Prickly Ash (Xanthoxylum americanum, Zanthoxylum americanum  )
Jesion Amerykański, Jesion kolczasty, żółtodrzew

Występuje również pod nazwami: Toothache Tree, Yellow Wood , Northen Prickly Ash, Tumburu.

Prickly Ash jest aromatycznym krzewem występującym w Północnej Ameryce, od wschodniej i centralnej Kanady do stanów Alabama i Georgia w USA, osiąga on wysokość do 12 stóp (3 m), gałęzie uzbrojone w ostre stożkowe kolce, koloru brązowego, porastające nieregularnie całą roślinę. Delikatne kwiaty koloru zielonkawo-żółtego pojawiają się przed liśćmi na przełomie Maja i Czerwca. Prickly ash owocuje w miesiącach Pazdzierniku i Listopadzie, pokrywając się czerwono zielonkawymi jagodami. Jesion kolczasty występuje najczęściej wzdłuż brzegów rzek oraz wilgotnych lasach.

Nazwa botaniczna gatunku xanthoxylum wywodzi się z języka Greckiego: xanthos żółty oraz xylon- drzewo. Drzewa i krzewy tegoż gatunku występują również w Azji i Afryce, lecz właściwości lecznicze posiada tylko odmiana amerykańska oraz azjatycka Zanthoxylumshinifolium,  która jest stosowana w tradycyjnej medycynie chińskiej pod nazwą Chuan Jiao.

Prickly Ash należał do czołówki roślin leczniczych stosowanych przez wszyskie plemiona Indian Północno Amerykańskich, używany do praktyk magicznych i leczniczych przez szamanów stosowany był w leczeniu nieomal wszystkich chorób. Stosowany był również jako dodatek do wszelkiego rodzaju kuracji ziołowych mając za zadanie wzmocnić efektywność zaleconej kuracji. Dzięki właściwościom stymulacyjnym był stosowany jako rozgrzewająca herbatka pozwalająca Indianom znosić nieco łagodniej ostre zimy.

Toothache Tree to jeszcze jedna z nazw Jesionu kolczastego, nawiązuje ona do cenionej przez wszystkie plemiona Indian właściwości tej rośliny w łagodzeniu bólów zębów, stosowano w tym celu gałązkę, która w czasie przeżuwania wydzielała w początkowej fazie słodko aromatyczny smak, który przechodził pózniej w gorzko cierpki.

Lista zastosowań jest niezwykle długa i tak dla przykładu Prickly Ash miał zastosowanie jako:

-Plemię Algonquin stosowało wywar z kory ( popijany w cišgu całego dnia) do leczenia problemów reumatycznych, zewnętrznie zaś stosowano mieszaninę kory z sadłem niedzwiedzim.

-Plemię Seneka stosowało Prickly Ash jako wzmacniający tonik.

-Plemię Meskawaki stosowało korę, jagody i liście Prickly Ash. Wywar z kory i jagód używany był jako silny środek wykrztuśny i przeciw kaszlowy. Stosowany był też przez nich do zatrzymywania krwotoków i w przypadkach gruzlicy. Herbata z liści miała zastosowanie w problemach nerkowych.

-Plemiona Flambeau i Pillager Ojibawa stosowały go w leczeniu ropnego zapalenia migdałków i gardła.

-Zwany przez zachodnie plemienia Indian Hantola stosowany był w leczeniu reumatyzmu, syfilisu i rzeżšczki.

Wcześni osadnicy dość szybko adoptowali doświadczenia plemion indiańskich wprowadzając

Prickly Ash do swego zestawu roślin leczniczych. Przez długie lata był on stosowany:

   -wewnętrznie w przypadkach reumatyzmu, artretyzmu, lumbago, bólów zębów, gorączce, biegunce, niestrawności, cholerze, wrzodach, zapaleniu stawów, zapaleniu nerwu kulszowego, problemach żołądkowych.

