Higiena w czasie ciąży

Dorota Ćwiek

Zapotrzebowanie kaloryczne w czasie ciąży

• Zapotrzebowanie kaloryczne w ciąży wzrasta do ok. 2800 kcal na dobę.

• Średnio dodatkowy wydatek energetyczny
  w ciąży fizjologicznej został oszacowany na ok. 335 MJ, tj. 80 000 kcal w okresie dziewięciu miesięcy,
  a rozłożony na trymestry wynosi:

• I trymestr - dodatkowo ok. 630 KJ (150 kcal) na dzień

• II i III trymestr - dodatkowo 1465 (350 kcal) na dzień.

• Daje to średnio zwiększenie zapotrzebowania o ok. 1187 kJ (300 kcal) w ciągu dnia.

Znaczenie prawidłowej diety w ciąży

Właściwa dieta może:

• ośmiokrotnie polepszyć warunki porodu,

• dwukrotnie skrócić czas trwania pierwszego okresu porodu,

• skrócić o 1/3 powrót do pełnej sprawności po porodzie,

• zmniejsza ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, powikłań porodowych,

• dziecko rodzi się w lepszym stanie klinicznym,

• okres adaptacyjny noworodka przebiega łagodniej,

• dziecko rzadziej zapada na infekcje w okresie niemowlęcym.

Przyrost masy ciała w ciąży

masa ciała w kg

Indeks masy ciała = _______________

(wzrost w metrach)²

BMI	Zalecany przyrost masy ciała
Niski (poniżej 19,8)	12,5 - 18 kg
Normalny (19,8 - 26,0)	11,5 - 16 kg
Wysoki (26,0 - 29,0)	7,0 - 11,5 kg
Bardzo wysoki (powyżej 29,0)	6,0 kg
Ciąża bliźniacza	16,0 - 20,5 kg
Przyrost masy ciała w I trymestrze - 1,6 kg, Przyrost masy ciała w II i III trymestrze - 0,44 kg na tydz.

Białko

Rola:

• budulcowa - budowa komórek i tkanek

• transportująca - np. hemoglobina

• obronna - przeciwciała

• bierze udział we wszystkich procesach organizmu

Niedobór białka doprowadzić może do nieprawidłowego wzrostu płodu, zmniejszenia wielkości różnych narządów płodu, zwiększenia zachorowalności i umieralności okołoporodowej.

Zapotrzebowanie w ciąży na białko wynosi ok. 1,3 - 1,5 g / kg w. c. dziennie. Matki młodociane wymagają o ok. 1,5 g białka więcej. Ok. 60 % powinny to być białka pochodzenia zwierzęcego.

Tłuszcze

• W ciąży zapotrzebowanie na tłuszcz kształtuje się podobnie jak na białko, tj. 1,5 g / kg w. c. na dobę. Daje to 80 - 100 g tłuszczów dziennie. Liczy się nie tylko tłuszcz dodany do potraw, ale także zawarty w produktach, np. w mleku, serach, mięsie. Powinno się spożywać 35% tłuszczów zwierzęcych i 65% tłuszczów roślinnych.

• Z tłuszczów zwierzęcych najbardziej wskazane jest masło. Z tłuszczów roślinnych zawierających NNKT poleca się olej słonecznikowy i sojowy. Należy je spożywać w stanie surowym, gdyż podczas smażenia NNKT tracą swoją właściwość. Z posiłków ciężarnej należy wykluczyć tłuste wędliny, podroby, pasztety, tłuste mięso, boczek świeży i wędzony, tłuste ryby, tłustą śmietanę - 18% i 30%

Węglowodany

• Są niezbędne dla zapewnienia pracy mięśni i przyswojenia tłuszczu przez organizm.
  Dzienne zapotrzebowanie wynosi ok. 450 g i zależy od aktywności fizycznej.

• Występują przede wszystkim w produktach roślinnych w postaci skrobii i błonnika oraz w owocach i warzywach w postaci glukozy i fruktozy (np. miód).

