ROZPORZĄDZENIE (EWG) NR 1265/69 KOMISJI

z dnia 1 lipca 1969 r.

ustanawiające metody określania jakości cukru kupowanego przez agencje interwencyjne

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą,

uwzględniając rozporządzenie Rady nr 1009/67/EWG z dnia 18 grudnia 1967 r., w sprawie wspólnej organizacji rynku cukru, zmienione rozporządzeniem (EWG) nr 2100/68, w szczególności jego art. 9 ust. 8,

a także mając na uwadze, co następuje:

rozporządzenie Komisji (EWG) nr 782/68 z dnia 26 czerwca 1968 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania w odniesieniu do zakupu cukru przez agencje interwencyjne, ustaliło różne cechy jakościowe cukru białego i cukru nierafinowanego; niezbędne jest przyjęcie na poziomie wspólnotowym jednolitych przepisów w celu uniknięcia stosowania przez Państwa Członkowskie różnych metod określania tych cech jakościowych;

do takich przepisów należy przyjąć ogólnie uznawane metody analizy;

należy wprowadzić stosowanie metod, o których mowa, w odniesieniu do zakupu przeprowadzanego przez agencje interwencyjne od dnia wejścia w życie rozporządzenia (EWG) nr 1009/67, ponieważ wobec braku tych metod umowy były zawierane warunkowo;

środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu Zarządzającego ds. cukru,

PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Metody określania cech jakościowych cukru, o których mowa w rozporządzeniu (EWG) nr 782/68, zostają niniejszym ustalone według opisu w Załączniku do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 2

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie trzeciego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

W odniesieniu do zakupu przeprowadzonego przez agencje interwencyjne niniejsze rozporządzenie stosuje się od dnia 1 lipca 1968 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 1 lipca 1969 r.

W imieniu Komisji

Jean REY

Przewodniczący

ZAŁĄCZNIK

METODY OKREŚLANIA JAKOŚCI CUKRU BIAŁEGO W EWG.

A. PROCEDURA DO PRZYZNAWANIA PUNKTÓW

1. Zawartość popiołu:

ICUMSA: Popioły konduktometryczne (źródło: Obrady 14-go posiedzenia ICUMSA 1966 r., str. 88).

Aparatura

Przyrząd do pomiaru przewodności umożliwiający pomiary do 0,5 µ S cm^-1 , z dokładnością pomiaru ± 2%.

Zaleca się używanie komór pomiarowych z możliwością utrzymania temperatury na poziomie 20 °C ± 0,2 °C za pomocą termostatu.

Kolby miernicze szklane o pojemności 100 ± 0,05 cm³, 500 ± 0,25 cm³ i 1.000 ± 0,40 cm³; pipety o przepływie całkowitym 10 ± 0,02 cm³.

Do przygotowania wszystkich roztworów (roztwory cukru i roztwory chlorku potasu) należy używać wody podwójnie destylowanej lub dejonizowanej, o przewodności właściwej poniżej 2 µ S cm^-1.

Wszystkie naczynia i pipety należy przed użyciem starannie wypłukać wodą o powyższej jakości.

Do skalowania przyrządów do pomiaru przewodności używa się roztworu chlorku potasu N/5000.

W tym celu 745,5 mg chlorku potasu (pro analysi) podgrzanego uprzednio do temperatury około 500 °C - to znaczy do uzyskania zabarwienia ciemnoczerwonego - w celu odwodnienia go, rozpuszcza się w wodzie w kolbie mierniczej szklanej 1-litrowej i uzupełnia wodą.

10 cm³ tego roztworu (N 100) należy przenieść pipetą do kolby mierniczej szklanej o pojemności 500 cm³ i uzupełnić wodą.

Przewodność właściwa roztworu N 500 chlorku potasu w temperaturze wynoszącej dokładnie 20 °C będzie wynosić 26,6 ± 0,3 µS cm^-1 po odjęciu przewodności właściwej użytej wody.

Zgodnie z metodą działania zastosowanego przyrządu do pomiaru przewodności, należy go ustawić w taki sposób, aby wskazywał podaną powyżej wartość zwiększoną o przewodność właściwą użytej wody, lub też podana powyżej wartość zwiększona o przewodność właściwą użytej wody będzie stosowana do obliczenia stałej dla komory.

Przed każdym kalibrowaniem należy przygotować świeży roztwór chlorku potasu.

Metoda działania

Należy przygotować 28 g % g roztworu cukru, rozpuszczając w 20° ± 0,2°, 31,3 ± 0,1 g cukru w kolbie o pojemności 100 cm³ albo rozpuszczając 28 g cukru w wodzie i uzupełniając do 100 g.

