AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO

W KATOWICACH

KURS INSTRUKTORÓW WSPINACZKI SPORTOWEJ

RAFAŁ SAK

Scenariusz ćwiczenia: zwijanie i noszenie liny

KATOWICE 2005

Cel ćwiczenia

• cel główny

- wszechstronne opanowanie techniki zwijania liny

- prawidłowe ocenianie jakości liny

• cele pomocnicze

- zdobycie umiejętności poprawnego układania liny w zwoje

- zdobycie umiejętności dobierania sposobu zwijania liny do jej późniejszej eksploatacji

- zdobycie umiejętności dobierania odpowiedniej metody zabezpieczania liny

• nawyki ruchowe

- wyrobienie dobrych nawyków przy prowadzeniu operacji linowych

- uformowanie nawyku każdorazowego sprawdzenia liny przed jej użyciem

- odpowiedniego przerzucania liny

Opis ćwiczenia

Nauka dotyczy umiejętności zwijania liny, zabezpieczania zwiniętej liny przed splątaniem i odpowiedniego sprawdzania jej stanu technicznego.

Zajęcia polegają na nauce układania liny w zwoje, ćwiczenia zabezpieczenia zwojów liny i przygotowanie jej do transportu i użytkowania.

Uwagi dotyczące ćwiczących

- zadanie wymaga od uczestników posiadania odpowiedniej koordynacji ruchowej

- ćwiczenie jest przeznaczone dla grup, które rozpoczynają wspinaczkę (pierwsza umiejętności w temacie SPRZĘT)

- grupa ćwicząca powinna liczyć od 1 do 12 osób w zależności od dostępności sprzętu, wielkości miejsca oraz możliwości instruktora

Miejsce ćwiczenia

- ćwiczenia mogą się odbywać w dowolnym miejscu (zarówno w hali jak i terenie) tak, aby można było zapewnić każdej parze ćwiczących odpowiednia ilość wolnej przestrzeni (min 4 m² na parę).

- na każdą ćwiczącą parę powinna przypadać jedna lina ( najlepiej krótka i niesztywna)

- przykładowe wyposażenie w sprzęt do ćwiczeń dla grupy 8 osobowej: 4 liny o różnej grubości i długości (od 20 do 70 m), 4 luźne karabinki do mocowania liny na plecach.

Oczekiwane rezultaty ćwiczeń

Po zakończeniu ćwiczeń wspinacz powinien umieć zwijać linę, potrafić przygotować i zabezpieczyć ją do transportu i użycia oraz odpowiednio ocenić jej stan techniczny.

Po zakończeniu etapu utrwalania ćwiczący powinien nabyć nawyki związane ze zwijaniem liny takie jak:

- układanie liny w buchty (żeglarstwo)

- sprawdzanie stanu technicznego liny przy jej zwijaniu, przerzucaniu

- dbałość o linę

Powinien umieć odpowiednio dobrać metodę zwijania, układania liny do warunków jej eksploatacji.

Zastosowane metody

W trakcie nauczania można się posłużyć zarówno metodą syntetyczną (całościową) jak i analityczną (cząstkową).

- w metodzie syntetycznej ćwiczący poznają, opanowują i doskonalą umiejętność zwijania i zabezpieczania liny w całości (jednym ciągiem).

- metoda analityczna pozwala podzielić ćwiczenie na elementy składowe. Oddzielnie nauczamy zwijania liny w zwoje, oddzielnie jej zabezpieczania, transportu.

Trzeba pamiętać o tym, aby koordynowanie obu elementów składowych następowało szybko i sprawnie.

Metodę analityczna możemy zastosować wówczas, kiedy mamy mało czasu na naukę wszystkiego lub, kiedy grupa nie jest wstanie opanować materiału w całości.

- alternatywną metodą może być metoda zadaniowa. Ćwiczący samodzielnie szukają rozwiązania zadania, próbując znaleźć prawidłowa technikę.

Metodę zadaniową można wykorzystać na wstępie, do pokazania, że powszechnie znane i używane sposoby zwijania „sznura” są w naszym przypadku wadliwe i nieużywane.