• Skrobię zawierają: mąki, kasze, pieczywo, makaron, ziemniaki, suche warzywa strączkowe. Cukier buraczany (sacharoza) jest czystym węglowodanem, a więc dostarcza pustych kalorii. 100g cukru zawiera 400 kcal, a więc należy go ograniczać do 50 g na dobę (10 łyżeczek).

• Błonnik. Powinno się go spożywać 20 - 40 g na dobę.

Wapń

Duże zapotrzebowanie na wapń wynika z intensywnego rozwoju płodu i kształtowania się jego układu kostnego. Ponadto reguluje on krzepnięcie krwi, pracę serca, przewodnictwo mięśni i nerwów. Jego zapotrzebowanie wynosi 1,2 - 2,0 g na dobę. Tę dawkę gwarantuje wypijanie 2 szklanek mleka dziennie oraz zjedzenie kromki chleba ze skibką białego sera.

Fosfor

Jest obok wapnia głównym składnikiem kości. Dobowe zapotrzebowanie na fosfor wynosi 3,5 g na dobę. Źródłem fosforu są wszystkie produkty mleczne, podroby, jaja, mięso.

Żelazo

Dodatkowa ilość żelaza jest potrzebna zarówno do wzrostu płodu, jak i do zwiększenia objętości krwi u matki. Dzienne zapotrzebowanie na żelazo u ciężarnej wynosi 26 g.

Magnez

Jest niezbędny dla wielu procesów biochemicznych. Dzienne zapotrzebowanie dla ciężarnej wynosi 350 mg.

Jod

Jest nieodzowny do wytwarzania hormonów tarczycy i jej prawidłowego funkcjonowania. Dzienne zapotrzebowanie wynosi 180 µg na dobę.

Witamina A

Jest to witamina wzrostu, zapobiega zakażeniom ustroju, bierze udział w procesie widzenia. Dzienne zapotrzebowanie u kobiety ciężarnej wynosi 950 µg (ok. 6000 j.m.). To zapotrzebowanie zaspakaja spożycie 1 kubka mleka + 1 łyżeczka masła + porcja ryby. Dawka powyżej 10 000 j.m. działa teratogennie na płód. W I trymestrze nie spożywać wątroby.

Kwas foliowy

Bierze udział w dojrzewaniu erytrocytów. Zapotrzebowanie - 0,8 - 1,0 mg. Znajduje się
w produktach dostarczających żelazo.

Witamina D

Ułatwia przyswajanie wapnia i fosforu, a zatem jest witaminą przeciwkrzywiczą. Dzienna dawka u ciężarnej wynosi 10 µg (400 j.m.). Tę dawkę zaspakaja kawałek śledzia i szklanka mleka.

Witamina B₁

Niezbędna do prawidłowej przemiany węglowodanów. Dzienne zapotrzebowanie wynosi 1,8 mg. To zapotrzebowanie zaspakaja spożycie 11 kromek ciemnego chleba.

Witamina B₂

• Bierze udział w procesach oddychania tkankowego, we wzroście organizmu.

• Dzienne zapotrzebowanie wynosi 2,2 mg. Tę ilość zaspakaja spożycie 1 łyżeczki wyciągu z drożdży.

Witamina B₆

Bierze udział w przemianie węglowodanów, białek i innych związków. Dzienne zapotrzebowanie wynosi 2,6 µg. Tę ilość zaspakaja 6 bananów. Źródła witaminy B₆ są podobne jak witaminy B_2.

Witamina PP

Bierze udział w oddychaniu komórkowym. Zapotrzebowanie 19 mg na dobę.

Witamina C

Wpływa na przyswajanie żelaza, gojenie się ran, odporność organizmu. Zapotrzebowanie wynosi 70 mg na dobę. Tę ilość zapewnia zjedzenie 1 pomarańczy.

