SOCJOLOGIA PROPAGANDY:

Propaganda - termin pochodzi z łaciny (krzewić, rozciągać), określenie działań moralnie podejrzanych - manipulowanie symbolami, by nakłonić ludzi do pewnych zachowań. Prowadzi się ją w interesie nadawcy, z pominięciem interesu odbiorców.

R. Merton - propagandis (propagando-wstręt), osiągnęła rozmiary epidemii. Bywa utożsamiana z szerzeniem nieprawdziwych informacji.

Propaganda - działania mające na celu skłonienie do przyjęcia poglądów - perswazja nakłaniająca.

Propaganda - (najszersze znaczenie) celowe, perswazyjne oddziaływanie na zbiorowości ludzkie zmierzające do kształtowania postaw ludzi a przez to wywołanie zachowań pożądanych z punktu widzenia planów dążeń i interesu podmiotu działań propagandowych

Na złe postrzeganie propagandy wpłynęły:

• ideologie totalitarne: komunizm, faszyzm;

• po II wojnie światowej - świadomość ujemnego wartościowania praktyk propagandy;

Propaganda - jedna z form komunikacji.

Komunikowanie polityczne może mieć wiele znaczeń.

Mediatyzacja - nasączenie środkami przekazu.

Rodzaje komunikacji (Seleno, Mortensen):

1. bezpośrednia - interpersonalna:

2. pośrednia:

Modele komunikowania:

• uczestnicy starają się podzielić informacjami dla lepszego zrozumienia się;

• przepływy komunikatów w jednym kierunku (na ogół);

Elementy procesu komunikacyjnego:

• nadawca;

• przekaz;

• kanał;

• odbiorca;

• sprzężenie zwrotne;

• efekt procesu przekazu;

W większości przypadków komunikacja propagandowa ma charakter pośredni. Zinstytuzowana forma komunikowania (np. rządy, partie, instytucje wychowawcze).

Definicje propagandy:

• 1931 Bidelle - pod wpływem propagandy każda jednostka zachowuje się tak jak gdyby jej reakcje były wynikiem jej własnej decyzji. Szereg jednostek można zmusić do takiego zachowania, przy czym każdą z nich kierują jej własne sądy (manipulacja i wpływanie na zachowanie ludzkie);

• 1948 Krech, Crutchfield - propaganda to specyficzna forma pobudzeń, która jeżeli jest skuteczna, daje w wyniku proces sugestii;

• 1954 Schramm - sprowadzenie procesu propagandy do modyfikowania postaw i opinii oraz do efektów funkcjonowanie w grupie;

• 1957 Fraser - propagandę można zdefiniować jako sztukę zmuszania ludzi do robienia tego, czego by nie robili, gdyby dysponowali wszystkimi danymi dotyczącymi sytuacji;

• 1986 Jowett, O'Donnel - propaganda jest celową, systematyczną próbą kształtowania percepcji, manipulowania myślami i bezpośrednimi zachowaniami w celu osiągnięcia takich reakcji, które są zgodne z pożądanymi intencjami propagandzisty;

• 1965 Ellul (autorytet w dziedzinie propagandy) - propaganda to zespół metod stosowanych przez zróżnicowane grupy w celu wciągnięcia do aktywnej działalności mas ludzkich, u których w konsekwencji manipulacji psychicznej wytwarza się jedność psychiczna pozwalająca na włączenie ich do masowych działań;

• 1990 - wprowadzenie procesu badawczego na płaszczyźnie:

1. szeroka płaszczyzna - propaganda to akcja psychologiczna, metody czysto psychologiczne, które są stosowane w celu modyfikowania opinii, w formie półedukacyjnej, semiedukacyjnej, adresowanej do współobywateli;

• wojna psychologiczna skierowana zarówno na przeciwników wewnętrznych, jak i zewnętrznych wprowadzona za pomocą środków psychologicznych - chodzi o obniżenie lub zniszczenie moralne przeciwników;

• reedukacja i pranie mózgów - ma na celu transformację przeciwnika w sprzymierzeńca;

• publiczne i ludzkie reakcje, które uważane są za bardzo ważną płaszczyznę działań propagandy i mają na celu:

• promowanie, afirmowanie pewnych wartości;

• adaptację jednostki lub grup do społeczeństwa, do konsumpcji i do aktywności - wytworzenie postaw konformistycznych;

2. wąska płaszczyzna - propaganda to połączenie technik organizacyjnych oraz zarządzania i kierowania akcją propagandową;

Rodzaje propagandy - Jowett, O'Done:

• propaganda informacyjna;

• propaganda komunikacyjna;

- dzielenie się ideami; - wpływanie na zachowania

- wyjaśnianie; - uznawanie postaw;

- instruktaż; - zmiana zachowań postaw;

CEL: CEL:

- promowanie wzajemnego - promowanie zależności

zrozumienia między A i B; między A i B;

1. kontrolowanie przepływu informacji;

2. kierowanie opinią publiczną;

3. manipulowanie zachowaniami;

Nurty propagandy politycznej:

• początkowo rozwijała się interdyscyplinarnie;

• wykorzystuje osiągi innych nauk;

1. Teoretyczny - teoretyczne ujęcie zjawisk i procesów propagandowych;

2. Praktyczny - wykrywające nowe i skuteczniejsze techniki;

• propaganda oddziaływania na opinię publiczną. Nurt zainicjowany przez psychologów społecznych. Moede - postulował pilne poddanie systematycznym badaniom eksperymentalnym problematyki psychologii mas. Jego postulaty kontynuowało liczne grono uczonych;

Propaganda jako odrębna dziedzina nauki powstała z inicjatywy Doob'a - który napisał pierwszy podręcznik o propagandzie (1935).

