowych jest styczna.










Teoria podaży (zachowanie producenta) przedsiębiorcy

1. Podaż jako wielkość (rozmiary podaży i relacje - funkcje podaży)

2. Determinanty podaży

1. Podaż danego towaru jako funkcja cenowa tego towaru.

2. Elastyczność podaży z punktu widzenia ceny

3. Podaż jako funkcja cen innych towarów

3. Ceny czynników produkcji (wytwórczych)

4. Oczekiwania dotyczące kształtowania się cen danego towaru innych towarów i czynników produkcji

5. Technologia stosowana przy wytwarzaniu towarów

6. Cele realizowane przez producenta i horyzont czasowy podejmowanych decyzji (uwarunkowania społeczne, przypadkowe itp.)

7. Funkcje produkcji.

Rynek jest procesem dynamicznym wobec tego zmienia się ten parametr, który potraktowany był jako niezmienny. Zmienia się cena i obojętnie czy odbywa się to w warunkach cenobiorczości czy też cenodawczości. Pojawia się nam podaż nie jako wielkość przy określonej cenie, ale jako zmieniająca się wielkość bez względu na zmieniającą się cenę. Podobnie cena występuje w roli zmiennej niezależnej a zmieniająca się podaż jako zmienna zależna. Podaż jako relacja jest zatem dodatnią funkcją ceny.

Podaż jest funkcją ceny oznacza to, że jeżeli mamy do czynienia ze wzrastającą ceną to oczekujemy wzrostu dostaw towarów na rynek. Czyli nachylenie krzywej jest dodatnie. Mówimy, że jest to związek dodatni (zależność dodatni). Oznacza to, że wzrost ceny powoduje zwrost podaży, spadek ceny powoduje spadek podaży.

Rozmiar podaży jest to ilość towaru jaką skłonny jest dostarczyć producent przy danej cenie.


S - podaż

p - cena

Siła reakcji dostawcy to elastyczność cenowa.




E_s = 0 dostawca dostarcza ciągle tyle samo nie ragując na zmianę ceny (sztywna podaż)

0<E_s<+1 podaż małoelastyczna

E_s>+1 podaż wysoce elastyczna

E_s=∞ podaż doskonale elastyczna

E_s=+1 proporcjonalna elastyczność

Zmiana cen innych dóbr może wpływać na podaż danego dobra. Oprócz ceny, którą bierze producent pod uwagę na rynku są także koszty tzn. za jaka cenę nabywa on siłę roboczą, ile go kosztuje korzystanie z ziemi, a także zakup surowców i ceny czynników produkcji.

Ceny czynników środków produkcji kształtują koszty wytwarzania wyrobów. Jeśli przy danej cenie towarów koszty wzrosną należy oczekiwać zmniejszenia podaży, jeżeli zaś zmniejszające się ceny czynników produkcji odzwierciedlają się w zmniejszających się kosztach wytwarzania to można oczekiwać wzrostu podaży.

Oczekiwania dotyczące zmiany cen. Gdy będziemy oczekiwać, że ceny czynników produkcji wzrosną to podaż będzie się zwiększać.

Technologia jest to sposób, w jaki używa się czynników produkcji. Technologia wpływa na poziom kosztów, może to oznaczać obniżenie jednostek wyrobu lub podwyższenia jednostek wyrobu. Technologia jako determinanta podaży oznacza zmianę kosztów.

Jeżeli producent posługuje się czynnikami produkcji w których przynajmniej jeden w rozpoznanym okresie nie ulega zmianie to uznajemy, że działa w krótkim okresie.

Natomiast, jeśli w działalności producenta zmieniają się wszystkie wykorzystywane przez niego czynniki produkcji to uznajemy, że działa on w długim okresie.

Funkcja produkcji jest to zależność pomiędzy wielkością produkcji (liczba wytwarzanych produktów) a wielkością zużycia (nakładem) czynników wytwórczych.