Nowe nazewnictwo

-lina na wędkę, zwijanie liny, zwoje, worowanie liny, wór na linę, przerzucanie liny, klarownie liny, sklarowana lina, chłam, lina zchłamiona, buchty (żeglarstwo)

Na co zwrócić szczególną uwagę

Omawiając ćwiczenie prowadzący powinien wyjaśnić znaczenie, jakie ma dla wspinacza umiejętności obchodzenia się z liną (jej zwijania, przerzucania, sprawdzania i transportu) oraz praktyczne korzyści wynikające z tych umiejętności.

Prawidłowe wykonanie tych czynności zmniejsza ryzyko podczas wspinania oraz wykształca nawyki dobrej organizacji podczas wykonywania operacji linowych, jaki i późniejszych operacji sprzętowych w ścianie.

Prowadzący powinien również zwrócić uwagę na różne sposoby zwijania liny w zależności od dalszego jej zastosowania.

Lina to podstawowy i bardzo ważny sprzęt wspinacza, o który trzeba szczególnie dbać.

Przebieg ćwiczeń

1. Przerzucanie i sprawdzanie liny

Przerzucanie i sprawdzanie liny powinno się odbywać przed i po każdym jej użyciu, pozwala to na unikniecie splątania, schłamienia i poskręcania liny.

Czynność rozpoczynamy od rzucenia jednego z końców liny na ziemię (specjalną płachtę) uważając, aby wyraźnie wystawał on spod później utworzonych zwojów ( zaoszczędza to kłopotów przy podawaniu tego końca partnerowi). Następnie należy chwycić linę ręką i ciągnąć, zaciskając na niej lekko palce drugiej dłoni, tak by na końcu wypuścić ją w odpowiednim miejscu. Podczas przesuwania liny w dłoni sprawdzamy jej stan techniczny (wyszukując zgrubień, skręceń włókien rdzenia, przetarć lub uszkodzeń oplotu liny itp.) Czynność należy powtarzać, aż cała lina zostanie przerzucona a w drugiej dłoni zostanie jej koniec, który będziemy mogli przywiązać do uprzęży.

2. Układanie liny w zwoje i jej zabezpieczenie

• 
  Zwijanie liny w ręku

- instruktor demonstruje prawidłowe układanie liny w zwoje na ręku, jednocześnie podkreślając wagę równej długości poszczególnych zwojów (wszystkie zwoje powinny być tej samej długości).

Najpierw odmierza się pierwszy odcinek zwoju, pozostawiając wolny koniec o długości ok. 1 m. Następnie na jednej z rąk układa się pierwszą pętlę, po czym odmierza się następny odcinek liny (równy długości rozpiętości ramion). Drugą pętlę układa się podobnie, ale w przeciwnym kierunku (odpowiednio manipulując dłonią). Czynność trzeba powtarzać (na przemian - prawa, lewa pętla)

- kolejny etap stanowić będzie omówienie, pokaz oraz ćwiczenia zabezpieczania zwojów liny

Linę zwijamy aż pozostanie ok. 2 m liny na końcu. Tak zwiniętą linę należy dokładnie obwiązać i zabezpieczyć, czyli opleść zwój dokoła w dół pozostawioną końcówką. Czynność powtarza się (mocno zaciskając końcówkę liny na zwojach) do momentu, kiedy pozostanie ok. 1 m liny. Aby zabezpieczyć zwój, należy przepleść pętlę z pozostałego odcinka liny przez ucho i przełożyć przez nie wolny koniec liny. Teraz wystarczy chwycić za jej koniec, a zabezpieczenie samo się zaciągnie.

- kursanci wykonują ćwiczenie układania liny oraz jej zabezpieczania powtarzając je kilkakrotnie

• Zwijanie liny na karku

- ćwiczenie przebieg w sposób analogiczny do zwijania liny w ręku z taką różnicą, że tutaj zwoje układane są na karku.