Nurty w zakresie propagandy:

1. Psychologiczny:

• rzecznicy: Doob, Crutchfield, Lazarsteld;

• obiektem rozważań są postawy i zachowania odbiorcy;

• pod wpływem teorii mechanistycznego oddziaływania propaganda wyrosła na bazie behawioryzmu (schemat bodziec-reakcja);

1. Lasswell:

• zachowanie istoty ludzkiej jest reakcją na bodziec. Ten sam bodziec wywołuje zawszę tę samą reakcję. Dlatego ludźmi można kierować, wywoływać w społeczeństwie odpowiednie reakcje. Odbiorca jak przedmiot mechanicznie regulowany;

• jednostka pozbawiona mechanicznych procesów. Zasadnicze pytania (tzw. teoria sukcesu propagandowego):

• Kto mówi ? (o nadawcę);

• Co mówi ? (treść przekazu propagandowego);

• Za pomocą jakiego przekazu ? (środki przekazu);

• Komu mówi ? (odbiorca przekazu);

• Z jakim skutkiem ? (efekt procesu przekazu);

• nadawca środek odbiorca (istota bierna; bezbronna wobec wszechobecności masowych mediów) skutek

2. Doob:

• zdefiniował postawę, jako wewnętrzną reakcję, która pojawia się na skutek działania bodźca;

• sformułował elementy procesu propagandy:

• nadawca propagandy;

• treść propagandy;

• percepcja propagandy;

• pierwsze reakcje odbiorców poddanych propagandzie;

• zmiany wytworzone pod wpływem propagandy;

• działanie ludzi poddanych propagandzie;

• ludzie opornie poddają się działaniu propagandy. Ta reakcja nie jest automatyczna. Wewnętrzne czynniki ludzkie mogą modyfikować odbieranie przekazu propagandy. Ważna jest osobowość odbiorcy;

2. Socjologiczny:

• rzecznicy: Parsons, Ellul, Mills - zwracali uwagę na znaczenie propagandy w systemie społecznym;

• położenie nacisku na badanie grup społecznych;

• funkcje propagandy w systemie społecznym;

• badanie funkcji i środków masowego przekazu;

1. Parsons:

• propaganda to próba oddziaływania na postawy ludzi za pomocą bodźców językowych, słowa pisanego lub mówionego;

• propaganda miała służyć kontroli społeczeństwa, miała wzmacniać wzory społeczeństwa;

2. Mills:

• wszechwładza propagandy;

• rola masowych mediów jako podstawowego narzędzia propagandy (w olbrzymim stopniu oddziałują na zachowania ludzi);

3. Lippmann:

• stereotypy i ich rola w procesach społecznych. Narzucanie odbiorcom uproszczonych obrazów świata;

3. Politologiczny:

• rzecznicy: Jowett, O'Donnell, Fraser, Newcomb, Duverger;

• problem manipulacji świadomością odbiorców - nieodłączna cecha propagandy (nie ma znaczenia system polityczny);

1. Duverger:

• propaganda to działalność jednej klasy bądź grupy społecznej skierowana na inne klasy bądź grupy społeczne, która ma na celu zniszczenie ich wpływu. Duża rola środków masowego przekazu (tzw. czwarta siła);

2. wg Amerykanów:

• propaganda to instrument mający na celu kształtowanie opinii publicznej;

• propaganda jest techniką manipulowania symbolami, uczuciami bez odwołania się do intelektu odbiorcy; kontrolowanie i kierowanie masowymi akcjami, w kontrowersyjnych sprawach współczesnego świata;

Obecnie propaganda niewiele różni się od tych dawnych, tyle że ta współczesna opiera się na:

1. środkach psychologicznego przekazu;

2. środkach masowego przekazu;

Klasyfikacja propagandy:

1. Funkcje propagandy:

1. propaganda integracyjna (Ellul, Jowett, O'Donnell) - stabilizacja istniejącego systemu politycznego i społecznego; wzmocnienie istniejących struktur; unifikacja; jest ważnym instrumentem w rękach elit rządzących, szczególnie widoczne w propagandzie sowieckiej (Ellul); skierowana do odbiorcy wykształconego, dobrze poinformowanego;