Po odpowiednim wymieszaniu roztwór wprowadza się do komory mierniczej. Odczyt przeprowadza się w momencie, gdy temperatura roztworu wynosi dokładnie 20 ± 0,2 °C. Od odczytanej wartości należy odjąć 50% tej wartości dla użytej wody.

Otrzymany wynik jest następujący:

C₂₈ = C odczytu - 0,5 C wody

C = przewodność właściwa w µS cm^-1.

Wskaźnik 28 oznacza, że zastosowano 28% roztworu cukru.

Liczba punktów = 0,320 C₂₈.

To znaczy 3,13 µS cm^-1 ma wartość jednego punktu lub 1 punkt = 0,0018% popiołu.

Popiół % =
C₂₈.

W celu określenia przewodności właściwej użytej wody postępuje się w następujący sposób:

Tę samą ilość wody jak do przygotowania roztworu cukru wstrząsa się w kolbie mierniczej o pojemności 100 cm³ tak samo jak podczas rozpuszczania cukru, dopełnia się do 100 cm³ i mierzy w temperaturze około 20 °C. Podczas tego pomiaru dokładne utrzymywanie stałej temperatury nie jest konieczne, zważywszy na to, że ewentualne korekty temperatury są o wiele niższe od limitu błędu.

2. Zabarwienie

Metoda Instytutu Brunszwickiego

(Źródło: (F.Schneider, A. Emmerich i J.Dubourg, Zucker 18, 571, (1965), i Sucr. Franç., 106, 219, (1965).

Aparatura

Typowa brunszwicka skala zabarwienia 0-6.

Lampę fluorescencyjną TL o świetle dziennym montuje się w otwartej od przodu oprawce o głębokości 20 cm, szerokości 120 cm, wysokości 50 cm, w taki sposób, aby odległość prostopadła między lampą i próbkami cukru wynosiła około 35 cm.

Oczy operatora muszą być chronione przed bezpośrednim światłem lampy daszkiem ochronnym o wysokości około 15 cm.

Jako właściwe można podać lampy Osram typ HNT 120 lub Philips typ TL 25 W/55.

Inne lampy nie mogą być używane bez sprawdzenia, zważywszy na znaczenie rozkładu widmowego natężenia światła.

Aby odcienie żółtawe i brązowawe próbek cukru były dobrze widoczne, ścianki, tylne i boczne oprawki pomalowane są od wewnątrz na brązowy mat (na przykład na ciemny orzech).

Na dnie układa się białą bibułę, gdyż na jej tle wyraźnie widać zabarwienie cukru.

Oprawkę ustawia się w taki sposób, aby lampa znajdowała się mniej więcej na wysokości oczu. Podczas porównywania, na próbki nie powinno padać bezpośrednio światło dzienne, nie powinny ich też oświetlać lampy znajdujące się w pomieszczeniu, bo to utrudnia badanie.

Metoda działania

Cukier wkłada się w kwadratowe pudełeczka o jasnoniebieskim lub białym wyłożeniu od wewnątrz (bok 60 mm, wysokość 28 mm) i wyrównuje za pomocą pokrywki.

Należy zwrócić uwagę, aby pudełka zawierające próbkę i próbki wzorcowe były napełnione po brzegi.

Barwa wewnętrznego wyłożenia pudełka musi być jednolita, w przeciwnym razie można uzyskać błędne wyniki.

Pudełka należy umieszczać jedno obok drugiego, nie pozostawiając między nimi wolnej przestrzeni, w związku z tym pudełka okrągłe nie są właściwe.

Najpierw próbkę porównuje się w przybliżeniu umieszczając ją w różnych miejscach skali barw, następnie porównuje się ją starannie z najbardziej zbliżonymi barwami.

W tym celu umieszcza się ją raz z lewej raz z prawej strony barwy stanowiącej odniesienie.

Przyjmuje się średnią wyników trzech niezależnych obserwatorów.

Średnią tę wyraża się w dziesiętnych typu zabarwienia.

Jeśli wymiary kryształów cukru różnią się od wymiarów kryształów próbek wzorcowych, należy obserwować zabarwienie, a nie odblaski kryształów.

Liczba punktów = typ zabarwienia x 2, tzn. 0,5 typu zabarwienia = 1 punkt.

3. Zabarwienie w roztworze

Metoda ICUMSA 4 - po przesączeniu przez filtr z porowatą błoną 0,45 µ (według metody intruzji rtęci), albo 0,6 µ (według metody Hagen - Poiseuille).