Zasady żywienia

• spożywać 5 - 6 posiłków dziennie,

• należy wypijać 1,5 - 2 l płynów dziennie,

• urozmaicać posiłki aby pokryć zapotrzebowanie na wszystkie składniki odżywcze,

• potrawy mączne powinno się jeść 5 x dziennie (najlepiej pełnoziarniste),

• mleko i jego przetwory - 3 - 4 x dziennie,

• potrawy zawierające białko - 2 - 3 x dziennie,

• owoce i warzywa bez ograniczeń, co najmniej 5 x dziennie,

• jaja - jedno dziennie,

• między posiłkami zaleca się przekąski takie jak: orzechy, nasiona, owoce,

• dieta lekkostrawna (potrawy gotowane, duszone, pieczone).

Pokarmy przeciwwskazane w ciąży

• „puste kalorie”,

• używki (kawa, mocna herbata, cola),

• pokarmy tłuste i ciężkostrawne,

• surowe lub niedogotowane mięso,

• surowe owoce morza lub ostrygi,

• surowe jaja,

• surowe drożdże,

• sery pleśniowe,

• czerwone mięso nie częściej niż 1 tygodniowo,

• wątroba raz w tygodniu.

Wegetarianizm a ciąża

• Samo wyeliminowanie mięsa nie jest korzystne dla zdrowia. Korzyści pojawiają się wówczas, gdy mięso zostaje zastąpione przez inne składniki odżywcze, bogate w białka.

• Pamiętać należy, że zboża, owoce i warzywa są źródłem białka niekompletnego i muszą być uzupełniane. Najlepiej jest łączyć składniki z 4 grup:

• zboża

• warzywa

• nasiona oleiste

• produkty mleczne

• Bardzo korzystnie jest spożywać pyłek pszczeli i drożdże w produktach. Pyłek pszczeli zawiera
  15 - 30 % substancji białkowych, ma dużo soli mineralnych i witaminy B₁₂.

• Codzienne menu ciężarnej powinno uwzględnić wybór 1 składnika z każdej z 6 grup:

• Jaja - 1 dziennie; groch, fasola, soja, orzechy, migdały, ziarna słonecznika,

• Jogurt, mleko i różne sery,

• Warzywa i owoce,

• Zboża ekologiczne i chleb,

• Oliwa z oliwek, masło, śmietana,

• Płyny: woda, ziółka, kawa zbożowa, buliony z warzyw.

Praca

Ciężarna powinna ograniczyć swoje obowiązki do pracy lekkiej. Nie dozwolone jest dźwiganie ciężarów, wykonywanie generalnych porządków, jak również praca wykonywana przez dłuższy czas bez zmiany pozycji ciała oraz długotrwałe stanie. Ważne jest przyjmowanie właściwej postawy, dzięki czemu można uniknąć bólów kręgosłupa. Także podnosząc przedmioty nie powinnyśmy się po nie schylać, ale sięgnąć po nie na ugiętych kolanach i dopiero się wyprostować.

Odpoczynek

• Ciężarna powinna wypoczywać co najmniej 8 - 10 godzin w ciągu nocy i 1-2 godziny w południe. Konieczna jest tu umiejętność szybkiego odprężania się oraz relaksu, bowiem w końcowych tygodniach ciąży aktywność dziecka, duży brzuch, przyspieszona przemiana materii, utrudniają zasypianie i zdrowy sen.

• W ostatnim trymestrze zapotrzebowanie na wypoczynek i sen może być większe, tym niemniej nie należy tylko leżeć, ale też pamiętać o umiarkowanym wysiłku fizycznym. Należy pamiętać o zasadzie: „Nie stój, jeśli możesz usiąść; nie siedź, jeśli możesz położyć się”.

Spacery

Ciężarna powinna odbywać codziennie spacer trwający nie krócej niż 30 minut. Pamiętać należy, że spacer nie może męczyć. Taka dawka ruchu poprawia ukrwienie naszych narządów, dotlenia dziecko, a także działa kojąco na nasze nerwy.

