Prawo Unii Europejskiej

zagadnienia egzaminacyjne

[ Piotrek ]

1. Pojmowanie określeń „prawo europejskie”, „prawo Wspólnot Europejskich”, „prawo Unii Europejskiej”.

Prawo europejskie ogół norm prawnych wyprowadzonych z różnych aktów prawnych, w szczególności umów międzynarodowych i wyróżnionych ze względu na kryterium obowiązywania - tak rozumiane prawo europejskie stanowione jest w ramach Rady Europy, OBWE, a także UE [pojęcie stosunkowo najobszerniejsze].

Prawo Wspólnot Europejskich prawo aktualnie 2 organizacji międzynarodowych - Wspólnoty Europejskiej i Euroatomu [ do 2002r. obowiązywał Traktat o EWWiS] - organizacje te mają przymiot podmiotowości w prawie międzynarodowym, a zatem i zdolność traktatową. Tak rozumiane prawo wspólnotowe obejmuje : prawo traktatowe i prawo wtórne - pochodne [stanowione na podstawie Traktatów przez instytucje wspólnotowe].

Prawo UE obejmuje prawo wspólnotowe, a ponadto regulacje przyjęte przez państwa członkowskie WE, w ramach współpracy międzyrządowej, przy ograniczonym udziale instytucji wspólnotowych. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny prawo UE opiera się o 3 filary.

Prawo UE konstytuują :

2. członkowskie, a w kilku przypadkach państwa członkowskie i wspólnoty.

3. Tzw. ogólne zasady prawa i prawa podstawowe - niektóre z nich wynikają z tekstów prawa traktatowego , inne zaś są rezultatem orzecznictwa ETS i zgodnego stanowiska doktryny [oznacza to, że tzw. prawo sędziowskie, właściwie system common law, w ograniczonym stopniu współkształtuje treść prawa UE]. Prawo UE nie można więc sprowadzać do prawa pisanego pojmowanego w myśl koncepcji pozytywizmu [prawo to łączy w sobie dominujące elementy pozytywistyczne z niektórymi aspektami common law].

4. Akty prawa stanowionego przez instytucje wspólnot i Unii zgodnie z procedurami przewidzianymi prawem traktatowym. Formy tych aktów, ich nazwy i cechy prawa są różne w przypadku 3 filarów.

Wstrzymanie prac nad TKE przekreśliło szanse ujednolicenia prawnych form aktów prawa pochodnego. Prawo UE w zakresie „a” i „b” nazywane jest tzw. prawem pierwotnym, a w zakresie „c” prawem pochodnym [wtórnym].

W systemie prawa UE brak jest wieloszczeblowej hierarchii źródeł prawa. W konsekwencji, w oparciu o kryterium mocy prawnej wyróżnia się jedynie z grupy aktów. Akt prawa pochodnego niezgodny z prawem pierwotnym - nieważny od początku [ex tunc].

2. Rada Europy - charakter prawny, cele statutowe.

Rada Europy jest pozawspólnotową organizacją międzynarodową o charakterze niegospodarczym. O członkostwo w RE może się ubiegać każde państwo, pod warunkiem, że [1] akceptuje zasadę państwa prawa, [2] przestrzega praw człowieka i podstawowych wolności oraz [3] posiada wolę i możliwość współpracy w realizacji celów Rady.

Cele Rady Europy :

- ochrona praw człowieka i demokracji pluralistycznej,

- popieranie kształtowania się i rozwoju europejskiej tożsamości kulturowej i zwalczanie wszelkich form nietolerancji,

- poszukiwanie sposobów rozwiązywania problemów nurtujących społeczeństwa [mniejszości, ksenofobia, nietolerancja, ochrona środowiska, bioetyka, AIDS, narkotyki etc.] oraz zachowanie warunków życia Europejczyków,

- niesienie pomocy państwom Europy Centralnej i Wschodniej we wprowadzaniu i utrwalaniu reform politycznych i ustawodawczych poprzez liczne programy współpracy.

Najważniejszymi organami Rady Europy są :

- Komitet Ministrów ==> organ decyzyjny,

- Zgromadzenie Parlamentarne ==> organ doradczy,

- Kongres Władz Lokalnych i Regionalnych ==> organ konsultacyjny,

- Sekretariat ==> organ pomocniczy.

3. Ogólny charakter przedmiotu regulacji Europejskiej Konwencji o Ochronie praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Konstrukcja Konwencji.

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności określa niezbywalne prawa i wolności, na które każda jednostka może się powoływać, jednocześnie zobowiązuje państwa do przestrzegania ich wobec każdej osoby poddanej ich jurysdykcji. Konwencja ta tworzy również najbardziej efektywny mechanizm kontroli przestrzegania praw człowieka praw człowieka i podstawowych wolności poprzez ustanowienie Trybunału Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu, do którego mogą być wnoszone skargi państwowe i indywidualne o naruszenie EKPC.

Część pierwsza Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności zawiera katalog praw i wolności człowieka, część druga , dotycząca działania Europejskiej Trybunału Praw Człowieka - zawiera przepisy proceduralne.

Katalog praw i wolności człowieka zawarty w EKPC obejmuje :

- prawo do życia [art.2],

- zakaz tortur [art.3],

- zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej [art.4],

- prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego [art.5],

- prawo do rzetelnego procesu sądowego [art.6],

- zakaz karania bez podstawy prawnej [art. 7],

- prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego [art.8],

- wolność myśli, sumienia i wyznania [art.9],

- wolność wyrażania opinii [art.10],

- wolność zgromadzeń i stowarzyszania się [art. 11],

- prawo do zawarcia małżeństwa [art.12],

- prawo do skutecznego środka odwoławczego w przypadku naruszenia zagwarantowanych praw i wolności człowieka [art.13],

- zakaz dyskryminacji przy korzystaniu z zagwarantowanych praw i wolności [art.14].

W/w katalog poszerzono postanowieniami dołączonych do EKPC protokołów dodatkowych , w których zawarto zapisy dotyczące w szczególności : [1] ochrony prawa własności, [2] prawa do nauki, [3] wolnych i demokratycznych wyborów, [4] zakazu więzienia za długi, [5] prawa swobodnego wyboru miejsca zamieszkania i poruszania się, [6] zakazu stosowania kary śmierci, [7] ochrony pewnych praw cudzoziemców, [8] możliwości odwołania się do sądu w przypadku stwierdzenia odpowiedzialności karnej, [9] zakazu orzekania dwa razy w tej samej sprawie.

4. Przedmiot, warunki formalne dopuszczalności skargi do Trybunału w Strasbourgu.

Mocą postanowień EKPC utworzono Europejski Trybunał Praw Człowieka, który zapewnia przestrzeganie zobowiązań wynikających z tej konwencji. Do Trybunału mogą być wnoszone tzw. skargi międzypaństwowe, czyli skargi państwa strony konwencji przeciwko innemu państwu stronie konwencji, jak i skargi indywidualne wnoszone przez ofiary naruszenia przez państwo stronę konwencji postanowień EKPC.

EKPC ustanawia następujące warunki dopuszczalności skargi indywidualnej :

• skarga może być złożona przez pokrzywdzonego, czyli bezpośrednią ofiarę naruszenia EKPC, nie dopuszcza się więc actio popularis ani skarg składanych na rzecz innych osób, nie ma też podstaw do abstrakcyjnego rozpatrywania przez Trybunał zgodności prawa krajowego z EKPC,

• skarga nie może być anonimowa,

• skarga może być złożona dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych przewidzianych prawem wewnętrznym,

• skarga musi być wniesiona w ciągu 6 miesięcy od daty podjęcia ostatecznej decyzji w sprawie,

• skarga nie może być co do istoty identyczna ze sprawą już rozpatrzoną przez Trybunał ani ze sprawą, która została poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia, jeżeli skarga nie zawiera nowych, istotnych informacji,

• skarga nie może być w sposób oczywisty nieuzasadniona ani stanowić nadużycia prawa do skargi,

• skarga zasadniczo nie może dotyczyć naruszenia EKPC, które miało miejsce bądź przed ratyfikacją EKPC przez dane państwo członkowskie lub przed terminem zawartym w rządowej deklaracji o uznaniu prawa do skargi indywidualnej [dopiero Protokół nr 11 do EKPC uniezależnił prawo do skargi od uznania państwa - stron, aktualnie prawdo do skargi istnieje niejako automatycznie].

Trybunał może w każdej fazie postępowania uznać, iż skarga z wyżej wymienionych przyczyn jest niedopuszczalna, i wówczas odrzuca skargę.

5. Przykłady [tytuły] umów z systemu RE [6], których Polska jest stroną.

1. Europejska Konwencja o kontroli nabywania i posiadania broni palnej przez osoby fizyczne, sporządzona w Strasburgu dnia 28 czerwca 1978 r. (Dz. U. z dnia 30 września 2005 r.)

2. Konwencja o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa, sporządzona w Strasburgu dnia 8 listopada 1990 r.(Dz. U. z dnia 18 marca 2003 r.)

3. Konwencja Ramowa o ochronie mniejszości narodowych, sporządzona w Strasburgu dnia 1 lutego 1995 r. (Dz. U. z dnia 15 marca 2002 r.)

4. Konwencja o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych, sporządzona w Paryżu dnia 17 grudnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 26 marca 2001 r.)

5. Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci, sporządzona w Strasburgu dnia 25 stycznia 1996 r. (Dz. U. z dnia 7 grudnia 2000 r.)

6. Europejska Konwencja o statusie prawnym dziecka pozamałżeńskiego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1975 r. (Dz. U. z dnia 1 października 1999 r.)

6. Geneza Wspólnot Europejskich.

Termin integracja [integratio - odnowienie, uzupełnienie] oznacza proces tworzenia całości z części lub włączania pewnych elementów w całość. W toku upływu czasu kształtowały się różne koncepcje integracji, określające modele i cele procesów zjednoczeniowych, i tak były to np. koncepcja federalizmu [federalne państwo związkowe], konfederalizmu [związek państw] i funkcjonalizmu [uznaje prymat gospodarki nad polityką].

Pierwszymi przedsięwzięciami integracyjnymi były : podpisanie 14 maja 1947r. przez Belgię, Holandię i Luksemburg konwencji o unii celnej [unia celna --> polega na zlikwidowaniu ceł i ograniczeń w obrotach handlowych wew. unii i wprowadzeniu jednolitych, wspólnych taryf w odniesieniu do państw trzecich].

Następnie w 1948r. 16 państw utworzyło Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej [w zw. z środkami uzyskanymi w toku realizacji planu Marshalla]. Dalsze działania doprowadziły do przygotowania Statutu Rady Europy [podpisany w 1949r.]

Za oficjalny początek procesu kształtowania się struktur wspólnotowych jest uznawany dzień 9 maja 1950 r., w którym francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman przedłożył projekt utworzenia ponadnarodowego ugrupowania gospodarczego, kontrolującego produkcję węgla i stali w państwach członkowskich. Działania te zaowocowały podpisaniem 18 kwietnia 1951 r. w Paryżu, przez przedstawicieli 6 negocjujących państw [Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy] Traktatu ustanawiającego EWWiS. Wspólnocie nadano osobowość prawną, a jej zdolność do czynności prawnych w państwach członkowskich odpowiadała zdolności najbardziej uprzywilejowanych krajowych osób prawnych.

W myśl postanowień Traktatu celem EWWiS było przyczynianie się do rozwoju gospodarczego, wzrostu zatrudnienia i poziomu życia w państwach członkowskich przez ustanowienie wspólnego rynku węgla i stali.

W czasie prac na projektem TEWWiS wysunięto propozycje dotyczące poszerzenia integracji europejskiej na inne dziedziny współdziałania państw. Odnosiły się one do ustanowienia Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej.

EWO --> wiąże się z tzw. planem Plevena, dotyczyła powołania armii europejskiej dowodzonej przez Euroepjskiego Ministra Obrony - projekt ten, jak również EWP poniósł fiasko.

Kolejne projekty integracyjne ograniczały się więc do spraw gospodarczych. Traktat ustanawiający EWG i Traktat ustanawiający EWEA zostały podpisane w Rzymie 25 marca 1957r.

Wykonywanie zadań powierzonych każdej z WE miały zapewnić jej cztery instytucje : Zgromadzenie, Rada, Komisja i Trybunał Sprawiedliwości - przewidziano też ustanowienie organu doradczego wspierającego Radę i Komisję - Komitetu Ekonomiczno - Społecznego.

7. Rozwój instytucjonalny Wspólnot Europejskich w kierunku UE.

Równocześnie z TEWG i TEWEA [1957r.]została przyjęta Konwencja o niektórych wspólnych instytucjach WE ==> Zgromadzenie miało odtąd stanowić wspólną instytucję w EWG i EWEA, a także zastąpić działające dotychczas Wspólne Zgromadzenie EWWiS. Na tych samych zasadach wspólną instytucją trzech Wspólnot stał się Trybunał. Charakter wspólnego organu uzyskał też Komitet Ekonomiczno Społeczny. Odrębnymi instytucjami pozostała zatem Rada w EWG i EWEA oraz Specjalna Rada Ministrów w EWWiS, a także Komisje EWG i EWEA oraz Wysoka Władza w EWWiS.

30 marca 1962r. Zgromadzenie przemianowano na Parlament Europejski.

8 kwietnia 1965r. w Brukseli podpisano Traktat ustanawiający jednolitą Radę i jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich, tzw. traktat o fuzji [wszedł w życie w 1967r.] - jego celem było osiągnięcie dalszego postępu w zakresie unifikacji trzech WE.

Powstanie Rady Europejskiej ==> geneza jej powstania wiąże się z organizowanymi w latach sześćdziesiątych spotkaniami szefów państw i rządów państw członkowskich WE. Zgodnie z Deklaracją londyńską z 1977r. oraz z Uroczystą Deklaracją o UE przyjętej w 1983r. Rada Europejska była tworem o charakterze politycznym, a do jej zadań należało określanie kierunków rozwoju procesów integracyjnych i politycznych wytycznych dla działań WE. Miała ona też rozważać możliwość poszerzania integracji na nowe dziedziny współpracy państw członkowskich i zajmować wspólne stanowisko w sprawach dotyczących stosunków zagranicznych.

Pierwsze bezpośrednie i powszechne wybory do Parlamentu Europejskiego odbyły sięw 1979r. na podstawie Decyzji Rady z 1976r., do której załączono Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do PE przez bezpośrednie, powszechne głosowanie [z tymże możliwość przeprowadzenia takich wyborów przewidziano już w traktatach założycielskich WE].

Na początku lat 70tych ustalono, iż celem państw członkowskich Wspólnot jest utworzenie UE, obejmującej całokształt ich stosunków. W 1983r. na podstawie Projektu Aktu Europejskiego [tzw. plan Genschera-Colombo] uchwalono Uroczystą Deklarację o Unii Europejskiej.

W 1986r. podpisano w Hadze Jednolity Akt Europejski, który tworzył prawnomiędzynarodowe podstawy Rady Europejskiej i EWP, ponadto poszerzył zakres kompetencji PE w procesie stanowienia prawa przez WE oraz wzmocnił pozycję KE, a także zawierał postanowienia przewidujące utworzenie SPI przy ETS.

8. Utworzenie UE; traktatowe cele UE.

Celem WE i EWP określonym w Jednolitym Akcie Europejskim było osiąganie postępu na drodze tworzenia UE. Unia miała być zatem kolejnym etapem w rozwoju integracji europejskiej. Zakresem prac przygotowawczych objęto również utworzenie Unii Gospodarczej i Pieniężnej oraz Unii Politycznej.

Traktat o Unii Europejskiej został podpisany w Maastricht w 1992r. Na jego mocy ustanowiono Unię Europejską i określono jej podstawowe cele. UE nie zastępowała WE, które zachowały organizacyjną odrębność i prawnomiędzynarodową podmiotowość. Ukształtowano ją jako strukturę współpracy odmienną od tradycyjnych organizacji międzynarodowych i nie nadano jej podmiotowości w prawie międzynarodowym.

Celem UE było zapewnienie trwałego i zrównoważonego postępu gospodarczego i społecznego oraz ustanowienie unii gospodarczej i pieniężnej. Miała też realizować wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa , obejmującą ukształtowanie wspólnej polityki obronnej oraz rozwijać współpracę w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, a także wzmacniać ochronę praw i interesów obywateli państw członkowskich poprzez wprowadzenie obywatelstwa Unii. Celem UE było ponadto zachowywanie i rozwijanie acquis communautaire [wspólnotowego dorobku prawnego] dla zapewnienia efektywności funkcjonowania mechanizmów i instytucji WE. Wszystkie cele UE miały być osiągane z poszanowaniem zasady subsydiarności i wykorzystaniem ram instytucjonalnych.

9. Charakter prawny Wspólnot oraz Unii. Argumenty „za” i „przeciw” podmiotowości prawnomiędzynarodowej UE.

Organizację międzynarodową ogólnie definiuje się jako zrzeszenie państw i innych podmiotów prawa międzynarodowego , krajowych osób prawnych lub osób fizycznych z różnych państw, utworzone celem realizowania zadań określonych w statucie. Z prawnego punktu widzenia zasadnicze znaczenie ma podział na dwie kategorie organizacji międzynarodowych :

- Organizacje międzypaństwowe,

- Organizacje pozarządowe.

Unię Europejską należy bez wątpienia analizować w świetle kryteriów organizacji międzypaństwowej, należą do nich bowiem państwa, a podstawą działalności są umowy międzynarodowe.

Zasadniczą kwestią z perspektywy funkcjonowania organizacji międzynarodowych jest fakt posiadania przez nie bądź nie podmiotowości prawno-międzynarodowej. Zgodnie z opinią doradczą MTS z 1949r. organizacje międzypaństwowe zasadniczo mają podmiotowość prawną, jeżeli na podstawie ich statutu można dojść do wniosku, że dla osiągnięcia swoich celów mogą zawierać umowy z państwami trzecimi, mają prawo korzystania z przywilejów i immunitetów, prawo czynnej i biernej legacji oraz mają zdolność do czynności prawnych [mogą podejmować czynności prawnomiędzynarodowe]. Przy czym w stosunku do zakresu tej podmiotowości wytworzyły się dwa kierunki:

1. Doktryna domniemania kompetencji [implied powers] - kompetencje organizacji wynikają również z zadań postawionych przed organizacją.

2. Doktryna domniemania praw wynikających z natury rzeczy - organizacji powinny przysługiwać wszystkie prawa będące atrybutem pomiotu prawa międzynarodowego, z wyjątkiem wyraźnych ograniczeń określonych w statucie.

Istotne jest również pojęcie organizacji ponadnarodowej [szczególnie w kontekście WE] rozumie się tu bowiem szczególny rodzaj organizacji międzypaństwowej, która :

- w wyniku zakresu i rozrostu jej kompetencji [zob. implied powers] tworzy samodzielny, autonomiczny porządek prawny, różny od prawa międzynarodowego i od prawa krajowego jej państw członkowskich, w szczególności uniezależnia się od umowy międzynarodowej ją tworzącej, która nabywa - równolegle - cech konstytucji organizacji,

- stanowi prawo pochodne [wtórne] szczególnego rodzaju - stosowane bezpośrednio w sferze wewnętrznej państw członkowskich - charakteryzujące się - jeśli wynika to z tego prawa - skutkiem bezpośrednim w sferze prawa krajowego państw członkowskich i pierwszeństwem wobec tego prawa.

UE została ustanowiona na mocy art. 1 TUE „Unię stanowią Wspólnoty Europejskie, uzupełnione politykami i formami współpracy przewidzianymi w Traktacie. Jej zadaniem jest kształtowanie w sposób spójny i solidarny stosunków między Państwami Członkowskimi oraz między narodami” UE obejmuje zatem dwa obszary strukturalne o różnym charakterze prawnym :

• Dwie Wspólnoty Europejskie [WE - dawną EWG i EWEA], które „stanowią” Unię,

• „polityki i formy współpracy” przewidziane w TUE [Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz Współpraca Policji i Sądów w Sprawach Karnych].

Zasadnicza różnica między tymi dwoma obszarami strukturalnymi UE polega na tym, że WE rządzą się specyficznym reżimem wspólnotowym [a związany z tym obszarem zasób prawny określa się jako prawo wspólnotowe - acquis communautaire], natomiast w obszarze UE, obejmującym „polityki i inne formy współpracy”, państwa członkowskie kooperują na mocy prawa międzynarodowego [w ramach tzw. „współpracy międzyrządowej”]

Ponadto rozpatrując kwestię charakteru prawnego UE należy brać pod uwagę:

1. W TUE nie nadano UE expressis Derbis podmiotowości prawnej ani w rozumieniu prawa międzynarodowego, ani prawa prywatnego.

2. UE nie została wyposażona we własne kompetencje w I filarze działają 2 WE w ramach własnych kompetencji, a działania podejmowane przez państwa w ramach II i III filaru - nawet jeśli są objęte wymogiem „spójności” i „ciągłości” dla „osiągnięcia celów Unii” mają charakter międzyrządowy [prawnomiędzynarodowy].

3. UE nie dysponuje również własnymi organami - jedynie Rada Europejska może pretendować do miana organu UE [zob. art. 4 TUE] - w pozostałym zakresie państwa mogą posługiwać się instytucjami WE

W zw. z powyższym można stwierdzić, że UE jest specyficzną strukturą o charakterze sui generis, nie posiadającą podmiotowości prawnej, działającą na podstawie umowy międzynarodowej [TUE] i znajdującą się w rozwoju - In statu nascendi.

10. Koncepcja tzw. filarów UE.

Filar - ma charakter doktrynalny i oznacza zespół zadań, celów i środków prawnych, jak również procedur ich realizacji.

Na mocy TUE Unia stanowiła konstrukcję opartą na trzech filarach :

1. Pierwszy filar wchodzą tu dwie Wspólnoty Europejskie, stanowiące podstawę Unii z prawnego punktu widzenia WE są dwiema odrębnymi organizacjami międzynarodowymi [o charakterze ponadnarodowym], choć na podstawie odrębnych umów organizacje te mają wspólne instytucje. Wchodzące w skład I filaru WE rządzą się specjalnym reżimem wspólnotowym, który wyraża się przede wszystkim w charakterze wspólnotowego prawa - ma ono - jeśli tak wynika z przepisów wspólnotowych - w sferze wewnętrznej państw członkowskich - skutek bezpośredni i pierwszeństwo wobec prawa krajowego. Działające w ramach pierwszego filaru dwie WE są organizacjami międzynarodowymi - w szczególności posiadają one podmiotowość prawną. Zob. orzeczenie z 1964r. w sprawie Costa v. ENEL [1] ustanawiając WE państwa członkowskie utworzyły „samodzielną, europejską władzę publiczną”; [2] w odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych, „Traktat ustanawiający EWG stworzył własny porządek prawny”; [3] prawo wywodzące się z Traktatu nie może być - ze względu na swój specjalny i oryginalny charakter - podważane przez krajowe przepisy prawne, ponieważ podważałoby to podstawy prawne Wspólnoty.

Celami określonymi w art. 2 TWE są w szczególności : zapewnienie harmonijnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego w całej Wspólnocie, wysokiego poziomu zatrudnienia, równości kobiet i mężczyzn, podnoszenie i wyrównywanie poziomu życia pomiędzy poszczególnymi regionami Wspólnoty, osiągnięcie spójności gospodarczej i społecznej oraz rozwój solidarności pomiędzy państwami członkowskimi. Urzeczywistnieniu tych celów mają służyć cztery swobody [przepływu towarów, osób, usług i kapitału] oraz kilkanaście wspólnych polityk, wśród których do najważniejszych należą : polityka konkurencji, wspólna polityka handlowa, polityka transportowa, polityka rolna, polityka ochrony środowiska, a także harmonizacja prawa.

2. Drugi filar Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa.

3. Trzeci filar Współpraca w Dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

11. Przedmiot regulacji, mechanizm decyzyjny i środki prawne II filaru.

Cele Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa [WPZiB] :

- ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności UE, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych,

- umacnianie bezpieczeństwa UE we wszelkich formach,

- utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty NZ oraz zasadami Aktu końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym z zasadami dotyczącymi granic wew.,

- popieranie współpracy międzynarodowej,

- rozwijanie oraz umacnianie demokracji państwa prawnego oraz poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.

