1. pojęcie administracji publicznej .

ADMINISTRACJA

Wszelka zorganizowana działalność, służąca do osiągnięcia pewnych celów. Inaczej mówiąc administracja jest planową, celową i trwałą działalnością. Wyróżniamy adm.: 1) prywatną-organizacja prowadzona przez jednostkę, w jej interesie lub interesie osób trzecich; 2) państwową- celowa, trwała działal­ność państwa do wyznaczonych celów; 3) publiczną- sprawo­wana przez organy państwowe jak i związki publicznoprawne (samorządowe) i inne podmioty administracji w interesie zbiorowym, publicznym. Pojęcie adm. publicznej obejmuje państwowe podmioty adm. jak również pozostałe, które spełniają funkcje tejże adm. W teorii wyróżniamy adm. w ujęciu a) podmiotowym- są to organy adm. oraz inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu adm. publicznej, np. terenowe organy adm. rządowej, organy samorządu terytorial­nego, b) przedmiotowym- jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracji, a więc zadania i kompetencje z zakresu władzy wykonawczej, c) formalnym- jest to cała działalność wykonywana przez podmioty adm. bez względu na jej charakter. Rozróżnienie między administracją w ujęciu podmiotowym a przedmiotowym polega na przydzieleniu określonych działań państwa określonym organom państwo­wym (zasada podziału władzy). Zadania administracyjne wykonują także organy ustawodawcze oraz wymiaru sprawie­dliwości (oprócz org. adm.), które są uprawnione do stanowie­nia prawa. Wg definicji negatywnej, administracją jest każda działalność państwowa nie będąca działalnością ustawodawczą i sądowniczą, a więc ustawodawstwo polega na stanowieniu norm prawnych (ustawa) a adm. na ich wykonywaniu. Definicja ta wywodzi się od zasady podziału władzy. Wg M. Kuleszy „Przez administrację publiczną rozumie się zespół działań , czynności i przedsięwzięć organiza­torskich i wykonawczych, prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje, na podstawie ustawy i w określonych prawem formach”.

ADMINISTRACJA ZESPOLONA

Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, działający pod zwierzchnictwem wojewody, wykonują zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu wojewody, z ustawowego upoważnienia bądź w imieniu własnym, jeżeli ustawa tak stanowi. Zespolenie służb, inspekcji i straży w administracji rządowej w województwie następuje pod zwierzchnictwem wojewody w jednym urzędzie, chyba, że ustawa nie przewiduje zespolenia w jednym urzędzie. Gdy kierownik służb, inspekcji lub straży wykonuje zadania i kompetencje w imieniu wojewody i gdy ta służba, inspekcja lub straż włączona jest do urzędu wojewódzkiego to mamy zespolenie bezpośrednie (pod jednym zwierzchnikiem i w jednym urzędzie).

Gdy kierownik służb, inspekcji lub straży działa we własny imieniu, realizuje jemu przypisane kompetencje i gdy posiada aparat pomocniczy w postaci komendy, inspektoratu lub innej jednostki organizacyjnej nie wchodzącej w skład urzędu wojewódzkiego, to wówczas występuje zespolenie pośrednie, gdy dany kierownik działa pod zwierzchnictwem wojewody.

2. definicje prawa administracyjnego.

Prawo administracyjne (pojęcie).

Podmiotowe określ. Prawa adm.: jest to zespół norm, które regulują administracyjną działalność państwa. Jako punkt wyjścia przy tym określeniu bierze się treść działania- admini­strowania. Podmiotowe określenie: Prawo adm. jest to zespół norm prawnych, regulujących te stosunki społeczne, które wynikają w toku działalności organów administracyjnych. Ogólnie można powiedzieć, że prawo adm. jest gałąź prawa, która reguluje działal­ność organów państwowych, podejmowa­nych w celu wykonywania ustalonych prawem zadań organiza­torskich, wypełnianych w swoistych formach działania. Prawo adm. reguluje przede wszystkim stosunki między administracją a obywatelami i tworzy prawa i obowiązki obywateli ale zawsze wobec adm. Normy prawa administracyjnego dzielimy na: 1) ze względu na regulowaną tematykę: a) normy bezpośrednio dotyczące aparatu adm. tworzą ustrojowe prawo adm.; b) normy bezpośrednio dotyczące toku działania organów adm.- tworzą procedurę adm.; c) normy, które dotyczą konkretnych działów adm. publicznej- materialne pr. adm., normy te tworzą szczegółową część pr. adm., np. prawo budowlane; 2) ze względu na charakter stosunku łączącego organ stosujący normę z adresatem: a) normy regulujące stosunki ze sfery zewnętrznej tj. między organem adm. i innymi podmiotami adm. z jednej strony a obywatelami i osobami prawnymi z drugiej; b) normy regulujące stosunki wewnątrz systemu organizacji adm. publicznej- stosunki te zachodzą między organami a instytu­cjami państwowymi wzajemnie.

3. Prawo administracyjne (podział).

Polega na wyodrębnieniu 3 czynników: ustrojowego, material­nego i procesowego. a) prawo ustrojowe- jest to prawo ustroju adm. publicznej, reguluje normy, zasady i działania adm. publicznej, zawiera przepisy normujące kompetencje adm. publicznej, proces realizacji celów społecz­nych w zakładach adm., przepisy dotyczące podziału terytorialnego kraju, przepisy określające zakres, podstawę i tryb działania organów nadzoru w systemie opartym na modelu decentralistycznego podpo­rządkowania; b) prawo materialne- zawiera normy i sposoby rozwiązywania konkretnych spraw, które ustalają wzajemne uprawnienia i obowiązki, wzajemne relacje pomiędzy organami a innymi podmiotami, np. prawo budowlane, wodne, o wykonywaniu działalności gospod.; c) prawo procesowe- proceduralne, zawiera normy dotyczące bezpośredniego toku działania adm. publicznej, składają się na nie przepisy regulujące różne procedury. K.p.a. reguluje ogólnie postępowa­nie adm. Normy prawa procesowego mają charakter wtórny do prawa materialnego. Wyróżniamy podział na prawo powszech­nie obowiązujące, którego adresatem może być każdy podmiot oraz prawo wewnętrzne regulujące stosunki wewnętrzne.

4. Stosunek administracyjnoprawny (pojęcie).

Gdy podmiot administracji występuje wobec innego podmiotu, np. wobec obywatela, gdy żąda od niego jakiegoś świadczenia bądź nakłada nań obowiązek albo na coś mu zezwala, to wtedy nawiązuje z tym podmiotem stosunek prawny. Stosunki między państwem i działającymi w jego imieniu podmiotami administra­cji publicznej a obywatelami i innymi podmiotami oparte są na normach prawa administracyjnego i dlatego te stosunki nazywa się stosunkami administracyjnoprawnymi. Cechą charaktery­styczną tego stosunku, różniącą go od stosunku cywilnopraw­nego, jest nierównorzędność pozycji podmiotów tego stosunku, możność decydowania o treści tego stosunku przez podmiot administrujący. Nierównorzędność podmiotów stosunku administracyjnoprawnego wynika stąd, iż prawo przyznaje jednemu z uczestników tego stosunku (organowi administracyj­nemu) prawo orzekania, przesądzania o sprawie w sposób wiążący innych uczestników stosunku. W ten sposób organ administracyjny w pewnej mierze orzeka i „w swojej sprawie”. Ta sytuacja nie zachodzi w stosunku cywilnoprawnym. Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego leży zawsze w sferze prawem określonych zadań administracji publicznej. Podmiotami stosunku admini­stracyjnoprawnego są: 1)zawsze organ (podmiot) administracji upoważniony do żądania określonego zachowania się albo świadczenia i; 2)podmiot (osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna), do którego skiero­wany jest nakaz lub zakaz albo który żąda określonego zachowania się od organu administracji. Podmio­towość w sferze stosunków administracyjno­prawnych jest wynikiem regulacji normami prawa administracyjnego. Dlatego podmiotem stosunku administracyjnoprawnego może być np. stowarzysze­nie, mimo iż nie jest osobą prawną. W sferze wewnętrznej pozycja poszcze­gólnych uczestników stosunku administracyjnoprawnego może być różna, poczynając od wzajemnej podległości jednego uczestnika drugiemu aż do równorzędności podmiotów. Obowiązki i uprawnienia, będące treścią stosunku administracyjnoprawnego, mogą polegać na działaniu, znoszeniu lub zaniechaniu. O tym, jakie mogą być nałożone i jakie uprawnienia mogą być przyznane, przesądzają przepisy prawa materialnego; nie może być tu dowolności. Obowiązki i uprawnienia mają charakter osobisty i nie mogą być przenoszone na inne osoby, wygasają z chwilą śmierci osoby obowiązanej lub uprawnionej. Ważnym wyjątkiem od tej reguły są podatki i roszczenia odszkodowawcze wobec państwa, które mogą przechodzić na następców prawnych.

5. Stosunek administracyjnoprawny (nawiązanie).

Stosunki administracyjnoprawne mogą powstać tylko na podstawie ustawowej, najczęściej jednak sama ustawa nie wystarczy, gdyż konieczna jest konkretyzacja w drodze aktu administracyjnego bądź przez zawarcie umowy administracyj­nej. Ogólnie można powiedzieć, że stosunek admini­starcyjno­prawny może być nawiązany: 1.z mocy samej ustawy- powstają prawa i obowiązki w sferze podatkowej, obowiązku szkolnego, uczestników ruchu drogowego, użytkowników urządzeń publicznych itd.; 2)na podstawie aktu administracyjnego (na podstawie decyzji)- można odroczyć obowiązek szkolny bądź też wyrazić zgodę na wcześniejsze przyjęcie dziecka do szkoły.;2a) na podstawie ugody administracyjnej- po jej zatwierdzeniu przez organ administracyjny- wywiera takie same skutki jak decyzja administra­cyjna; 3) na skutek działania faktycznego, np. gdy przez sam fakt dopusz­czenia do korzysta­nia z gminnego urządzenia publicznego powstaje stosunek prawny z uprawnieniami i obowiązkami gminy oraz osoby korzystającej

Stosunek administracyjnoprawny (rodzaje).

Stosunek administracyjnoprawny wywołujący skutki na podstawie norm prawa materialnego. 2. Stosunek administra­cyjnoprawny związany z postępowaniem administracyjnym. 3. Stosunek administracyjnoprawny związany z postępowaniem przed sądem administracyjnym. Proceduralny stosunek administracyjnoprawny, ma charakter stosunku czasowego, przejściowego. Podstawą prawną tego stosunku są normy proceduralne (przepisy o postępowaniu administracyjnym). Stosunek ten nawiązany zostaje z chwilą wszczęcia postępo­wania administracyjnego, a wygasa z momentem wydania ostatecznej decyzji administracyjnej. Proceduralny stosunek spornoadministracyjny. Podstawą prawną tego stosunku są przepisy prawa dopuszczające zaskarżanie aktów administra­cyjnych do sądu administracyjnego. Stosunek ten trwa od chwili zaskarżenia aktu administracyjnego do czasu wydania orzeczenia (wyroku, postanowienia) przez sąd. Dla stosunku spornoadministracyjnego charakterystyczna jest zrównanie pozycji podmiotów stosunku administracyjnoprawnego. Z innego punktu widzenia można wyróżnić stosunki administra­cyjnoprawne ad hoc i stosunki trwałe. 1. Ad hoc- odnoszą się do konkretnego, jednorazowego działania, jak np. okazanie dokumentu, dopuszczenie do przeprowadzenia kontroli obiektu budowlanego, czy zakładu pracy. 2. Trwałe- mają w praktyce większe znaczenie prawne. Mogą być związane z: -prawami osobistymi, jak np. z obowiązkiem szkolnym, obowiązkiem zasadniczej służby wojskowej bądź służby zastępczej, ze stosunkiem służbowym urzędnika itp.; -prawami majątkowymi, jak np. ze stałymi świadczeniami pomocy społecznej, obowiąz­kiem podatkowym itp.; -korzystaniem z zakładów użyteczności publicznej. Nie jest to podział ostry, gdyż taki nie jest możliwy. Dodać należy, że w związku ze sprawowaniem nadzoru występują, między organem nadzoru a podmiotem nadzorowa­nym, stosunki nadzoru, a w toku przymu­sowego wykonywania obowiązków administracyjnoprawnych- stosunki egzekucyjne, nawiązane między organem egzekucyjnym a zobowiązanym i wierzycielem.

6. forma a metoda działania administracji.

7. klasyfikacja form działąnia administracji

8. źródła .

KONSTYTUCJA

1. Zajmuje naczelne/ nadrzędne miejsce w systemie źródeł prawa (gdyż normuje prawne warunki tworzenia ustaw i innych aktów państwowych i dlatego należy ją traktować jako akt nadrzędny). 2. Określa że ustrój RP opiera się na trójpodziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonaw­czej i sądowni­czej. 3. Określa RP jako demokratyczne państwo prawne. 4.Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. 5. Określa kompetencje: Prezydenta RP, Rady Ministrów (Rządu) Prezesa RM. 6. Ustala pozycje: ministrów, innych członków rządu ,wojewodów, samo­rządu terytorialnego w systemie organizacji państwa. 7.

Nie określa jednostek zasadniczego podziału terytorialnego, stanowi jednak że ustrój terytorialny RP zapewnia decentraliza­cję władzy publicznej, 8. Przesądza o istnieniu samorządu terytorialnego. 9. Stanowi że w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów (lub inne rodzaje samorządu)

Rola Konstytucji i ustawy w procesie administrowania

jest najwyższym prawem RP a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Wiąże wszystkie organy władzy publicznej i wszystkich obywateli, a więc również organy adm publicznej oraz inne podmioty adm. Podstawowe zasady wyodrębnione z konstytucji i pr konstytu­cyjnego : zasada suwerenności Narodu, niepodległości i suweren­ności Państwa, demokratycznego państwa prawnego, hierarchicznego systemu źródeł prawa, społeczeństwa obywatelskiego, podziału władz, społecznej gospodarki rynkowej, przyrodzonej godności człowieka

AKTY NORMATYWNE Z MOCĄ USTAWY

1. Wg Konstytucji z 1921 roku Prezydent mógł na podstawie upoważnienia wydawać rozporządzanie z mocą ustawy- ale na wniosek RM. W okresie 20-lecia międzywojennego w drodze takich rozporządzeń unormowano: organizacje i zakres działania władz adm., postępowanie adm. ,postępowanie przymusowe, postępowanie karno-adm.

2. Obecnie pod rządem Konstytucji z 1997 instytucja rozporzą­dzeń z mocą ustawy może pojawić się tylko w stanie nadzwy­czajnym, a mianowicie w czasie stanu wojennego. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posie­dzenie, Prezydent RP na wniosek RM wydaje rozporzą­dzenia z mocą ustawy. Rozporządzenia te mogą dotyczyć: zasad działania organów władzy publicznej; ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela; podstaw, zakresu i trybu wyrówny­wania strat majątkowych wynikających z tych ograniczeń. Rozporządzenia te mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa. Podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. Odmowa zatwierdzenia bądź nieprzedstawienie do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu Sejmu oznacza utratę mocy obowiązującej tych aktów.

UMOWA MIĘDZYNARODOWA

Konstytucja zalicza ją do źródeł prawa powszechnie obowiązu­jącego; po je ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy; UM ratyfikowana za zgodą wyrażona w ustawie ma pierwszeń­stwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową; ratyfikacja umów mn należy do Prezydenta RP; umowy nie podlegające ratyfikacji wymagają zatwierdzenia przez RM. Równoznacznie z zatwierdze­niem jest udzielenie przez RM zgody na podpisanie umowy mn; ratyfiko­wane umowy mn ogłaszane są w Dzienniku ustaw a inne umowy mn w Mini torze Polskim; Konstytucja dopuszcza przekazanie organizacji mn lub organowi mn kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Nastąpić to może na podstawie umowy mn której ratyfikacja wymaga szczególnego trybu

ROZPORZĄDZENIA

Jest źródłem prawa będącym jednocześnie formą działania adm.; wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie; nie mają zastępować ustawy, ale odciążyć władzę ustawodawczą od szczegółów technicznych; podlegają ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw; rozporządzenie może być wydane; po ogłoszeniu ustawy, w której zawarte jest upoważ­nienie ustawowe do jego wydania; przed wejściem w życie tej ustawy, ale termin wejścia w życie rozporządzania nie może być wcześniejszy niż dzień wejścia w życie ustawy upoważ­niającej. Podmioty uprawnione do wydawa­nia rozporządzeń: prezydent; RM; Prezes RM; Minister kierujący działem adm. Rządowej; Przewodniczący komitetu wchodzący w skład RM; Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Upoważnienie do wydawania rozporządzeń : upoważnienie zawarte w ustawie ma być szczegółowe; rozporządzenie wydane na podstawie upoważnienia ma służyć wykonaniu ustawy; konstytu­cja zawiera zakaz subdelegacji kompetencji do wydawania rozporządzeń innemu organowi; upoważnienie musi zawierać zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dot. treści aktu; o formułowaniu upoważnień weszło w życie rozporządzenie Prezesa RM- „zasady Techniki Prawodaw­czej”; według ZTP organ właściwy do wydawania rozporządzenia określa się w upoważnieniu ustawowym pełną jego nazwą; zakres spraw przekazanych do uregulowania określa się w sposób precyzyjny. ZTP ustalają, że upoważnieniu do wydania rozporządzenia może być nadany charakter: obligatoryjny- jeżeli do funkcjonowania ustawy jest niezbędne wydanie rozporządzania; fakultatywny - jeżeli rozstrzygnięcie co do tego , czy i kiedy wydać rozporządzenie pozostawia się do organowi upoważnianemu. Ustawa upoważniająca może przewidywać , że przy wydaniu rozporządzenia mają współuczestniczyć różne podmioty (określa formę). Współuczestnictwo może polegać na: wspólnym wydaniu przez upoważnione organy; wydaniu w porozumieniu z innym organem; za uprzednią zgodą innego organu; zainicjowaniu wydania rozporządzenia przez inny organ. Utrata moc obowiązującej: rozporządzenie zostało wydane na czas określony; w sposób wyraźny zostanie uchylone; gdy przestaje obowiązywać ustawa zawierająca upoważnienie do jego wydania

9. Rodzaje i istota czynności prawnych podejmowanych przez administrację w sferach wewnętrznych i zewnętrznych.

Formy działania administracji dzielimy ogólnie na:

• czynności prawne

• inne działania nie będące czynnościami prawnymi

Czynność prawna polega na objawieniu woli organu w celu wywołania skutku prawnego. Podstawowa różnica między CZP a innymi działaniami polega na tym, że skutek prawny w przypadku innych działań występuje tylko czasami ale nie jest celem tego działania.

Do innych działań nie będących czynnościami prawnymi zaliczamy:

1. działania społeczno organizacyjne - organizacja wszelkiego rodzaju akcji społecznych, społeczne formy organizacji nie poparte przymusem.

2. Działania faktyczne - czynności materialno-techniczne np. prowadzenie różnych rejestrów ewidencji, kartotek (wewnątrz urzędu), utrzymanie czystości na ulicach (zewnątrz urzędu)

3. Poświadczenia zwykłe - są to akty stwierdzające tylko określenie istniejącego stanu faktycznego bądź prawnego

Czynności Prawne, dzielimy na 2 grupy:

1. gdy administracja działa władczo to czynności administracyjno pr. regulowane przez prawo adm.

2. gdy nie działa władczo i posługuje się czynnościami prawa cywilnego.

Różnicą jest to że obowiązki ustalone w drodze czynności administracyjno prawnej mogą być egzekwowane w drodze egzekucji bez tytułu wykonawczego wydanego przez sąd, a w stos. cyw. jest to konieczne.

PODZIAŁ NA ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE

ZEWNĘTRZNE - to skierowane do wszystkich obywateli nie podporządkowanych organizacyjnie ani nie pozostających w specjalnym stosunku zależności, np. stos. zakładowe.

WEWNĘTRZNE - odwrotnie

PROCESOWE- swoistego rodzaju stosunkiem są procesowe stosunki służą realizacji prawa materialnego.

PODZIAŁ NA GENERALNE I INDYWIDUALNE.

GENERALNE

• w układzie zewnętrznym - rozporządzenia

• w układzie wewnętrznym - instrukcje, zarządzenia

• w układzie zakładowym - regulaminy

INDYWIDUALNE

• w układzie zewnętrznym - decyzje administracyjne

• w układzie wewnętrznym - polecenia

• w układzie zakładowym - polecenia

10. rodzaje i istota tzw czynności faktycznych.

Działalność administracji o charakterze faktycznym powstaje najczęściej, gdy administracja wykonuje zadania wynikające z norm prawnych, w których zawarte są obowiązki lub kompetencje organów.

Same działania faktyczne są z prawem związane stosunkowo luźno, ale wymagane jest, by wynikały choćby z ogólnych norm kompetencyjnych lub wyprowadzone zostały z takich przepisów, które określają zakres czynności związanych z danym stanowiskiem lub instytucją.

Wśród form działań faktycznych w stosowaniu prawa można wyróżnić:

1. Ustalanie przez organ administracyjny niektórych celów i zadań; realizowanie tej formy praktycznie polega na zbieraniu przez administrację niezbędnych informacji, np. demograficznych, o bezrobociu, skali koniecznej do uruchomienia pomocy społecznej, przeprowadzanie analizy tych informacji, wyznaczaniu celów działania, dokonywaniu analiz finansowych i ekonomicznych, przydzielaniu konkretnych zadań konkretnym jednostkom.

2. Ustalanie przez organ administracyjny niektórych sytuacji faktycznych; dotyczy to działań podejmowanych dla wykonania zadań określonych w normach prawnych.

Działania te dotyczą:

• zbierania informacji i ich oceny,

• podejmowania wiążących ustaleń.

Ocena stanu faktycznego może dotyczyć dwóch sytuacji:

1. pewnych sytuacji faktycznych, stanów, które muszą zaistnieć, aby organ administracyjny mógł podjąć określone działania prawne.

2. Jako działania faktyczne, które mogą pojawić się i które organ powinien uwzględnić, by wykonać określone działania.

3. Tworzenie sytuacji faktycznych. - Czasami normy prawne nakładają na administrację obowiązek tworzenia pewnych sytuacji faktycznych, np. podejmowanie działań, które mogą zapobiegać zjawiskom patologicznym, zatruciom środowiska, wzmocnieniu bezpieczeństwa. Najczęściej takie działania wykonywane są przez organ w obrębie określonych struktur administracyjnych.

4. Przeprowadzanie ocen przez organ administracji publicznej. - Wykonując zadania wynikające z norm prawnych, organ administracji musi dokonać szeregu ocen, wartościowań, które powinny pomóc mu w należytym wywiązaniu się z nałożonego zadania. Wśród ocen, które organ powinien uwzględnić można wymienić:

* ocenę stanu faktycznego, uwzględniającą uzasadnienie do działania,

* ocenę organu administracyjnego, czy wobec ustalonego stanu faktycznego działać czy nie, a jeżeli tak, to w jakim kierunku i w jakim zakresie podjąć działania,

* ocena czy podjęte działanie spowoduje wykonanie normy prawnej.

5. Dokonywanie wyborów przez organ administracyjny. - Sytuacja ta dopuszcza pewną swobodę w wyborze form działania, które w sposób najlepszy pozwolą na realizację wynikających z przepisów prawa obowiązków.

Wybór, jakiego dokonuje organ może dotyczyć:

1. wyboru najwłaściwszej spośród prawnie dopuszczalnych;

2. wyboru treści rozstrzygnięcia w granicach określonych przepisami prawa (najczęściej podstawą są normy blankietowe);

3. dokonywanie kryteriów działania;

4. dokonywanie wyboru między różnymi metodami działania, ale w granicach prawnie określonych.

Projektowanie wariantów działań ma miejsce wtedy, gdy organ ma pewne wątpliwości co do przedsięwzięcia, np. spowodowane niedostateczną ilością informacji, problemem w określaniu następstw działania itp.

W takich sytuacjach organ administracji przygotowuje pewne alternatywne rozwiązania, które będą zastosowane stosownie do pojawiających się okoliczności.

Do innych form działań faktycznych administracji można zaliczyć trzy nurty działań:

1. działania faktyczne zmierzające do nawiązania współpracy z obywatelami;

2. działania informacyjne administracji;

3. działania faktyczne o charakterze materialno - technicznym.

Postaram się teraz omówić każde z tych działań:

Ad.I. W tej grupie działań można wymienić dwie podgrupy: działania jednostronne i działania dwustronne.