1. Produkcyjność czynników wytwórczych

1. Produkcyjność całkowita

2. Produkcyjność przeciętna

3. Produkcyjność krańcowa

2. Tendencje i relacje między produkcyjnością całkowita, przeciętną i krańcową, prawo produkcyjności nieproporcjonalnej, prawo produkcyjności proporcjonalnej, prawo malejącej produkcyjności krańcowej (prawo malejących przychodów krańcowych)

3. Kombinacje i substytucja czynników wytwórczych, krańcowa stopa technicznej substytucji czynników wytwórczych, krzywe jednego produktu (krzywe obojętności producenta), izokwanty produkcji. Wydatki producenta na zakup czynników wytwórczych (budżet producenta, izokoszta) ścieżka ekspansji producenta

Ad 1

Funkcja produkcji

Q_w = f(G, K, L, T, P_rz)

Q_w= f(K,L)

Q_w ilość wytworzonych produktów

G ziemia

K kapitał rzeczowy

L kapitał osobowy - praca

T technologia

P_rz talent przedsiębiorczości

Produkcyjność przeciętna kapitału to ilość produkcji do wielkości zaangażowanego kapitału




PP_k produkcyjność przeciętna kapitału

Produkcyjność pracy (wydajność pracy)




Pracochłonność wyrobu




Kapitałochłonność produkcji




Produkcyjność krańcowa




∆Qw przyrost produkcji

∆K przyrost kapitału

Ad 2

Krzywa Knight`a




nieproporcjonalna

Nieproporcjonalnie do zaangażowanych środków produkcji, produkcja rośnie a potem wygasa.




proporcjonalna

Związki między produkcją całkowitą przeciętną i krańcową.

Gdy produkcyjność przeciętna wzrasta to produkcyjność krańcowa jest wyższa od produkcyjności przeciętnej, gdy produkcyjność przeciętna zmniejsza się to produkcyjność krańcowa jest mniejsza od przeciętnej.

Gdy produkcyjność przeciętna osiąga maksimum to produkcyjność krańcowa równa się produkcyjności przeciętnej.

Produkcja całkowita jest sumą kolejnych produkcyjności krańcowych.


Ad 3

Nachylenie izokwanty to rozmiary, w jakim wzrost jednego czynnika powoduje spadek drugiego czynnika.




Krańcową stopą substytucji jest stosunek zgodnie z którym jeden czynnik produkcji można zastąpić drugim czynnikiem produkcji tak, aby wielkość produkcji całkowitej nie uległ zmianie.




F₁ = 1000 Wydatek na zakup usług czynników produkcji

1000 = K*r + L*w


r = 200

w = 250

F₂ = 1200

F₃ = 1500

Funkcja kosztów - zależność między wartościowo wyrażoną wielkością zużycia (nakładów) czynników wytwórczych a wielkością produkcji.

1. Koszt jawny i ukryty. Koszt rachunkowy i ekonomiczny

2. Struktura kosztów w krótkim i długim okresie, koszt całkowity i przeciętny koszt całkowity, koszty stałe i przeciętne koszty stałe, koszty zmienne i przeciętne koszty zmienne, koszt krańcowy, kształtowanie się kosztów w zależności od wielkości produkcji.

Koszt jawny jest to wydatek niezbędny w celu pozyskania zasobu (czynników produkcji) umożliwiający wartościowe (w pieniężnym wyrażeniu) ujęcie wielkości zużycia tego czynnika przy wytwarzaniu tego produktu.

Koszt ukryty - koszt alternatywny to niewykorzystana możliwość zastosowania posiadanych zasobów pieniężnych do innego celu (np. procent w banku). Koszt ukryty to koszt alternatywny w postaci nieosiągniętej sumy odpowiadających procentów.

Koszt rachunkowy (ekonomiczny) to jest wszystko to co zarejestrujemy jako wartościową pieniężnie wyrażoną wielkość zużycia czynników produkcji.

KC koszt całkowity

KS koszt stały

KZ koszt zmienny

KC = KS + KZ krótki okres

KC = KZ długi okres

Przeciętny koszt całkowity








Koszt krańcowy




∆KC = KS + ∆KZ




Koszt krańcowy jest to przyrost kosztu całkowitego (przyrost kosztu zmiennego) spowodowane przyrostem liczby wytworzonych wyrobów o jednostkę.