2. propaganda adaptacyjna (agitacyjna) - służy poderwaniu ludzi do czynu, agitacji; zdobycie akceptacji dla ideologii, dla systemu politycznego, dla nowych władz; wykształcenie pewnych nowych wzorów zachowań; w sytuacjach rewolucyjnych, np. propaganda leninowska; dotarcie do wnętrza odbiorcy i oczarowanie go wspaniałą wizją świata, przyszłości, po to, by przyjął nowy model;

3. propaganda informacyjo-interpretacyjna - informuje, stara się wyjaśnić;

4. propaganda dezinformacyjna i demaskatorska - rodzaj czarnej propagandy;

2. Treść propagandy:

1. propaganda społeczno-socjologiczna (Ellul) - nie ogranicza się jedynie do zamkniętego kręgu społecznego; jest ponadspołeczna; ma unifikować zachowania członków; prowadzi do adaptacji jednostek i grup; uczestnictwo mas; każdy członek grupy jest propagandzistą; kino, technika, wiedza (zdobyta w procesie edukacji i socjalizacji) - stanowią pomoc propagandy; działa wolno, w klimacie prawdy, etyki; jej efekty najlepiej widać w społeczeństwach stabilnych; przygotowuje grunt dla propagandy politycznej;

2. propaganda polityczna (Ellul) -technika wpływania na obywateli; technika wypracowana przez partie polityczne, grupy nacisku, administracyjne; modyfikowanie zachowań społecznych zgodnie z interesem nadawcy; opiera się na aparacie władzy; jest to propaganda totalna, celowa, ciągła, zaplanowana, wykorzystuje rozmaite środki przekazu; każda nowa kampania wyborcza zaczyna się po zakończeniu poprzedniej;

Typy komunikowania politycznego:

• komunikowanie modyfikujące postawy i zachowania;

• komunikowanie informacyjne;

• komunikowanie promujące instytucje i jednostki;

3. Ze względu na zafałszowane treści:

1. propaganda biała - pochodzi od dobrze znanego nadawcy, który nie ukrywa swego charakteru; instytucje państwowe, religijne, nie tuszują swych intencji; celem jest budowanie wiarygodności wśród odbiorców;

2. propaganda szara - źródło przekazu może być, ale nie musi identyfikowane; podawane informacje nie są precyzyjne; wprowadza się w zakłopotanie, np. Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, USA - zimna wojna;

3. 
   propaganda czarna - wielkie kłamstwo; fałszywe źródło przekazu; O'Donnell, Jowett wyróżniają:

• model deflekcyjny:

• model legitymizacyjny:

4. propaganda zewnętrzna:

• skierowana do obcych państw; działalność na zasadzie public relations; promowanie firm, instytucji za granicą;

5. propaganda wewnętrzna:

• skierowana do obywateli własnego państwa; odbywa się za pomocą istniejącego w danym kraju systemu propagandowego; wyjaśnia decyzje społeczeństwu podejmowane przez rząd;

System propagandowy - odnosi się do systemu politycznego i do ideologii. Jest częścią systemu politycznego opiera się na pewnych założeniach ideologicznych, przekładanych przez określone instytucje na wartości, zadania. Ważne są instytucje - zlecają nadawanie treści skierowanych od odbiorców do opinii publicznej. Przywódcy, grupy opiniotwórcze (intelektualiści). Docieramy do ludzi, którzy mają jakieś znaczenie w społeczeństwie (cieszą się prestiżem, uznaniem), mają wpływ na opinię publiczną.

Związek między ideologią a systemem propagandowym jest silny.

Ideologia - zbiór idei, przekonań opisujących rzeczywistość społeczną, zawierają zasady postępowania. Nie mają politycznych odniesień do rzeczywistości, nie mówi jak osiągnąć cel. Występuje także w systemach demokratycznych.

Reklama polityczna - rodzaj propagandy, ma w swych założeniach pewne ideologie, które pragnie przekazać opinii publicznej.

Cechy wspólne dla ideologii i propagandy:

• negatywne cechy ideologii i propagandy łączą się nawzajem;

• język - propaganda wykorzystuje go w bardzo dużym stopniu;

• ideologia - szersze rozumienie języka;

• obecność w momencie walki politycznej - zawsze wykorzystuje się zarówno propagandę, jak i ideologię;

• funkcja agitacyjna - nakłanianie do działania;

• funkcja integracyjna - utrzymanie porządku, jednoczenie społeczeństwa;

Propaganda - ma charakter monopolistyczny, zawsze przedstawia punkt widzenia dominującej ideologii; celem propagandy jest rozpowszechnianie ideologii wśród obywateli, wybierane są różne środki;

System propagandowy jest częścią systemu politycznego.