Działania dwustronne to takie, gdzie nawiązuje się współpracę z obywatelami, do których adresowane są te działania. W obrębie tych działań w pierwszym etapie organ administracji publicznej najczęściej przeprowadza akcję propagandową, informacyjną, zachęcającą do współpracy. Takie działania mogą być skierowane do konkretnych obywateli lub do bliżej nieokreślonych adresatów.

W drugim etapie działania organ rozpoczyna współpracę już ze wskazanymi osobami lub ich grupami i wspólnie określa sposób realizacji przedsięwzięć, formy itp.

Działania jednostronne mają najczęściej postać apelu, odezwy, w celu wywołania oczekiwanych przez administrację jednorazowych zachowań.

Ad.II. Działania te mogą występować w obrębie struktur organizacyjnych i wiążą się z koniecznością zapewnienia sprawności i płynności funkcjonowania aparatu administracji publicznej. Mają na celu sprawne zorganizowanie przepływu informacji między jednostkami organizacji, szczególnie, gdy chodzi o proces decyzyjny; czasami obowiązek informacji wprost z norm prawnych.

Działania informacyjne to również działania kierowane do obywateli. Obywatel ma prawo do uzyskania pełnej informacji o sprawach dotyczących jego życiowych interesów ochrony praw podmiotowych czy zawodowych.

Administracja ma przede wszystkim obowiązek informowania obywatela o przysługującym mu uprawnieniach. Obywatel nie może ponosić skutków błędnej, niekompletnej czy niepełnej informacji.

Ad.III. Są to działania, które wywołują skutki prawne przez fakty dokonywane czyli przez konkretne działania organów administracyjnych lub przez ich upoważnionych przedstawicieli. Najczęściej wymaga się, by miały one swoją podstawę w obowiązujących przepisach, w których znajduje się wyraźne upoważnienie do wykonywania takich czynności.

W stosunku do obywateli czynności materialno - techniczne najczęściej związane są z przymusowym dokonaniem tych obowiązków, a więc upoważnienie do dokonania takich czynności musi być określone w ustawach.

Przykłady działań: sprawdzanie sprawności stanu pojazdu, zablokowanie kół samochodu, doprowadzenie psa do szczepienia.

Czynniki materialno - techniczne mogą być podejmowane nie tylko do obywateli, ale i w sferze wewnętrznej administracji i wiążą się z organizacjami pracy aparatu administracji publicznej, np. prowadzenie biura, sporządzanie sprawozdań, prowadzenie statystyk, archiwów itp.

Jeśli chodzi o formę działań faktycznych, należy tutaj na samym wstępie rzec, że termin ten ukształtowała nauka prawa administracyjnego z przełomu XIX i XX wieku. Zatem działania faktyczne są dopuszczalna i niewadliwą prawnie kategoria działań administracji publicznej. Są podejmowane zawsze na podstawie prawa i zawsze w granicach obowiązujących przepisów prawa.

Ostatnią, czwartą grupę form działań administracji publicznej stanowią umowy.

Umowy są ważna grupą działań administracji i dochodzą one do skutku wówczas, gdy legitymują się odpowiednią podstawą prawną polegającą najczęściej na tym, że organ zawierający umowę musi mieć taką kompetencję przyznaną prawem. Przedmiotem umów z udziałem administracji mogą być sprawy z zakresu administracji. W przypadku umów mamy podobna konstrukcję do aktu administracyjnego, gdyż umowa jest skonkretyzowanym sposobem działania administracyjnego czyli dochodzi do skonkretyzowania nazwy ustawowej przy pomocy umowy, w przeciwieństwie jednak do aktu administracyjnego, przy zawieraniu umów, organ dysponuje zdecydowanie większą swobodą ,niż przy wydawaniu aktu administracyjnego.

Zatem możemy rozróżnić dwa typy umów:

• umowy cywilno-prawne regulowane przepisami kodeksu cywilnego

• umowy publiczno-prawne regulowane przepisami prawa administracyjnego.

Umowy cywilno-prawne stosowane są administrację wszędzie tam, gdzie np. dochodzi do dysponowania majątkiem publicznym, np. : Skarbu Państwa.

Do umów tych należą:

1. umowy sprzedaży;

2. umowy najmu;

3. umowy dzierżawy.

Umowy publiczno-prawne związane są najczęściej ze wspólnym wykonywaniem zadań z zakresu administracji publicznej lub wykonywaniem zadań. Stronami tych umów są najczęściej organy administracji publicznej a ich realizacja wiąże się z istniejącymi środkami nadzoru. Podstawą idei zawierania takich umów określają przepisy prawa administracyjnego.

Charakter umów publiczno- prawnych mają:

1. porozumienia komunalne;

2. porozumienia administracyjne;

3. kontrakt wojewódzki;

4. porozumienia zawierane przez powiat, gminy z organami administracji rządowej.

Na zakończenie chciałabym dodać, że organy administracji publicznej podejmują różnego rodzaju działania. Wydają one różne pozwolenia, nakazy, decyzje, zaświadczenia, zarządzenia, zawierają umowy, zatrudniają pracowników, organizują przedsięwzięcia gospodarcze czy społeczne.

Wszystkie te czynności muszą mieć podstawę prawną, jako, że Konstytucja wymaga, aby wszystkie organy władzy i administracji działały na podstawie przepisów prawa.

11. umowa jako forma działania administracji.

Umowa administracyjna - (jest to działanie publicznoprawne nie cywilnoprawne
administracji, trzeba ją odróżniać od umów cywilnoprawnych zawieranych przez

administrację gdzie występuje ona jako zwykły podmiot gospodarczy). Dla pojęcia tej umowy
istotne są jej podmioty jak i niezwykle specyficzny przedmiot.

Podmioty. -Co najmniej jeden podmiot musi być organem administracji publicznej, pozostałe
podmioty znajdują się poza systemem a.p.

Organ administracyjny rezygnuje tutaj z władztwa administracyjnego. Do umowy-a.
podmioty przystępują na zasadzie całkowitej dobrowolności i równorzędności. Poza tym
organ a. musi wykazać się wyraźną ustawą kompetencją do zawarcia tej umowy.

Na podstawie umowy administracyjnej organ a. przenosi zadania z zakresu a. p. wraz
z kompetencjami do ich realizacji na rzecz podmiotu spoza a. p.

Art. 9 ust. 1 "ustawy gminnej" - upoważnienie ustawowe do zawierania umów

administracyjno- prawnych przez gminę

Art. 35 "ustawy o zołzach" - udzielanie zamówień na świadczenia zdrowotne w formie
umowy administracyjno-prawnej.

Art.53 "ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym" - kasy chorych zawierają
umowy o świadczenia zdrowotne ze świadczycielami tych usług (zoz-y). Ale gmina musi
najpierw szpitale stworzyć w drodze umowy administracyjno-prawnej.

12. porozumienie administracyjne.

Porozumienie administracyjne, zwane też umową administracyjną, należy do niewładczych prawnych form działania administracji. Jest to dwu - lub wielostronna czynność z zakresu prawa administracyjnego, której stronami są podmioty wykonujące administrację publiczną, a istotą tej czynności jest zgodne oświadczenie woli tych podmiotów. Związana jest zwykle ze wspólnym wykonywaniem zadań nakładanych na podmioty, ich przekazywaniem lub powierzaniem stronom porozumienia administracyjnego.

Przykładem wspólnego wykonywania zadań nałożonych na strony porozumienia będzie utworzenie przez gminy związków komunalnych w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych (art. 64 i nast. ustawy o samorządzie gminnym);

Za przykład porozumienia administracyjnego przewidującego przeniesienie pewnych zadań z jednego podmiotu na drugi może posłużyć porozumienie komunalne zawierane przez gminy w sprawie powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych (art. 74 Ustawy o samorządzie gminnym), czy porozumienie zawierane przez organy administracji rządowej z gminą w sprawie przejęcia przez gminę do wykonania określonych zadań z zakresu administracji rządowej (art. 8 ust. 2 Ustawy o samorządzie gminnym).

Stronami porozumienia administracyjnego mogą być podmioty wykonujące administrację publiczną, a więc także jednostki nie będące organami administracji państwowej, takie jak przedsiębiorstwa, zakłady administracyjne, stowarzyszenia. Aby porozumienie miało charakter porozumienia administracyjnego, obydwie ze stron powinny realizować funkcje administracji publicznej.

Warto przytoczyć tu orzecznictwo NSA, zgodnie z którym stroną przejmującą zadanie może być tylko jedna , wybrana jednostka samorządu terytorialnego. Ustawodawca nie przewiduje obecności po stronie przyjmującej zadanie do realizacji więcej niż jednej jednostki a tylko po stronie powierzającej może występować większa liczba tych jednostek (wyrok NSA z 27 września 1994 r. S.A./ Łd 1906/94, OSP 1995, z. 2, poz. 52, Wspólnota 1995, nr 31, s. 16).

Przedmiotem porozumienia administracyjnego są umowy dotyczące realizacji zadań ze sfery administracji publicznej. Przedmiot ten leży więc w zakresie prawa administracyjnego i jako taki ma za podstawę prawną przepisy prawa administracyjnego. Tym różni się m. in. porozumienie administracyjne od czynności cywilnoprawnych.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż na mocy porozumienia nie tworzy się nowej struktury organizacyjnej, a jednostka organizacyjna przejmująca w tym trybie zadania publiczne realizuje je poprzez swoje organy.

Porozumienia jako niewładcze formy działania administracji opierają się na zasadzie równości stron. Zawierane są one pomiędzy podmiotami nie będącymi w podległości służbowej czy organizacyjnej względem siebie.

W wyniku porozumienia administracyjnego dochodzi do współpracy pomiędzy jednostkami administracji publicznej, jak też do współpracy tych jednostek z organizacjami spółdzielczymi czy społecznymi. Porozumienia administracyjne mogą być zawierane tylko przez jednostki, które są samodzielne i mogą same decydować o zawarciu porozumienia lub realizacji zadań publicznych do nich należących.

Porozumienia komunalne są jednym z przykładów porozumień administracyjnych. Zgodnie z postanowieniem art. 4 ust. 5 Ustawy o samorządzie powiatowym, powiat może przekazać zadania z zakresu swojej właściwości gminie. Powinno to nastąpić na uzasadniony wniosek gminy, nie zaś powiatu. Przekazane zadania nie mogą przekraczać możliwości gminy. Z tej regulacji wynika, że powiat w wyniku zawartego porozumienia nie odbiera gminie żadnych zadań, gdyż możliwe jest przekazanie kompetencji tylko w jedną stronę - z powiatu do gminy. Jest to przykład szczególnej ingerencji ustawodawcy, który wyklucza możliwość przejmowania przez powiat zadań gminy np. w drodze porozumień między gminą a powiatem. Gminy mogą natomiast zawierać porozumienia komunalne w celu powierzenia jednej z nich określonych zadań publicznych (art. 74 pkt. 1 Ustawy o samorządzie gminnym). Gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin a te mają obowiązek uczestniczenia w kosztach realizacji powierzonego zadania (art. 74 pkt. 2 Ustawy o samorządzie gminnym) .Także powiaty mogą zawierać porozumienia administracyjne w sprawie przekazania jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych (art.72 Ustawy o samorządzie powiatowym). Miasto na prawach powiatu może zawierać porozumienia komunalne również z gminami (art.74 Ustawy o samorządzie powiatowym).

Przyjmuje się, że porozumienia mają charakter wiążący. Spory powstałe na tle porozumienia mogą być rozstrzygane przez wspólną jednostkę nadrzędną nad stronami tego porozumienia (o ile w danym przypadku jednostka taka istnieje). Wspólna jednostka nadrzędna może zastosować środki nadzoru do wymuszania wykonania porozumienia. Brak w tym przypadku kompleksowych i jednoznacznych uregulowań prawnych sprawia, że w przypadku braku wspólnej jednostki nadrzędnej, lub gdy przepisy nie dają takiej jednostce prawa do zastosowania środków nadzoru w razie nie wywiązania się przez podległy podmiot z porozumienia, pozostaje stronie jedynie wstrzymanie się z wykonaniem zobowiązań. W literaturze przedmiotu prezentowane jest stanowisko zgodnie z którym organem właściwym do rozpatrywania sporów wynikających z porozumień dotyczących spraw majątkowych będzie sąd powszechny.

Biorąc pod uwagę przedmiot porozumień administracyjnych, jakim jest realizacja zobowiązań dotyczących zadań z zakresu administracji publicznej, takie wstrzymanie się traktowane jako środek oddziaływania wobec braku innych środków, może spowodować straty i brak efektywności na pewnych odcinkach działalności administracji publicznej.

Dodatkowo za kompleksową i płynną regulację prawną kwestii niewykonywania porozumienia administracyjnego przemawia fakt braku możliwości rozpatrywania sporów wynikających z takich porozumień przez sądy powszechne. Powództwo odszkodowawcze za spowodowane szkody przez niewykonanie swego zobowiązania jest w tych wypadkach wyłączone.

Porozumienia administracyjne mają charakter publicznoprawny, gdyż podstawą prawną zawierania tych porozumień są przepisy prawa administracyjnego. Nie stoi to w sprzeczności z faktem iż w pewnym zakresie treść porozumienia zależy od dyspozycji stron, wyrażonej wszak w ramach prawa.

Porozumienia w sprawie wykonywania zadań publicznych zawarte między jednostkami samorządu terytorialnego, oraz między jednostkami samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej, podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym

Porozumienie administracyjne - cechą charakterystyczną p. a. Jest to, że jego
stronami są organy a. p. Właśnie to pozwala odróżnić go od umowy administracyjnej.
Układ podmiotowy kształtuje się w zależności od treści p. a.

Co może być treścią porozumienia administracyjnego (3 kategorie)

1. określenie pewnych metod współdziałania przy wykonywaniu prawem
określonych zadań i kompetencji. Synchronizacja działań w czasie i
przestrzeni. Np. dyrektor Urzędu Morskiego ( organ nie zespolony) z
wojewódzki komendantem policji (organ zespolony). Wojewódzki inspektor
farmaceutyczny z wojewódzkim komendantem policji porozumienia raczej nie
mogliby zawrzeć jako dwa organy zespolone z wojewodą( chyba przy
realizacji zadań własnych). Wojewoda powinien im ustalić metody
współdziałania poleceniem służbowym.

13. pojęcie i rodzaje aktu administracyjnego.

1. Pojęcie: Aktem adm jest władcze działanie prawne organu adm skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Podstawą aktu adm jest przepis prawny który decyduje o tym kto i w jakim zakresie może wydawać akty prawne. Akt adm musi pochodzić od organu uprawnionego do wydawania takich aktów, mieć podstawę prawną a nadto spełniać inne warunki np. co do formy. Celem - aktu jest wywołanie skutków prawnych

skutek prawny aktu polega na tym, że akt ten tworzy, zmienia lub znosi prawa i (albo) obowiązki. Prawo adm reguluje akty pr jako działania jednostronne i władcze. Adresatem aktu może być każdy podmiot zdolny do występowania w stosunku adm - prawnym. Akt rozwiązuje konkretne sytuacje w nim określone. Forma aktu: pisemna; ustna - konieczna adnotacja. Jest czynnością prawną. Może być kierowany do zewnątrz lub do wewnątrz administracji. Wywiera skutki prawne zawsze w sferze prawa administracyjnego ale i często poza tą sferą. 2. Podziała aktów administracyjnych: a) akt deklarato­ryjny(deklarować - ustalać): stwierdza że pewien stosunek prawny zaistniał; podciąga dany stan faktyczny pod normy prawne w sposób wiążący; deklaruje (ustala) w sposób wiążący że w danej sytuacji wynikają z mocy ustawy dla adresata określone uprawnienia bądź obowiązki; akt ten nie tworzy obowiązków czy uprawnień, źródłem ich jest przepis prawa; jest aktem woli, a wolę państwa deklaruje upoważniony do tego organ; działa od chwili gdy zostały spełnione przesłanki z którymi przepis prawa wiąże określone uprawnienia bądź obowiązki. b) akt konstytutywny(konstytuować - tworzyć): ma charakter twórczy; tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny, przy czym skutek prawny aktu następuje tutaj nie z mocy ustawy ale z mocy aktu adm; oczywiście wydanie aktu konstytutywnego następuje na podstawie przepisów ustawy. c)formalne - np. decyzje adm, pod względem formy nie wykazują istotnych różnic w porównaniu z wyrokiem sądowym. d)nieformalne - np. policjant regulujący ruchem ulicznym dający okr prawem o ruchu drogowym znaki. e)akty zewnętrzne: skierowane są do podmiotów niepodporządkowanych organiza­cyjnie organowi wydającemu akt a więc do obywateli i osób prawnych a nawet jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej; szersza procedura. f)wewnętrzne: skierowane są do podporządkowanych organów i innych jednostek organizacyjnych oraz do podległych pracowników. g)akty pozytywne są to akty które w całości uwzględniają żądanie adresata. h) negatywne nie uwzględniają choćby w części żądania strony i nakładają na stronę obowiązek prawny bądź ustalają taki obowiązek. i)akty zależne od woli adresata (za zgodą adresata). j)akty niezależne od woli adresata (bez jego zgody). Akty mogą być wydawane z urzędu lub na wniosek albo z urzędu tylko na wniosek- za zgodą adresata np. zmiana nazwiska. k)odnoszące się do osób: kształtują pozycję adresata, są z nią bezpośrednio związane. l)odnoszące się do rzeczy :kształtują status prawny rzeczy niezależnie od tego kto jest właścicielem czy posiadaczem status prawny pozostaje przy rzeczy.

14. rodzaje i skutki wadliwości aktu administracyjnego.

Akt jest prawidłowy gdy:

• wydany przez właściwy organ (właściwość miejscowa, rzeczowa, instytucjonalna)

• wydany zgodnie z zasadami prawa procesowego

• treściowo zgodny z prawem materialnym

Wadliwy jest akt gdy sprzeczny z prawem, jeśli narusza jakiekolwiek przepisy obowiązującego prawa. Wadliwość może wynikać z:

• niewłaściwej wykładni bądź niewłaściwego zastosowania norm prawnych

• niewłaściwego wyjaśnienia lub błędnej oceny stanu faktycznego.

Nie wszystkie wady powodują nieważność aktu. Są wady istotne i nieistotne- teoria gradacji wad.

Wady nieistotne można sprostować albo dokonać uzupełnienia. Istotne mogą powodować że na wniosek adresata lub z urzędu przez organ nadzorujący są uchylany lub zmieniane- „wzruszalność aktów”.

Jeżeli wady są ciężkie to powoduje to bezwzględną nieważność aktu. Ważna jest deklaracja stwierdzenia nieważności aktu by usunąć go z obrotu prawnego. Taka deklaracja działa z mocą ex tunc.

Istnieje domniemanie ważności aktu administracyjnego. Adresat decyzji może się jej nie podporządkować jeżeli uzna ją za nie ważną, ale czyni to na własne ryzyko. Organ może nie podzielić zdania i wtedy adresatowi decyzji przysługuje skarga do sądu administracyjnego.

Jeżeli i sąd nie podzieli jego zdania to adresat ponosi wszelkie konsekwencje nieposłuszeństwa.

15. problem „ milczenia władzy”.

16. sposoby zabezpieczania wykonania aktu administracyjnego.

Zabezpieczenie może być:

1. zabezpieczenie skarbowe

2. hipoteka przymusowa

3. zastaw rejestrowy

4. przywłaszczenie

sposoby realizacji. Wydanie decyzji administracyjnej w trybie przewidzianym przez KPA. Decyzja jest ostateczna w I instancji ,jeżeli nie było odwołania w ciągu 14 dni, a jeśli było to ostateczna w II instancji. Jeżeli decyzja ma rygor natychmiastowej wykonalności to musi być wykonana mimo odwołania się.

17. zakres zastosowania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym oraz podmioty tego postępowania.

Zasady postępowania oraz środki przymusu, jakie mogą być stosowane przez administracyjne organy egzekucyjne w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków, uregulowane zostały w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 ze zm.).

 

Organ egzekucyjny

Organem egzekucyjnym obowiązków o charakterze pieniężnym jest przede wszystkim naczelnik urzędu skarbowego, a także - w ograniczonym zakresie - inne organy, np. dyrektor oddziału ZUS, organ jednostki samorządu terytorialnego, w zakresie należności dla których ustalania, określania i pobierania właściwe są te organy.

 

Przedmiot egzekucji administracyjnej

Egzekucji administracyjnej podlegają m.in. następujące obowiązki o charakterze pieniężnym:

• podatki, opłaty i inne niepodatkowe należności budżetowe,

• grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej,

• należności pieniężne, pozostające w zakresie właściwości organów administracji publicznej.

Dochodzenie tych obowiązków w trybie egzekucji administracyjnej jest możliwe, jeżeli wynikają one z decyzji, postanowień lub orzeczeń właściwych organów, bądź w przypadku organów administracji publicznej - bezpośrednio z przepisów prawa.

 

Niezależnie od powyższego art. 3a powołanej ustawy pozwala na dochodzenie niektórych należności, np. zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, bez konieczności wydawania decyzji, jeżeli wynikają one odpowiednio:

• z zeznania lub z deklaracji złożonej przez podatnika lub płatnika,

• ze zgłoszenia celnego złożonego przez zobowiązanego,

• z deklaracji rozliczeniowej złożonej przez płatnika składek na ubezpieczenie społeczne.

W takiej sytuacji niezbędne jest aby:

• odpowiednio - w deklaracji, zeznaniu, zgłoszeniu celnym lub deklaracji rozliczeniowej zamieszczone zostało pouczenie, że stanowią one podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego,

• uprzednio doręczone było upomnienie.

18.środki egzekucyjne.

Stosowane / wymierzane są w trakcie postępowania egzekucyj­nego - regulacje postępowania egzekucyjnego zawarte są w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji Zakres zastosowania tej ustawy pod względem podmiotowym i przedmiotowym: a) pod względem podmiotowym: może być zobowiązana osoba, która nie wykonała w terminie obowiązku, może to być osoba fizyczna, prawna lub jednostka organiza­cyjna nie posiadająca osobowości prawnej (def. materialna). Osoba, w stosunku do której prowadzi się egzekucję (def. formalna). Wyłączone są osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych b) pod względem przedmioto­wym: egzekucji podlegają obowiązki o charakterze pieniężnym i niepieniężnym. Ważne jest źródło tego obowiązku - te, które wynikają ze stosunku administracyjnego podatki, opłaty, należności, grzywny itd. Niektóre dobra lub prawa nie mogą być przedmiotem egzekucji - jest to związane z zasadą poszano­wania minimum egzystencji. Kto może uczestniczyć w egzekucji: Organy administracji; egzekutor bądź poborca skarbowy; organy asystujące; organy nadzorujące; Wierzyciel - podmiot uprawniony do żądania obowiązku; prokurator; zobowiązany. Inne podmioty: Osoby trzecie; świadkowie - osoby obecne przy dokonywaniu czynności egzekucyjnych; biegli; organy pomagające - najczęściej policja; dozorcy - osoby, którym oddaje się pod dozór rzecz zajętą w trakcie postępowania egzekucyjnego. Zasady postępowania egzeku­cyjnego: mają zastosowanie przepisy KPA stosuje się środki jak najmniej uciążliwe dla zobowiązanego; zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie - art. 7 § 1;zasada poszanowania minimum egzystencji - art. 8 - 10; zasada zagrożenia indywidualnego; zasada celowości; zasada prowadzenia egzekucji w porze dziennej i w dni robocze; zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków represyjnych; zasada prawnego obowiązku podjęcia przez wierzyciela działań w celu wdrożenia egzekucji; zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji. Środki egzekucyjne: grzywna w celu przymuszenia - jest jedynym środkiem przymuszającym, ale nie zawsze zaspoka­jającym; stosowana gdy inne środki byłyby bezcelowe; można stosować wielokrot­nie, co nie znaczy, ze w nieskończoność; wyjątki - grzywna jednorazowa - w prawie budowlanym i przepisach BHP; wyjątek - określenie wysokości grzywny - grzywna wymierzona w celu przymusowej rozbiórki budynku lub jego części - art. 121 (iloczyn powierzchni objętej nakazem x 1/5 ceny 1 m²); stosuje się, gdy obowiązek ma charakter osobisty (np. znoszenie czegoś); grzywnę umarza się na wniosek zobowią­zanego gdy wykona obowiązek a grzywna nie została jeszcze ściągnięta; organ kompetentny umarza w szczególnych przypadkach.

19. administracyjno-prawne i sądowe środki ochrony w postępowaniu egzekucyjnym.