(Źródło: De Whalley, Méthodes Icumsa d'analyse des sucres (1964), str. 57, Obrady. 12-go posiedzenia. ICUMSA, 1958, str. 55).

Aparatura

Do przygotowania roztworu potrzebne są kolby Erlenmeyera (200 cm³), przyrządy do filtrowania próżniowego na błony filtracyjne, kolby próżniowe (pojemność 500 lub 250 cm³), pompa próżniowa i błony filtracyjne o średnia średnica porów 0,45 µ (metoda intruzji rtęci), albo 0,6 µ (według metody Hagen - Poiseuille).

Stężenie roztworu oznacza się za pomocą refraktometru.

Do pomiaru ekstynkcji można używać jakiegokolwiek fotometru umożliwiającego pomiary przy 420±10 nm z dostateczną dokładnością.

Kuwety należy dobierać w taki sposób, aby dwie kuwety wypełnione wodą destylowaną, porównane między sobą, dawały ekstynkcję zerową.

Grubość warstwy musi być co najmniej 3 cm.

Metoda działania

50 g ± 0,1 g cukru odważa się w kolbie Erlenmeyera z szeroką szyjką; dodaje się 50 g wody destylowanej według wagi albo 50 cm³ wody destylowanej według objętości (odmierzonej probówką z podziałką), następnie uzyskuje się roztwór przez potrząsanie albo przy pomocy mieszalnika.

Nie potrzebna jest większa dokładność stężenia, zważywszy, że może ona ulec zmianie podczas filtrowania.

W międzyczasie błonę filtracyjną zanurza się, na co najmniej 10 minut w wodzie destylowanej, następnie umieszcza się ją w urządzeniu do filtrowania.

Podczas filtrowania roztwór jest jednocześnie odpowietrzany.

Stężenie oznacza się za pomocą refraktometru (° Brix) i napełnia się kuwetę wypłukaną poprzednio w niewielkiej ilości roztworu.

Kuwetę należy od razu zamknąć, żeby na cieczy nie utworzyły się prążki.

Kuwetę porównawczą wypełnia się wodą destylowaną i od razu dokonuje pomiaru przy 420 nm.

Woda użyta w kuwecie porównawczej musi być przefiltrowana przez błonę filtracyjną.

Jednostki ICUMSA = 1000^. ε₄₂₀ = 1000^. 100^. E₄₂₀

l ^.(o Bx)^. d

E = współczynnik ekstynkcji

ε₄₂₀ = ekstynkcja (odczytana)

1 = grubość warstwy (w cm)

d = szczególna ciężkość

liczba punktów =	jednostki Icumsa	tzn. 7,5 jednostki ICUMSA równa się 1 punkt.
			7,5

B. KRYTERIA DODATKOWE

1. Polaryzacja

Metoda ICUMSA 1 dla cukru nierafinowanego (źródło: Obrady 12-go Posiedzenia ICUMSA, 1958, str. 84 i następne; Obrady 13-go Posiedzenia ICUMSA, 1962, str. 83 i następne; Obrady 14-go Posiedzenia. ICUMSA, 1966).

Przyrządy

Polarymetr z międzynarodową skalą cukru (° S) zgodnie z definicjami ICUMSA.

Waga analityczna z dokładnością ± 0,001 g.

Kolby miernicze 100 cm³.

Kolby te muszą być specjalnie wykalibrowane.

Muszą mieć pojemność 100,00 ± 0,02 cm³ albo skorygowaną z tą dokładnością. 200 mm rurki polarymetru nie mogą zawierać błędu powyżej ±0,03 mm.

Jeśli używa się rurek krótszych, muszą one mieć tę samą względną dokładność, na przykład 100 mm ± 0,015 mm.

Równoległość powierzchni końcowych musi być lepsza niż 10 minut kątowych. Przy obrocie rurki zamontowanej na jej osi optycznej nie powinna być zauważalna zmiana wartości pomiaru.

W szkiełkach zaworów nie mogą występować napięcia wewnętrzne, to znaczy, że nie mogą one wykazywać aktywności optycznej. Ich powierzchnie muszą być równoległe poniżej 5 minut kątowych.

Zawartość wody w zastosowanej bibule filtracyjnej musi wynosić od 6 do 8%.

Metoda działania

Odważa się 26 g ± 0,002 g cukru i wprowadza go do kolby mierniczej (patrz wyżej) przy pomocy około 60 cm³ wody destylowanej lub odmineralizowanej.