Koncepcje systemu propagandowego

(podział oparty ze względu na różne metody działania i sposoby propagowania ideologii. Czy w danym systemie jest wolny dostęp do mediów - wolność prasy, radia, telewizji, drukarni. Wolność odbioru rozmaitych przekazów. Ochrona dóbr osobistych):

1. System otwarty:

• zdecentralizowany, liberalny, występuje w demokratycznych systemach politycznych;

• liberalna koncepcja wolności w stosunku do mediów, pluralizm;

• wolna konkurencja opinii, poglądów;

• media jako neutralny pośrednik;

• etapy propagowania:

1. zachęcenie odbiorcy do zdecydowania się do odbioru naszych informacji (telewizyjnych, radiowych, prasowych) - przyciągnięcie do naszych mediów odbiorców;

2. właściwa propaganda - wpływ na uzyskane osoby propagując określone treści;

2. System zamknięty:

• scentralizowany, występowała w krajach totalitarnych;

• brak wolności mediów;

• Niemcy faszystowskie, ZSSR;

• propaganda kierowana odgórnie;

• brak pluralizmu;

• odbiorca - bierny człowiek, będący przedmiotem w rękach nadawcy;

• społeczność i propaganda to jedność;

Podział systemów medialnych ze względu na cztery teorie prasy

(Zibert, Peterson, Schrann):

1. Autorytarny:

• odpowiada systemowi zamkniętemu;

2. Liberalny:

• odpowiada systemowi otwartemu;

• każdy kto ma coś do powiedzenia i ma środki na realizację swych zamierzeń może nadawać treści w mediach;

• wolny rynek idei;

• brak cenzury, przynajmniej jak najmniej;

• brak karania za „atakowanie” rządu, krytykowanie władzy;

• największą możliwość do nadawania propagandy mają ludzie zamożni. Wolność staje się w pewnym sensie wolnością bogatych osób, wiąże się to z posiadaniem pewnej władzy;

3. Społecznej odpowiedzialności:

• odpowiada systemowi otwartemu;

• zaczął się rozwijać w XX w. w USA;

• każdy kto ma coś do powiedzenia i ma środki na realizację swych zamierzeń może nadawać treści w mediach;

• media powinny być odpowiedzialne - mają pewne obowiązki wobec społeczeństwa. Powinny unikać nadawania przekazów, które mogłyby źle wpłynąć na społeczeństwo;

4. Komunistyczny:

• odpowiada systemowi zamkniętemu;

Reguły mediów:

1. We wszystkich systemach media podlegają tym, którzy sprawują władzę polityczną i gospodarczą;

2. Zawartość wiadomości w mediach zawsze odzwierciedla interesy tych, którzy te media finansują;

3. Wszystkie systemy medialne opierają się na wierze wolności prasy - rozmaite definiowanie wolności;

4. Wszystkie systemy medialne popierają doktrynę społecznej odpowiedzialności - sprzyjają potrzebom i interesom ludności;

5. Każdy model systemu medialnego uznaje sam siebie za bez alternatywny - za najlepszy;

6. Poprzez kształcenie dziennikarzy przekazuje się do systemu społecznego wartości i ideologie;

7. Praktyka w dziedzinie mediów zawsze różni się od teorii;

Opinia publiczna - element dopełniający propagandę;

• funkcja integracyjna - integrowanie społeczeństwa;

• kontrolowanie nadawców;

• często traktowana jako coś zewnętrznego do spraw publicznych i polityków. Wydaje sądy na temat określonych spraw, problemów. Ocenia polityków - ich postępowanie.

Nurty interpretacyjne:

• integracyjny - zasady prawne, moralne, które powodują, że my wszyscy jako opinia postępujemy w pewien określony sposób; wskazuje zasady postępowania, ale i kontroluje to postępowanie;

• elitarny - opinie wygłaszają ludzie, którzy mają jakąś wiedzę. Pojawia się w XVII/XVIII w.. Opinię tworzą elity;

Opinia publiczna ważna jest w systemach otwartych. Jej badanie jest istotne i należy do czynności wielu instytucji i organizacji. Rządzący powinni słuchać, wykorzystywać informacje od opinii publicznej.

Elementy opinii publicznej (Allport):

1. zachowanie ludzkie, które pociąga za sobą werbalizację przekonań wielu ludzi;

2. zachowania są stymulowane przez pewną wiedzę, obiekty lub sytuacje, które ważne są dla tych grup ludzi;

3. zachowania te reprezentują działania lub gotowość w postaci aprobaty lub dezaprobaty obiektu opinii publicznej - inni mają podobne poglądy, jak my. Patrzą w podobny sposób na dane sprawy, zachowania, itp.;

4. z natury rzeczy postawy opinii publicznej odnoszą się do czegoś, co jest doraźne lub czasowe;

5. zachowania mogą być na tyle silne i liczne, by wywierać określone skutki - wyrażanie pewnego stanowiska, co jest obecnie popierane a co nie. Wyrażanie pewnej opinii;

Opinia publiczna (Ryszka) - to reakcja zbiorowości ludzkiej w skali makro na globalne i pojedyncze działania polityczne wyrażające się w aprobacie lud dezaprobacie działań politycznych, albo zjawisk, które w tej opinii decydują o polityce, jej kierunku i o jej przebiegu.