-zewnętrznie na chroniczne bóle stawów i problemy reumatyczne,

-jako składnik mieszanek ziołowych stosowanych do detoksyfikacji w przypadkach reumatyzmu, raka, chorobach serca, chorobie Addisona .

Prickly Ash zajmował ważną pozycję w arsenale leków słynnego lekarza Amerykańskiego Dr. Johna Kinga (1813-1893) który wprowadził do zachodniej medycyny wiele leków ziołowych stosowanych przez tubylczą ludność Ameryki Północnej, jak np. Black Cohosh (Cimcifuga racemosa) czy Echinacea (Echinacea angustifolia)

Prof. John King stosował silny wyciąg Prickly ash w leczeniu epidemii Azjatyckiej cholery      ( 1849-1950), zachęceni jego publikacjami na ten temat lekarze z Cincinati stosując jego metodę osiągali doskonałe rezultaty w walce z epidemią.

Pierwsze próby poznania składu chemicznego tej rośliny sięgają pocztąków 19 wieku, Dr Staples wyizolował z kory Prickly Ash krystaliczną substancję nazwan Xanthoxylin.     Na przestrzeni 19 wieku, przeprowadzono wiele dodatkowych badań nad

składem chemicznym tej rośliny odkrywając między innymi takie związki jak: alkaloidy,cukry, taniny, albuminoidy.

Współczesne zielarstwo szczególnie ceni Prickly Ash dzięki jego stymulującym właściwościom, jest on uznawany za najlepszy symulant kontynentu Amerykańskiego o właściwościach nieco łagodniejszych niż Capsicum (ostra czerwona papryka), lecz o znacznie efektywniejszym i dłuższym działaniu.

W dalszym ciągu Prickly Ash jest cenionym składnikiem ziołowych formuł przeciw reumatycznych.

Oto jeden z przykładów:

Prickly Ash, Jesion kolczasty(Xanthoxylum americanum) kora..............................1/2 Uncji

Bobrek trójlistkowy (Menyahantes)...........................................................................1/2 Uncji

Drzewo życia (Lignum vitae, Guaiacinum)...............................................................1/2 Uncji

Czerwona papryka (Cayene)...................................................................................1/3 łyżeczki

Gotować w 0.75l wody przez 15 minut. Po odcedzeniu podawać 3-4 lampki od wina dziennie.

Co prawda Prickly Ash nie zdobył takiej sławy jak Black Cohosh czy Echinacea jest jednak ciągle bardzo ważnym elementem w zielarstwie Północno Amerykańskim znajdując szerokie zastosowanie zwłaszcza w licznych formułach ziołowych jako element stymulujący, antyseptyczny oraz tonizujący cały organizm.

Stanisław Diduszko       

   

Żółtodrzew, Jesion kolczasty (Zanthoxylum americanum, Z. fraxineum)

występuje we wschodniej połowie Stanów Zjednoczonych i w Kanadzie.

OPIS:
W naturze zwykle krzew do 3 m. wysokości, czasem 5-metrowe drzewko. Podobnie jak inni przedstawiciele rodziny rutowatych żółtodrzew pachnie - zapachem prawdziwie męskim pachną wszystkie części rośliny,. Jako perfumy używali go przed laty eleganccy traperzy i kowboje.
Roślina lecznicza, dziesiątki przypadłości leczyli nią Indianie (po polsku można o tym poczytać tutaj:
    http://dieta-metaboliczna.com/zPricklyAsh.htm )
stosowana również w medycynie współczesnej. Pędy żółtodrzewu pokryte są centymetrowymi, ostrymi kolcami. Mniejsze kolce znajdujemy na 5-11 listkowych liściach młodych roślin. Żółtawe, bardzo nektarodajne kwiatki rozwijają się w maju. Dekoracyjne walory posiadają dojrzewające w październiku na roślinach żenśkich owoce( wszystkie gatunki Zanthoxylum są dwupienne).

UPRAWA:
Zupełnie odporny na mrozy, może rosnąć w cieniu. Nie lubi gorąca i suchych gleb. Doskonały na szpalery i żywopłoty.

   
  
  
                                                                                 

---