. Środki ochrony sądowej

Ochrona sądowa dotyczy samodzielności wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Sądowa ochrona samodzielności samorządu przewiduje możliwość zaskarżenia do sądu administracyjnego rozstrzygnięcia organu nadzorczego, w postaci decyzji w rozumieniu KPA, aktów prawnych typu administracyjnego, które podejmują organy nadzoru. Zaskarżeniu podlega stanowisko organu w sprawach, w których zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopiniowania uzależnia się ważność rozstrzygnięcia lub projektu rozstrzygnięcia organów gminy.

Rada może upoważnić wójta lub zarząd do złożenia skargi. Takie upoważnienie jest swego rodzaju pełnomocnictwem procesowym NSA.

Rada gminy obradując na sesji może upoważnić przewodniczącego do złożenia skargi na rozstrzygnięcie organu nadzorczego. Nie podlega zaskarżeniu do NSA ślubowanie radnych, które nie stanowi uchwały rady ani też decyzja wydana prze wójta w I instancji.

Skargę do NSA należy składać w terminie 30 dni od doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego czy „stanowiska”.

W przypadku złożenia skargi do NSA przez organy samorządu stosuje się odpowiednio przepisy o zaskarżaniu decyzji indywidualnych, z zakresu administracji publicznej.

Przedmiotem skargi może być uchwała organu samorządu, a w przypadku organu wykonawczego gminy- zarządzenia wójta czy burmistrza ( prezydenta miasta). Uchwały te muszą się mieścić w sferze administracji publicznej.

Przedmiotem skargi mogą być zarówno zadania własne jak i zlecone. NSA nie może badać celowości, rzetelności czy gospodarności działania, może natomiast stosować kryteria legalności badać, czy organ nadzoru nie przekroczył swych uprawnień ustawowych.

Skarga służy także na bezczynność organów. Gdy organy nie wykonują czynności nakazanych prawem albo podejmują czynności prawne ( inne niż uchwały) lub faktyczne naruszające prawa osób trzecich. W tych sytuacjach NSA może nakazać organowi nadzoru niezbędne czynności na rzecz skarżącego, na koszt i ryzyko gminy, powiatu czy województwa.

Warunkiem złożenia skargi zarówno indywidualnej jak i zbiorowej jest wezwanie do usunięcia naruszenia. Dopiero gdy ono okaże się bezskuteczne, można wnieść skargę. Bezskuteczność oznacza, że organ samorządu w całości lub w części nie uwzględnił wezwania do usunięcia naruszenia.

Wezwanie powinno zostać złożone do organu właściwego. Dopuszcza się składanie wezwania do wójta czy burmistrza, wyklucza natomiast kierowanie sprawy do organu nadzoru.

Do złożenia skargi legitymowana jest gmina lub związek gmin, powiat i związek powiatów oraz województwo, których interes prawny uprawnienia lub kompetencje naruszono.

Każdy , kogo interes prawny lub uprawnienia zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętym przez organ gminy w sprawie zakresu administracji publicznej, może po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia, zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego

Ochrona sądu powszechnego, głównie cywilnego oraz administracyjnego.

Ochrona sądu cywilnego dotyczy przede wszystkim zagadnień związanych z obrotem mieniem samorządowym W przypadku ochrony sądu administracyjnego może on rozstrzygać o różnych zagadnieniach dotyczących samorządu terytorialnego. Przed wszystkim będzie rozpatrywał skargi na ostateczne decyzje administracyjne, które zapadły w organach administracji samorządowej. NSA rozstrzyga spory między organami jednostek samorządu terytorialnego oraz między organami tych jednostek a organami administracji rządowej, także między samorządowymi kolegiami odwoławczymi. Sąd administracyjny udziela odpowiedzi na pytania prawne przedstawione do rozstrzygnięcia prze samorządowe kolegia odwoławcze. NSA rozstrzyga skargi na akty nadzoru.

Ochrona sądowa stanowi prawo podmiotowe przysługujące gminie. Ochrona samodzielności samorządu przed rozstrzygnięciami organów nadzorczych.

Samorządowe kolegia odwoławcze

Samorządowe kolegia odwoławcze to organy administracji publicznej powołane do działalności orzeczniczej, ale też spełniające funkcje kontrolne i nadzorcze. Samorządowe kolegia odwoławcze zaliczane są do organów jednostek samorządu terytorialnego. Kolegia można określić jako organy quasi- sądowe, mimo że ustawa nie przyznaje im atrybutu niezawisłości. Stanowi jednak, że przy orzekaniu członkowie kolegium są związani jedynie przepisami prawa, a kontrolę nad ich orzecznictwem sprawuje NSA.

Struktura organizacyjna:

- zgromadzenie ogólne,

- prezes kolegium: powoływany przez Prezesa Rady Ministrów spośród dwóch kandydatów na wniosek zgromadzenia ogólnego kolegium. Kadencja trwa 6 lat. Odwołania dokonuje Prezes Rady Ministrów.

- wiceprezes

- członkowie: powoływani przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek prezesa kolegium, zgłoszony po uzyskaniu opinii zgromadzenia ogólnego kolegium. Kandydatów na członków kolegium wyłania się w drodze konkursu. Członkostwa w kolegium nie można łączyć z mandatem posła, senatora, radnego, członka w organie wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego, zatrudnieniem w organie wykonawczym jednostki urzędu terytorialnego, zatrudnieniem w urzędzie gminy, starostwie, w urzędzie marszałkowskim, z członkostwem w kolegium regionalnej izby obrachunkowej. Etatowi członkowie kolegium nawiązują stosunek pracy na podstawie powołania, pozaetatowi otrzymuja wynagrodzenie za udział w posiedzeniach.

Członkostwo może mieć charakter etatowy lub pozaetatowy, a liczbę członków kolegium określa zgromadzenie ogólne.

Kompetencje kolegiów odwoławczych:

- rozpatrywanie odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia

- żądania wznowienia postępowania,

- stwierdzenie nieważności decyzji z wyłączeniem spraw zleconych,

- występowanie do NSA z zapytaniem prawnym.

Odwoławcze kolegia samorządowe są bowiem organami wyższego stopnia. Właściwość miejscową samorządowego kolegium odwoławczego ustala się według właściwości sądu administracyjnego pierwszej instancji, jednak obszary działania samorządu wojewódzkiego ośrodków zamiejscowych NSA nie muszą się pokrywać.

Organem wyższego stopnia ( odwoławczym) w stosunku do organów samorządu wojewódzkiego przypadku istnienia co najmniej dwóch sądów administracyjnych pierwszej instancji na obszarze województwa jest kolegium mające siedzibę w mieście będącym siedzibą władz samorządu województwa. Orzeczenia kolegium zapadają po przeprowadzeniu rozpraw lub na posiedzeniach niejawnych. Wydawane są one w formie decyzji lub postanowienia.

20. środki egzekucyjne a sankcje karne.

Różnicą między sankcjami karnymi a środkami egzekucyjnymi jest odmienność celów. Celem środków egzekucyjnych jest bezpośrednie spowodowanie stanu wymaganego prawem.

Sankcje karne mają na celu represję i tylko pośrednio mogą wpłynąć na spowodowanie stanu wymaganego prawem. W przypadku sankcji karnych to dolegliwość - represja jest celem. W przypadku środków egzekucyjnych represja jest środkiem prowadzącym do celu. Warunkiem odpowiedzialności karnej jest zagrożenie wyrażone w akcie normatywnym, natomiast środek egzekucyjny musi być poprzedzony zagrożeniem indywidualnym, zwanym upomnieniem. Karę wymierza się za samo niedopełnienie obowiązku, późniejsze jego dopełnienie może mieć wpływ jedynie na wymiar kary. Środków egzekucyj­nych nie stosuje się jeżeli obowiązek został wykonany, nawet po terminie bądź jego wykonanie stało się niemożliwe. Sankcja karna ma być dolegliwością dla sprawcy czynu, stosuje się więc ją wobec osób fizycznych. Środki egzekucyjne stosuje się również wobec osób prawnych lub innych jednostek organiza­cyjnych. Przy wymiarze kary bierze się pod uwagę takie czynniki jak wina, jej rodzaj, skutek czynu, przeszłość sprawcy itp. Przy zastosowaniu środków egzekucyjnych te czynniki są nieistotne.

21. sankcje karne jako instrument zabezpieczenia aktu administracyjnego.

22. kary administracyjne.

Kary administracyjne - mogą być stosowane wobec osób fizycznych, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Co do istoty są zbliżone do sankcji karnych. Celem - represja, funkcją - prewencja. Nakładane są przez organy administracji (nie w zastępstwie, to jest ich własna kompetencja) - w formie decyzji administracyjnej wydanej w trybie przepisów KPA

nakładane są nie tylko na osoby fizyczne, ale także na osoby prawne i inne jednostki organizacyjne. Odpowiedzialność oparta jest nie na zasadzie winy, lecz ryzyka. Dominuje przesłanka naruszenia prawa - karze się za tzw. naruszenie prawa administracyjnego, niekiedy znaczenie ma też szkoda, ale rzadko. Zapłacenie kary administracyjnej pieniężnej nie ma wpływu na odpowiedzialność cywilnoprawną za wyrządzoną szkodę. Wymiar kary najczęściej wg stawek z góry określonych i to określonych szczegółowo (nie na zasadzie tzw. widełek). Funkcje kary administracyjnej: a)represyjna - nie można jej wliczyć w koszty, jako strata nieuzasadniona zwiększa podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. Kara ad. $ obciąża wyniki działań, nie może być wliczana w koszty, w konsekwencji nie może być wliczona w cenę i nabywcę danej usługi b)prewencyjna - zniechęcająca c)informacyjna - dla ustawodawcy, administratora, że dzieje się nie tak jak powinno gdyż podejmowane są czyny zagrożone karami, tak więc dane prawo nie spełnia jakiś założeń d)kompensacyjna - odszkodo­wawcza - często stosuje się odpowiedzialność odszkodowaw­czą typu repartycyjnego - wpłata np. na określony fundusz np. ochrony środowiska

23. pojęcie ustrojowego prawa administracyjnego.

24.organy kolegialne i monokratyczne.

Kryterium tego podziału jest struktura organu, jego skład osobowy. Może więc być organ monokratyczny, gdy działa jednoosobowo, bądź organ kolegialny, gdy w jego skład wchodzi kilka osób.

Organy jednoosobowe - to organy powoływane do załatwiania spraw konkretnych, wymagających szybkiego rozstrzygnięcia; wówczas podjęcie decyzji bądź zajęcie stanowiska w sprawie należącej do przedmiotu działalności tego organu należy do jednej osoby. Organy jednoosobowe w sensie pozytywnym cechuje:

• duża operatywność,

• szybkość podejmowania decyzji,

• jasno określona odpowiedzialność,

• niskie koszty utrzymania organu.

Natomiast wadą funkcjonowania tych organów jest m.in.: brak tych zalet, które posiadają organy kolegialne, a mianowicie:

• obiektywności rozstrzygnięcia spraw w odczuciu powszechnym,

• posiadanie większego zasobu wiedzy merytorycznej,

• podejmowanie decyzji o znaczeniu strategicznym.

Przykładem organu jednoosobowego jest minister, wojewoda, starosta, Prezes Rady Ministrów.

Organy kolegialne - są to organy powołane do rozstrzygania spraw przez kilka osób (trzy lub więcej). Wolę organu wyraża więc uchwała zespołu osób. Powstaje przy tym kwestia konsekwencji prawnych nieobecności osób w zespole dla ważności podejmowanych decyzji. Problem quorum może być uregulowany przepisami o powołaniu danego organu lub przepisami proceduralnymi.

Organy kolegialne tworzy się w celu ustalania pewnych ogólnych kierunków działania, celów strategicznych, założeń polityki państwa w poszczególnych dziedzinach działalności. Kolegialność organów aczkolwiek ma pewne pozytywne cechy (możliwość skupienia w jednym organie osób reprezentujących różny zasób wiedzy, różne interesy społeczne, co w większym stopniu niż w organie jednoosobowym wpływa na wyważenie (obiektywność) decyzji czy stanowiska), stanowi wyjątek od zasady. W strukturze organizacyjnej administracji państwowej przeważają zdecydowanie organy jednoosobowe.

Przykładem organu kolegialnego jest Rada Ministrów, zarząd powiatu, samorządowe kolegium odwoławcze.

25. zasady centralizacji, decentralizacji, koncentracji i dekoncentracji.

Zasada centralizacji - polega na tym, że system organów ad­ministracji jest tak zorganizowany, że podejmowanie decyzji należy do organów wyższych, a organy niższe przygotowują tylko rozstrzygnięcia. Inną odmianą systemu centralistycznego jest sytuacja gdzie organy niższe podejmują rozstrzygnię­cia, ale są w tym podporządkowane zaleceniom organów wyższych. Historycznie centralizacja dominowała w państwach absolut­nych. W miarę rozwoju demokracji pojawia się decentralizacja. Zalety centralizacji: zapewnia spójność aparatu administracji państwowej; wspomaga jednolitość działań administracji; jest korzystny dla administracji wojskowej i podobnych; sprawdza się w okresie wojen, odbudowy zniszczeń itd., bo pozwala na efektywne i równomierne do potrzeb rozprowadzenie środków ekonomicz­nych w kraju. Wady centralizacji: prowadzi do zaniku gospodarności i samodzielności ośrodków lokalnych; organy wyższe nie znają często potrzeb lokalnych, stąd ich polityka jest niewłaściwa. Zasada centralizacji wiąże się z zasadą Hierar­chicznego Podporządkowania - pełne podporząd­kowanie organów niższych szczebli jednostkom wyższym. Hierarchiczne podporządkowanie przejawia się w podwójnej zależności: zależność służbowa - nie ma prawnego ograniczenia w wydawaniu poleceń służbowych org. niższego przez org. wyższy; zależność osobowa - org. wyższy ma prawo do obsadzenia, awansu, zwolnień, nagradzanie, pociąga­nie do odpowiedzialności organów niższych. Organ wyższy zgodnie z zasadą hierarchicznego podporządkowania może żądać od organu niższego wypełnienia swoich zarządzeń, ma też prawo kontroli i prawo do informacji przez otrzymanie sprawozdań. Hierarchiczne podporządkowanie może wystąpić między organami oraz w strukturze wewnętrznej organów np. minister - dyrektorzy departamentów. Zalety hierarchicznego podporząd­ko­wania: jednolitość działania całej struktury; łatwe ustalenie, uzasadnienie i egzekwowanie odpowiedzialności; brak sporów kompetencyjnych, bo są one jasne.

Zasada decentralizacji - to system, w którym podmioty administrujące mają prawnie zagwarantowaną samodzielność, nie są hierarchicznie podporządkowane organowi wyższemu. Konstytucja z 1997r. preferuje zasadę dekoncentracji, czego wyrazem jest wprowa­dzenie samorządu terytorialnych czy zawodowych. Decentrali­zacja może mieć zalety: bliskość podmiotów decydujących do załatwionych spraw, co wpływa na szybsze i lepsze poznanie źródeł ewentualnych wad decyzyjnych; zwiększenie odpowie­dzialności i gotowości jej ponoszenia przez zbliżenie do wydawa­nych decyzji; udział zainteresowanego czynnika społecznego we władzy (w samorządach). Administracja zdecentralizowana wiąże się z samodzielno­ścią w zakresie wykonywania prawa (tylko!). Musi działać ona zgodnie z prawem państwowym (zasada praworządności), dlatego organy administra­cji zdecentralizowanej poddane są nadzorowi.

Zasada koncentracji - administrowanie spoczywa w rękach organów centralnych (naczelnych), które decydują o wszystkich ważnych sprawach. Organy niższe są niesamodzielne, wykonują tylko np. czynności przygoto­wawcze.

Zasada dekoncentracji - większość zadań administracji wykonują organy niższe. Kompetencją do załatwiania spraw administracji jest przekazanie w dół, przy czym organy centralne mają prawo udzielania wytycznych, poleceń itp. Centralizacja i Decentrali­zacja dotyczą wzajem­nego układu organów wyższego i niższego szczebla administracji. Koncen­tracja i Dekoncentracja dotyczą rozmieszczenia zadań na szczeblach w administracji (w układzie pionowym).

26.Podmioty wykonujące administrację publiczną.

Pierwotnym podmiotem jest państwo. Wykonuje ono zadania własne i realizuje należące do niego zadania administracyjne. Jeżeli podmiotem adm. są samodzielne pod względem prawnym i organizacyjnym to są one osobami prawnymi prawa publicznego. Takie jak korporacje, fundacje i zakłady. W niewielkim zakresie państwo rezygnuje z wykonania określonych zadań administracji przez własne organy przekazując zadania osobom prywatnym. Takie osoby fizyczne lub prawne działają na podstawie upoważnienia.

Inne podmioty prawa administracyjnego - poprzez zlecanie pewnych funkcji organizacjom społecznym( ochotnicza straż pożarna, związek ochotniczej straży pożarnej, PCK, polski związek łowiecki i związek wędkarski) oraz państwowe i komunalne jednostki organizacyjne.

27. pojęcie i typologia organów administracji

w języku potocznym wyraz „organ” ma różne znaczenia. Na zajęciach z prawa administracyjnego będziemy mówić o organie w znaczeniu prawniczym.

Spośród organów państwa do organów administracji publicznej zaliczyć należy wszystkie organy działające w zakresie władzy wykonawczej, a więc wszystkie organy które nie są organami działającymi w zakresie władzy ustawodawczej (czyli Sejmu i Senatu) i władzy sądowniczej(czyli organów wymiaru sprawiedliwości).

Pod pojęciem organ administracji publicznej rozumie się więc ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów i inne terenowe organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terenowego, oraz inne organy państwowe.

O organie możemy mówić jeżeli spełnia pewne określone warunki.

I tak, organ administracji rządowej:

• stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji rządowej,

• działa w imieniu i na rachunek państwa,

• uprawniony jest do korzystania ze środków władczych,

• działa w zakresie przyznanych mu kompetencji.

Przy czym należy pamiętać że tylko organ może mieć kompetencje. Bowiem kompetencja- jest to zdolność organu i tylko organu do konkretyzowania potencjalnego obowiązku działania sformułowanego przez prawo. Praktyka jednak wykształciła zasadę dekoncentracji wewnętrznej, zgodnie z którą organy upoważniają pracowników urzędów do wykonywania decyzji w ich imieniu.Ale i w tym przypadku za decyzje technicznie wydane przez urzędników odpowiada organ.

Jednostki samorządu terytorialnego realizują zadania administracji publicznej przez swoje organy, z wyjątkiem rozstrzygnięć podejmowanych w głosowaniu powszechnym, np. po- przez wybory, referendum.

Organy tych jednostek:

• są wyodrębnione organizacyjnie,

• działają w imieniu i na rachunek danej jednostki samorządu,

• korzystają ze środków władczych,

• działają w zakresie przyznanych im kompetencji.

Inne podmioty administracji publicznej mają również swoje organy z tym, że ich organy działają w imieniu i na rachunek tych podmiotów.

Pojęcie wyodrębnione organizacyjnie oznacza że organ posiada określoną przez prawo formę organizacyjną, która czyni z niego pewną organizacyjną jedność. Należy odróżnić organ jako taki od jego wewnętrznych składników. Organem gminy jest Rada Gminy jako określony przez ustawę o samorządzie gminnym skład radnych, a nie poszczególne rady. Warto zwrócić uwagę na to że osoba będąca organem jednoosobowym może wchodzić w skład innego organu, oczywiście, organu kolegialnego.

Tak jest w przypadku ministra, który pomimo tego że jest monokratycznym organem administracji rządowej, wchodzi w skład Rady Ministrów, która jest organem kolegialnym administracji rządowej.

Wszystkie organy administracji publicznej podległe są ustawom i to w nich określone są kompetencje i uprawnienia do korzystania ze środków władczych. Korzystanie ze środków władczych na zewnątrz przejawia się w uprawnieniu do stanowienia aktów prawnych ,posiadających moc obowiązującą, zagwarantowaną możliwością zastosowania środków przymusu państwowego w celu doprowadzenia do ich wykonania.

Co do kompetencji chodzi o to aby organ miał swój zakres kompetencji , wyróżniający go od innych organów i jednostek organizacyjnych , oraz o to aby ten zakres kompetencji był określony przez przepisy prawa.

Często myli się pojęcie organu z pojęciem urzędu. Nie są jednak te pojęcia równoznaczne, bowiem organ - to osoba lub grupa osób funkcjonujących w strukturach administracji powołanych dla realizacji norm prawa administracyjnego i działających w granicach przyznanych im przez prawo kompetencji. Urząd natomiast- jest to zespół osób i środków majątkowych służących pomocą organom.

Tak np. wojewoda jest organem administracji rządowej w województwie , jemu przysługuje kompetencje, zaś urząd wojewódzki jest aparatem pomocniczym wojewody, w miejscu jego siedziby, a delegatura urzędu wojewódzkiego utworzona przez wojewodę, jest organem pomocniczym zorganizowanym poza jego siedzibą.

KLASYFIKACJA ORGANÓW ADMINISTRACJI.

Można tworzyć różnego rodzaju podziały organów administracji publicznej w zależności od przyjętego kryterium. Więc dzielimy organy na :

a) Naczelne i inne organy administracji.

Wg konstytucji RP obok rady Ministrów władzę wykonawczą w państwie sprawuje prezydent. Przepisy konstytucji przyznają mu dużo kompetencji z zakresu administracji i chociaż prezydent jest organem o podstawowym znaczeniu dla państwa można go jednak zaliczyć do naczelnych organów administracji ze względu na sprawowanie władzy wykonawczej oraz zakres jego kompetencji ze sfery administracji.

b) Organy centralne i terenowe.

W przypadku tego podziału kryterium stanowi terytorialny zasięg działania organów. Organem centralnym jest organ, którego zasięg działania rozciąga się na obszar całego państwa(np. Prezydent, Premier, Ministrowie), a organem terenowym - organ, który realizuje swoje kompetencje tylko na określonej części terytorium państwa, np. Wojewoda , Rada Gminy, Wójt. Ten podział organów zakłada iż terytorium państwowe jest podzielone na mniejsze jednostki terytorialne przy za stosowaniu zasadniczego bądź specjalnego podziału terytorialnego.

Obecnie w Polsce wszystkie organy naczelne są jednocześnie organami centralnymi, ponieważ realizują swoje kompetencje na terytorium całego państwa Wiadomo też że nie każdy organ centralny jest organem naczelnym.

c) Organy decydujące i pomocnicze.

Tu kryterium podziału stanowi możność decydującego rozstrzygania spraw w drodze czynności prawnych.

Organy decydujące to organy które mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych, a organy pomocnicze - to takie które mogą tylko występować z inicjatywą czy tez opiniować przedstawione im sprawy przez organy decydujące bądź też wykonywać jedynie czynności kontrolne. Przykładowo organem pomocniczym przy wojewodzie jest kolegium wojewódzkie.

d) Organy jednoosobowe (monokratyczne) i kolegialne.

Tutaj kryterium podziału stanowi struktura organu, a więc liczba osób tworzących organ, czy jest to jedna osoba(organ monokratyzny), czy wiele osób(organ kolegialny).

Z reguły w systemie administracji publicznej występują zarówno organy kolegialne jak i monokratyczne. Organy jednoosobowe są powoływane dla załatwienia spraw konkretnych, licznych, wymagających szybkiego rozstrzygnięcia ,gdy niezbędna jest wiedza fachowa i gdy chodzi o jasno określoną odpowiedzialność. Organy kolegialne tworzy się do tego , aby ustalały ogólne kierunki działania, cele strategiczne , założenia polityki w poszczególnych dziedzinach działalności państwa.

Zaletą organów kolegialnych jest udział w nich wielu osób co daje po pierwsze- możliwość rozważania argumentów za i przeciw określonym rozwiązaniom czy rozstrzygnięciom co sprzyja z reguły trafności tych rozstrzygnięć, i po drugie-zmniejsza ryzyko korupcji.

Wadą tych organów jest powolność działania ,mniejsze poczucie odpowiedzialności za podjęte rozstrzygnięcia i trudność bądź w ogóle niemożność ustalenia osób odpowiedzialnych za treść podjętych decyzji.

Zaletą organu jednoosobowego jest duża operatywność, szybkość podejmowanych decyzji , niższe koszty i wyraźnie określona odpowiedzialność.

Wadę organu jednoosobowego stanowi po prostu brak zalet, które występują w przypadku sprawnego działania organu kolegialnego

e)Organy zawodowe i społeczne.