Uprawianie sportów

• Należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego i zrezygnować z uprawiania sportów, które męczą oraz sportów mogących spowodować kontuzje (np. koszykówka). Dozwolone są natomiast zajęcia sportowe poprawiające nasze samopoczucie i przygotowujące do porodu.

• Nie powinno się jeździć na rowerze i motorze, podobnie jak i jeździć na nartach. Są to sporty o dużej urazowości, co może doprowadzić do poronienia lub porodu przedwczesnego.

• Godne polecenia natomiast jest pływanie (o ile nie ma przeciwwskazań). Woda powinna być ciepła i najlepiej ozonowana. Nie wolno natomiast nurkować.

Podróżowanie

• Podróżowanie nie jest przeciwwskazane w ciąży fizjologicznej. Ze względu na duże zmęczenie ciężarnej należy unikać długich i forsownych podróży. W III trymestrze podróże należy ograniczyć, a w ostatnich 6 tygodniach w ogóle z nich zrezygnować.

• Podróż samochodem nie powinna trwać dłużej niż 5 - 6 godzin. Po dwóch godzinach powinno robić się 15 - to minutowe przerwy, aby kobieta mogła sobie pospacerować.

• Ciężarna może sama prowadzić samochód, ale powinna być przypięta pasami bezpieczeństwa.

Higiena osobista

Ciężarna powinna codziennie spłukać swoje ciało pod prysznicem. Kąpiel nie jest zabroniona w czasie ciąży, pod warunkiem, że temperatura wody nie przekroczy 35 - 36ºC. Pamiętać należy o codziennym podmywaniu się, zawsze w kierunku do odbytu (aby nie przenosić bakterii z okolic odbytu na krocze), tym bardziej, że w czasie ciąży pojawiają się fizjologiczne upławy. Jeśli są one obfite, należy używać wkładek higienicznych i często je zmieniać. Każda zmiana koloru i zapachu upławów, połączona z objawami zapalnymi sromu, powinna być skonsultowana u lekarza.

Kontrola uzębienia

Ciąża szczególnie usposabia do powstawania ubytków w zębach. Dlatego tak ważna jest dbałość o zdrowe zęby. Obowiązkowe jest mycie zębów po każdym posiłku oraz przed snem. Naprawy zębów najlepiej dokonywać między 4 - 7 miesiącem ciąży, ale nie w te dni, kiedy przypadałaby miesiączka. Ponadto jeśli dziąsła są rozpulchnione i krwawią, nie spożywamy pokarmów zbyt gorących, zimnych oraz ostrych.

Ubiór w ciąży

• Ubiór w okresie ciąży powinien być wygodny, luźny i przewiewny. Nie powinien uciskać żadnej części ciała.

• Bielizna nie może być ciasna, najlepiej z włókien naturalnych. Stanik powinien być odpowiednio
  dobrany. Nie może on być ciasny, o szerokich ramiączkach.

• W związku z przesuwaniem się środka ciężkości ciała do przodu, należy nosić odpowiednie obuwie, dzięki któremu utrzymana jest prawidłową postawę ciała i które nie spowodują bólów krzyża. Najlepsze jest obuwie na niskim obcasie. Nie poleca się natomiast obuwie płaskiego.

• Ciężarna nie powinna nosić pończoch, podwiązek oraz obcisłych podkolanówek. Upośledzają one krążenie krwi w kończynach dolnych, co doprowadza do żylaków.

Higiena współżycia płciowego

O ile ciąża jest fizjologiczna, współżycie płciowe można prowadzić do 6 tygodni przed spodziewanym terminem porodu.