Instrumenty działania WPZiB:

1. Zasady i ogólne wytyczne [principles and general guidelines].

Ustala je Rada Europejska. Nie mają one mocy wiążącej. Traktat Amsterdamski rozszerzył w tym zakresie kompetencje RE, włączając w obszar zasad i ogólnych wytycznych również „sprawy mające wpływ na kwestie polityczno-obronne.

2. Wspólne strategie [common strategies].

Ustala je również Rada Europejska - dotyczą one spraw, w których państwa członkowskie „mają ważne wspólne interesy”. RE określa w tym przypadku ich cel, czas trwania i niezbędne środki, jakie muszą być przekazane do dyspozycji przez Unię i przez jej państwa członkowskie.

3. Wspólne działania [joint actions].

Za realizację WPZiB odpowiada Rada - działa ona na podstawie zasad i ogólnych wytycznych oraz wspólnych strategii ustalonych przez Radę Europejską. Rada w szczególności przyjmuje wspólne działania i wspólne stanowiska. Mają one charakter wiążący dla państw członkowskich UE.

4. Wspólne stanowiska [common positions].

Rada przyjmuje również wspólne stanowiska - określają one podejście UE w odniesieniu do danego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym - państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia zgodności swych polityk krajowych ze wspólnymi stanowiskami.

5. Umacnianie współpracy państw członkowskich.

Państwa członkowskie działają w ramach WPZiB spójnie i solidarnie, w szczególności zaś :

1. dokonują w ramach Rady wymiany informacji i uzgodnień,

2. koordynują działania w organizacjach międzynarodowych i podczas międzynarodowych konferencji, podtrzymując na forum międzynarodowym wspólne stanowiska,

3. mogą zwracać się do rady z wszelkimi pytaniami dotyczącymi WPZiB oraz przedkładać Radzie propozycje.

Mechanizm decyzyjny podstawową zasadą podejmowania decyzji w WPZiB była pod rządami TUE w brzmieniu nadanym przez Traktat z Maastricht - jednomyślność. Traktat Amsterdamski wprowadził istotne zmiany w tej dziedzinie. Podejmowanie decyzji jednogłośnie pozostało co prawda zasadą działania w WPZiB, ustanowiono jednak tzw. konstruktywne wstrzymanie się og głosu [constructive abstention] i rozszerzono możliwość podejmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów. Trakt z Nicei w niewielkim stopniu poszerzył zakres spraw, w których decyzje podejmowane są kwalifikowaną większością oraz w pewnym zakresie wprowadził do WPZiB możliwość podjęcia wzmocnionej współpracy.

Konstruktywne wstrzymanie się od głosu istotą tej konstrukcji jest to, że wstrzymanie się od głosu nie stoi zasadniczo na przeszkodzie jednogłośnemu podjęciu decyzji [art. 23 TUE]

Podejmowanie decyzji większością kwalifikowaną Rada decyduje kwalifikowaną większością głosów , jeśli : przyjmuje wspólne działania, wspólne stanowiska, względnie podejmuje inne decyzje na podstawie wspólnych strategii; podejmuje decyzję wykonującą wspólne działanie lub wspólne stanowisko; mianuje Specjalnego Przedstawiciela; podejmuje decyzje w sprawie zawierania umów międzynarodowych.

Wzmocniona współpraca może ona odnosić się jedynie do szczebla wykonawczego, tzn. może dotyczyć wprowadzania w życie wspólnych działań lub wspólnych strategii, nie może ona w żadnym wypadku dotyczyć spraw mających wpływ na kwestie wojskowe lub polityczno-obronne.

12. Przedmiot regulacji, mechanizm decyzyjny, środki prawne w ramach III filaru.

Najważniejszym organem kierującym pracami UE w sferze III filara jest Rada UE, określana w tym przypadku jako Rada do spraw sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

Współpraca w Dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych - instrumenty prawne :

Traktat z Maastricht wprowadził w III filarze specyficzne instrumenty prawne - najczęściej używanymi są wspólne stanowisko i wspólne działanie, odpowiadające generalnie analogicznym środkom funkcjonującym w II filarze. Traktat Amsterdamski wprowadził dwa nowe środki - decyzje i decyzje ramowe.

Wszystkie akty w zakresie III filara - przyjmowane są jednomyślnie. Należy jednak pamiętać, że akty w III filarze nie są bezpośrednio skuteczne.

13. Warunki członkostwa i procedura przyjęcia nowego państwa do UE.

TUE w art. 49 określa jednolite warunki i procedurę przyjęcia nowego państwa członkowskiego. Uprzednio obowiązywała inna formuła przyjęcia do EWWiS, a inna do EWG i EWEA. Z punktu widzenia struktury i charakteru prawnego UE najistotniejsza jest okoliczność, że państwo kandydujące musi ubiegać się o członkostwo w Unii jako całość, tzn. o członkostwo we Wspólnotach wchodzących do I filaru oraz w II i III filarze.

W myśl art. 49 TUE - „Każde państwo europejskie, które szanuje zasady określone w asrt. 6 ustęp 1, może ubiegać się o członkostwo w Unii. W tym celu składa ono swój wniosek Radzie, która podejmuje decyzje, stanowiąc jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody Parlamentu Europejskiego, udzielonej bezwzględną większością głosów jego członków.

Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy między Państwami Członkowskimi a Państwem ubiegającym się o członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie umawiające się Państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi.

Przesłanki :

1. Osiągnięcie przez państwo kandydujące stabilności w dziedzinie instytucji gwarantujących demokrację, praworządność, respektowanie praw człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości.

2. Istnienie sprawnej gospodarki rynkowej oraz możliwości sprostania naciskowi konkurencji i sił rynkowych funkcjonujących wew. Unii.

3. Zdolności do wywiązywania się z zobowiązań wynikających z członkostwa.

4. Wymóg europejskości.

5. Wymóg funkcjonującej demokracji.

6. Wymóg funkcjonującej gospodarki rynkowej.

7. Zdolność UE do przyjęcia nowych członków.

Procedura :

• Procedura wewnątrzunijna :

- zgłoszenie przez zainteresowane państwo do Rady Europejskiej wniosku o członkostwo ,

- Rada Europejska decyduje o rozpoczęciu procedury i zwraca się do KE o opinię wstępną,

- KE przedkłada opinię wstępną,

- Rada Europejska podejmuje decyzję, stanowiąc jednogłośnie w sprawie przyznania danemu państwu statusu kandydata i rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych.

• Negocjacje akcesyjne - które prowadzą do uzgodnienia tekstu traktatu akcesyjnego. Z formalnego punktu widzenia negocjacje akcesyjne prowadzone są między państwem kandydującym, a państwami członkowskimi UE, niemniej jednak istotny jest udział merytoryczny instytucji WE.

• Procedura prawnomiędzynarodowa - prowadząca do związania się traktatem akcesyjnym przez wszystkie umawiające się państwa [proces ratyfikacyjny i wejście traktatu w życie w oznaczonym dniu, skutkujący członkostwem państwa przystępującego w UE].

14. Znaczenie art. 5 TUE w kontekście procedur z art. 7 TUE [albo TWE].

Art. 5 TUE „Parlament Europejski, Rada, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Obrachunkowy wykonują swoje uprawnienia, z jednej strony, w duchu postanowień Traktatów ustanawiających Wspólnoty Europejskie oraz późniejszych traktatów i aktów zmieniających lub uzupełniających je oraz, z drugiej strony, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu.”

Art. 7 TUE 1. Rada, stanowiąc większością czterech piątych swoich członków na umotywowaną propozycję jednej trzeciej Państw Członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego może stwierdzić zaistnienie widocznego ryzyka poważnego naruszenia przez Państwo Członkowskie zasad określonych w art.6 ust.1 i udzielić temu państwu odpowiednich zaleceń. Przed wydaniem takich zaleceń Rada wysłuchuje zainteresowane Państwo Członkowskie i działając zgodnie z tą samą procedurą może powołać niezależne osoby  do przedstawienia raportu w sprawie sytuacji panującej w zainteresowanym Państwie Członkowskie. Rada regularnie bada, czy przyczyny wydania takich zaleceń są nadal aktualne.
2. Rada zebrana w składzie szefów państw i rządów i stanowiąc jednomyślnie na wniosek jednej trzeciej Państw Członkowskich lub Komisji, po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić
zaistnienie poważnego i trwałego naruszania przez Państwo Członkowskie
zasad określonych w art.6 ust.1 . po wezwaniu tego państwa do przedstawienia swojego stanowiska.
3. Stwierdzając zaistnienie sytuacji o której mowa w ust.2 Rada stanowiąc większością kwalifikowaną może zadecydować o zawieszeniu określonych praw wynikających dla zainteresowanego państwa ze stosowania niniejszego Traktatu, włączając prawo do głosowania przysługujące przedstawicielom tego Państwa Członkowskiego w Radzie.W takim przypadku Rada bierze pod uwagę możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych.We wszystkich przypadkach obowiązki wynikające dla zainteresowanego Państwa Członkowskiego z niniejszego Traktatu pozostają w mocy.
4. Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną jest uprawniona do zmiany środków wprowadzonych na podstawie ust.3 bądż odstąpienia od nich, jeśli zmianie uległy okoliczności które spowodowały ich zastosowanie.
5. Dla celów niniejszego artykułu, Rada będzie stanowić bez uwzględniania głosu zainteresowanego państwa członkowskiego. Powstrzymanie się od głosowania obecnych członków lub ich reprezentantów nie będzie stanowiło przeszkody dla ustanowienia środków przewidzanych w ust.2. Kwalifikowana większość jest rozumiana jako większość głosów ważonych danych członków Rady liczona zgodnie z zasadami art. 205 ust.2 Trakatatu ustanawiającego Wspólnotę Europejska.Niniejszy ustęp stosuje się również w przypadku zawieszenia prawa do głosowania zgodnie z ustępem 3.
6. Podejmując decyzje przewidziane w ust.1 i 2. Parlament Europejski stanowi większością dwóch trzecich oddanych głosów złożonych przez większość jego członków.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - -- - - - - - - - - - - - - - -- - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - -

Traktat o Unii Europejskiej w art. 5 i w żadnym innym ze swych artykułów przywołujących któryś z głównych organów WE , tj. PE, Radę, KE, TS, ani nie nazywa tych organów organami Wspólnot, ani nie definiuje ich. Oprócz niniejszego artykułu, TUE odsyła jednak w tym kontekście do Traktatu ustanawiającego WE również w postanowieniach art. 28 ust. 1 oraz art. 41 ust.1.

Art. 7 ust. 1. TWE stanowi : „ [1] Zadania powierzone Wspólnocie będą wykonywane przez następujące organy : PE, Radę, KE, TS, TO. Każdy organ działa na podstawie kompetencji przyznanych mu postanowieniami niniejszego traktatu[…]”.

Wymienione wyżej organy główne WE nie są wprost organami Unii, ale wchodzą w skład tzw. jednolitych ram instytucjonalnych, którymi dysponuje Unia i zgodnie z niniejszym artykułem, wykonują swe kompetencje nie tylko w oparciu o traktaty założycielskie Wspólnot, lecz również w oparciu o postanowienia niniejszego traktatu. Oznacza to, że główne organy Wspólnot wykonują nie tylko te funkcje, które zostały im powierzone postanowieniami traktatów konstytucyjnych Wspólnot, ale również te, które są właściwe dla spraw Unii.

Organy te realizują cele UE, uwzględniając zasady i warunki określone w niniejszym traktacie. TUE opiera Unię na następujących zasadach :

- rządów prawa, wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności,

- subsydiarności określonej w art. 5 TWE,

- solidarności.

15. Rada Europejska - skład, funkcje, zasady podejmowania decyzji.

Rada Europejska - to jedyna instytucja UE przewidziana Traktatem o UE z Maastricht [art.4]. Genezy RE należy doszukiwać się w periodycznych konferencjach szefów rządów i głów państw..

RE składa się z głów państw albo szefów rządów wszystkich państw członkowskich oraz Przewodniczącego Komisji Europejskiej [2 wyjątki]. Rada Europejska jest instytucją o podstawowym znaczeniu politycznym, która zgodnie z Traktatem nadaje impuls niezbędny do rozwoju Unii oraz formułuje ogólne wytyczne polityczne.

Szczególne znaczenie ma przyjęcie w art. 7 TUE procedury wyjaśniająco - ostrzegawczej oraz restrykcyjnej przyjmowanej wobec państw naruszających zasady określone w art. 6 TUE [zob. art. 6 i 7 TUE oraz art. 309 TWE].

RE zbiera się zwyczajowo 2 razy do roku obradując pod przewodnictwem przedstawiciela państwa sprawującego w danym czasie prezydencję w Radzie. Wyrazem sukcesu szczytu jest komunikat końcowy - jego brak wskazuje na impas decyzyjny.

W dotychczasowej praktyce funkcjonowania Wspólnot i Unii szereg decyzji kontrowersyjnych politycznie, które nie mogły być podjęte na forum Rady Ministrów, były przeniesione na forum RE - np. co do siedziby ESBC.

16. Rada - skład, koncepcja funkcjonowania, instytucja COREPER.

Rada [Rada Ministrów] art. 210 TWE w jej skład wchodzi 25 członków [27 po rozszerzeniu o Bułgarię i Rumunię ?] przedstawicieli wszystkich państw - członków szczebla ministerialnego - w praktyce - ministrowie lub wiceministrowie upoważnieni do działania w imieniu rządu. Należy zauważyć, że na forum Rady kojarzone / konfrontowane są partykularne interesy gospodarcze oraz polityczne państw. Jest to więc instytucja współpracy międzyrządowej. Jej członkowie działają zgodnie z wytycznymi rządów. Uwagę zwraca fakt, że personalny skład Rady nie jest stały i zależy od przedmiotu obrad i rozstrzygnięć [ zob. art. 203 TUE, art. 205 ust. 3 TUE].

„Kompromis Luksemburski” [?]

W związku z funkcjonowaniem Rady należy wyróżnić 3 instytucje :

1. Urząd Przewodniczącego Rady przedstawiciel rządu państwa sprawującego półroczną prezydencję. Jest on również legitymowany do składania oświadczeń w imieniu Rady / Unii.

2. Sekretarza Generalnego Rady, a zarazem Wysokiego Przedstawiciela Rady ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, który ma zapewniać ciągłość polityki w ramach 2 filaru.

3. Komitet Stałych Przedstawicieli Dyplomatycznych Rangi Ambasadora [COREPER]

Rolą COREPER jest prowadzenie stałych konsultacji, w tym z KE oraz PE, a także przygotowywanie procesu decyzyjnego w Radzie. Dzięki tej instytucji szereg decyzji tzw. grupy A przyjmowany jest bez formalnych dyskusji i głosowań, a także drogą pisemną.

17. Funkcje i podstawowe kompetencje Rady.

Funkcje i podstawowe kompetencje Rady :

1. Prowadzenie polityki Wspólnot i Unii stosownie do wytycznych RE.

2. Stanowienie prawa unijnego.

W ramach tak ujętych funkcji można wskazać następujące kompetencje :

• Kompetencja do niewładczej koordynacji polityki gospodarczej rządów.

• Kompetencja do podejmowania aktów prawa w ramach 3 filaru.

Należy zauważyć, że w dziedzinach I filaru - kompetencja ta wykonywana jest na podstawie przedłożeń legislacyjnych KE. W dziedzinach II i III filaru - Rada działa najczęściej z inicjatywy własnej lub poszczególnych państw.

W związku z procesem prawodawczym, który ma miejsce w Radzie należy zwrócić uwagę na zaakceptowanie koncepcji domniemanej / domyślnej władzy [implied powers].

• Kompetencja do oddelegowania wykonywania niektórych kompetencji KE Rada może uczynić to jednomyślnie; w związku z tą kompetencją ukształtowało się zjawisko, tzw. komitologii. Rada w drodze rozporządzenia określa rodzaje, tzw. Komitetów Rządowych i wymagane procedury postępowania w celu oceny czy KE w sposób właściwy korzysta z upoważnień Rady.

• Kompetencja do zawierania umów z innymi państwami oraz podmiotami prawa międzynarodowego w praktyce pomimo iż Rada zawiera umowy, to proces negocjacyjny prowadzi KE.

• Kompetencja do zastosowania procedury wyjaśniająco-ostrzegawczej na podstawie art. 7 TUE.

• Kompetencje nominacyjne do powoływania członków Trybunału Obrachunkowego, Organizacji opiniodawczo-doradczych.

• Kompetencja do inicjowania postępowania przed ETS celem ochrony przestrzegania prawa UE.

• Kompetencja do ustalania przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dla pracowników administracyjnych wspólnot, w tym członków KE.

Mając na uwadze powyższe funkcje i kompetencje podstawowego znaczenia nabiera określenie procesu decyzyjnego w Radzie. Jest to materia szczególnie delikatna i doniosła z politycznego punktu widzenia. Wynika to z konieczności pogodzenia dwóch założeń : zasady suwerenności państw oraz zróżnicowanego potencjału demograficznego państw.

18. Pojęcie i rola mechanizmu ważenia głosów w Radzie.

Ukształtowany mechanizm decyzyjny stara się godzić te dwa założenia. Jest on określany mechanizmem ważenia głosów. Jego istota wyraża się w Traktatowym przyporządkowaniu poszczególnym państwom określonej liczby głosów w myśl formuły tzw. proporcjonalności degresywnej, czyli uzależnienia liczby głosów od potencjału demograficznego, jednak z wyraźnym uprzywilejowaniem państw mniejszych.

3 założenia :

• aby 4 największe państwa nie mogły przeforsować ustaleń,

• aby 2 państwa nie mogły stale blokować uchwał,

• zasada proporcjonalności dygresywnej [uprzywilejowanie państw mniejszych].

Wstrzymanie się od głosu nie przekreśla zasady jednomyślności. Powyższe założenia mechanizmu ważenia głosów zostały utrzymane w związku z fiaskiem TK dla Europy. Alternatywnym założeniem w procesie decyzyjnym miała być tzw. podwójna większość, tzn. uchwały zapadałyby, gdy „za” opowiadałyby się bezwzględną większością głosów, państwa dysponujące 60% ludności Unii.

Obecnie większość kwalifikowana [ 232 / 321 do rozszerzenia] - przy założeniu, że „za” opowiada się większość bezwzględna państw. Natomiast w dziedzinach II i III filaru większość 2/3 państw.

Należy zwrócić uwagę na kompetencje do żądania weryfikującego, tzn. każde państwo może zażądać sprawdzenia czy głosujący „za” reprezentują 62 [60 ?] % potencjału demograficznego Unii.

19. Komisja Europejska - powoływanie, skład, status komisarza, rola dyrekcji generalnych.

Komisja Europejska Przewodniczący + 24 Komisarzy o równorzędnym statusie. Kierownictwo Przewodniczącego ma jedynie charakter administracyjno-proceduralny, a zatem decyzje zapadają w postaci uchwał - bezwzględna większością głosów.

Powołanie Komisji odbywa się aktualnie wobec złożonej procedury [ 5 etapów ] :

• Desygnowanie Przewodniczącego przez Radę Europejską większością kwalifikowaną.

• Zgoda na Przewodniczącego uchwała PE.

• Desygnowanie przez Radę Komisarzy w uzgodnieniu z Przewodniczącym.

• Zgoda PE na skład Komisji.

• Powołanie Komisji przez Radę Europejską.

Każde państwo ma jednego Komisarza. Należy wskazać, iż Komisarze mają Traktatowy obowiązek wyrażania i ochrony interesu Wspólnot i Unii. Zakaz przyjmowania dyrektyw z własnych państw, a także zakaz podejmowania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Ma to podstawowe znaczenie, gdyż Komisja wyraża partykularny interes wspólnotowy. Naruszenie w/w zakazów może prowadzić do orzeczenia TS o zdjęciu Komisarza z urzędu. Nadto Komisarz musi ustąpić na żądanie Przewodniczącego poparte uchwałą Komisji, przyjętą większością bezwzględną. [zob. art. 215, 216]

Komisja powoływana jest na pełną - 5cio letnią kadencję.

Należy również wskazać na funkcjonowanie 26 tzw. Dyrekcji Generalnych tworzonych wg kryterium branżowych [wyjątkowo funkcjonalnych] oraz 8 tzw. Służb tworzonych wg kryterium funkcjonalnego.

Pracownicy w/w jednostek organizacyjnych mają status urzędników służby cywilnej, stabilizację na danym stanowisku. Są dzieleni na 4 kategorie.

20. Pracownicy Wspólnot - status prawny, kategorie.

Status osób zatrudnionych na stałe lub czasowo w instytucjach WE regulują : Regulamin Służbowy oraz Warunki Zatrudnienia Funkcjonariuszy. Zgodnie z definicją funkcjonariuszem jest osoba zatrudniona na podstawie pisemnej decyzji właściwego organu na jednym ze stanowisk określonych dla poszczególnych instytucji. Status ich ma charakter publicznoprawny, a nie kontraktualny. Podstawowym wymogiem w stosunku do urzędników jest lojalność wobec WE, bez względu na obywatelstwo.

Funkcjonariuszy rekrutuje się w drodze konkursu, przy czym brane są pod uwagę dwa podstawowe kryteria : kompetencji i możliwie najszerszej reprezentacji geograficznej.

Urzędnicy dzielą się na 4 kategorie : A, B, C, D, a w obrębie kategorii na 8 klas. Awans w obrębie tej samej kategorii następuje po uzyskaniu określonego stażu pracy, natomiast do wyższej kategorii - wg specjalnych reguł.

Funkcjonariuszom przysługują immunitety sądowe w związku z czynnościami służbowymi, a zwłaszcza zwolnienie z narodowych obowiązków podatkowych [podlegają natomiast podatkowi wspólnotowemu]. Immunitet proceduralny nie obejmuje postępowań przed ETS i SPI, przy czym ten ostatni jest właściwy do rozstrzygania sporów pracowniczych. Funkcjonariusze podlegają dyscyplinie służbowej [w szczególności są zobowiązani do przestrzegania tajemnicy służbowej i do wykonywania poleceń służbowych, przy czym szczególne procedury regulują postępowanie w przypadku poleceń niezgodnych z prawem] i mogą ponosić odpowiedzialność za naruszenia regulaminu pracy i za szkody wyrządzone w zw. ze sprawowanymi funkcjami.

[ Paulina ]

21. Funkcje i podstawowe kompetencje Komisji

1. reprezentatywna

Komisji nie przysługuje ta funkcja w odniesieniu do dziedzin II i III filaru co ozn, iż wyjątkowo podejmuje działania z upoważnienia Rady.

2. prowadzenie polityki wspólnotowej

Jej charakter sprawia ,że Komisja jest organem zarządzającym , realizującym politykę w granicach I filaru samodzielnie. W granicach II i III z upoważnienia Rady.

3. wykonawczo-zarządzająca

Odnosi się do wykonywania budżetu wspólnot oraz zarządzania funduszami strukturalnymi.

4. inicjatywy-prawodawczej

Ma ona szczególne znaczenie w dziedzinach I filaru bo Komisji przysługuje wyłączna kompetencja inicjatywy prawodawczej. Ozn. to ,że Rada lub Parlament wydają akty prawne na podstawie przedłożeń Komisji. W praktyce instytucjonalnej realizowana jest tzw. pośrednia inicjatywa Rady, która może sugerować Komisji przygotowanie określonych projektów aktów.

W dziedzinach II i III filaru Komisji nie przysługuje inicjatywa prawodawcza, ozn. to że wydawanie aktów może mieć miejsce na podstawie wyraźnego upoważnienia Rady.

W wielu sytuacjach u na różnej podtswie KE musi konsultować projekty aktów z państwami członkowskimi, komisjami i komitetami doradczymi , których liczba wynosi około 1000.

5. prawodawcza

KE posiada uprawnienia prawodawcze , zarówno samoistne, wynikające z regulacji traktatowej lub prawa wtórnego, jak i przekazane przez Radę.