Organ zawodowy jest to organ, który składa się z osób, które z tego tytułu otrzymują wynagrodzenia będące źródłem utrzymania. Chodzi tu o osoby , które są zatrudnione w danym organie, a więc o urzędników służby cywilnej, pracowników państwowych czy samorządowych.

Za organ społeczny uważa się taki organ ,w skład którego wchodzą osoby traktujące swa pracę w organie honorowo. Nie otrzymują one z tego tytułu stałego wynagrodzenia będącego podstawą ich utrzymania. Mogą natomiast otrzymać diety czy ekwiwalent za utracony zarobek, ale nie jest to równoznaczne z otrzymywaniem wynagrodzenia za pracę.

d) Organy wykreowane w drodze wyboru(Wójt) i organy wykreowane w drodze powołania(Wojewoda powołany przez premiera).

28. istota samorządu i typologia jego form.

Samorząd - to sposób wykonywania administracji. Jego istotą jest samo­dzielne wykonywanie zadań administracji publicznej przez związki (korporacje) publiczno - prawne niezależne od administracji rządowej, ale podobne nadzorowi. Samorząd działa na podstawie ustaw. Ma odrębną osobę prawną (działa w swoim imieniu). Organy samorządu nie są organami państwa, lecz osobnych związków. Istotne cechy samorządu (wg Z. Leońskiego) : przepisy powinny zagwarantować prawo do zarządzania swoimi sprawami wyłonionym grupom społecznym i ich organom (korpora­cyjny charakter samorządu)członkiem samorządu jest się obligatoryjnie z mocy ustawy; samorządy wykonują zadania administracji publicznej; zarządzanie sprawami samorządu odbywa się na zasadzie samodzielności (decentralizacji), nadzór jest tylko w przypadkach przewidzia­nych ustawą. Obecnie w RP samorządy działają z woli państwa - ustawa przesądza o ich powstaniu, organizacji i zakresie działania. Rozróżnia się różne typy samorządów, ze względu na to co łączy grupy ludzi: terytorialny - zamiesz­kiwanie wspól­nego terytorium (inaczej zwany komunalnym i powszechnym); specjalny - w jego skład wchodzą: gospodarczy - członków łączą wspólne interesy gospodarcze; zawodowy - podstawą wyodrębnienia grupy jest wykonywanie danego zawodu; wyznaniowy; narodowościowy. Przynależ­ność do samorządu jest przymusowa. Wyjątkiem są Izby Gospodarcza i samorząd rzemieślniczy, bo członkostwo w nich jest dobrowolne (to nie jest samorząd w ścisłym znaczeniu).

29. Zakłady prawa administracyjnego publicznego.

Def. E. Ochendowskiego - zakładem publicznym jest jednostka organiza­cyjna, nie będąca organem państwa, ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Jest to jednostka organizacyjna wyposażona w zespół środków (personel) i rzeczowych, realizujących zadania publiczne i korzystające z władztwa zakładowego. Są to zakłady różnych typów: zakłady podejmu­jące działalność naukową, oświatową, wychowawczą (instytuty naukowe, szkoły wyższe, podstawowe); zakłady służby zdrowia (szpitale, przychodnie) i opieki społecznej (domy opieki dla przewlekle chorych); zakłady w dziedzinie kultury (muzea, biblioteki); zakłady służące zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego (zakłady karne i dla nieletnich); tzw. budżetowe jednostki powołane do zaspokojenia socjalno - kulturalnych potrzeb społeczeństwa. Zaspokojenie tych potrzeb może się też odbyć przez powołanie odpowiedniego przedsię­biorstwa np.. kina. O tym jednak jaki kształt nadać jednostce organizacyjnej decydują względy celowościowe, a przede wszystkim obowią­zujące przepisy. Regulacje prawne dotyczące zakładów nie są jednolite. Brak jest ustawy, która by regulowała całokształt organizacji i funkcjonowania zakładów prawa publicznego. Z reguły mamy tu do czynienia z ustawami dotyczącymi poszcze­gólnych typów zakładów. Gdy chodzi o zakłady opieki zdrowot­nej - ust. z 30.08.1991r. „o opiece zdrowotnej” wielokrotnie nowelizowana, zakłady pomocy społecznej - ust. z 28.11.1990r. „o pomocy społecznej' itd. Zakłady są tworzone, łączone czy znoszone z reguły na podstawie aktów prawnych różnych organów administracji. Są one poddane nadzorowi centralnych organów administracji lub organów terenowych. W zakładzie nawiązuje się swoisty stosunek administracyjny między organami zakładu a użytkownikami oparty na zasadzie władztwa zakładowego. Daje ono podstawę do wydawania przez organy zakładu aktów generalnych (np. regulamin studiów) i indywidualnych, kierowanych do użytkowników zakładu, a także do stosowania sankcji typu dyscyplinarnego. Niekiedy też wyróżnia się władztwo porządkowe , czyli policję zakładową, dające uprawnienie organu zakładu wobec wszystkich osób, które znalazły się na terenie zakładu.

30. Zlecenie funkcji administracji publicznej (ZFAP)

Funkcje administracji publicznej mogą być zlecane: organizacją społecznym (wg KPA to „organy zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organy społeczne”); organom państwowym; komunalnym jednostkom organizacyj­nym. Zlecenie funkcji administracji publicznej to instytucja polegająca na tym, że przepisy powierzają lub pozwalają na powierzenie danemu podmiotowi, który nie jest organem administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, wykonywania zadań administracji publicznej. Także organiza­cja społeczna może mieć też kompetencje do wydawania decyzji admini­stracyjnych. ZFAP organizacją społecznym może nastąpić w drodze ustawowej. Zlecenie nie zmienia charakteru organizacji - w zakresie wykonywania zadań zleconych działa jako organ administracji, w zadaniach własnych zachowuje swoje pierwotne kompeten­cje. Organizacje wykonu­jące zadania zlecone administracji publicznej: ochotnicze straże pożarne i związki OSP (działa w oparciu o Prawo o stowarzyszeniach, a w zakresie ochrony przeciwpożarowej wg ustawy o ochronie przecipożarowej); PCK; Polski Związek Łowiecki itd. Obecnie widoczna jest tendencja w ramach prywatyzacji zadań administracji publicznej do przekazywania zadań publicznych podmiotom prywatnym. Celem tego jest zapobieżenie przecią­żeniu i rozrostowi aparatu administracji publicznej.

31. Rola fundacji w wykonywaniu administracji publicznej.

Fundacja istniała już w okresie międzywojennym. W PRL dekretem z 1952 została zniesiona - uznano, że jej funkcje spełnia samo państwo. Ustawą z 6 IV 1984 o fundacjach, znowelizowaną w 1991 przywrócono fundacje. Fundacja jest instytucją opartą na majątku przeznaczonym przez fundatora na cele społeczne lub gospodarczo użyteczne, szczególnie na: ochronę zdrowia; rozwój gospodarki; naukę i oświatę; wycho­wanie; kulturę i sztukę; pomoc społeczną; ochronę środowiska i zabytków. Fundacje nie są podmiotami prawa publicznego, wspomagają działania organów administra­cji publicznej. Fundacja ma osobowość prawną. Fundatorem mogą być: osoby fizyczne niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamiesz­kania; osoby prawne z siedzibą w RP lub za granicą. Fundacja działa na podstawie ustaw i statutu. Statut określa nazwę, siedzibę, majątek, cele, zasady, formy i zakres działań, skład i organizację zarządu, sposób jego powołania, obowiązki i uprawnienia oraz inne postanowienia. Fundacja uzyskuje osobowość prawną przez wpis do rejestru Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy (sąd sprawdza podstawę prawną i zgodność celu i statutu z przepisami prawa). O wpisie do rejestru sąd zawiadamia ministra właściwego ze względu na cele fundacji i zakres jej działania, oraz woje­wodę właściwego ze względu na siedzibę fundacji, jeżeli terenem jej działania jest dane województwo. Fundacja składa właściwemu ministrowi sprawozdanie z działalności. Wojewoda lub minister mogą wystąpić do sądu o uchylenie uchwały fundacji w razie rażącej sprzeczności z jej celami, statutem lub ustawami. Wojewoda lub minister w razie uchybień zarządu mogą wyznaczyć mu termin likwidacji tych uchybień. Po bezskutecznym upływie tego terminu wojewoda lub minister mogą wystąpić do sądu o zawieszenie zarządu lub wyznaczenie przymusowego zarządcy. Fundacja ulega likwidacji: w razie osiągnięcia celu; wyczerpania środków finansowych lub majątku; w sposób przewidziany w statucie; w razie braku postanowień statuto­wych, dokonuje tego wojewoda lub minister zwracając się o likwidację do sądu. Fundacje zagraniczne mogą w RP tworzyć swoje przedstawiciel­stwa za zezwoleniem właściwego ministra i w zakresie określonym w tym zezwoleniu. Fundacja prawa publicznego uzyskuje od państwa kapitał i inne środki mająt­kowe w celu wykonania zadań publicznych i jest wyposażona we władztwo państwowe. Fundacja taka różni się od zakładu tym, że jej cel jest ustalony na trwałe w akcie o ustanowieniu fundacji przez fundatora. W przypadku zakładu jego cele zależne są od podmiotu tworzącego zakład. (Ustawą z 5 stycznia 1995rr. o fundacji- Zakład Narodowy imienia Ossoliń­skich ustanowiono fundację pod nazwą „Zakład Narodowy imienia Ossoliń­skich”; Ustawą z 20 lutego 1997r. ustanowiona została fundacja pod nazwą „Centrum Badania Opinii Społecz­nej”). Fundacje niepaństwowe- tworzone wolą osób fizycznych z majątku prywatnego (np. Fundacja Zakłady Kórnickie). W naszym systemie prawnym można mówić o fundacjach, które służą osiągnięciu celów publicznych, a których działalność jest poddana nadzorowi organów administracji rządowej.

32. Prezydent RP jako organ władzy wykonawczej.

Prezydent RP - jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Czuwa nad prze­strzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodle­głości jego terytorium. Jako reprezentant państwa w jego stosunkach zewnętrznych ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych. Jest najwyższym zwierzch­nikiem Sił Zbrojnych. Nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, nadaje ordery i odznaczenia, stosuje prawo łaski, powołuje sędziów. Powołuje: Pierwszego Prezesa i prezesów Sądu Najwyższego, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, Prezesa i wicepreze­sów NSA, członków Rady Polityki Pieniężnej, członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego i członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W zakresie legislacji Prezydent korzysta z inicjatywy ustawodaw­czej, podpisuje lub odmawia podpisania ustaw, zarządza ogłoszenie ustawy oraz umowy międzynaro­dowej w Dzienniku Ustaw RP, wydaje rozporządze­nia, zarządzenia, nadaje statut Kancelarii Prezydenta RP. Akty urzędowe Prezydenta wymagają dla swej ważności podpisu Prezesa RM; nie dotyczy to aktów Prezydenta wyliczonych w art.144 ust.3 Konstytucji. Funkcją Prezydenta jest stanowienie aktów normatywnych. Są nimi: rozporządzenia wykonawcze wydawane na podstawie delegacji ust. Mają charakter powszechnie obowiązujący (art. 142u1 i 92-93 Konstytucji); zarządzenia wydawane na podstawie delegacji ustawowej lub norm kompetencyjnych zawartych w ustawie; mają charakter aktów wewnętrznych; szczególne akty normatywne czyli zarządzenia częściowej lub powszechnej mobilizacji i użycie Sił Zbrojnych (art. 136), akty w stanach zagrożenia, wprowadzenie stanu wojennego i wyjątkowego przez rozporządzenie i na wniosek Rady Ministrów (art. 229-230); w czasie stanu wojennego Prezydent wydaje rozporządzenia z mocą ustawy (art.234); Prezydent nadaje statut kancelarii Prezydenta RP (145u3 pkt.28). Funkcja wykonawcza Prezydenta przejawia się w prowadzeniu polityki państwa i wykonywaniu ustaw.

33. Status prawny Rady Ministrów i Prezesa RM.

Rada Ministrów (skład). O RM, jej składzie i kompetencjach stanowi Konstytucja, a zwłaszcza jej rozdział „Rada Ministrów i administracja Rządowa” oraz ustawy zwykłe. Organizację i tryb pracy RM oraz zakres działania ministrów reguluje ustawa z 8 sierpnia 1996r. o organizacji i trybie pracy RM oraz zakresie działania ministrów. W skład RM wchodzą: Prezes RM, wiceprezesi RM, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Powołanie wiceprezesa RM nie jest obligatoryjne. Konstytucja pozwala, aby Prezes RM, obok funkcji szefa Rządu, sprawował funkcje kierownika działu administracji rządowej. Również wiceprezes RM może łączyć swoją funkcje z funkcją ministra. Obecnie w skład RM, poza Prezesem RM, wiceprezesami RM oraz ministrami, wchodzi- na podstawie art.4 ust.2 ustawy z 8 sierpnia 1996r. o Komitecie Integracji Europejskiej- przewodniczący tego Komitetu. Według art.4 ust.2 ustawy z 8 sierpnia 1996r. o Rządowym Centrum Studiów Strategicznych Prezes tego Centrum wchodzi w skład RM. Według art149. ust.1 Konstytucji ministrów można podzielić na: - ministrów kierujących określonymi działami administracji rządowej, - ministrów wypełniających zadania wyznaczone im przez Prezesa RM. Rada Ministrów (powoływa­nie). Powołanie RM wymaga współdziałania najwyższych organów państwowych, Prezydenta i Sejmu. Art.154 i 155 Konstytucji określają sposoby powoływania rządu. Typowy sposób powoły­wania rządu: Prezydent desygnuje Prezesa RM, a na jego wniosek powołuje RM w składzie zaproponowanym przez Prezesa RM, w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji RM. Samo powołanie Prezesa RM przez Prezydenta następuje wraz z powołaniem RM. Prezes RM najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia powołania przez Prezydenta, przedstawia Sejmowi program działania RM wraz z wnioskiem o udzielenie wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów. Rada Ministrów (odwoływanie). Prezes RM składa dymisję RM na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu. Ponadto Prezes RM składa dymisję RM w razie: nieuchwalenia przez Sejm wotum zaufania dla RM, wyrażenia RM wotum nieufności, rezygnacji Prezesa RM. Przyjmując dymisję RM Prezydent powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej RM. Sejm może wyrazić wotum nieufności RM bądź poszcze­gólnemu ministrowi. Prezydent odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności. Na wniosek Prezesa RM Prezydent może dokonywać zmian na stanowiskach poszczególnych ministrów. Rada Ministrów (kompetencje). Kompetencje RM wynikają z ustaw konstytucyj­nych i ustaw zwykłych. Kompeten­cje te dotyczą sfery legislacji, kierownictwa administracją rządową oraz prowadzenia polityki wewnętrznej i zagranicznej. Sfera legislacji: korzystanie przez RM z inicjatywy ustawodaw­czej, wydawa­nie rozporządzeń w celu wykonywania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień, podejmowanie uchwał w zakresie wykonywania swoich konstytucyjnych uprawnień. Do RM należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. ART.146 ust.2 Konstytucji ustala zasadę domniemania kompetencji RM w zakresie polityki państwa. Jeśli określona sprawa nie została zaliczona do kompetencji oznaczonego organu, to zasada domniemania kompetencji przesądza o kompetencji RM. RM kieruje administracja rządową. W szczególności RM koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej, zapewnia wykonywanie ustaw, uchwala projekty budżetu państwa, kieruje wykonaniem budżetu państwa, zapewnia bezpieczeństwo ze­wnętrzne i wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zawiera umowy międzyna­rodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju. Według art.39 ust.1 ustawy o organizacji i trybie pracy RM oraz zakresie działania ministrów „Ministerstwo tworzy, znosi lub przekształca RM, w drodze rozporządzenia”. Inaczej mówiąc, do RM należy: -nadawanie kierunków działania administracji rządowej, -koordynacja międzyresortowa administracji rządowej, -decydowanie w sprawach szczególnej wagi. Prezes RM. Według Konstytucji Prezes RM: reprezentuje RM, kieruje pracami RM, wydaje rozporządzenia, zapewnia wykonywanie polityki RM i określa sposoby jej wykonywania, koordynuje i kontroluje pracę członków RM, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określo­nych w Konstytucji i ustawach, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej, jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej. Według ustaw zwykłych Prezes RM: powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu, powołuje i odwołuje kierowników niektórych urzędów centralnych oraz zastępców kierowników tych urzędów, powołuje i odwołuje wojewodów, a na ich wniosek - wice-wojewodów, kieruje działalnością wojewodów i sprawuje nadzór nad ich działalno­ścią oraz dokonuje okreso­wej oceny ich pracy, sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samo­rządu terytorialnego. Ustawa z 8 sierpnia 1996r. wzmoc­niła pozycje Prezesa RM w stosunku do ministrów i pozostałych członków Rządu. W myśl art.5 tej ustawy Prezes RM może: wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa RM; żądać informacji, doku­mentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszcze­gólnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej; zwoływać posiedze­nia z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów i im prze­wodniczyć oraz brać udział w posiedze­niach komisji i komitetów sprawujących funkcje organów administracji rządowej i przedstawiać wnioski; przekazywać z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi, zawiadamia­jąc o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony; rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami. Przy Prezesie RM działają niektóre organy, jak np. Rada Legisla­cyjna czy Centralna Komisja do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Według art.33a z 4 września 1997r., o działach administracji rządowej Prezes RM sprawuje nadzór nad działal­nością administracji rządowej nie objętą zakresem działów administra­cji rządowej, wykonywaną przez 14 centralnych organów administracji rządowej.

34. status prawny ministra.

35. Pojęcie podziału terytorialnego i jego rodzaje.

Podział terytorialny - względnie trwałe rozczłonowienie przestrzeni państwa dokonywane dla lokalnych organów państwa lub jednostek niepaństwowych. Podział terytorialny określa granice, w których może legalnie działać dany organ czyli właściwość miejscową organu. Każde państwo dzieli swoje terytorium w celu sprawnego wykonywania swych funkcji. Czyni to stosując określony system organów: organy centralne właściwością miejscową obejmują cały kraj; organy terenowe właściwością miejscową obejmują część terytorium państwa (jednostkę podziału terytorialnego). Rodzaje podziałów terytorialnych: Zasadniczy - podział tworzy dla organów o kompetencjach ogólnych, mających podstawowe znaczenie dla danej jednostki terytorialnej. W RP jest to podział dla tereno­wego aparatu administracji publicznej czyli : terenowych organów administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego, zasadniczy podział terytorialny w Polsce = województwo, powiat, gmina. Pomocniczy - mieści się w jednost­kach podziału zasadniczego. Jest stworzony dla organów niesamodzielnych, pełniących funkcje pomocnicze względem jednostek podziału zasadniczego. W RP podział pomocniczy dokonywany jest z punktu widzenia: organów samorządu terytorialnego - podział gminy na sołectwa, osiedla, dzielnice, niektórych organów administracji rządowej - podział województw na delegatury urzędu wojewódzkiego. Specjalny - są tworzone dla organów mających także zadania, że wykony­wanie ich w ramach podziału zasadni­czego byłoby mało celowe (jednostki podziału zasadniczego mogą być zbyt małe lub zbyt duże, zadania mogą być specyficzne - niepotrzebne w niektórych częściach kraju np. podział specjalny na potrzeby administracji wojskowej, morskiej, górniczej....).

36. Reformy w podziałach terytorialnych w latach 1972-75 i 1998-99.

1. Po II wojnie św. obowiązywał trójstopniowy podział teryto­rialny z 20-lecia międzywojennego województwo - powiat - gmina. Polska w przeciwień­stwie do innych państw socjali­stycznych nie zmieniała podziały terytorial­nego ze względu na to, że był on podziałem nowoczesnym, a także z powodu tego, że podział terytorialny powinien być trwały. Ustawa z 1950r. o dokonaniu zmian podziału administracyjnego Państwa utrzymywała trójstopniowy podział terytorialny (istniały dodatkowo gromady jako jednostki pomocnicze gmin, wprowa­dzone ustawą z 1933r.) 2.1954r. - tzw. reforma gromadzka dotyczy szczególnie wsi. Dotychczasowe gminy (3001) zastąpiono mniejszymi terytorialnie gromadami (8789). Była to reforma nieudana, bo ze względu na małe rozmiary gromady były słabe gospodarczo i społecznie. Poza tym nie posiadały często wykwalifikowanej kadry, a kompetencje jej organów były znacznie ograniczone na rzecz powiatu. Rozpoczęto proces zwiększania obszaru, a zmniejszania ilości - do 1972r. pozostało ich 4313. 3. 1972r. - tzw. reforma gminna - zniosła gromady, w ich miejsce powstało 2365 gmin, które w znacznej części jako jednostki podziału terytorialnego przetrwały do dziś. Ustawa z 1972r. przewidywała także możliwość tworzenia jednego organu władzy i administracji dla dwóch jednostek podziału terytorialnego (wspólnych rad narodowych dla małych miast i otaczających je gmin). 4. 1979r. - to kolejny etap reformy podziału terytorialnego, który wprowadza dwustopniowy podział terytorialny (likwida­cja powiatu). W miejsce 17 województw i 5 miast wojewódzkich powstało 50, a potem 49 nowych województw (początkowo istniało oddzielnie woj. wrocławskie i Wrocław jako miasto wojewódzkie). Reforma to oceniana jest zdecydowanie negatywnie, bo: zniesienie powiatów prowadziło do spadku rangi miast powiatowych, które były centrami kulturalnymi lub gospodar­czymi; konieczne stało się dostosowanie do nowego podziału terytorialnego innych organów państwowych (sądy, delegatury NIK itd.), organizacji politycznych, społecznych, spółdzielczych; trudne było dostosowanie podziałów specjalnych do nowego podziału terytorialnego dlatego wzrosła liczba podziałów specjalnych. 5. 1998r - ustawa o wprowadzeniu zasady trójstopniowego podziału terytorialnego, weszła w życie 01.01.1999r. (będzie w pytaniu 16).Niezmieniony pozostał ustrój gmin wg ust. z 1990r. o samorządzie terytorialnym.

37. Czynniki kształtujące podział terytorialny.

Tworzy się podział terytorialny dla sprawnego wykonywania swych funkcji przez państwo przy zastosowaniu systemu organów państwowych. Trzy rodzaje podziału terytorialnego:

1. zasadniczy

2. pomocniczy

3. specjalny

zjawiskiem korzystnym jest jak najmniejsza liczba podziałów specjalnych i dostosowanie administracji specjalnej do podziału zasadniczego. Umożliwia to sprawniejsze funkcjonowanie administracji.

Oczywiście zagadnienia administracji górnictwa ,morskiej, w niektórych obszarach państwa nie występuje lub występuje w nierównomiernym nacisku. Tam się administracji specjalnej nie znosi.

Czynniki jakie wpływają na kształt podziału terytorialnego to:

• właściwość fizjograficzna terytorium( niziny, góry ,rzeki, wyspy)

• stosunki komunikacyjne, demograficzne, narodowościowe i wyznaniowe

Wpływ tych czynników jest różny Problemy wynikają z tego powodu że nie można administrować całym terytorium państwa z jednego miejsca.

Zasady racjonalnej organizacji admin. nie wystarczają , konieczne jest uwzględnienie świadomości mieszkańców , tradycji i względy historyczne.

38. aktualny podział.

39. terytorialne podziały specjalne i pomocnicze.

Jednostki zasadniczego podziału terytorialnego mogą być dzielone na mniejsze jednostki zwane jednostkami pomocniczymi: sołectwa, dzielnice, miasta, osiedla.

Podział specjalny.

W okresie dwustopniowego podziału zasadniczego państwa liczba podziałów specjalnych była nadmiernie duża. Przywrócenie trójstopniowego podziału spowodowało istotne ograniczenia podziału specjalnego.

Ustanowienie organów administracji niezespolonej dokonuje się w drodze ustawowej.

Np. do podziału specjalnego należy administracja wojskowa, skarbowa, górnicza, miar, lasów państwowych. Morska, celna.

40. status prawny wojewody.