Język polityki:

Demagogia - umiejętność odwoływania się do uprzedzeń tłumu do celów politycznych;

Bacon - język jest to środek porozumiewania, kształtowania ludzkich uczuć, wpływa na ich postępowania; Semiotyka - ogólna nauka o znaku;

A. Korzycki - wypowiedzi językowe tworzą swoistą mapę. Jest ona pewnym uproszczeniem.

Nowo-mowa:

• jako pierwszy tego terminu użył Orwell, określając ją jako skąpe środki, zasób słów celowo ograniczony;

• „O czym się nie mówi, o tym się również nie myśli”;

• została stworzona , by wpływać na myślenie ludzi;

• słowa nie mają opisywać rzeczywistości, ale mają narzucać obywatelom wizje władzy. To, co przez władzę jest aprobowane jest swojskie i pozytywne. To, czego mają nienawidzić obywatele jest obce;

• obce ma się ze swoim nie mieszać, pełna dychotomia - nawet w języku;

• słowa nowo-mowy mają inne znaczenie niż moglibyśmy określić w języku potocznym, np. ministerstwo prawdy zajmujące się produkcją kłamstw;

• dwu-myślenie - nowoczesne akceptowanie dwóch znaczeń, gdy ktoś nie chce by fakty nie przeszkadzały mu w wyznawaniu ideologii;

W systemie totalitarnym władze miały wyłączność na wychowanie społeczeństwa.

Propagandowa działalność - kampanie w PRL:

• duża rola dziennikarzy;

• 1980 - propaganda skierowana przeciwko siłom antysocjalistycznym;

• w komunizmie robotnicy związani byli z państwem, nie mogli zatem postępować przeciwko władzy;

• błędy i wypaczenia (partia):

1. charakter osłonowy - ci, którzy je inicjowali chcieli przysłonić pewne wydarzenia. Władze starają się odciągnąć naszą uwagę od pytania - Kto pisze daną kampanię propagandową? Jak ma się ona do naszego kraju?

2. działania przeciw Polsce powodowane przez zewnętrzne czynniki (ZSRR - nie postrzegane jako obcy kraj, lecz jako bratni kraj. Warunki przyjaźni);

Cele propagandy:

• Propaganda komunikacyjna - informowanie obywateli tylko o wpływaniu na uczucia. Przekazywała uczucia, sugerowała. Miała powodować, by człowiek postępował zgodnie z wymaganiami propagandy. Mówi się o wydarzeniach, np. na Węgrzech - określa się czas zdarzenia, ale nie ma mowy o konkretnej treści dotyczącej zdarzenia, czyli nie podaje się informacji o, co tak naprawdę w tym wydarzeniu chodziło. Czytelnik nie dowiaduje się niczego ważnego, co mogłoby wzbogacić jego wiedzę.

• nie było żadnych konfliktów (wedle założeń systemowych), bowiem był to system idealny, dlatego też konflikty nie pojawiają się w propagandzie.

• historia w krajach komunistycznych- historia sukcesów, jeśli chodzi o gospodarkę, edukację, itp. Historia, z której nie możemy się wielu rzeczy dowiedzieć. Nowomodna zanieczyszcza informacje, nie przekazuje nam wiedzy. W systemie komunistycznym - umysł zamknięty.

Funkcje propagandy politycznej w PRL:

1. Ożywienie ideologiczne;

2. Stworzenie pseudo rzeczywistości - baśniowej mapy (nie mówi się o problemach, są tylko sukcesy);

3. Naród z partią, młodzież z partią - coś, co powinno mieć miejsce. Wyprzedzenie faktów, stwierdzenie, że już tak jest. Zestawienie dwóch słów; funkcja opisowo-zalecająca;

4. Dehumanizacja przeciwników (mówi się o elementach, grupach, w trakcie wojny - żywa siła);

5. Państwo i naród stanowią jedność - zmierza się do zatarcia różnic;

6. Zbitki językowe - braterskie więzi, dalszy rozwój, przyjacielska wizyta, pokój miłujący naród radziecki, bankrut polityczny;

7. Element magiczności;

8. Pozytywny charakter języka propagandy - zatarcie znaczeń wyrazów. Ograniczenie do ładunku emocjonalno-poznawczego (np. socjalizm demokratyczny);

9. Określenia ubezpieczające - rytualizacja języka propagandy;

10. Funkcja perswazyjna - ma wpływać na odbiorcę; skłania do solidaryzowania się; potępienie tego, co potępiać należy (np. siły zewnętrzne szkodzące Polsce);

Partia - siła coś sugerując - władza jest świetlana, pozytywna, a rzeczywistość jest oporna. To, co mówi partia trzeba uznać za bezdyskusyjne.

Koła - zatarcie granic, nie wiadomo o kogo chodzi. Stwierdzenie - jak wiadomo;

Czynności wroga (obozu przeciwnego) to knowania, podważanie sojuszy. Nie są one określone. Nie wiadomo dokładnie na czym mogą polegać. Są złe, przeciwstawne systemowi. Trzeba je oceniać negatywnie. Słowa pozbawione charakteru opisowego.

Przechwytywanie i dostosowywanie słów, którym nadaje się nowe znaczenia.