Komisja Europejska , podobnie jak Rada może stanowić akty prawne. Akty stanowienia prawa ( prawotwórcze) podejmowane są na podstawie upoważnienia Rady. To znaczy ,że Komisja może wydawać dyrektywy ( nie jest tutaj istotne ,że akty te powinny być skierowane do określonych podmiotów ,gdyż wymóg ów jest spełniony przez skierowanie środków do państw członkowskich) czy rozporządzenia .

Podstawowe znaczenie ma podejmowanie przez Komisję aktów stosowania prawa:

-decyzji

-zaleceń

-opinii

Jako organ prawodawczy Komisja występuje tylko wtedy gdy traktaty lub upoważnienie Rady tak stanowią.

W związku ze stanowieniem przez Komisję prawa ukształtowało się zjawisko tzw, KOMITOLOGII. Rada w drodze odrębnego aktu uregulowała status 4 rodzajów komitetów utworzonych z urzędników państw członkowskich, które mają monitować wydawanie aktów prawa przez Komisję. Komitety zarządzające, regulacyjne, doradcze i ochronne mają różną pozycję wobec Rady ( zakres wpływu na proces prawodawczy) zależnie od przedmiotu regulowanej materii. Mogą one nawet w niektórych przypadkach zablokować prace KE.

Komisja i Rada nie jest hierarchicznie ze sobą powiązana, jeden organ nie może kontrolować drugiego w sposób bezpośredni.

21. Funkcja KE jako tzw. strażnika traktatów

Najbardziej znamienna funkcja , pozwalająca kategorycznie stwierdzić iż w dziedzinach I filaru Komisja jest organem zupełnie samodzielnym. W ramach tej funkcji Komisja może podejmować działania wobec:

• innych instytucji wspólnot z wyjątkiem Rady Europejskiej i TS

• państw członkowskich

• podmiotów prawa prywatnego z państw członkowskich

Istotą tej funkcji jest:

• czuwanie nad przestrzeganiem prawa UE przez w/w podmioty

• inicjowanie postępowania prawnego w sytuacjach gdy Komisja stwierdzi, że stan prawa lub praktyka administracyjna są niezgodne z prawem UE.

W ramach tej funkcji Komisji przysługują szczególne kompetencje:

• do żądania wyjaśnień

• do inspekcji

• do wydania decyzji, w tym także sankcji grzywny

• do kierowania skarg do TS w Luksemburgu.

Inicjatywa wszczęcia postępowania oraz kolejnych jego stadiów nie wychodzi od poszczególnych dyrekcji generalnych, lecz z gabinetów politycznych komisarzy.

W związku z przysługującymi KE kompetencjami w zakresie tej funkcji na urzędnikach KE ciąży obowiązek zachowania tajemnicy służbowej. Nie ma on charakteru absolutnego , może zostać uchylony w sprawach uzasadnionych interesem publicznym.

Istotna rolę odgrywa tutaj także przeźroczystość prac Komisji oraz dostęp do dokumentów. Każda instytucja wydaje własne przepisy dot. dostępności akt i dokumentów. Co do zasady każda osoba powinna mieć swobodny dostęp do dokumentów, bez potrzeby wykazania interesu indywidualnego.. Odmowa dostępu musi być uzasadniona i może mieć miejsce ze względu na:

• interes publiczny

• ochronę jednostki lub życia prywatnego

• ochronę tajemnicy handlowej lub przemysłowej

• ochronę interesów finansowych Wspólnoty

Zasady udostępniania dokumentów obecnie reguluje rozporządzenie Parlamentu i Rady z 20 maja 2001 roku., obejmuje ono również KE. Nawiązuje ono do w/w rozwiązań, wprowadza jedynie nowy podział podstaw odmowy dostępu na przesłanki absolutne i warunkowe.

W związku z funkcjonowaniem Komisji należy zwrócić uwagę na istnienie 26 tzw. dyrekcji generalnych. Tworzone są one wg kryteriów branżowych i funkcjonalnych. Istnieje także 8 służb tworzonych wg kryteriów funkcjonalnych. Pracownicy w/w jednostek organizacyjnych mają status urzędników służby cywilnej, stabilizację na zajmowanym stanowisku i są dzieleni na 4 kategorie urzędnicze.

23. Zasady kreowania i skład Parlamentu Europejskiego

Do 1976 roku członkowie PE wybierani byli przez parlamenty krajowe. Po tej dacie osiągnięto porozumienie dotyczące powszechnych wyborów bezpośrednich do PE. Zgodnie z nim wybory odbywają się o przepisy krajowego prawa wyborczego, niemniej podstawowe zasady dotyczące wyborów zostały określone w:

-Akcie o wyborach powszechnych

-Dyrektywie Rady z 6 grudnia 1993 roku.

• Liczba deputowanych powinna być proporcjonalna do liczby ludności w danym kraju ale mamy tutaj do czynienia z daleko idącymi odstępstwami na rzecz krajów mniejszych.

• Liczba mandatów przypadająca na poszczególne państwa jest określana w każdym traktacie akcesyjnym i podlega weryfikacji w związku z przystąpienie nowych państw członkowskich lub w związku z innym zmianami ludnościowymi.

• Polska po przystąpieniu uzyskała 50 mandatów.

• Całkowita liczba przedstawicieli w PE na kadencję 2004-2009 , będzie równa liczbie przedstawicieli wyszczególnionej w art. 190 TWE powiększonej o liczbę przedstawicieli nowych państw członkowskich, wynikającą z traktatów akcesyjnych, podpisanych najpóźniej 1 stycznia 2004 roku.

Obecnie łączna liczba deputowanych wynosi 732 osoby.

• Organ ten obraduje w systemie sesyjnym. Sesja rozpoczyna się w marcu i kończy w grudniu. Co najmniej raz na miesiąc odbywają się posiedzenia plenarne. Cecha charakterystyczną jest brak prawnie wskazanej siedziby- sesje plenarne odbywają się w Strasburgu.

Uchwały są podejmowane większością bezwzględną, przy quorum 1/3 traktatowego składu.

Struktura PE odzwierciedla jego ponadnarodowy charakter. Jego członkowie nie grupują się według swojego obywatelstwa lecz wg przynależności do frakcji politycznych. Podkreśla to także tzw. europejski charakter mandatu tzn. że każdy deputowany reprezentuje całość społeczeństwa unijnego.

Skład PE nie odpowiada składowi parlamentów państw członkowskich, ponieważ wybory europejskie traktowane są często jako głos protestu przeciwko partiom narodowym i ich polityce.

24. Organy wewnętrzne PE

Parlament wybiera przewodniczącego oraz prezydium.

• przewodniczący - reprezentuje PE w stosunkach zewnętrznych oraz wobec innych organów UE, kieruje pracami PE i ogłasza jego decyzje, wybierany na 2 lata

• komisje - przedmiotem ich działalności są odpowiednie dziedziny traktatów założycielskich. Powoływane są z uwzględnieniem proporcjonalnej reprezentacji poszczególnych frakcji parlamentarnych, a w ich obrębie z uwzględnieniem obywatelstwa deputowanych. Posiedzenia są w zasadzie zamknięte ale może w nich uczestniczyć każdy deputowany ( nawet nie będący członkiem danej komisji) oraz zaproszeni goście.

• Prezydium- 14 wiceprzewodniczących i 5 kwestorów z głosem doradczym, kadencja ½ roku, decyduje o sprawach finansowych i organizacyjnych oraz o kompetencjach i składzie komisji.

• konferencja przewodniczących- ( przewodniczący PE i przewodniczący frakcji politycznych), jest to organ właściwy dla tworzenia i funkcjonowania wewnętrznych organów PE, a także dla jego stosunków z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.

• Sekretariat - wspiera technicznie i logistycznie PE, na jego czele stoi sekretarz generalny. Sekretariat usytuowany jest w Luksemburgu.

25. Polityczna organizacja deputowanych w PE

Od organów PE należy odróżnić frakcje polityczne. Są to odpowiedniki klubów poselskich zrzeszających deputowanych wg kryteriów przynależności politycznej. Przyczyniają się one do kształtowania świadomości europejskiej i wyrażają wolę polityczną obywateli Regulamin PE wyraźnie stymuluje powstawanie frakcji. W obrębie PE frakcję może założyć:

• 12 deputowanych pochodzących z 3 państw członkowich

• 18 deputowanych pochodzących z 2 państw członkowskich

• 23 deputowanych pochodzących z 1 państwa

Odgrywają one istotną rolę przy przyjmowaniu opinii dot. aktów prawnych -są zapraszane do przedstawienia swoich stanowisk.

26. Status deputowanego do PE

Deputowani do PE uznawani są za przedstawicieli narodów państw członkowskich unii. Zatem nie prezentują prawnie sprecyzowanego stanowiska. Dysponują oni mandatem wolnym . Nie mogą być pozbawieni mandatu w trakcie trwania kadencji z wyjątkiem sytuacji gdy utracą bierne prawo wyborcze w rozumieniu kraju obywatelskiego. Kadencja wynosi 5 lat.

W Polsce czynne prawo wyborcze do PE przysługuje osobom mającym czynne prawo wyborcze do Sejmu, także obywatelom innych państw członkowskich unii stale zamieszkujących na terytorium RP.

Bierne prawo wyborcze jest adekwatne do biernego prawa wyborcze do Sejmu . Przysługuje obywatelom polskim którzy ukończyli 21 lat, obywatelom państw członkowskich UE stale zamieszkującym w RP od co najmniej 5 lat.

Deputowani mają zakaz łączenia mandatu z :

- zatrudnieniem w instytucji wspólnot

- względny zakaz łączenia mandatu z mandatem krajowym

27. Funkcja prawodawcza PE. Procedury uczestnictwa.

Funkcji PE nie można porównywać z funkcjami parlamentów krajowych. W szczególności nie trafne jest stwierdzenie , że PE dysponuje władzą prawodawczą.

Funkcja prawodawcza ( na wykładzie nazwana jako : partycypacji w stanowieniu prawa ) odgrywa istotną, stopniowo rosnącą rolę w stanowieniu prawa UE. Podstawowe znaczenie ma fakt iż zakres uczestnictwa, czyli przyjęta procedura partycypacji zależy od przyjmowanej materii. Udział PE można sprowadzić do 5 procedur uczestnictwa:

1. procedura opinii- uzyskanie stanowiska PE w odniesieniu do projektu aktu. Jest to najstarsza procedura. Art. 37 ust.2 TWE, 69 TWE, 94 TWE.

2. procedura współdecydowania ( koodecyzji )- obowiązek uzyskania pozytywnej uchwały PE, jego zgody niezbędnej do tego aby akt prawny uzyskał moc obowiązującą. W razie trudności w uzyskaniu konsensu między Komisją a PE niezbędne jest powołanie komisji pojednawczej.

3. procedura współpracy - art. 252 TWE np. w związku z 98 TWE, osiągnięcie konsensu między Komisją i PE przy wyraźnym braku zgody PE oznacza ,że dany akt może dojść do skutku, gdy Komisja postanowi tak jednomyślnie.

4. procedura zatwierdzania ( ratyfikacji ) - jej istota jest zbieżna z procedurą współdecydowania. Jednak aprobująca uchwała PE musi być podjęta ex post, a nie wobec projektu aktu jako warunek konieczny wejścia w życie. Art. 161 TWE.

6. procedura budżetowa - udział PE w stanowieniu budżetu jest zróżnicowany ( procedury) i zależy od rodzaju wydatków. W przypadku tzw. podatków politycznych niezbędnych do realizacji traktatów, PE uczestniczy w procedurze opinii.

W przypadku wydatków administracyjnych niezbędnych do finansowania instytucji Wspólnot udział PE sprowadza się do procedury zgody-współdecydowania.

28. Funkcja kontrolna PE, kompetencje.

Odnosi się do działalności Komisji i jest realizowana przez poszczególnych deputowanych, Komisje PE, frakcje oraz PE jako całość. Znajduje wyraz w kilku kompetencjach:

1. kompetencja do przyjęcia dowolnego sprawozdania Komisji połączona z miżłiwością debaty.

2. kompetencja do udzielenia absolutorium z wykonywania budżetu - uchwała w tym przedmiocie podejmowana jest po otrzymaniu sprawozdania Trybunału Obrachunkowego.

3. kompetencja do kierowania zapytań przez indywidualnych deputowanych, frakcje, komisje PE a także cały PE ( art. 197 TWE). Komisja ma obowiązek odpowiedzi na pytanie. W praktyce przyjęto również w/w kompetencję wykonawczą wobec Rady w dziedzinach II i III filaru.

4. kompetencja do powoływania komisji śledczej. Bada ona naruszenia prawa przez instytucje wspólnot i państwo członkowskie ( art. 193 TWE).

5. kompetencja do uchwalania wobec Komisji wotum nieufności na wniosek 1/60?( niewyraźne notatki- może to być 1/10 ?albo 1/40? sprawdźcie w swoich notatkach z wykładu) deputowanych, większością 2/3 . O ile większość ta stanowi jednocześnie bezwzględną większość traktatowej liczby deputowanych.

29. Funkcja ochrony praw przez PE

Na wykładzie nazwana jako: funkcja ochrony prawnej wobec obywateli UE kontroli przestrzegania prawa.

Akcent kładzione na kontrolę w dziedzinie ochrony prawa. Z w/w funkcją związanych jest kilka kompetencji PE, które można przyporządkować pozostałym funkcjom:

1. kompetencja do przyjmowania/rozpatrywania petycji od obywateli UE i zrzeszeń prywatnych. Petycja ma charakter krytyczno-postulatywny. W ramach PE działa odrębna Komisja do spraw petycji , która może przedkładać dany problem na forum plenarnym.

2. kompetencja do powoływania na okres swej kadencji RPO ( Rzecznika Praw Obywatelskich ). Jego statut uregulowany jest decyzją PE. Przedmiotem działalności jest rozpatrywanie skarg obywateli i innych podmiotów prywatnych na funkcjonowanie instytucji Wspólnot i UE ( art. 195 TWE).

3. kompetencja do kierowania skarg do TS:

• o stwierdzenie nieważności aktów prawa pochodnego

• skarg na zaniechanie przeciwko instytucji wspólnot.

Parlament nie ma kompetencji do kierowania skarg przeciwko państwom członkowskim!!!

30. Stanowienie budżetu Wspólnot

Szczególne miejsce w działalności PE zajmuje procedura uchwalania budżetu. Jest ona szczegółowo przedstawiona w art. 272 Traktat.

Ramy roku budżetowego określone są na okres od 1 stycznia do 31 grudnia.

Procedura przygotowania budżetu:

1. Poszczególne instytucje Wspólnot określają swoje potrzeby i przedstawiają je Komisji. Komisja układa wstępny projekt budżetu , który wraz z opinią przedstawiany jest Radzie. Rada kwalifikowaną większością głosów określa projekt budżetu i przedstawia go PE. Powinno to nastąpić do 5 października poprzedzającego tzw. rok budżetowy.

2. Prace przebiegają nastepnie w PE. Może on zaakceptować budżet, nanieść poprawki lub odrzucić go w całości. Jeżeli Parlament w ciągu 45 dni od otrzymania projektu budżetu nie podejmie nad nim pracy uważa się iż budżet został przyjęty.

Wydatki budżetowe są podzielone na obowiązkowe i nieobowiązkowe. Parlament może wprowadzać poprawki jedynie dotyczące wydatków nieobowiązkowych. W odniesieniu do obowiązkowych może jedynie ,, proponować modyfikacje” Radzie.

Poprawki muszą być wprowadzone przez absolutną większość członków Parlamentu, podczas gdy modyfikacje mogą być wprowadzone zwykła większością.

Po wprowadzeniu modyfikacji lub poprawek projekt budżetu jest przekazywany ponownie Radzie. Poprawki wprowadzone przez PE mogą być odrzucone kwalifikowaną większością głosów, jeśli Rada tego nie zrobi w ciągu 15 dni uważa się iż propozycja PE została zaakceptowana a budżet ostatecznie przyjęty.

Modyfikacje mogą być odrzucone przez Rade kwalifikowaną większością głosów. W przypadku modyfikacji zwiększającej ogólną sumę wydatków Wspólnot uważa się że zostały one odrzucone jeśli Rada ich nie zatwierdziła.

Jeśli Rada w przeciągu tych 15 dni nie zmieniła poprawek PE i zaakceptowała wszystkie modyfikacje uważa się że budżet został przyjęty. W przeciwnym razie projekt wraca do PE tylko wówczas PE nie może już ingerować w sferę wydatków obowiązkowych, może po prostu odrzucić budżet w całości. Jeśli chodzi o wydatki nieobowiązkowe może on odrzucić zmiany proponowane przez Radę i stanowisko to jest ostateczne. Wniosek w tej sprawie musi jednak zostać poparty przez 3/5 głosujących członków Izby.

Parlament może odrzucić budżet w całości. Wniosek w tej sprawie musi uzyskać poparcie 2/3 członków parlamentu. Tutaj Rada musi przedstawić Parlamentowi nowy projekt budżetu. Tymczasem wprowadza się prowizorium budżetowe , które zawiera upoważnienie dla Komisji do wydatkowania w każdym kolejnym miesiącu 1/12 kwoty przyznanej na poprzedni rok budżetowy.

Komitet Pojednawczy- złożony z Rady oraz członków PE i Komisji. Jest on pomocny w sporach pomiędzy Rada a PE o ustalenie wydatków budżetowych. Wskazuje on rozbieżności pomiędzy Rada a PE i może skłonić PE do wyrażenia nowej opinii , natomiast zakłada się że Rada będzie szła linią wskazaną przez PE.

PE ponadto udziela absolutorium dla Komisji w związku z wykonywaniem budżetu. Wniosek o absolutorium poprzedzony jest sprawozdaniem Trybunału Obrachunkowego

31. Status i funkcje Europejskiego Banku Centralnego

Poprzednikiem EBC był Europejski Instytut Walutowy funkcjonujący do 1998 roku. Przygotowywał on wdrożenie jednej waluty.

EBC jest organem:

• niezależnym od iinych instytucji wspólnot

• posiadający osobowość prawną

Funkcje EBC:

• ochrona wartości euro

• prowadzenie polityki pieniężnej

• w zakresie emisji euro może działać samodzielnie albo też upoważnić do emisji banki centralne państw członkowskich

• EBC wydaje: rozporządzenia, decyzje, zalecenia, opinie.

Organy EBC:

• Zarząd na czele z prezesem ( 8 letnia kadencja)

• Rada zarządzająca ( nadzorcza), skłd się z zarządu i prezesów banków centralnych państw strefy euro.

Formą współpracy EBC z bankami centralnymi jest europejski system banków centralnych ( art. 105-111 TWE).

32. Status i funkcje Europejskiego Banku Inwestycyjnego

EBI ( art. 266-267 TWE) jest instytucją wspólnot o charakterze nie komercyjnym. Udziałowcami EBI są państwa członkowskie.

Funkcje:

• Współfinansowanie przedsięwzięć:

• w regionach najniżej rozwiniętych

• sektorach gospodarczych przeżywających tzw. strukturalny kryzys

• przedsięwzięć dla co najmniej 2 państw członkowskich ( ?)

Organy:

Rada Gubernatorów: określa politykę EBI, skłd się z ministrów finansów państw członkowskich.

Zarząd: realizuje bieżącą politykę, skłd się z 25 osób.

Rada Dyrektorów Administrujących: spełnia funkcję zbliżoną do rad nadzorczych, wyraża zgodę na najważniejsze przedsięwzięcia finansowe.

33. Organy pomocnicze: Komitet Regionów, Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Zatrudnienia. - rola w mechanizmie decyzyjnym.

Trzy podstawowe organy opiniodawczo-doradcze:

1. Komitet Ekonomiczno-Społeczny ( art. 257 i nast. TWE)

2. Komitet Regionów ( art.263 i nast. TWE)

3. Komitet do spr. Zatrudnienia ( art.130 TWE)

Funkcją tych organów jest zajmowanie nie wiążącego prawnie stanowiska, udzielanie opinii w dwóch sytuacjach:

• gdy traktaty tak stanowią, pominięcie opinii prowadzi do nieważności akty

• na wniosek danej instytucji Wspólnot.

Funkcje:

• artykulacja interesów określonych środowisk grup społecznych ( przedsiębiorców, pracowników, przedstawicieli władz samorządowych)

• udział organu w podejmowaniu aktu adekwatnego przedmiotowo do zainteresowań lub zakresu działania danych osób.

Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regionów są organami doradczymi Rady i KE w ich skład wchodzi po 222 osoby reprezentujące w pierwszym przypadku różne grupy zawodowe i społeczne , w drugim- społeczności regionalne i lokalne. Liczba członków obu komitetów nie powinna przekraczać 344. Polsce przysługuje łącznie 21 miejsc. Komitety powoływane są na okres 4 lat spośród kandydatów przedstawionych przez państwa członkowskie przez Radę po konsultacji z KE. Kandydatami mogą być osoby pełniące funkcję wybieralne bądź politycznie podporządkowane organom wybieralnym na szczeblu regionalnym. Ich zadaniem jest udzielanie konsultacji instytucjom wspólnotowym w określonych przypadkach.

34. Skład i status sędziów w TSWE i SPI. Pozycja tzw. rzeczników generalnych.

Skład i status Trybunału Sprawiedliwości :

• 25 sędziów i 9 rzeczników generalnych

• sędziowie i rzecznicy powoływani są za wspólną zgodą rządów państw członkowskich na okres 6 lat, co 3 lata następuje częściowa wymiana składu. Ustępujący sędziowie i rzecznicy mogą być mianowani ponownie. Wybierani są oni spośród osób dających gwarancję pełnej niezależności.

• Sędziów TS wybiera się spośród osób spełniających wymagania w ich krajach do zajmowania najwyższych stanowisk w sądownictwie lub byli doradcami prawnymi o uznanej kompetencji. Są oni niezawiśli, niezależni oraz obowiązuje ich zakaz prowadzenia innej działalności zarobkowej.

• Sędziowie i rzecznicy korzystają z przywilejów i immunitetów, TS zasiadający w pełnym składzie może uchylić przyznane funkcjonariuszom Trybunału przywileje i immunitety.

Rzecznik generalny- jest to instytucja przejęta z francuskiego sądownictwa. Rolą rzecznika jest formułowanie publicznych przedłożeń, propozycji rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. Znaczenie tych przedłożeń jest bardzo istotne gdyż formułowane są w nich retrospektywne opinie na temat linii orzecznictwa i często jednoznaczne propozycje rozstrzygnięć. Narada sędziów TS nad wyrokiem zawsze obejmuje prezentację stanowiska rzecznika generalnego. Należy zwrócić uwagę na fakt iż wobec braku zdań odrębnych w celu osiągnięcia konsensusu większości, orzeczenia TS są formułowane w sposób mniej jednoznaczny, mniej kategoryczny niż stanowiska rzeczników generalnych.

• Kadencja sędziego/rzecznika generalnego kończy się:

• z jej upływem

• z chwilą śmierci

• z chwilą rezygnacji

• z chwilą zwolnienia z wykonywania swoich funkcji lub pozbawieni prawa do emerytury tylko wtedy gdy pozostały skład sędziowski zadecyduje jednogłośnie , że dany sędzia lub rzecznik przestali spełniać wymagane dla ich funkcji warunki lub nie wywiązują się ze swoich obowiązków.

Skład i status Sądu I Instancji:

• 25 sędziów

• powoływanych za wzajemną zgodą rządów państw członkowskich,

• spośród osób kompetentnych do zajmowania wysokich stanowisk sędziowskich w danym państwie,

• podobnie jak w TS powołanie następuje na okres 6 letnich kadencji , co 3 lata częściowa wymiana , z możliwością ponownego powołania,

• istnieje możliwość powołania także tutaj rzeczników generalnych , pełnią oni taką samą rolę jak w TS.

35. Ogólna właściwość ETS - jakie podstawowe funkcje realizują sądy luksemburskie

Spektrum regulacji wspólnotowych, w których sądownictwo ETS i SPI jest właściwe, jest szerokie: są one sądami konstytucyjnymi, cywilnymi, adm., międzynarodowymi. Przedmiot ich orzekania odnosi się gł. do I filaru UE, ETS posiada jeszcze ograniczoną kompetencję w ramach III filaru. Ogólnie ujmując, ETS i SPI są właściwe m.in. w:

1. sporach między państwami członkowskimi, między instytucjami WE czy między państwami członkowskimi a WE;

2. sprawach wnoszonych przez podmioty prawa prywatnego.