Wojewoda jest: przedstawicielem Rady Ministrów w woje­wództwie; zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej; organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego; organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią; reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie i na zasadach określonych w ustawach. Wojewoda jako przedstawi­ciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. Najważniejsze zadania i kompeten­cje wojewody: kontrola wykonywania przez organy zespolonej administracji rządowej zdań, wynikających z aktów normatyw­nych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i pleceń Prezesa Rady Ministrów; kontrola wykonywania przez organy samo­rządu terytorialnego i in. Samorządy zadań z zakresu admini­stracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej; dostoso­wywanie do miejscowych warunków szczegółowych celów polityki rządu oraz koordynacja i kontrola wykonania wynikają­cych stąd zadań; zapewnienie współpracy wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na terenie województwa w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, zagrożenia środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich oraz zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom, a także zwalczania i usuwania ich skutków; współdziałanie z właści­wymi organami innych państw oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określo­nych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych; dokonywanie oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodzio­wego, opracowywanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią oraz ogłaszanie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego; reprezentowanie Rady Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych. Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów i może wydawać polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej, jak i organy samorządowe (w sytuacjach nadzwyczajnych- pkt. 4). Spory między wojewodą a właściwymi ministrami oraz między wojewodami rozstrzyga Prezes Rady Ministrów. Organy administracji niezespolonej działające na obszarze wojewódz­twa zobowiązane są do: uzgadniania z wojewodą projektów prawa miejscowego stanowionych przez te organy; zapewnie­nia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, o których była mowa wcześniej; składania wojewo­dzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody - także bieżących; wyja­śnień o swojej działalności na obszarze województwa. Wojewoda ma wgląd do każdej sprawy prowa­dzonej na terenie województwa, prowadzonej przez organy administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego w zakresie zadań przejętych lub zleconych. Powoływanie i odwoływanie organów administracji niezespolonej następuje na wniosek właściwego miejscowo wojewody albo po uzyskaniu uprzednio zgody. Wojewoda jest organem zespolonej admini­stracji w wojewódz­twie. Według art. 23 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. wojewoda jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania. Do kompetencji wojewody należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej, nie zastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji. Wojewoda sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiatu, woje­wództwa) na zasadach określonych w ustawach o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym i o samorządzie województwa. Wojewoda jako reprezentant Skarbu Państwa: reprezentuje Skarb Państwa w odniesieniu do mienia powierzo­nego mu w celu wykonywania jego zadań; wykonuje uprawnie­nia i obowiązki organu założycielskiego wobec przedsiębiorstw państwowych do czasu przekazania tej funkcji ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa lub do czasu wygaśnię­cia tych uprawnień i obowiązków z innych tytułów; wykonuje inne uprawnienia wynikające z reprezentowania Skarbu Państwa. Wojewoda wydaje przepisy porządkowe w formie rozporządzeń porządkowych; tak stanowi np. 40 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie, mimo iż wojewoda nie jest organem wskazanym w Konstytucji jako organ upoważniony do wydawania rozporządzeń. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracyjnych. Wicewojewodów powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody.

41. wojewoda a samorząd terytorialny.

Art. 33 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie stanowi, że wojewoda może powierzyć prowa­dzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości jednostkom samorządu terytorialnego lub organom innych samorządów z obszaru województwa, a także kierowni­kom państwowych osób pr4awnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących na obszarze województwa. Powierzenie prowadzenia tych spraw następuje na podstawie wojewody odpowiednio z zarządem jednostki samorządu terytorialnego, wójtem, właściwym organem innego samorządu lub kierownikiem państwowej osoby prawnej albo innej państwowej jednostki organizacyjnej. W tych sprawach wojewoda może wstrzymać wykonanie uchwały organu gminy, powiatu lub samorządu województwa i przekazać do ponow­nego rozpatrzenia, wskazując zaistniałe uchybienia oraz termin jej ponownego uchwalenia. Jeżeli uchwała organy gminy, powiatu lub samorządu województwa podjęta w wyniku ponownego rozpatrzenia nie uwzględnia wskazań wojewody, wojewoda może uchylić uchwałę i wydać to w miejsce zarządzenie, informując o tym właściwego ministra. Zarządze­nie wojewody wchodzi w życie po upływie 30 dni od daty jego wydania, chyba, że w tym czasie właściwy minister wyda inne rozstrzygnięcie.Akt wojewody o uchyleniu uchwały organu samorządu terytorialnego oraz jego zarządzenie bądź rozstrzy­gnięcie właściwego ministra mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego.

42. urząd wojewódzki.

Organizację wojewódzkiej administracji zespolonej określa statut urzędu wojewódzkiego nadany przez wojewodę; statut podlega zatwierdzeniu przez Prezesa Rady Ministrów i jest ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym. W statucie określa się nazwy: wydziałów oraz innych komórek organiza­cyjnych urzędu; komend, inspektoratów i innych jednostek organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich; delegatur urzędu wojewódzkiego bądź komend, inspektoratów czy innych jednostek organizacyjnych oraz ich siedziby; stanowisk dyrektorów wydziałów; stanowisk kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich. W statucie urzędu wojewódzkiego zamieszcza się zakresy działania wydziałów i in. komórek organizacyjnych urzędu wojewódzkiego oraz komend, inspektoratów, delegatur i in. jednostek organizacyj­nych i ich delegatur. W statucie określa się skład kolegium wojewody i tryb jego pracy oraz inne istotne sprawy mające wpływ na funkcjonowanie urzędu wojewódzkiego. Do statutu dołącza się wykaz jednostek organizacyjnych podporządkowa­nych wojewodzie oraz przedsiębiorstw państwowych, dla których wojewoda pełni funkcję organy założycielskiego. Kolejny ważny akt dla funkcjonowania urzędu wojewódzkiego to jego regulamin. Składa się z 2 części. Część pierwsza określa szczegółową organizację oraz tryb pracy urzędu wojewódz­kiego. Tę część regulaminu ustala wojewoda w drodze zarządzenia. Część druga, to regulaminy komend, inspektora­tów i in. jednostek organizacyjnych, ustalone przez kierowników tych jednostek i zatwierdzone przez wojewodę, o ile odrębne ustawy Ne stanowią inaczej. W razie nie zatwierdzenia regulaminu przez wojewodę, kierownik danej jednostki organizacyjnej może wystąpić do odpowiedniego ministra o wszczęcie z nim sporu. Regulamin urzędu wojewódzkiego udostępnia się do po­wszechnego wglądu.

43. formy kierownictwa i nadzoru nad wojewodami.

Wg art. 11 ust. 1 ustawy o administracji rządowej w wojewódz­twie Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje okresowej oceny jego pracy, a w ust. 3 tego samego artykułu stanowi się, że: ”Prezes Rady Ministrów kieruje działalnością wojewody, wydając w tym zakresie zarządzenia i polecenia, także z inicjatywy właściwych ministrów, oraz sprawuje kontrolę nad ich wykonaniem.” Prezes Rady Ministrów jest więc organem nie tylko nadzorującym działalność wojewody, ale również kierującym jego działalność przez wydawane zarządzenia i polecenia. Nadzór Prezesa RM nad działalnością wojewody sprawowany jest pod względem nie tylko zgodności działania zgodnie z prawem, ale zgodności działania z polityką rządu, jak i pod względem rzetelności i gospodarności. Zarządzenia i polecenia Prezesa RM mogą dotyczyć wszystkich spraw należących do zakresu działania wojewody. Prezes RM może upoważnić ministra właściwego do spraw administracji publicznej do wykonywania, w jego imieniu, przysługujących mu uprawnień nadzorczych i w zakresie kierownictwa, z wyjątkiem powoływania i odwoływania wojewody oraz rozstrzygania sporów między wojewodą a właściwym ministrem. Organem rozstrzygającym spory zawsze jest Prezes RM.

44. terenowe organy rządowej administracji specjalnej.

45. pojęcie samorządu terytorialnego i istotne elementy jego konstrukcji.

46. organy stanowiące i kontrolne na poszczególnych szczeblach sam. ter.

47. organy wykonawcze na poszczególnych szczeblach sam. ter.

Gmina: Wójt, Rada Gminy

Wybory - powszechne, równe, bezpośrednie, w głosowaniu tajnym. Prawo wybierania wójta w danej gminie ma każdy, kto posiada prawo wybierania do rady gminy. Prawo wybieralności ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy , który najpóźniej w dn. głosowania kończy 25 lat, z tym że nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy w kt. kandyduje. Za wybranego na wójta uważa się tego kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów , 14 dnia po 1 głosowaniu przeprowadza się ponowne (druga tura). W 2 turze dokonuje się wyboru spośród 2 kandydatów, który w 1 turze otrzymali najwięcej ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy 2 lub więcej kandydatów otrzyma taką samą liczbę głosów uprawniających do udziału w 2 turze rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w której jeden z kandydatów otrzymał większa liczbę głosów, a jeśli liczba ich była równa rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. Za wybranego w 2 turze uważa się tego kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów. Gdy 2 kandydatów otrzyma taką samą liczbę głosów w 2 turze za wybranego uważa się tego który w większej liczbie obwodów głosowania otrzymał więcej głosów. Gdy i tutaj jest „remis” rozstrzyga losowanie gminnej komisji wyborczej. Wyjątkowo wyboru wójta dokonuje rada gminy ( a więc wybory pośrednie) następuje to gdy: a)mimo przeprowadzonego postępowania rejestracyjnego nie zostanie zgłoszony żaden kandydat na wójta. b)Zarejestrowany był tylko jeden kandydat, który w wyborach bezpośrednich nie uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Wyboru dokonuje rada gminy bezwzględną większo­ścią głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym. Przypadki w których wygasa mandat wójta ( wg. ust. o bezpośrednim wyborze wójta): odmowa złożenia ślubowania; pisemne zrzeczenie się mandatu; utrata prawa wybieralności lub brak tego prawa w dniu wyborów; naruszenie ustawowych zakazów łączenia funkcji wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działaln. gospod.; prawomocne skazanie wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne; orzeczenie trwałej niezdolności do pracy w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych; śmierć; odwołanie w drodze referendum. Wójt w drodze zarządzenia powołuje i odwołuje swojego zastępcę lub zastępców i określa ich liczbę (max. Ich liczba zależy od liczby mieszkańców gminy). Funkcji wójta i zastępcy nie można łączyć z : funkcji wójta i zastępcy w innej gminie; członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego ,w tym w gminie, w której jest wójtem bądź zastępcą wójta; zatrudnieniem w administracji rządowej; mandatem posła lub senatora. Wójt może być odwołany w drodze referendum. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji, przepro­wadza się wybory przedterminowe, które zarządza Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Wojewoda podaje to rozporządzenie do publicznej wiadomości w formie obwiesz­czenia. Wyborów przedterminowych nie przeprowadza się jeśli data takich wyborów ma przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji wójta. Po upływie kadencji wójt pełni funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego wójta .dot. też zastępcy. Objęcie obowiązków przez wójta - złożenie przez niego wobec rady gm. ślubowania

KOMPETENCJE WÓJTA:

Normuje art.30 ust. o samorządzie gminnym. Wójt wykonuje uchwały rady gm. , ale również przygotowuje projekty uchwał rady. Wykonuje zadania gm. Określone przepisami prawa np. gospodarowanie mieniem gminnym, wykonanie budżetu, zatrudnienie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Opracowuje plan operacyjny ochronny przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciw­powodziowy. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej właściwy miejscowo wójt kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze gminy w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciu. Kieruje bieżącymi sprawami gminy. Reprezentuje ją na zewnątrz. Składa oświadczenia woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem. Wydawanie decyzji w indywid. Sprawach z zakresu administracji publ. O ile przepisy szczeg. nie stanowią inaczej. Na jego wniosek rada gminy powołuje i odwołuje sekretarza i skarbnika gminy. Może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy. Jest kierownikiem urzędu gminy i wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Organizację i zasady funkcjonowania tego urzędu określa regulamin organizacyjny nadany przez wójta w drodze zarządzenia. Jest kierownikiem urzędu stanu cywilnego, chyba że rada powołała innego kierownika.

RADA GMINY

Wybory powszechne, równe, bezpośrednie, tajne. Kadencja - 4 lata. Organ wybierany przez mieszkańców. Skład - radni w liczbie: 15 w gm. Do 20 tyś mieszkańców, 21 w gm. Do 50 tyś mieszk., 23 w gm. Do 100 tyś mieszk., 25 w gm. Do 200 tyś mieszk. Oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte 1000 tyś mieszk., nie więcej jednak niż 45 radnych. Wybór PRZEWOD­NICZACEGO I WICEPRZEWODNICZACYCH rady gm. - bezwzględną większością gł. W głosowaniu tajnym. Przewodni­czący rady wybierany jest z grona radnych. Wiceprzewodniczą­cych w liczbie 1 - 3 wybiera się też z grona radnych. SESJA - rada obraduje na sesjach którą zwołuje przewodniczący w miarę potrzeby, ale nie rzadziej niż raz na kwartał. Istnieje obowiązek zwołania rady jeśli wniesie o to wójt albo co najmniej ¼ ust. liczby radnych. Wówczas sesję należy zwołać w ciągu 7 dni od dn. złożenia wniosku. Pierwszą sesję nowo wybranej Rady Gminy zwołuje się w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju, a w przypadku wyborów przedterminowych w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rady gminy. Jeżeli wybory były wynikiem refer. lokal. w sprawie odwołania Rady Gminy pierwszą sesję zwołuje osoba, którą Prezes Rady Ministrów wyznaczył do pełnienia funkcji organów gminy. Pierwszą sesję nowo wybranej Rady Gminy Do czasu wyboru jej przewodniczącego , prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji. UCHWAŁY rady zapadają przy określonym quorum i odpowiednią większością głosów. Quorum powinno wynosić 50 % ustawowego składu rady, a uchwały zapadają zwykłą większością głosów. Odstępstwa - to wybór przewodniczącego. i wiceprzewodni­czących. Do WŁŚCIWOŚCI należą wszystkie sprawy będące w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Ustawa ustanawia więc DOMNIEMANIE KOMPETENCJI na rzecz Rady Gminy. Podstawowe kompetencje zastrzeżone na rzecz gminy to: a)Stanowiące - rada podejmuje uchwały które mogą mieć różny charakter prawny. Mogą to być np. akty prawa miejscowego, budżet gminy, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; b)Kontrolne - Rada Gminy kontroluje działalność - wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. Rada Gminy może powoływać STAŁE I DORAŹNE KOMISJE do określonych zadań i ustalać ich przedmiot działania oraz skład osobowy. W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni nie będący jej członkami. Mogą zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu. Komisje są organami wewn. rady i dlatego jej podlegają. Przedkładają jaj swoje plany pracy i składają sprawozdania z działalności. Powołanie jednej komisji jest obowiązkowe to KOMISJA REWIZYJNA. Zasady i tryb jej działania określa statut gminy. W skład wchodzą radni w tym przedstawiciele wszystkich klubów , z wyjątkiem radnych będących przewodniczącym bądź wiceprzewodniczącymi rady.

Rada może korzystać z pomocy innych organów, a w szczeg. z inf. i materiałów dostarczonych przez regionalne izby obra­chunkowe. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu gminy i występuje z wnioskiem do rady gminy w spr. udzielenia bądź nie absolutorium wójtowi. Wykonuje też inne zadania zlecone w zakresie kontroli. W strukturze samorządu gminnego Rada Gminy zajmuje pozycję eksponowaną stanowi bowiem reprezentację mieszkańców gminy. Rada której siedzibą jest miasto to RADA MIASTA

Powiat: Zarząd Powiatu, Starosta i Rada Powiatu

W skład wchodzą: starosta jako przewodniczący, wicestarosta, pozostali członkowie. Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki s. t. i zatrudnieniem w adm. rządowej oraz z mandatem posła i senatora. Wybiera go rada powiatu w liczbie 3 do 5 osób, w tym starostę i wicestarostę. Liczbę członków zarządu określa się w statucie powiatu. Starostę - bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Wicestarostę i pozostałych członków zarządu, na wniosek starosty, zwykłą większością głosów w obecności co najmniej ustaw. składu rady, w głosowaniu tajnym. Rada powiatu powinna to zrobić w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Jeśli tego nie zrobi ulega rozwiązaniu z mocy prawa. Po czym przeprowadza się wybory przedterminowe. Jeśli rada wybrana w tych wyborach również tego nie zrobi tez zostaje rozwiązana ale nie przeprowadza się już kolejnych wyborów przedterm. A do dnia wyborów rady powiatu i zarządu jej funkcje pełni komisarz rządowy ustanowiony przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw adm. Publ. Zarząd Powiatu może być odwołany z powodu nieudzielenia mu absolutorium co jest równoznaczne ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu, chyba że po zakończeniu roku budżeto­wego zarząd powiatu został odwołany z innej przyczyny. Odwołanie starosty albo złożenie przez niego rezygnacji jest, odpowiednio, równoznaczne z odwołaniem całego zarządu powiatu albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd powiatu. Rada powiatu na wniosek starosty może odwołać poszczegól­nych członków zarządu. W przypadku złożenia rezygnacji przez starostę rada powiatu na najbliższej sesji podejmuje, zwykłą większością głosów, uchwałę o przyjęciu rezygnacji całego zarządu powiatu. W przypadku odwołania albo rezygnacji całego zarządu rada powiatu dokonuje wyboru odpowiednio w ciągu 3 m-cy od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji. W przypadku odwołania członka zarządu nie będącego jego przewodniczącym rada powiatu dokonuje wyboru nowego członka zarządu w terminie 1 m-ca od dnia odwołania. Odwołany zarząd lub jego poszczególni członkowie pełnią obowiązki do wyboru zastępców. Zarząd powiatu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa. W szczególności do zadań powiatu należy: przygotowanie projektu uchwały rady; wykonywanie uchwały rady; gospodarowanie mieniem powiatu; wykonywanie budżetu powiatu; zatrudnienie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych. Zarząd powiatu podlega wyłącznie radzie powiatu. Organizację wewn. zarządu oraz tryb jego pracy określa statut powiatu. Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy STAROSTWA POWIATOWEGO oraz jednostek organizacyjnych powiatowego urzędu pracy. Powiatową administrację zespoloną stanowią: starostwo powiatowe; powiatowy urząd pracy; jednostki organizacyjne, stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb inspekcji i straży. Kluczową pozycję w powiatowej administracji zespolonej zajmuje STAROSTA. Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego. Zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu. Zwierzchnikiem powiatowych służb ,inspekcji i straży (powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, zatwierdza programy ich działania).Opracowuje plan operacyjny ochronny przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciw­powodziowy. Organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego. Kieruje bieżącymi sprawami powiatu. Reprezen­tuje powiat na zewnątrz. Na wniosek starosty, rada powiatu powołuje i odwołuje sekretarza powiatu oraz skarbnika powiatu. Wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu admin. publ. należących do właściwości powiatu. Gdy decyzje wydaje zarząd powiatu decyzje podpisuje starosta. Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalany przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu.

RADA POWIATU

Wybory powszechne, równe, bezpośrednie, tajne. Kadencja - 4 lata. Skład - wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 tyś mieszk. oraz po 2 na każde rozpoczęte 20 tyś mieszk., ale nie więcej niż 29 radnych. Rada wybiera ze swego grona PRZEWODNICZĄCEGO i 1 lub 2 WICEPRZEWODNI­CZĄCYCH bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej ½ ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Przewodniczący organizuje prace rady i prowadzi obrady ( pod nieobecność przewodn. zastępuje go wiceprzewodn.) Ustawa przewiduje odwołanie przewodnicz. i wiceprzewodn. oraz złożenie przez nich rezygnacji. Sesja - tak jak w radzie gminy z uwzględnieniem zmiany nazw. Uchwały zapadają zwykłą większością głosów, przy 50 % ustawow. składu rady. Odrzucenie w głosow. uchwały o odrzucenie absolutorium = przyjęciu uchwały o nieudzieleniu zarządowi absolut. Art. 12 ust. o samorządzie powiatowym > katalog spraw należących do wyłącznej WŁAŚCIWOŚCI RADY powiatu obejmuje 15 pozycji: m. in. stanowienie aktów prawa miejscowego; wybór i odwoła­nie zarządu powiatu; powoływanie i odwoływanie sekretarza i skarbnika powiatu; stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu; uchwalanie budżetu powiatu i rozpatrywanie sprawoz­dań z wykonanie budżetu; podejmowanie uchwał w sprawie udzielenia lub nie absolut. dla zarządu; podejmowanie uchwał w sprawie herbu i flagi powiatu; podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia zadań z zakresu adm. publ.; uchwalanie powiatowego programu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy. Rada Powiatu może powołać ze swojego grona DORAŹNE I STAŁE KOMISJE do określo­nych zadań . Ustala przedmiot ich działania i skład osobowy. Podlegają one r. p. w całym zakresie swej działalności. Dla sprawowania funkcji kontrolnych rada powołuje KOMISJĘ REWIZYJNĄ z grona radnych z wyłączeniem przewodn. i wice-ych oraz radnych będących członkami zarządu. W skład wchodzą przedstaw. wszystkich klubów radnych. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu powiatu i występuje do rady powiatu z wnioskiem a sprawie udzielenia lub nie absolutorium zarządowi. Wniosek ten opiniuje regionalna izba obrachunkowa. Radni mogą tworzyć kluby radnych. Organiza­cję wewn. oraz tryb pracy rady i komisji powoływa­nych przez rade i zasady tworzenia klubów radnych określa STATUT POWIATU.

Województwo: Zarząd województwa, Marszałek, Sejmik

Skład - 5 osób a w tym: marszałek województwa - jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2, pozostali członkowie. Członkostwa nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki s. t. oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, mandatem posła i senatora. Sejmik województwa wybiera zarząd województwa w ciągu 3 m-cy od ogłoszenia wyborów. Marszałka województwa wybiera się - bezwzględną większo­ścią głosów ustawowego składu sejmiku. Wicemarszałków i pozostałych członków, na wniosek marszałka zwykłą większo­ścią głosów w obecności min. ½ ustawow. składu sejmiku w głosowaniu tajnym. Jeśli sejmik województwa nie dokona wyboru zarządu województwa w ciągu 3 m-cy od daty ogłosze­nia wyników wyborów ulega on rozwiązania z mocy prawa. W takim przypadku przeprowadza się wybory przedter­minowe które zarządza Premier w ciągu 60 dn. od rozwiązania sejmiku. Uchwała sejmiku w sprawie nieudzielenia zarządowi woje­wództwa absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu województwa, chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd województwa został odwołany z innej przyczyny. Sejmik może odwołać zarząd województwa większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Sejmik województwa może odwołać marszałka województwa z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium jedynie na wniosek co najmniej ¼ ustawowego składu sejmiku. Wniosek taki wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz opinii komisji rewizyjnej. Odwołanie następuje większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Jeżeli wniosek nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny wniosek może być zgłoszony po upływie 6 m-cy od poprzedniego głosowania. Odwołanie marszałka województwa albo złożenie przez niego rezygnacji jest odpowiednio, równoznaczne z odwołaniem całego zarządu albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd województwa. Sejmik wojewódz­twa może na uzasadniony wniosek marszałka województwa odwołać poszczególnych członków zarządu. Sejm. wojew. może na wniosek marszałka wojew. odwołać poszczególnych członków zarządu . W przypadku odwołania albo rezygnacji całego zarządu lub członka sejmik województwa dokonuje wyboru nowego zarządu (3 m-ce, 1 m-ąc).Odwołany zarząd województwa lub jego poszczeg. Członkowie pełnią dotychcza­sowe obowiązki do czasu wyboru nowych. Zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz sejmiku i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Istnieje więc domniemanie kompetencji zarządu województwa. W szczególności do zadań zarządu województwa należy: wykonywanie uchwał sejmiku; gospodarowanie mieniem województwa; przygotowanie projektu i wykonywanie budżetu województwa; przygotowanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodaro­wania przestrzennego; organizowanie współpracy ze struktu­rami samorządu regionalnego w innych krajach i z mn. zrzeszeniami regionalnymi; kierowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organiza­cyjnych; uchwalanie regulaminu urzędu marszałkowskiego. Po upływie kadencji sejmiku zarząd wojew. działa do dnia wyboru nowego.

MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA - kieruje bieżącymi sprawami województwa. Reprezentuje województwo na zewnątrz. Organizuje pracę zarządu województwa i urzędu marszałkow­skiego. Podejmuje niezbędne czynności należące do właściwo­ści zarządu województwa w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z bezpośrednim zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających zdrowiu i życiu. Jeśli przepisy szczególne nie stanowią inaczej marszałek województwa wydaje decyzje administracyjne. Może do ich wydawania upoważnić wicemar­szałków, pozostałych członków województwa, pracowników urzędu marszałkowskiego i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego; zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Na jego wniosek sejmik powołuje i odwołuje skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa.