W języku propagandy słowo socjalistyczny oznacza coś zgodnego z kierownictwem partii, coś do czego należy się dostosować. Coś zaaprobowanego przez władzę.

Metaforyka - hydra faszyzmu; klasy społeczne, które sieją zamęt.

Język partyjny:

• ważne są niedopowiedzenia, eufemizmy;

• w języku III Rzeszy wykreślono ze słownika słowo katastrofa;

• ubogie środki stylistyczne;

• język propagandy przechodzi do oficjalnych dokumentów - np. do konstytucji, tworzonych tekstów, kodeksu karnego, stanów prawnych (są niejasno opisane) - w języku nowomodny brak precyzowania o co chodzi, np. co to znaczy: „poniżanie ustroju”, „umacnianie współpracy i przyjaźni”;

• wyrażenia odnoszą się do:

• kto w Polsce rządzi;

• polskiej polityki zagranicznej;

• kierownicza rola w państwie

• brak troski o słowa;

• język represyjny - usprawiedliwianie działań, ukrywanie poczynań. Ważna rola cenzury - sprawdzanie tego, co jest publicznie wypowiadane. Na straży, czele cenzury stoi prawo.

• jeżyk propagandy - język jednej i słusznej strony;

• język sprawowania władzy, dominacji jednej opcji w społeczeństwie;

Hannah Arendt - „Propaganda totalitarna”:

Rozmach totalitaryzmu przyciąga dwie zasadnicze grupy:

1. masy - trzeba je zdobyć za pomocą propagandy;

2. elity;

Ruchy totalitarne tylko w niewielkim stopniu mogą korzystać z terroru. Zdaniem autorki stwierdzenie, iż w krajach totalitarnych propaganda i terror są zbliżone jest jedynie częściowo prawdziwe. Tam, gdzie występuje całkowity totalitaryzm propaganda jest zastępowana indoktrynacją, wykorzystuje się przemoc w celu zastraszania ludzi. Zastraszanie jest bardzo silne zwłaszcza na początku, jeszcze przed walką systemu totalitarnego z opozycją. Totalitaryzm stosuje fałsz (kłamstwo), stanowi on jego część składową.

Likwidacja dużej grupy intelektualistów, by nie przeszkadzali założeniom systemu - czystka pokolenia sowieckich intelektualistów.

Ruchy totalitarne istnieją jeszcze w innych krajach - działają za pomocą propagandy zawsze skierowanej na zewnątrz. Może zwracać się do społeczeństw jeszcze nie wystarczająco zindoktrynowanych. Natomiast wewnątrz państwa prowadzona jest indoktrynacja, często sprzeczna z propagandą zewnętrzną.

Hitler - propaganda odznaczająca się kłamstwami, by pozyskać ludzi dla swych celów. 1942 r. - głoszenie przez Hitlera haseł stwierdzających: wyrzucenie Żydów za drzwi Europy i osadzenie ich np. na Madaskarze, gdy już wiedział, że będą oni zabijani w komorach gazowych i obozach koncentracyjnych (już w 1941 r. wiadomo było, że Żydzi będą całkowicie eliminowani).

Władza totalitarna - ograniczenie metod politycznej propagandy do zewnętrznych agend ruchu, by dostarczyć odpowiedniego materiału.

Związek między propagandą a indoktrynacją zależy od rozmiary ruchu (im mniejszy tym więcej miejsca na czystą propagandę) i czynników zewnętrznych (im większa presja świata zewnętrznego tym dyktatorzy wydatkują więcej środków i sił na propagandę). Świat zewnętrzny dyktuje aktywność propagandy.

Kraje totalitarne odwołują się do indoktrynacji zawsze wspartej terrorem, chroni to przed wpływem zewnętrznych czynników.

Terror - rządy totalitarne posługują się nim nawet, jeśli osiągnęły cele psychologiczne. Nawet, gdy społeczeństwo jest całkowicie podporządkowane władzy. Tam, gdzie dominuje terror (np. obozy koncentracyjne) propaganda nie jest potrzebna, a nawet zakazana.

Propaganda - jeden z instrumentów, którym posługuje się totalitaryzm przeciwko światu zewnętrznemu. Terror jest przeciwieństwem propagandy, esencją totalitaryzmu. Odgrywał większą rolę w systemie nazistowskim (ukazywanie niebezpieczeństwa, jakie grozi członkom nieprzychylnych partii - zastraszanie społeczeństwa. Ani policja ani wojsko nie reagowały na te przestępstwa) niż komunistycznym. Terror w Niemczech - propaganda mocy. Społeczeństwo dostrzegało, iż naziści są potężniejsi niż oficjalne autorytety. (Przekonanie, iż będąc członkiem partii nazistowskiej można czuć się bardziej spokojnym niż członkiem partii demokratycznej - wzmacniał to terror.) Faszyści nie negowali oddolnie terroru, nie odcinali się od rozkazów, okrucieństw.

Terror hitlerowski a gangsterstwo w USA (lata 20,30) - praktycznie nie ma różnicy, co nie oznacza, iż nazizm był gangsterstwem.