1. Utarg przedsiębiorstwa - iloczyn liczby sprzedanych produktów i ich ceny. Utarg całkowity, przeciętny, krańcowy.

2. Tendencje oraz relacje między utargiem całkowitym przeciętnym i krańcowym.

Ad 1

Utarg całkowity

UC = Qs * p p - cena

Qs - ilość sprzedanych wyrobów

Utarg przeciętny




Utarg krańcowy




QS ilość sprzedanych towarów	P cena	UC utarg całkowity
1	10	10
2	8	16
3	6	18
4	4	16
5	2	10









Mierzenie rezultatów gospodarowania w mikroskali

1. Metoda oznaczania MPS oraz metoda SNA stosowana przy obliczeniach rezultatów gospodarowania w mikroskali.

2. Rzeczowy rezultat gospodarowania mikropodmiotów, a rezultaty gospodarowania makroukładu:

1. dobra pośrednie i dobra finalne

3. Ceny jako narzędzia agregacji w rachunkach narodowych (metoda wydatkowa). Mierniki nominalne i mierniki realne.

4. Wartościowe odpowiedniki rzeczowego rezultatu gospodarowania osiąganego przez mikropodmioty (wartość dodana i wartość dodana brutto) oraz ich wykorzystanie w rachunkach narodowych (metoda sumowania wartości dodanej)

5. Dochodowe odpowiedniki rzeczowego i wartościowego rezultatu gospodarowania osiąganego przez mikropodmioty (dochody pierwotne właścicieli czynników wytwórczych) oraz ich wykorzystanie w rachunkach narodowych (metoda zasobowo-dochodowa).

6. Podstawowe mierniki rezultatu gospodarowania w makroskali (produkt krajowy brutto, produkt narodowy brutto - dochód narodowy brutto, produkt narodowy netto - dochód narodowy).

7. Wady mierników rezultatów gospodarowania w makroskali oraz koncepcja mierników poszerzonych (wskaźnik dobrobytu ekonomicznego, wskaźnik rozwoju społecznego).

MPS Material Produkt System

SNA System of National Accounts o d 1993 roku.

W aspekcie wartościowym można wziąć pod uwagę, że w każdej fazie powstawania dóbr (zarówno pośrednich jak i finalnych) do wartości przenoszonej z wykorzystywanych dóbr pośrednich tj. surowców materiałów i im podobnych przedmiotów dołączana jest wartość nowa tzw. wartość dodana.

Wartość dodana może być ujmowana wraz z amortyzacją i jest wówczas wartością dodaną brutto.

Zatem od strony wartościowej PKB obliczyć można jako sumę wartości dodanej brutto powstałej w ciągu roku w każdej fazie wytwarzania wyrobu i świadczenia usług (co odpowiada wielkości PKB w cenach czynników produkcji) powiększona o podatki pośrednie i pomniejszone o subwencje co odpowiada wielkości PKB w cenach rynkowych.

W Polsce PKB obliczany jest według tej metody i ujmowany jest w cenach rynkowych.

Od strony dochodowej z kolei uwzględnić należy fakt, iż uczestnicy działalności produkcyjnej i usługowej, właściciele czynników wytwórczych otrzymują z nich dochody zwane pierwotnymi (są to wynagrodzenia pracowników najemnych, zyski przedsiębiorców wraz z amortyzacją, procent dla właścicieli kapitału, renta gruntowa dla właścicieli ziemi)

Zatem w aspekcie dochodowym PKB jest sumą dochodów pierwotnych otrzymywanych w ciągu roku przez właścicieli czynników produkcji, które zostały użyte przy wytwarzaniu wyrobów i świadczeniu usług zarówno pośrednich jak i finalnych (co odpowiada PKB w cenach czynników produkcji) powiększoną o podatki pośrednie i pomniejszoną o subwencje (co odpowiada wielkości PKB w cenach rynkowych).

Ten sposób wyznaczania PKB nosi nazwę Metody Zasobowo Dochodowej.

Produkt Narodowy Brutto - Dochód Narodowy Brutto jest także jednym z głównych mierników w mikroukładzie obliczany zgodnie z metodą rachunków narodowych SNA.

Dochód Narodowy Brutto odzwierciedla łączne dochody pierwotne brutto (tzn. z uwzględnieniem amortyzacji), otrzymywane w ciągu roku przez obywateli danego kraju z tytułu ich uczestnictwa w produkcji wyrobów i świadczeniu usług bez względu na to w jakim kraju uruchamiają oni czynniki wytwórcze których są właścicielami (jeżeli inny kraj nie jest miejscem stałego pobytu obywateli danego kraju).

