Kotowski Wojciech
komentarz
Oficyna 2009
Komentarz do ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U.07.109.756), [w:] W. Kotowski, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Oficyna, 2009, wyd. III.
Stan prawny: 2009.09.01
WYKAZ SKRÓTÓW
Annales UMCS - Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska
Apel. - W-wa - Apelacja - Warszawa
Biul. PK - Biuletyn Prawa Karnego
Biul. SN - Biuletyn Sądu Najwyższego
Biul. Skarb. - Biuletyn Skarbowy
BRD - Bezpieczeństwo Ruchu Drogowego
CzPKiNP - Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych
d.k.k. - ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 13, poz. 94 z późn. zm.)
Dz. U. - Dziennik Ustaw
GAP - Gospodarka - Administracja Państwowa
GSP Prz. Orz. - Gdańskie Studia Prawnicze. Przegląd Orzecznictwa
GSiP - Gazeta Sądowa i Penitencjarna
Gl. - Glosa
GP - Gazeta Prawnicza
Jur. - Jurysta
k.c. - ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)
k.k. - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.)
k.k.s. - ustawa z dnia 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 z późn. zm.)
k.k.w. - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 z późn. zm.)
k.p.a. - ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.)
k.p.k. - ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.)
k.p.w. - ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.)
k.r.o. - ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.)
k.w. - ustawa z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 z późn. zm.)
KZS - Krakowskie Zeszyty Sądowe
LEX - System Informacji Prawnej LEX
M.P. - Monitor Polski
M. Prawn. - Monitor Prawniczy
M. Pod. - Monitor Podatkowy
NP - Nowe Prawo
NSA - Naczelny Sąd Administracyjny
ONSA - Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
ORTSiRD PZMot - Organizacja Rzeczoznawców Techniki Samochodowej i Ruchu Drogowego Polskiego Związku Motorowego
OSA - Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych
OSAB - Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej
OSAG - Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Gdańsku
OSAiSN - Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego
OSG - Orzecznictwo Sądów Gospodarczych
OSNAPiUS - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSNCP - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSNKW - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Karna i Wojskowa
OSNPG - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Prokuratura Generalna
OSNPK - Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Prokuratura Krajowa
OSNwSK - Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych
OSP - Orzecznictwo Sądów Polskich
OSPiKA - Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
OSS - Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych
OTK - Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
OTK ZU - Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy
PA - Problemy Alkoholizmu
Pal. - Palestra
PB - Prawo Bankowe
PD - Paragraf na drodze
PG - Prawo Gospodarcze
PiP - Państwo i Prawo
PiZS - Praca i Zabezpieczenie Społeczne
PiŻ - Prawo i Życie
POP - Przegląd Orzecznictwa Podatkowego
PPH - Przegląd Prawa Handlowego
PPPS - Prz. Orz. - Prawo Pracy i Prawo Socjalne - Przegląd Orzecznictwa
Prok. i Pr. - Prokuratura i Prawo
p.r.d. - ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.)
Probl. Krym. - Problemy Kryminalistyki
Probl. Praw. - Problemy Praworządności
PS - Przegląd Sądowy
Rach. - Rachunkowość
Rej. - Rejent
RP - Radca Prawny
Rzeczp. - Rzeczpospolita
SA - Sąd Apelacyjny
SKKiP - Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne
SMO - Służba MO
SN - Sąd Najwyższy
SP - Serwis Podatkowy
TK - Trybunał Konstytucyjny
u.d.p. - ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.)
u.k.k. - ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.)
u.p.n. - ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.)
u.t.k. - ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.)
u.z.n.k. - ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.)
u.z.t. - ustawa z dnia 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz. U. Nr 5, poz. 17 z późn. zm.); ustawa uchylona przez ustawę z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)
Wok. - Wokanda
WPP - Wojskowy Przegląd Prawniczy
Wspól. - Wspólnota
Zb. Orz. - Zbiór Orzeczeń
ZNASW - Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych
z.s.d. - rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393 z późn. zm.)
ZW - Zagadnienia Wykroczeń
WPROWADZENIE
Kodeks wykroczeń, który obowiązuje od 1 stycznia 1972 r. (Dz. U. z 1971 r. Nr 12, poz. 114), był nowelizowany aż 57 razy. Ideą wprowadzania zmian w prawie o wykroczeniach jest dostosowanie jego ustawowych zapisów do kształtu zmieniającego się prawa karnego. Czystość legislacyjna wymaga bowiem eliminowania w tych aktach prawnych różnic przede wszystkim w kwestiach odpowiedzialności karnej, ale również w zakresie pojęciowym i redakcyjnym. Ustawodawca, określając normy prawne, przyjął ostatecznie, że odpowiedzialności za wykroczenia podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu społecznie szkodliwego, zabronionego przez ustawę w czasie jego popełnienia (art. 1 k.w.). W poprzednim stanie prawnym była mowa o czynie społecznie niebezpiecznym. Jest to słuszne posunięcie, pojęcie "społeczna szkodliwość" ma bowiem szerszy zakres merytoryczny. Chodzi o to, że każdy czyn zakwalifikowany jako społecznie niebezpieczny jest niewątpliwie szkodliwy. Natomiast nie każdemu czynowi noszącemu znamiona szkodliwości można przypisać niebezpieczeństwo. Myśląc o społecznej szkodliwości, należy mieć na uwadze zarówno elementy przedmiotowe, jak i podmiotowe. Do pierwszych należy zaliczyć rodzaj i charakter naruszonego dobra, sposób działania, czas i miejsce popełnienia czynu, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody oraz wagę naruszonego obowiązku. Do drugich natomiast zaliczamy procesy psychiczne sprawcy, które towarzyszą czynowi, chodzi więc o zamiar sprawcy i motywy jego działania. Wykroczenie może być umyślne lub nieumyślne (art. 5 k.w.). Z drugim rodzajem wykroczenia mamy do czynienia, jeżeli sprawca nie ma zamiaru popełnienia czynu zabronionego, lecz popełnia go wskutek niezachowania wymaganej ostrożności, mimo że możliwość jego popełnienia mógł lub powinien przewidzieć (art. 6 k.w.). Równocześnie jednak nieświadomość, że czyn stanowi wykroczenie, nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy, chyba że nieświadomość była usprawiedliwiona. Natomiast nie popełnia wykroczenia umyślnego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego (art. 7 k.w.). Uznano za w pełni uzasadnione utrzymanie zasady odpowiedzialności za wykroczenia osób, które ukończyły 17 lat (art. 8 k.w.).
Jasne, a więc sprzyjające właściwej interpretacji jest pojęcie usiłowania, polegające na zachowaniu określonej osoby bezpośrednio zmierzającej do dokonania czynu zabronionego, które w rezultacie nie następuje, przy czym nie ma znaczenia, czy sprawca usiłowania sam odstąpił od zamiaru, czy też czyn udaremniony został przez inną osobę (art. 11 § 1 k.w.). Kodeks przewiduje karalność na etapie usiłowania popełnienia wykroczeń określonych w art. 52 § 1 pkt 1, art. 119 § 2, art. 120 § 2, art. 122 § 3, art. 124 § 2, art. 133 § 2, art. 134 § 3 i art. 136 § 3. Klarownie prezentują się określenia: podżeganie (art. 12 k.w.) i pomocnictwo (art. 13 k.w.). Pierwsze polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego, drugie natomiast na ułatwieniu dokonania takiego czynu. Pomocnictwo występuje również wówczas, gdy dana osoba dopuści się zaniechania obowiązku niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego, czym ułatwi działanie sprawcy. Odpowiedzialność za podżeganie i pomocnictwo występuje także wówczas, gdy ustawa tak stanowi. Chodzi więc o przypadki, dla których przewidziana jest odpowiedzialność za usiłowanie, a także gdy podżegano lub pomagano do wykroczeń określonych w art. 51, 52, 56 i 57 k.w.
Kodeks wykroczeń wyróżnia kary (art. 18 k.w.) i środki karne (art. 28 k.w.). Karami (poprzednio karami zasadniczymi) są: areszt (art. 19 k.w.) w wymiarze od 5 do 30 dni (poprzednio od 1 tygodnia do 3 miesięcy), ograniczenie wolności (art. 20 k.w.) na czas 1 miesiąca (poprzednio od 1 miesiąca do 3 miesięcy), grzywna (art. 24 k.w.) w kwocie 20-5000 zł (poprzednio dolna granica wynosiła 10 zł) lub nagana. Natomiast środkami karnymi (poprzednio karami dodatkowymi) są: 1) zakaz prowadzenia pojazdów, 2) przepadek przedmiotów, 3) nawiązka, 4) obowiązek naprawienia szkody, 5) podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób, 6) inne środki karne określone przez ustawę. Karą zagrożone jest każde wykroczenie, środkiem karnym zaś tylko niektóre. Środek karny można orzec, jeżeli jest przewidziany w przepisie szczególnym (fakultatywnie), natomiast orzeka się, jeśli przepis szczególny tak stanowi (obligatoryjnie). Wśród wymienionych środków karnych na uwagę zasługują: zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów oraz obowiązek naprawienia szkody. Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się na czas nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 3 lata. Orzekając zakaz, organ procesowy określa rodzaje pojazdów, których dotyczy. Zakaz ten obowiązuje od chwili uprawomocnienia się orzeczenia, przy czym na poczet kary zalicza się czas od chwili fizycznego zatrzymania dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem. Jeżeli jednak określony dokument nie został zatrzymany, termin biegnie od chwili wykonania przez ukaranego obowiązku przekazania go organowi procesowemu. Przepadek przedmiotów orzeka się, gdy ustawa tak stanowi (np. art. 96a k.w.). Środek ten można orzec nawet wtedy, gdy zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy. Obowiązek naprawienia szkody, podobnie zresztą jak podanie orzeczenia do publicznej wiadomości, ma znaczenie wychowawcze. Środek ten orzeka się w sposób ściśle określony w przepisie szczególnym (np. art. 85 § 3 k.w.). Kara występuje więc samoistnie, środek karny zaś z reguły łącznie z nią. Wyjątek stanowi odstąpienie od orzeczenia kary, kiedy środek karny w takiej sytuacji występuje samoistnie. Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości należy wziąć pod uwagę: 1) rodzaj i charakter naruszonego dobra, 2) rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, 3) sposób i okoliczności popełnienia czynu, 4) wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, 5) postać zamiaru i motywację sprawcy, 6) rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia (art. 47 § 6 k.w.). Wymienione okoliczności mogą być zarówno obciążające, jak i łagodzące.
Istotnym udogodnieniem dla sprawcy jest możliwość zamiany grzywny wymierzonej w kwocie przekraczającej 500 zł, której egzekucja z różnych obiektywnych względów okaże się nieskuteczna, na pracę społecznie użyteczną od 1 tygodnia do 2 miesięcy, przy czym zamiana ta może nastąpić wyłącznie za zgodą ukaranego. Jeżeli jednak ukarany nie wyrazi zgody lub mimo udzielenia zgody i podjęcia tego typu pracy w rezultacie jej nie wykona, organ procesowy może orzec zastępczą karę aresztu, która nie może przekroczyć 30 dni, przyjmując równocześnie 1 dzień aresztu za równoważny grzywnie w kwocie 20-150 zł. Natomiast grzywnę niepodlegającą zamianie na karę aresztu można w szczególnie uzasadnionych wypadkach umorzyć (art. 25 k.w.). Z kolei - w myśl zasad określonych w art. 41 k.w., według redakcji ustalonej po skreśleniu art. 40 k.w. - organ uprawniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego może poprzestać na zastosowaniu wobec sprawcy wykroczenia środków oddziaływania wychowawczego w postaci m.in. pouczenia, zwrócenia uwagi, ostrzeżenia. Tak więc wskazanie niestosowności zachowania kierującego jest środkiem oddziaływania wychowawczego. Zgodnie z intencją ustawodawcy konsekwencją zastosowania środka oddziaływania wychowawczego jest niekierowanie sprawy do organu orzekającego. W praktyce oznacza to, że jeżeli kierujący pojazdem np. nie zastosował się do znaku drogowego, czym wypełnił znamiona wykroczenia z art. 92 § 1 k.w., uprawniony organ (Policji, Straży Miejskiej) może go ukarać mandatem karnym lub skierować wniosek o ukaranie do sądu (taki sam skutek następuje w przypadku odmowy przyjęcia mandatu) albo dokonać próby uświadomienia kierującemu, iż popełniony czyn poza zwykłym nieposłuszeństwem wobec ustawy nosi cechy niebezpieczeństwa (np. droga jest wyłączona z ruchu i często uczęszczana przez dzieci). Wykorzystanie przez uprawniony organ ostatniego z dostępnych uprawnień stanowi zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego. Jeżeli mimo to organ ten skieruje sprawę do rozstrzygnięcia przez sąd, staje się oczywiste, że nastąpiło to w warunkach braku podstaw prawnych. Natomiast gdyby kierujący zlekceważył pouczenie organu kontrolującego i kontynuował jazdę drogą objętą zakazem ruchu, to wytrąciłby nie tylko ponowną możliwość zastosowania podobnego środka w postaci np. "ostrzeżenia", ale także nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego. Policjant w takiej sytuacji miałby pełne prawo sporządzenia wniosku o ukaranie przez sąd.
Z kolei zaostrzenie warunków przedawnienia orzekania w ten sposób, że jeżeli w ciągu roku od popełnienia czynu wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje po upływie 2 lat (art. 45 k.w.), sprzyja niewątpliwie osiąganiu celów w postaci nieuchronności zasłużonej kary. Do podjęcia takiej decyzji skłoniła ustawodawcę stosowana wielokrotnie przez obwinionych praktyka świadomego przedłużania postępowania, zmierzająca do jego umorzenia z mocy prawa wskutek przedawnienia karalności. W obecnym stanie prawnym nie ma możliwości doprowadzenia do przedawnienia karalności, nawet przy wykorzystaniu "obłożenia" sprawami sądów grodzkich. Zabiegi w tym zakresie ze względu na czas do przedawnienia są nieskuteczne. W innych przypadkach uznaje się wykroczenie za niebyłe po upływie 1 roku od jego popełnienia. Natomiast w przypadku orzeczenia środka karnego zatarcie ukarania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem wykonania (art. 46 k.w.).
Wykroczenia drogowe zajmują pierwsze miejsce pod względem liczby i częstotliwości popełniania. Ustawa wymienia 22 rodzaje tego typu wykroczeń (art. 84-103 k.w.). Wykroczenia określone w art. 84-98 k.w. są następstwem naruszenia dyrektyw ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.), a więc godzą w podstawowe zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Natomiast wykroczenia z art. 99-103 k.w. polegają na naruszeniu postanowień ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Można zatem powiedzieć, że przepisy rozdziału XI k.w. zajmują się ochroną prawną bezpieczeństwa i porządku na drodze. Jest charakterystyczne, że zdecydowana większość naruszeń porządku wpływa ujemnie na poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Trzecie wydanie komentarza do kodeksu wykroczeń uwzględnia zmiany, jakie się dokonały od pojawienia się na rynku wydawniczym drugiego wydania do chwili oddania do druku bieżącej aktualizacji (sierpień 2009 r.). Uzupełnienie objęło zmiany w przepisach komentowanej ustawy, jak również w ustawach szczególnych (obecnie jest ich 147), zawierających przepisy, których naruszenie stanowi wykroczenie. Wydanie to wzbogaca nowe orzecznictwo i piśmiennictwo. Równocześnie uzupełniono je nowym taryfikatorem mandatowym, ustalonym rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 208, poz. 2023), obowiązującym po zmianach od 29 listopada 2008 r., realizującym postanowienia art. 95 § 6 k.p.w. (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.) oraz punktami karnymi przyjętymi rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998 z późn. zm.), realizującym postanowienia art. 130 i 140 p.r.d. (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.). Wprawdzie wskazane rozporządzenia stanową akty wykonawcze dwóch niezależnych ustaw, to jednak mają one ścisły związek z komentowanym kodeksem wykroczeń. Powinny zatem być skorelowane - a nie są - w zakresie merytorycznej spójności. Chodzi o to, że wykroczenia objęte taryfikatorem powinny pokrywać się z punktacją karną. Jest to pobożne życzenie, które od wielu lat towarzyszy komentatorom zajmującym się prawnymi problemami ruchu drogowego, skierowane do wnikliwego prawodawcy.
Art. 1. [Warunki odpowiedzialności]
1. Kodeks wykroczeń, jaka sama nazwa wskazuje, obejmuje czyny stanowiące wykroczenia. Wprawdzie ustawodawca nie definiuje określenia "wykroczenie", to jednak z treści przepisu można wywieść, że jest nim czyn społecznie szkodliwy zagrożony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia jedną z wymienionych kar aresztu, ograniczenia wolności, grzywny oraz nagany. Należy w pełni zgodzić się z poglądem, że wykroczeniem jest czyn: 1) popełniony przez człowieka, 2) społecznie szkodliwy, 3) bezprawny, 4) zagrożony karą aresztu, ograniczenia wolności, grzywny do 5000 zł, nagany, a także 5) zawiniony. Wymienionych pięć elementów, z natury rzeczy, musi wystąpić łącznie. Zatem brak któregokolwiek z nich powoduje, że wykroczenia w istocie nie ma, a co za tym idzie - nie ma możliwości pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności za wykroczenie (zob. J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 1974).
2. Formalna definicja wykroczenia odsyła do zespołu elementów wyznaczających zabronioną sferę, określających czyny zakazane lub nakazane przez ustawę pod groźbą kary. Elementy te są nazywane znamionami wykroczenia (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2006, s. 89). Ustawowe znamiona wykroczenia pozwalają odróżnić wykroczenia. Należy zatem podzielić pogląd A. Marka, że zasada nullum crimen sine lege wymaga, aby zespół znamion czynu zabronionego został określony przez ustawę w sposób możliwie jasny i jednoznaczny (A. Marek, Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2004, s. 54). Bezsprzeczne jest, że czyn sprawcy może być uznany za wykroczenie dopiero wtedy, gdy zawiera wszystkie jego znamiona określone w ustawie. Brak chociażby tylko jednego ustawowego znamienia powoduje wyłączenie odpowiedzialności i umorzenie postępowania, a gdy sprawa znajdzie się już w sądzie w fazie orzekania - wydanie orzeczenia uniewinniającego. Ustawowe znamiona czynu stanowią cechy konkretnego wykroczenia. Rozróżnia się następujące znamiona: przedmiot ochrony, strona podmiotowa wykroczenia, strona przedmiotowa wykroczenia, podmiot wykroczenia. Przedmiotem ochrony jest dobro chronione przez daną normę, przeciwko któremu skierowane jest działanie sprawcy. Przedmiot ochrony, ze względu na stopień jego konkretyzacji, można podzielić na ogólny, rodzajowy i bezpośredni. Ogólnym przedmiotem ochrony są stosunki społeczne akceptowane przez społeczeństwo danego kraju. Tworząc określone typy wykroczeń, w ustawach dokonano jednocześnie konkretyzacji przedmiotu ochrony, tzn. pogrupowano je według pewnych cech rodzajowych, które mają chronić poszczególne sfery życia społecznego. W ten sposób określony został rodzajowy przedmiot ochrony. Natomiast bezpośredni przedmiot ochrony zawarty jest w poszczególnych przepisach prawa o wykroczeniach (B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2008, s. 20). Strona podmiotowa wykroczenia oznacza stosunek sprawcy do czynu z jego konsekwencjami (motywy sprawcy i cel jego działania). Stroną przedmiotową wykroczenia jest sposób zachowania się sprawcy, sposób popełnienia wykroczenia, czas i miejsce jego popełnienia, okoliczności czynu, użyte środki, skutek wywołany czynem, jego rozmiary. Z kolei podmiotem wykroczenia jest jego sprawca, którym może być określona osoba fizyczna.