Używanie sugestii pośrednich nasyconych groźbami w stosunku do wszystkich tych, którzy nie chcą podlegać propagandzie. Dopiero później egzekwowane są morderstwa ludzi, którzy nie poparli propagandy.

Naukowość twierdzenie Arendt - propaganda totalitarna odróżniająca się od chwytów reklamowych także skierowanych do mas.

Ruchy totalitarne, które uzyskiwały władzę zaczynają odcinać się od poparcia naukowego, którego wsparcia szukali na samym początku.

Ludzi biznesu nie traktuje się, jako proroków, jeśli zaczynają kampanię reklamową. Natomiast ci, którzy stosują propagandę w systemie totalitarnym mają w sobie coś z proroków, usiłujących pokazać słuszność swoich wypowiedzi - naukowe wróżbiarstwo. Celem jest odkrycie istnienia sił przeznaczenia w łańcuchu losu.

Propaganda, która odwołuje się do korzyści nie może być skuteczna wobec mas. Szczególnie w stosunku do tych mas, które reprezentują chaos interesów jednostkowych, nie przynależą do żadnych partii.

Ruchy totalitarne posługują się socjalizmem i rasizmem. Podstawą przywódcy staje się nie przyznanie do swego błędu - założenie jego nieomylności. Odwołuje się do prawidłowej interpretacji. Przywódcy mas mają przed sobą jeden cel - realizowanie swoich przepowiedni (nieomylność- troska, która była dla dyktatorów najważniejsza). Chęć profetyczna przejawia się we wszelakich wypowiedziach. Język profetycznej naukowości odpowiadał potrzebom mas, które utraciły swe miejsce w świecie. Odnalezienie się dawała propaganda. Władze dawały ludziom nadzieję na odnalezienie swego miejsca we świecie. Nieomylny wybór odpowiednich treści, tych, które były przemilczane, chytre stanowiło domenę przywódców. Rola tajemniczości - wybrane tematy okryte aurą tajemniczości (np. wg propagandy bolszewickiej - spisek trockistów).

Metody propagandy totalitarnej - skutecznie działają od momentu przejęcia władzy przez despotę.

Totalitaryzm - doskonali techniki propagandy, ale ich nie tworzy.

Masy dają się przekonać mając świadomość istnienia spójnego systemu, którego część stanowią ideologie - wyznaczają prawdę, eliminują niedorzeczności.

Propaganda totalitarna rozkwitła jako ucieczka przed fikcją, chaosem. Jej wadą jest to, iż nie może do końca zaspokoić poczucia spójności, by nie wpaść w konflikt z rozumem; ucieczka mas przed rzeczywistością opiera się na ucieczce od niestabilności świata.

Człowiek ma odczucie permanentnego przeistaczania rzeczywistości chaotycznej w uporządkowaną.

Stawianie czoła anarchistycznemu rozwojowi vs poddanie się ideologii traktującej o fantastycznej rzeczywistości (masy podążają za nią, by osiągnąć spójność).

Odkrycie światowego spisku Żydów - jedna z najwybitniejszych fikcji propagandowych. Protokoły Mędrców Syjonu - ich odpowiednie zanalizowanie, by ukazać za pomocą jakich technik Żydzi pragną opanować świat. Traktują o wszystkich ważnych wydarzeniach politycznych. Są antynarodowe. Odrzucają suwerenność narodową. W przyszłości odrzucone panowanie oparte na pierwiastku narodowym. Naród przestanie być ważnym czynnikiem, a zacznie być nim rasa. Równość ze względu na rasę panów.

Prawdziwym celem propagandy totalitarnej nie jest przekonywanie, lecz organizacja. Akumulacja władzy bez posiadania środków przemocy. Masy nie ulegają demagogii, lecz potędze żywej organizacji.

Dyktatorów wyróżnia determinacja w łączeniu istniejących ideologii w celu utworzenia „fikcyjnej rzeczywistości” mogącej przyciągnąć masy.

Propaganda wizualna w społeczeństwach demokratycznych:

Współcześnie wyróżniamy kilka rodzajów oddziaływania propagandy wizualnej:

1. Propaganda wizualna - buduje określone stany emocjonalne. Opiera się na naszych emocjach. Emocje dominują nad przekazywaniem informacji. Posługuje się hasłem.

2. Reklama - jej zadaniem jest sprzedaż, służy sprzedaży towarów. Posługuje się środkami manipulacyjnymi. Często działa poza świadomością odbiorcy (np. bodźce podprogowe). Oddziaływanie na emocje. Jest także informacyjna, nie występuje jedyni czynnik emocjonalny. Emocje są nieco odmienne od wywoływanych przez propagandę. Ma wzmacniać potrzeby konsumpcyjne. Posługuje się sloganem.