Cukier rozpuszcza się bez podgrzewania.

Kiedy konieczne jest klarowanie, dodaje się 0,5 cm³ roztworu zasadowego octanu ołowiawego.

Odczynnik ten musi spełniać wymogi ICUMSA (źródło: De Whalley, Méthodes Icumsa d'analyse des sucres,1964, str. 122).

Po dokładnym wymieszaniu dodaje się wody prawie do kreski.

Powstałą ewentualnie pianę zbija się dodając kroplę alkoholu lub eteru.

Następnie na 15 minut pozostawia się kolbę w łaźni wodnej z termostatem (wskazówki dotyczące temperatury, patrz poniżej).

Wewnętrzną ściankę szyjki kolby osusza się bibułą filtracyjną.

Doprowadza się dokładnie do kreski posługując się pipetą z cienkim zakończeniem.

Zawartość kolby miesza się odwracając ją co najmniej pięć razy, zatykając ją przy tym dłonią.

Jeśli potrzebne było klarowanie, teraz przystępuje się do filtrowania.

Objętość sączka oblicza się w taki sposób, aby całe 100 cm³ można było wlać za jednym razem.

Lejek powinien mieć bardzo krótką rurkę, aby można było nałożyć szkło nie dopuszczając do wyparowania roztworu. Z tego samego powodu lejek należy przykryć szkiełkiem zegarkowym.

Do uprzednio umytej i osuszonej rurki do polaryzacji wlewa się roztwór w dwóch dawkach do około dwóch trzecich, płucząc ją za każdym razem. W czasie jej napełniania należy uważać, by w rurce nie było pęcherzyków powietrza.

Następnie rurkę wprowadza się do polarymetru i przeprowadza pięć pomiarów z dokładnością 0,05 °S.

1. Kiedy używa się sacharymetru z klinem kwarcowym, skręcalność optyczna całości zależy od temperatury. W takim przypadku, wyrównany uprzednio do 100 cm³ roztwór, doprowadza się do temperatury sacharymetru. Różnica między dwoma temperaturami nie może przekraczać 0,5 °C.

Używając przyrządów z odczytem wzrokowym wykonuje się pięć odczytów z dokładnością 0,05 °S.

Średnia wartość jest wyrażona w setnych °S.

Sacharymetr musi być sprawdzony za pomocą płytki kwarcowej o wartości zbliżonej do 100 °S.

Korekcja temperatury dla sacharymetrów z klinem kwarcowym:

Dodać 0,03 °S na °C albo odjąć 0,03 °S na °C poniżej 20 °C.

b) Kiedy pomiar wykonuje się przy zastosowaniu polarymetru z podziałką kołową, zaleca się użycie rurek z podwójną powłoką. Podłącza się je do termostatu ustawionego na 20 ° ± 0,2 °C.

Wyrównanie fiolki robi się także przy 20 ° ±0,2 °C.

Kwarcowa płytka kontrolna musi być również doprowadzona do 20 ° ± 0,2 °C.

Jeśli nie jest to możliwe jej wartość musi być ustalona jak następuje:

S_t = S₂₀ (1 + 0,00014 (t - 20)).

Przykład: S₂₀ = 98,45 °S; t = 23,8 °C

S_t = 98,45 (1 + 0,00014. 3,8)

= 98,45. 1,00053 = 98,50 °S.

2. Substancje redukujące (cukier inwertowany)

Metoda ICUMSA - Metoda Instytutu Berlińskiego

(Źródło: De Whalley, Méthodes Icumsa d'analyse des sucres,1964, str. 25; Schneider F. i Emmerich A., Zucker - Beih. 1, 17 (1951).

Wyposażenie

Łaźnia wodna, naczynia Erlenmeyera 300 cm³, pipety, biurety 50 cm³.

Odczynniki

Roztwór Müllera: 35 g krystalicznego siarczanu miedziowego (CuSO₄^. 5 H₂O) o jakości niezbędnej do analiz rozpuszcza się w 400 cm³ gorącej wody destylowanej.

Poza tym 173 g soli Rochelle'a (winian K-Na) i 68 g bezwodnego węglanu sodowego rozpuszcza się w 500 cm³ gorącej wody.

Po ochłodzeniu oba roztwory miesza się w kolbie mierniczej 1-litrowej i uzupełnia się wodą.

Energicznie potrząsając miesza się roztwór z 2 g węgla aktywowanego i, po pozostawieniu na kilka godzin, przesącza przez utwardzoną bibułę filtracyjną lub błonę filtracyjną.