3. Dyspozycja przepisu jednoznacznie wskazuje na istnienie dwóch podstawowych warunków odpowiedzialności za wykroczenie. Chodzi o to, że popełniony przez sprawcę czyn musi nosić cechy czynu społecznie szkodliwego, a także musi być w chwili jego popełnienia bezprawny (sprzeczny z normą prawną), o czym świadczy użycie przez ustawodawcę określenia "zabroniony". Dyrektywa zawarta w art. 1 § 1 k.w. ma charakter uniwersalny, wszak z jednej strony stwarza możliwości zapewniania porządku prawnego, z drugiej zaś chroni podmiot (osobę) przed niesłuszną odpowiedzialnością. Nie można bowiem ukarać za czyn, który w chwili jego popełnienia nie jest zabroniony przez ustawę pod groźbą określonej w przepisie kary (zakaz wstecznego działania ustawy). Ponadto przepis stanowi gwarancję właściwej odpowiedzialności, wszak nie wolno wymierzyć danej osobie dowolnej kary, a więc takiej, która nie została w ustawie określona w chwili popełnienia czynu.
4. Źródłem prawa wykroczeń może być wyłącznie ustawa obowiązująca w czasie popełnienia czynu. Na pewno nie będzie nim orzecznictwo sądowe oraz nauka prawa, a także zwyczaj.
5. W myśl dyspozycji art. 1 § 1 k.w. wykroczenie kształtują dwa warunki: materialny i formalny, które muszą występować łącznie. Warunek materialny został określony przez użycie w przepisie sformułowania "czyn społecznie szkodliwy". Warunek formalny natomiast wyrażony został bezprawnością czynu przez określenie, że jest "zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia".
6. Wykroczenie skutkuje odpowiedzialnością w postaci kar: aresztu wymierzanej w rozmiarze od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności trwającej 1 miesiąc, grzywny od 20 do 5000 zł oraz nagany. Jest oczywiste, że przekroczenie górnych granic którejkolwiek z wymienionych kar może nastąpić wówczas, jeżeli zostało popełnione przestępstwo (zob. T. Grzegorczyk, A. Gubiński, Prawo wykroczeń, Warszawa 1995). Wyjątkiem od tej zasady jest grzywna określona w wielu przepisach karnych ustaw szczególnych (zob. W. Kotowski, B. Kurzępa, Wykroczenia pozakodeksowe, wyd. 2, Warszawa 2008) w granicach niekiedy znacznie przekraczających 5000 złotych. Nie zmienia to faktu, że "jeżeli w ustawie wskazano, że orzeczenie co do określonego czynu następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, wówczas czyn taki zawsze jest wykroczeniem, a więc także wówczas, gdy jest zagrożony karą grzywny wyższą niż 5000 zł" (OSNKW 2006, nr 3, poz. 23; Biul. SN 2006, nr 3, poz. 21; Prok. i Pr. 2006, nr 5, poz. 10; Wok. 2006, nr 10, poz. 28).
7. Przez "ustawę obowiązującą" rozumie się ustawę, która w określonym kształcie została uchwalona, weszła w życie, a także została prawidłowo ogłoszona w Dzienniku Ustaw w czasie przed popełnieniem czynu przez sprawcę. Zatem jeżeli czyn sprawcy jest już określony jako wykroczenie i ustawa, w której przepis typizujący to wykroczenie została opublikowana w Dzienniku Ustaw, ale jeszcze nie obowiązuje, bo nie zakończył się wyznaczony w niej okres vacatio legis, wówczas nie ma wątpliwości, że sprawca nie może ponieść odpowiedzialności za ten czyn. Wynika to z jednoznacznej dyspozycji art. 1 § 1 k.w., że czyn musi być "zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia".
8. Na zasadach określonych w komentowanej ustawie podmiot odpowiada po spełnieniu dwóch warunków, a mianowicie osiągnął odpowiedni wiek oraz posiadał pełną świadomość znaczenia czynu. Pierwszym warunkiem ustalenia odpowiedzialności za wykroczenie jest ukończenie 17 lat, przy czym nie w chwili orzekania, lecz w momencie popełnienia czynu zabronionego (wykroczenia). Drugim warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie jest posiadanie przez sprawcę w czasie czynu zdolności do rozpoznania jego znaczenia lub pokierowania swoim postępowaniem.
9. Czynem jest działanie, wykonywanie określonych czynności, urzeczywistnianie, realizowanie. Jest nim takie zachowanie człowieka, które jest sterowane jego wolą (zob. Encyklopedia prawa, Warszawa 2000, s. 117). Czyn może być pozytywny (chwalebny). Taka jego postać w moim przekonaniu z reguły nie powinna stanowić wykroczenia. Czyn może być naganny (negatywny) zarówno w odczuciu społecznym, jak i w rozumieniu ustawy. W pierwszym wypadku czyn może, ale nie musi, stanowić wykroczenia, ponieważ dla jego bytu czyn musi charakteryzować się określoną przez ustawę szkodliwością społeczną.
10. Czynem jest również zaniechanie. Zaniechanie ma postać dwojakiego rodzaju, a mianowicie działania właściwego i nagannego. Zaniechanie działania polegające na rezygnacji z popełnienia czynu zabronionego ma charakter pozytywny i jest wyrazem zrozumienia błędu, który na szczęście nie przerodził się w czyn zabroniony. Natomiast zaniechanie, które było jedyną przyczyną urzeczywistnienia czynu zabronionego, jest w zależności od skutku przestępstwem lub wykroczeniem.
11. Należy w pełni podzielić pogląd, że czynem jest uzewnętrznione zachowanie człowieka, które jest kierowane jego wolą. W tym znaczeniu czynem nie będzie sama myśl człowieka, jeżeli nie została w jakiś zauważalny sposób uzewnętrzniona w postaci określonego zachowania się. Czynem nie będzie też zachowanie odruchowe, niezależne od sprawcy, a także zachowanie pod wpływem przymusu fizycznego, któremu nie mógł się oprzeć (vis absoluta). Jest natomiast czynem przymus psychiczny (vis compulsiva), ponieważ decyzja sprawcy została podjęta w warunkach umożliwiających dokonanie wyboru. Chodzi o to, że sprawca ma do wyboru dwie możliwości, a mianowicie poddania się woli innej osoby, która zmusza go do dokonania zabronionej czynności (np. wykroczenia), ale również przeciwstawienia się woli tej osoby, nawet wówczas, jeżeli wiązałoby się to z cierpieniem fizycznym (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 17). Czyn może polegać na działaniu, które jest zakazane przez ustawę (wykroczenie z działania) albo na zaniechaniu wypełnienia nakazanego obowiązku (wykroczenie z zaniechania). Trafne jest zatem stanowisko Sądu Najwyższego, że odpowiedzialność za wykroczenie polegające na zaniechaniu uzależniona jest od istnienia rzeczywistej możliwości zachowania się zgodnie z istniejącym obowiązkiem, wyrażone w wyroku z dnia 19 września 2000 r., V KKN 183/98 (LEX nr 50969).
12. Społeczna szkodliwość to określenie oznaczające ujemną treść społeczną czynu, inaczej jego karygodność, o której decydują elementy stanowiące konkretyzację strony przedmiotowej i podmiotowej czynu zabronionego. Jest charakterystyczne, że organ orzekający przy ocenie stopnia szkodliwości społecznej uwzględnia zarówno okoliczności przedmiotowe, jak i podmiotowe. Istotnymi okolicznościami przedmiotowymi są: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, waga naruszonych przez sprawcę obowiązków. Do okoliczności podmiotowych należą: zamiar sprawcy i motywacja jego działania. Zamiar może być bezpośredni lub ewentualny. Pierwszy stanowi wyższą szkodliwość, zwłaszcza wtedy, gdy jest realizowany w sposób wyjątkowo przemyślany przez sprawcę. Natomiast zamiar ewentualny może być rezultatem przypadku, emocji, impulsu, które kierują sprawcą, i z tego powodu wskazuje na niższą szkodliwość. Niezwykle ważne są motywy działania sprawcy, które wartościują cechy jego osobowości. Oznacza to, że im bardziej naganne motywy działania sprawcy, tym wyższa szkodliwość. Chodzi o pobudki płytkie, niskie, prymitywne, a więc godne potępienia. Natomiast jeżeli sprawca, dopuszczając się czynu, działał kierowany pobudkami zasługującymi na uwzględnienie, wówczas można wyrazić pogląd, że im szlachetniejsze pobudki, tym mniejsza społeczna szkodliwość czynu. Istotne znaczenie mają także okoliczności przedmiotowo-podmiotowe, charakteryzujące się sposobem działania sprawcy, jak również jego nastawieniem do samego czynu lub jego ofiary.
13. Na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu ma wpływ niewątpliwie postać zamiaru, a mianowicie rozróżnienie w kwestii, czy chodzi o zamiar bezpośredni czy ewentualny. Istotne jest również działanie z premedytacją, które zdecydowanie podwyższa stopień społecznej szkodliwości czynu, ale także m.in. rodzaj naruszonego dobra, rozmiar, w tym wysokość, szkody czy rodzaj naruszonych reguł ostrożności.
14. W obowiązującym kodeksie wykroczeń brak - wzorowanego na art. 1 § 2 k.k. - przepisu stanowiącego, że nie jest wykroczeniem czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Należy zatem przyjąć, że wykroczeniem jest każdy czyn, także taki, którego społeczna szkodliwość jest nawet niewielka, "subminimalna". Oczywiście w sytuacji, gdy sąd orzekający dojdzie do wniosku, że stopień społecznej szkodliwości wykroczenia jest znikomy, wówczas ma możliwość odpowiedniego stopniowania swojej reakcji wobec obwinionego. Pogląd ten zawarty został w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2003 r., II KK 87/03 (LEX nr 78371). Oznacza to, że czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia o "subminimalnym" stopniu społecznej szkodliwości nie traci cech wykroczenia. Natomiast ustalenie, że stopień społecznej szkodliwości wykroczenia jest znikomy, rzutuje na rodzaj i rozmiar reakcji organu orzekającego w stosunku do obwinionego. Należy wskazać, że brak możliwości przyjęcia znikomej szkodliwości jest błędny, wszak nie przystaje do sytuacji faktycznych. Zatem warto przychylić się do rozwiązania zawartego w kodeksie karnym skarbowym, gdzie przy wkroczeniach skarbowych istnieje taka możliwość.
15. Nie może budzić wątpliwości, że zgodnie z treścią art. 1 k.w., odpowiedzialności podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu społecznie szkodliwego. Nie mogą być jednak uznane za społecznie szkodliwe działania nieznajdujące aprobaty władz, które są niebezpieczne dla grupy sprawującej władzę, lecz nie dla całego społeczeństwa. Otóż szkodliwość społeczna z natury rzeczy nie może być oceniana tylko z punktu widzenia politycznych interesów grupy sprawującej władzę. Kiedy odnosi się do interesów politycznych grupy, a nie społeczeństwa, nie stanowi szkodliwości społecznej w rozumieniu art. 1 k.w. Tak więc nosi cechy aktualności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 1996 r., II KRN 4/96 (Prok. i Pr. 1996, nr 11, poz. 6).
16. Zawarty w art. 47 § 6 k.w. katalog okoliczności istotnych dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu nakazuje przyjąć, że relewantne dla takiej oceny są okoliczności związane bezpośrednio tylko z czynem, a nie osobą sprawcy. Jest oczywiste, że ustalenie braku społecznej szkodliwości (podobnie jak ustalenie jej w stopniu znikomym) dotyczy zawsze czynu, który wyczerpuje ustawowe znamiona dyspozycji normy sankcjonowanej. Ustalenie takie możliwe jest jedynie w rezultacie stwierdzenia takich cech konkretnego czynu, które ujawniają tak dalece odbiegające od założonego przez ustawodawcę wzorca czynu zabronionego, że nie pozwalają przyjąć, iż czyn ten jest społecznie szkodliwy, a więc karygodny. W tym miejscu podkreślenia wymaga fakt, że przedmiotem oceny stosującego prawo może być jedynie konkretny czyn (przykładowo konkretna kradzież), a nie typ zachowania (czyli kradzież w ogóle). Wskazanie na samą tylko wartość mienia, przy jednoczesnym uznaniu, że inne okoliczności nie mają wpływu na ocenę społecznej szkodliwości, oznaczałoby wprowadzenie do art. 119 § 1 k.w. ograniczenia, jakiego on nie zawiera. Ograniczenie to polegałoby na wyłączeniu odpowiedzialności karnej przez ingerencję stosującego prawo w aksjologiczne założenia ustawodawcy i wyznaczone przez niego normatywne granice zakazu wyrażonego znamionami typu czynu zabronionego. Stanowiłoby o uznaniu - wbrew treści normy - że jeżeli przedmiotem kradzieży jest mienie wskazanej (i niższej) wartości, to sprawca nie popełnia wykroczenia. Oznaczałoby to również - nolens volens - wyrażenie przyzwolenia, a co najmniej obojętności prawa, na drobne kradzieże. Wyrażona w ten sposób negatywna ocena normy prawnej (a nie ocena czynu), która - zdaniem sądu - sankcjonować powinna jako kradzież nie każde zachowanie polegające na zaborze cudzego mienia, a więc niezależnie od jego wartości, lecz takie tylko, które zwraca się przeciwko mieniu wartości wyższej od minimalnej ustalonej przez ustawodawcę, byłaby zawsze uogólnieniem wykraczającym poza granice uprawnień stosującego prawo (zob. postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2003 r., V KK 222/03, LEX nr 83772, oraz glosę krytyczną J. Potulskiego, GSP Prz. Orz. 2005, nr 3, s. 116).
17. W dyspozycji art. 1 § 2 k.w. zawarta została zasada winy. Polega ona na tym, że wina jest samodzielnym elementem wykroczenia, a zatem czyn niezawiniony - nawet jeżeli jest zabroniony - nie podlega odpowiedzialności. Wina jest podstawową przesłanką odpowiedzialności za wykroczenie. Na czym w istocie polega wina oraz relacja wina - zawinienie można się dowiedzieć, zapoznając się z opracowaniem P. Kardasa i J. Majewskiego, O dwóch znaczeniach winy w prawie karnym, PiP 1993, nr 10, s. 69.
18. Zgodnie z konstrukcją przepisu nie można pociągnąć do odpowiedzialności kierującego za spowodowanie kolizji drogowej, do której w istocie nie doszło. Przykładem niech będą perypetie Janusza Z., który, kierując samochodem osobowym marki Subaru, stanął przed koniecznością natychmiastowego zatrzymania pojazdu wskutek gwałtownego hamowania podjętego przez Jerzego W., kierującego poprzedzającym samochodem marki Fiat Uno. Między kierowcami doszło do wymiany poglądów (na tyle fiata nie można było dostrzec żadnych śladów świadczących o uszkodzeniu pojazdu w wyniku najechania), a następnie kierowcy rozjechali się. Wkrótce jednak Janusz Z. został wezwany do wydziału ruchu drogowego i podczas przesłuchania dowiedział się, że w sprawie zdarzenia drogowego prowadzone są czynności wyjaśniające. Udzielił niezbędnych wyjaśnień, z których wynikało, że w istocie do kolizji nie doszło. Mimo to stanął przed sądem, który nie dał wiary jego wyjaśnieniom, uznał go winnym spowodowania kolizji drogowej przez niedostosowanie prędkości do odstępu od poprzedzającego pojazdu i w konsekwencji orzekł karę grzywny. Jednakże zebrany materiał dowodowy daje podstawę do wyrażenia poglądu, iż obwiniony Janusz Z. nie popełnił zarzucanego wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. W sprawie utrwalono dwie diametralnie odmienne wersje zdarzenia. Jerzy W. twierdził, że został zmuszony warunkami drogowymi do zatrzymania kierowanego przez siebie fiata, na który najechał jadący z tyłu samochód subaru. Z kolei Janusz Z. wyjaśnił, że wymieniony samochód istotnie hamował, niemniej on zareagował skutecznie, zatrzymując pojazd w bezpośredniej bliskości poprzedzającego pojazdu, lecz bezkolizyjnie. W takiej sytuacji, przy równoczesnym braku świadków, podstawę rozstrzygnięcia stanowiło oparcie się organu orzekającego na zeznaniach jednej ze stron, która w ocenie tego organu zasługiwała na danie jej wiary. Z materiału dowodowego jednakże wynika, że wersja zaprezentowana przez Janusza Z. jest prawdziwa. Dowodem może być treść notatki urzędowej sporządzonej przez dwóch policjantów na okoliczność rezultatów przeprowadzonych oględzin fiata, całkowicie wykluczająca możliwość zaistnienia kolizji. Ponadto organ Policji sporządził wniosek o ukaranie Janusza Z. - mimo braku podstaw - na wyraźne żądanie Jerzego W., o czym świadczy adnotacja policjanta. Nie można zarzucić Januszowi Z. popełnienia wykroczenia z art. 86 § 1 k.w., ponieważ nie naruszył dyspozycji art. 19 ust. 2 pkt 3 p.r.d. Chodzi o obowiązek utrzymywania odstępu niezbędnego do uniknięcia zderzenia w razie hamowania lub zatrzymania poprzedzającego pojazdu. Bardziej uzasadniony byłby zarzut spowodowania zagrożenia przez Jerzego W. wskutek naruszenia dyspozycji art. 19 ust. 2 pkt 2 p.r.d., jeżeli gwałtowność hamowania fiata nie byłaby uzasadniona, nawet w okolicznościach omawianego stanu faktycznego zdarzenia, tzn. mimo iż nie doszło do zderzenia. Zaprezentowana analiza prowadzi do uzasadnionego wniosku, że postępowanie Janusza Z. jako uczestnika ruchu drogowego było prawidłowe.
19. Generalnie rzecz ujmując, wykroczenie podlega karze wówczas, jeżeli zostało dokonane, a zatem sprawca zrealizował wszystkie jego znamiona. Wyjątek od tej zasady zawarto w art. 11 § 2 k.w. Ustawa przewidziała mianowicie karalność na etapie usiłowania popełnienia wykroczenia.