3. Informacja wizualna - celem jest informowanie, przekazanie odbiorcy o pożądanym lub koniecznym zachowaniu w danym miejscu, informacje o instytucjach. Dostarczenie wiadomości przedmiotach, zjawiskach w celu łatwiejszego dostosowania się do rzeczywistości. Podstawowym zadaniem jest informowanie, np. rozmaite znaki, tabliczki informujące. Ilość informacji wizualnej stale wzrasta, mamy do czynienia z natłokiem informacji. Trzeba ją dostosować do zmieniającej się rzeczywistości. Piktogramy - symbole rysunkowe (najczęściej wykorzystywane na znakach drogowych) - przejrzysty i czytelny system oznakowania. Jest niezbędna w celu przystosowania się człowieka do życia w aglomeracjach miejskich. Warstwa informacyjna nie budzi żadnych emocjonalnych doznań.

Propaganda a film:

Lenin - film jest najważniejszą ze wszelkich sztuk. Człowiek, który ma być pozyskany dla idei może odrzucić ją intelektualnie, ale przyjmować emocjonalnie pod wpływem określonych impulsów i vice versa.

By propaganda była skuteczna musi uzupełniać argumenty rozumowe elementami emocjonalnymi.

Film fabularny stwarza największe możliwości propagowania idei propagandowych. Przekazywanie treści uznanych przez twórców filmów za odpowiednie, wartościowe. Afirmacja przyjętej ideologii, a negacja sprzecznych z dominującą. Dużą rolę odgrywają umiejętności przekonywania poprzez przekaz filmowy. Bardzo mocno zarysowane charaktery - wyraźne pokazanie złej, albo dobrej strony bohatera, którego postępowanie niesie treści zgodne z założeniami ideologii propagandowej. Element emocjonalny może zdominować pierwiastek racjonalny lub go wesprzeć.

Film, telewizja vs propaganda:

1. Film, telewizja dysponują szerszymi kanałami przekazu - ruch, dźwięk. Mogą przekazać w tej samej jednostce czasu więcej informacji niż normalna propaganda.

2. Mają większe możliwości stymulowania stanów emocjonalnych.

3. Komunikaty propagandowe mają nieograniczony zasięg terytorialny.

4. Środki masowej informacji, masowej propagandy.

Propaganda wizualna - rozmaite oddziaływanie wizualne można rozpatrywać ze względu na cel do osiągnięcia. Pomimo posługiwania się tymi samymi środkami, przez różne techniki propagandy wizualnej, zdecydowanie najważniejszą rzeczą jest czynnik emocjonalny. Powinna wzbudzać stany emocjonalne, cały segment uczuć.

Cechy propagandy wizualnej:

1. Jest jednym z oddziaływań wizualnych, którego zasadniczym celem jest kształtowanie postaw;

2. Zawiera duży ładunek emocjonalny;

3. Emocje wzbudzane za pomocą przekazu wizualnego mają charakter nadrzędny;

Propaganda wizualna jest to zespół środków i form działania o dużym ładunku emocjonalnym realizowany drogą przesyłania bodźców wyłącznie wzrokowych w celu kształtowania postaw, poglądów ideowych.

Podziały propagandy wizualnej:

1. Ze względu na treść:

• Polityczna - nadrzędna wobec poniższych (produkcyjna, ekonomiczna);

• Produkcyjna - w zakładach produkcyjnych, często stosowana w PRL;

• Ekonomiczna;

2. Pod względem ekspozycji:

• Wewnętrzna;

• Zewnętrzna;

3. Ze względu na czas:

• Propaganda stała;

• Propaganda okolicznościowa;

Środki i formy propagandy wizualnej:

1. Graficznie przedstawione słowo - element wiążący, wzmacniający;

2. Znak - niezwykle ważna lapidarność treści. Celem jest pobudzanie emocjonalne. Za pomocą znaków mogą być kodowane wartości. Pojęcia ogólne i abstrakcyjne. Efektywny środek propagandy (rysunek na plakacie, zdjęcie, obraz). Jest bardzo szybko rejestrowany przez naszą świadomość. Podobnie, jak graficznie przedstawione słowo spełnia rolę informacyjną, psychologiczną;

3. Symbol - spełnia funkcje psychologiczne. Znal, przedmiot, miejsc, barwa, które przywodzą na myśl pewne zdarzenia, czynność. Stymulują pewne stany emocjonalne;

4. Barwa i ruch - ruch nie może występować jako samodzielny środek propagandy, stanowi pośrednik. Dzięki ruchowi zwiększa się skuteczność propagandy wizualnej, stanowi on nieodłączny element propagandy wizualnej.

Bardzo często wszystkie te formy są ze sobą połączone, powiązane. Tworzą kompleksowa propagandę wizualną.

Czas reakcji:

• symbol - 0,4 s;

• rysunek barwny - 0,9 s;

• rysunek czarnobiały - 1,2 s;

• słowo - 2,8 s;

Człowiek, który tylko słucha odbiera tylko 15% treści, natomiast człowiek, który słucha i ogląda przekaz odbiera 65% treści

1

1

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

KOMUNIKOWANIE

A do B o X

PERSWAZJA

INFORMACJA

PROPAGANDA

---