Palenie tytoniu w ciąży

Palenie tytoniu wpływa bardzo niekorzystnie zarówno na przyszłą matkę jak i jej dziecko:

• kobietom palącym w czasie ciąży grozi ryzyko poronienia o 40%większe niż niepalącym,

• ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej zwiększa się 2 razy,

• ryzyko to zwiększa się proporcjonalnie do liczby wypalanych papierosów dziennie,

• ryzyko śmierci noworodka w pierwszym tygodniu życia zwiększa się o 20%,

• palenie tytoniu powoduje małą masę urodzeniową dziecka i uszkodzenie łożyska,

• 28 - 50% wzrasta ilość takich powikłań jak: łożysko przodujące i przedwcześnie oddzielone,

• u palących występowała większa liczba krwawień w ciąży i 3 razy częściej PROM,

• wzrasta ryzyko zachorowania przez dziecko w późniejszym wieku na raka.

Nudności i wymioty

Aby zmniejszyć niepożądane objawy:

• Przed wstaniem rano z łóżka należy zjeść kromkę chleba lub sucharek.

• Popić słodką herbatą.

• Zjadać w ciągu dnia 5 - 6 niewielkich posiłków.

• Nie przejadać się.

• Nie spożywać pokarmów tłustych i ciężkostrawnych.

• Nie nosić obcisłych ubiorów.

• Ssać kostki lodu.

Wzdęcia

Są następstwem nadmiernego gromadzenia się gazów w żołądku lub w jelitach, a spowodowane to jest zwolnioną na skutek działania hormonów perystaltyką jelit.

Zalecenia:

• Dieta lekkostrawna.

• Unikanie pokarmów wzdymających (sucha fasola, groch, kapusta, kalafior, brokuły, gruszki, cebula) oraz cukru.

• Dokładne żucie pokarmu.

Zgaga

• Wyeliminowanie pokarmów tłustych, pikantnych, kwaśnych i gorących oraz wzmagających produkcję kwasu żołądkowego: czekolady, kakao, kawy, alkoholu, mięty.

• Posiłki regularne, częste, ale mniej obfite.

• Kęsy powinny być małe i dobrze przeżute.

• Nie spożywać posiłku na krótko przed odpoczynkiem nocnym.

• Ulgę przynosi leżenie i spanie w pozycji półsiedzącej.

• Między posiłkami można pogryzać gorzkie migdały.

• Nie wolno zakładać ciasnych rzeczy na brzuch i wokół talii.

• Nie wolno palić papierosów.

• Unikać zginania się w pasie przy pochylaniu.

Zaparcia

• Picie wody z miodem na czczo.

• Picie wody przegotowanej na czczo.

• Picie kompotu z suszonych śliwek.

• 2 razy dziennie łyżkę oleju parafinowego.

• Picie siemienia lnianego.

• Picie kory kruszyny.

• Zjadanie owoców i warzyw zawierających błonnik (kiwi, śliwki, czereśnie).

• Zjadanie pokarmów zawierających błonnik (pieczywo ciemne, kasze).

• Pogryzanie między posiłkami suszonych owoców: rodzynki, suszone śliwki, morele, figi; jednak nie za dużo, bowiem są one bardzo kaloryczne.

• Więcej ruchu!

Żylaki kończyn dolnych

• Unikanie nadmiernego przyrostu wagi ciała.

• Unikanie dłuższego stania w jednej pozycji.

• Unikanie krzyżowania nóg podczas siedzenia (zakładania nogi na nogę).

• Unikanie stosowania podwiązek, pończoch i podkolanówek mocno ściskających podudzie.

• Uprawianie ćwiczeń pobudzających krążenia w nogach.

Duszności

Rozrastająca się ciężarna macica powoduje uniesienie i uciśnięcie przepony, przez co kobieta czuje dyskomfort - szczególnie pod koniec ciąży, gdy nie może ona odetchnąć pełną piersią.

Zalecenia:

• Ułożenie ciała w pozycji półsiedzącej.

• Spokojne i głębokie oddychanie torem przeponowym.

Żylaki odbytu

• Dbanie o regularne wypróżnienia - unikanie zaparć.

• Spożywanie pokarmów zawierających dużo błonnika.

• Należy spać na boku, a nie na plecach - unika się przez to ucisk na odbytnicę.