20. Komentowana ustawa wyróżnia wykroczenia skutkowe (materialne) i bezskutkowe (formalne).
21. Z wykroczeniem materialnym mamy do czynienia wówczas, gdy w następstwie czynu sprawcy następuje ściśle przez ustawę określona zmiana w świecie zewnętrznym. Tego rodzaju wykroczenia mogą być popełnione przez działanie lub zaniechanie. Z pierwszym z wymienionych wykroczeń mamy do czynienia np. w razie kradzieży lub przywłaszczenia mienia wartości nieprzekraczającej 250 zł (art. 119 § 1 k.w.). Jest oczywiste, że określone wykroczenie ma miejsce jedynie z chwilą wejścia w bezprawne posiadanie cudzej rzeczy, a więc nastąpienia wskazanego skutku. Drugie wykroczenie skutkowe, a więc z zaniechania będzie polegało na naruszeniu zakazu wyprzedzania z lewej strony pojazdu, który prawidłowo, a więc po sygnalizowaniu lewym kierunkowskazem z odpowiednim wyprzedzeniem, realizuje manewr skręcenia w lewo (art. 86 § 1 k.w.). Określone wykroczenie jest dokonane dopiero z chwilą nastąpienia określonego skutku, a zatem spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym (zob. J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks..., s. 16). Nie ma najmniejszych wątpliwości, że za wykroczenie skutkowe sprawca może ponieść odpowiedzialność jedynie wówczas, jeżeli między jego działaniem lub zaniechaniem a skutkiem istnieje związek przyczynowy. Natomiast w przypadku, gdy sprawca nie powinien lub nie mógł przewidzieć, że w następstwie jego czynu określony skutek nastąpi, zastosowanie ma art. 1 § 2 k.w. zwalniający z odpowiedzialności za wykroczenie.
22. Innego rodzaju charakter ma wykroczenie formalne, do zaistnienia którego nie jest konieczne nastąpienie jakiegokolwiek skutku, a zatem wystarczy samo zachowanie sprawcy naruszające dyspozycję określonego przepisu ustawy. Tego typu wykroczenia mogą być również popełnione przez działanie lub zaniechanie. Pierwsze nastąpi przykładowo już w fazie nakłaniania przez sprawcę, niezależnie od skutku, osoby nieletniej do żebrania (art. 104 k.w.). Drugie będzie miało miejsce na przykład w chwili nieudzielenia niezwłocznej pomocy ofierze wypadku drogowego, również bez względu na skutek, przez kierującego pojazdem uczestniczącym w tym wypadku (art. 93 k.w.).
23. Trzeba zgodzić się z poglądem, że przepisy części ogólnej kodeksu wykroczeń mają charakter samodzielny i nie odwołują się do unormowań kodeksu karnego, w związku z czym art. 26 k.k. nie może być pomocniczo stosowany wobec sprawców wykroczeń (zob. wyrok SN z dnia 14 listopada 1978 r., VI KRN 219/78, OSNKW 1979, nr 3, poz. 24 oraz glosę A. Gąbińskiego, PiP 1979, nr 12, s. 176). Można niewątpliwie zgodzić się z tym stanowiskiem, jednakże w sferze wątpliwości pozostaje problem współsprawstwa.
24. Jeżeli się zważy, że ustawowy okres przedawnienia karalności wykroczenia wynosi tylko 1 rok, to przyjęcie ciągłości czynu w odniesieniu do wykroczenia w tak długim horyzoncie czasowym, stanowiącym pięciokrotny okres przedawnienia, uzasadniać mogłyby tylko szczególne okoliczności wskazujące na rzeczywiście nieprzerwany ciąg zdarzeń. W odniesieniu do wykroczeń konstrukcja ciągłości czynu powinna być stosowana ze szczególną ostrożnością, zwłaszcza przy ustalaniu okresu czynu ciągłego, tak aby przez tę konstrukcję nie podważać ustawowej instytucji przedawnienia (wyrok SN z dnia 15 listopada 1994 r., III KRN 171/94, LEX nr 121832).
25. Na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym rada gminy nie może wydawać przepisów porządkowych dotyczących kwestii spożywania alkoholu w zakresie, w jakim zostało to uregulowane w kodeksie wykroczeń bądź w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (wyrok NSA z dnia 25 listopada 1994 r., SA/Wr 1954/94, Wok. 1995, nr 5, s. 31).
26. Jeżeli przepis prawa upoważnia bądź zobowiązuje organ administracji do zastosowania sankcji administracyjnej za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia w stosunku do osoby mającej zezwolenie na prowadzenie publicznego transportu drogowego taksówką osobową, sankcja taka może być zastosowana tylko wówczas, gdy przewidujący ją przepis prawa obowiązywał w czasie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia (zob. wyrok NSA z dnia 28 listopada 1986 r., IV SA 751/86, ONSA 1986, nr 2, poz. 65; PiŻ 1987, nr 15, s. 15; GAP 1987, nr 12, s. 30 i 1988, nr 11, s. 44 oraz glosę aprobującą H. Starczewskiego, GAP 1987, nr 12, s. 30).
27. Istotna z punktu widzenia właściwej oceny czynu jest treść postanowienia SN z dnia 24 lutego 2006 r., I KZP 52/05, w myśl którego, jeżeli w ustawie wskazano, że orzekanie co do określonego czynu następuje na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, to czyn taki zawsze jest wykroczeniem, a więc także wówczas, gdy jest zagrożony karą grzywny wyższą niż 5000 zł (OSNKW 2006, nr 3, poz. 23; Biul. SN 2006, nr 3, poz. 21; Prok. i Pr. 2006, nr 5, poz. 10; Wokanda 2006, nr 10, poz. 28).
28. Podkreślenia wymaga słuszność stanowiska Sądu Najwyższego, że niedopuszczalne jest żądanie ukarania jak za wykroczenie, za zachowanie zabronione jedynie przez uchwałę, w tym także uchwałę Rady Miasta. Wydanie wyroku nakazowego oraz ukaranie obwinionej grzywną bez wskazania kwalifikacji prawnej przypisanego obwinionej czynu, tj. bez wskazania przepisu ustawy, który czynem tym został naruszony, stanowi rażące naruszenie nie tylko przepisu art. 82 § 2 pkt 1 k.p.w., ale przede wszystkim przewidzianej w art. 1 § 1 k.w. zasady odpowiedzialności za wykroczenie (wyrok SN z dnia 12 lutego 2009 r., III KK 430/08, LEX nr 486544).
29. W odróżnieniu od wykroczenia nie jest wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma (art. 1 k.k.s.).
30. Artykuł 1 zmieniony art. 2 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - z dniem 7 czerwca 1982 r., art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r., art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - z dniem 2 kwietnia 1992 r., art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 2. [Właściwość przepisów]
1. W myśl dyspozycji art. 2 § 1 k.w., jeżeli w czasie między popełnieniem czynu a prawomocnym ukaraniem nastąpiła zmiana ustawy, postępowanie toczy się według nowych zasad, a kara zostanie wymierzona według ustawy nowej lub starej w zależności od tego, która jest korzystniejsza dla sprawcy. Natomiast stwierdzenie, która ustawa jest korzystniejsza, należy do obowiązków organu orzekającego. Zasadą podstawową jest stosowanie wybranej ustawy w całości. Oznacza to, że nie można z dwóch ustaw wybierać elementów najkorzystniejszych dla sprawcy. Zachowuje więc aktualność stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 13 stycznia 1970 r., V KRN 402/69 (OSNKW 1970, nr 4-5, poz. 37; zob. też glosę W. Woltera, PiP 1971, nr 1, s. 173). Pojawiają się oczywiście poglądy przeciwne, ale nie można ich uznać za trafne (art. 2 § 3 k.k.s.). Obowiązkiem organu orzekającego jest wnikliwe rozważenie, która ustawa jest sensu largo korzystniejsza - i tę należy zastosować. Gdyby w czasie między popełnieniem czynu a orzekaniem kary nastąpiła nie jedna, lecz więcej zmian, wówczas przy wyborze ustawy najkorzystniejszej należy wziąć pod uwagę wszystkie zmieniane przepisy ustawy. Natomiast jeżeli w wyniku takiego zabiegu okaże się, że najkorzystniejszą dla sprawcy ustawą jest ta, która w czasie popełnienia czynu jeszcze nie obowiązywała, w trakcie orzekania kary zaś już nie obowiązuje, to jednak najwłaściwszym posunięciem organu prawnego będzie zastosowanie tej ustawy. W przypadku identyczności ustaw (starej i nowej) należy stosować ustawę nową.
2. Nie rodzi najmniejszych wątpliwości fakt, że podstawą karalności jest popełnienie czynu, który w trakcie orzekania jest nadal wykroczeniem. W przypadku bowiem stwierdzenia, że w chwili orzekania dany czyn nie stanowi już wykroczenia, wszczęte postępowanie podlega umorzeniu na mocy art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w. Natomiast gdy do ukarania już doszło, wówczas - zgodnie z dyrektywą art. 2 § 2 k.w. - uważa się je za niebyłe, w konsekwencji czego dana osoba musi być uważana za niekaraną. Uznanie ukarania za niebyłe, które przerywa wykonywanie kary oraz środków karnych, a także innych związanych z ukaraniem dolegliwości, następuje z urzędu.
3. Określenie "w czasie orzekania" użyte w treści art. 2 § 1 k.w. należy rozumieć jako odnoszące się do orzekania przez organ procesowy zarówno pierwszej, jak i drugiej instancji (odwoławczy). Chodzi oczywiście o czas od chwili wszczęcia postępowania sądowego do momentu wydania wyroku.
4. Należy w pełni podzielić pogląd, że zasadą jest - gdy w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa - stosowanie ustawy nowej, a ustawę dawną należy stosować tylko wówczas, gdy jest ona w konkretnej sprawie względniejsza dla sprawcy. Nie jest dopuszczalne stosowanie kombinacji przepisów konkurencyjnych ustaw, chociażby to było dla sprawcy względniejsze. Sąd winien dokonać wyboru jednej z ustaw, na tle konkretnego przypadku i badania pod kątem względności dla oskarżonego wszystkich wchodzących w rachubę przepisów (zob. wyrok SN z dnia 6 stycznia 2000 r., III KKN 110/99, LEX nr 51074).
5. Dla oceny względności ustawy nie jest prawidłowe oznaczanie kary sprawiedliwej, a w dalszej kolejności badanie, czy kara ta mieści się w granicach sankcji nowej ustawy. Taka metoda stanowi odwrócenie logicznego porządku działania. Skoro karę wymierza się w granicach sankcji ustawowej, to najpierw należy znać te granice, więc wybrać ustawę, która oznacza sankcję, a dopiero następnie wymierzać karę mieszczącą się w jej granicach. Ocena względności ustaw polega na zbadaniu, jakie są granice sankcji we wszystkich aspektach wymiaru kary (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 8 marca 2001 r., II AKa 11/01, KZS 2001, nr 3, poz. 36; Prok. i Pr. 2002, nr 2, poz. 11).
6. Pojęcie "ustawa względniejsza" ustawodawca ujął indywidualizująco, a więc ma to być ustawa względniejsza dla konkretnego sprawcy, co jest najzupełniej oczywiste, jeżeli się weźmie pod uwagę zasadę indywidualizacji odpowiedzialności karnej. Ocena "względności ustawy dla sprawcy" przebiegać powinna zatem nie "po linii" kwalifikacji prawnej czynu współsprawców, lecz przez porównanie całokształtu wchodzących w rachubę przepisów prawnych w odniesieniu do konkretnego sprawcy (współsprawcy). Innymi słowy wyznacza ją wyłącznie i bez reszty całokształt uregulowań porównywalnych ustaw odnoszących się do konkretnego sprawcy i jego konkretnego czynu (wyrok SN z dnia 25 lipca 2001 r., III KKN 304/99, LEX nr 52003).
7. Wybór ustawy względniejszej dla oskarżonego powinien być dokonany odrębnie w odniesieniu do każdego z czynów przypisywanych (zob. wyrok SN z dnia 17 lipca 2002 r., III KKN 485/99, LEX nr 55188; Prok. i Pr. 2003, nr 2, poz. 7).
8. Przedawnienie karalności wykroczenia popełnionego przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej przed 1 września 1998 r., które wówczas, stosownie do treści art. 43 ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 1992 r. Nr 5, poz. 17 z późn. zm.), następowało w terminie przewidzianym w prawie o wykroczeniach, obecnie należy ustalać według zasady określonej w art. 45 § 1 k.w., ale - ze względu na postanowienie art. 2 § 1 k.w. - w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717). Zob. wyrok SN - Izba Wojskowa z dnia 4 listopada 1999 r., WA 35/99, OSNKW 2000, nr 1-2, poz. 17; Jur. 2000, nr 4, s. 30; KZS 2000, nr 3, poz. 29.
9. Jak wynika z wnioskowania a contrarioart. 194 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych dotyczące czynu dokonanego przed 1 stycznia 1999 r., a więc przed wejściem w życie ustawy, o której mowa, lecz wszczęte po tej dacie, prowadzone jest według przepisów nowych. Jednocześnie na podstawie art. 2 k.w. w zw. z art. 140 ustawy o finansach publicznych oceny stanu faktycznego dokonać należy na podstawie przepisów prawa materialnego poprzednio obowiązujących (tj. ustawy - Prawo budżetowe), jeżeli są one względniejsze dla sprawcy. Zasada ta nie dotyczy przepisów postępowania, a więc stosuje się w tym zakresie przepisy obowiązujące w dacie orzekania (tzn. ustawę o finansach publicznych i wydane na jej podstawie akty wykonawcze). W świetle zarówno prawa budżetowego, jak i ustawy o finansach publicznych zaplanowanie zbyt małych, według kierownika jednostki, wydatków nie upoważnia do naruszenia planu finansowego jednostki. Właściwym w tym przypadku rozwiązaniem jest wnioskowanie do właściwego dysponenta budżetu o dokonanie przeniesienia wydatków budżetowych (virement). Na tej podstawie można dopiero, po odpowiedniej zmianie planu finansowego jednostki, dokonywać zaciągania zobowiązań wyższych niż pierwotnie planowano (zob. wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2003 r., III SA 305/01, LEX nr 141278).
Art. 3. [Zasięg terytorialny]
1. W myśl dyspozycji art. 3 § 1 k.w. odpowiedzialność za popełnione wykroczenie ponosi każdy, a więc niezależnie od narodowości, pod warunkiem że czynu dopuścił się na określonym w przepisie terytorium. Wyjątkiem od tej zasady jest dyrektywa art. 5 § 1 pkt 6 k.p.w. - odmowa wszczęcia postępowania lub umorzenie już wszczętego wówczas, jeżeli obwiniony jest: uwierzytelnionym w Rzeczypospolitej Polskiej szefem przedstawicielstwa dyplomatycznego państwa obcego, osobą należącą do personelu dyplomatycznego tego przedstawicielstwa, osobą należącą do personelu administracyjnego lub technicznego tego przedstawicielstwa, członkiem rodziny wymienionych osób i pozostaje z nimi we wspólnocie domowej, inną osobą korzystającą z immunitetu dyplomatycznego, na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych, a także kierownikiem urzędu konsularnego lub innym urzędnikiem konsularnym państwa obcego albo inną osobą zrównaną z nimi na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych. Wystarczy wspomnieć m.in.: Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708), Konwencję o misjach specjalnych (Dz. U. z 1985 r. Nr 48, poz. 245), Konwencję wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych (Dz. U. z 1965 r. Nr 37, poz. 232) oraz Konwencję konsularną między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Kazachstanu (Dz. U. z 2008 r. Nr 155, poz. 966).
2. Zgodnie z treścią art. 131 k.w., do którego odwołuje się § 2 art. 3 k.w., odpowiedzialność za wykroczenie popełnione za granicą ponosi osoba, która dopuści się kradzieży przedmiotu (art. 119 k.w.), dokona obrotu kradzionym przedmiotem (art. 122 k.w.) lub zniszczy cudzą rzecz (art. 124 k.w.). Są to jedyne wyjątki od ogólnej zasady ponoszenia odpowiedzialności za wykroczenia popełnione na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Podstawą prawną określenia tego terytorium jest ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1944 z późn. zm.), w myśl której do terytorium naszego kraju należy zaliczyć obszar oddzielony od innych państw granicami państwowymi. Granicą Rzeczypospolitej Polskiej jest powierzchnia pionowa przechodząca przez linię graniczną, oddzielająca terytorium państwa polskiego od terytoriów innych państw i od morza pełnego. Granica państwowa rozgranicza również przestrzeń powietrzną, wody i wnętrze ziemi (art. 1). Przebieg granicy państwowej na lądzie oraz rozgraniczenia morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego z państwami sąsiednimi są określone w umowach międzynarodowych zawartych przez Rzeczpospolitą Polską (art. 2). Granica państwowa na morzu przebiega w odległości 12 mil morskich od linii podstawowej, określonej w odrębnych przepisach, lub po zewnętrznej granicy red włączonych do morza terytorialnego (art. 3). Przebieg granicy państwowej na lądzie i na morskich wodach wewnętrznych oznacza się znakami granicznymi. Umowy międzynarodowe zawarte przez Rzeczpospolitą Polską z sąsiednimi państwami określają położenie, kształt, wymiary i kolor znaków granicznych oraz zasady ich utrzymywania (art. 4). Granicę państwową, jeżeli tego nie regulują inaczej umowy międzynarodowe zawarte z sąsiednimi państwami, ustala się (art. 5):
- na odcinkach lądowych oraz w miejscach, w których granica państwowa przecina wody stojące lub wody płynące, przechodząc na drugi brzeg - według linii prostej biegnącej od jednego znaku granicznego do drugiego;
- na rzekach, potokach, strumieniach, kanałach nieżeglownych - według linii środkowej koryta;
- na rzekach żeglownych - według linii środkowej głównego toru wodnego lub linii środkowej głównego nurtu.
Przez "wody graniczne" rozumie się rzeki, kanały oraz śródlądowe wody stojące, przez które przebiega granica państwowa. Rzeczpospolita Polska wykonuje swoje zwierzchnictwo (art. 6) nad terytorium lądowym oraz wnętrzem ziemi znajdującym się pod nim, morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym oraz dnem i wnętrzem ziemi znajdującymi się pod nimi, a także w przestrzeni powietrznej znajdującej się nad terytorium lądowym, morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym.
3. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 18 grudnia 2001 r. (V KKN 290/99, OSG 2004, nr 5, poz. 68) "w świetle ustawy o ochronie granicy państwowej z dnia 12 października 1990 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1944 z późn. zm.) przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej należy rozumieć obszar objęty granicami państwowymi, oddzielającymi terytorium Polski od terytorium innych państw i morza pełnego, wody wewnętrzne i pas morskich wód terytorialnych. Ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 z późn. zm.) określa, że morzem terytorialnym jest obszar wód morskich o szerokości 12 mil morskich (22.224 m) liczonych od linii najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża lub granicy zewnętrznej morskich wód wewnętrznych (zatoki i porty)".
4. Artykuł 7 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. Nr 162, poz. 1117 z późn. zm.) jest przepisem szczególnym w rozumieniu art. 3 § 2 k.w.; tym samym może stanowić podstawę odpowiedzialności za wykroczenia popełnione przez żołnierzy wchodzących w skład jednostek wojskowych wykonujących zadania poza granicami państwa. Zob. uchwałę SN z dnia 25 maja 2004 r., WZP 1/04, OSNKW 2004, nr 5, poz. 50 (zob. glosę aprobującą S.M. Przyjemskiego, WPP 2004, nr 3, s. 136 i R.A. Stefański, Przegląd orzecznictwa, WPP 2005, nr 1, s. 88).