Konkretniej, różne akty prawa WE przewidują dla ETS i SPI tzw. enumerated powers. Postępowania przed tymi sądami będą więc toczyć się m.in. w razie:

• skarg przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie zobowiązania wynikłego z traktatu czy Statutu Europejskiego Banku Inwestycyjnego;

• skarg przeciw bankowi centralnemu państwa członkowskiego o naruszenie zobowiązań wynikłych z TWE czy Statutu ESBC;

• sporów między państwami członkowskimi lub między państwem członkowskim a Komisją o wykładnie lub stosowanie aktów pr. w zakresie III filaru;

• skarg przeciw Radzie o stwierdzenie nieważności aktu wydanego przez nią w ramach III filaru;

• skarg odszkodowawczych przeciw WE;

• skarg przeciw instytucji WE za jej bezczynność;

• skarg pracowników przeciw WE w oparciu o regulamin pracowniczy (najczęstsze w praktyce skargi);

• niektórych sporów na tle wspólnotowego prawa własności przemysłowej;

• skarg dot. kar przewidzianych przez rozporządzenie PE i Rady lub samej Rady, o ile właściwość wynika z tego rozporządzenia;

• sporów dot. naruszenia przez instytucje UE praw podstawowych zawartych w EKPCz;

• sporów w kwestiach proceduralnych zw. ze stwierdzeniem poważnego naruszenia podst. zadań UE i nałożenia sankcji.

ETS właściwy jest w danej sprawie tylko, gdy stanowi tak przepis szczególny czy gdy skargę wnosi państwo członkowskie albo instytucja unijna. W pozostałych przypadkach (jeśli niewłaściwa jest izba sądowa) domniemanie właściwości przemawia za kompetencją SPI.

36. Podział właściwości jurysdykcyjnej między sądy luksemburskie

Właściwość TS obejmuje:

1. rozpatrywanie skarg i sporów, którego stroną jest państwo członkowskie

2. rozpatrywanie skarg i sporów międzyinstytucjonalnych

3. rozpatrywanie środków odwoławczych od orzeczeń sądów I instancji. TS nie ma obowiązku zajęcia merytorycznego stanowiska w sytuacjach gdy sprawę uzna za należycie uzasadnioną

4. wydawanie orzeczeń prejudycjalnych, wyjątkowo na wniosek I instancji w sytuacji stwierdzenia iż w następstwie takiego orzeczenia może dojść do zmiany linii interpretacyjnej prawa UE

5. formułowanie opinii prawnych na wniosek instytucji wspólnot.

Właściwość Sądu I Instancji:

1. orzekanie o legalności aktów prawa pochodnego w trybie skarg kierowanych przez podmioty prawa prywatnego

2. orzekanie w I instancji na zaniechania instytucji wspólnot oraz w zakresie roszczeń odszkodowawczych

3. wydawanie orzeczeń prejudycjalnych na podstawie pytań państw sądów krajowych

4. rozpatrywanie odwołań od orzeczeń sądów do spraw służby publicznej innych tzw. izb sądowych, które mogą być powołane w sprawach tzw. mniejszej wagi.

Właściwość Sądów do Spraw Służby Publicznej:

1. w zakresie spraw pracowniczych

37. Źródła prawa UE - ogólna charakterystyka w ramach 3 filarów

Zasady określające system źródeł prawa UE:

• cechy istotne systemu UE

• relacje systemu prawa UE z prawem krajowym

W prawie UE nie wyprowadzono wspólnej koncepcji źródeł prawa opartej na złożonym hierarchicznie systemowi norm. Powoduje to 3 konsekwencje:

• uznanie materialnej koncepcji źródeł prawa tzn. prymatu przepisu i jego treści normatywnej nad formą aktu prawnego, w którym sytuuje się przepis

• prymat funkcji celowościowej przepisu

• przyjęcie reguły omnia sunt interpretanda tzn przy interpretacji bierzemy pod uwagę całokształt interpretacji prawnej - nawet tradycję.

Akty wydawane w ramach II i III filaru można zaliczyć do pochodnego prawa UE ( ale nie wspólnotowego).Odbiegają one znacznie od aktów wydawanych w I filarze.

I filar oparty jest na na tzw. metodzie wspólnotowej, zakładającej istnienie kompetencji instytucji WE jako organizacji ponadnarodowej.

II i III filar opiera się na współpracy międzyrządowej państw członkowskich. Spotykane są poglądy, że wobec braku podmiotowości międzynarodowej UE, akty jej instytucji( RE, Radu UE w zakresie II i III filaru) powinny być przypisywane nie samej UE, ale państwom których przedstawiciele wchodzą w skład wymienionych instytucji. Zgodnie z takim ujęciem prawo w II i III filarze jest prawem międzynarodowym publicznym, choć wykazującym znaczne swoistości wobec znacznego stopnia integracji państw , jaki wynika z TUE. Nie ulega wątpliwości ,że w II i III filarze wielkie znaczenie mają kontakty i współpraca między państwami członkowskimi.

Źródła prawa w II filarze:

• zasady i ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa- określa Rada Europejska . Ogólne wytyczne są kierowane do Rady UE.

• wspólne strategie- Rada Europejska decyduje o wspólnych strategiach w dziedzinach , w których państwa członkowskie mają ważne wspólne interesy. W tych strategiach określa się ich cele , czas trwania i środki do ich realizacji jakie powinna dostarczyć UE oraz państwa członkowskie. Wspólne strategie są przyjmowane w wyniku zaleceń Rady UE. Wspólne strategie są bardziej konkretne niż ogólne wytyczne.

• wspólne stanowiska- są to uchwały zawierające wspólne stanowiska, w których Rada określa podejście UE do poszczególnych zagadnień o charakterze geograficznym lub tematycznym. Ich rolą jest skoordynowanie polityki zagranicznej państw członkowskich .Należy przyjąć ,że wspólne stanowiska są dla państw członkowskich wiążące.

• Wspólne działania -uchwalane przez Radę UE. Są uchwalane wówczas gdy działania operacyjne Unii uważane są za konieczne. Wiążą one państwa członkowskie przy zajmowaniu przez nie stanowisk i prowadzeniu ich działalności.

• systematyczna współpraca państw członkowskich

• decyzje wykonawcze do ogólnych wytycznych

Specyficznym instrumentem są umowy międzynarodowe zawierane dla wykonywania postanowień tytułu V TUE. Stroną tych umów jest , jak wykazuje praktyka, Unia Europejska , mimo że jak się zazwyczaj przyjmuje nie ma ona podmiotowości międzynarodowoprawnej. Organem unii upoważnionym do zawierania umów jest Rada.

Adresatami poszczególnych kategorii aktów są instytucje wspólnotowe, działające w ramach II filaru albo państwo członkowskie.

Źródła prawa III filarze:

Podstawowe cele w zakresie III filaru są osiągnięte dzięki współpracy państw członkowskich poprzez wspólne działanie w zakresie współpracy policyjnej i współpracy sądowej a także wymianę informacji, współpracę organów administracji.

• W praktyce w zakresie III filaru Rada Europejska wydaje ogólne wytyczne.

• Są tutaj także wydawane wspólne stanowiska , które są podobne do aktów o tej samej nazwie w II filarze.

• Akty Rady UE:

decyzje ramowe :są wydawane w celu zbliżenia przepisów ustaw i przepisów wykonawczych państw członkowskich. Są podobne do dyrektyw w prawie wspólnotowym bo wiążą państwo co do rezultatu jaki należy osiągnąć natomiast pozostawiają swobodę co do wyboru formy i środków. Nie mogą one być źródłem praw i obowiązków jednostek- to różni je od dyrektyw.

decyzje- są uchwalane z każdego innego powodu zgodnego z celami III filara. Są wiążące dla państw członkowskich i nie wywołują bezpośredniego skutku dla jednostek.

• Umowy międzynarodowe

38. Pojęcie prawa pierwotnego, jakie akty konstytuują prawo pierwotne

Cechy istotne:

• są to akty zawierane na zasadzie jednomyślności w sposób właściwy dla prawa międzynarodowego publicznego

• regulują zagadnienia instytucjonalne a także zagadnienia prawa materialnego

• mają najwyższą moc prawną, co ozn ,że akt prawa pochodnego niezgodny z aktem prawa pierwotnego jest nieważny ex tunc ( od dnia wydania).

Prawo pierwotne konstytuują:

1. dwa traktaty założycielskie Wspólnot

2. Traktat o UE

3. Statuty ETS, EBC, EBI

4. traktaty akcesyjne 19 państw

5. akty Rady Europejskiej dot. wyborów do PE oraz dot. ustanowienia Sądu I Instancji

6. Prawa Podstawowe

7. precedens - w doktrynie nie ma jednolitego stanowiska czy jest to źródło prawa UE. Wynika to z faktu ,że system ten podlega oddziaływaniu common law a w linii orzecznictwa TS stare decisiss systemu anglosaskiego. W myśl tej zasady istnieje obowiązek przestrzegania norm wynikających z dotychczasowego orzecznictwa a także obowiązek powściągliwego podejścia do linii zmian w orzecznictwie.

• Precedens sensu stricte- orzeczenie doniosłe , na którego podstawie doktryna i inne sądy formułują normy generalne i abstrakcyjne.

• Precedens sensu largo- orzeczenia, które wiążąco interpretują obowiązujące prawo wykraczając poza jego liberalne rozumienie.

• Precedens deklaratywny- orzeczenie sankcjonujące przyjęty zwyczaj.

• Precedens konstytutywny- orzeczenie tworzące nowe normy prawne.

W doktrynie wyróżnia się:

• Precedens de facto- jest to rozstrzygnięcie , które znajduje posłuch ( jest faktycznie uznane i wykorzystywane tzw. obowiązywanie behawioralne).

• Precedens de iure- włącza pewne rozstrzygnięcia do obowiązującego prawa.

Faktycznie charakter orzecznictwa, wskazuje że precedens staje się źródłem prawa .......

39. Pojęcie praw podstawowych

Pod pojęciem praw podstawowych należy rozumieć zarówno wolności, uprawnienia jak i zasady prawa. Jest to termin swoisty, przyjęty w prawie UE w następstwie kształtowania się linii orzecznictwa TS.

Termin ten nie ma precyzyjnej definicji.

Począwszy od lat 60 TS odwoływał się w swych orzeczeniach do praw podstawowych oraz zasad wspólnych konstytucyjnym tradycjom państw członkowskich. Wyrazem swoistej ,, kodyfikacji” praw podstawowych jest Karta Praw Podstawowych, przyjęta jako jeden z dokumentów towarzyszących traktatom z Nicei. Karta Praw Podstawowych ma stać się integralną częścią Traktatu Ustanawiającego Konstytucję dla Europy. Jeżeli stanie się dokumentem prawnie wiążącym system prawa unijnego usunie w cień system Rady Europy oparty o Europejską Konwencję o Ochronie Praw Człowieka ( art. 6 TUE).

Karta Praw Podstawowych obejmuje wolności, prawa i zasady odnoszone do:

• 
  godności

• wolności

• równości

• solidarności tytuły rozdziałów w KPP

• obywatelstwa Unii

• zasady sprawiedliwości

W tych rozdziałach wkomponowane są prawa podstawowe.

Istnieje pewien problem terminologiczny gdyż termin ,,prawa podstawowe” może być rozumiany inaczej na gruncie języka polskiego i na gruncie terminologii unijnej.

TS jako pierwszy wskazał z jakich źródeł należy czerpać reguły umożliwiające uznanie praw podstawowych. Stwierdził iż jeżeli nie udaje się odnaleźć pewnych reguł w samym prawie wspólnotowym , to należy czerpać inspiracje ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich lub korzystać ze wskazań wynikających z traktatów międzynarodowych dot. praw człowieka, przy których powstaniu państwa członkowskie współpracowały lub które podpisały.

Karta Prawa Podstawowych zawiera szerszy ,niż wynikający z orzecznictwa TS i traktatów, katalog źródeł praw podstawowych. Na potrzeby Karty dokonano rozróżnienia praw podstawowych na zasady i prawa. Te ostatnie nadają się do dochodzenia przez sądami. Zasady są natomiast pewnymi celami, które unia formułuje jako pewne standardy do osiągnięcia, nie mogą być dochodzone w trybie indywidualnych roszczeń.

Przeczytać Kartę Praw Podstawowych!!!- powiedział dr Ciapała na wykładzie

40. Pojęcie prawa tzw. dopełniającego

Obejmuje 3 grupy aktów:

1. umowy międzynarodowe , których stronami są wspólnoty

2. umowy międzynarodowe , w których po jednej stronie występują zarówno wspólnoty ja i państwa członkowskie

3. umowy międzynarodowe zawierane pomiędzy samymi państwami członkowskimi z inspiracji Komisji lub w celu realizacji założeń traktatowych.

Z istnienia prawa dopełniającego wynika ,iż podział na prawo pierwotne i pochodne nie jest dychotomiczny. Prawo dopełniające musi być zgodne z pierwotnym.

[ Michał ]

41. Pojęcie prawa pochodnego: rodzaje aktów prawa pochodnego.

Prawo pochodne obejmuje ogół aktów prawnych stanowionych przez instytucje UE działające zgodnie z ich traktatowymi kompetencjami lub, rzadziej, na podstawie upoważnień zawartych w innych aktach prawa pochodnego (np. rozporządzenia wykonawcze wydawane na podstawie rozporządzeń). Katalog aktów prawa pochodnego obejmuje:

1. w ramach I filaru:

[A. akty wiążące:]

1. rozporządzenia;

2. dyrektywy;

3. decyzje;

[B: akty niewiążące:]

4. zalecenia;

5. opinie;

6. akty sui generis;

[C: akty wewnątrzorganizacyjne:]

7. regulaminy instytucji i organów UE;

8. porozumienia międzyinstytucjonalne.

2. w ramach II filaru:

1. zasady;

2. ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej;

3. wspólne strategie (podejmowane na zalecenie Rady, w sprawach polityki międzynarodowej, w których państwa członkowskie mają ważne wspólne interesy; określają cele, środki ich realizacji i czas, w jakim owe cele wypadałoby osiągnąć);

4. wspólne stanowiska (służą koordynowaniu polityk zagranicznych państw UE przez określenie katalogu `dogmatów', które państwa UE zamierzają reprezentować na arenie międzynarodowej oraz w kontaktach dyplomatycznych i konsularnych);

5. wspólne akcje (w których ustala się cele i zasięg wspólnych akcji wojskowych, środki oddane do dyspozycji UE oraz warunki korzystania z nich i, w razie potrzeb, czas trwania akcji);

6. decyzje;

3. w ramach III filaru:

1. wspólne stanowiska;

2. decyzje ramowe (podobnie jak dyrektywy, wiążą co do celu i pozostawiają państwu swobodę w doborze środków do jego osiągnięcia; w odróżnieniu od dyrektyw nie korzystają z atrybutu bezpośredniej skuteczności, nawet warunkowej);

3. decyzje;

4. konwencje (umowy międzynarodowe, które państwa członkowskie maja obowiązek przyjąć z mocy TUE).

[Ważna wskazówka terminologiczna: dr Ciapała używa pojęcia ETS na oznaczenie obu sądów luksemburskich (tj. TS + SPI), a nie, jak prof. Kenig-Witkowska, mgr Mijal i reszta mainstreamu, na oznaczenie samego TS. ]

42. Znaczenie orzecznictwa ETS dla źródeł prawa UE.

Orzeczenia ETS są aktami stosowania prawa UE, a nie jego źródłami. Formalnie są wiążące wyłącznie w sprawie, w której zostały wydane i nie mają mocy precedensu, zaś fakt, że ETS jest co do zasady wierny tezom pochodzącym ze swojego orzecznictwa uzasadnia jedynie postulat spójności i jednolitości stosowania prawa UE. W praktyce orzeczenia ETS, w tym zwłaszcza orzeczenia wstępne, są ważnym źródłem konstrukcji dogmatycznych, a normy wyinterpretowanie przez sędziów ETS- w procesie stosowania prawa uważa się w literaturze za integralną część prawa wspólnotowego [tzw. prawo orzecznicze]. Szczególnym rodzajem takich norm są zasady ogólne prawa UE, które mają status samodzielnych źródeł prawa; sam ETS twierdzi, że wyinterpretowywuje je z przepisów i `ducha' traktatów, niemniej doktryna wie swoje i mówi o zjawisku współtworzenia prawa.

43. Rozporządzenie: funkcja, cechy prawne, organy wydające.

[Funkcja.] Rozporządzenia służą ujednolicaniu prawa obowiązującego w państwach UE. [Cechy prawne.] Rozporządzenia: a) są adresowane do państw członkowskich i do podmiotów prawa prywatnego [art.110 ust. 2 TWE: rozporządzenie ma zasięg ogólny]; b) Zawierają, co do zasady, normy generalne i abstrakcyjne; c) obowiązują w całości (państwo członkowskie nie może zaniechać stosowania wybranych przepisów rozporządzenia, nawet jeśli uważa, że są szkodliwe lub sprzeczne z interesem narodowym [por. wyrok w sprawie 39/72]); d) obowiązują i są stosowane bezpośrednio; z chwilą wejścia wżycie stają się elementem porządku prawnego każdego z państw członkowskich, bez potrzeby ich wcześniejszego wdrożenia [ETS: jeśli jednak przepis rozporządzenia jest bardzo ogólny lub niejasny, państwo członkowskie może, w zakresie w jakim jest to niezbędna dla stosowania rozporządzenia, wydać odpowiednie przepisy uszczegóławiające; poza tym państwo ma obowiązek wydać odpowiednie akty wykonawcze, jeśli rozporządzenie zawiera stosowne delegacje]; e) są publikowane w Dzienniku Urzędowym UE; vacatio legis wynosi 20 dni.

[Organy wydające:] Rozporządzenia wydaje: a) Komisja; b) Rada; c) PE i Rada, działające wspólnie; d) EBC (w zakresie niezbędnym do realizacji zadań określonych w TWE).

44-5. Dyrektywa: funkcja, cechy prawne, organy wydające, implementacja dyrektyw i ich bezpośredni skutek prawny

[Funkcja.] Dyrektywy służą harmonizacji, tj. zbliżaniu ustawodawstw państw członkowskich. Harmonizacja nie jest tożsama z ujednolicaniem - nie chodzi, aby porządki prawne państw członkowskich były identyczne, a jedynie o to, aby nie było między nimi takich różnic, które szkodziłyby Wspólnotom. [Cechy prawne.] Dyrektywa jest aktem prawnym adresowanym do państw członkowskich (wszystkich lub wybranych) i rodzi po stronie prawodawców krajowych prawny obowiązek wdrożenia (implementacji) jej postanowień. W związku z tym:

a) na minimum treści dyrektywy składają się: α) określenie celu, tj. pożądanego stanu rzeczy; β) wskazanie terminu osiągnięcia tego celu; to, w jaki sposób zostanie on osiągnięty, zależy wyłącznie od państwa;

2. ma warunkową skuteczność, tzn. jednostka może się skutecznie powołać na treść dyrektywy w sporze prawnym z władzą publiczną, gdy [zarazem]: α) dyrektywa nie została wdrożona w terminie; β) strona sporu poniosła szkodę majątkową; γ) niewdrożenie dyrektywy pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkoda majątkową poniesiona przez stronę sporu; δ) przepisy dyrektywy są dostatecznie jasne i dostatecznie precyzyjnie określają uprawnienia wskazanych w nich podmiotów;

3. treść dyrektywy powinna mieć pierwszorzędne znaczenie jako wskazówka interpretacyjna przy dokonywaniu funkcjonalnej wykładni przepisów prawa krajowego, które zostały przyjęte w ramach jej implementacji - także wtedy, gdy nie upłynął jeszcze termin wdrożenia dyrektywy;

4. warunkiem koniecznym wejścia dyrektywy w życie nie jest jej publikacja, a jedynie notyfikowanie jej tym państwom członkowskim, do których jest adresowana; w praktyce w Dzienniku Urzędowym UE publikuje się dyrektywy wydane wspólnie przez Radę i parlament Europejski oraz te, które są adresowane do wszystkich państw członkowskich.

[Organy wydające] Dyrektywy wydają: a) Komisja; b) Rada; c) Komisja i Rada, działające wspólnie.

[Implementacja] Implementacja (wdrożenie) dyrektywy polega wprowadzeniu do systemu prawa członkowskiego zmian (przez tworzenie, zmianę lub uchylenie odpowiednich aktów prawnych) służących osiągnięciu celów wskazanych w dyrektywie. To, w jaki sposób państwo dokona tych zmian i na czym konkretnie będą polegały, jest wewnętrzną sprawą państwa, które dysponuje w tej kwestii względną swobodą. ETS nieco ja ogranicza, wskazując na to, że:

1. implementacja powinna dotyczyć całości dyrektywy (chyba, że sama dyrektywa stanowi inaczej i zawiera tzw. postanowienia opcyjnie);

2. państwo ma obowiązek zastosować wszystkie niezbędne instrumenty prawne dla zapewnienia skutecznej realizacji celów wskazanych w dyrektywie, w szczególności: α) dokonać transpozycji (tzn. `przepisania') postanowień dyrektywy do aktów prawa wewnętrznego; β) zapewnić procedury służące stosowaniu transponowanych postanowień; γ) ustanowić sankcje za ich naruszanie (ETS: nie może zwolnić się od obowiązku implementacji np. przez przyjęcie przepisów delegujących do wydania przepisów wykonawczych albo przez przyjęcie leges imperfecta);

3. państwo ma obowiązek zastosować środki najbardziej właściwe dla zapewnienia realizacji celu wskazanych w dyrektywie (tzn. państwo powinno wybierać środki rozsądne, sensowne, proporcjonalne i praktyczne - tzn. procedura w błahej sprawie powinna być możliwie krótka i nieskomplikowana, a sankcją za naruszenie mało istotnego nakazu nie powinno być dożywotnie więzienie). Każda dyrektywa zawiera klauzule wskazującą termin jej implementacji.

46. Decyzja: cechy prawne, zróżnicowany charakter.

[Zróżnicowany charakter.] Decyzja może przyjąć jedną z dwu postaci: a) władczego aktu stosowania prawa, podobnego do aktów administracyjnych; b) władczego aktu stanowienia prawa (takie decyzje właściwie niczym nie różnią się od rozporządzeń :/). [Cechy prawne.] Każda decyzja: a) obowiązuje bezwzględnie i w całości wszystkich adresatów; jeśli owym adresatem jest państwo członkowskie: α) decyzja wiąże wszystkie jego organy (w tym sądy, choć pojawiają się co do tego pewne wątpliwości); β) państwo nie może się w żaden sposób uchylić przed jej zastosowaniem (TS: w szczególności nie może się powoływać na trudności wewnętrzne [wyrok w sprawie C-404/00]); b) ma bezpośredni skutek; c) jeśli jest adresowana do państwa, stanowi dla podmiotów prawa prywatnego podstawę do dochodzenia od państwa wynikających z niej roszczeń; jeśli nakłada zobowiązanie pieniężne na podmiot prawa prywatnego, stanowi tytuł wykonawczy.

[Organ wydający:] Decyzje wydają: a) Komisja; b) Rada; c) Rada i Parlament Europejski, działające wspólnie; d) EBC.