• Unikanie długiego stania i siedzenia.

• Nie napinanie się w czasie wypróżnienia.

• Stosowanie ciepłych nasiadówek dwukrotnie w ciągu dnia.

• Regularna gimnastyka z uwzględnieniem ćwiczeń mięśnia Kegla.

• Przymoczki z oczaru lub okłady z lodu, które łagodzą ból żylaków.

• Odpoczynek kilka razy dziennie z leżeniem na boku.

Skurcze kończyn dolnych

Skurcze mięśni spowodowane są utrudnionym odpływem krwi w kończynach oraz uciskiem ciężarnej macicy na określony nerw biegnący wzdłuż ścian miednicy. Rzadziej są spowodowane przez zaburzony poziom wapnia we krwi.

Zalecenia:

• Rozmasowanie obkurczonego mięśnia.

• Zmuszenie do pracy obkurczonego mięśnia.

• Spożywanie większej ilości mleka i witamin z grupy B.

• Unikanie spania z wyprostowanymi nogami.

Rozstępy na skórze

Są one wynikiem gwałtownego wzrostu hormonów płciowych, szybkiego zwiększania się wagi
w ciąży oraz osobistych predyspozycji. Nie do się ich leczyć. Nie wolno wcierać w brzuch kremów przeciw rozstępom poniżej 36. tygodnia ciąży.

Zalecenia:

• Dbałość o prawidłowy przyrost wagi ciała.

• Gimnastyka.

Bóle krzyża

• Prawidłowa postawa ciała.

• Racjonalny odpoczynek.

• Masaż pleców.

• Łagodne nagrzewanie pleców.

• Ciepła kąpiel (nie gorąca!).

• Gimnastyka.

• Zapobieganie nadmiernemu przyrostowi wagi.

• Unikanie pantofli na wysokim obcasie i całkiem płaskich.

• Unikanie długiego stania.

• Prawidłowe podnoszenie ciężarów.

• Prawidłowe siedzenie.

• Spanie na twardym materacu.

Bóle głowy

• Relaks.

• Dużo odpoczynku.

• Regularne posiłki.

• Cisza i spokój.

• Wietrzenie pokoju.

• Spacery.

• Zimne i gorące okłady na bolące miejsce przez 30 sekund do 10 minut.

• Lód na kark.

• Zachowanie prawidłowej pozycji ciała.

• Podanie leku powinno być skonsultowane z lekarzem.

• Shiatsu.

Trudności w zasypianiu

• Spacer przed snem.

• Wywietrzenie pokoju.

• Lekka gimnastyka przed snem.

• Relaksacja.

• Wypicie szklanki gorącego mleka.

• Wypicie gorącej wody z cytryną.

• Ciepła kąpiel wieczorem (nie gorąca).

• Nie jeść szybko i łapczywie.

• Nie spożywać obfitych kolacji na 2 -3 godziny przed snem.

• Unikać hałasu i światła.

• Poczytać książkę przed snem.

• Znaleźć sobie wygodną pozycję.

• Jeśli w nocy jest potrzeba skorzystania z toalety, należy ograniczyć podaż płynów od godz. 16.

Zakres badań u kobiety w czasie ciąży

Dz. U. Nr 276. Poz. 2740. z dnia 21.12.2004.

Opieka pielęgniarska nad kobietą w ciąży

Dorota Ćwiek

Wywiad

• Imię i nazwisko

• Wiek, adres, PESEL

• Powód przybycia

• Wywiad położniczy dotyczący przebiegu poprzednich ciąż i porodów, ewentualnie operacji ginekologicznych

• Wywiad dotyczący stanu ogólnego i przebytych chorób ( choroby serca, nadciśnienie, nerek, gruźlica, WZW, cukrzyca w rodzinie, choroby weneryczne, operacje i in.)