5. Przesyłanie pocztą elektroniczną "porno-spamu" nie jest czynem zabronionym na gruncie przepisów kodeksu karnego. Postępowanie takie nie narusza art. 202 § 1 k.k., który wprawdzie chroni wolność człowieka w zakresie odbioru treści pornograficznych, ale tylko w warunkach publicznej ich prezentacji. Tego natomiast warunku poczta elektroniczna nie spełnia, gdyż jest formą przekazu informacji skierowanej do indywidualnych odbiorców. Z kolei antyspamowe przepisy ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną, które przesyłanie niezamawianej informacji handlowej uznają za wykroczenie, są nader ułomnym narzędziem zwalczania zjawiska spammingu. Ma ono bowiem swoje źródła głównie w Stanach Zjednoczonych, skąd wychodzi w świat, na ogół pod fikcyjnym adresem zwrotnym, ok. 85% materiałów reklamowych krążących w internecie. Ze względu na miejsce działania (zagranica), sprawca czynu określonego w art. 24 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną nie podlega polskiej jurysdykcji w sprawach o wykroczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 k.w. zakres tej jurysdykcji wyznacza zasada terytorialna, a regulacji szczególnych będących odstępstwem od tej zasady wyżej wspomniana ustawa nie przewiduje (zob. A. Adamski, Karnoprawna ochrona dziecka w sieci Internet, Prok. i Pr. 2003, nr 9, s. 59).
6. Obszary wszystkich poszczególnych garnizonów w całości mieszczą się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Stąd oczywisty wniosek, że definicja "jednostki wojskowej", zawarta w art. 3 ust. 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, nie dotyczy jednostek wojskowych wykonujących zadania poza granicami państwa, a w konsekwencji jest nieprzydatna w kwestii ponoszenia odpowiedzialności za wykroczenia (oraz inne czyny karalne, jak np. przestępstwa oraz przewinienia dyscyplinarne) przez osoby wchodzące w skład tego szczególnego typu jednostek wojskowych" (tzn. wykonujących zadania poza granicami państwami). Pogląd ten należy podzielić (zob. W. Marcinkowski, Odpowiedzialność za wykroczenia żołnierzy oraz innych osób wchodzących w skład jednostek wojskowych wykonujących zadania poza granicami państwa, WPP 2008, nr 2, s. 38).
7. Artykuł 3 § 1 zmieniony art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 4. [Czas i miejsce wykroczenia]
1. Określenie czasu i miejsca popełnienia wykroczenia ma istotne znaczenie z punktu widzenia formalnoprawnego. Chodzi oczywiście o ustalenie organu właściwego do rozpoznania sprawy i wydania stosownego orzeczenia, a zatem określenie miejsca następuje przez wskazanie miejscowości, w której sprawca dopuścił się czynu zabronionego.
2. Konstrukcja przepisu wskazuje jednoznacznie, że czasem popełnienia czynu jest chwila, w której sprawca działał lub zaniechał działania, do jakiego był zobowiązany, nie zaś chwila nastąpienia skutku. Natomiast inaczej przedstawia się problem, gdy chodzi o określenie miejsca popełnienia wykroczenia. Otóż miejscem popełnienia wykroczenia jest obszar działania sprawcy lub zaniechania obowiązkowego działania albo obszar, w którym skutek działania nastąpił lub miał nastąpić. Miejsce i czas muszą więc mieć ścisły związek z działaniem sprawcy.
3. Znacznie prostsze jest określenie miejsca popełnienia wykroczenia bezskutkowego, a zatem mającego charakter wyłącznie formalny. Miejscem tym jest obszar działania sprawcy lub zaniechania obowiązkowego działania.
4. Dokładne ustalenie czasu popełnienia wykroczenia ma istotne znaczenie przy ustalaniu następujących zagadnień: 1) pod rządami jakiej ustawy (tzn. starej czy nowej) czyn został popełniony, 2) czy w chwili czynu sprawca był poczytalny, 3) wieku sprawcy wykroczenia (tzn. jeżeli w chwili czynu nie miał ukończonych 17 lat, a skutek nastąpił już po ukończeniu 17 lat, w świetle prawa wykroczeń uważa się, że sprawcą była osoba nieletnia), 4) czy nie upłynął już okres przedawnienia, 5) czy do czynu mają zastosowanie przepisy amnestyjne lub abolicyjne [od dawna takich nie ma - W.K.] (zob. J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks..., s. 27).
5. Biorąc pod uwagę wykroczenia materialne (skutkowe) oraz fakt, że skutek został czasowo lub miejscowo oddzielony od działania, możliwe jest jego umiejscowienie tam, gdzie sprawca działał, bądź tam, gdzie nastąpił skutek. Dotyczy to wykroczenia umyślnego. Natomiast jeżeli mamy do czynienia z wykroczeniem nieumyślnym, jego umiejscowienie jest możliwe tam, gdzie sprawca działał lub zaniechał swego działania. Równocześnie w kwestii wykroczeń formalnych warto wskazać, że, lokalizacja jest możliwa tylko w miejscu, gdzie sprawca działał lub zaniechał swego działania (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2006, s. 104; także B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 32).
6. Na uwagę zasługuje stanowisko Głównej Komisji Orzekającej wyrażone w orzeczeniu z dnia 20 kwietnia 2006 r., DF/GKO/Odw.-4900/17/22-23/06/328, w myśl którego: "1. Ustawodawca odróżnia przeznaczenie środków publicznych od kasowego wykonania tego przeznaczenia. Innymi słowy, będzie można przypisać odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jedynie wówczas gdy - na podstawie zgromadzonych dowodów - będzie można ustalić, że Obwiniona, działając w imieniu jednostki sektora finansów publicznych, podjęła decyzję o przeznaczeniu dochodów jednostki sektora finansów publicznych na pokrycie jej wydatków. Dokonanie operacji księgowych i bankowych, nie jest równoznaczne z przeznaczeniem dochodów na jakiekolwiek cele. 2. Ustawodawca nie godzi się na zaniechanie dochodzenia odpowiedzialności w przypadku łamania prawa finansowego przez tych pracowników, którzy po popełnieniu czynu zabronionego tracą status pracowników sektora finansów publicznych. 3. Opłaty za prenumeratę Dzienników Urzędowych oraz wpłaty za ogłaszanie w tych dziennikach taryf ciepła stanowią dochody budżetowe. Nie mogą one być zaliczone na zwrot wydatków, gdyż rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26 stycznia 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczegółowych zasad, terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze, w § 16 ust. 1 stanowi wyłącznie o zwrocie wydatków, a nie dochodach z pobranych opłat czy dochodach uzyskanych z mienia oraz innej działalności jednostki budżetowej, które należy uznać jako dochody budżetowe. Instytucja zwrotu wydatków nie może być wykorzystana jako zasada gospodarki finansowej, gdyż zasady te są określone w art. 138 ustawy o finansach publicznych (art. 92 poprzedniej ustawy)" (Biul. NDFP 2006, nr 3, poz. 6).
Art. 5. [Strona podmiotowa]
1. Zdecydowana większość wykroczeń objętych ustawą może być popełniona zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Wykroczenia, które mogą być popełnione tylko umyślnie, zostaną ujawnione w dwojaki sposób, a mianowicie ustawodawca wprost i wyraźnie na to wskazuje treścią dyspozycji, np. "kto cudzą rzecz umyślnie niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku", jak to ma miejsce w art. 124 k.w., albo umyślność działania sprawcy można wywieść pośrednio z treści przepisu, np. "kto wbrew przepisom przekracza granicę", co głosi nowy art. 49a k.w. W przypadku czynów umyślnych nieumyślne działanie sprawcy nie stanowi podstawy do pociągnięcia go do odpowiedzialności. Z wykroczeniami nieumyślnymi mamy do czynienia wówczas, gdy sprawca nie miał zamiaru popełnienia wykroczenia, lecz popełnił je wskutek niezachowania ostrożności. Nie może budzić wątpliwości kwestia, że czyny umyślne są zamierzone, czyny nieumyślne zaś niezamierzone. Kwestia umyślności lub nieumyślności stanowi podstawowy element strony podmiotowej czynu zabronionego.
2. Przykładem odpowiedzialności tylko za wykroczenie umyślne mogą być dyspozycje dwóch ustaw. Po pierwsze, chodzi o art. 227 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.), z którego wynika, że odpowiedzialności podlega podmiot, który wbrew obowiązkom wynikającym z ustawy lub przepisów wydanych na jej podstawie uchyla się od wykonania obowiązku świadczenia osobistego lub rzeczowego, a także nie zawiadamia właściwego organu o rozporządzeniu nieruchomością lub rzeczą ruchomą przeznaczoną na cele świadczeń rzeczowych. Po drugie, chodzi o art. 25 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.), w myśl którego odpowiedzialności podlega podmiot oznaczający lub wbrew obowiązkowi nieoznaczający towarów albo usług, wprowadza klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nie informuje o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem z nich, i naraża w ten sposób klientów na szkodę.
3. Należy w pełni podzielić pogląd, że winą jest zarzucany sprawcy stosunek do realizacji znamion czynu zabronionego, którego naganność wynika z naruszenia normy prawnej w sytuacji, gdy sprawca powinien i mógł tej normy przestrzegać (zob. A. Marek, Prawo wykroczeń..., s. 53).
4. Należy podzielić stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 31 października 2008 r., III KK 180/08, że nie można przyjąć, aby wszczęto postępowanie w sprawie o wykroczenie, mimo że najpierw prokurator, a później Policja dysponowali już dowodami dotyczącymi tego wykroczenia, jeżeli nie prowadzono w odniesieniu do tego czynu żadnych czynności poza wyłączeniem materiałów i przekazaniem ich Policji. Nie prowadzono innych działań procesowych w odniesieniu do osoby obwinionego, czyn zaś -polegający na zaborze telefonu - nie był przedmiotem toczącego się postępowania przygotowawczego. Nie miała więc miejsca sytuacja, w której początkowo toczyło się w odniesieniu do tego samego czynu postępowanie karne, a dopiero później okazało się, że czyn ten stanowi wykroczenie (LEX nr 469434; Prok. i Pr. 2009, nr 4, poz. 16).
5. Artykuł 5 zmieniony art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 6. [Umyślność i nieumyślność]
1. Czyn umyślny ma postać dwojakiego rodzaju. Realizacji tego czynu towarzyszy zawsze zamiar, który może mieć postać zamiaru bezpośredniego lub zamiaru ewentualnego. Zamiar bezpośredni polega na chęci popełnienia czynu zabronionego. Mówimy, że sprawca działa w zamiarze bezpośrednim, jeżeli chce i równocześnie popełnia czyn zabroniony. Jest przy tym charakterystyczne, że sama chęć popełniania czynu zabronionego nie jest tożsama z pragnieniem jego popełnienia. Zamiar bezpośredni ma postać dwojakiego rodzaju, a mianowicie zamiar nagły i zamiar przemyślany. Pierwsza z tych postaci jest następstwem silnego wzburzenia, wywołanego gwałtownym przeżyciem. Do popełnienia czynu popycha nieprzemyślany impuls, który z reguły wywołuje krótkotrwałą chęć popełnienia czynu zabronionego. Druga postać to dopuszczenie się czynu zabronionego w sposób głęboko przemyślany, a więc zaplanowany w najdrobniejszych szczegółach, tak aby wywołał oczekiwany skutek bez napotkania jakichkolwiek przeszkód, ale nie tylko. Sprawca w ramach przygotowania wykroczenia rozważa również sposób uniknięcia odpowiedzialności karnej. Druga postać umyślności nosi nazwę zamiaru ewentualnego. Chodzi w nim o to, że sprawca nie chce popełnić określonego czynu, lecz mimo wszystko godzi się na jego popełnienie.
2. Nieumyślność natomiast polega na tym, że sprawca nie chce popełnić czynu zabronionego, nie godzi się na jego popełnienie, lecz mimo to czyn popełnia. W takiej sytuacji popełnienie czynu ma charakter nieumyślności spowodowanej niezachowaniem ostrożności. Jest oczywiste, że mowa tu nie o zwykłej ostrożności (sensu largo), lecz o ostrożności wymaganej w danych okolicznościach (sensu stricto). Jednakże stwierdzenie, czy podmiot w toku czynności sprawczych zachował, czy też nie zachował ostrożności, należy do organu orzekającego w ramach swobodnej oceny dowodów. Należy zatem przeanalizować kwestię, czy sprawca, popełniając czyn, miał obiektywne możliwości przewidywania skutków swojego działania. Z tego widać wyraźnie, że między zamiarem ewentualnym a nieumyślnością różnice są niekiedy trudne do wskazania. Do ustalenia postaci czynu najistotniejsze jest bowiem to, że jeżeli sprawca miał możliwość przewidywania skutków zdarzenia, organ orzekający musi wykazać, czy ze względu na warunki psychofizyczne "powinien przewidzieć", czy tylko "mógł przewidzieć". Wymaga tego formalna różnica między zamiarem ewentualnym charakteryzującym się tym, że sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu i godzi się na jego popełnienie, a nieumyślnością charakteryzującą się tym, że sprawca, przewidując czyn, nie godzi się na jego popełnienie.
3. Dla stwierdzenia nieumyślności wymagane jest ustalenie, że czyn sprawcy został popełniony na skutek niezachowania reguł ostrożności, a więc określony skutek można przypisać sprawcy tylko wtedy, gdy naruszył on reguły postępowania, które miały chronić właśnie przed spowodowaniem tego skutku. Ustawodawca dopuszcza możliwość, w której nie nastąpi przypisanie sprawcy określonego skutku, chociaż można wykazać naruszenie przez niego reguł ostrożności. Tak np. spowodowanie przez pijanego kierowcę wypadku nie pozwala na jego przypisanie sprawcy, jeżeli zostanie ustalone, że brak kontroli nad kierownicą nie był wynikiem stanu nietrzeźwości, lecz np. pęknięcia drążka kierownicy wskutek wady fabrycznej. Ewentualne zwolnienie sprawcy z wszelkiej odpowiedzialności lub też przypisanie mu zawinionej realizacji znamion wykroczenia nieumyślnego nie jest zatem uzależnione od błędu, lecz - po pierwsze - od stwierdzenia braku obiektywnie wymaganej w danych okolicznościach należytej ostrożności oraz - po drugie - od możliwości postawienia sprawcy zarzutu. Błąd sam przez się nie usprawiedliwia; usprawiedliwiać mogą najwyżej okoliczności, które doprowadziły do jego popełnienia. Wszak stwierdzenie, że sprawca wskutek błędu nie wiedział, co czyni, nie zwalnia go z odpowiedzialności, jeśli popełnienie czynu w danym wypadku daje podstawy do postawienia zarzutu (zob. M. Bojarski, Nowelizacja kodeksu wykroczeń, M. Prawn. 1998, nr 11, s. 415).
4. Warunkiem przyjęcia, że sprawca czynu działał z zamiarem ewentualnym, jest ustalenie, iż - po pierwsze - sprawca miał świadomość, że podjęte działanie może wyczerpać przedmiotowe znamiona ustawy karnej, i - po drugie - sprawca akceptuje sytuację, w której czyn wyczerpie przedmiotowe znamiona przestępstwa, w postaci aktu woli polegającego na godzeniu się z góry z takim stanem rzeczy, przy czym zgody na skutek nie można domniemywać czy się jej domyślać, lecz należy wykazać, że stanowiła ona jeden z elementów procesów zachodzących w psychice sprawcy (zob. wyrok SN z dnia 6 lutego 1973 r., V KRN 569/72, OSP 1973, nr 11, poz. 229).
5. Zamiar ewentualny występuje zawsze łącznie z zamiarem bezpośrednim, który może być skierowany albo na czyn przestępny, albo na czyn prawnie obojętny (wyrok SN z dnia 2 listopada 1982 r., III KR 251/82, LEX nr 21958).
6. Cechą zamiaru ewentualnego jest nie "chcenie", lecz "godzenie się", które nie istnieje w czynie człowieka samoistnie, lecz zawsze łącznie z zamiarem bezpośrednim. "Chcenie" może być skierowane zarówno na popełnienie czynu zabronionego, jak i na osiągnięcie czegoś całkowicie legalnego. Mogą się zdarzyć wypadki, kiedy sprawca zdaje sobie sprawę, że realizacja określonego celu (przestępnego lub legalnego) może spowodować inne skutki, dalsze od zamierzonych, które są przestępne. Jeżeli sprawca mimo to decyduje się na realizację w ten sposób swego celu, godząc się równocześnie na ewentualne nastąpienie tych przestępnych skutków, które w rezultacie jego działania nastąpią, to istnieją pełne podstawy do przyjęcia, że skutki przestępne sprawca zrealizował umyślnie w formie zamiaru ewentualnego (zob. wyrok SN z dnia 26 września 1985 r., I KR 250/85, OSNPG 1986, nr 5, poz. 57).
7. Zamiar sprawcy jest wynikiem jego świadomości i będąc określonym ogniwem procesu psychicznego może być ujawniony tylko na podstawie zachowania się sprawcy, chyba że on sam słowami ujawni swój zamiar. Na ocenę zamiaru sprawcy winny więc wpłynąć zarówno przesłanki podmiotowe, jak i przedmiotowe (zob. wyrok SA w Poznaniu z dnia 13 lutego 1992 r., II Akr 43/92, OSA 1992, nr 6, poz. 37).
8. Zamiaru sprawcy popełnienia przestępstwa nie można domniemywać. Zamiar ten musi być w sposób bezsporny udowodniony (wyrok SN z dnia 24 listopada 1992 r., II KRN 189/92, LEX nr 158129).
9. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego czyn stanowiący wykroczenie z art. 107 k.w. polega na działaniu kierunkowym - "w celu dokuczenia innej osobie", a zatem należy ustalić, że po stronie sprawcy tego wykroczenia zachodzi złośliwość. Nawet samo stwierdzenie umyślności działania nie daje podstawy do przyjęcia odpowiedzialności za wykroczenia penalizowane tym przepisem (zob. wyrok SN z dnia 22 czerwca 1995 r., III KRN 44/95, LEX nr 24579; Prok. i Pr. 1995, nr 11-12, poz. 24).
10. Odpowiedzialność za wykroczenia polegające na zaniechaniu uzależniona jest od istnienia rzeczywistej możliwości zachowania się zgodnie z istniejącym obowiązkiem (zob. wyrok SN z dnia 19 września 2000 r., V KKN 183/98, LEX nr 50969).
11. O zamiarze sprawcy można, a nawet należy wnioskować na podstawie zarówno przesłanek przedmiotowych, jak i przesłanek natury podmiotowej (wyrok SN z dnia 3 września 2002 r., V KKN 401/01, LEX nr 74581; Prok. i Pr. 2003, nr 1, poz. 6).
12. Określenie "obejmował swoim zamiarem" odpowiada zazwyczaj zamiarowi ewentualnemu, to jest sytuacji, gdy brak możliwości stwierdzenia, że sprawca chciał popełnić czyn zabroniony, jednakże analiza jego zachowania daje podstawy do przyjęcia, iż przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godził (postanowienie SN z dnia 4 listopada 2003 r., V KK 67/03, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 2338).
13. Ustalenia co do zamiaru sprawcy powinny wynikać z analizy całokształtu zarówno przedmiotowych, jak i podmiotowych okoliczności. W sytuacji gdy na podstawie wyjaśnień oskarżonego nie da się w sposób niebudzący wątpliwości ustalić zamiaru sprawcy, to dla prawidłowego ustalenia rzeczywistego zamiaru sąd powinien sięgnąć do najbardziej uchwytnych i widocznych elementów działania sprawcy, czyli okoliczności przedmiotowych (wyrok SN z dnia 6 stycznia 2004 r., IV KK 276/03, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 29).