47. Akty niewładcze i wewnątrzorganizacyjne.

Kategorię aktów niewładczych tworzą:

1. zalecenia postulaty określonego postępowania, formułowane przez Komisję oraz - rzadziej - Radę PE; nie mają mocy wiążącej; w sporze prawnym nie dają podstawy do dochodzenia jakichkolwiek roszczeń, ale powołanie się na nie może posłużyć jako argument pomocniczy; w praktyce służą jako swego rodzaju zapowiedź uregulowania danej kwestii aktem prawnie wiążącym;

2. opinie podobnie jak zalecenia, postulują określone działania, ale: α) są wydawane na wniosek; β) zawierają sformułowania mniej kategoryczne niż te spotykane w zaleceniach; opinie wydaje Komisja, rzadziej rada i Parlament;

3. akty sui generis uchwały, rezolucje,, deklaracje, komunikaty, sprawozdania, plany, programy, memoranda etc. - wydawane przez różne instytucje UE, bez wyraźnych podstaw traktatowych i w kształcie ustalonym w toku praktyki; przyjmują bardzo różne formy i różną treść, zależnie od potrzeby i przeznaczenia; formalnie, co do zasady, nie maja mocy prawnej, niemniej czasami przez wzgląd na autorytet instytucji, która je wydała, znajdują posłuch; niektóre mają charakter czysto techniczny, np. informacyjny albo aktów planowania);

Kategorię aktów wenątrzorgnizacyjnych tworzą:

1. regulaminy instytucji i organów UE zawierają szczegółowe przepisy dotyczące ustroju, organizacji i procedur stosowanych przez dane instytucje i organy; regulaminy są tworzone na własne potrzeby przez same zainteresowane instytucje i organy; rzadziej tworzą je inne instytucje

2. porozumienia międzyinstytucjonalne zawierają uzgodnione postanowienia dotyczące form i zasad współpracy między poszczególnymi instytucjami UE w określonych sprawach (np. w sprawie ujednolicenia technik legislacyjnych, procedury współdecydowania, procedury budżetowej, wspólnego stanowiska w sporze z innymi instytucjami etc.).

48. Statut i regulamin jako podstawy działania ETS.

Statut ETS, a ściślej, dołączony do TWE Protokół o statucie ETS (1957) jest źródłem prawa pierwotnego UE. Regulamin TS (1991) i regulamin proceduralny SPI (1991) są aktami prawa pochodnego. Statut i regulaminy sądów luksemburskich uzupełniają postanowienia TWE, szczegółowo określając skład tych sądów, strukturę organizacyjną oraz kompetencje sędziów i urzędników sądowych. Najważniejsze jest jednak to, że zawierają przepisy prawa procesowego.

Postępowanie przed sądami luksemburskimi:

I) Postępowanie przed TS TS działa w trybie ciągłych, obraduje: a) w izbach (3 albo 5 sędziów; quorum to 3 sędziów); b) jako wielka izba (13 sędziów; quorum to 9 sędziów; w tym składzie TS orzeka na wniosek MS lub instytucji WE uczestniczących w postępowaniu); c) w pełnym składzie (quorum to 15 sędziów; w tym składzie TS orzeka w konkretnych przypadkach określonych w TWE i TEWEA). Jeśli TS uzna, że sprawa ma wyjątkowe znaczenie, po wysłuchaniu opinii rzecznika generalnego może skierować ją na posiedzenie plenarne. TS może orzekać tylko w składzie nieparzystej liczby sędziów. W razie nieobecności jednego z sędziów danej izby, można wezwać sędziego z innej izby. Fazy postępowania:

• część pisemna: wniosek musi zawierać dane osób go wnoszących czy podpisujących skargę, określenie stron, przedmiotu sporu i podstawy pr. Wniosek o wszczęcie postępowania składa się do sekretarza. Z chwilą jego złożenia prezes TS wyznacza sędziego sprawozdawcę dla sprawy, pozew przekazuje zaś stronie pozwanej. Strony mogą dwukrotnie pisemnie się wypowiedzieć.

Jeśli pozew/ inne pismo wpłynie do SPI zamiast do TS i vice versa, sekretarz przekazuje je właściwemu sądowi. Jeśli SPI uzna swą niekompetencję, przekazuje sprawę do TS, i vice versa (gdy TS przekaże sprawę do SPI, ten nie może uznać się za niewłaściwy);

• część ustna: rozprawa zasadniczo jest jawna (TS może z urzędu lub na wniosek stron postanowić inaczej). Najpierw sędzia sprawozdawca przedstawia sprawę, potem TS wysłuchuje pełnomocników, doradców, adwokatów oraz wniosków końcowych rzecznika generalnego (propozycje rozstrzygnięcia, w praktyce 95% z nich zostaje powtórzona w wyrokach TS);

• rozstrzygnięcie: zapada na posiedzeniu niejawnym. Wyrok obowiązkowo posiada uzasadnienie. Wyroki ogłasza się na otwartym posiedzeniu. Orzeczenia TS mają moc tytułów egzekucyjnych. Wykonanie orzeczeń TS jest traktatowym obowiązkiem państw członkowskich UE.

II) Postępowanie przed SPI Postępowanie przed SPI przebiega analogicznie jak przed TS, z tym, że: a) SPI rozpoznaje niektóre sprawy w składzie jednoosobowym; b) orzeczenia SPI są zaskarżalne; stronom służy odwołanie do TS (rzadziej - do większego składu SPI), z tym, że może ono dotyczyć wyłącznie kwestii prawnych (uchybienia procedury lub niewłaściwego zastosowania prawa materialnego), a nie błędnego ustalenia okoliczności faktycznych.

49, Środki prawne związane ze stosowaniem prawa UE, płaszczyzny stosowania prawa UE;

51. Środki Komisji przeciwko podmiotom prawa prywatnego.

[49.] Prawo UE jest stosowane przez TS, SPI i sądy krajowe. Do środków związanych z jego stosowaniem zaliczają się:

1. na płaszczyźnie wspólnotowej kontroli przestrzegania prawa przez państwa członkowskie skargi do TS i SPI: α) skarga na naruszenie zobowiązań traktatowych; β) skarga na nieważność aktu prawa pochodnego; γ) skarga na bezczynność instytucji UE; δ) skarga odszkodowawcza (z tytułu odpowiedzialności WE ex delicto); p. niżej;

2. na płaszczyźnie wspólnotowej kontroli przestrzegania prawa przez podmioty prywatne [51.] środki Komisji przeciwko podmiotom prywatnym: α) postępowanie kontrolne Komisji (Komisja czuwa nad przestrzeganiem przez podmioty prywatne przepisów prawa materialnego UE, w tym: α) przepisów TWE o zakazie porozumień zagrażających konkurencji wewnątrz wspólnego rynku; β) przepisów TWE o zakazie nadużywania pozycji dominującej; γ) przepisów TWE o zakazie dyskryminacji w transporcie; jeśli zachodzi podejrzenie, że przedmiotowe przepisy są naruszane, komisja wszczyna, ex officio lub na wniosek podmiotu mającego w tym interes, postępowanie w celu zbadania, czy owo podejrzenie jest zasadne); β) prawo inspekcji (w związku z postępowaniem kontrolnym Komisji funkcjonariusze UE mają prawo wstępu do siedziby podmiotu kontrolowanego, żądania stosownych wyjaśnień i wglądu do dokumentów); γ) wydawanie decyzji, w tym: α) decyzji nakazujących podjęcie określonych działań w celu zaprzestania naruszeniom prawa UE; β) decyzji o nałożeniu sankcji z tytułu naruszenia prawa UE; rozstrzygnięcia o nałożeniu sankcji na podmiot prawa prywatnego mogą zostać zaskarżone: α) do SPI jeśli skarżącym jest podmiot prawa prywatnego; β) do TS jeśli skaracym

3. na płaszczyźnie współpracy sądów krajowych z sądami luksemburskimi pytania prawne i orzeczenia wstępne; p.niżej;

4. na płaszczyźnie krajowej kontroli przestrzegania prawa wspólnotowego skargi do sądu krajowego: α) skarga o zwrot nienależnych opłat [tzn. opłat nałożonych z naruszeniem prawa wspólnotowego - na podstawie niezgodnych z nim przepisów prawa krajowego lub w związku z jego błędną interpretacją]; β) skarga o zwrot świadczeń nienależnych [tzn. pomocy publicznej i innych świadczeń przyznawanych podmiotom prywatnym przez władze publiczne, o ile przyznano je naruszeniem prawa wspólnotowego; legitymacja czynna służy organom władzy publicznej, działającym w imieniu własnym lub WE, zależnie od źródła pochodzenia świadczenia]; γ) skarga odszkodowawcza przeciwko państwu członkowskiemu z tytułu naruszenia prawa UE [rozpoznawana na podstawie art. 10 TWE i przepisów krajowych o odpowiedzialności deliktowej]; δ) powództwa o roszczenia wynikające z prawa materialnego UE.

50-51. Skarga na naruszenie zobowiązań traktatowych:

skarga Komisji przeciwko państwu członkowskiemu. Spory między państwami członkowskimi.

1. Skarga na naruszenie zobowiązań traktatowych w ramach I filaru. Przedmiotem skargi na naruszenie zobowiązania traktatowego, jest uchybienie przez państwo członkowskie [tzn. jego organy] zobowiązaniu, które ciąży na nim na mocy TWE, TEWEA lub aktów prawa pochodnego. Zgodnie z tezami wyroku w sprawie C-141/78 (French Rep. vs. UK) w grę wchodzi także naruszenie ogólnych zasad prawa. Zasada odpowiedzialności. Odpowiedzialność państwa z tytułu uchybienia zobowiązaniom traktatowym opiera się o zasadę ryzyka (TS: z odpowiedzialności nie zwalniają ani trudności społeczne i gospodarcze, ani np. skomplikowana procedura legislacyjna, która doprowadziła do spóźnionego przyjęcia odpowiednich aktów prawnych, ani też przekonanie organów państwa członkowskiego o nieważności określonego aktu prawa UE). Jedynym sposobem uniknięcia odpowiedzialności jest wykazanie, że nie doszło do takiego uchybienia.

Procedura. Procedura w sprawie skargi na naruszenie zobowiązań traktatowych może zostać wszczęta: I) ex officio przez Komisję; II) na wniosek państwa członkowskiego.

Ad. I) Postępowanie wszczęte przez Komisję. Postępowanie wszczęte przez Komisję obejmuje: a) postępowanie wyjaśniające, obejmuje: α) fazę nieformalną; β) fazę formalną; b) postępowanie sądowe.

Postępowanie wyjaśniające. Postępowanie wyjaśniające wszczyna (z urzędu) i prowadzi Komisja. Co do zasady, jest obowiązkowe (wyjątki: art. 88 ust. 2 TWE [naruszenie przepisów o pomocy publicznej]; art. 95 ust. 9 TWE [naruszenie przepisów dotyczących harmonizacji prawa]). Przesłanką wszczęcia postępowania wyjaśniającego jest powzięcie wiadomości o rzekomym naruszeniu prawa przez państwo członkowskie (nie jest istotne to, w jaki sposób je poweźmie, stąd Komisja opracowała wewnętrzną procedurę przyjmowania skarg indywidualnych od podmiotów prawa prywatnego).

Faza nieformalna. W trakcie fazy nieformalnej Komisja zajmuje się [alternatywa łączna]: a) rozpoznawaniem otrzymanych skarg indywidualnych (postępowanie w sprawie rozpoznania takiej skargi powinno trwać nie dłużej niż 12 miesięcy i zakończyć się odrzuceniem skargi lub podjęciem decyzji o rozpoczęciu fazy formalnej; decyzja Komisji w przedmiocie skargi indywidualnej jest niezaskarżalna); b) wymianą nieoficjalnej korespondencji i polemiką z przedstawicielami państwa podejrzewanego o naruszenie zobowiązań traktatowych (państwo ma w tym czasie szansę wykazać, ze do żadnego naruszenia nie doszło i wszczynanie jakichkolwiek postępowań jest bez sensu).

Faza formalna. Faza formalna rozpoczyna się od przedstawienia państwu członkowskiemu zawiadomienia o zarzutach, w którym musi wskazać konkretne uchybienie i konkretne zachowanie państwa, które do niego doprowadziło. Treść zawiadomienia jest wiążąca dla Komisji i nie ma możliwości rozszerzenia przedmiotu postępowania o dodatkowe uchybienia. Państwu służy prawo ustosunkowania się do zarzutów w terminie określonym przez Komisję. Jeśli w toku postępowania wyjaśniającego państwo nie zdoła przekonać Komisji o tym, ze nie naruszyło prawa, postępowanie wyjaśniające kończy się wydaniem uzasadnionej opinii, która: a) zawiera wyliczenie zarzutów, szczegółowe wyjaśnienie, na czym polegało naruszenie prawa oraz wezwanie do zaprzestania tych naruszeń w określonym terminie; b) jest niezaskarżalna (jeśli jest wadliwa, państwo będzie mogło to wykazać w postępowaniu sądowym); c) w razie bezskutecznego upływu terminu do zaprzestania wskazanych w opinii naruszeń, uprawnia Komisję do wniesienia skargi do TS.

Postępowanie sądowe. Postępowanie sądowe rozpoczyna się wniesieniem do TS skargi, w której Komisja wnosi o stwierdzenie uchybienia przez wskazane w niej państwo wskazanych w niej zobowiązań traktatowych. Prawo do wniesienia takiej skargi nie przedawnia się (por. sprawa C-7/71: decyzja o tym, czy i kiedy zostanie wniesiona skarga, należy do wyłącznej właściwości Komisji). W toku postępowania bada się, czy doszło do naruszenia, i czy zostało usunięte przed upływem terminu wskazanego w uzasadnionej opinii. Jeśli państwo zaniecha naruszenia ex post, ale przed wydaniem orzeczenia, Komisja będzie mogła cofnąć skargę, co doprowadzi do umorzenia postępowania i obciążenia jego kosztami obwinionego państwa. W trakcie postępowania Komisja może wnieść do Trybunału o orzeczenie środka tymczasowego, który oddali groźbę spowodowania przez państwo nieodwracalnych skutków, które mogą uczynić wyrok TS nieefektywnym (prawo UE nie przewiduje katalogu takich środków; w praktyce przybierały one formę zakazu prowadzenia postępowania przetargowego, nakazu zawieszenia określonej regulacji lub zakazu jej stosowania); przesłankami zastosowania środka tymczasowego są: a) wiarygodność zarzutów Komisji; b) groźba niepowetowanych strat. Postępowanie, jeśli nie zostało wcześniej umorzone, kończy się wydaniem wyroku, w którym TS stwierdza o tym, czy i które zarzuty Komisji są zgodne ze stanem faktycznym. Resztę załatwia art. 228 ust. 1 TWE i art. 143 ust. 1 TEWEA, które zobowiązują państwo do podjęcia stosownych środków w celu zaniechania naruszeń wskazanych w wyroku. Przepisy traktatów nie określają co tego żadnych terminów; zgodnie z orzecznictwem TS środki te powinny zostać podjęte niezwłocznie.

Ad. II) Postępowanie na wniosek państwa członkowskiego. Zgodnie z art. 227 TWE i 142 TEWEA , państwo członkowskie ma prawo wnieść do TS sprawę przeciwko innemu państwu, które naruszyło zobowiązania traktatowe. Wcześniej jednak musi wnieść sprawę do Komisji, która wszczyna postępowanie wyjaśniające (sporne, z prawem stron do wzajemnego ustosunkowania się do swoich stanowisk). Prawo państwa do wniesienia sprawy do TS aktualizuje się z upływem trzech miesięcy od dnia wniesienia sprawy do Komisji, z tym, że jeśli Komisja w międzyczasie wyda uzasadniona opinie, w której stwierdzi naruszenie prawa, również i ona będzie uprawniona do wniesienia sprawy do TS.

Niewykonanie wyroku. Niewykonanie wyroku TS rodzi po stronie pastwa, przeciwko któremu ten wyrok zapadł, odpowiedzialność materialną. Zachowanie państwa, przeciwko któremu zapadł wyrok monitoruje Komisja. Jeśli uzna, że państwo nie przestało naruszać zobowiązań traktatowych, może powtórnie wszcząć postępowanie wyjaśniające i, w rezultacie wydać uzasadnioną opinię, w której wskaże w jakim zakresie państwo nie zastosowało się do wyroku TS. To daje jej uprawnienie do wniesienia sprawy do TS z jednoczesnym wskazaniem sugerowanej wysokości ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej, które powinny zostać nałożone na państwo. Sugestie Komisji nie są wiążące dla TS, który ostatecznie samodzielnie orzeka o rodzaju i wysokości kary finansowej (poza ryczałtem i karą okresową, może orzec także grzywnę ryczałtową i jednorazową karę pieniężną; sposób obliczania kar jest skomplikowany i sformalizowany; podstawą jest dzienna stawka 500 euro, która następnie mnoży się przez współczynnik czasu trwania naruszenia, współczynnik wagi naruszenia i współczynnik zdolności płatniczej państwa). Prawo UE nie przewiduje mechanizmów egzekucji orzeczonych przez TS kar pieniężnych.

2. Spory między państwami w ramach III filaru. W ramach III filaru:

I) państwo członkowskie ma prawo wnieść do TS sprawę przeciwko innemu państwu, z którym pozostaje w sporze dotyczącym wykładni lub stosowania: a) wspólnych stanowisk; b) decyzji; c) decyzji ramowych; d) konwencji. Wcześniej jednak musi wnieść sprawę do Rady. Prawo państwa do wniesienia sprawy do TS aktualizuje się, jeśli nie zostanie ona rozstrzygnięta przez Radę w terminie sześciu miesięcy od jej dnia wniesienia.

II) Komisja ma prawo wnieść do TS sprawę przeciwko państwu, z którym pozostaje w sporze dotyczącym wykładni lub stosowania wyżej wyliczonych aktów. Nie ma przy tym obowiązku wszczynać wcześniej postępowania przed Radą.

TS nie jest właściwy do orzekania o zgodności z prawem i proporcjonalności działań organów ściągania ani do oceny wykonywania przez państwo obowiązków utrzymywania porządku publicznego i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego.

52. Skarga na bezczynność instytucji.

Skargę na bezczynność instytucji wnosi się w celu uznania zaniechania instytucji UE za naruszające TWE. Skarga może zostać wniesiona: a) [strona bierna] przeciwko: α) Parlamentowi Europejskiemu; β) Komisji Europejskiej; γ) Radzie UE; δ) EBC; b) [strona czynna:] przez: α) podmioty uprzywilejowane, tj. państwa członkowskie i instytucje UE - w odniesieniu do każdego zaniechania; β) podmiot półuprzywilejowany, tj. EBC - w odniesieniu do zaniechań w dziedzinach należących do jego kompetencji; γ) podmioty nieuprzywilejowane, tj. osoby fizyczne i prawne prawa prywatnego - w odniesieniu do niewydania aktu skierowanego do niej, innego niż opinia lub zalecenie; c) [przesłanki:] jeśli: α) instytucja UE uchybiła obowiązkowi wydania aktu, który miałoby wywoływać skutki prawne wobec innych podmiotów; β) instytucja, o której mowa w poprzednim punkcie, została bezskutecznie wezwana przez skarżącego do podjęcia działania (nie jest istotne, w jakiej formie; ważne, by z treści wezwania jednoznacznie wynikało, jakiego działania domaga się wzywający); wezwanie uważa się za skuteczne wtedy, gdy instytucja w terminie dwóch miesięcy od dnia wezwania zajmie ostateczne stanowisko wobec tego wezwania; γ) minęły dwa miesiące od chwili wezwania instytucji do wydania aktu, a nie minęły dwa miesiące od dnia w którym upłynęły tamte poprzednie dwa miesiące. Właściwość rzeczowa. Skargę na bezczynność instytucji rozpoznaje: a) TS - jeśli skargę wnoszą państwa członkowskie lub instytucje UE; b) SPI - jeśli skargę wnoszą osoby fizyczne i prawne prawa prywatnego. Organ rozpoznający skargę może: a) oddalić ją; b) uwzględnić ją i uznać, że bezczynność instytucji stanowi naruszenie prawa UE; Instytucja, której zaniechanie uznano za naruszające prawo ma obowiązek podjąć środki celu wykonania wyroku; wyrok nie może rozstrzygać o merytorycznej treści aktu, który instytucja musi wydać.

54. Odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa Wspólnot.

Wspólnoty ponoszą względem innych podmiotów: a) odpowiedzialność kontraktową reżim odpowiedzialności wynika z prawa właściwego dla tej umowy, ustalonego zgodnie z normami prawa międzynarodowego prywatnego; b) odpowiedzialność deliktową zgodnie z art. 228 TWE, Wspólnoty są obowiązane naprawić szkody wyrządzone przez ich instytucje (i EBC) lub spowodowane przez ich pracowników przy wykonywaniu ich funkcji zgodnie zasadami ogólnymi, wspólnymi dla systemów prawnych państw członkowskich; zgodnie z tezami wyroku TS w sprawie Alfons Lütticke GmbH, przesłankami odpowiedzialności deliktowej Wspólnot są: α) bezprawność zachowania się instytucji Wspólnot [jeśli tym zachowaniem było wydanie aktu prawnego, w grę wchodzi przesłanka kwalifikowana: poważne naruszenie nadrzędnej normy dotyczącej ochrony jednostki (p. sprawa Zuckerfabrik)]; β) rzeczywista szkoda; γ) związek przyczynowy między owym zachowaniem a ową szkodą.

Zakres odpowiedzialności. Odpowiedzialność odszkodowawcza Wspólnot obejmuje damnum emergens i lucrum cessans (por. sprawa TEAM Srl); może obejmować także szkody przyszłe, jeśli istnieje dostateczna pewność, że do nich dojdzie (por. sprawa Zuckerfabrik).

Ciekawostki procesowe. Skarga odszkodowawcza służy wyłącznie podmiotom prawa prywatnego, w związku z czym wnosi się ja zawsze do SPI. Postępowanie jest trójinstancyjne (skład sądzący SPI izba sądowa SPI TS). Odwołanie do instancji wyższej może dotyczyć wyroków, postanowień o środkach tymczasowych i postanowień o niedopuszczeniu interwenienta. Odwołanie do instancji wyższej jest w zasadzie ograniczone do kwestii prawnych, odwołanie z powodu błędnego ustalenia stanu faktycznego jest dopuszczalne wyjątkowo, jeśli przewiduje to decyzja rady o utworzeniu izby sadowej. Odwołanie do TS jest poza tym dopuszczalne tylko wtedy, gdy istnieje niebezpieczeństwo naruszenia jedności i spójności prawa wspólnotowego.

Przedawnienie. Termin do wniesienia skargi wynosi 5 lat, licząc od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie będące przyczyną szkody.

55-6. Skarga na nieważność aktu prawa pochodnego.

Przedmiotem skargi przeciwko instytucji UE może być żądanie stwierdzenia nieważności aktu prawnego wydanego przez tę instytucję. Skarga na nieważność aktu prawa pochodnego może:

1. dotyczyć legalności: α) aktów uchwalonych wspólnie przez PE i Radę; β) aktów Rady, Komisji i EBC, innych niż zalecenia i opinie; γ) aktów PE zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów trzecich;

2. zostać wniesiona przez: I) tzw. podmioty uprzywilejowane: α) państwo członkowskie; β) Radę; γ) Komisję; δ) PE; II) tzw. podmioty półuprzywilejowane [mogą wnosić skargę wyłącznie w celu ochrony swoich prerogatyw]: ε) Trybunał Obrachunkowy; ζ) EBC; III) tzw. podmioty nieuprzywilejowane [mogą wnosić skargi jedynie w sprawie aktów dotyczących ich bezpośrednio i indywidualnie]: η) osoby fizyczne; θ) osoby prawne (w tym ułomne, bo osobę prawną rozumie się w prawie UE szeroko :P).

Podział kompetencji miedzy TS i SPI. Trybunał Sprawiedliwości rozpoznaje w I instancji skargi o stwierdzenie nieważności aktów Rady, PE i uchwalonych wspólnie przez Radę i PE. Sąd Pierwszej Instancji rozpoznaje w I instancji pozostałe skargi.

Przesłanki stwierdzenia nieważności: a) brak kompetencji akt jest nieważny, jeśli reguluje materię należącą do wyłącznej kompetencji państw członkowskich lub materię zastrzeżoną do wyłącznej kompetencji innego organu niż ten, który wydał akt,; b) istotne naruszenie procedury tzn. naruszenie trybu uchwalania aktu lub uchybienia formalne w samym akcie; c) naruszenie traktatu lub jakiejkolwiek normy związanej z jego stosowaniem czyli sprzeczność z prawem materialnym, także pochodnym; d) nadużycie władzy instytucja nadużywa władzy, gdy działa formalnie zgodnie z prawem, ale sens jej działania jest sprzeczny z celem, dla którego otrzymała daną kompetencję.