• Wiadomości o przebiegu obecnej ciąży

• data ostatniej miesiączki, przebieg (OM - 3 miesiące + 7 dni + 1 rok)

• co niepokoi ciężarną

Badanie położnicze zewnętrzne

• Ocena sylwetki

• Ocena sromu, rodzaju owłosienia

• Ocena krocza

• Ocena przedsionka pochwy (czy są objawy ciąży)

Badanie we wziernikach

• Pobranie cytologii

• Pobranie pH lub materiału na ocenę stopnia czystości pochwy

• Ocena pochwy (objawy ciąży)

Badanie przez pochwę

• Objawy ciąży z trzonu i szyjki macicy

• Wielkość macicy i jej kształt

• Położenie macicy

• Zmiany w obrębie przydatków

• Ocena miednicy mniejszej

Ocena gruczołów sutkowych

• Wielkość i kształt

• Wygląd skóry

• Zabarwienie brodawek i ich otoczek

Badania dodatkowe

• Pomiar ciśnienia tętniczego

• Pomiar wagi ciała (BMI)

• Założenie karty ciąży

• Zlecenie badań laboratoryjnych

• oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh

• badanie WR

• morfologia krwi

• badanie ogólne moczu

• poziom glukozy na czczo

Opieka w ciąży zaawansowanej

• Ocena dotychczasowego przebiegu ciąży

• Przyrost masy ciała

• Ciśnienie tętnicze

• Obecność żylaków i obrzęków

• Data wystąpienia pierwszych ruchów płodu, obniżenia się macicy

• Czy coś niepokoi ciężarną

• Analiza badań laboratoryjnych

Badanie ogólne:

• Ocena wielkości i kształtu brzucha (mierzenie obwodu)

• Występowanie rozstępów i przebarwień

• Ocena gruczołów sutkowych

• Ocena budowy miednicy

Badanie położnicze:

• Badanie zewnętrzne za pomocą chwytów Leopolda (czy wielkość macicy odpowiada wiekowi ciąży)

• 
  
  Badanie wewnętrzne przez pochwę

• Analiza czynności serca płodu

Ocena wysokości dna macicy

Wymiary miednicy kostnej

• Wymiar międzykolcowy - 25 - 26 cm

• Wymiar międzygrzebieniowy - 28 - 29 cm

• Wymiar międzykrętarzowy - 31 - 32 cm

• Sprzężna zewnętrzna - 20 cm

Usytuowanie płodu w macicy

Pojęcia określające usytuowanie płodu w macicy

• Położenie

• Ustawienie

• Ułożenie

Położenie płodu (situs)

Jest to stosunek osi długiej płodu do osi długiej macicy z uwzględnieniem części przodującej:

• podłużne (situs longitudinalis) - 99% położeń:

• główkowe,

• miednicowe,

• skośne (situs obliquus),

• poprzeczne (situs transversus) - 1% położeń.

Ustawienie płodu (positio)

Jest to stosunek poszczególnych części płodu do poszczególnych części macicy:

• lewe - I - grzbiet płodu po stronie lewej macicy,

• prawe - II - grzbiet płodu po prawej stronie macicy.

Ułożenie płodu (habitus)

Jest to stosunek poszczególnych części ciała płodu względem siebie:

• dowolne,

• przymusowe

• przygięciowe,

• odgięciowe.

Prawidłowe ułożenie płodu

Fizjologiczne położenie płodu w macicy jest położeniem podłużnym (ułożeniem) główkowym (situs longitudinalis praesentatio capitis).

I chwyt Leopolda

• Ma na celu zbadanie wysokości dna macicy i określenie położenia płodu,
  czyli jaka część płodu się w nim znajduje.

• Stajemy twarzą w kierunku głowy rodzącej, po jej prawej stronie.
  Palce obu rąk zagłębia się w powłoki brzuszne na wysokości dna
  macicy. Pozwala to na ustalenie wysokości dna w stosunku do
  wyrostka mieczykowatego. Określamy przypuszczalną wielkość ciąży.