14. Ustalenie o działaniu sprawcy z zamiarem ewentualnym spowodowania określonego skutku oznacza, że dla sprawcy ów skutek przedstawia się jedynie jako możliwy, a nie konieczny. Jeżeli bowiem sąd potrafiłby ustalić, że sprawca przewidywał konieczność spowodowania określonego skutku, to tym samym przesądzona byłaby wola sprawcy osiągnięcia takiego skutku i, co za tym idzie, popełnienie czynu z zamiarem bezpośrednim (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 14 maja 2005 r., II AKa 178/05, LEX nr 171969).
15. O zamiarze sprawcy świadczy całokształt okoliczności podmiotowych i przedmiotowych związanych z popełnieniem określonego czynu, przy czym o zamiarze tym decyduje nastawienie psychiczne sprawcy w chwili przystępowania do działania przestępczego lub powstałe w czasie dokonywania. Wnioski o nastawieniu psychicznym sprawcy muszą być nie tylko prawidłowe pod względem logicznym, lecz jedyne i wyłączające w sposób bezwzględny odmienne, również logiczne, wnioski (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 7 lipca 2005 r., II AKa 213/05, KZS 2005, nr 12, poz. 40).
16. Przepisy ustawy - Prawo budowlane właśnie na kierownika budowy nakładają wiele obowiązków związanych z prowadzoną inwestycją, w tym obowiązek odpowiedniego zabezpieczenia terenu budowy (art. 42 ust. 2 pkt 3) wraz z podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego (art. 22 pkt 1) oraz zorganizowania budowy i kierowania nią w sposób zgodny z przepisami techniczno-budowlanymi (art. 22 pkt 3) - a to z kolei nie może nie pozostać bez wpływu na ocenę zakresu odpowiedzialności inwestora, zwłaszcza za wykroczenie nieumyślne (art. 6 § 2 k.w.), który takiego kierownika budowy ustanowił (zob. wyrok SN z dnia 2 grudnia 2005 r., V KK 308/05, LEX nr 172198).
17. Ustalenia dotyczące zamiaru nie mogą opierać się wyłącznie na fragmentarycznych faktach wiążących się ze stroną wykonawczą, lecz powinny być wnioskiem koniecznym, wynikającym z analizy całokształtu przedmiotowych i podmiotowych okoliczności zajścia, a w szczególności ze stosunku sprawcy do pokrzywdzonego, jego właściwości osobistych i dotychczasowego trybu życia, pobudek oraz motywów działania i wszelkich innych przesłanek . Ustalenia o podmiotowej stronie czynu nie odnoszą się do czynu i sprawcy in abstracto, lecz chodzi o konkretny czyn i konkretnego sprawcę, działającego w ściśle określonej sytuacji i przy indywidualnie ustalonych okolicznościach. Nie trzeba przy tym szerzej wywodzić, że zamiaru nie można nigdy domniemywać ani się go domyślać. Zamiar musi być ustalony w sposób pewny, wykluczający jakąkolwiek wątpliwość, wszakże ustalenie zamiaru należy do faktycznej strony orzeczenia. Bez uwzględnienia, kim jest sprawca i jakie ma możliwości intelektualne, nie można decydować, co on wiedział na pewno, a czego nie wiedział i tak decydować o zamiarze, w jakim działał (wyrok SA w Łodzi z dnia 3 października 2006 r., II AKa 139/06, Prok. i Pr. 2007, nr 7-8, poz. 30; KZS 2007, nr 7-8, poz. 76).
18. Artykuł 6 § 2 zmieniony art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 7. [Nieświadomość karalności]
1. Błąd powstaje wtedy, gdy stan faktyczny, a więc to, co dzieje się w rzeczywistości, nie zostało należycie utrwalone w świadomości sprawcy, zostało zniekształcone. Taki błąd należy do kategorii usprawiedliwionych, a więc stanowi podstawę do wyłączenia odpowiedzialności. Sprawca nie może odpowiadać za czyn popełniony umyślnie, jeżeli pozostawał w błędzie co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego. Usprawiedliwiony błąd sprawcy w kwestii bezprawności czynu powoduje, że nie można mu przypisać winy, a zatem nie ponosi on odpowiedzialności karnej. W zasadzie trudno sobie wyobrazić w praktyce usprawiedliwioną nieświadomość karalności. Każdy powinien kierować się rozsądkiem, a więc mieć świadomość, że "nieznajomość prawa szkodzi". Taki tok rozumowania sprawia, że człowiek przed wykonaniem czynności, co do której nie ma pewności, że nie jest zabroniona, sprawdzi, jaki jest w tym zakresie stan prawny. Nie jest bowiem przesadą wymaganie od każdego dorosłego człowieka znajomości podstawowych zakazów. Oczywiście może się zdarzyć, że człowiek o stosunkowo niskim poziomie wiedzy prawniczej naruszy przepis generalnie mało znany, należący do wyspecjalizowanej gałęzi prawa, a zatem okoliczność ta, lecz tylko wyjątkowo, może być uznana za usprawiedliwioną. W przypadku gdy błędne przekonanie o okoliczności wyłączającej bezprawność czynu będącego wykroczeniem lub nieświadomość karalności sprawcy za ten czyn są nieusprawiedliwione, sąd może mimo wszystko zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
2. Zdaniem J. Guść i S. Sykuny: "1. Nieświadomość zagrożenia czynu karą oznacza (...) taki stan psychiczny, gdy sprawca czynu w chwili jego popełnienia nie wie, że obowiązuje go norma prawna, która pod groźbą kary zakazuje tego czynu, albo w chwili dopuszczenia się karalnego zaniechania nie wie, że obowiązuje go norma prawna, która pod groźbą kary nakazuje podjąć określone działanie. (...) Nieświadomość karalności rozumieć należy jako nieświadomość tego, że czyn jest zakazany przez normę prawa wykroczeń. Nieświadomość tego, że czyn jest zagrożony karą, to inaczej nieświadomość tego, że czyn stanowi wykroczenie. Nie ma przy tym znaczenia świadomość (nieświadomość), jaką konkretnie karę przewiduje określony przepis. 2. Znajomość przepisu (przepisów) nie oznacza znajomości normy. Ustalenie treści obowiązującej normy wymaga wykładni wielu przepisów prawnych i rozwiązania wielu problemów walidacyjnych i interpretacyjnych. W teorii i praktyce prawniczej funkcjonuje dużo, często przeciwstawnych, koncepcji wykładni prawa. Sprzyja to powstawaniu sporów doktrynalnych i rozbieżności w orzecznictwie, dotyczących treści poszczególnych norm, i nie powinno pozostać bez wpływu na stosowanie art. 7 k.w. 3. Przychylamy się do poglądu, że aby uznać nieświadomość karalności za usprawiedliwioną, każdorazowo należy badać indywidualną sytuację sprawcy czynu i odnosić ją do wzorca "starannego obywatela". Jeśli zachodzą szczególne obiektywne lub subiektywne okoliczności, które przekonująco wyjaśniają odstępstwo od tego wzorca i tłumaczą nieznajomość karalności czynu, można mówić o usprawiedliwionej nieświadomości w rozumieniu art. 7 k.w. Dotyczyć to może, między innymi, sytuacji: cudzoziemca, który z powodu nieznajomości języka polskiego oraz radykalnych odmienności systemów prawnych, polskiego i rodzimego, nie wie o obowiązywaniu normy prawa wykroczeń; obywatela polskiego, który wraca do kraju po długiej nieobecności, a w tym czasie weszła w życie nowa norma prawa wykroczeń; sprawcy czynu, który z uwagi na określone normy obyczajowe nie jest traktowany w danym środowisku jako wykroczenie, a jednocześnie organy stosujące prawo nigdy wcześniej nie wszczynały postępowań w sprawie o wykroczenie, mimo długiego obowiązywania zakazu prawnego i wielokrotnego jego naruszania. 4. W każdym wypadku jednak nie należy uznawać za usprawiedliwioną takiej nieświadomości bezprawności, jeśli sprawca czynu zdobył wiedzę na temat obowiązywania normy prawa wykroczeń, a później (w chwili czynu) wiedzę tę utracił. Tak więc nieświadomość, która ma przyczyny czysto psychologiczne i objawia się niemożnością dotarcia do intelektualnych zasobów nabytych wcześniej informacji o prawie, nie może być uznana za usprawiedliwioną. 5. Niejasność, wieloznaczność przepisu (przepisów), spory w doktrynie i judykaturze dotyczące treści normy, wielość normatywnych koncepcji wykładni prawa nie powinny rodzić negatywnych następstw dla adresata normy. Mogą więc usprawiedliwiać przekonanie, że nie obowiązuje w prawie wykroczeń określony zakaz. Nie ma przy tym większego znaczenia dla tego adresata kwestia, czy sytuacje takie są wynikiem błędów popełnianych przez ustawodawcę, prawników stosujących prawo i przedstawicieli prawoznawstwa, czy też są czymś niejako naturalnym dla prawa i niemożliwym do wyeliminowania. Jednakże także tu powinno stosować się zasadę indywidualizacji odpowiedzialności. Inne wymaganie staranności dotyczyć będzie zawodowych prawników, inne - nieprofesjonalistów, których stan wiedzy powinno badać się przez pryzmat zdobytych kwalifikacji, wykonywanego zawodu, pozycji społecznej itp. Sąd karny orzekający w sprawie o wykroczenia, jeśli nawet wbrew wykładni dokonanej przez sprawcę czynu uzna, że określony zakaz w prawie wykroczeń obowiązuje, powinien odpowiedzieć na pytanie, czy odmienne przekonanie sprawcy czynu było uzasadnione. Jeśli sprawca czynu wskaże na istotne wątpliwości dotyczące odczytania treści przepisu, powoła się na korzystne dla siebie orzeczenie lub pogląd doktryny, sąd władny jest uznać, że nieświadomość niekaralności czynu była usprawiedliwiona. 6. Należy uznać, iż nieświadomość karalności jako przesłanka wyłączenia odpowiedzialności karnej za wykroczenia dotyczy także wykroczeń nieumyślnych. Jeśli sprawca czynu nie ma wiedzy na temat tego, że dany czyn (stanowiący wykroczenie nieumyślne) jest czynem zabronionym i jeśli ta nieświadomość jest usprawiedliwiona, to nie ponosi odpowiedzialności prawnej. Odpowiedź na pytanie o świadomość lub nieświadomość karalności (a także bezprawności) dotyczy sfery poznawczo-intelektualnej i przesądza o odpowiedzialności sprawcy w ogóle, odpowiedź zaś na pytanie o rodzaj i stopień winy dotyczy sfery motywacyjnej i decyduje o kwalifikacji czynu i wymiarze sankcji. Rozstrzygnięcie drugiego problemu staje się aktualne i konieczne wówczas, gdy uznaje się, że sprawca czynu miał świadomość zakazania czynu przez normę prawa wykroczeń lub nieświadomość obowiązywania takiego zakazu nie była usprawiedliwiona" (J. Guść, S. Sykuna, Usprawiedliwiona nieświadomość zagrożenia karą jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność za wykroczenie, PS 2005, nr 5, s. 144).
3. O ile z treści reklamy lub oferty wynika, że do oferowanego w nich kredytu ustawa o kredycie konsumenckim nie ma zastosowania, to nie jest wymagane podanie rzeczywistej stopy oprocentowania. W pozostałych przypadkach należy przyjąć, że reklama lub oferta leżą w zakresie regulacji ustawy. Nie budzi to wątpliwości, gdy jasne jest, że reklamowany kredyt podlega ustawie. Z kolei w sytuacjach, gdy z reklamy lub oferty nie wynika jasno, czy oferowany tam kredyt będzie podlegał ustawie, czy nie, można domniemywać, że kredytodawca dopuszcza możliwość udzielenia reklamowanego kredytu stosownie do potrzeb klienta, a więc także w wariantach podlegających regulacji ustawy. W konsekwencji można w takich razach wymagać podania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Jeżeli przedsiębiorca zasłania się niewiedzą o konieczności jej podania, prowadzi to do przyjęcia błędu co do oceny prawnej, który jednakże w przypadku profesjonalisty tylko wyjątkowo można uznać za usprawiedliwiony (art. 7 § 1 k.w.). Pogląd ten należy w pełni podzielić (zob. M. Rusinek, Odpowiedzialność z kodeksu wykroczeń za niedochowanie wymogów ustawy o kredycie konsumenckim, PB 2004, nr 1, s. 53).
4. Dla przyjęcia, że sprawca działał w warunkach bezprawności czynu, nie jest konieczne ustalenie, iż znał on treść wszystkich norm prawnych, jakie naruszał swym czynem. Wystarczy ustalenie, że sprawca uświadamia sobie, iż czynem swym narusza istniejące zakazy w zakresie obrotu (zob. wyrok SNz dnia 12 lutego 1974 r., I KR 329/73, OSNPG 1974, nr 11, poz. 135).
5. Świadomość bezprawności czynu nie musi oznaczać świadomości, że dany czyn jest zabroniony pod groźbą konkretnej kary. Wystarczy, że sprawca miał świadomość, iż czyn jest niedozwolony w świetle przepisów prawa (wyrok SN z dnia 18 marca 1982 r., V KRN 59/82, OSNPG 1982, nr 8, poz. 131).
6. Nie można skutecznie powoływać się na niezawinioną nieznajomość prawa, jeżeli z ustalonych faktów wynika, że sprawca nie tylko nie starał się w sposób należyty zapoznać się z obowiązującym uregulowaniem, choć miał możność to uczynić u przedstawicieli właściwych organów, ale wręcz w sposób wyraźny z takiej możliwości zrezygnował (zob. wyrok SN z dnia 3 lutego 1997 r., II KKN 124/96, OSNKW 1997, nr 5-6, poz. 46).
7. Nie można błędu co do prawa (nieświadomości bezprawności czynu) usprawiedliwiać okolicznościami mającymi znaczenie dla oceny poczytalności sprawcy. Nieporozumieniem jest utożsamianie błędu co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego z brakiem umiejętności właściwej wykładni treści przepisu (poprawnej interpretacji znaczenia zwrotów określających znamiona czynu) - zob. wyrok SN z dnia 26 lipca 2001 r., V KKN 153/01, LEX nr 51846.
8. Kryteria usprawiedliwienia nieświadomości bezprawności mają przede wszystkim charakter obiektywny, co oznacza, że przy ich rozpoznawaniu i ustaleniu należy posłużyć się kryterium normatywnym miarodajnego (wzorowego) obywatela, a następnie uwzględniając również kryterium subiektywne, charakterystyczne dla problematyki błędu, należy ocenić, czy miałby on możliwość uniknięcia błędu w postaci nieświadomości bezprawności czynu (postanowienie SN z dnia 14 maja 2003 r., II KK 331/02, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 969).
9. Ustalenie braku świadomości po stronie oskarżonego, że przypisany mu obowiązek nadzoru na nim ciąży, nakazywało obu sądom rozważyć możliwość wyłączenia jego odpowiedzialności karnej z uwagi na nieświadomość ewentualnej bezprawności swego działania (wyrok SN z dnia 3 czerwca 2003 r., IV KK 96/03, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 1222).
10. Artykuł 7 zmieniony (dodano § 2) art. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 8. [Wiek a odpowiedzialność]
1. W pełni uzasadniona jest zasada odpowiedzialności za wykroczenia osób, które ukończyły 17 lat. Ustawa wymaga jednak, aby sprawca miał ukończone 17 lat w chwili popełnienia czynu, nie zaś w czasie orzekania. Natomiast do sprawców czynu zabronionego, którzy nie osiągnęli określonego wieku, ma zastosowanie ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.). Jej zadaniem jest zapobieganie i zwalczanie demoralizacji osób, które nie ukończyły 18 lat, prowadzenie postępowań o czyny karalne wobec ich sprawców, którzy ukończyli 13 lat i nie ukończyli 17 lat, wykonywanie orzeczonych wobec młodocianych sprawców wykroczeń środków wychowawczych lub poprawczych, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 lat.
2. Wskazana w tezie 1 ustawa określiła zasady postępowania wobec nieletnich, którzy popełnili następujące wykroczenia: zakłócenie spokoju (art. 51 k.w.), uniemożliwienie identyfikacji przedmiotu (art. 69 k.w.), niszczenie urządzeń zabezpieczających (art. 74 k.w.), rzucanie przedmiotami w pojazdy (art. 76 k.w.), samowolne ustawianie lub niszczenie znaków i sygnałów drogowych (art. 85 k.w.), kierowanie pojazdem w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka (art. 87 k.w.), kradzież przedmiotu (art. 119 k.w.), obrót kradzionymi przedmiotami (art. 122 k.w.), niszczenie cudzej rzeczy (art. 124 k.w.), odsprzedaż z zyskiem biletów (art. 133 k.w.) i złośliwe utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do publicznego użytkowania (art. 143 k.w.).
3. Z zaprezentowanego katalogu (teza 2) wynika, że osoby, które nie ukończyły 17 lat, nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za następujące wykroczenia drogowe: spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego (art. 86 k.w.), kierowanie nieoświetlonym pojazdem (art. 88 k.w.), tamowanie lub utrudnianie ruchu (art. 90 k.w.), niestosowanie się do znaków i sygnałów drogowych oraz poleceń osoby uprawnionej do kierowania ruchem drogowym i jego kontroli (art. 92 k.w.), nieudzielenie pomocy ofierze wypadku (art. 93 k.w.), kierowanie pojazdem bez wymaganych uprawnień lub pojazdem niedopuszczonym do ruchu (art. 94 k.w.), kierowanie pojazdem bez wymaganych dokumentów (art. 95 k.w.), naruszenie innych zasad bezpieczeństwa i porządku (art. 97 k.w.), spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa lub naruszenie przepisów poza drogą publiczną (art. 98 k.w.).
4. W myśl dyspozycji art. 6 i 7 u.p.n. wobec nieletnich sąd rodzinny może: 1) udzielić upomnienia, 2) zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia, 3) ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, 4) ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego, 5) zastosować nadzór kuratora, 6) skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją, 7) orzec zakaz prowadzenia pojazdów, 8) orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego, 9) orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w młodzieżowym ośrodku socjoterapii, 10) orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym, 11) zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.). Sąd rodzinny może też: 1) zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym, 2) zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego, 3) zwrócić się do właściwych instytucji państwowych lub społecznych oraz jednostek samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego.
5. W stosunku do nieletniego wykazującego przejawy demoralizacji, u którego stwierdzono nałogowe używanie alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, sąd rodzinny może orzec umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym lub w innym odpowiednim zakładzie leczniczym (zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 21 listopada 1984 r., III CZP 47/84, OSNC 1985, nr 5-6, poz. 64).