Przekładamy pierwszy odcinek liny przez głowę, pozostawiając luźną końcówkę (ok. 1m). Trzymając go jedną dłonią, drugą przesuwa się po linie aż do wyprostowania ręki. Następnie należy puścić wolny koniec żyły, chwycić jej dalszą cześć pierwszą dłonią poniżej drugiej i również przesunąć po linie aż do wyprostowania ręki - tak powstały odcinek przekłada się przez głowę i wyrównuje. Teraz z kolei drugą dłonią trzeba chwycić dalszą cześć liny poniżej pierwszej i przełożyć przez głowę w kierunku przeciwnym.

Czynności te powtarza się do momentu, aż pozostania ok. 2 m liny- wówczas zdejmuje się z szyi cały zwój i mocno zabezpiecza podobnie, jak w metodzie poprzedniej.

3. Przygotowanie liny do transportu i eksploatacji.

• Do transportu liny bardzo przydatny jest specjalny wór (plecak) połączony z płachtą. Po dotarciu na miejsce przygotowaną do wspinaczki linę trzeba ochronić przed zabrudzeniami (np. rozkładając ją na płachcie). Linę w takim worze możemy transportować sklarowaną (zwiniętą) lub zworowaną.

Na początku przywiązujemy koniec liny do specjalnego ucha przy worze. Następnie należy chwycić linę ręką i ciągnąć, zaciskając na niej lekko palce drugiej dłoni by na końcu upuścić ją w odpowiednim miejscu (na płachcie). Czynność należy powtarzać, aż cała lina zostanie przerzucona na płachtę i w drugiej dłoni zostanie jej koniec, który również przywiązujemy do ucha płachty (wora). Kolejny etap to złożenie płachty z liną do wora. Tak powstały plecak możemy dowolnie i wygodnie transportować, a gdy chcemy ponownie użyć liny wystarczy ostrożnie rozłożyć płachtę z liną i odwiązać odpowiednią końcówkę liny od wora.

• Transport liny na plecach

Prowadzący pokazuje sposoby zabezpieczenia liny (sposób z dwiema luźnymi końcówkami, sposób z wykorzystaniem środka liny) tak, aby było możliwe jej transportowanie na plecach jednocześnie omawiając jego zalety. Przenoszenie liny na plecach jest szczególnie przydatne wtedy, gdy obie ręce muszą być wolne (np. przy transporcie liny podczas łatwej wspinaczki w celu jej zamontowania na wędkę)

- sposób z dwiema luźnymi końcówkami -linę zwijamy jedną z podanych metod z tym, że na początku zostawiamy trochę dłuższy koniec ok. 3 m, tak, aby obwiązać i zabezpieczyć linę dwoma końcówkami. Dzięki czemu można będzie w wygodny sposób przenosić ją na plecach. Trzeba tylko pamiętać, aby pozostawić nieco dłuższe końcówki.

Chwytając za wolne końce, przerzuca się zwoje liny na plecy, po czym przekłada się obie końcówki pod pachami, krzyżując je na plecach. Następnie oba końce trzeba związać na brzuchu węzłem płaskim.

- sposób z wykorzystaniem środka liny - tym razem linę zwijamy nieco innym sposobem. Zaczyna się od znalezienia jej końcówek, następnie odmierza się pierwszy odcinek zwoju ok. 1 m (trzymając razem dwie końcówki). Dalej układamy liny w zwoje jedną z metod (w ręku lub na szyi), lecz tym razem dłonią przeciągamy po obu żyłach, pomagając sobie włożonym po miedzy nie kciukiem- tak, aby jednocześnie rozdzielać połówki. Czynność powtarza się do momentu, gdy w dłoni zostanie ok. 3 m pętli U-kształtnej (tym sposobem łatwo i szybko znajduje się środek liny).

Tak zwiniętą linę należy obwiązać i zabezpieczyć, czyli opleść zwój dokoła w dół pozostawiona końcówką. Czynność powtarza się (mocno zaciskając końcówkę liny na zwojach) do momentu, kiedy pozostanie ok. 2 m liny. Aby zabezpieczyć zwój, należy przepleść pętlę z pozostałego odcinka liny przez ucho i przełożyć przez nie wolny koniec liny.