Przedawnienie. Prawo wniesienia skargi na nieważność aktu prawa pochodnego przedawnia się: z upływem 2 miesięcy od dnia, w którym: a) akt został opublikowany; b) jeśli nie był publikowany - od dnia, w którym został doręczony skarżącemu; c) jeśli skarżący nie był jego adresatem - od dnia, w którym skarżący dowiedział się o jego istnieniu (tzn. poznał jego dokładną treść, o ile dołożył należytej staranności, aby poznać ją w rozsądnym terminie od dnia powzięcia ogólnej informacji, że akt został wydany).

Skutek orzeczenia o nieważności aktu prawa pochodnego. ETS może orzec: a) uwzględnić powództwo; b) oddalić powództwo. Orzeczenie o nieważności aktu prawa pochodnego: a) skutkuje utratą mocy obowiązującej przez akt, który został uznany za nieważny (jeśli orzekał SPI - utrata mocy następuje dopiero z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia), z tym, że ETS może orzec o utrzymaniu w mocy niektórych jego skutków (np. zachowanie przez niektóre podmioty otrzymanych na jego mocy uprawnień - por. wyrok w połączonej sprawie NTN i Koyo Seko); b) wywołuje skutek erga omnes i ex tunc; c) rodzi po stronie instytucji, która wydała akt, obowiązek podjęcia środków, które zapewnią wykonanie orzeczenia, w szczególności w grę wchodzi niezwłoczne uchylenie aktów wykonawczych wydanych na podstawie nieważnego aktu oraz wydanie nowych aktów, jeśli prawo UE wymaga, aby kwestia, której dotyczył akt nieważny, była uregulowana.

Zarzut bezprawności. Niezależnie od upływu terminu do wniesienia skargi na nieważność, moc obowiązująca aktu prawa pochodnego może zostać podważona w sprawie toczącej się na podstawie innej skargi przy pomocy zarzutu przedawnienia. Zarzut przedawnienia może zostać podniesiony: a) w odniesieniu do każdego aktu prawa pochodnego, który wywołuje skutek podobny do rozporządzenia [tzn. jest normatywny i generalny], a którego dotyczą przesłanki uzasadniające jego nieważność; b) przez każdą ze stron, która: α) bierze udział w postępowaniu prowadzonym przed ETS w oparciu o ten akt; β) nie miała możliwości wystąpienia ze skargą na nieważność aktu. Uznanie zarzutu bezprawności przez ETS: a) skutkuje nieważnością podważonego aktu w sporze, w którym podniesiono zarzut (skutek inter partes); b) rodzi po stronie instytucji, która wydała ten akt, obowiązek jego niezwłocznego uchylenia.

57-8. Pytania prawne, orzeczenia wstępne, formuły acte clairé i acte éclairé.

Instytucja pytań prawnych (prejudycjalnych) i trybu prejudycjalnego ma służyć ujednoliceniu wykładni prawa UE. TS orzeka w trybie prejucycjalnym w sprawach dotyczących:

1. I filaru:

zgodnie z art. 234 TWE, sąd państwa członkowskiego, jeśli uzna, że jest to niezbędne do wydania wyroku, może (a jeśli jest to sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu - musi), zwrócić się do ETS z wnioskiem o rozpatrzenie pytania, które zostało podniesione w sprawie zawisłej przed tym sądem, a które dotyczy:

1. wykładni TWE;

2. ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje Wspólnot i EBC;

3. wykładni statutów organów utworzonych aktem Rady, o ile te statuty to przewidują.

2. III filaru:

zgodnie z art. 35 TUE, sąd państwa członkowskiego, które złożyło stosowne oświadczenie, jeśli uzna, że jest to niezbędne do wydania wyroku, może zwrócić się do ETS z wnioskiem o rozpatrzenie pytania, które dotyczy:

1. ważności i wykładni decyzji ramowych i decyzji;

2. wykładni konwencji sporządzonych w ramach współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych;

3. wykładni i ważności środków wykonawczych do tych konwencji.

Sąd państwa członkowskiego. Zgodnie z treścią wyroku w sprawie Abrahamsson, przez sad państwa członkowskiego należy rozumieć każdy istniejący w państwie członkowskim organ, który: a) został utworzony na podstawie prawa; b) jest stały (tzn. nie jest powoływany ad hoc); c) ma właściwość obowiązkową; d) orzeka w postępowaniu inter partes; e) orzeka na podstawie prawa; f) wydaje prawnie wiążące orzeczenia; g) jest niezawisły i niezależnym od administracji publicznej. Istnieją jednak wyroki, w których TS stwierdza, ze niektóre z tych wymogów nie są bezwzględne - dotyczy to np. kontradyktoryjnosći postepowanai (por. wyrok w sprawie Dorsch Consult) albo niezależność od administracji publicznej (por. wyrok w sprawie Gabalfrisa). W praktyce jest tak, że TS indywidualnie analizuje każdy przypadek organu wnoszącego pytanie prawne. Jeśli chodzi o nasz system prawa, to z całą pewnością za sądy państwa członkowskiego należy uznać sądy powszechne i administracyjne, Sąd Najwyższy, TK, zespół arbitrów przy Prezesie UZP, izby morskie i sądy dyscyplinarne.

Sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu. Istnieją dwie koncepcje: a) teoria abstrakcyjna, zgodnie z którą sadem, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu jest sąd ostatniej instancji; b) teoria konkretna, zgodnie z którą chodzi o sąd, który w konkretnej sprawie wyda orzeczenie niepodlegające zaskarżeniu. Linia orzecznicza TS preferuje ostatnio teorię konkretną. W sytuacji, gdy skuteczność środa zaskarżenia zależy od decyzji sądu wyższej instancji, sądem zobowiązanym do wniesienia pytani prawnego, będzie właśnie ten sąd, a pytanie prawne powinno zostać wniesione już w czasie rozstrzygania o uwzględnieniu środka zaskarżenia.

Naruszenie obowiązku wniesienia pytania prawnego. Sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu ma obowiązek wniesienia do TS pytania prawnego, ilekroć zaktualizują się przesłanki wskazane w art. 234 TWE. Jeśli uchybi temu obowiązkowi i dokona samodzielnego rozstrzygnięcia, dojdzie do naruszenia prawa UE, ale wydane przezeń orzeczenie nie będzie obarczone wadą uzasadniająca jego wzruszenie (chyba, że wyraźnie przewidują to przepisy prawa krajowego). Jeśli jednak owo orzeczenie (1) będzie w sposób poważny naruszało przepisy prawa UE, które przyznają uprawnienia podmiotom prawa prywatnego i (2) naruszenie tych przepisów będzie pozostawało w adekwatnym związku przyczynowym ze szkoda poniesiona przez taki podmiot, podmiot ten będzie miał prawo wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko państwu, którego sąd wydał przedmiotowe orzeczenie.

Przedmiot pytań prawnych. Pytania prawne powinny dotyczyć wykładni i ważności aktów wskazanych w art. 234 TWE i art. 35 TUE. ETS nie ma kompetencji do rozpoznawania innych pytań, w szczególności pytań o zgodność przepisów prawa krajowego z prawem wspólnotowym, niemniej jeśli takie pytanie trafi do ETS, to zgodnie z tezami wyroku w sprawie Pigs Marketing Board, TS jest władny formułować na podstawie całości przedstawionych mu materiałów prawidłowe pytanie prawne, którego rozpoznanie będzie niezbędne do wydania orzeczenia.

Forma pytań prawnych. Pytania prawne (a ściślej: wnioski o ich rozpoznanie) mogą być wnoszone w dowolnej formie przewidzianej przez prawo wewnętrzne dla orzeczeń w sprawach incydentalnych [w polskim systemie prawa wchodzi w grę forma postanowienia]. Każde pytanie prawne musi zostać sformułowane in abstracto, ale w kontekście konkretnej sprawy zawisłej przed sądem wnoszącym to pytanie (TS nie dokonuje abstrakcyjnej interpretacji prawa UE, jako że, zgodnie z wyrokiem w sprawie Foglia, brak konkretnego kontekstu nie odpowiada warunkowi niezbędności rozstrzygnięcia pytania dla wydania wyroku i tym samym stanowi przesłankę odmowy wydania orzeczenia wstępnego); w związku z tym zawierać kompletny opis towarzyszących jej okoliczności faktycznych i prawnych oraz przedmiotu sporu; poza tym sąd może dorzucić swoje stanowisko co do odpowiedzi na pytanie. Nota informacyjna ETS formułuje także szereg zaleceń, co do formy i redakcji wniosku o rozstrzygnięcie pytania prawnego - powinno być możliwe lapidarne i zredagowane możliwie najprościej (aby nie było problemów z tłumaczeniem) oraz posiadać numerację punktów i akapitów.

Ciekawostki proceduralne: 1. Przedmiotem wstępnej kontroli TS jest jedynie to, czy pytanie zostało wniesione przez sąd państwa członkowskiego; szczególności wpływu na przyjęcie pytania prawnego nie ma to, zostało wniesione zgodnie z przepisami prawa procesowego państwa członkowskiego; 2. Jedynym sposobem anulowania postępowania w sprawie pytania prawnego jest jego cofnięcie przez sąd, który je zadał. Pytanie prawne może zostać skutecznie cofnięte do chwili wydania orzeczenia prejudycjalnego. Cofnięcie pytania jest wiążące dla TS i ten, nie może kontynuować postępowania z urzędu. 3. Sąd niższej instancji zachowuje prawo do wniesienia pytania prawnego także wtedy, gdy wskutek zaskarżenia ponownie rozpoznaje sprawę i jest przy tym związany wytycznymi sądu wyższej instancji, a wytyczne dotyczą kwestii, która może być przedmiotem tego pytania. 4. Sąd odwoławczy ma prawo (ale nie obowiązek) badać, czy przy wydawaniu zaskarżonych orzeczeń przyjęto właściwa wykładnię przepisów UE i czy słusznie przyjęto, że określone akty prawa UE są ważne, niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest związany treścią wniesionego środka zaskarżenia.

Postępowanie w trybie prejudycjalnym. Wniosek o rozpoznanie pytania prawnego wnosi się bezpośrednio do TS. Po pozytywnym przejściu wstępnej kontroli (p. wyżej) sekretarz TS zleca przetłumaczenie go na wszystkie języki urzędowe UE, po czym zawiadamia o nim: a) strony postępowania przed sądem krajowym (w tym interwenientów); b) państwa członkowskie; c) instytucje UE, które wydały akt, którego ważności/wykładni dotyczy pytanie; d) państwa EOG i Urząd Nadzoru EFTA, jeśli pytanie dotyczy materii objętego porozumieniem o utworzeniu EOG.

Osoby i instytucje zawiadomione o wniesieniu pytania maja 2 miesiące na przedstawienie TS-owi memoriałów i pisemnych uwag. Równolegle z rozsyłaniem zawiadomień wyznacza się sędziego sprawozdawcę i rzecznika generalnego. W trybie prejudycjalnym faza dowodowa w zasadzie nie istnieje. W postępowaniu ustnym mogą brać udział osoby i instytucje zawiadomione o wniesieniu pytania. Postępowanie w trybie prejudycjalnym kończy się wydaniem orzeczenia prejudycjalnego, które przekazuje się sądowi krajowemu, który zadał pytani i publikuje. Co do pozostałych kwestii, postępowanie w trybie prejudycjalnym nie różni się od postępowania spornego.

Skutki prawne orzeczenia prejudycjalnego. Sąd, który zwraca się do TS z pytaniem prawny, zawiesza postępowanie w sprawie, której to pytanie dotyczy. W chwili, gdy otrzyma orzeczenie prejudycjalny, jest obowiązany je podjąć i rozstrzygnąć zawisła przed nim sprawę stosownie do treści orzeczenia. TS nie ma instrumentów służących egzekwowania tego obowiązku, a więc gdyby sąd go zlekceważył, w grę wchodziłaby jedynie odpowiedzialność państwa z tytułu uchybienia zobowiązaniom traktatowym (art. 226-227 TWE). Moc wiążąca. Orzeczenie wstępne ma moc wiążącą. Formalnie wiąże tylko sąd, który wnosił o jego wydanie i wyłącznie w sprawie, na gruncie której pojawiła się taka konieczność (inter partes). Z drugiej strony, w związku z doktryną acte éclairé, mają de facto charakter precedensu. Orzeczenie prejudycjalne wywołuje skutek z dniem wydania i jest skuteczne ex tunc (chyba, że TS postanowi o innym skutku czasowym).

Doktryny acte claire i acte éclairé.

59-60. Obywatelstwo UE: pojęcie, charakter prawny oraz związane z nim prawa i wolności.

Instytucja obywatelstwa UE (a.k.a. obywatelstwa europejskiego) została ustanowiona mocą art. 17 TWE; w zamierzeniu europrawodawcy miała ona sprzyjać integracji społecznej obywateli państw UE i realizować wyrażony w art. 12 TWE zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

Obywatelstwo UE jest związane z obywatelstwem państwa członkowskiego - posiadanie tego ostatniego jest warunkiem koniecznym i zarazem wystarczającym, by korzystać z tego pierwszego. Obywatelstwo UE nie jest obywatelstwem krajowym (tzn. obywatelstwem w jego klasycznym rozumieniu, określającym przynależność państwową jednostki); uzupełnia je, ale nie może go zastępować (nie można być obywatelem UE, nie będąc obywatelem żadnego innego państwa).

Obywatelstwo UE należy traktować jako stosunek prawny między (1) obywatelem państwa członkowskiego UE a (2) obcymi mu państwami członkowskimi UE oraz Wspólnotami. Treścią tego stosunku są w zasadzie wyłącznie prawa i wolności; chodzi przede wszystkim o:

1. wolność przemieszczania się i przebywania (w tym: osiedlania się na stałe i podejmowania pracy) na terytorium UE (art. 18 i 39 TWE);

2. bierne i czynne prawo wyborcze do Parlamentu Europejskiego w państwie UE, w którym uprawniony ma miejsce zamieszkania i na takich samych zasadach, jak obywatele tego państwa;

3. bierne i czynne prawo wyborcze do samorządowych organów przedstawicielskich stopnia podstawowego (w RP: do rad gmin) w miejscu zamieszkania i na takich samych zasadach, jak obywatele oraz, jeśli prawo wewnętrzne danego kraju tak stanowi - także do innych organów samorządowych; prawo to służy obywatelowi UE w państwie UE, w którym ma miejsce zamieszkania i na takich samych zasadach, jak obywatelom tego państwa,

4. prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej państwa UE, które ma odpowiednią placówkę dyplomatyczną w państwie trzecim, w którym obywatel UE przebywa, a w którym nie ma placówki dyplomatycznej państwa jego obywatelstwa;

5. prawo składania petycji [pism zawierających skargi i wnioski odnośnie działania instytucji wspólnotowych] do Parlamentu Europejskiego;

6. prawo składania skarg do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;

7. prawo do informacji publicznej o funkcjonowaniu instytucji wspólnotowych;

8. prawa podstawowe, zadeklarowane w Kracie Praw Podstawowych (która jest aktem soft law i w zasadzie powtarza treść Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka).

[ Mariusz ]

22. Kwalifikacja [podziały oraz przykłady] wolności i praw ujętych w Karcie Praw Podstawowych.

Podział praw zawartych w KPP można wysnuć już z samej systematyki tego aktu, wedle tytułów rozdziałów I - VI:

- godność - nienaruszalność godności ludzkiej, prawo do życia, integralność osoby ludzkiej, zakaz tortur i niewolnictwa

- wolności - np. prawo do wolności i bezpieczeństwa, ochrona danych osobowych, wolność myśli, sumienia, wyznania, wypowiedzi i informacji, zgromadzeń, nauki, prowadzenia działalności gospodarczej itd.

- równość - wobec prawa, wedle płci, prawa dziecka, osób starszych, niepełnosprawnych

- solidarność - obejmuje m.in. prawa pracownicze, ochrona w razie nieuzasadnionego zwolnienia, zabezpieczenie społeczne, ochrona zdrowia, ochrona środowiska, prawa konsumenckie

- prawa obywatelskie - [oparte na cz. Ii TWE] prawa wyborcze, prawo do dobrego zarządzania, dostępu do dokumentów, prawo petycji, swobodnego poruszania się i pobytu, ochrona dyplomatyczna

- wymiar sprawiedliwości - rzetelność procesu, skuteczność środków prawnych, domniemanie niewinności, prawo do obrony, zasada proporcjonalności kary, zasada „ne bis in idem”

Inny podział można poprowadzić wedle generacji praw, ale nie jest to do końca celowe, gdyż niektóre prawa zawarte w KPP nam się nie zmieszczą do jednej kategorii.

23. Zasada autonomii prawa UE.

Zasada ta to rdzeń różnicy miedzy prawem UE, a prawem międzynarodowym. Prawo wspólnotowe jest bowiem autonomicznym porządkiem prawnym sui generis. Przemawia za tym konstytucyjno prawna obok traktatowej natura prawa wspólnotowego. Porządek prawny UE już dawno zyskał sobie pewne pola niezależności od państw członkowskich. Ponadto autonomię wzmacnia orzecznictwo ETS - sprawa Costa vs. Genth. Z zasady autonomii wysnuwane są zasady bezpośredniego obowiązywania, stosowania oraz skutku, jako że porządki prawa krajowego i unijnego są i pozostają porządkami odrębnymi, natomiast ich normy w pewnych sytuacjach [podmiotowych lub przedmiotowych] zazębiają się.

Dla praktyki prawa unijnego zasada autonomii ma taki skutek, że sąd nie może odmówić zastosowania normy unijnej, ani też nie może orzekać o jej niezgodności z normami krajowymi. Natomiast ETS jak najbardziej może orzec o niezgodności prawa krajowego z unijnym.

24. Zasada bezpośredniego obowiązywania prawa UE.

Normy prawa wspólnotowego już od dnia ich wejścia w życie stają się automatycznie częścią porządku prawnego państw członkowskich, obok norm prawa krajowego. Nie zachodzi potrzeba ich inkorporacji - w tym wyraża się bezpośredni charakter ich obowiązywania. Nie oznacza to zrośnięcia się obu systemów, ale raczej ich współtworzenie jednego porządku prawnego [nie jest tak, że prawo wspólnotowe staje się krajowym, ani krajowe wspólnotowym]. Zasada bezpośredniego skutku przekreśla jednak zasadę dualizmu znaną z prawa międzynarodowego.

Warto zwrócić uwagę, że Konstytucja RP hołduje zasadzie monistycznej: akty prawa pierwotnego UE stają się integralną częścią naszego prawa po ratyfikacji i ogłoszeniu, a akty prawa pochodnego - po opublikowaniu w publikatorach UE.

25. Zasada bezpośredniego skutku i bezpośredniego stosowania prawa UE.

Z zasady bezpośredniego obowiązywania prawa wspólnotowego, wynika zasada jego bezpośredniego stosowania. Organy państw członkowskich, działając na podstawie prawa zobowiązane są działać również na podstawie obowiązującego prawa wspólnotowego. Odnosi się to nie tylko do aktów indywidualnych, ale i do wydawania aktów normatywnych. Z art. 249 TWE wynika, że bezpośrednie stosowanie dotyczy rozporządzeń. W rzeczywistości należy to rozumieć szerzej - w odniesieniu do wszystkich aktów prawa wspólnotowego [nie pytajcie na jakiej podstawie]. Na pewno ETS rozwiał wątpliwości co do dyrektyw - ich bezpośrednie stosowanie polega na obowiązku implementacji do prawa krajowego. Brak implementacji natomiast może zrodzić możliwość powoływania się jednostek na uprawnienia płynące z dyrektywy, jeśli pastwo uchybiło implementacji [orzeczenie 8/81 ETS].

Bezpośrednie stosowanie dla podmiotów prawa prywatnego oznacza możliwość wysuwania roszczeń [wobec innych podmiotów tej kategorii], oraz żądań [w odniesieniu do organów i instytucji].

Bezpośredni skutek oznacza natomiast, że normy prawa wspólnotowego mogą być źródłem praw i obowiązków bez potrzeby inkorporowania do systemów prawa krajowego [o to też zahacza powyższe orzeczenie 8/81]. Ponadto normy unijne nie tylko dookreślają katalog praw i obowiązków, ale także tworzyć mogą zupełnie nowe. Obowiązki te przy tym dotyczą osób fizycznych i prawnych. Podmiotami prawa wspólnotowego nie są bowiem jedynie państwa członkowskie, ale także podmioty działające w tych państwach. Bezpośredni skutek możemy ujmować w układzie:

- wertykalnym [pionowym; dotyczy relacji jednostek z państwem]

• horyzontalnym [poziomym; dotyczy korelacji między jednostkami]

Akty bezpośrednio skuteczne:

1. rozporządzenia

2. traktaty

3. decyzje

4. dyrektywy - w wyjątkowej sytuacji, gdy nie zostaną implementowane do prawa krajowego, a zawierają odpowiednio precyzyjne uprawnienia dla podmiotów prawa prywatnego

26. Zasada pierwszeństwa prawa UE wobec : 1.niekonstytucyjnych aktów prawa krajowego, 2.konstytucji.

Zasada pierwszeństwa ma zakres nieograniczony (teza prof. Barcza), więc rozciąga się również na normy prawa krajowego o charakterze konstytucyjnym [orzeczenie ETS 11/70 z 1970 r.]. Państwo członkowskie nie może się powoływać na żadne normy wyłączone spod obowiązywania prawa unijnego. Pierwszeństwo powinno być zapewnione upoważnieniem konstytucyjnym państwa członkowskiego. Pierwszeństwo prawa UE należy rozumieć jako pierwszeństwo obowiązywania oraz stosowania aktów unijnych przed aktami prawa krajowego. Kłania się art. 91 ust. 3 Konstytucji. Pierwszeństwo stosowania wobec normy nie mającej charakteru konstytucyjnego nie powoduje jej uchylenia, a jedynie zastosowanie normy unijnej z pierwszeństwem. Obowiązek ten nałożony jest na sądy oraz organy administracji. Co do norm konstytucyjnych - ETS wykluczył ocenę zgodności prawa wspólnotowego z konstytucją państwa członkowskiego.

Ważna kwestia - norma prawa unijnego w kolizji nie deroguje normy krajowej, a jedynie jest stosowana z pierwszeństwem.

27. Zasada subsydiarności w systemie prawnym UE.

Tam, gdzie prawo wspólnotowe działa wspólnie z krajowym [w zakresie kompetencji dzielonych, będzie o tym poniżej], jego stosowanie uzasadnia zasada subsydiarności. Prawo wspólnotowe stosowane jest posiłkowo gdy:

- państwo samo nie osiągnie celu zamierzonego

- prawo wspólnotowe do celu zmierzać będzie efektywniej niż prawo krajowe [należy zastosować test porównania efektywności - pokażcie mi błazna, który wie jak się test ten przeprowadza].

Przestrzeganie zasady subsydiarności, mimo jej posiłkowego charakteru, znajduje się również w gestii ETS.

Stosowanie zasady subsydiarności [oraz proporcjonalności, ale o niej poniżej] - omawia traktat akcesyjny.

28. Zasada proporcjonalności w systemie prawnym UE.

Jest ogólną zasadą prawa wspólnotowego. Mówi o niej końcówka art. 5 TWE - „Działanie wspólnoty nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów niniejszego traktatu.”

Zasada ta nie jest jeszcze do końca zbadana, ale kilka rzeczy stwierdzić można na pewno. Stosuje się ją do wszystkich sfer kompetencji wspólnotowej - do kompetencji wyłącznych również. Ponadto jest rozpatrywana z punktu widzenia każdego konkretnie zastosowanego środka, a nie podziału kompetencji w ogólności. Oznacza ona ni mniej ni więcej, tylko zakaz nakładania na państwo lub na jednostki nadmiernych ciężarów. Natomiast jej adresatem nie są tylko instytucje UE, ale i państwa członkowskie.

Zastosowany środek prawny jest proporcjonalny gdy:

- jest odpowiedni dla osiągnięcia celu

- jest konieczny [bez jego zastosowania o osiągnięciu celu nie ma co marzyć]

- jest współmierny [w odniesieniu do nakładanych ograniczeń]

29. Zakazy dyskryminacji - podstawy prawne i znaczenie w prawie UE.

Ogólnie rzecz biorąc niedyskryminacja to traktowanie podmiotów w podobnej sytuacji w podobny sposób. Jakiekolwiek różnicowanie sytuacji po9dmiotów musi być należycie uzasadnione i nie może mieć charakteru arbitralnego. Niedopuszczalna jest w UE dyskryminacja jawna oraz ukryta - do obu podchodzi się tak samo restrykcyjnie.