SEJMIK WOJEWÓDZTWA

Wybory powszechne, równe, bezpośrednie, tajne. Kadencja - 4 lata. Kadencja - 4 lata , odwołanie przed upływem kadencji może nastąpić wyłącznie w drodze refer. wojewódzkiego. Skład - 30 radnych w wojew. do 2000000 mieszk; 3 radnych na każde kolejne 500000 mieszk. Sejmik wybiera ze swego grona PRZEWODNICZĄCEGO I WICEPRZEWODNICZĄYCH max 3 - bezwzględną większością głosów, głosowanie tajne, 50% ustaw. składu sejmiku. Funkcji pzewodn i wiceprz. Sejmiku nie można łączyć z członkostwem w zarządzie wojew. Odwołanie przew. i wiceprz. Następuje na wniosek co najmniej ¼ ust składu sejmiku wojewódzkiego bezwzględną większością głosów, 50% ust. składu wojew. Przewodniczący organizuje pracę sejmiku i prowadzi jego obrady , może te czynności powierzyć jednemu z wiceprzewodniczących. Sesja - sejmik obraduje na sesjach którą zwołuje przewodniczący w miarę potrzeby, ale nie rzadziej niż raz na kwartał. Istnieje obowiązek zwołania rady jeśli wniesie o to marszałek albo co najmniej ¼ ust. liczby radnych. Wówczas sesję należy zwołać w ciągu 7 dni od dn. złożenia wniosku. Pierwszą sesję nowo wybranego Sejmiku Województwa zwołuje się w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do sejmiku na obszarze całego kraju, a w przypadku wyborów przedterminowych w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do sejmiku województwa. Pierwszą sesję nowo wybranego sejmiku do czasu wyboru jej przewodniczącego , prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji. Uchwały zapadają większością głosów w obecności co najmniej ½ ustaw. składu sejmiku, w głosowaniu jawnym lub jawnym imiennym chyba że ustawy stanowią inaczej. Art.18 ust. O samorządzie województwa w 21 pkt. Wylicza WŁAŚCIWO­ŚCI sejmiku. Należy do nich uchwalenie m. in.: planu zagospo­darowania przestrzennego; budżetu województwa; podatków i opłat lokalnych; zasad nabywania, zbywania, obciążania nieruchomości; emitowania obligacji oraz określania ich zbywania , nabywania, i wykupu; zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów; przepisów dot. organizacji wewn. oraz trybu pracy organów samorządu województwa; wybór i odwoływanie zarządu województwa oraz powołanie i odwoły­wanie - na wniosek marszałka województwa - skarbnika wojew; określa zasady, tryb i harmonogram opracowania strategii rozwoju województwa i programu wojewódzkiego i ustala zadania poszczególnych organów województwa przy określeniu strategii rozwoju województwa i programu woje­wódzkiego. Do funkcji kontrolnych sejmiku należy rozpatrywa­nie sprawozdań z działalności zarządu województwa i realizacji strategii rozwoju oraz wieloletnich programów wojewodzkich, rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu i sprawozdań finansowych województwa. Sejmik Województwa może powoływać STAŁE I DORAŹNE KOMISJE do określonych zadań i ustalać ich przedmiot działania oraz skład osobowy. W posiedzeniach komisji mogą uczestniczyć radni nie będący jej członkami. Mogą zabierać głos w dyskusji i składać wnioski bez prawa udziału w głosowaniu. Komisje są organami wewn. sejmiku i dlatego jej podlegają. Przedkładają jaj swoje plany pracy i składają sprawozdania z działalności. Powołanie jednej komisji jest obowiązkowe to KOMISJA REWIZYJNA. Zasady i tryb jej działania określa statut województwa. W skład wchodzą radni w tym przedstawiciele wszystkich klubów , z wyjątkiem radnych będących przewodniczącym bądź wiceprzewodniczą­cymi sejmiku. Sejmik może korzystać z pomocy innych organów, a w szczeg. z inf. i materiałów dostarczonych przez regionalne izby obra­chunkowe. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu województwa.

48. referendum lokalne / samorządowe.

Normuje ust. Z 15 września 2000 r. Do jej wprowadzenia obowiązywały przepisy 3 ust. Samorządowych oraz ust. z 11 października 1991r. o referendum gminnym. Wg. art. 170 Konstytucji członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze r., o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu teryt., a zasady i tryb przeprowadzenia r. Lokalnego ma określać ustawa. Treść r. lok. dobrze oddaje art. 2 ustawy - w r. l. Mieszkańcy jednostki s. t. Jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w spr. odwołania organu stano­wiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta ( burmistrza, prezydenta miasta) Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozyt. Lub negat. Odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania lub na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami . Przedmiotem r. l. mogą być spr. dotycz. gminy ,powiatu, województwa. Przedmiotem r. gminnego może być też samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne mieszczące się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy. W r. maja prawo brać udział osoby : stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki s. t. ,posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki. Referendum przeprowadza się: z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki; na wniosek uprawnionych do głosowania mieszkań­ców danej jednostki s. t. W spr. odwołania organu stanowiącego jednostki s. t. przed upływem kadencji rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum przeprowadzonego na wniosek miesz­kańców. R. w spr. odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może być przeprowadzone także z inicjatywy rady gminy. Wniosek o przeprowadzenie r. l. może zgłosić co najmniej: 10 % uprawn. do głosowania mieszkańców gminy lub powiatu; 5 % uprawn. do głosowania mieszkańców wojewódz­twa. REFERENDUM Z INICJATYWY ORGANU STANO­WIACEGO JEDNOSTKI SAM. TERYTORIALNEGO Rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa podejmuje uchwałę w spr. przeprowadzenia ref. z własnej inicjatywy bezwzględną większością głosów swojego ustawowego składu.

Jedynie uchwała rady gminy w spr. odwołania wójta (burmistrza , prezydenta miasta)podejmowana jest w trybie określonym w art. 28a ( w przypadku nieudzielenia wójtowi absolutorium)albo w art.28 b ( z innej przyczyny) ustawy samorządowej. W przypadku gdy przedmiotem ref. gminnego jest samoopodatko­wanie się mieszkańców na cele publiczne, uchwała rady gminy wskazuje też cel i zasady opodatkowania.

Uchwała podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Ref. przeprowadza się w dzień wolny od pracy, najpóźniej w 50 dniu od dnia opublikowania uchwały w woj. dz. urzędowym. REFERENDUM PRZEPROWADZANE NA WNIOSEK MIESZKAŃCÓW. Z inicjatywą wystąpić może : grupa min. 15 obywateli, kt. przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki s. t. , a w przypadku r. gminnego - także 5 obywateli, kt. przysługuje prawo wybierania do rady gminy; statutowa struktura terenowa partii politycznej działająca w danej jednostce s. t.; organizacja społ. Posiada­jąca osobowość prawną , której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki sam. ter. Podmioty te to tzw. INICJATORZY REFERENDUM. Inicjator ref. na swój koszt podaje do wiadomości mieszkańców danej jednostki sam. t. przedmiot zamierzonego ref. :w gminie -w zwyczajowo dla niej przyjęty sposób; w powiecie i w województwie - przez ogłoszenie w prasie codziennej. Inicjator ref. składa pisemny wniosek o przeprowadzenie ref. Przewodniczący zarządu jednostki sam. teryt. a w gminie wójt ( burmistrz. Prezydent miasta) ten sam wniosek. Przewodniczący organu stanowią­cego tej jednostki(powołuje on ze swojego składu komisję do sprawdzenia , czy wniosek mieszkańców odpowiada przepisom ustawy. Jeśli tak podejmuje uchwałę w spr. przeprowadzenia ref. W przeciwnym razie podejmuje się uchwałę odrzucającą wniosek na którą inicjatorowi ref. przysługuje skarga do NSA w terminie 14 dni od doręczenia uchwały lub upływu terminu do jej podjęcia. Wyrok uwzględniający skargę inicjatora zastępuje uchwałę organu. Ref. przeprowadza się w dzień wolny od pracy najpóźniej w 50 dni od ogłoszenia wyroku.) REFERENDUM W SPRAWIE ODWOŁANIA ORGANU JEDNOSTKI SAMORZADU TERYTORIALNEGO. Referendum takie nie może być przeprowadzone w każdym czasie. Nie przeprowadza się go :

przed upływem12 miesięcy od dnia wyborów albo od dnia ostatniego refer. w tej sprawie. Jeżeli data wyborów przedter­minowych, przeprowadzonych w wyniku referendum, miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji organu. Inicjator takiego ref. wniosek mieszkańców wraz z inf. o spełnieniu obowiązków określonych ustawą. Komisarz wyborczy (wydaje postanowienie o przeprowadzeniu ref. lub odrzuca wniosek. Ma na to 30 dni od dnia złożenia wniosku. Na tę decyzję przysługuje skarga do NSA na takich zasadach j. w.). Przewodniczący rady gminy. Uchwała rady gminy o przeprowa­dzeniu ref. w spr. odwołania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) . Komisarz wyborczy (wydaje postanowienie o przeprow. Ref. w ciągu 14 dni po upływie terminu do stwierdze­nia nieważności uchwały przez wojewodę w trybie ust o sam. gminnym albo w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia o oddaleniu lub odrzuceniu przez NSA skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody unieważniające uchwałę.

Na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody unieważniające uchwałę rady gminy o przeprowadzeniu ref. w spr. odwołania wójta(...)radzie gminy służy skarga do NSA w terminie 14 dni od dnia otrzymania rozstrzygnięcia nadzorczego. NSA rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia .Wyrok sądu jest ostateczny. PRZEPROWADZENIE, USTALENIE I OGŁOSZE­NIE WYNIKÓW REFERENDUM. Ref. przeprowadzają i ustalają jego wyniki: terytorialne (wojewódzkie, powiatowe i gminne) komisje do spr. Referendum; obwodowe komisje do spr. ref. Ref. przeprowadza się w stałych obwodach głosowania utworzonych w celu przeprowadzenia wyborów do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego. Ref. jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnio­nych do głosowania. Wynik ref. jest rozstrzygający, jeśli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod ref. oddano więcej niż połowę ważnych głosów. W sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne wynik ref. jest rozstrzyga­jący, jeżeli za samoopodatkowaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów. Po zakończeniu głosow. w obwodach obwodowa komisja sporządza protokół wyników głosowania w obwodzie i przekazuje go terytorialnej komisji . Niezwłocznie po otrzymaniu protokołów głosowania od wszystkich obwodowych komisji terytorialna komisja sporzą­dza protokół wyników refer. I podaje do publicznej wiadomości wyniki głosowania oraz wynik ref. poprzez wywieszenie protokołu w swojej siedzibie. Wojewoda niezwłocznie ogłasza w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokół wyniku ref. otrzymany od terytorialnej komisji. W terminie 7 dni od podania wyników ref. do wiadom. publ. Każdy uprawniony do wzięcia w nim udziału mieszkaniec może wnieść protest, jeśli dopusz­czono się naruszenia przepisów ustawy co mogło mieć wpływ na wynik ref. Protest wnosi się na piśmie do SO. Ten rozpa­truje protest w ciągu 14 dni od dnia jego zgłoszenia z udziałem wnoszącego protest i przedstawiciela właściwej terytorialnej komisji, a jeśli protest dotyczy ref. w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki sam. teryt. - również z udziałem komisarza wy­borczego.

1. status prawny wójta , starosty, marszałka

Kompetencje wójta.

Wójt jako organ wykonawczy wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy, określone przepisami ,w szczególności :

1. przygotowania projektu uchwał rady gminy

2. wykonywanie uchwał

3. gospodarowanie mieniem komunalnym

4. wykonywanie budżetu

5. zatrudnienie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.

Kompetencje:

• Na jego wniosek przewodniczący RG ma obowiązek: zwołać sesje w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku, wprowadzić projekt uchwały na najbliższej sesji.

• Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz.

• Opracowuje plan ochrony przed powodzią orz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.

• W razie niebezpieczeństwa wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych.

• Wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Może do tego upoważnić swych zastępców.

• Ma prawo wydawania przepisów porządkowych w formie zarządzeń w sprawach nie cierpiących zwłoki.

• Przygotowuje projekt budżetu.

• Odpowiada za prawidłową gospodarkę finansowa gminy.

Wójt wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy ,którego jest kierownikiem. Nadaje mu regulamin.

Wójt a Starosta

Różnice:

1. Wójt jest wybierany w wyborach bezpośrednich przez mieszkańców.

Starosta jest wybierany przez organ stanowiący w powiecie.

2. Pozycja prawna Starosty jest słabsza od pozycji prawnej wójta, także dlatego, że starosta ma znacznie węższy zakres kompetencji, niż wójt. Wójt jako monokratyczny organ wykonawczy przejął kompetencje zlikwidowanych zarządów gmin. Starosta wykonuje zadania organu wykonawczego, tylko wyjątkowo są to działania o charakterze doraźnym w sprawach nie cierpiących zwłoki, związanych z zagrożeniem interesu publicznego, a także z zagrożeniem życia lub zdrowia obywateli. Starosta czynności podejmowane w takich sytuacjach musi przedstawić zarządowi powiatu do zatwierdzenia na najbliższym jego posiedzeniu.

Wybory na wójta:

Wójt jest wybierany w wyborach bezpośrednich, które zarządza prezes rady ministrów, łącznie z wyborami do rad gmin. Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim tym osobom, które mają czynne prawo wyborcze w wyborach do rady gminy. Bierne prawa wyborcze mają te osoby, które mają czynne prawo wyborcze w wyborach do rady gmin i które najpóźniej w dniu głosowania ukończyły 25 lat.

Za wybranego uważa się kandydata, który uzyskał więcej niż połowę ważnych głosów. Jeżeli żaden z nich nie dostał takiej liczby głosów to po 14 dniach organizowana jest druga tura wyborów. Do drugiej tury przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów w pierwszej turze. W drugiej turze wygrywa ten, który uzyska więcej ważnych głosów.

Teoretycznie istnieje możliwość wyboru wójta przez radę gmin:

• gdy nie zgłosi się żaden kandydat

• gdy zgłosi się jeden kandydat, który nie uzyska więcej niż połowy ważnych głosów.

Kandydatów mogą zgłaszać partie polityczne, stowarzyszenia, organizacje społeczne, mieszkańcy w odpowiedniej liczbie. Żeby zgłosić kandydata, komitet wyborczy musi uzyskać poparcie od 150 - 3000 wyborców w zależności od liczby mieszkańców.

Odwołanie wójta:

• Wójt może być odwołany w drodze referendum. Do referendum może dojść z inicjatywy mieszkańców.

• Rada gminy kontroluje działalność wójta. W tym celu obligatoryjnie powołuje komisję rewizyjną. Komisja opiniuje wykonanie budżetu i zwraca się do rady gminy z wnioskiem w sprawie udzielenia lub nie udzielenia wójtowi absolutorium. Udzielenie absolutorium jest równoznaczne z podjęciem inicjatywy przeprowadzenia referendum.

• Oprócz tego rada gminy może też podjąć uchwałę o przeprowadzenie referendum, na wniosek ¼ ustawowej liczby składu. Wniosek ten wymaga uzasadnienia i musi być zaopiniowany przez komisję rewizyjną. Rada może podjąć uchwałę o referendum, nie wcześniej niż 14 dni od złożenia tego wniosku. Uchwałę podejmuje się większością 3/5 głosów w głosowaniu imiennym. Jeżeli wniosek nie uzyska tej większości to podobny wniosek nie może być złożony przez co najmniej 1 rok od dnia głosowania.

• Prezes RM w trybie nadzoru też może odwołać wójta.

49. status prawny radnego.

Status prawny radnego normują różne przepisy : art. 23 - 25 ust o samorządzie gminnym, ordynacja wyborcza (reguluje problem wygaśnięcia mandatu) rota ślubowania zawarta w art. 23a ( prawa i obowiązki w formie skondensowanej), Złożenie ślubowania jest warunkiem nabycia praw radnego. OBOWIĄZKI radnego można by podzielić na dwie grupy: wynikające z jego funkcji w radzie i jej organach jako swego rodzaju łącznika między wyborcami i ich organizacjami a rad( radny jest reprezentantem wyborców, ma utrzymywać stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, ma przyjmować postulaty mieszkańców gminy i działających organizacji oraz przedstawiać je radzie gminy i jej organom ). Radny nie jest organem ale jako członek organu kolegialnego zobowiązany jest brać udział w pracach rady i jej komisji oraz instytucji samorządowych do której został wybrany lub desygnowany. Radny korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjona­riuszy publicznych. Rozwiązanie z r. stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy której jest członkiem pracodawca obowiązany jest zwolnić radnego od pracy zawodowej w celu umożliwienia mu brania udziału w pracach organów gminy. Radnym przysługują diety i zwrot kosztów podróży służbowych. Chroni go też prawo karnego (zaostrzona odpow. Za czynną napaść r. w związku z wykonywaniem funkcji r. , za użycie groźby bezprawnej lub przemocy, za zniesławienie radnego. Mandatu r. gminy nie można łączyć z : mandatem posła lub senatora; wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody; członkostwem w organie innej jednostki samorz. Terytor; z radnym nie może być nawiązany stosunek pracy w urzędzie gminy w której uzyskał mandat; nie może pełnić funkcji kierownika gminnej jednostki organizacyjnej oraz jego zastępcy

nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego ani zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem lub pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. Radni są zobowiązani składać oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Składa się je przewodniczącemu rady gminy w terminie 30 dni od dnia objęcia mandatu. Kolejne co roku do 31 marca. Radny jest nieodwołalny, uzyskuje mandat na całą kadencję. W art.190 ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw przewidziano 6 sytuacji w której mandat radnego wygasa : 1) odmowa ślubowania 2) pisemne zrzeczenie się mandatu 3) naruszenie ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z określonymi w przepisach funkcjami 4) utrata prawa wybieralności lub brak tego prawa w dniu wyborów 5) prawomocnie skazujący wyrok sądu orzeczony za przestępstwo umyślne 6) śmierć.

50. organy jednostek pomocniczych w gminie.

W jednostkach pomocniczych ( sołectwo, dzielnica, osiedle ) również powołuje się ich organy. Znaczenie tych organów dla społeczności lokalnych jest różne. W społecznościach wiejskich odgrywają one większą rolę niż w środowisku miejskim zwłaszcza dużych miast. W SOŁECTWIE: zebranie wiejskie ( organ uchwałodawczy), sołtys ( organ wykonawczy), rada sołecka ( ma wspomagać sołtysa). W DZIELNICY lub OSIEDLU

rada (organ uchwałodawczy) - o liczbie członków ustalonej według przepisów o składzie rady gminy, nie więcej jednak niż 21 członków; zarząd - na czele przewodniczący. Statut osiedla może ustalać, że w osiedlu organem uchwałodawczym jest ogólne zebranie mieszkańców. Wówczas to zebranie wybiera zarząd osiedla wg. tych samych zasad jak zebranie wiejskie dokonuje wyboru sołtysa i członków rady sołeckiej. SOŁTYA oraz CZŁONKÓW RADY SOŁECKIEJ wybiera się w głosowa­niu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnio­nych do głosowania. Przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu. Organizację i zakres działania sołectwa, dzielnicy czy osiedla określa właściwa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Statut jednostki pomocniczej określa : nazwę i obszar jednostki pomocniczej; zasady i tryb wyborów organów jednostki pomocniczej; organizacje i zadania organów j. p.; zakres zadań przekazywanych jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji zakres i formy kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością organów jednostki pomocniczej

51. związki ,porozumienia, stowarzyszenia w gminie

W celu realizacji zadań publicznych wspólnoty samorządowej wykraczających poza daną jednostkę samorządu terytorialnego samorząd może podejmować współdziałanie z innymi podmio­tami. To współdziałanie może odbywać się w formach prawa publicznego jak i prywatnego. W formach prawa publicznego współdziałanie może być realizowane przez tworzenie związków i porozumień komunalnych, jak i stowarzyszeń na podstawie prawa o stowarzyszeniach. Ustawa o samorządzie gminnym zawiera przepisy o związkach i porozumieniach międzygminnych oraz o stowarzyszeniach gmin, tak samo ustawa o samorządzie powiatowym. Ust. z 8 marca 1990 o samorz. gminnym wyróżnia: związki międzygminne (art. 64 - 73a) gminy tworzą je w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Rady zainteresowanych gmin podejmują uchwały o utworzeniu związku. Utworzenie związku Wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych gmin. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w z. g. związane z wykonywa­niem zadań przekazanych związkowi przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu. Związek nabywa osobowość prawną po zarejestrowaniu, z datą ogłoszenia statutu wykonuje zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Organem stanowiącym i kontrolnym - ZGROMADZENIE ZWIĄZKU w którego skład wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku. Tu uchwały są podejmowane bezwzględną większo­ścią głosów statutowej liczby członków zgromadzenia. Organem wykonawczym - ZARZĄD ZWIAZKU. Powoływany i odwoływany jest przez zgromadzenie związku spośród jego członków. Stosuje się odpowiednio przepisy dot. Zarządu gminy

porozumienia międzygminne (art. 74) zawierane przez gminy w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gminy powierzające swoje zadania mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania

treścią porozumienia jest przekazanie praw i obowiązków związanych z zadaniami gminy jednej z nich. Od związków gminnych należy odróżnić stowarzyszenia gmin mówi o nich art. 84 ust. o samorządzie gminnym. Mają one status stowarzyszeń w rozumieniu ustawy z 7 kwietnia 1989 Prawo o stowarzysze­niach. POWIAT. Podobnie jak gminy powiaty mogą tworzyć związki, stowarzyszenia, oraz zawierać porozumienia powiatów. Związki z innymi powiatami: tworzone w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, w tym wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publ.; w sprawach ich utworzenia, przystąpienia do niego, wystąpienia decydują rady zainteresowanych powiatów w formie uchwał; związek wykonuje zad. Publ. w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Osobowość prawna nabywa po zarejestro­waniu z dniem ogłoszenia statutu związku podlegają rejestracji w rejestrze związków prowadzonym przez ministra właściwego do spr. administracji. Na decyzję o odmowie rejestracji przysługuje apelacja do sądu admin. Organ stanowiący i kontrolny - ZGROMADZENIE ZWIAZKU w skład wchodzi po 2 reprezentantów powiatów uczestniczących w związku. Uchwały podejmowane są bezwzględną większością gł. Statutowej liczby członków zgromadzenia. Organ wykonawczy - ZARZĄD ZWIĄZKU powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród członków zgromadzenia. Statut związku może dopuszczać wybór członków zarządu spoza członków zgroma­dzenia w liczbie nie przekraczającej 1/3 składu zarządu związku. POROZUMIENIA zawierane w sprawie powierzenia jednemu z nich prowadzenia zadań publicznych. Stosuje się do nich odpowiednio przepisy dotycz. związków powiatu w zakresie nie uregulowanym treścią porozumienia. Powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia z powiatami, gminami, woje­wództwami, stosuje się do nich Prawo o stowarzyszeniach. Miasto na prawach powiatu może tworzyć związki i zawierać porozumienia z gminami

52. nadzór nad samorządem terytorialnym.

Nadzór nad samorządem terytorialnym.

Wiadomo że samorząd terytorialny ma samodzielność, która podlega ochronie sądowej. Jednak samodzielność ta nie oznacza że organy samorządu mogą w sposób dowolny naruszać prawo. Więc samodzielność podlega nadzorowi.

. Zgodnie z konstytucją organami nadzoru są głównie organy adm. rządowej: Prezes RM, wojewodowie, ale w sprawach finansowych- będą to izby rachunkowe.

• Nadzorowi poddane są organy jednostek samorządu terytorialnego. Czyli nadzór jest sprawowany nad działalnością gmin, powiatów, i samorządu wojewódzkiego. Tylko pod względem legalności. Inne kryteria ( celowość, rzetelność, gospodarność) zostały w drodze nowelizacji usunięte.

Organy nadzoru mają prawo żądać informacji i danych ,które dotyczą odpowiednio organizacji i funkcjonowania gminy, powiatu bądź województwa, niezbędnych do realizacji nadzoru.

• Środki nadzoru. Decydują o intensywności nadzoru. Są to „akty nadzoru” które obejmują rozstrzygnięcia nadzorcze i inne akty nadzoru. W ramach nadzoru można wyróżnić środki kontroli ( prawo organów nadzoru do informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy, powiatu lub województwa) oraz środki korygujące (zatwierdzenie, uzgodnienie, wstrzymanie wykonania aktu, stwierdzenie nieważności oraz wykonanie zastępcze).