DNB jest to produkt krajowy brutto w cenach rynkowych skorygowany o dochody netto z zagranicy, tzn. skorygowany o różnice (saldo) między dochodami pierwotnymi brutto należnymi krajowi od podmiotów zagranicznych zobowiązaniami podmiotów krajowych wobec zagranicy.

W Polsce obliczany jest zatem w cenach rynkowych.

Dochód Narodowy - Produkt Narodowy Netto jest to Dochód Narodowy Brutto pomniejszony o amortyzację.

Wskaźnik rozwoju społecznego HDI Human Development Index.

Rozwój i wzrost gospodarczy

1. Rozwój a wzrost gospodarczy

2. Mierniki wzrostu gospodarczego

3. Funkcje produkcji i czynniki wzrostu gospodarczego:

1. Wpływ czynnika osobowego na wzrost gospodarczy

2. Wpływ czynnika majątkowo inwestycyjnego na wzrost gospodarczy

3. Wpływ czynnika surowcowo materiałowego (przedmioty pracy) na wzrost gospodarczy

4. Cechy ekstensywnego ekstensywnego intensywnego wzrostu gospodarczego.

5. Ograniczenia i trudności wzrostu gospodarczego

6. Cykl koniunkturalny i jego fazy.

Najczęściej wykorzystywanymi miernikami wzrostu gospodarczego są PKB i DNB.

Wzrost gospodarczy będzie więc ilustrowany przez zmianę ich wielkości w kolejnych latach.

Mierniki te można użyć do analizy wzrostu gospodarczego pod następującymi warunkami:

• Muszą one w tej analizie być realne

• Powinny one być w przeliczeniu na jednego mieszkańca danego kraju.

Funkcje produkcji i czynniki wzrostu gospodarczego

D = f(L,K,G,T,P)

I uproszczenie D = f(Z _zatrudnienie, M _{majątek trwały}, S _{surowce usługi materiały})

II uproszczenie D = f(Z) D= f(M) D = f(S)

Wpływ czynnika osobowego (siły roboczej) na wzrost gospodarczy

D = f(Z)

D = Z _{liczba zatrudnionych} x W _{wydajność pracy}







wskaźnik przyrostu
wskaźnik wzrostu




Tempo przyrostu dochodu narodowego analizowane w rozpatrywanym aspekcie (siły roboczej) zależy od:

• Tempa przyrostu zatrudnienia
  

• Tempa przyrostu wydajności
  

Wpływ czynnika majątkowo inwestycyjnego (środków pracy, środków trwałych ) na wzrost dochodu narodowego.

D = f(M)

D = M x E_{m (efektywność majątku)}
majątkochłonność



inwestycje



















W rozpatrywanym aspekcie tempo przyrostu dochodu narodowego
zależy od:

• Stopy inwestycji
  tj. udziału w dochodzie narodowym środków przeznaczonych na inwestycje rzeczowe (nakłady na środki trwałe brutto)

• Efektywności inwestycji
  

• Od współczynnika usprawnień gospodarowaniu majątkiem trwałym powodującym efektywniejsze wykorzystanie do tej pory funkcjonującego majątku

• Od parametru amortyzacji (a) In minus odzwierciedlającego zużycie niektórych obiektów dotychczas funkcjonującego majątku trwałego (zużycie fizyczne lub ekonomiczne)

Wpływ czynnika surowcowo materiałowego (przedmiotów pracy) na wzrost gospodarczy.

D = f(S)


materiałochłonność










W rozważanym aspekcie tempo przyrostu dochodu narodowego zależy od:

• Udziały w dochodzie narodowym dodatkowo uruchomionych przedmiotów pracy (surowców materiałów itp.)

• Efektywności wykorzystania przedmiotów pracy w tym od poprawy wskaźnika w wyniku przestrzegania zasad gospodarki materiałowej , surowcami i od postępu technologicznego.

D = f(F)











Jeżeli przyrosty dochodu narodowego są w przeważającej mierze spowodowane zwiększeniem ilości wykorzystywanych czynników produkcji to wzrost gospodarczy ma charakter ekstensywny

Jeżeli przyrosty dochodu narodowego są w przeważającej mierze spowodowane podwyższeniem efektywności wykorzystania czynników produkcji to wzrost gospodarczy ma charakter intensywny.