Tak zwiniętą linę układamy na plecach wkładając głowę w pętle, następnie owija się linę dokoła pleców pod jedną z pach, po czym na piersi łączymy liny karabinkiem. W taki sposób możemy transportować linę mając obie ręce wolne, poza tym tak przygotowana lina (karabinek wpięty dokładnie w jej środku) idealnie przydaje się do powieszenia jej na wędkę lub zjazdów.

-wspinacze kilkakrotnie wykonują ćwiczenie na przemian raz jednym raz drugim sposobem.

Warianty ćwiczenia

Aby ćwiczenia nie były zbyt monotonne możemy je urozmaicać.

Po serii ćwiczeń prowadzący może zaproponować zadania

- zwijanie liny różnych grubości

- zwianie lin długich (70 m)

Kolejnym urozmaiceniem może być zorganizowanie zawodów w zwijaniu liny na czas, (ale dopiero wtedy, kiedy uczniowie opanują podstawowe nawyki związane ze zwijaniem liny)

Aby utrudnić ćwiczenie można zawiązać wspinaczką oczy lub zwijać linę na lewą rękę.

Błędy wykonania, ich przyczyny i sposoby usuwania

• Kursant układając linę w buchty nie układa liny na całą długość ramion, przez co poszczególne zwoje liny są różnej długości, całość wygląda nieestetycznie

- ćwiczący powinien większą uwagę skupić na poprawnym układaniu liny

- każdy zwój powinien być tej samej długości (równej rozpiętości ramion) wtedy całość wygląda estetycznie

• Złe zabezpieczenie zwojów liny. Niezbyt mocne (niedbałe) jej obwiązanie lub zbyt krótkie końcówki

- jest to częsty błąd popełniany przez wspinaczy, powoduje on rozwiązywanie się zwiniętej liny, co doprowadzi do jej splatania (zchłamienia)

- aby temu zapobiec należy zwrócić uwagę na odpowiednia długości pozostawionych do zabezpieczenie końcówek liny (ok. 2 m przed obwiązywaniem) oraz na mocne ich obwiązanie i pozostawianie ok. 1m wolnej końcówki

• Nieodpowiednia długość końcówek pozostawionych do zabezpieczenie liny lub jej transportu na plecach

- eliminacja tego błędu polega na odpowiednim dobraniu kocówek liny w zależności od ich późniejszego wykorzystania tak, aby końcówki wystarczyły do obwijania liny wokół zwojów (zostawiamy ok. 2 m liny) lub do zabezpieczenia jej na plecach (zostawiamy ok. 3 m liny)

- długości pozostawianych końcówek można porównywać z wymiarami z wymiarami naszego ciała (wzrostu, długości ramienia czy ramion)

Zalecenia dotyczące utrwalania nauczonej czynności

Najlepszym sposobem utrwalenia ćwiczenia jest każdorazowe poprawne zwijanie liny po jej użyciu lub jej przerzucenie i sprawdzenie przed użyciem.

Uwagi końcowe

Ćwiczenie zwijania liny można przeprowadzić jako odrębny temat zajęć (czas trwania ok. 3h). Jednak lepszym rozwiązaniem wydaje się być przeprowadzenie tych ćwiczeń na końcu zajęć prowadzonych z wykorzystaniem liny. W takim wypadku ćwiczenie nie powinno zajmować więcej niż 30 minut. Można podzielić to ćwiczenie na kilka sesji na każdej z nich ucząc innych metod zwijania liny (zwijanie liny w ręku, zwijanie liny na karku, sposoby przenoszenia liny na plecach, przerzucanie i sprawdzanie liny). W ten sposób zajęcia staja się bardziej atrakcyjne, a ćwiczenie w zwijaniu liny uczymy przy okazji innych ćwiczeń wykorzystując ich końcową fazę, w której i tak powinien się znaleźć czas na posprzątanie terenu zajęć, zwiniecie i sprawdzenie lin itp.

10

---