6. Artykuł 10 u.p.n. ogranicza stosowanie środka poprawczego, o którym mowa w art. 6 pkt 10 u.p.n., wyłącznie do czynów karalnych (w rozumieniu tej ustawy) określonych w art. 1 § 2 pkt 2 lit. a) u.p.n. W razie ustalenia, że nieletni dopuścił się czynu karalnego wypełniającego tylko znamiona czynu zabronionego jako wykroczenie, określonego we wskazanym wyżej przepisie ustawy, sąd może zatem orzec wobec niego środki wymienione w art. 6 u.p.n., z wyłączeniem jednak środka poprawczego wskazanego w pkt 10 art. 6 u.p.n. (zob. wyrok SN z dnia 1 czerwca 2006 r., V KK 141/06, LEX nr 186964).
7. Artykuł 8 zmieniony art. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 9. [Surowsza kara]
1. Jeden czyn może stanowić tylko jedno wykroczenie. Jeżeli kierujący nie ma zapiętych pasów bezpieczeństwa, rozmawia przez telefon komórkowy, a następnie zatrzymuje się na pasie między jezdniami, popełnia trzy wykroczenia formalne, stanowiące naruszenie zasad bezpieczeństwa i porządku w ruchu drogowym określonych w art. 97 k.w., z powodu niezastosowania się do przepisów kolejno art. 39, art. 45 ust. 2 pkt 1 i art. 49 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.). W takiej sytuacji sprawca może być w moim przekonaniu ukarany na zasadzie kumulacji mandatem karnym za każdy z trzech samodzielnych i niezależnych czynów. Jeżeli jednak przeciwko sprawcy owych wykroczeń toczy się jedno postępowanie, należy, według mnie, wymierzyć mu karę zbliżoną do górnego progu ustawowego zagrożenia przewidzianego w art. 97 k.w. Z reguły jednak więcej niż jeden czyn wypełnia znamiona więcej niż jednego przepisu ustawy. Na przykład kierujący przez niezastosowanie się do zakazu zatrzymywania (art. 92 § 1 k.w.) spowodował utrudnienie ruchu innym kierującym (art. 90 k.w.). Sprawa byłaby prosta, gdyby jeden z tych przepisów przewidywał karę surowszą, tymczasem jednak oba wykroczenia przewidują grzywnę w kwocie 20-5000 zł. W takiej sytuacji należy jedynie zastosować odpowiedni próg (np. zamiast 100 zł wymierzyć 200 zł). Natomiast jeżeli kierujący zatrzyma pojazd na odcinku oznaczonym znakiem "zakaz zatrzymywania się" (B-36) i czynem tym zmusi innego kierującego do podjęcia manewru obronnego w postaci gwałtownego hamowania lub zmiany toru jazdy, wypełnia znamiona art. 86 § 1 w zw. z art. 92 § 1 k.w., ponieważ spowodował zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego wskutek niezastosowania się do znaku drogowego. Gdyby sprawca ze względu na uprzednią niekaralność zasługiwał na zastosowanie kary nagany w przypadku popełnienia wykroczenia tylko z art. 92 § 1 k.w., to niewątpliwie karą surowszą w przypadku określonego zbiegu przepisów będzie grzywna. Jeżeli jednak nie zasługiwałby na karę nagany, należałoby wzmocnić dolegliwość kary przez orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów (art. 86 § 3 k.w.).
2. Zasady postępowania przy realnym zbiegu wykroczeń reguluje przepis art. 9 § 2 k.w. Przepis ten jest jasno sformułowany, stanowiąc, że w sytuacji gdy sprawca odpowiada za popełnienie kilku wykroczeń w jednym postępowaniu, stosuje się (tak jak w przypadku zbiegu przepisów) jedną sankcję wyznaczoną przez przepis najsurowszy, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu kar dodatkowych [obecnie środków karnych] oraz nawiązki na podstawie innych naruszonych przepisów (zob. wyrok SN z dnia 8 stycznia 2002 r., III KKN 401/01, Prok. i Pr. 2002, nr 10, poz. 12).
3. Jeżeli dojdzie do złamania zasady, że "ten sam czyn może stanowić tylko jedno wykroczenie" i w różnych postępowaniach sprawca zostanie prawomocnie ukarany za dwa lub więcej wykroczeń, zamiast za jedno wykroczenie wyczerpujące znamiona wykroczeń zawarte w dwóch lub więcej przepisach ustawy, to wynikające z idei demokratycznego państwa prawa (art. 2 i 7 Konstytucji RP) przywrócenie stanu zgodnego z prawem - możliwe w drodze umorzenia postępowania zakończonego orzeczeniem, które uprawomocniło się później - powinno nastąpić w tej formie, w której zaistniało naruszenie prawa (a zatem w postępowaniu rozpoznawczym, uruchomionym w wyniku nadzwyczajnego środka zaskarżenia, nie zaś w postępowaniu wykonawczym) - zob. postanowienie SN z dnia 26 września 2002 r., I KZP 22/02, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 107; Biul. SN 2002, nr 11, poz. 21; Prok. i Pr. 2002, nr 12, poz. 22.
4. W myśl art. 9 § 2 k.w., jeżeli jednocześnie orzeka się o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, to wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Spośród trzech przepisów, z których zakwalifikowano przypisane obwinionemu wykroczenie (art. 65 § 1, art. 87 § 1 i art. 94 § 1 k.w.), najsurowsze zagrożenie przewiduje art. 87 § 1 k.w. Nie ma w nim jednak zagrożenia karą ograniczenia wolności, a jedynie karą aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł (zob. wyrok SN z dnia 23 maja 2005 r., V KK 140/05, Prok. i Pr. 2005, nr 12, poz. 15).
5. Sposób zastosowania zasady eliminacji (stosownie do art. 9 § 1 k.w.), a więc kwalifikację prawną zredukowaną do przepisu najsurowszego prokurator wojskowy powinien wskazać dowódcy jednostki wojskowej w piśmie informującym o prawomocności postanowienia wydanego na podstawie art. 677 § 2 k.p.k., a zawierającym wniosek o wymierzenie sprawcy wykroczenia kary przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych. Zob. W. Marcinkowski, Zagadnienie wyboru pomiędzy dogmatyczną a pragmatyczną interpretacją przepisu art. 9 § 1 k.w. w wojskowej procedurze wykroczeniowej, WPP 2000, nr 2, s. 78. Gdy czyn sprawcy polega na umieszczeniu w miejscu publicznym, do tego nieprzeznaczonym, rysunku lub napisu, który jednocześnie narusza substancję rzeczy bądź skutkuje niemożliwością używania jej zgodnie z przeznaczeniem, nie ma - jak się wydaje - przeszkód do stosowania przepisu art. 9 § 1 k.w. do zaistniałego w takiej sytuacji zbiegu przepisów art. 63a i 124 k.w. De lege lata nie ma podstaw, by twierdzić, że między przepisami art. 63a i 124 k.w. zachodzi zbieg pozorny wyłączający zastosowanie do czynu spełniającego dyspozycje norm określonych w tych przepisach art. 9 § 1 k.w. Zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki grafitti, Prok. i Pr. 2001, nr 2, s. 78. Jeżeli zwierzę należy do gatunku chronionego, to umyślne popełnienie czynu określonego w art. 164 § 1 k.w. wyczerpuje również znamiona wykroczenia z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, który ma zastosowanie jako surowszy (reguła z art. 9 § 1 k.w.). Jeżeli czyn został popełniony nieumyślnie, nie ma odpowiedzialności z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, jest natomiast odpowiedzialność z art. 164 § 1 k.w. (nawet jeśli czyn został dokonany w lesie należącym do sprawcy), gdyż przepis ten nie zastrzega umyślności. Zob. W. Radecki, Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w prawie karnym, Prok. i Pr. 1995, nr 7-8, s. 38.
6. Przy wielości wykroczeń możliwych jest tyle mandatów, ile czynów stwierdzono. Nie stosuje się tu art. 9 § 2 k.w., ponieważ dotyczy on orzekania, a nakładanie grzywny mandatem nie stanowi orzekania (zob. T. Grzegorczyk, Postępowanie szczególne w sprawach o wykroczenia, Prok. i Pr. 2002, nr 1, s. 38).
7. Artykuł 9 zmieniony art. 1 pkt 7 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 10. [Wykroczenie i przestępstwo]
1. Przepis reguluje zbieg przepisów wypełniających równocześnie znamiona wykroczenia i przestępstwa. Wprawdzie zasadą jest orzeczenie kary za wykroczenie i za przestępstwo, jednak jego konstrukcja skutecznie wyeliminowała niebezpieczeństwo podwójnego ukarania. W przypadku bowiem orzeczenia kary za wykroczenie i przestępstwo kara za wykroczenie nie podlega wykonaniu, a jeżeli została już wykonana, podlega zaliczeniu na poczet wykonania kary za przestępstwo.
2. W przypadku tzw. idealnego zbiegu o wielości przestępstw i wykroczeń decyduje nie wielość czynów, ale wielość naruszonych norm prawnych. Przyjęte rozwiązanie powoduje, że wskutek tylko jednego czynu mamy do czynienia z dwoma lub więcej czynami uznanymi przez ustawę za wykroczenie i przestępstwo, co faktycznie zwielokrotnia rzeczywistość, gdyż decydują o niej nie realne fakty społeczne, lecz świat norm prawnych (zob. T. Bojarski (w:) T. Bojarski, A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, M. Szwarczyk, Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2007, s. 46-477). Z drugiej jednak strony pozwala na ukaranie sprawcy przestępstwa prywatnoskargowego lub ściganego na wniosek, w razie braku skargi lub wniosku, który jest równocześnie sprawcą wykroczenia popełnionego tym samym czynem (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 53).
3. Ustawodawca przewidział możliwość zrezygnowania z podwójnego prowadzenia postępowania o ten sam czyn, raz jako o wykroczenie, a drugi raz jako o przestępstwo. Stanowi o tym art. 61 § 1 pkt 1 k.p.w., w myśl którego można odmówić wszczęcia postępowania w sprawie o wykroczenie, jeżeli w sprawie o ten sam czyn, jako mający jednocześnie znamiona przestępstwa i wykroczenia, postępowanie karne (tzn. o przestępstwo) zostało już prawomocnie zakończone orzeczeniem skazującym lub toczy się postępowanie karne z oskarżenia publicznego (W. Kotowski, B. Kurzępa, Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, Warszawa 2007, s. 285-286; W. Marcinkowski, Dylemat trybu ścigania przez oskarżyciela publicznego wykroczenia pozostającego w idealnym zbiegu z przestępstwem, WPP 2003, nr 4, s. 103). Należy podkreślić, że sąd może odmówić wszczęcia postępowania, a wszczęte umorzyć. Zatem decyzja sądu ma charakter fakultatywny (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 53).
4. Artykuł 10 § 2 i 3 k.k. ma zastosowanie tylko do przestępstw, natomiast nie ma zastosowania do czynu, który wyczerpuje znamiona przestępstwa i wykroczenia. Do takiej sytuacji ma zastosowanie art. 10 § 1 k.w. W myśl tego przepisu wymierza się odrębne kary za przestępstwo i za wykroczenie (zob. wyrok SN - Izba Karna z dnia 8 marca 1985 r., VI KR 1/85, OSNKW 1985, nr 9-10, poz. 69).
5. Sąd Najwyższy postanowił odmówić odpowiedzi na pytanie prawne: "Czy in concreto możliwy jest pozorny zbieg znamion przestępstwa z art. 157 § 3 w zw. z § 2 k.k. z 1997 r. z wykroczeniem z art. 86 § 2 i art. 87 § 1 k.w., wykluczający idealny zbieg przestępstwa i wykroczenia określony w art. 10 § 1 k.w. w oparciu o zasadę pochłaniania, przy której przestępstwo jest pochłonięte przez wykroczenie?". W uzasadnieniu odesłał do art. 157 § 2 i 3 k.k., art. 10 § 1, art. 86 § 2, art. 87 § 1 k.w. (zob. uchwałę SN - Izba Karna z dnia 10 grudnia 1998 r., I KZP 20/98, Biul. SN 1998, nr 12, s. 8).
6. Żołnierz, który popełnia jeden czyn wyczerpujący jednocześnie znamiona przestępstwa i znamiona wykroczenia, w sytuacji gdy nie można przyjąć, że zbieg przepisów ustawy karnej i ustawy o wykroczeniach jest pozorny, ponosi odpowiedzialność zarówno za przestępstwo, jak i za wykroczenie, z tym tylko zastrzeżeniem, iż w myśl art. 10 k.w. w razie wymierzenia kar i środków karnych za przestępstwo i za wykroczenie kara i środek karny wymierzony za wykroczenie nie podlegają wykonaniu. Powoływanie w podstawie prawnej skazania art. 10 k.w. nie znajduje jednak uzasadnienia, ponieważ przepis ten określa tylko negatywną przesłankę postępowania wykonawczego (zob. wyrok SN - Izba Wojskowa z dnia 21 września 2000 r., WZP 2/2000, OSNKW 2000, nr 11-12, poz. 105; Biul. SN 2000, nr 10, s. 22).
7. Jeżeli wykroczeniami penalizowanymi przez art. 86 § 1 k.w. są również czyny o skutkach różnych od opisanych w art. 177 § 1 i 2 k.k., spowodowanie jednym czynem wypadku drogowego o tego rodzaju skutkach i jednocześnie o skutkach swoistych dla art. 177 § 1 lub 2 k.k. równa się idealnemu zbiegowi przestępstwa i wykroczenia, obligującemu stosowanie ocen prawnych zarówno z dziedziny prawa karnego, jak i prawa wykroczeń (art. 10 § 1 k.w.). Zob. B. Mik, Glosa do uchwały SN z dnia 15 września 1999 r., I KZP 26/99, WPP 2000, nr 2, s. 164. Ponieważ według obecnie obowiązujących przepisów (art. 8 k.k.s., art. 10 k.w.) przyjmuje się, że w wypadku zbiegających się przepisów kodeksu karnego, kodeksu karnego skarbowego i kodeksu wykroczeń mamy do czynienia ze zbiegiem idealnym czynów zabronionych, kwalifikacja prawna opisanego czynu powinna składać się niejako z trzech odrębnych kwalifikacji (pod warunkiem że będą się zbiegać wszystkie trzy ustawy, o których mowa). Wtedy to te trzy kwalifikacje prawne powinny być połączone skrótem "w zb.", bo mamy do czynienia ze zbiegiem idealnym (A. Duś, Z problematyki kwalifikacji prawnej czynu, WPP 2000, nr 2, s. 69). W grę wchodzi też sytuacja, gdy czyn wyczerpuje jednocześnie znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i typów wykroczeń z art. 86 § 2, art. 88, 94, 95 i 97 k.w. w ten sposób, że ani znamiona czynu przestępnego, ani znamiona żadnego z typów wykroczeń oddzielnie nie oddają całościowo istotnej z punktu widzenia ocen społecznych treści zachowania sprawcy. W tej sytuacji mamy do czynienia z rzeczywistym zbiegiem przepisów kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń w tym sensie, że żaden z konkurujących przepisów nie da się wyłączyć. Niewątpliwie nie może mieć zastosowania art. 11 k.k. Pozostaje jedynie art. 10 § 1 k.w., który w znacznie ograniczonej formie przyjmuje zasadę idealnego zbiegu przestępstw i wykroczeń. Najbardziej charakterystyczną cechą tego zbiegu jest podwójna, niezależna od siebie ocena. Zgodnie z regułą idealnego zbiegu czyn realizujący jednocześnie znamiona przestępstwa i wykroczenia będzie podwójnie oceniany, ale wykonuje się tylko jedną karę orzeczoną za przestępstwo, co jest odstępstwem od konstrukcji idealnego zbiegu. Możliwa jest sytuacja, gdy czyn wyczerpuje jednocześnie znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i art. 87 § 1 k.w. Nie ma wątpliwości, że w tym wypadku znamiona typu przestępnego oddają treść zachowania sprawcy istotną z punktu widzenia ocen społecznych. W związku z tym mamy do czynienia z pozornym zbiegiem tych przepisów. Na podstawie reguły lex consumens derogat legi consumptae, wyłączającej wielość ocen, sprawca czynu realizującego znamiona przestępstwa i wykroczenia będzie odpowiadał jedynie za przestępstwo, ponieważ ukaranie za przestępstwo konsumuje kryminalną zawartość faktu realizacji znamion wykroczenia i potrzebę pociągnięcia za nie sprawcy do odpowiedzialności. Do takiego przypadku nie ma zastosowania przepis art. 10 § 1 k.w., a w razie wszczęcia postępowania o wykroczenie następuje jego umorzenie (K. Szmidt, Zbieg przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości z niektórymi typami wykroczeń, Prok. i Pr. 2001, nr 11, s. 16).
8. Jeżeli dojdzie do złamania zasady, że "ten sam czyn stanowić może tylko jedno wykroczenie" i w różnych postępowaniach sprawca zostanie prawomocnie ukarany za dwa lub więcej wykroczeń, zamiast za jedno wykroczenie wyczerpujące znamiona wykroczeń zawarte w dwóch lub więcej przepisach ustawy, to wynikające z idei demokratycznego państwa prawnego (art. 2 i 7 Konstytucji RP) przywrócenie stanu zgodnego z prawem - możliwe w drodze umorzenia postępowania zakończonego orzeczeniem, które uprawomocniło się później - powinno nastąpić w tej fazie, w której zaistniało naruszenie prawa (a zatem w postępowaniu rozpoznawczym, uruchomionym w wyniku nadzwyczajnego środka zaskarżenia, nie zaś w postępowaniu wykonawczym). Zob. postanowienie SN z dnia 26 września 2002 r., I KZP 22/02, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 107; R.A. Stefański, Przegląd orzecznictwa, WPP 2003, nr 1, s. 64).
9. Żołnierz, który po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wbrew zakazowi przewidzianemu w art. 431 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.), spożywa napoje alkoholowe na terenie jednostki wojskowej i w następstwie tego wprawia się w stan nietrzeźwości, popełnia jeden czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia, o którym mowa w tym przepisie oraz przestępstwa określonego w art. 357 § 1 k.k. (art. 10 § 1 k.w.) - zob. uchwałę SN z dnia 13 listopada 2003 r., WZP 3/03, OSNKW 2003, nr 11-12, poz. 91; Biul. SN 2003, nr 1, poz. 18).
10. Artykuł 10 § 1 zmieniony art. 1 pkt 8 lit. a ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 10 § 2 zmieniony art. 2 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - z dniem 7 czerwca 1982 r., art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r., art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - z dniem 2 kwietnia 1992 r., art. 1 pkt 8 lit. b ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 10 § 3 zmieniony art. 1 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r. Nowe brzmienie art. 10 § 1-4 nadał art. 5 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1149) - z dniem 17 października 2001 r.
Art. 11. [Usiłowanie]
1. Usiłowanie może mieć charakter zupełny lub niezupełny. Pierwszy polega na wykonaniu wszystkich czynności zmierzających do popełnienia czynu, ale skutek nie nastąpił z różnych powodów. Drugi rodzaj usiłowania polega na niewykonaniu ostatniej czynności przygotowawczej, ponieważ ktoś przeszkodził sprawcy. Usiłowanie dotyczy tylko wykroczenia umyślnego, sprawca bowiem działa w zamiarze jego popełnienia. Wprawdzie karę za usiłowanie wymierza się w granicach kary za dokonanie wykroczenia, lecz nie podlega dyskusji, że usiłowanie charakteryzuje się mniejszym ładunkiem społecznej szkodliwości od dokonania wykroczenia.