Znaczenie zakazów dyskryminacji nie raz podkreślał ETS [np. w sprawie Sabbatini - zakaz dyskryminacji ze względu na płeć].

Zakaz dyskryminacji wyrażony jest w kilku przepisach TWE:

- art. 12 - zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową

- art. 39, 43 oraz 49-50 - zakazy dyskryminacji szczególnej, w ramach swobodnego przepływu osób

- art. 137 i 141 - jednakowe traktowanie niezależnie od płci, w ramach stosunku pracy

- art. 34 ust. 2 - zakaz dyskryminacji miedzy producentami i konsumentami w dziedzinie rolnictwa

Zakazy dyskryminacji z jednej strony podbudowują autorytet praw człowieka [dotyczy to przede wszystkim dyskryminacji płciowej i po części ze względu na przynależność państwową], z drugiej zaś cementują i wspomagają integracyjne funkcje UE.

30. Podział właściwości prawodawczej między UE a państwa członkowskie.

Z podziałem kompetencji w sensie ogólnym miedzy państwa członkowskie a wspólnoty, wiąże się zasada kompetencji powierzonych [UE ma tyle kompetencji ile jej powierzyły państwa członkowskie]. Obecnie wyróżnić można katalog, w którym państwa mają wyłączność kompetencji prawotwórczych:

- niektóre ograniczenia w swobodnym przepływie kapitału i płatności [np. podatki]

- środki utrzymania prawa i porządku oraz bezpieczeństwa wewnętrznego

- własne mechanizmy państw w zakresie wymiaru sprawiedliwości w związku z współpracą celną

- systemy edukacyjne i treści nauczania

- regulacja reżimów własności

- produkcja i handel bronią i amunicją

Wyróżniamy kompetencje UE:

1. Wyłączne dla UE - zasady rynku wewnętrznego, konkurencja, unia celna, ochrona zasobów morza, rybołówstwo, zawieranie umów międzynarodowych, jeśli dotyczy to sytuacji z mocy aktu prawa unijnego.

2. Dzielone - państwa członkowskie mają te kompetencje, podobnie jak UE. Akty pochodzić więc mogą z obu stron - rynek wewnętrzny, bezpieczeństwo i sprawiedliwość [III filar], transport, energetyka, część polityki społecznej, zdrowie publiczne, środowisko naturalne, ochrona konkurencji, rozwój technologiczny.

3. Kompetencje wspierające i koordynujące - wspierają, ale nie zastępują rozwiązań państw członkowskich; dotyczą szczególnie polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia.

31. Zagadnienia stosowania prawa UE przez sądy krajowe.

Zasady: autonomii, bezpośredniego obowiązywania, bezpośredniego skutku, bezpośredniego stosowania oraz prymatu wobec prawa krajowego, wpływają ściśle na stosowanie prawa UE przez sądy. Prawem unijnym sądy krajowe są związane i orzekają na jego podstawie, bez potrzeby implementacji do prawa krajowego. Sądy nie mogą stwierdzić niezgodności prawa unijnego z krajowym i przez to nie zastosować budzącego wątpliwości przepisu. Są zobligowane uwzględniać uprawnienia podmiotów prawa prywatnego zawartych w prawie unijnym. Ponadto w przypadku kolizji stosują przepis unijny z pierwszeństwem, jeśli zachowane zostały warunki formalne [publikacja, ranga przepisu]. Nie zastosowanie prawa unijnego przez sąd rodzić może odpowiedzialność państwa. Ponadto występuje zagadnienie pytań prejudycjalnych kierowanych do ETS [o czym było wyżej], umacniające jeszcze bardziej więź prawa krajowego z unijnym podczas ich stosowania w postępowaniu.

32. Zasada wolności przepływu towarów - założenia normatywne.

1. Zakaz pobierania opłat i ceł o skutku podobnym do ceł - nie wolno więc pobierać opłat od towarów, w związku z faktem przekroczenia przez nie granicy. Terminologia jest bez znaczenia. Opłata podobna do cła charakteryzuje się: obciążeniem finansowym, poborem przy wwozie towaru oraz nie stosowaniem wobec towarów krajowych.

2. Zakaz zróżnicowanego opodatkowania ze względu na kraj pochodzenia towaru - dotyczy to stawek podatkowych, zasad poboru podatku, a nawet sposobów oznaczania towarów. Zakaz ten dotyczy towarów w odniesieniu do innych towarów tego samego rodzaju albo substytutów.

3. Zakaz nakładania ograniczeń ilościowych albo równoważnych - z zakazem tym wiążą się sztandarowe orzeczenia: Dassonville [szeroka wykładnia ograniczeń ilościowych - również kontyngenty, zezwolenia], Cassis de Dijon [towar dopuszczony w jednym kraju nie może być dyskwalifikowany w innym kraju ze względów nie przewidzianych traktatowo - np. ochrona moralności, bezpieczeństwa], Keck [warunki sprzedaży towaru to co innego niż kwalifikacja towaru - prawodawca krajowy może regulować warunki sprzedaży tylko o tyle, o ile nie różnicuje to towarów z różnych krajów].

Warto wymienić katalog dóbr, których ochrona uzasadnia ograniczenia [była o tym mowa przy formule Cassis de Dijon]:

• porządek publiczny

• moralność publiczna

• narodowe dobra kultury

• życie i zdrowie ludzkie

• ochrona zwierząt i ludzi

• własność intelektualna

33. Pojęcie towaru w prawie wspólnotowym.

TWE nie zawiera definicji towaru. Jest to więc definicja doktrynalna i orzecznictwa ETS - przedmiot materialny lub dobro niematerialne, które może być przedmiotem legalnej transakcji, na zasadzie wolności. Towar musi mieć wartość wymierną w pieniądzu. Do towarów zalicza się też np. energię, gaz i śmieci. Z drugiej strony warto zauważyć, że towarami się są [bo nie są legalnymi przedmiotami transakcji] np. narkotyki, broń, dobra kultury narodowej, organy i ciało ludzkie, fałszywe pieniądze.

Należy też wyróżnić definicję towaru wspólnotowego - towar pochodzący z państwa członkowskiego lub pozostający w obrocie w UE, czyli wytworzony na terenie UE albo przynajmniej przetworzony [ze składników pochodzących z zewnątrz].

34. Wolność przepływu pracowników - założenia normatywne.

Założenia normatywne wyglądają następująco:

1. Wspólna terminologia dotycząca pracowników, stosunku pracy, elementów, świadczeń pracowniczych i socjalnych. Podstawowe terminy:

• pracownik - osoba świadcząca pracę w wymiarze ekonomicznym, podlegająca poleceniom pracodawcy, otrzymująca wynagrodzenie. Również osoba nie świadcząca pracy [haha], lecz zawodowo do niej przystosowana oraz bezrobotna i podlegająca ubezpieczeniu społecznemu [jeszcze bardziej haha].

• pracownik migrujący -osoba pracująca w innym kraju nie mniej niż 6 miesięcy

• pracownik przygraniczny - mieszkający w kraju obywatelstwa, pracujący za granicą

• stażysta - osoba kształcąca się zawodowo zgodnie z prawem krajowym

• uprzywilejowani członkowie rodziny pracownika - małżonkowie, zstępni po 21 roku życia, wstępni na utrzymaniu

2. Ochrona praw i wolności pracowniczych na szczeblu unijnym [ochrona ta nie została pozostawiona jedynie w rękach państw]. Podstawowe prawa:

• prawo wjazdu

• prawo poszukiwania pracy i korzystania z pośrednictwa pracy

• wolność pobytu

• prawo do zatrudnienia [powiązane z zakazem dyskryminacji ze względu na przynależność państwową]

• prawo do pobytu nieograniczonego po upływie okresu zatrudnienia

• kumulacja okresów zatrudnienia różnych państw

• prawo do świadczeń z mocy prawa unijnego

• prawo do uznawania kwalifikacji w innych krajach

3. Jednoznaczna regulacja zakazu dyskryminacji ze względu na przynależność państwową i płeć. Zakaz dyskryminacji dotyczy:

• zakazu jej we wszelkich formach [pośrednia, bezpośrednia], a ponadto zakazu molestowania i molestowania seksualnego

• warunków zatrudnienia

• wynagrodzenia

• warunków awansu zawodowego

• rozwiązywania stosunku pracy

• zrzeszania się w organizacje pracownicze

• istnienia procedur rozjemczych i prawa do sądu oraz odszkodowań [zabezpieczających zakaz dyskryminacji]

• istnienia instytucji publicznych strzegących zakazu dyskryminacji: świadczących pomoc prawną, badających poziom dyskryminacji, ogłaszających raporty i formułujących zalecenia w tym zakresie

• dialogu z organizacjami pozarządowymi

35. Wolność prowadzenia działalności gospodarczej w świadczenia usług - założenia normatywne.

Usługą jest świadczenie z zasady wykonywanie odpłatnie, o charakterze handlowym, przemysłowym, rzemieślniczym lub z zakresu wolnych zawodów.

Prowadzenie działalności gospodarczej w UE wiąże się z szeregiem przysługujących wolności:

1. Prawo wejścia i pobytu

2. Prawo do standardu narodowego [jeśli przedsiębiorca spełnia wymogi prawa krajowego to jest traktowany identycznie jak przedsiębiorcy krajowi]

3. Prawo przenoszenia siedziby na terenie UE [może być ograniczone prawem krajowym] oraz tworzenia oddziałów, przedstawicielstw i filii. Obejmuje to wolność przemieszczania części przedsiębiorstwa i aktywów w celu stworzenia przedsiębiorstw niesamodzielnych.

4. Prawo swobodnego wnoszenia udziałów kapitałowych do przedsiębiorstw na terenie UE.

5. Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność oraz siedzibę przedsiębiorcy.

Ograniczenia wolności są możliwe jedynie gdy jest to uzasadnione interesem ogółu [a więc mimo wszystko dość liberalnie] - np. zapobieganie chorobom zwierząt, utrzymanie jakości produktu.

36. Tzw. pierwotna i pochodna wolność działalności gospodarczej.

[Nie mam pewności, czy o to chodzi]

Wolność pierwotna to wolność zakładania nowej działalności w innym państwie członkowskim. Oznacza ona, że państwo nie może nakładać żadnych barier dyskryminujących ze względu na pochodzenie. Wolność wtórna zaś to wolność działania istniejącego już przedsiębiorcy poza krajem, w którym ma on siedzibę [obejmuje również wolność zmiany siedziby]. Obie wolności oznaczają ni mniej ni więcej, tylko pełną swobodę przemieszczeń przedsiębiorcy, a także jego kapitału, środków i jednostek organizacyjnych.

37. Wolność przepływu kapitału i płatności - założenia normatywne.

Przepływ kapitału to operacje związane z lokowaniem i inwestowaniem funduszy w innych państwach członkowskich. Z kolei przepływ płatności to transfer obcej waluty, będący świadczeniem wzajemnym w ramach transakcji handlowej. Wolności te wiążą się ze znoszonymi etapowo od lat `60 we wspólnotach barierami dewizowymi.

Przełomem była dyrektywa 88/361, zapewniająca wolność w zakresie przepływu kapitału. Można by wymienić kilka z otwartego katalogu pozycji uznanych za operacje chronione z perspektywy wolności”

1. Inwestycje bezpośrednie

2. Operacje pieniężne

3. Inwestycje w papiery wartościowe

4. Operacje terminowe

5. Operacje samodzielne i niesamodzielne

Wolność w obu wypadkach - kapitału i płatności nie jest jednak aż tak szeroka i państwa mogą ją ograniczać w następujący sposób:

• różnicowanie podatników ze względu na miejsce inwestycji i zamieszkania

• podejmowanie kroków w celu ochrony prawa, np. podatkowego [patrzcie państwo, jak straszliwie narusza to wolność]

• procedury przepływu kapitału

• ograniczenia związane z bezpieczeństwem i porządkiem publicznym

38. Powszechne reguły konkurencji - założenia normatywne.

Reguły konkurencji chroni zarówno prawo pierwotne jak pochodne [szczególnie rozporządzenia i decyzje]. Reguły dotyczą grup podmiotów:

• państwa - w zakresie makroekonomii, polityki gospodarczej

• przedsiębiorcy - również przedsiębiorcy publiczni [specjalne uprawnienia z mocy prawa krajowego, usługi o szczególnej doniosłości albo monopol gospodarczy]

• konsumenci - czyli nabywcy dóbr i usług w celach nie związanych z działalnością gospodarczą

Naruszenia reguł konkurencji jak wiemy mogą być:

• poziome - pomiędzy konkurentami

• pionowe - droga od hurtownika do sprzedawcy, od producenta do hurtownika itd.

Ujęcie reguł konkurencji jest w UE kazuistyczne, zarazem wyłącza aktywny udział sądów w ustalaniu, co jest naruszeniem.

Zakres przedmiotowy reguł konkurencji obejmuje:

1. Porozumienia i praktyki o charakterze zmowy kartelowej - wystarczy możliwość ich wpływu na handel by były zakazane. Wszelkie tego rodzaju porozumienia i praktyki są nieważne.

2. Wykorzystywanie pozycji dominującej - u nas załatwia to ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów

3. Koncentrację - czyli fuzję, przejęcie przedsiębiorcy oraz joint venture [rozporządzenie Rady uregulowało kiedy koncentracja ma wymiar wspólnotowy - jeśli ma, to musi być notyfikowana Komisji]

4. Pomoc publiczną dla przedsiębiorców - przyznawana jedynie pod ścisłymi rygorami [np. na naprawę szkód w wyniku klęsk, o charakterze socjalnym, dla byłej NRD - wow...]

5. Monopol - prawo europejskie nie nakazuje znosić monopoli, ale raczej pilnować zakazów dyskryminacji [stare monopole mogą działać, o ile tego przestrzegają ale nowe nie powstaną, gdyby dochodziło do dyskryminacji]

6. Przedsiębiorców publicznych - przedsiębiorcy o szczególnym publicznym statusie, ale nie koniecznie monopoliści. Prawo konkurencji ich nie obowiązuje, ale pod warunkiem że inaczej nie byliby w stanie inaczej realizować swych funkcji.

7. Reguły konkurencji w zewnętrznych stosunkach UE - rozporządzenie Rady na temat zakazu dumpingu spoza UE, ponadto zakaz dotowania eksportu poza UE [dozwolony jest tylko ściśle na podstawie prawa UE].

39. Zagadnienia pomocy publicznej dla przedsiębiorców - założenia normatywne.

Pomoc publiczna to pomoc świadczona ze środków publicznych [w rozumieniu ustawy o finansach publicznych]. Co do zasady jest zakazana dla przedsiębiorców. Są jednak wyjątki. Prawodawca krajowy i europejski konkurują ze sobą na tym polu. Traktaty przewidują 3 przypadki dozwolonej pomocy publicznej [było już o tym troszkę wyżej]:

1. O charakterze socjalnym dla indywidualnych konsumentów - warunkiem jest brak dyskryminacji ze względu na pochodzenie towaru

2. W celu naprawienia szkód powstałych w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego wydarzenia

3. Dla regionów byłej NRD, szczególnie dotkniętych podziałem Niemiec.

Istnieje też możliwość warunkowo dopuszczalnej pomocy publicznej - udzielić może jej Rada, na wniosek Komisji w sprawach określonych w art. 87 ust. 3 TWE:

„Za zgodną ze wspólnym rynkiem może zostać uznana:  

a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego zatrudnienia; 

b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce Państwa Członkowskiego; 

c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem; 

d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji we Wspólnocie w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem; 

e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc większością kwalifikowaną, na wniosek Komisji.”  

40. Zagadnienie sytuacji prawnej tzw. zawodów regulowanych.

Zawody regulowane to zawody o szczególnej doniosłości [np. notariusz, lekarz, architekt], dlatego też ich sytuacja jest szczególna. W związku z tym, że prawo nakłada na osoby chcące wykonywać te zawody szereg wymogów formalnych, istnieje wspólny system uznawania kwalifikacji wewnątrz UE. Warunkiem uznania kwalifikacji w innym kraju członkowskim jest podobieństwo kryteriów - czasowych i merytorycznych. Państwo nie może różnicować natomiast tych wymagań [mogą robić to w pewnym koniecznym dla utrzymania odpowiedniego poziomu kwalifikacji zakresie - np. przez egzaminy z prawa danego kraju]. Aczkolwiek samo już ich istnienie uznaje się za swoisty wyjątek od zasady niedyskryminacji pracownika.

Mniej zaostrzone kryteria stosuje się, jeśli zawód w kraju pochodzenia nie jest regulowany [wtedy wystarczy zaświadczenie o jego wykonywaniu w ciągu 2 lat]. Podobnie szczególne kryteria stosuje się, jeśli okres stażu w krajach jest różny oraz jeśli istnieją różnice merytoryczne w przygotowaniu zawodowym [staż adaptacyjny może być wymagany].

41. Ogólna charakterystyka tzw. wspólnotowych polityk - przedmiot, istota regulacji prawnych.

Wspólne polityki w swej istocie należą do sfery regulowanej wyłącznie przez prawo unijne. W ramach tych polityk UE ma wyłączne kompetencje prawodawcze oraz zawierania traktatów. Wspólne polityki są następujące [i tak też układa się ich przedmiotowy podział]:

1. Wspólna polityka handlowa

2. Wspólna polityka celna [w ramach unii celnej]

3. Wspólna polityka pieniężna [wobec państw strefy Euro]

4. Rolna i rybołówstwa

Generalnie rzecz biorąc wspólne polityki są dziedzinami ściśle zintegrowanych działań prawodawczych w celu nadania jednolitego kształtu rozwojowi Unii.

42. Tezy [8-10] orzeczeń TS - do wyboru na ćw. i wykładach

1. 26/62 N.V. Algemene Transport- en Expeditie Onderneming Van Gend & LOOS v. Holenderska Administracja Podatkowa

Stan faktyczny Firma van Gend & Loos sprowadziła do Holandii z RFN pewną ilość formaldehydu. Holenderskie organy celne zmieniły kwalifikację przeznaczenia towaru, podnosząc w ten sposób faktycznie obowiązujące taryfy celne. Zdaniem powodów, wprowadzenie podwyższonej opłaty nastąpiło z pogwałceniem art. 12 TEWG. Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie miały się powstrzymywać od nakładania nowych ceł lub innych opłat wywołujących ten sam skutek we wzajemnych stosunkach handlowych, jak również od podwyższania już obowiązujących opłat. Sąd holenderski, rozpatrując skargę stwierdził, że w istocie przedmiotem sporu jest wykładnia TEWG, i zwrócił się do ETS z wnioskiem o rozstrzygnięcie kwestii wstępnej.

Tezy orzeczenia EWG stanowi nowy porządek międzynarodowo-prawny, na korzyść którego państwa, nawet jeśli w ograniczonych ramach, przekazały swoje prawa zwierzchnie. Podmiotami prawnymi tego nowego porządku są nie tylko państwa członkowskie, ale także jednostki, na które można nakładać nie tylko obowiązki, ale którym można przyznawać również prawa. Prawa takie powstają nie tylko wtedy, gdy wynika to wyraźnie z TEWG, lecz także na podstawie jednoznacznych zobowiązań, które Traktat nakłada zarówno na jednostki, jak i na państwa członkowskie oraz na organy Wspólnot.

Jeśli przepisy TEWG zawierają jasne i nieograniczone zobowiązania państw członkowskich do działania, które to zobowiązania nie podlegają żadnym zastrzeżeniom i których implementacja nie wymaga żadnego wewnętrznego aktu prawnego, to przepisy te posiadają bezpośredni skutek i ustalają prawa na korzyść jednostek.

2. 6/64 Flaminio Costa v. ENEL

Stan faktyczny Ustawa włoska nr 1643 z 6 grudnia 1962r. znacjonalizowała wytwarzanie i dystrybucję energii elektrycznej. Adwokat F. Costa, jako użytkownik prądu i zarazem akcjonariusz upaństwowionej spółki akcyjnej Edisonvolta, uważał, że ustawa ta narusza przepisy art. 37, 53, 92, 93 oraz art. 102 TEWG.

Tezy orzeczenia W odróżnieniu od zwykłych umów międzynarodowych Traktat ustanawiający EWG stworzył własny porządek prawny, który po wejściu w życie Traktatu został włączony do porządków prawnych państw członkowskich i musi być stosowany przez ich sądy.

Ze względu na to, że państwa członkowskie przeniosły część praw zwierzchnich na Wspólnotę, prawo wspólnotowe tworzy autonomiczne - niezależne od krajowych systemów prawnych - źródło prawa, z którego wypływa wiążące dla państw członkowskich i ich obywateli prawo wspólnotowe.

Z włączenia prawa wspólnotowego w porządki prawne poszczególnych państw członkowskich oraz brzmienia i ducha Traktatu wynika pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed wszystkimi wewnątrzkrajowymi przepisami prawnymi.

3. 8/81 Ursula Becker v. Urząd Finansowy Munster- Innenstadt

Tezy orzeczenia Generalne wyłączenie możliwości powołania się przez podmioty indywidualne na obowiązek nałożony przez dyrektywę byłoby sprzeczne z wiążącym skutkiem dyrektywy, który wynika z art. 189 [249] TWE. Gdy organy wspólnotowe nałożyły dyrektywą na państwa członkowskie obowiązek podjęcia określonych działań, skuteczność tego aktu byłaby obniżona, gdyby podmioty indywidualne nie mogły powoływać się na nie przed sądami krajowymi, zaś sądy krajowe nie mogły brać ich pod uwagę jako części prawa wspólnotowego. W konsekwencji, państwo członkowskie, które nie wydało w określonym terminie środków implementujących dyrektywę, nie może powoływać się w stosunku do podmiotów indywidualnych na fakt nie wykonania przez siebie obowiązków wynikających z dyrektyw. Jeżeli przepisy dyrektyw są , o ile chodzi o ich treść, bezwarunkowe i dostatecznie precyzyjne, mogą one, w braku implementacji w określonym terminie, być powoływane przeciwko jakimkolwiek przepisom prawa krajowego, które są sprzeczne z dyrektywą, o ile przepisy dyrektywy określają, jakich praw jednostki mogą dochodzić od państwa.

4. C-91/92 Paola Faccini Dori v. Recreb Srl

Stan faktyczny 19 stycznia 1989r. Inderdiffusion Srl zawarło umowę z p. Faccini Dori w sprawie korespondencyjnego kursu j. angielskiego, poza siedzibą spółki. W kilka dni później p. Facicini Dori poinformowała spółkę o zerwaniu przez nią kontraktu. Spółka zawiadomiła zainteresowaną o przeniesieniu roszczenia na Recreb. 24 czerwca 1989r. p. Faccini Dori w liście do Recrebu ponownie potwierdziła swoje wycofanie się z umowy, powołując się na dyrektywę Rady 85/577/EEC w sprawie ochrony konsumentów w stosunku do kontraktów wynegocjowanych poza siedzibą przedsiębiorstwa. Włochy nie podjęły żadnych działań mających na celu transponowanie dyrektywy do prawa krajowego, mimo że przewidziany na transpozycję okres wygasł 23 grudnia 1987r. [transpozycja została dokonana dopiero 3 marca 1992r.]

Sprawa z powództwa Recreb trafiła do sądu włoskiego. Sąd włoski skierował swoje pytanie prejudycjalne do ETS czy dyrektywa jest wystarczająco precyzyjna i szczegółowa, jeśli tak, to czy w okresie między 23 grudnia 1987r. a 1992r., gdy Włochy nie dokonały transpozycji, wywołuje skutki w stosunkach między jednostkami a państwem włoskim oraz między jednostkami.