• Nadzór w zakresie spraw powierzonych. Wojewoda może powierzyć prowadzenie w jego imieniu niektórych spraw z zakresu swojej właściwości :

• jednostkom samorządu terytorialnego w drodze porozumienia z zarządem tej jednostki lub wójtem

• organom innych samorządów z obszaru województwa(w drodze porozumienia z właściwym organem tego województwa)

• kierownikom państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych funkcjonujących na terenie województwa(w drodze porozumienia z kierownikiem) .

49. pojęcie i rodzaje specjalnego samorządu terytorialnego.

Pyt. 55 Pojęcie nadzoru , kontroli , kierownictwa.

Nadzór w administracji.

Nadzór - jest to kontrola plus środki korygujące. Nadzór jest to badanie całści danego podmiotu administracyjnego połączone z możliwością pomocy, wpływu a także modyfikacji działalności tego podmiotu w celu zapewniena jej zgodności z prawem .

Prawnie przyznane środki nadzoru ma Wojewoda . Może on m.in.:

• wstrzymać wykonanie uchwały

• przekazać uchwałę do ponownego rozpatrzenia i zatwierdzenia, może wskazać co należy zmienić w jakim czasie muszą być usunięte uchybienia.

Istnieje kilka zasadniczych grup środków nadzoru.

1. środki skierowane na rezultat działań np. uchylenie uchwały, stwierdzenie nieważności,

2. Środki skierowane na działanie jednostek. Np. wezwanie organu gminy do podjęcia uchwały w przypadku gdy taki obowiązek wynika z przepisów prawaŚrodki skierowane bezpośrednio na organy jednostek. (środki nadzorcze).

• rozwiązanie rady przez sejm na wniosek prezesa.

• Wyznaczenie osoby pełniącej funkcje Rady Gminy/ powiatu/sejmiku do czasu wyboru nowych organów.

3. Środki umożliwiające podjąć zarządzenie w zastępstwie za podmiot nadzorowany.

„zarządzenie zastępcze- wydawane przez RIO lub Wojewodę, gdy R. gminy/powiatu/sejmiku nie podejmują stosownej uchwały.

4. środki instrumentalne. Służą umożliwieniu gromadzenia informacji , np. żądanie przedłożenia określonych informacji.

5. Szczególny środek- zajęcie stanowiska

Kontrola w administracji.

Kontrola jest stanem poprzedzający nadzór , nie jest połączona z ingerencją w działalność. Kontrola polega na sprawdzaniu czy istnieją niezgodności stanu faktycznego ze stanem postulowanym. Przy badaniu bierze się pod uwagę kryteria : legalności, celowości, gospodarności, rzetelności.

Kontrolę dzielimy na

1. Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna.

Z punktu widzenia podmiotów kontrolujących można wyróżnić :

parlamentarną , prezydencką, społeczną ,sądową, prokuratorską, NIK, RPO, TK.

2. Kontrola społeczna i zawodowa.

1. społeczna - nie wymaga się tu elementu fachowości. Polega na sprawdzaniu o ile działania administracji są przydatne dla społeczeństwa.

• udział organizacji społecznych w postępowaniach adm. , nawet jest dopuszczalne występowanie organizacji w roli stron postępowania.

• Możliwość składania petycji, wniosków, skarg

• Możliwość oddziaływania na adm. wyspecjalizowanych organizacji społecznych, przewidzianych przez prawo.

• Media - mogą one wymagać informacji od każdego podmiotu i prawie że każdej informacji. Prawo do uzyskania informacji publicznej obejmuje też prawo wglądu do dokumentów rządowych.

2. Zawodowa - sprawowana przez podmioty które są zatrudnione specjalnie dla sprawowania funkcji kontrolnych. Muszą oni charakteryzować się fachowością, efektywnością i obiektywnością( bez żadnych nacisków).

Zawodowa = KONTROLA INSTYTUCJONALNA.

Prowadzona jest przez komisje parlamentarne .

• przez Prokuraturę- prokurator może domagać się wszczęcia postępowania . jeżeli postępowanie wszczęto w ten sposób to uważa się za wszczęte z mocy prawa a nie z urzędu. Istnieje możliwość wniesienia sprzeciwu lub skargi do S.A. ale nie obie razem!

• Najwyższa Izba Kontroli. NIK kontroluje działalność

• wszystkich organów administracji

• NBP

• Wszystkich państwowych osób prawnych i Jednostek org.

• Przedsiębiorców lub innych podmiotów które wykorzystują w swej działalności majątek SP, lub środki samorządowe czy komunalne.

3. Kontrola z urzędu i na wniosek.

1. z urzędu- podejmowana z mocy samego prawa, nawet jeżeli źródłem informacji jest donós to działanie kontrolne muszą być podjęte.

2. na wniosek- jest to impuls zewnętrzny.

4. Kontrola wstępna , faktyczna i następcza.

1. wstępna - dokonywana jeszcze przez rozpoczęciem działań przez administrację , przed realizacją działań, np. uzgodnienie treści, opinie.

2. faktyczna- w trakcie prowadzenia jakiegoś działania - sprawdza prawidłowość przebiegu.

następcza - po zakończeniu jakiegoś działania , weryfikuje się rezultaty działań.

Kontrola (cechy poprawnej kontroli). 1) Kontrola powinna być bezstronna. Ocena kontrolowanej działalności powinna być w pełni obiektywna. Bezstronność kontroli jest wtedy zapewniona, gdy organ kontrolujący nie jest powiązany z jednostka kontrolowaną stosunkiem nadzoru, gdy nie ponosi za jej działalność odpowiedzialności. Bezstronność kontroli uzyskuje się przez nie obciążenie organu kontrolującego odpowiedzialnością za działalność jednostek kontrolowanych, uniezależnienie jednostek kontrolujących od administracji. 2) Kontrola powinna być fachowa. Fachowość należy rozumieć jako zdolność oceny działalności jednostki kontrolowanej z określonego punktu widzenia. Kontroler powinien być wybitnym znawcą badanej działalności administracji, znawcą zagadnień, które ma oceniać. Musi znać dobrze kryteria, którymi ma się posługiwać przy wykonywaniu kontroli, powinien zakresem wiedzy i doświadczenia przewyższać tych, których działalność ma kontrolować. 3) Kontrola powinna być efektywna. Jej zadaniem jest ocena prawidłowości działania adm., ujawnienie w tym działaniu błędów i wad, wskazanie źródeł ich powstawania. Efektywność kontroli oznacza więc należyte wykorzystanie wyników kontroli dla poprawy działalności adm. W efektywności można zwrócić uwagę również na: możliwie najniższe nakłady przeznaczone na kontrolę (oszczędność), możliwie najlepsze wyniki kontroli (skuteczność), możliwie najlepszy stosunek między nakładami a wynikami (można to określić jako efektywność kontroli). Produktywność- kontrola, która przy ograniczeniu nakładów osiąga jak najlepsze wyniki.

Kierownictwo w administracji.

Kierownictwo - jest to realizacja jakiegoś celu przy pomocy innych ludzi. Kierowanie to synonim planowania, organizowania, przewodzenie, kontroli i nadzoru nad jakąś grupą osób.

Style kierowania : Autokratyczny Demokratyczny Nie ingerujący

Umiejętności kierownika

1. techniczne- sprowadzają się do znajomości metod pracy danej jednostki,

2. społeczne - zdolność do współpracy i umiejętność motywowania pracowników

3. kompetencyjne - umiejętność postrzegania tej jednostki jako całości .

49. osobowość publiczno prawna i cywilno - prawna jednostki samorządu terytorialnego.

Osobowość publicznoprawna i cywilnoprawna jednostki samorządu terytorialnego.

Niezmiernie istotnym elementem składającym się na pojęcie podmiotu samorządu jest przyznawana terytorialnym związkom samorządowym przez prawo osobowość prawna. Pomijając teorie filozoficzne oraz historyczny rozwój tej instytucji13, należy stwierdzić, że obecnie zarówno w literaturze, jak i ustawodawstwie samorządowym powszechnie uznawane jest znaczenie tej osobowości. Przy czym osobowość tę dzieli się na publiczną i prywatną (cywilnoprawną).

Osobowość publicznoprawna daje jednostkom samorządowym możliwość nawiązywania stosunków prawnych z organami państwa.

Skoro gmina wykonuje zadania publiczne, to poza sporem pozostaje, że mogą one korzystać ze środków prawnych właściwych władzy państwowej, a w tym ze środków prawnych o charakterze władczym. Możliwość stosowania władztwa administracyjnego należy do istoty samorządu i określa jego podmiotowość publicznoprawną.

Podmiotowość prawna samorządu to nie tylko sprawa kompetencji administracyjnych, ale również majątkowych, cywilnoprawnych. Przyznanie takich kompetencji pociąga za sobą konieczność uzyskania przez samorząd swobody dysponowaniu mieniem we własnym imieniu. Temu celowi ma służyć nadanie jednostkom samorządu terytorialnego osobowości cywilnoprawnej.

Mogą one być zatem takimi samymi uczestnikami obrotu gospodarczego jak inne podmioty gospodarcze. Mogą posiadać własny majątek, samodzielnie nim zarządzać, zaciągać zobowiązania. Osobowość prawna jest rękojmią ich samorządności. Gminy mogą wchodzić z organami państwa w stosunki prawne charakterystyczne dla dwóch równorzędnych podmiotów. Choć podlegają nadzorowi organów państwowych, to mogą wieść z nimi spór.

Podsumowując powyższe rozważania nad określeniem podmiotu samorządu terytorialnego można przyjąć, iż jest nim jednostka o charakterze korporacyjnym wyposażona w osobowość prawną o charakterze publicznym i prywatnym, wypełniająca poprzez wyłonione w drodze wyborów organy zadania administracji publicznej na zasadach niezależności określonej prawnie i podlegająca przy tym nadzorowi państwowemu.

50. system kontroli administracji, charakterystyka ogniw tego systemu.

Kontrola (system kontroli adm. publicznej). Kontrola administracji publicznej nie ogranicza się do prawnie uregulowanych form, dochodzi jeszcze społeczna działalność kontrolna, nie zamknięta w ramy instytucji prawnych. Taką kontrolą jest kontrola sprawowana przez opinię publiczną. Istotną role w tym zakresie spełniają środki masowego przekazu, które w sposób istotny wpływają na kształtowanie się opinii publicznej o poczynaniach administracji. Znaczenie opinii publicznej jako instytucji kontroli działalności administracji jest tym większe, im bardziej demokratyczny jest ustrój państwa, im wyższy poziom kultury społeczeństwa i im większa jest aktywność społeczna obywateli.

Kontrola parlamentarna. W państwie demokratycznym parlament wykonuje również zadania kontrolne wobec władzy wykonawczej. Rząd odpowiada przed parlamentem za swoja działalność; jest to odpowiedzialność polityczna. Parlament można określić jako organ kontroli politycznej. Według art.95 ust.2 Konstytucji Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw. Sejm na swoich posiedzeniach plenarnych sprawuje kontrole tylko w sprawach o zasadniczym znaczeniu i w ograniczonych przypadkach. Dzieje się to zwłaszcza w czasie debaty nad projektem ustawy budżetowej, a więc przed jej uchwaleniem, a następnie w czasie dokonywania oceny sprawozdania z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. Po zapoznaniu się z przedkładanymi przez NIK materiałami- analizą wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz z opinią w przedmiocie absolutorium dla RM Sejm podejmuje uchwałę o udzieleniu lub odmowie udzielenia RM absolutorium. Konstytucja przewiduje, że Sejm może wyrazić RM lub poszczególnym ministrom wotum nieufności. W szerszym zakresie kontrolę administracji sprawują komisje sejmowe. Zgodnie z regulaminem Sejmu komisje rozpatrują sprawozdania i informacje ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej, a także kierowników innych urzędów i instytucji państwowych, analizują działalność poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej oraz rozpatrują sprawy związane z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu, a także z realizacja uchwalonych przez siebie dezyderatów. Na żądanie prezydium komisji ministrowie, a także kierownicy innych urzędów i instytucji państwowych są obowiązani przedstawić sprawozdania i udzielać informacji oraz uczestniczyć w posiedzeniach komisji, na których rozpatrywane są sprawy dotyczące ich zakresu działania. Poszczególni posłowie maja prawo podejmować interwencje w organach administracji rządowej i samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwach i zakładach państwowych oraz organizacjach społecznych, a także w niepaństwowych jednostkach organizacyjnych dla załatwienia spraw, które wnoszą we własnym imieniu wyborcy lub wyborców, jak również zaznajamiać się z tokiem ich rozpatrywania.

Kontrola Państwa (NIK). Obowiązuje ustawa z 23 grudnia 1994r o Najwyższej Izbie Kontroli. Konstytucja z 1997r. poświęca NIK 6 artykułów (art.202-207). W art.202 Konstytucja określa NIK jako naczelny organ kontroli państwowej, w skutek tego NIK zajmuje naczelne miejsce w systemie organów kontroli państwowej. Organy kontroli, rewizji, inspekcji działające w administracji rządowej i samorządzie terytorialnym mają obowiązek współpracy z NIK. Konstytucja przewiduje powiązanie NIK z Sejmem, stanowiąc, że „NIK podlega Sejmowi”. Z tego tytułu wynikają obowiązki NIK ustalone w art.204 Konstytucji oraz określone w ustawie o NIK. Konstytucja ustaliła, że NIK działa na zasadach kolegialności. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Jest to podstawowe zadanie NIK; wykonywanie tej kontroli jest stałym obowiązkiem NIK. Jest to kontrola prowadzona w najszerszym zakresie. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. NIK nie może co do tych jednostek prowadzić kontroli z punktu widzenia celowości. NIK może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych, ale tylko w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa. Co do tych jednostek kontrola może być prowadzona z punktu widzenia legalności i gospodarności. NIK kontroluje wykonywanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową działalności jednostek wymienionych w art.4 ust.2 ustawy, a na zlecenie Sejmu w pełnym zakresie. Na zlecenie Sejmu lub na wniosek Prezydenta RP NIK przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta, a na wniosek Senatu- Kancelarii Senatu. Z punktu widzenia przedmiotowego NIK, kontrolując podmioty wymienione w art.4 ust. ustawy, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa i realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej. NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planów pracy, które przedkłada Sejmowi, z tym że może też przeprowadzać kontrole doraźne. NIK przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy. O wynikach kontroli przeprowadzonych na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM NIK informuje te organy, podobnie jak i o wynikach kontroli przeprowadzonych na zlecenie Sejmu oraz o wynikach innych ważnych kontroli. Delegatury NIK przedkładają wojewodom informacje o wynikach ważniejszych kontroli dotyczących działalności terenowych organów administracji rządowej, a wojewodom i organom stanowiącym jednostek samorządu terytorialnego- informacje o wynikach ważniejszych kontroli dotyczących działalności samorządu terytorialnego. Prezes NIK podaje do wiadomości publicznej, po przedłożeniu Sejmowi, analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz sprawozdanie z działalności NIK.

Kontrola Państwowa NIK (organizacja). NIK kieruje Prezes NIK, powoływany przez Sejm bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu. Kadencja Prezesa NIK trwa 6 lat, licząc od dnia złożenia przysięgi. Ta sama osoba nie może być powoływana na stanowisko Prezesa więcej niż na dwie kolejne kadencje. Prezes NIK nie może należeć do partii politycznej, zajmować innego stanowiska z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, wykonywać innych zajęć zawodowych ani prowadzić działalności publicznej, nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Sejm odwołuje Prezesa NIK, jeżeli a) zrzekł się on tego stanowiska, b) Sejm uznał że stał się on trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, c) gdy został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa, d) Trybunał Stanu orzekł w stosunku do niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych. Prezes NIK korzysta z immunitetu. Prezes NIK bierze udział w posiedzeniach Sejmu oraz ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach RM. Wiceprezesów NIK w liczbie od 2-4, powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa NIK. Za zgoda Marszałka Sejmu Prezes NIK powołuje i odwołuje dyrektora generalnego NIK. Najważniejsze kompetencje w myśl ustawy przysługują Kolegium NIK. W skład Kolegium NIK wchodzą: Prezes NIK jako przewodniczący, wiceprezesi i dyrektor generalny oraz 14 członków. Na wniosek Prezesa NIK Marszałek Sejmu powołuje na członków Kolegium 7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych oraz 7 dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK lub doradców Prezesa NIK. Członkowie Kolegium NIK są w sprawowaniu swych funkcji niezawiśli. Ich kadencja trwa 3 lata. Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa NIK może odwołać członka Kolegium NIK. Kolegium NIK zatwierdza analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej oraz sprawozdanie z działalności NIK za rok ubiegły. Kolegium NIK uchwala m.in. opinię w sprawie absolutorium dla RM, projekt statutu NIK i okresowe plany pracy NIK oraz opiniuje programy kontroli i informacje o wynikach szczególnie ważnych kontroli oraz inne sprawy wniesione przez Prezesa NIK lub przedstawione przez co najmniej 1/3 członków Kolegium. Jednostkami organizacyjnymi NIK są departamenty i delegatury. Statut NIK nadany na wniosek Prezesa NIK uchwałą Prezydium Sejmu z 29 sierpnia 1995r. określa, że istnieje 13 departamentów, wykonujących zadania w zakresie postępowania kontrolnego, 7 departamentów wykonujących zadania w zakresie organizacji i obsługi oraz 17 delegatur NIK mających siedzibę w miastach wojewódzkich z okresu do maja 1975r. Na czele departamentów i delegatur NIK stoją dyrektorzy mianowani przez Prezesa NIK.

Kontrola Państwowa NIK (zakres podmiotowy i przedmiotowy kontroli). NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Jest to podstawowe zadanie NIK; wykonywanie tej kontroli jest stałym obowiązkiem NIK. Jest to kontrola prowadzona w najszerszym zakresie. NIK może kontrolować działalność organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności. NIK nie może co do tych jednostek prowadzić kontroli z punktu widzenia celowości. NIK może również kontrolować działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych, ale tylko w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa. Co do tych jednostek kontrola może być prowadzona z punktu widzenia legalności i gospodarności. NIK kontroluje wykonywanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową działalności jednostek wymienionych w art.4 ust.2 ustawy, a na zlecenie Sejmu w pełnym zakresie. Na zlecenie Sejmu lub na wniosek Prezydenta RP NIK przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta, a na wniosek Senatu- Kancelarii Senatu. Z punktu widzenia przedmiotowego NIK, kontrolując podmioty wymienione w art.4 ust. ustawy, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa i realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej. NIK wykonuje swoje zadania na podstawie okresowych planów pracy, które przedkłada Sejmowi, z tym że może też przeprowadzać kontrole doraźne. NIK przeprowadza kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta RP i Prezesa RM oraz z własnej inicjatywy.

Kontrola Państwowa NIK (postępowanie kontrolne). Celem postępowania kontrolnego jest ustalenie stanu faktycznego w zakresie działalności jednostek poddanych kontroli, rzetelne jego udokumentowanie i dokonanie oceny kontrolowanej działalności według tych kryteriów. Dla realizacji tych celów kierownicy jednostek kontrolowanych mają obowiązek przedkładać na żądanie NIK wszelkie dokumenty i materiały do przygotowania i przeprowadzenia kontroli, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej. Upoważnieni przedstawiciele NIK mają prawo do swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń jednostek kontrolowanych, wgląd do wszelkich dokumentów związanych z działalnością jednostek kontrolowanych, pobierania oraz zabezpieczania dokumentów i innych materiałów dowodowych, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej, przeprowadzenie oględzin obiektów, składników majątkowych i przebiegu określonych czynności, wzywania i przesłuchiwania świadków, żądania od pracowników jednostek kontrolowanych udzielenia ustnych i pisemnych wyjaśnień, zasięgania w związku z przeprowadzoną kontrolą informacji w jednostkach nie kontrolowanych oraz żądania wyjaśnień od pracowników tych jednostek , korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz zwoływania narad z pracownikami jednostek kontrolowanych, a także uczestniczenia w posiedzeniach kierownictwa i kolegiów oraz naradach organów administracji rządowej samorządu terytorialnego. Wyniki przeprowadzonej kontroli przedstawiane są w protokole kontroli, podpisywane przez kontrolera i kierownika jednostki kontrolowanej. Kierownik jednostki kontrolowanej może odmówić podpisania protokołu i złożyć pisemne wyjaśnienie tej odmowy. Jednakże odmowa podpisania protokołu nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez kontrolera i realizacji ustaleń kontroli. NIK przekazuje kierownikowi jednostki kontrolowanej, a w razie potrzeby także kierownikowi jednostki nadrzędnej oraz właściwym organom państwowym lub samorządowy, wystąpienia pokontrolne. Kierownik jednostki kontrolowanej lub organ, któremu przekazano wystąpienie pokontrolne, jest obowiązany, w terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 14 dni, poinformować NIK o sposobie wykorzystania uwag i wykonania wniosków oraz podjętych działaniach lub przyczynach nie podjęcia tych działań. W razie uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia NIK zawiadamia organ powołany do ścigania przestępstw lub wykroczeń oraz informuje o tym kierownika jednostki kontrolowanej lub kierownika jednostki nadrzędnej i właściwy organ państwowy lub samorządowy.

Państwowa Inspekcja Pracy. Do organów podległych Sejmowi należy państwowa Inspekcja Pracy (PIP), działająca na podstawie ustawy z 6 marca 1981r. o Państwowej Inspekcji Pracy. PIP tworzą Główny Inspektor Pracy i okręgowe inspektoraty pracy oraz działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy- inspektorzy pracy. Okręgowy inspektorat pracy obejmuje zakresem swojej właściwości terytorialnej obszar jednego województwa. Siedziby okręgowych inspektoratów pracy ustala Główny Inspektor Pracy. Ponadto działa Rada Ochrony Pracy jako organ nadzoru nad warunkami pracy i działalnością PIP. PIP kieruje Główny Inspektor Pracy, powoływany i odwoływany przez Marszałka Sejmu po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy. Zastępców Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na wniosek Głównego Inspektora Pracy. Okręgowych Inspektorów pracy powołuje i odwołuje Główny Inspektor Pracy. PIP powołana jest do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy. w szczególności zasad i przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Do zakresu PIP należy kontrola i nadzór przestrzegania przez zakłady pracy prawa pracy, w szczególności przepisów zasad i bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony pracy kobiet, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii, analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz udział w badaniu okoliczności wypadków przy pracy. PIP opiniuje projekty aktów prawnych z zakresu prawa pracy oraz inicjuje prace legislacyjne w tej dziedzinie, jak również przedsięwzięcia oraz prace badawcze w dziedzinie przestrzegania prawa pracy. Nadzorem i kontrolą PIP są objęte wszystkie zakłady pracy. Pracownicy PIP wykonujący i nadzorujący czynności kontrolne uprawnieni są do przeprowadzania bez uprzedzenia kontroli przestrzegania przez zakłady pracy przepisów pracy o każdej porze dnia i nocy. Do inspektora pracy należy ściganie wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej, a także innych wykroczeń, gdy ustawa tak stanowi. Nadzór nad PIP sprawuje Rada Ochrony Pracy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Generalny Inspektor Danych Osobowych jest organem do spraw ochrony danych osobowych. Organ ten działa na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych, która weszła w życie z dniem 30 kwietnia 1998r. Generalnego Inspektora, którym może być tylko obywatel polski, wyróżniający się wysokim autorytetem moralnym, posiadającym wyższe wykształcenie prawnicze oraz odpowiednie doświadczenia zawodowe, powołuje i odwołuje Sejm za zgodą Senatu, na 4 letnią kadencję. Ta sama osoba nie może być Generalnym Inspektorem więcej niż przez 2 kadencje. Generalny Inspektor w zakresie wykonywania swoich zadań podlega tylko ustawie. Nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych; nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Korzysta z immunitetu. Generalny Inspektor składa Sejmowi, raz w roku, sprawozdanie ze swojej działalności wraz z wnioskami wynikającymi ze stanu przestrzegania przepisów o ochronie danych osobowych. Swoje zadania Generalny Inspektor wykonuje przy pomocy Biura Generalnego Inspektora Danych Osobowych. Według art.51 Konstytucji nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Do zadań Generalnego Inspektora należy m.in.: -kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych, -wydawanie decyzji i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych, -prowadzenia rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach.