2. Nie podlega karze za usiłowanie ten, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. Natomiast sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. Mamy więc do czynienia z dwiema instytucjami, a mianowicie odstąpieniem od usiłowania i czynnym żalem. Odstąpienie od usiłowania musi mieć charakter stricte dobrowolny. Sprawca nie może napotkać przeszkody uniemożliwiającej dokonanie czynu zabronionego, lecz z własnej nieprzymuszonej woli rezygnuje z jego dokonania. Najczystszą formą odstąpienia, zasługującą na darowanie kary, jest zrozumienie przez sprawcę niewłaściwości bądź naganności jego postępowania. Z kolei czynny żal polega na tym, że sprawca, który uczynił wszystko w celu dokonania wykroczenia skutkowego, w ostateczności jednak temu skutkowi zapobiegł. Dla oceny, czy w istocie sprawca zapobiegł skutkowi, niezbędne jest wykazanie bezpośredniego związku między staraniami sprawcy a zapobiegnięciem skutkowi. Bezkarność sprawcy ma więc sens jedynie wówczas, gdy skutek nie nastąpił tylko dzięki jego staraniom. Inne znaczenie mają starania sprawcy, które nie przynoszą efektu w postaci odwrócenia biegu wydarzeń na tyle, aby zapobiec skutkowi. Taki sprawca nie może liczyć na całkowitą bezkarność.
3. Usiłowanie polega na zachowaniu określonej osoby bezpośrednio zmierzającej do dokonania czynu zabronionego, które w rezultacie nie następuje, przy czym nie ma znaczenia, czy sprawca usiłowania sam odstąpił od zamiaru, czy też udaremniony został przez inną osobę. Kodeks wykroczeń przewiduje karalność na etapie usiłowania popełnienia następujących wykroczeń: usiłowanie przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej (art. 49a § 2 k.w.), usiłowanie przeszkodzenia w organizacji i przebiegu niezakazanego zgromadzenia (art. 52 § 1 pkt 1 k.w.), usiłowanie dokonania kradzieży lub przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej wartości nieprzekraczającej 250 zł (art. 119 § 2 k.w.), usiłowanie dokonania wyrębu drzewa w celu jego przywłaszczenia lub usiłowanie dokonania kradzieży albo przywłaszczenia drzewa wyrąbanego czy powalonego, którego wartość nie przekracza 75 zł (art. 120 § 2 k.w.), usiłowanie nabycia mienia w warunkach posiadania wiadomości o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub przywłaszczenia, przy czym jego wartość nie przekracza odpowiednio 250 i 75 zł (art. 122 § 3 k.w.), usiłowanie zniszczenia cudzej rzeczy lub uszkodzenia albo uczynienia niezdatną do użytku (art. 124 § 2 k.w.), usiłowanie odsprzedaży z zyskiem biletów wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe lub sportowe (art. 133 § 2 k.w.), usiłowanie oszukania nabywcy przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług albo dostawcy przy nabywaniu produktów rolnych lub hodowlanych (art. 134 § 3 k.w.) i usiłowanie usunięcia ceny z towaru przeznaczonego do sprzedaży (art. 136 § 3 k.w.).
4. Wyjaśnienie różnicy pomiędzy przygotowaniem a usiłowaniem sprowadza się do ustalenia, czy zachowanie sprawcy było abstrakcyjnym czy też konkretnym zagrożeniem dla chronionego prawem dobra. Przygotowanie to "stworzenie warunków do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania", które może przybierać różnie formy, takie jak np. przysposobienie środków, zbieranie informacji, wejście w porozumienie z inną osobą czy sporządzenie planu działania. Usiłowanie zaś to coś więcej, bowiem sprawca "w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania". Usiłowanie jest zatem bardziej konkretne niż przygotowanie, a zagrożenie dobra chronionego staje się realne (zob. wyrok SN z dnia 9 września 1999 r., III KKN 704/98, LEX nr 39096; Prok. i Pr. 2000, nr 2, poz. 2).
5. Usiłowanie nieudolne ma miejsce wówczas, kiedy działanie sprawcy czynu od samego początku skażone jest takim błędem, że w danej sytuacji nie może ono doprowadzić do realizacji czynu zabronionego. Jest to więc działanie, które z obiektywnego punktu widzenia nie zagraża żadnemu dobru chronionemu prawem, a jedynie w związku z błędnym mniemaniem sprawcy przedstawia się jako ów czyn szkodliwy społecznie. Bezsporne jest przecież, że w momencie wszczęcia działania przez oskarżonych dokonanie przestępstwa było obiektywnie możliwe. Tak samo jak bezsporne jest, że realizacja zamiaru okazała się niemożliwa ze względu na brak przedmiotu nadającego się do wyniesienia i umieszczenia w samochodzie. To właśnie na skutek niesprzyjających okoliczności nie doszło do dokonania czynu zabronionego i zakończył się on na etapie usiłowania (zob. wyrok SA w Lublinie z dnia 17 września 1999 r., II AKa 100/99, Prok. i Pr. 2000, nr 3, poz. 21).
6. Usiłowanie musi być wszak czymś bliższym dokonania niż tylko stworzeniem warunków do przedsięwzięcia czynności zmierzających bezpośrednio do dokonania czynu; musi się wiązać z wykazywaną aktywnością, zaangażowaniem działań w obranym kierunku (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 5 października 2000 r., II AKa 179/00, Prok. i Pr. 2001, nr 5, poz. 22).
7. Sąd apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego, zaakceptowany w doktrynie, że decydujące znaczenie dla odróżnienia usiłowania udolnego (zwykłego) od nieudolnego ze względu na przedmiot czynu, ma odczytanie zamiaru sprawcy. Jeżeli sprawca chce zdobyć konkretną rzecz, której ofiara nie posiada, i stwierdziwszy ten fakt, rezygnuje z kradzieży innej jej rzeczy, przedstawiającej wartość majątkową, dopuszcza się usiłowania nieudolnego z powodu braku przedmiotu zdolnego do dokonania kradzieży (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 21 lutego 2002 r., II AKa 17/02, Prok. i Pr. 2004, nr 3, poz. 24; KZS 2004, nr 4, poz. 52).
8. Określenie "bezpośrednio zmierza" do dokonania czynu zabronionego oznacza całość zachowań wiodących wprost do wypełnienia jego znamion, stwarzających realne zagrożenie dla chronionego dobra prawnego, a nie wyłącznie ostatnie z tych zachowań, poprzedzające realizację czynności sprawczej czynu zabronionego (zob. postanowienie SN z dnia 23 maja 2007 r., V KK 265/06, OSNKW 2007, nr 7-8, poz. 58; Biul. SN 2007, nr 7, poz. 16; Prok. i Pr. 2007, nr 11, poz. 1; OSP 2008, nr 1, poz. 13).
9. Artykuł 11 zmieniony art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 12. [Podżeganie]
1. Z treści przepisu wynika, że podżeganie polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. Chodzi jednak nie tylko o zachęcenie tej osoby do dokonania np. kradzieży samochodu, ale o doprowadzenie do podjęcia decyzji o kradzieży. Jeżeli jednak osoba nakłaniana już wcześniej podjęła zamiar kradzieży tego samochodu, nakłanianie nie będzie rozumiane jako podżeganie, lecz jedynie pomocnictwo mające charakter utwierdzenia przyszłego sprawcy w przekonaniu, że dokonał korzystnego wyboru. Jest to pomocnictwo psychiczne. Odpowiedzialność za podżeganie ma miejsce wtedy, gdy ustawa tak stanowi. Kodeks wykroczeń przewiduje karalność za podżeganie do popełnienia następujących wykroczeń: zakłócenie spokoju (art. 51 k.w.), naruszenie zasad uczestnictwa w zgromadzeniu (art. 52 k.w.), publicznej zbiórki ofiar (art. 56 k.w.), zbiórki ofiar na grzywnę (art. 57 k.w.), dokonanie kradzieży lub przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej wartości nieprzekraczającej 250 zł (art. 119 § 2 k.w.), dokonanie wyrębu drzewa w celu jego przywłaszczenia lub podżeganie do dokonania kradzieży albo przywłaszczenie drzewa wyrąbanego czy powalonego, którego wartość nie przekracza 75 zł (art. 120 § 2 k.w.), nabycie mienia w warunkach posiadania wiadomości o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub przywłaszczenia, przy czym jego wartość nie przekracza odpowiednio 250 i 75 zł (art. 122 § 3 k.w.), zniszczenie cudzej rzeczy lub uszkodzenie albo uczynienie niezdatną do użytku (art. 124 § 2 k.w.), odsprzedaży z zyskiem biletów wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe lub sportowe (art. 133 § 2 k.w.), oszukanie nabywcy przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług albo dostawcy przy nabywaniu produktów rolnych lub hodowlanych (art. 134 § 3 k.w.) i usunięcie ceny z towaru przeznaczonego do sprzedaży (art. 136 § 3 k.w.).
2. Nakłanianiem jest oddziaływanie na wolę innej osoby (osób) w celu skierowania jej do określonego działania lub zaniechania. Nakłaniać można zwłaszcza słowami, które mogą przybrać formę prośby, rady, zlecenia, propozycji, sugestii czy polecenia (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 8 lipca 1999 r., II AKa 121/99, KZS 1999, nr 8-9, poz. 37).
3. Podżeganie polega zarówno na wzbudzeniu u innej osoby zamiaru popełnienia czynu zabronionego, jak i na umocnieniu jej w powziętym już wcześniej zamiarze czy zagrzewaniu do popełnienia tego czynu osoby, która taki zamiar wcześniej powzięła (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 20 września 2001 r., II AKa 204/01, KZS 2001, nr 11, poz. 28).
4. Podżeganie może być popełnione w formie usiłowania, i to zarówno wtedy, gdy usiłujący bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach określonych w przepisach części szczególnej kodeksu karnego, jak i wtedy, gdy bezskutecznie nakłania do czynu zabronionego o znamionach podżegania (zob. uchwałę SN z dnia 21 października 2003 r., I KZP 11/03, OSNKW 2003, nr 11-12, poz. 89; Biul. SN 2003, nr 10, poz. 16; Prok. i Pr. 2003, nr 12, poz. 3; Wok. 2004, nr 1, poz. 15).
5. Artykuł 12 zmieniony art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 13. [Pomocnictwo]
1. Pomocnictwo polega na ułatwieniu dokonania czynu zabronionego. Pomocnictwo występuje również wówczas, gdy dana osoba dopuści się zaniechania obowiązku niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego, czym ułatwi działanie sprawcy. Odpowiedzialność za pomocnictwo ma miejsce wówczas, gdy ustawa tak stanowi. Kodeks wykroczeń przewiduje karalność za pomocnictwo w popełnieniu następujących wykroczeń: nielegalnym przekroczeniu granicy RP (art. 49a k.w.), zakłócenie spokoju (art. 51 k.w.), naruszenie zasad uczestnictwa w zgromadzeniu (art. 52 k.w.), publicznej zbiórki ofiar (art. 56 k.w.), zbiórki ofiar na grzywnę (art. 57 k.w.), dokonania kradzieży lub przywłaszczenia cudzej rzeczy ruchomej wartości nieprzekraczającej 250 zł (art. 119 § 2 k.w.), dokonania wyrębu drzewa w celu jego przywłaszczenia lub pomocnictwo w dokonaniu kradzieży albo przywłaszczenia drzewa wyrąbanego czy powalonego, którego wartość nie przekracza 75 zł (art. 120 § 2 k.w.), nabycia mienia w warunkach posiadania wiadomości o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub przywłaszczenia, przy czym jego wartość nie przekracza odpowiednio 250 i 75 zł (art. 122 § 3 k.w.), zniszczenia cudzej rzeczy lub uszkodzenia albo uczynienia niezdatną do użytku (art. 124 § 2 k.w.), odsprzedaży z zyskiem biletów wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe lub sportowe (art. 133 § 2 k.w.), oszukania nabywcy przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług albo dostawcy przy nabywaniu produktów rolnych lub hodowlanych (art. 134 § 3 k.w.) i usunięcia ceny z towaru przeznaczonego do sprzedaży (art. 136 § 3 k.w.).
2. Odpowiedzialność za pomocnictwo przy realizacji zamiaru popełnienia wykroczenia przewidziały dwie ustawy szczególne, a mianowicie art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.) i art. 210 ust. 3 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 z późn. zm.).
3. Z praktycznego punktu widzenia pomocnictwem będzie w szczególności: 1) skompletowanie i dostarczenie odpowiednich narzędzi, a więc umożliwiających skuteczną realizację czynu zabronionego, 2) zadbanie o środki transportu, 3) sporządzenie scenariusza czynu lub doradzenie przyjęcia określonego wariantu jego planu, 4) udzielenie informacji przydatnych w realizacji czynu zabronionego.
4. Jedną z form pomocnictwa jest nabycie rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego. Warunkiem jednak potraktowania takiego działania jako pomocnictwa jest porozumienie ze sprawcą czynu zabronionego przed jego dokonaniem, zapewnienie tegoż sprawcy, że uzyskana w ten sposób rzecz zostanie nabyta. Zgoda na nabycie uzyskanej za pomocą czynu zabronionego rzeczy musi więc poprzedzać ten czyn. Systematyczne nabywanie rzeczy uzyskanych za pomocą czynu zabronionego, jeżeli nie poprzedziło go zapewnienie nabycia takiej rzeczy lub co najmniej zgoda na to, nie wyczerpuje cech pomocnictwa (zob. wyrok SN z dnia 24 sierpnia 1977 r., V KR 111/77, OSNKW 1977, nr 12, poz. 131).
5. Osoba, która nakłania inną osobę do dokonania kradzieży, a następnie po uprzednim uzgodnieniu przybywa na miejsce kradzieży już po jej dokonaniu, celem zabrania skradzionego mienia, nie jest współsprawcą, a jedynie pomocnikiem. Uprzednie jej działanie jako podżegacza zostaje pochłonięte (czyn współukarany) przez późniejsze udzielenie pomocy do popełnienia przestępstwa (wyrok SN z dnia 2 lipca 1985 r., III KR 219/85, OSNPG 1986, nr 7, poz. 90).
6. Pomocnictwo psychiczne może polegać na takim zachowaniu, które w sposób szczególnie sugestywny manifestuje całkowite solidaryzowanie się z zamiarem bezpośredniego sprawcy, co może w pewnych wypadkach stworzyć atmosferę, w jakiej zamiar bezpośredniego sprawcy kształtuje się, dojrzewa i utwierdza lub umacnia sprawcę w powziętym postanowieniu popełnienia przestępstwa (wyrok SA w Lublinie z dnia 28 grudnia 2000 r., II AKa 250/00, OSA 2001, nr 6, poz. 33; Prok. i Pr. 2001, nr 9, poz. 14).
7. Artykuł 13 zmieniony art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 14. [Odpowiedzialność współdziałających]
1. Zgodnie z dyspozycją § 1 nie ma podstaw prawnych do sformułowania zarzutu przeciwko podżegaczowi lub pomocnikowi, jeżeli nie doszło do popełnienia wykroczenia.
2. Podżegacz i pomocnik mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za następujące wykroczenia: zakłócenie spokoju (art. 51 k.w.), naruszenie zasad uczestnictwa w zgromadzeniu (art. 52 k.w.), publiczną zbiórkę ofiar (art. 56 k.w.), zbiórkę ofiar na grzywnę (art. 57 k.w.), dokonanie kradzieży lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej wartości nieprzekraczającej 250 zł (art. 119 § 2 k.w.), dokonanie wyrębu drzewa w celu jego przywłaszczenia lub dokonanie kradzieży albo przywłaszczenia drzewa wyrąbanego czy powalonego, którego wartość nie przekracza 75 zł (art. 120 § 2 k.w.), nabycie mienia w warunkach posiadania wiadomości o tym, że pochodzi ono z kradzieży lub przywłaszczenia, przy czym jego wartość nie przekracza odpowiednio 250 i 75 zł (art. 122 § 3 k.w.), zniszczenie cudzej rzeczy lub uszkodzenie albo uczynienie niezdatną do użytku (art. 124 § 2 k.w.), odsprzedaż z zyskiem biletów wstępu na imprezy artystyczne, rozrywkowe lub sportowe (art. 133 § 2 k.w.), oszukanie nabywcy przy sprzedaży towaru lub świadczeniu usług albo dostawcy przy nabywaniu produktów rolnych lub hodowlanych (art. 134 § 3 k.w.) i usunięcie ceny z towaru przeznaczonego do sprzedaży (art. 136 § 3 k.w.).
3. Karalność czynu popełnionego przed 1 września 1998 r., który stanowił wyłącznie występek, z tym zaś dniem stał się wykroczeniem, ustaje z upływem od jego popełnienia okresu wskazanego w art. 45 § 1 k.w. w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 28 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717). Zob. uchwałę SN - Izba Karna z dnia 13 maja 1999 r., I KZP 15/99, OSP 2000, nr 1, poz. 7; OSNKW 1999, nr 7-8, poz. 39; Jur. 1999, nr 6, s. 26; Pal. 1999, nr 7-8, s. 151; Wok. 1999, nr 8, s. 10; Biul. SN 1999, nr 5, s. 13 oraz glosę aprobującą M. Bojarskiego, OSP 2000, nr 1, s. 18.
4. Ponieważ pojęcie osób współdziałających nie było wcześniej użyte w kodeksie wykroczeń, przeto należy wyjaśnić, że w zakres "współdziałania" wchodzą wszelkie formy sprawstwa (także usiłowania) oraz podżegania i pomocnictwa (zob. M. Flasiński, Wykroczenia przeciwko prawom pracownika i postępowanie w tych sprawach po nowelizacji z 28 sierpnia 1998 r., PiZS 1998, nr 11, s. 26).
5. Dla przyjęcia współsprawstwa nie jest konieczne, aby każda z osób działających w porozumieniu realizowała niejako własnoręcznie znamię czynu zabronionego, zwane w teorii prawa czynnością czasownikową, lecz wystarczy, że osoba taka - dążąc do realizacji zaplanowanego wspólnie czynu - działa w ramach uzgodnionego podziału ról, co najmniej ułatwiając bezpośredniemu sprawcy wykonanie wspólnie zamierzonego celu (zob. wyrok SN z dnia 19 czerwca 1978 r., I KR 120/78, OSNKW 1978, nr 10, poz. 110 oraz glosy: M. Bieńka, NP 1980, nr 2, s. 169; C. Gofronia, Pal. 1979, nr 6, s. 120; E. Januszewskiej, NP 1980, nr 4, s. 160; J. Szwachy, PiP 1979, nr 11, s. 177; A. Wąska, OSP 1979, nr 7, s. 145, a także M. Cieślaka, J. Waszczyńskiego, Przegląd orzecznictwa, Pal. 1980, nr 4-5, s. 80).
6. Rozgraniczenie współsprawstwa i pomocnictwa dokonuje się na płaszczyźnie nastawienia psychicznego sprawcy oraz istotności czynu z punktu widzenia dokonania czynu zabronionego (zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 13 maja 1998 r., II AKa 18/98, Apel. - W-wa 1998, nr 4, poz. 19).