Jeśli podczas przechowywania zauważy się oddzielanie się niewielkich ilości tlenku miedziawego, należy ponownie przefiltrować roztwór.

Kwas octowy 5 N.

Roztwór jodu 0,0333 N.

Roztwór podsiarczynu sodowego 0,0333 N.

Roztwór skrobi: roztwór skrobi rozpuszczalnej 1% w nasyconym roztworze NaCl.

Dokładne miano roztworów jodu i podsiarczynu należy oznaczyć zwyczajową metodą (na przykład przy zastosowaniu jodanu potasu).

Metoda działania

10 g cukru umieszcza się w naczyniu Erlenmeyera 300 cm³ i rozpuszcza w destylowanej lub odmineralizowanej wodzie.

Dolewając wody doprowadza się roztwór do objętości 100 cm³. Dodaje się 10 cm³ roztworu Müllera (posługując się pipetą); miesza się dokładnie i umieszcza we wrzącej łaźni wodnej na 10 minut ± 5 sekund.

Umieszczenie naczynia w łaźni wodnej nie może przerwać wrzenia.

Naczynia mają być zawieszane w taki sposób, aby poziom roztworu znajdował się 2 cm poniżej poziomu wody.

Po upływie czasu podgrzewania schładza się szybko pod strumieniem bieżącej wody. Podczas tej czynności nie można poruszać roztworem, aby tlen z powietrza nie mógł spowodować ponownego rozpuszczenia części wytrąconego tlenku miedziawego.

Do schłodzonego roztworu dodaje się 5 cm³ kwasu octowego 5 N i bezpośrednio potem, nie mieszając, dodaje się znany nadmiar roztworu jodu 0,0333 N (między 20-40 cm³). Osad rozpuszcza się wtedy przez wstrząsanie roztworem.

Nadmiar jodu oznacza się za pomocą roztworu podsiarczynu 0,0333 N.

Poniższe korekcje odejmuje się od wartości otrzymanej dla zużycia jodu (cm³), którą nazywamy „wartością na gorąco”:

- „Wartość na ślepo”, którą stanowi zużycie jodu stwierdzone podczas próby, w której zamiast roztworu cukru wprowadza się wodę i którą przeprowadza się w ten sam sposób co dla „wartości na gorąco”. Korekcję tę ustala się tylko raz dla każdego przygotowywanego roztworu Müllera.

Kiedy używa się czystych odczynników, nie przekracza ona 0,1 cm³.

- „Wartość na zimno”, którą stanowi zużycie jodu stwierdzone podczas próby, w której mieszaniny roztworu cukru z roztworem Müllera nie podgrzewa się tylko pozostawia do odstania w temperaturze pokojowej przez 10 minut przed dodaniem kwasu octowego.

- „Poprawka na sacharozę”, którą oznacza się działanie redukujące sacharozy. W opisanych warunkach (użycie 10 g cukru) wynosi ona 2,0 cm³.

Po odjęciu tych trzech korekcji otrzymuje się zużycie roztworu jodu 0,0333 N, gdzie 1 cm³ odpowiada 1 mg cukru inwertowanego w próbce.

1 cm³ roztworu jodu oznacza więc 0,01% cukru inwertowanego.

3. Wilgotność

Metoda ICUMSA (źródło: De Whalley, ICUMSA Méthodes d'analyse des sucres,1964, str. 44).

Odważa się co najmniej 20 g nie rozdrobnionego cukru w aluminiowej, uprzednio wytarowanej parownicy ze szczelną pokrywką, albo w szklanym naczyniu z dokładnie dopasowaną pokrywką.

Średnica naczyń musi być dobrana w taki sposób, aby warstwa cukru nie była grubsza niż 1 cm.

Na wagę 20 g średnica ta powinna wynosić co najmniej 6 cm.

Próbkę umieszcza się na 3 godziny w suszarce o temperaturze 105 °C.

Na czas suszenia z naczyń zdejmuje się pokrywki.

W celu schłodzenia umieszcza się zamknięte naczynia w eksykatorze. Po schłodzeniu waży się ponownie w temperaturze pokojowej. Do ważenia używa się wagi analitycznej o czułości 0,1 mg.

Wilgotność % =	Ubytek ciężaru wg.	100
			g cukru

Dz.U. nr 308 z 18.12.1967, str. 1.

Dz.U. nr L 309 z 24.12.1968, str. 4.

Dz.U. nr L 145 z 27.06.1968, str. 6.

1 µS cm^-1 = 10^-6 ·
^-1 cm^-1.

Podane tolerancje zgodne są z postanowieniami ISO.

---