• Następnie obmacujemy dno po prawej i lewej stronie macicy,
  celem stwierdzenia, jaka część płodu znajduje się w dnie macicy.

II chwyt Leopolda

• Ma na celu określenie, jakie części płodu znajdują się po obu
  stronach brzucha.

• 
  Obie ręce należy przesunąć od dna macicy na obie strony, równolegle
  do siebie, w połowie długości trzonu macicy. Uciska się najpierw jedną,
  a potem drugą ręką boki brzucha, aby wybadać, po której stronie jest
  grzbiet płodu, a po której części drobne. Określamy więc ustawienie płodu.

III chwyt Leopolda

• Służy do badania części przodującej.

• Celem jego jest ocena części przodującej.

• Stajemy twarzą w kierunku głowy rodzącej po jej prawej stronie. Dłonią
  jednej ręki chwyta się za powłoki brzuszne część przodującą między kciuk
  a resztę palców i wykonuje się próbę balotowania poruszając szybko częścią
  przodującą tam i z powrotem. Balotuje główka i to tylko nie ustalona.

IV chwyt Leopolda

• Służy do oceny części przodującej, gdy jest już nieruchoma w stosunku
  do płaszczyzny wchodu.

• Stajemy twarzą w kierunku nóg rodzącej, po jej prawej stronie
  i końce palców obu rąk zagłębia się zbieżnie na podbrzuszu
  w kierunku środkowej linii ciała i ku wychodowi miednicy.

• Celem chwytu jest kontrola postępu części przodującej
  w kanale rodnym w czasie porodu.

V chwyt Leopolda

• 
  Stosuje się go wtedy, gdy część przodująca jest przyparta do wchodu,

• Celem tego chwytu jest sprawdzenie, czy nie niestosunku porodowego,

• Obie dłonie układa się płasko, jedną na spojeniu łonowym, drugą na
  powłokach brzusznych nad częścią przodującą. Dłonie są równolegle
  do siebie. Są trzy możliwości położenia ręki nad częścią przodującą:

• leży powyżej ręki nad spojeniem łonowym,

• leży na równi z tą ręką,

• leży poniżej tej ręki.

Jeżeli ręka na części przodującej znajduje się powyżej spojenia łonowego
o ok. 1 - 1,5 cm, nie ma niestosunku porodowego.

Zakres opieki przedporodowej u zdrowej ciężarnej

Rodzaj badania	6-10	11-14	15-20	21-26	27-32	33-37	38-39	40-41
Ogólne podmiotowe i przedmiotowe	X	X	X	X	X	X	X	X
Tętno, ciśnienie tętnicze	X	X	X	X	X	X	X	X
Wzrost	X
Masa ciała	X	X	X	X	X	X	X	X
BMI	X
Badanie ginekologiczne (we wzierniku i zestawione)	X	X	X		X	X	X	X
Badanie piersi	X					X
pH pochwy	X		X		X	X
Badanie położnicze zewnętrzne						X	X	X
Ocena wymiarów miednicy						X
Ocena czynności serca płodu				X	X	X	X	X
Ocena ruchliwości płodu						X	X	X
Ocena ryzyka ciążowego	X	X	X	X	X	X	X	X
Kształtowanie zdrowego stylu życia	X	X	X	X	X	X	X	X
Skierowanie do szpitala								X
Przyg. do porodu, połogu, karmienia				X	X	X	X	X

Badania w ciąży

Rodzaj badania	6-8	11-14	15-20	21-26	27-32	33-37	38-39	40-41
Morfologia krwi	X		X		X	X	X	X
Grupa krwi	X
Badanie cytologiczne	X
Poziom glukozy - na czczo - po obciążeniu glukozą	X				X X	X
Badanie moczu	X		X		X	X	X	X
Przeciwciała odpornościowe	X				X
Alat						X
VDRL	X					X
HBs						X
HIV	X					X
Przeciwciała anty - Rh			X
USG		X		X		X
Konsultacja stomatologiczna	X					X

---