Generalny Inspektor i upoważnieni przez niego inspektorzy mają prawo dokonywać czynności kontrolnych w miejscach zlokalizowania zarejestrowanych zbiorów danych, jak i żądać złożenia wyjaśnienia i przesłuchiwać osoby, żądać okazania dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek z problematyką kontroli oraz udostępniania do kontroli urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych Generalny Inspektor nakazuje, w drodze decyzji administracyjnej, przywrócenie stanu zgodnego z prawem. W przypadku wydania takiej decyzji strona ma prawo zwrócić się do Generalnego Inspektora z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Na decyzję Generalnego Inspektora wydaną po ponownym rozpatrzeniu sprawy stronie służy skarga do NSA.

Rzecznik Praw Obywatelskich. RPO powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat. Nie może zajmować innego stanowiska, należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z funkcją RPO z wyjątkiem profesora szkoły wyższej. Wniosek o powołanie RPO może zgłosić Marszałek Sejmu lub grupa 35 posłów. RPO w swej działalności jest niezawisły, niezależny od innych organów państwowych, odpowiada tylko przed Sejmem i tylko za zgodą Sejmu może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej. RPO co rocznie składa sprawozdanie ze swej działalności Sejmowi i Senatowi i sprawozdanie to jest podawane do publicznej wiadomości. Działalność RPO polega przede wszystkim na ochronie praw i wolności obywateli, badaniu przestrzegania i realizacji tych praw oraz podejmowaniu spraw do postępowania wyjaśniającego, ewentualnie kierowanie do właściwych organów w szczególności do organów nadzoru, prokuratury, kontroli państwowej, zawodowej lub społecznej. O zlecenie przeprowadzenie kontroli przez NIK dla zbadania określonej sprawy RPO zwraca się do Sejmu. RPO może występować do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź wydanie lub zmiany innych aktów prawnych dot. Praw i wolności obywateli. Może występować do TK z wnioskiem o stwierdzenie zgodności aktu ustawodawczego z Konstytucją. Wykonuje swoje zadania przy pomocy biura RPO i może powołać od 1 do 3 zastępców oraz za zgodą Sejmu swoich pełnomocników terenowych.

Kontrola Sądowa (Sądownictwo administracyjne). Kontrola sądowa jest tradycyjną formą zagwarantowania zgodnego z prawem działania administracji w jej stosunkach z obywatelami. W toku rozwoju historycznego ukształtowały się różne typy kontroli nad administracją: -kontrola wykonywana wyłącznie przez powołane w tym celu sądownictwo administracyjne - sądownictwo wyodrębnione, -kontrola wykonywana przez sądy powszechne, -typ mieszamy kontroli wykonywanej w części przez sądy powszechne, a w części przez specjalistyczne sądownictwo administracyjne. Sądownictwo administracyjne polega na orzekaniu o legalności aktów administracyjnych przez organy o charakterze sądowym. Organ sądowy kontroluje powstały akt administracyjny z punktu widzenia jego zgodności z prawem i orzeka o jego ważności z tego właśnie punktu widzenia. Kontrola polega na możności skasowania aktu, a nie na zastąpieniu aktu wadliwego nowym aktem. Kontrola sądów administracyjnych przybiera w zasadzie jedynie formę kontroli następnej. Sądownictwo administracyjne sprawujące kontrolę legalności aktów administracyjnych jest najczęściej sądownictwem kasacyjnym. Sąd orzeka czy akt administracyjny jest ważny, czy nie. Gdy są stwierdzi, że akt jest nieważny, to wówczas sam nowego aktu nie wydaje, lecz jedynie znosi akt organu kontrolowanego, który z kolei wydaje akt nowy. Sądownictwo administracyjne można określić jako kontrole polegającą na orzekaniu o legalności aktów administracyjnych, przeprowadzaną przez organy o charakterze sądowym. Ustawodawca może przyznać sądom administracyjnym także prawo kontroli celowości aktów administracyjnych, ale wówczas organ sądowy w tym zakresie spełnia funkcję administracji.

Kontrola Sądowa (Typy sądowej kontroli adm. publicznej). (Sądownictwo adm.)

Kontrola Sądowa (rodzaje systemów sądownictwa adm.). 1. System klauzuli generalnej i system enumeracji: -system klauzuli generalnej polega na tym, ze wszystkie akty administracyjne, bądź wszystkie akty administracyjne określonego rodzaju, podlegają kontroli sądu administracyjnego. Jednak prawie w każdym ustawodawstwie znajdujemy wyjątki od klauzuli generalnej, dlatego system klauzuli generalnej często łączy się z negatywną klauzulą enumeracyjną (wyliczającą akty administracyjne wyłączone spod kontroli sądu administracyjnego); -system enumeracji charakteryzuje się tym, że kontroli sądu administracyjnego poddane są jedynie akty wyraźnie wyliczone w ustawie, cała zaś reszta nie jest poddana tej kontroli. 2. system ochrony prawa podmiotowego i system ochrony prawa przedmiotowego: -system ochrony prawa podmiotowego polega na tym, że sąd administracyjny działa tylko na wniosek osoby, której prawo podmiotowe zostało przez akt administracyjny naruszone. W tym systemie prawo wniesienia skargi ogranicza się tylko do pewnego kręgu osób posiadających legitymację skargową. Skarga przysługuje stronie dopiero, gdy akt jej dotyczy; -system ochrony prawa przedmiotowego skargę można wnosić nie tylko na nielegalny akt administracyjny, lecz także na nielegalne rozporządzenie, którego legalność sąd może również skontrolować i w wyniku przeprowadzonej kontroli może rozporządzenie uchylić. Sąd może wkraczać z urzędu albo z czyjejkolwiek inicjatywy, a kontroli sądowej poddane są również akty o charakterze generalnym.

NSA (organizacja). NSA podjął działalność z dniem 1 września 1980r. NSA oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej. Według art.1 ustawy o NSA sąd ten sprawuje „wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę wykonywania administracji publicznej, na zasadach określonych w niniejszej ustawie”. Sąd ten działa w Warszawie i w ośrodkach zamiejscowych tworzonych dla jednego lub kilku województw. Prezydent RP, w drodze rozporządzenia z 28 września 1995r. ustalił strukturę organizacyjną i regulamin działania NSA. Zaś po zaciągnięciu opinii Ministra Sprawiedliwości Prezydent RP- w drodze rozporządzenia- tworzy i znosi ośrodki zamiejscowe NSA, określa ich siedziby oraz właściwość miejscową i rzeczową. Obecnie materie te reguluje rozporządzenie Prezydenta RP z 24 listopada 1998r. Rozporządzenie to utrzymało ośrodki zamiejscowe w liczbie 10. NSA dzieli się na izby, przy czym sędzia może być członkiem tylko jednej izby. Rozporządzenie z 28 września 1995r. ustaliło, że NSA dzieli się na Izbę Finansową i Izbę Ogólnoadministracyjną. NSA w Warszawie oraz 7 ośrodków zamiejscowych, spośród 10, dzieli się na wydziały orzecznicze, tworzone na podstawie kryteriów rzeczowo-problemowych. W NSA w Warszawie działa Biuro Prezydialne i Biuro Orzecznictwa. W skład NSA wchodzą: prezes, wiceprezesi, prezesi izb, prezesi ośrodków zamiejscowych oraz sędziowie. Sędziów NSA powołuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Prezesa NSA powołuje Prezydent RP na sześcioletnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenia Ogólne NSA. Konstytucja wprowadziła kadencyjność stanowiska Prezesa NSA. Wiceprezesów NSA powołuje i odwołuje Prezydent RP spośród sędziów tego sądu, za zgodą Zgromadzenia Ogólnego Sędziów NSA. Prezesów izb i ośrodków zamiejscowych, dyrektorów biur i przewodniczących wydziałów powołuje i odwołuje Prezes NSA za zgodą Kolegium tego sądu. W NSA działają: Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu, które posiada kompetencje decydujące i opiniodawcze oraz Kolegium Sądu, organ o mniejszym niż Zgromadzenie Ogólne składzie osobowym, jako organ opiniodawczy i doradczy, a w przypadkach określonych przepisami prawa jako organ decydujący. Nadzór judykacyjny nad działalnością NSA sprawuje Sąd Najwyższy poprzez rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych od orzeczeń tego sądu. O działalności NSA i sprawach wynikających z tej działalności Prezes NSA informuje Prezydenta RP i Krajową Radę Sądownictwa.

NSA (zakres kontroli). Według art.16 ust.1 ustawy o NSA sąd ten orzeka w sprawach skarg na: 1) decyzje administracyjne, 2) postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także rozstrzygające sprawę co do istoty, 3) postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie, 4) inne niż określone w punkcie 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa, 5) uchwały jednostek samorządu terytorialnego oraz akty organów administracji rządowej stanowiące przepisy prawa miejscowego, 6) uchwały jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt.5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej, 7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego.

NSA orzeka także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrole. Ponadto NSA rozpoznaje skargi na bezczynność organów administracji publicznej. NSA rozstrzyga spory o właściwość między organami samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej oraz udziela odpowiedzi na pytania prawne przedstawione do rozstrzygnięcia przez samorządowe kolegia odwoławcze.

Kontrola Sądowa (kontrola wykonywana przez inne sądy). Sądy powszechne, sądy ubezpieczeń społecznych, TK, sąd antymonopolowy.

Kontrola Sądowa (Sądy ubezpieczeń społecznych). Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do właściwego sądu ubezpieczeń społecznych w terminie miesiąca od doręczenia decyzji według zasad określonych w kodeksie postępowania cywilnego. Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu, która wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę. Jeżeli odwołanie nie zostało w całości lub w części uwzględnione, Zakład przekazuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od wniesienia odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem. Sąd ubezpieczeń społecznych rozpatruje sprawy, w których wniesiono odwołanie od decyzji organów rentowych, według przepisów kodeksu postępowania cywilnego normujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Po rozpatrzeniu sprawy sąd oddala odwołanie jeżeli nie ma podstawy do jego uwzględnienia. W razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy. Sąd ubezpieczeń społecznych może wydawać orzeczenia reformatoryjne.

Kontrola Sądowa (Sąd antymonopolowy). Przepisy ustaw: z 10 kwietnia 1997r.- Prawo energetyczne, z 27 czerwca 1997r. o transporcie kolejowym, z 21 lipca 2000r.- Prawo telekomunikacyjne, z 15 grudnia 2000r. o ochronie konkurencji i konsumentów przewidują właściwość Sądu Okręgowego w Warszawie- sądu antymonopolowego w sprawach odwołań od decyzji i zażaleń na postanowienia Prezesów Urzędów: Regulacji Energetyki; Transportu Kolejowego; Regulacji Telekomunikacji; oraz Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wymienieni prezesi są centralnymi organami administracji rządowej, wydającymi decyzje w zakresie spraw zaliczonych do ich kompetencji. Sąd antymonopolowy, rozpoznając odwołanie od decyzji i zażalenie na postanowienie wymienionych organów, stosuje przepisy kodeksu postępowania cywilnego działu IVa tytułu księgi pierwszej w sprawach z zakresu: ochrony konkurencji (rozdział 2), regulacji energetyki (rozdział 4), regulacji telekomunikacji (rozdział 5) oraz regulacji transportu kolejowego (rozdział 6). Sąd antymonopolowy oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. W razie uwzględnienia odwołania sąd zaskarżoną decyzje albo uchyla albo zmienia w całości lub w części orzeka co do istoty sprawy. Od wyroku sądu antymonopolowego przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego. Sprawy najpierw należą do właściwości organów administracji, a decyzje tych organów staja się prawomocne, o ile nie zostaną zaskarżone do sądu. W przypadku wniesienia odwołania sąd rozpatruje daną sprawę i w wyniku tego rozpatrzenia albo odwołanie oddala, co powoduje, iż decyzja administracyjna staje się prawomocna, albo decyzję uchyla i orzeka o istocie sprawy.

Kontrola Sądowa (Sądy powszechne i SN). Sądy powszechne rozpatrują niektóre sprawy związane z działalnością administracji publicznej. Sąd ten na podstawie ustaw orzeka w sprawach:- prawo o aktach stanu cywilnego w sprawach o unieważnienie, sprostowanie oraz ustalenie treści aktu stanu cywilnego orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na wniosek osoby zainteresowanej, prokuratora lub kierownika urzędu stanu cywilnego. W związku z postępowaniem egzekucyjnym w administracji dopuszcza się wnoszenie dwóch rodzajów powództw do sądu powszechnego. Według art.38 prawa wodnego strona niezadowolona z decyzji organu administracji publicznej o odszkodowaniu oraz o rozgraniczeniu gruntów pokrytych wodami powierzchniowymi z gruntami przyległymi do tych wód może dochodzić swych roszczeń przed sądem. W przypadku wydania przez sąd orzeczenia rozstrzygającego o roszczeniu, decyzja administracyjna traci moc w części objętej orzeczeniem sądu. Kodeks postępowania administracyjnego przewiduje, że strona może dochodzić odszkodowania przed sądem powszechnym, gdy poniosła szkodę w wyniku uchylenia decyzji w związku ze wznowieniem postępowania, stwierdzeniem nieważności decyzji bądź z powodu uchylenia lub zmiany decyzji. Na podstawie ustawy o radiofonii i telewizji od decyzji Przewodniczącego KRRiT służy odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie- sądu gospodarczego. Sądy powszechne rozpatrują też skargi i protesty, o których stanowi ustawa z 12 kwietnia 2001r. Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP, czy ustawa z 16 lipca 1998r.- Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Ustawa o wyborze Prezydenta RP przewiduje, że Sąd Najwyższy oraz sądy powszechne rozpatrują skargi w sprawach wymienionych w tej ustawie. Według ustawy „SN w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisje Wyborczą oraz rozpoznaniu protestów rozstrzyga o ważności wyboru Prezydenta RP”. Ordynacja wyborcza do Sejmu i do Senatu z 2001r. stanowi, że SN w składzie całej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisje Wyborczą oraz opinii i wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyboru posła lub senatora, przeciwko któremu wniesiono protest. Rozstrzygnięcie to podejmuje SN w formie uchwały, która ogłasza się w Dzienniku Ustaw RP.

Kontrola Sądowa (TK). Obecnie Trybunałowi Konstytucyjnemu poświęcone są art.188-197 Konstytucji oraz ustawa z 1 sierpnia 1997r. o TK. Konstytucja poszerzyła kompetencje TK o prawo orzekania o zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych, wprowadziła powszechną skargę konstytucyjną. Trybunał uzyskał prawo rozstrzygania sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. Orzeczenia TK mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczenia TK o niezgodności z Konstytucją, umowa międzynarodową lub ustawą, aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygniecie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach określonych w przepisach dla danego postępowania. TK informuje Sejm i Senat o istotnych problemach wynikających z działalności orzecznictwa Trybunału. TK przedstawia innym właściwym organom stanowiącym prawo uwagi o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie, których usunięcie jest niezbędne dla zachowania spójności systemu prawnego RP.

Kontrola resortowa. Kontrolą resortową, jest kontrola wykonywana w ramach struktury organizacyjnej resortu, wówczas gdy organ kontrolujący, jak i podmiot kontrolowany podporządkowane są temu samemu naczelnemu lub centralnemu organowi administracji rządowej. Kontrola resortowa jest przede wszystkim przejawem zachodzącego pomiędzy podmiotami, pozostającymi w zależności od siebie, stosunku nadzoru. Organ nadrzędny odpowiada za działalność organu podporządkowanego. W obrębie każdej jednostki organizacyjnej przełożony powinien kontrolować pracę podległych pracowników i sam podlega kontroli ze strony swego przełożonego. Kontrola resortowa realizowana jest w sposób bezpośredni przez pracowników poszczególnych komórek organizacyjnych organu nadrzędnego nad jednostką kontrolowaną albo też jest wykonywana przez specjalne komórki organizacyjne. W myśl art.39 ust3 ustawy z 8 sierpnia 1996r. o organizacji i trybie pracy RM oraz o zakresie działania ministrów w każdym ministerstwie tworzy się m.in. komórkę organizacyjną, biuro, wydział lub wyodrębnione stanowiska do spraw kontroli, skarg i wniosków.

Kontrola instancyjna. Kontrola instancyjna jest najczęściej szczególną formą wykonywania kontroli resortowej. Kontrola ta jest instytucja procedury administracyjnej. Wiąże się ona często z wykonywaniem funkcji nadzoru, ponieważ organ kontrolujący ma prawo do zmiany rozstrzygnięcia organu niższego stopnia. Kontrola instancyjna wiąże się zawsze z pewnym podporządkowaniem organu niższego organowi wyższego stopnia; jest jedną z najlepszych form kontroli. Pewnym niedostatkiem tej kontroli jest jej niepełny obiektywizm w ocenie, ponieważ organ kontrolujący z reguły jest współodpowiedzialny za wyniki działania organu kontrolowanego. Kontrola instancyjna wymaga uzupełnienia różnymi formami kontroli niezawisłej, a zwłaszcza kontrolą sądową. Dla zwiększenia bezstronności kontroli instancyjnej powołuje się dla niektórych kategorii spraw specjalne organy odwoławcze, z reguły organy kolegialne z udziałem czynnika obywatelskiego.

Kontrola międzyresortowa. Zadania administracji publicznej są tak rozległe, iż w niektórych dziedzinach nie mogą być zamknięte w ramach jednego resortu.. W systemie organizacji administracji rządowej istnieją organy, które- będąc podporządkowanymi jednemu, określonemu naczelnemu organowi administracji rządowej- sprawują kontrolna działalność podmiotów usytuowanych także poza strukturą danego resortu. Wśród tego typu kontroli występują inspekcje specjalne. Inspekcje te charakteryzują się tym, że ich zadaniem jest czuwanie nad realizacją określonego odcinka zadań administracji rządowej w sferze działania różnych resortów. Inspekcje specjalne można podzielić na dwie grupy: I. Inspekcje specjalne o pełnym zakresie międzyresortowym: 1. Kontrola skarbowa- organami są Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej oraz inspektorzy kontroli skarbowej. Kontroli Skarbowej podlegają wszystkie podmioty zobowiązane do świadczeń na rzecz Skarbu Państwa; 2. Inspekcja Sanitarna- organami są Główny Inspektor Sanitarny, wojewódzki inspektor i inspektorzy powiatowi, którzy kierują stacjami sanitarno- epidemiologicznymi.;3. Inspekcja Ochrony Środowiska- Jest to organ kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania stanu środowiska, który zadania wykonuje poprzez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, wojewodę przy pomocy wojewódzkiego inspektora oraz pewne uprawnienia przysługują sejmikowi wojewódzkiemu, radzie powiatu, staroście, wójtowi i burmistrzowi; 4. Inspekcja Handlowa- powołana do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Jej zadania wykonują Główny Inspektor Inspekcji Handlowej, wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego. II. Inspekcje specjalne o ograniczonym zakresie międzyresortowym: 1. Inspekcja Ochrony Roślin; 2. Inspekcja Nasienna; 3. Inspekcja Farmaceutyczna; 4. Inspekcja Weterynaryjna; 5. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno; 6. Inspekcja Celna. 7. Ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych przyznała bardzo liczne i istotne kompetencje kontrolne Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych jest powołany do sprawowani nadzoru nad działalnością Kas Chorych, a także świadczeniodawców w zakresie realizacji umów z Kasami Chorych oraz instytucji ubezpieczenia społecznego w zakresie realizacji powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi powołany jest do ochrony interesów członków funduszu oraz uczestników pracowniczych programów emerytalnych. Kontrole międzyresortową sprawują organy administracji rządowej wyposażone w kompetencje w tym zakresie: Główny Urząd Statystyczny kontroluje legalność, terminowość i rzetelność sprawozdawczości statystycznej; z dniem 1 stycznia 2001r. utworzono organ regulacyjny w zakresie działalności telekomunikacji i gospodarki częstotliwościowej oraz kontroli spełniania wymagań dotyczących kompatybilności elektromagnetycznej. Organem tym jest Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji. Do inspekcji specjalnych można zaliczyć nadzór i kontrole przestrzegania przepisów o dozorze technicznym oraz przepisów i zasad z zakresu bezpieczeństwa techniki, dotyczących urządzeń technicznych wykonywane przez Urząd Dozoru Technicznego.

Kontrola prokuratorska. Funkcję Prokuratora Generalnego Sprawuje Minister Sprawiedliwości, a prokuratura włączona jest do resortu sprawiedliwości. Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Strzeżenie praworządności w działaniach administracji publicznej prokuratura wykonuje przez podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz innych postępowaniach, przez zaskarżanie do sądu decyzji administracyjnych niezgodnych z prawem oraz udziału w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji, jak i przez opiniowanie projektów aktów normatywnych. Prokurator Generalny może występować do TK z wnioskiem o stwierdzenie zgodności ustawy i umowy międzynarodowej z Konstytucją albo zgodności przepisów prawa wydanych przez centralne organy państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami. Jeżeli uchwała samorządu terytorialnego albo rozporządzenie wojewody są niezgodne z prawem, prokurator zwraca się do organu, który je wydał, o ich zmianę lub uchylenie albo kieruje wniosek o ich uchylenie do właściwego organu nadzoru. W przypadku uchwał jednostek samorządu terytorialnego prokurator może też wystąpić z wnioskiem o uchylenie do sądu administracyjnego. Prokuratura może zaskarżyć również akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę oraz organy niezespolonej administracji rządowej.

Regionalna Izba Obrachunkowa. Ustawy o samorządzie: gminnym, powiatowym i o samorządzie województwa stanowią, ze organami nadzoru nad działalnością tych samorządów w zakresie spraw finansowych są regionalne izby obrachunkowe (RIO). Istnieje 16 regionalnych izb obrachunkowych RIO, zasięg terytorialny każdej izby obejmuje jedno województwo. 16 RIO ma swoje zespoły zamiejscowe, w ogólnej licznie 35, które mają siedziby w dawnych miastach wojewódzkich z okresu końca 1998r. W szczególności izby sprawują nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych oraz dokonują kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych następujących podmiotów: jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów, związków powiatów, stowarzyszeń powiatów, samorządowych jednostek organizacyjnych w tym samorządowych osób prawnych, innych podmiotów w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Izby kontrolują gospodarkę finansową na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Kontrola dokonywana jest także z uwzględnieniem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności. Izby przeprowadzają co najmniej raz na 4 lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Izby kontrolują pod względem rachunkowym i formalnym kwartalne sprawozdania z wykonywania budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz wnioski o przyznanie części rekompensującej subwencji ogólnej. Izby badają uchwały podjęte przez organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych, w tym również zawierające oceny wykonania budżetu przez zarządy jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku nie uchwalenia budżetu przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do dnia 31 marca roku budżetowego, izba ustal budżet tej jednostki w terminie do końca kwietnia roku budżetowego. Do zadań izby należy wydawanie opinii. Izby prowadzą działalność informacyjną i szkoleniową w zakresie objętym nadzorem i kontrolą. Organami izby są: a) kolegium izby, b) komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny budżetowej. Kolegium izby składa się z przewodniczącego, którym jest prezes izby oraz członków powoływanych przez Prezesa RM spośród kandydatów przedstawionych przez kolegium izby w trybie określonym w rozporządzeniu Prezesa RM. Członkowie kolegium w zakresie realizacji zadań nadzorczych i funkcji kontrolnych są niezawiśli i podlegają tylko ustawom. Prezesa izby powołuje i odwołuje Prezes RM, po zasięgnięciu opinii kolegium izby. W każdej RIO tworzy się dwa wydziały: kontroli gospodarki finansowej; informacji, analiz i szkoleń.; Nadzór nad działalnością regionalnych izb obrachunkowych sprawuje Prezes RM, na podstawie kryterium zgodności z prawem.

Kontrola społeczna. Oprócz kontroli adm. istnieje forma kontroli sprawowana bezpośrednio przez obywateli i ich organizacje oraz przez środki masowego przekazu. Każdy ma prawo składania skarg do organów państwowych i organów samorządowych. Skargi można składać w interesie własnym, innych osób, a także interesie społecznym. Przedmiotem skargi może być zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez właściwe organy albo przez ich pracowników, naruszenie praworządności lub słusznych interesów obywateli, a także przewlekanie załatwiania spraw. Organami rozpatrującymi skargi są organy nadrzędne nad organami, których skarga dotyczy. Istotną role w zakresie kontroli adm. mają środki masowego przekazu a zwłaszcza prasa. Organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe oraz inne państwowe jednostki organizacyjne mają obowiązek udzielania prasie rzetelnych informacji związanych z ich działalnością. Odmowa może nastąpić jedynie ze względu na ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz tajemnicy chronionej ustawą. Prasa i inne środki masowego przekazu ujawniają i krytykują negatywne zjawiska życia społecznego i gospodarczego, w ten sposób sprawują kontrole społeczną.

Asida i Purol

---