Ograniczenia i bariery wzrostu gospodarczego:

• Brak czynników produkcji (bariera siły roboczej)

• Brak czynników materiałowych (niedostatek surowców)

• Bariera inflacyjna

• Bariera techniczno organizacyjna.

Cykl gospodarczy

Cykle lub długa fala Kondratiewa










Po II wojnie





Większa interwencja państwa sprzyja eliminowaniu spadków koniunkturalnych.

Im mniej państwo reguluje wahania koniunkturalne są bardziej widoczne.

Ingerencja państwa w gospodarkę jest spowodowana kłopotami żywiołowej gospodarki.

29

Potrzeby fizjologiczne związane z fizjologicznym funkcjonowaniem organizmu ludzkiego (głód pragnienie itp.)

Potrzeby bezpieczeństwa, związane z działalnością przyrody a także społeczeństwa

Potrzeby kontaktów społecznych, chęć przynależności do grupy, zrzeszanie się

Potrzeby uznania, zaspokojenia własnego „ja”, oczekiwanie uznania własnego statusu.

potrzeby samorealizacji, dążenie do wywierania twórczego wpływu na okoliczności życiowe.

V

IV

III

II

I

2

1

5b

8

Państwo

Zespół instytucji rządowych i samorządowych

3

Gospodarstwo domowe

7

5a

Przedsiębiorstwo

9

6

4

11

10

Instytucje finansowe

(giełda, banki, fundusze emerytalne)

Dobra publiczne

-

-

++

-

-

-

-

++

++

Q rozmiary produkcji

Koszt

++

-

-

RYNEK

Rynek siły roboczej

Rynek kapitału

Rynek dóbr konsumpcyjnych

Rynek pieniężno kredytowy

Rynek nieruchomości (budynki działki

Rynek rzeczowych środków trwałych i nietrwałych

Rynek papierów wartościowych

Międzybankowy rynek papierów wartościowych

Giełda papierów wartościowych

użyteczność

Renta konsumenta

Wartość towaru

Q Liczba towaru konsumowana

ilość

cena

cena

ilość

cena

ilość

cena

ilość

cena

ilość







dochód

dochód

wydatki

wydatki

Dobra podstawowe

Dobra wyższego rzędu

U użyteczność

q Liczba konsumowanego dobra

Dobra wyższego rzędu

U_c

U_k

q₁

q₂

substytucja

∆q₂

∆q₁

Reprezentują niższy

poziom użyteczności

q₁

q₂

q₁

q₂

Jeżeli cena dobra q₂ stała

q₁

q₂

Ścieżka satysfakcji

q₁

q₂

Ceny zmieniają się w różnych kierunkach

q₁

q₂

Jeżeli cena dobra q₁ stała

s

p

s

V zmiana czynników produkcji

Q_w

Qw


produkcyjność przecietna




V zmiana czynników produkcji

Q_w

Qw


produkcyjność przeciętna

Długi okres

L

K

∆L

Krzywa jednakowej produkcji

Krzywa obojętności producenta

-∆K

L

K

izokoszta

Ścieżka ekspansji rozwoju

I₃ = 200

I₃ = 200

I₃ = 130

KZ

KS

KC

K

Qw

PKC

PKZ

PKS

Qw

PKC

PKZ

PKS

PKS

Qw

PKS

PKZ

Qw

PKZ

PKC

PKS

PKZ

KK

KK krótki

PK

KK

Qw

6

2

-2

-6

Uc

Qc

Uc

Qc

Up

Uk

UK

P

Q

P=Uk=d

Zysk

PKC

KK

Nakład inwestycyjny

Współczynnik kapitałowy

Parametr amortyzacji

F

E

D










Ekstensywny wzrost gospodarczy

Intensywny wzrost gospodarczy

Długa fala

Cykl koniunkturalny (gospodarczy)

Czas

Wielkość produkcji

1780

1814

1848

depresja

Szczyt koniunkturalny

Dno koniunktury

Czas

Wielkość produkcji

recesja

ekspansja

rozkwit

ożywienie

e

Czas

Wielkość produkcji

e

r

r

r

e

---