Tezy orzeczenia Możliwość powołania dyrektywy przeciwko jednostkom opiera się na fakcie, że zgodnie z art. 249 TWE dyrektywa wiąże tylko państwo członkowskie, do którego jest adresowana oraz ma na celu umożliwienie czerpania korzyści z niewykonania zobowiązań prawa wspólnotowego. Byłoby nie do zaakceptowania, gdyby państwo członkowskie, od którego prawo wspólnotowe wymaga przyjęcia określonych norm rządzących stosunkami państwa - lub organu państwa - z jednostkami i nadających określonego prawa jednostkom, mogło wykorzystywać własne niewykonania zobowiązań w ten sposób, aby pozbawić jednostki korzyści wynikających z takich praw. Skutkiem rozciągnięcia tej zasady na sferę stosunków między jednostkami byłoby uznanie kompetencji Wspólnoty do nakładania przez dyrektywy obowiązków na jednostki o skutku bezpośrednim, podczas gdy Wspólnota ma taką kompetencję tylko, gdy uprawniona jest do wydania rozporządzeń.

Wynika z tego, że w braku środków transponujących w przypisanym terminie, jednostka nie może powołać się na dyrektywę jako podstawę swojego roszczenia przeciwko innej jednostce i dochodzić takiego prawa przed sądem krajowym.

W sytuacji braku środków transponujących w przypisanym czasie dyrektywę Rady 85/577/EEC konsumenci nie mogą wywodzić z samej dyrektywy prawa do wycofania się i powołać go przeciwko przedsiębiorcom, z którymi zawarli kontrakt poza siedzibą przedsiębiorstwa lub dochodzić takiego prawa przed sądem krajowym.

Gdy państwo członkowskie nie wykonuje zobowiązań do transponowania dyrektywy przewidzianego w art. 249 TWE i gdy skutek zamierzony przez dyrektywę nie może zostać osiągnięty w drodze interpretacji prawa krajowego przez sądy, prawo wspólnotowe wymaga od państwa członkowskiego wyrównania szkody wyrządzonej jednostce z powodu braku transpozycji dyrektywy, pod warunkiem, że spełnione są trzy warunki. Mianowicie skutek zamierzony przez dyrektywę powinien pociągać za sobą przyznanie praw jednostkom. Ponadto treść tych praw powinna dawać się określić na podstawie postanowień dyrektywy oraz musi istnieć związek przyczynowy między naruszeniem zobowiązania przez państwo i wyrządzoną szkodą. W tych okolicznościach, do sądu krajowego należy przestrzeganie poszanowania prawa osób poszkodowanych do uzyskania zadośćuczynienia zgodnie z normami prawa krajowego. Dotyczącymi odpowiedzialności.

5. C-6/90 Andrea Francovich i Danila Bonifaci v. Włochy

Stan faktyczny A. Francovich był zatrudniony w firmie CDN Elettronica SnC w Vincenzy. Nie otrzymywał jednoak wynagrodzenia za wykonaną pracę, a jakiekolwiek próby egzekucji okazały się bezskuteczne. Zażądał on od rządu włoskiego spełnienia gwarancji przewidzianych przez dyrektywę 80/97 z 20 października 1980r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw dotyczących ochrony pracowników w przypadku niewypłacalności przedsiębiorcy, a w razie ich nieprzyznania - odszkodowania.

Republika Włoska nie wywiązała się ze zobowiązań, wynikających z dyrektywy, co zostało potwierdzone w orzeczeniu ETS z 2 lutego 1989r. w sprawie 22/87 Komisja v. Włochy.

Tezy orzeczenia Jeśli ktoś poniósł szkodę, ponieważ państwo członkowskie zaniechało transpozycji jasnego i jednoznacznego postanowienia dyrektywy, przyznającej jednostce prawa, ale samo nie wywołujące skutku bezpośredniego, to państwo członkowskie ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą wobec jednostki.

Z istoty prawa wspólnotowego oraz art. 10 TWE wynika obowiązek państwa członkowskiego do takiego ukształtowania roszczenia odszkodowawczego uzasadnionego w określonych przypadkach z punktu widzenia prawa wspólnotowego, aby wynikające z norm wspólnotowych prawa dla jednostki zostały w pełni zagwarantowane.

Jeśli odpowiedzialność państwa członkowskiego, polegająca na naprawieniu szkody wyrządzonej jednostkom przez naruszenie prawa wspólnotowego, które może my być przypisane, jest narzucona przez prawo wspólnotowe, warunki dochodzenia odszkodowania zależą od charakteru naruszenia prawa wspólnotowego, które leży u podstaw wyrządzonej szkody.

W przypadku państwa członkowskiego, które nie dopełniło ciążącego na nim obowiązku podjęcia wszelkich środków koniecznych do osiągnięcia rezultatu przewidzianego przez dyrektywę, pełna skuteczność ten normy prawa wspólnotowego zakłada prawo do uzyskania odszkodowania, jeśli zostaną spełnione trzy warunki : po pierwsze - rezultat przewidziany przez dyrektywę obejmuje przyznanie praw na rzecz jednostek, po drugie - treść tych praw może być określona na podstawie przepisów dyrektywy, po trzeci - istnieje związek przyczynowy pomiędzy naruszeniem praw przypisanych państwu i szkodą poniesioną przez osoby poszkodowane.

W przypadku braku odpowiedniej regulacji wspólnotowej, obowiązek naprawienia skutków wyrządzonej szkody pozostaje w gestii przepisów prawa wewnętrznego o odpowiedzialności. Przesłanki odpowiedzialności określane przez poszczególne ustawodawstwa krajowe nie mogą być mniej korzystne niż te, które dotycząc podobnych roszczeń o charakterze wewnętrznym.

6. 8/74 Prokurator Królewski v. Benoit i Gustave Dassonville

Stan faktyczny Bracia G. i B. Dassonville zakupili we Francji whisky sprowadzoną przez inne przedsiębiorstwo z Welkiej Brytanii i przewieźli ją następnie do Belgii. Alkohol posiadał brytyjską nalepkę potwierdzającą pochodzenie towaru oraz kwit potwierdzający uiszczenie akcyzy we Francji. Nie posiadali natomiast oryginalnych i autentycznych dokumentów pochodzenia szkockiej whisky, których wymagało prawo belgijskie.

W związku z powyższym, władze belgijskie dopatrzyły się naruszenia belgijskiego dekretu królewskiego nr 57 z 2 grudnia 1934r. Art. 1 tego dekretu uzależniał obrót i magazynowanie alkoholi zaopatrzonych w oznaczenie miejsca ich pochodzenia od posiadania oficjalnego dokumentu potwierdzającego prawo do używania tego oznaczenia. Przepisy te odnosiły się m.in. do oznaczenia „szkocka whisky”. Zostało wszczęte dochodzenie przez prokuratora. W czasie jego trwania został podniesiony przez braci Dassonville zarzut dotyczący sprzeczności powyższego dekretu z prawem wspólnotowym. Wykazywano, że dekret królewski stanowi ukrytą barierę dla handlu wewnątrzwspólnotowego ze względu na wymóg dotycząca świadectwa pochodzenia. Ponadto podmiot sprowadzający z innego państwa członkowskiego towar wyprodukowany za granicą znajduje się w gorszej sytuacji, niż podmiot sprowadzający towar bezpośrednio z krau trzeciego. Wiąże się to z trudnościami związanymi z uzyskaniem przez pośredniego nabywcę świadectwa pochodzenia towaru od producenta, a tym samym skutkuje utrudnieniem handlu pomiędzy państwami członkowskimi.

Tezy orzeczenia Środkiem o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego w imporcie [art. 28 TWE] jest każda regulacja handlowa państw członkowskich, która może bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie przeszkodzić w handlu wewnątrzwspólnotowym.

W przypadku braku w systemie wspólnotowym reguł, które gwarantowałyby konsumentom autentyczność wskazanego miejsca pochodzenia towaru, państwa członkowskie mogą podjąć środki zmierzające do zapobiegania nieuczciwym praktykom w tym zakresie. Warunkiem jest jednak to, by takie środki były rozsądne i nie stanowiły instrumentu arbitralnej dyskryminacji lub ukrytej bariery handlu pomiędzy państwami członkowskimi.

Za środek o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego należy uznać wymóg państwa, co do konieczności przedstawiania świadectwa pochodzenia towaru, w sytuacji gdy uzyskanie z kraju pochodzenia towaru takiego świadectwa przez kolejnego importera do danego państwa członkowskiego jest trudniejsze niż uzyskanie takiego świadectwa przez bezpośredniego importera, który wprowadził ten towar do obrotu we Wspólnocie w innym państwie członkowskim.

7. C-224/01 Gerhard Kobler v. Republika Austrii

P.Köbler był zatrudniony od 1 marca 1986 r. jako uniwersytecki profesor zwyczajny w Innsbrucku (Austria). W 1996 r. złożył on wniosek

o przyznanie specjalnego dodatku z tytułu długiej wysługi dla profesorów uniwersyteckich. Przyznanie tego świadczenia uzależnione jest zgodnie z prawem austriackim od przepracowania przynajmniej 15 lat wyłącznie na uniwersytetach austriackich. P.Köbler miałby odbyty ten okres wysługi, gdyby uwzględniano także okresy, które przepracował na uniwersytetach w innych państwach członkowskich.

Po odrzuceniu jego wniosku, p.Köbler wniósł pozew do sądu austriackiego, argumentując, że wymóg stanowił pośrednią dyskryminację, sprzeczną z prawem wspólnotowym.

W sprawie tej Verwaltungsgerichtshof, sąd administracyjny najwyższej instancji skierował pytanie do Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. W następstwie wydania przez Trybunał wyroku w podobnej sprawie, sąd austriacki wycofał wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego. Wyrokiem z dnia 24 czerwca 1998 r. Verwaltungsgerichtshof oddalił pozew p.Köblera na tej podstawie, że specjalny dodatek
z tytułu długiej wysługi jest premią lojalnościową, co uzasadniało odstąpienie od przepisów w zakresie swobody przepływu pracowników.

Pan Köbler wniósł pozew o odszkodowanie do Landesgericht für Zivilrechtssachen w Wiedniu, przeciwko Republice Austrii, powołując się na sprzeczność wyroku Verwaltungsgerichtshof z prawem wspólnotowym. W związku z tym sąd ten skierował określone pytania do Trybunału Sprawiedliwości.

Państwa Członkowskie zobowiązane są do wypłaty odszkodowań z tytułu szkód poniesionych przez jednostki w wyniku naruszeń prawa wspólnotowego dających się przypisać sądom orzekającym w ostatniej instancji.

Trybunał wskazuje przede wszystkim, że już wcześniej orzekł, iż system Traktatu WE wymaga od państw członkowskich wypłaty odszkodowania, za szkody poniesione przez jednostki, w wyniku naruszenia prawa wspólnotowego, za które te pierwsze są odpowiedzialne, niezależnie od tego, jaki organ państwa członkowskiego jest za szkodę odpowiedzialny.

Faktycznie, kluczowa rola jaką odgrywają organa sądowe w ochronie praw wyprowadzanych przez jednostki z prawa wspólnotowego byłaby
osłabiona, jeżeli jednostki nie miałyby możliwości, w określonych warunkach, do uzyskania odszkodowania za szkody, spowodowane naruszeniem prawa wspólnotowego dające się przypisać sądowi państwa członkowskiego orzekającemu w ostatniej instancji. W takim przypadku jednostki muszą mieć możliwość stwierdzenia odpowiedzialności państwa w celu uzyskania prawnej ochrony ich praw.

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem, Trybunał określił trzy warunki, niezbędne i wystarczające dla stwierdzenia odpowiedzialności państwa za naruszenia prawa wspólnotowego, które dają się mu przypisać. Warunki te, które stosuje się także w przypadku sądu krajowego orzekającego w ostatniej instancji, który narusza przepis prawa wspólnotowego są następujące:

-naruszony przepis musi należeć do przepisów przyznających prawa jednostkom;

-naruszenie musi być wystarczająco poważne; oraz

-musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy naruszeniem zobowiązania ciążącego na tym państwie oraz wykazaną szkodą.

W celu stwierdzenia, czy naruszenie jest wystarczająco poważne gdy omawiane naruszenie wynika z orzeczenia sądu krajowego orzekającego w ostatniej instancji, właściwy sąd krajowy, biorąc pod uwagę specyficzny charakter funkcji sądowych, musi określić, czy sąd w sposób oczywisty naruszył obowiązujące przepisy. Odpowiedzialność państwa może zostać ustalona tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy sąd krajowy w sposób oczywisty naruszył obowiązujące w tej dziedzinie przepisy i orzecznictwo.

Do systemu prawnego każdego państwa członkowskiego należy wyznaczenie sądu właściwego do rozstrzygania sporów w tej dziedzinie prawa.

Austriackie ustawodawstwo dotyczące przyznawania specjalnych dodatków za długą wysługę dla profesorów uniwersyteckich jest niezgodne z prawem wspólnotowym i nie może być usprawiedliwione.

Trybunał stwierdza, że ustawa austriacka, która uzależnia przyznanie specjalnej podwyżki profesorom uniwersyteckim, od posiadania
15-letniego okresu pracy wyłącznie na uniwersytetach austriackich stanowi przeszkodę dla swobodnego przepływu pracowników, zakazaną przez Traktat WE.

Trybunał zauważa, po raz pierwszy, że chociaż cel jakim jest wynagrodzenie lojalności pracowników wobec ich pracodawców (premia lojalnościowa) co do zasady może być usprawiedliwiony ze względu na interes publiczny, przepisy austriackie zawierają ograniczenia, które nie mogą być usprawiedliwione prze taki cel. Faktycznie prowadzi to do podziału rynku zatrudnienia profesorów uniwersyteckich i sprzeciwia się zasadzie swobody przepływu pracowników.

Trybunał uważa, że austriacki Naczelny Sąd Administracyjny nie popełnił oczywistego a tym samym wystarczająco poważnego naruszenia prawa wspólnotowego i w konsekwencji, państwo austriackie nie ponosi z tego tytułu odpowiedzialności.

Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału, co do zasady do sądów krajowych należy ustalenie, czy kryteria dotyczące stwierdzenie

odpowiedzialności państw członkowskich za szkody wyrządzone jednostkom przez naruszenie prawa wspólnotowego są spełnione. Tym niemniej, w obecnej sprawie, Trybunał posiada wszelkie materiały wystarczające do zbadania wymaganych kryteriów.

Trybunał uważa, że wyrok Verwaltungsgerichtshof z 24 czerwca 1998 r. jest oparty na błędnym rozumieniu wyroku Schöning-Kougebetopoulou i stanowi naruszenie prawa wspólnotowego. Trybunał stwierdza zarazem, że naruszenie to samo w sobie nie może być uznane za oczywiste.

Trybunał podkreśla, że nie miał dotąd okazji orzekać, czy przepis dotyczący wynagrodzenia lojalności pracownika wobec pracodawcy (premia lojalnościowa) może zostać usprawiedliwiony na podstawie prawa wspólnotowego. W konsekwencji, odpowiedź w tym zakresie nie była oczywista.

Po drugie, także fakt że Verwaltungsgerichtshof powinien był podtrzymać swój wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego nie czyni możliwym dokonanie stwierdzeń w tym względzie. To w wyniku błędnego odczytania wyroku Trybunału przez Verwaltungsgerichtshof, ten drugi uznał za niepotrzebne dalsze domaganie się wydania orzeczenia wstępnego.

8. 66/85 Deborah Lawrie- Blum v. Kraj Badenia-Wirtembergia

Stan faktyczny D. Lawrie-Blum ubiegała się o staż zawodowy konieczny do zdawania drugiego egzaminu państwowego, kwalifikującego do zatrudnienia w zawodzie nauczyciela gimnazjalnego w RFN. Władze oświatowe w Stuttgarcie odmówiły przyjęcia jej na staż z powodu posiadania przez nią brytyjskiego obywatelstwa. Ukończenie stażu i zdanie egzaminu państwowego II stopnia są niezbędne do dopuszczenia wykonywania zawodu nauczyciela w szkołach państwowych i prywatnych. Kandydat, któremu zezwolono na odbywanie stażu, posiada tymczasowy status urzędnika państwowego i wszelkie uprawnienia związane z tym statusem.

Lawrie-Blum wniosła skargę do sądu administracyjnego o unieważnienie decyzji odmawiającego przyjęcia jej na staż z uwagi na jej sprzeczność z normami wspólnotowymi. Skarga jednak została oddalona. Sąd apelacyjny stwierdził bowiem, że swobodę przepływu pracowników nie stosuje się do służby publicznej oraz że państwowy system szkół nie wchodzi w zakres działania Traktatu, gdyż nie jest częścią życia gospodarczego.

Powódka wniosła apelację do Federalnego Trybunału Administracyjnego, który następnie zwrócił się z zapytaniem do Trybunału czy: nauczyciel odbywający staż zawodowy może być uważany za pracownika w rozumieniu art. 39 TWE oraz czy zatrudnienie takie może być uważane za zatrudnienie w służbie publicznej w rozumieniu art. 39 ust. 4 TWE.

Tezy orzeczenia Termin „pracownik” z art. 39 TWE ma znaczenie wspólnotowe. Powinien być definiowany zgodnie z obiektywnymi kryteriami, które charakteryzują stosunek pracy odwołując się do praw i obowiązków osoby, o którą chodzi. Podstawową cechą stosunku pracy jest świadczenie przez osobę pracy o pewnej wartości ekonomicznej dla lub pod kierownictwem innej osoby w zamian za wynagrodzenie. Sfera, w której praca jest świadczona, oraz charakter stosunku prawnego między pracodawcą a pracownikiem pozostają bez znaczenia dla stosowania art. 39.

Praktykant - nauczyciel, który pod kierownictwem i nadzorem władz szkolnych odbywa staż przygotowujący go do zawodu nauczyciela, podczas którego świadczy pracę polegającą na prowadzeniu lekcji i otrzymuje za to wynagrodzenie, musi być uważany za pracownika, bez względu na naturę prawną stosunku zatrudnienia.

Zatrudnienie w administracji publicznej w znaczeniu art. 39 ust. 4 TWE wymaga udziału w wykonywaniu uprawnień zwierzchnich i wypełnianiu takich zadań, które nakierowane są na ochronę ogólną interesów państwa lub innych zbiorowości publicznych. Okres praktyki nauczycielskiej nie wchodzi w zakres tego postanowienia.

Nowelizacja UE

7. Jednolity Akt Europejski został przygotowany na podstawie, tzw. Białej Księgi KE [Jacques Delor ?] - od strony politycznej był wynikiem kompromisu pomiędzy dwiema obecnymi nadal w debacie publicznej koncepcjami - federacyjną i funkcjonalną.

8. Traktat Amsterdamski - 1997r. - był kolejną próbą, tym razem nieudaną, zmian instytucjonalnych przeprowadzonych z myślą o poszerzonej UE. Najważniejsze zmiany : wzmocnienie pozycji PE; ustanowienie urzędu Wysokiego Przedstawiciela Unii ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa mającego status Sekretarza Generalnego Rady; wprowadzenie zmian formalno - redukcyjnych.

Traktat z Nicei - 2001r. - należy tu rozumieć szereg dokumentów prawno-międzynarodowych - podstawową rolą było instytucjonalne przygotowanie do poszerzenia Unii od Nicei mamy dwa sądy luksemburskie.

10. III filar ukształtowanie się współpracy w ramach 3 filaru zostało poprzedzone współpracą państw przyjętą w Traktatach w Schengen. Stronami były niektóre państwa WE, które podjęły współpracę w dziedzinie polityki migracyjnej, azylowej, sądowej, policyjnej oraz służb granicznych. III filar obejmuje zespół celów i zadań służących ochronie bezpieczeństwa wew., zwalczanie szczególnie niebezpiecznej przestępczości oraz ułatwieniu współpracy sądownictwa i policji. Z zadaniami 3 filaru ściśle powiązane są zadania przyjęte przez RE w 1999r., których realizacja ma na celu ustanowienie tzw. Obszaru Bezpieczeństwa Wolności i Sprawiedliwości. Zadania te dotyczą : [1] polityki migracyjnej i azylowej, [2] budowaniu tzw. europejskiej przestrzeni prawnej, [3] zwalczaniu przestępczości zorganizowanej. [4] rozwoju współpracy w zakresie obrotu prawnego z państwami trzecimi.

Formy instytucjonalne [1] Współpraca policji państw członkowskich w ramach systemu Europol zadaniami są gromadzenie informacji oraz niewładcza koordynacja działań policji państw członkowskich [nie może on prowadzić działań operacyjnych]. [2] Współpraca sądów, zwłaszcza w odniesieniu do zwalczania przestępstw szczególnie niebezpiecznych - Eurojust - europejskie biuro współpracy sądowej.

Formy prawne współpracy [1] Umowy międzynarodowe, [2] Decyzje o charakterze indywidualnym, konkretnym; [3] decyzje ramowe, [4] Rozporządzenia, [5] Wspólne stanowiska i wspólne działania [unijny modus operandi].

Należy zauważyć, że w porównaniu z dziedzinami I filaru niezbędne jest odrębne uznanie przez państwo członkowskie właściwości ETS !!!

11. Każdy członek Rady, który wstrzymuje się od głosu, może jednocześnie złożyć formalne oświadczenie. W takim przypadku nie jest on zobowiązany do wykonania decyzji , ale akceptuje że decyzja ta wiąże Unię. W duchu wzajemnej solidarności to Państwo Członkowskie powstrzymuje się od wszelkich działań, które mogłyby być sprzeczne lub utrudnić działania Unii podejmowane na podstawie tej decyzji. Pozostałe Państwa szanują jego stanowisko.

16. Kompromis luksemburski to porozumienie zawarte w 1966 r. w Luksemburgu przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich, dotyczące sposobu głosowania w Radzie Wspólnot.

Zawarcie tego porozumienia zostało wymuszone przez Francję, która nie chciała się zgodzić na niekorzystne dla siebie zmiany, lecz nie miała wystarczającej liczby głosów w systemie większości kwalifikowanej, by się im przeciwstawić. Państwa członkowskie Wspólnot zobowiązały się do podejmowania decyzji jednogłośnie, jeśli dotyczą one ważnych interesów krajów członkowskich.

Przedmiotem sporów jest kwestia prawnie wiążącej mocy kompromisu luksemburskiego. Różnie też oceniano formę prawną kompromisu: najczęściej uważa się, że było to tzw. dżentelmeńskie porozumienie (gentleman's agreement).

Które polega na: 1) transpozycji (przeniesieniu postanowień merytorycznych dyrektywy do systemu prawa wewnętrznego); 2) zastosowaniu (stworzeniu w systemie prawa wewnętrznego odpowiednich procedur); 3) sankcjonowaniu naruszeń.

A decyzja ramowa jej nie ma, co z jakichś powodów jest tak ważne, że dr Ciapała nieustannie o to pyta :D.

Innymi słowy: dyrektywa może wywierać bezpośredni skutek, z tym, że w grę wchodzi wyłącznie skuteczność wertykalna. Dyrektywa nigdy nie nabywa skuteczności horyzontalnej, co oznacza, że podmiot prawa prywatnego nie może się skutecznie powołać na jej treść, gdy bierze udział w sporze prawnym z innym podmiotem prawa prywatnego.

Zdobycie wyczerpujących informacji o tych zagadnieniach graniczy z cudem, przedstawiam zatem to, co znalazło się w kserówce dra Ciapały, to, co sam wygrzebałem z TWE i to, co dowiedziałem się od mgra Mijala :/; mgr Mijal mówi, że tego nie będzie :D - przyp. Burżuj.

z wyłączeniem art. 104 ust. 10 TWE (limit deficytu budżetowego).

Komisja przyjmuje skargi od podmiotów prawa prywatnego mających przynależność państwową do państwa członkowskiego UE; nie ma wymogów co do formy, poza tym, aby skarżący ujawnił swoją tożsamość; nie ma także wymogów co do tego, aby skarżący miał interes prawny we wszczęciu postępowania.

co oznacza, że zarzut przedawnienia ma charakter akcesoryjny i nie jest samodziena przesłanką wszczęcia postępowania przed ETS.

nawet jeśli zakończenie postępowania wydaniem takiego orzeczenia nie jest regułą, a jedynie możliwością - por. wyrok w sprawie Pretore di Salo.

tak dr Ciapała; TWE: przynależność państwowa; fakt posiadania obywatelstwa (przynależności państwowej) ocenia się według prawa wewnętrznego danego państwa.

6

---