7. O działaniu wspólnym mówimy nie tylko wtedy, gdy każda ze współdziałających osób realizuje część znamion składających się na opis czynu zabronionego, a suma ich zachowań stanowi pełną realizację znamion określonego typu czynu zabronionego, ale także wtedy, gdy współdziałający nie realizuje żadnego znamienia czasownikowego popełnionego wspólnie czynu zabronionego, ale wykonywana przez niego czynność ma istotne znaczenie dla popełnienia tego czynu. Do porozumienia między sprawcami może dojść w każdej formie, nawet w sposób dorozumiany. Współdziałający nie muszą się bezpośrednio kontaktować ani nawet się znać. Muszą natomiast mieć świadomość wspólnego wykonywania czynu zabronionego, a więc przynajmniej wiedzieć o sobie i zdawać sobie sprawę, że podejmowana czynność składa się na realizację wspólnie wykonywanej całości przedsięwzięcia (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 23 listopada 2000 r., II AKa 169/00, Prok. i Pr. 2001, nr 6, poz. 13 oraz glosę, P. Palki, Pal. 2003, nr 1-2, s. 222).
8. Współsprawcą może być nie tylko ten, kto realizuje, współdziałając z drugą osobą, samodzielnie część znamion czasownikowych czynu zabronionego, ale i ten, kto wprawdzie w wyniku podziału ról nie realizuje żadnego znamienia czasownikowego popełnionego wspólnie czynu zabronionego, lecz wykonywana przez niego czynność ma istotne znaczenie dla popełnienia tego czynu, przy czym konieczne jest traktowanie przez współdziałającego czynu zabronionego jako rezultatu własnego zachowania (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 26 listopada 2003 r., II AKa 370/03, LEX nr 183334).
9. Z działaniem wspólnym mamy do czynienia zarówno wtedy, gdy każdy ze współsprawców realizuje część znamion czynu zabronionego, jak i wtedy, gdy współdziałający nie realizuje żadnego znamienia czasownikowego czynu zabronionego, ale wykonane przez niego czynności stanowią istotny wkład we wspólne przedsięwzięcie (zob. postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2006 r., II KK 208/06, Prok. i Pr. 2007, nr 5, poz. 2).
10. Artykuł 14 § 2 zmieniony art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 15. [Obrona konieczna]
1. Istotą instytucji obrony koniecznej jest zasada, że nie popełniła wykroczenia osoba, która w obronie koniecznej odparła bezpośredni i równocześnie bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem. Treść jest dokładnie przeniesiona z kodeksu karnego (art. 25). Warunkiem jest jednak to, że atak stwarza zagrożenie realne, a nie abstrakcyjne. Taka sytuacja będzie miała miejsce wówczas, gdy np. napastnik, idąc w kierunku danej osoby, będzie wymachiwał nożem, krzycząc, że go użyje, osoba ta zaś obrzuci go stekiem słów uznanych powszechnie za obelżywe, co w konsekwencji spowoduje, że ów napastnik zawróci. Jest zatem oczywiste, że reagujący na zagrożenie w określony sposób nie popełnia wykroczenia. Inicjatorem zaś nawiązania bezpośredniego kontaktu z grożącym będzie adresat groźby. Do takiej sytuacji omawiany przepis nie będzie miał zastosowania. Warto przy okazji zwrócić uwagę na unormowania zawarte w kodeksie karnym (art. 25 § 2 i 3), których brak w kodeksie wykroczeń, dopuszczające przekroczenie granic obrony koniecznej przez zastosowanie sposobu obrony niewspółmiernego do niebezpieczeństwa zamachu albo będące wynikiem strachu lub silnego wzburzenia usprawiedliwionych okolicznościami zamachu. W pierwszym przypadku sąd może zastosować wobec sprawcy nadzwyczajne złagodzenie kary lub od niej odstąpić, w drugim zaś zobligowany jest do odstąpienia od wymierzenia kary.
2. Instytucja obrony koniecznej na gruncie prawa wykroczeń została zdefiniowana w art. 15 k.w. W określonej definicji najistotniejsze znaczenie mają dwa elementy: zamach oraz obrona. Pierwszy z nich, tzn. zamach, ma być bezpośredni i bezprawny. Pojęcie "zamachu" należy rozumieć jako zachowanie człowieka, które nie tylko narusza chronione dobro, ale także takie, które stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo jego naruszenia (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 96).
3. Bezpośredniość zagrożenia ma miejsce także wówczas, gdy istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, że dobro zostanie zaatakowane natychmiast, niezwłocznie. O bezpośredniości zamachu mówimy też, gdy po pierwszym ataku i krótkiej przerwie napastnik zmierza do ponowienia ataku, a istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, że zamiar swój zrealizuje natychmiast lub w najbliższej chwili (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 97).
4. Zwrot "obrona konieczna" oznacza, że w stanie istniejącego zagrożenia bezpośrednim i bezprawnym atakiem na jakiekolwiek dobro własne lub cudze, odpierający zamach ma prawo użyć niezbędnych w tej sytuacji środków dla jego powstrzymania. Przepis art. 15 k.w. nie określa, w jakich warunkach obronę należy uznać za konieczną. Nie wymaga też, aby zastosowane środki (środek) były proporcjonalne do środków użytych przez napastnika albo aby zaatakowane dobro miało równą bądź większą wartość od dobra naruszonego przez zastosowanie obrony koniecznej (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 98).
5. Przekroczenie granicy obrony koniecznej musi być zawinione, a więc sprawca musi mieć świadomość i co najmniej godzić się na to, że używa nadmiernego środka obrony dla odparcia bezpośredniego bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro społeczne lub jakiekolwiek dobro jednostki albo że jego działanie jest niewspółmierne w stosunku do napadu (zob. wyrok SN z dnia 11 sierpnia 1972 r., II KR 109/72, OSNKW 1973, nr 2-3, poz. 29).
6. Niezbędnym elementem podmiotowym obrony koniecznej jest wynikanie akcji broniącego się ze świadomości, że odpiera on zamach, i podyktowana była wolą obrony. Ten podmiotowy element działania w obronie koniecznej ułatwia rozgraniczenie rzeczywistych działań obronnych od społecznie negatywnych aktów zemsty, samosądu lub chuligaństwa (zob. wyrok SN z dnia 30 grudnia 1972 r., Rw 1312/72, OSNKW 1973, nr 5, poz. 69).
7. W obronie koniecznej działa ten tylko, kto odpiera bezpośredni, rzeczywisty, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro społeczne, własne lub innej osoby, a nie ten, kto spodziewając się zamachu, stara się go uprzedzić (zob. wyrok SN z dnia 10 października 1973 r., II KR 248/72, LEX nr 21580).
8. Działanie podjęte w obronie koniecznej jest prawne i cechy tej nie pozbawia go ani brak wezwania napastnika do zaprzestania dalszego zamachu, ani też brak ostrzeżenia przez napadniętego, że użyje niezbędnego do odparcia zamachu środka w razie niezaprzestania dalszego zamachu (zob. wyrok 7 sędziów SN z dnia 30 września 1975 r., VI KRN 39/75, OSNKW 1976, nr 2, poz. 23).
9. Dla oceny, czy działanie sprawcy nastąpiło w obronie "koniecznej", a więc w sytuacji niezbędnej dla uchronienia się od bezprawnego ataku na jakiekolwiek dobro własne lub cudze, element subiektywnego odczucia samego sprawcy może mieć istotne znaczenie, zwłaszcza gdy brak bezpośrednich świadków zdarzenia, a o zamiarze sprawcy wnioskować trzeba bądź to na podstawie jego wyjaśnień, bądź też trzeba odtwarzać jego proces myślowy na podstawie innych dowodów pośrednich (wyrok SN z dnia 10 czerwca 1977 r., II KR 121/77, OSNPG 1977, nr 11, poz. 97).
10. Obrona konieczna dopuszcza użycie każdego środka obrony, ale takiego, który jest "konieczny" dla odparcia zamachu. Bezpośredniość zamachu zachodzi wówczas, kiedy zamach jest realny i nieuchronny w sensie czasowym, natomiast "wyjście na spotkanie" zamachowi, a więc poddanie się wyzywającemu zachowaniu, prowokacji, nie uzasadnia przyjęcia współmierności obrony w stosunku do takiego "uprzedzonego" zamachu. W takiej sytuacji może zachodzić przekroczenie obrony koniecznej pod względem czasowym (przedwczesne działanie) - zob. wyrok SN z dnia 7 grudnia 1978 r., III KR 205/78, LEX nr 21790).
11. Każdy ma prawo odeprzeć w obronie koniecznej bezpośredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro społeczne lub jednostki bez ponoszenia odpowiedzialności za skutki swego działania, pod warunkiem wszakże zastosowania obrony współmiernej do niebezpieczeństwa zamachu. Nie może jednakże powoływać się na prawo do obrony koniecznej ten, kto przewidując możliwość zamachu i mogąc tego uniknąć, doprowadza do sytuacji umożliwiającej jego dokonanie, wychodząc mu "naprzeciw", prowokując niejako napastnika do zamachu (zob. wyrok SN z dnia 31 sierpnia 1979 r., III KR 257/79, OSNPG 1980, nr 2, poz. 12).
12. Sprawca działający w obronie koniecznej w razie przekroczenia jej granic może odpowiadać jedynie za skutek, który powstał w związku przyczynowym z takim jego działaniem (zob. wyrok SN z dnia 16 lipca 1981 r., II KR 194/81, LEX nr 21911).
13. O stopniu niebezpieczeństwa zamachu i dopuszczalnym sposobie obrony decyduje całokształt sytuacji, w której rozgrywa się zdarzenie, a więc sytuacja psychiczna działającego w obronie koniecznej i dynamicznie rozwijającego się zdarzenia jako nośnik niebezpieczeństwa. O niebezpieczeństwie tym decyduje natomiast dobro zaatakowane, siła i środki zamachu, sposób ich użycia, właściwości napastnika, jego determinacja i wypowiadane groźby objawiające zamiar wyrządzenia określonej dolegliwości napadniętemu, czas i miejsce zamachu, dynamicznie rozwijający się jego przebieg (zob. wyrok SN z dnia 14 czerwca 1984 r., I KR 123/84, OSNPG 1985, nr 4, poz. 51).
14. Granice obrony koniecznej określa zarówno dyrektywa jej umiarkowania, jak i skuteczności. Ekscesem intensywnym jest tylko rażąca niewspółmierność sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu. W konsekwencji odpierający bezprawny zamach na dobro chronione prawem powinien wybierać (o ile ma możliwość wyboru) najmniej drastyczny ze skutecznych środków i sposobów obrony. Natomiast eksces ekstensywny obrony koniecznej polega na jej niewspółmierności w stosunku do zamachu. Ma to miejsce w sytuacji, gdy obrona w stosunku do zamachu jest przedwczesna albo gdy działanie obronne następuje już po ustaniu zamachu. Istota ekscesu polega więc na przełamaniu więzi czasowej i sytuacyjnej zamachu i jego odpieraniu, przy czym najistotniejszym wyznacznikiem tego ekscesu jest wieź czasowa (wyrok SA w Poznaniu z dnia 28 lutego 1991 r., II AKr 30/91, OSA 1991, nr 4, poz. 18).
15. Jeżeli określona osoba podejmuje - wykonując swoje obowiązki służbowe - działanie w celu ochrony czy przywrócenia porządku lub spokoju publicznego, to wcale nie działa ona w obronie koniecznej, bowiem podstawę prawną jej działania stanowią obowiązki (i sprzężone z nimi uprawnienia) służbowe, w związku z czym legalność danego działania podlega ocenie pod kątem zgodności z przepisami określającymi podstawę oraz sposób wykonania obowiązków i uprawnień służbowych tej osoby. Jeżeli zamach nie jest skierowany przeciwko osobie działającej w ramach obowiązków i uprawnień służbowych, to działania tej osoby w ogóle nie można oceniać przez pryzmat znamion obrony. W takim wypadku zatem o zakresie uprawnień tej osoby, eo ipso o tym, jakie działania tej osoby będą legalne, decydują wyłącznie przepisy dotyczące podstaw i sposobu wykonywania obowiązków i uprawnień służbowych. Jeżeli więc funkcjonariusz policji - wykonując obowiązki służbowe - działa w celu ochrony albo przywrócenia porządku lub spokoju publicznego, to może on użyć broni palnej jedynie w wypadkach wyraźnie przewidzianych w przepisie art. 17 ust. 1 ustawy o Policji (zob. postanowienie SN z dnia 27 października 1994 r., III KRN 144/94, OSNKW 1995, nr 1-2, poz. 3).
16. Rozmyślne prowokowanie pokrzywdzonego w tym celu, aby sprowokowanego "napastnika" móc pod pozorem wykonywania obrony następnie ugodzić - neguje możliwość usprawiedliwienia działania sprawcy w obronie koniecznej (wyrok SA w Lublinie z dnia 20 maja 1996 r., II AKa 111/96, Prok. i Pr. 1997, nr 9, poz. 15).
17. Obrona konieczna jako kontratyp wyłączający bezprawność czynu zachodzi wtedy, gdy po stronie sprawcy czynu zostają spełnione wszelkie znamiona określające zarówno warunki dopuszczalności podjęcia działań obronnych (zamach, bezpośredniość i bezprawność zamachu, skierowanie zamachu na określone dobro jednostki), jak i dotyczące samych działań obronnych (odpieranie zamachu, działanie skierowane przeciwko napastnikowi motywowane odpieraniem zamachu, konieczność obrony) - zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 3 listopada 1999 r., II AKa 174/99, Prok. i Pr. 2000, nr 6, poz. 13; także wyrok SN z dnia 12 kwietnia 2006 r., II KK 236/05, LEX nr 182944).
18. Nie może powoływać się na działanie w warunkach obrony koniecznej sprawca, który prowokuje zdarzenie, aktywnie podejmuje konfrontację i jedynie nie mogąc uzyskać przewagi nad osobą, z którą popadł w konflikt, decyduje się na użycie środka przynoszącego mu zamierzony cel (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 18 marca 2004 r., II AKa 531/03, LEX nr 142829; KZS 2004, nr 9, poz. 46).
19. Dla przyjęcia kontratypu obrony koniecznej niezbędne jest działanie wyłącznie w celu obrony, a nie dla załatwienia osobistych porachunków (zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 15 lipca 2004 r., II AKa 200/04, LEX nr 148536; Prok. i Pr. 2005, nr 6, poz. 12; KZS 2005, nr 6, poz. 59).
20. Instytucja obrony koniecznej pozwala na użycie każdego niezbędnego środka obrony w celu odparcia zamachu na zdrowie czy życie, przy czym narzędzie i sposób obrony muszą być użyte w granicach konieczności. "Konieczność" jest relatywna względem zamachu, zarówno co do sposobu, jak i środka obrony, przy czym granicę "konieczności" obrony wyznacza "odparcie" zamachu, a nie szkoda napastnika. Orzecznictwo Sądu Najwyższego i literatura stawiają prawo do skutecznej obrony przed bezprawnym zamachem. Podkreślają w szczególności, że obrona powinna mieć przewagę nad siłą, bowiem obrona zbyt słaba prowadzi tylko do niepożądanej wzajemności. W świetle tych słusznych postulatów dojść trzeba do wniosku, że granice obrony koniecznej określa zarówno dyrektywa jej umiarkowania, jak i skuteczności. Odpierania ataku, a więc podejmowania określonych w tym celu działań, nie można zatem rozpatrywać abstrakcyjnie, a należy oceniać przy uwzględnieniu konkretnie i realnie występującej sytuacji, z uwzględnieniem okoliczności stosowania tej obrony oraz realności zamachu, a nie z pozycji skutków, jakie ta obrona spowodowała dla napastnika (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 7 lutego 2006 r., II AKa 4/06, Prok. i Pr. 2007, nr 5, poz. 34; KZS 2007, nr 5, poz. 52).
21. Działający w obronie koniecznej nie ma obowiązku informować napastnika, że będzie się bronił, w szczególności używając noża. Przyjęcie takiego warunku obrony praktycznie przekreślałoby prawo do obrony osoby napadniętej, gdyż stawiałoby w uprzywilejowanej sytuacji napastnika, który przecież zwykle nie ostrzega napadniętego, że będzie go atakował (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 14 czerwca 2006 r., II AKa 85/06, KZS 2006, nr 7-8, poz. 100; Prok. i Pr. 2007, nr 1, poz. 25).
22. Obrona jest traktowana jako konieczna nie wtedy, gdy polega na odpieraniu jakiegokolwiek bezprawnego zamachu bezpośrednio następującego, ale dlatego, że jest podjęta odpowiednio do zagrożenia i w granicach konieczności dla obronienia zagrożonych dóbr prawnych (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 28 marca 2007 r., II AKa 23/07, KZS 2007, nr 4, poz. 24; Prok. i Pr. 2007, nr 10, poz. 23).
23. Prawo do obrony koniecznej to prawo do podejmowania działań również świadomie godzących w życie napastnika, o ile tylko jest to usprawiedliwione (konieczne) celem, jakim jest skuteczne odparcie zamachu na takie samo dobro broniącego się, a więc jego życie bądź zdrowie (wyrok SA w Katowicach z dnia 29 kwietnia 2008 r., II AKa 96/08, LEX nr 465060).
24. Artykuł 15 zmieniony art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 16. [Stan wyższej konieczności]
1. W art. 16 oddzielnie określono okoliczności stanu wyższej konieczności wyłączające bezprawność czynu. Chodzi o poświęcenie dobra mniejszego dla ratowania dobra większego. Odrębnym zagadnieniem są okoliczności wyłączające winę. W tym wypadku sprawca poświęca dobro, które nie przedstawia wartości oczywiście większej od wartości dobra ratowanego. Zasada ta nie ma zastosowania do przypadku, w którym sprawca jest zobowiązany do strzeżenia określonego dobra nawet z narażeniem życia. W przypadku przekroczenia granic stanu wyższej konieczności sąd może karę maksymalnie złagodzić lub odstąpić od jej wymierzenia.
2. Nie ma najmniejszej wątpliwości, że dobrodziejstwo stanu wyższej konieczności można zastosować jedynie wówczas, jeżeli zostaną łącznie spełnione następujące warunki, a mianowicie: 1) zaistniało niebezpieczeństwo grożące dobru chronionemu prawem, 2) niebezpieczeństwo było bezpośrednie i rzeczywiste, 3) niebezpieczeństwa nie można było uniknąć w inny sposób niż przez poświęcenie innego dobra, 4) dobro poświecone nie przedstawiało wartości oczywiście większej niż dobro ratowane, 5) dobro ratowane było dobrem chronionym prawem.
3. Bezpośrednie niebezpieczeństwo oznacza niebezpieczeństwo istniejące realnie, w danym czasie. Będzie nim również i takie niebezpieczeństwo, które wprawdzie w danym momencie jeszcze nie istnieje i nie zagraża dobru chronionemu prawem, ale jego nastąpienie jest nieuniknione, zaś zwłoka w podjęciu decyzji może jeszcze pogłębić niebezpieczeństwo dla tego dobra (zob. A. Gubiński, Wyłączenie bezprawności czynu karalnego, Warszawa 1961, s. 31-32).
4. Problem, czy naruszenie przepisów ruchu drogowego, usprawiedliwione stanem wyższej konieczności, jest wykroczeniem, w istocie nie należy do skomplikowanych, jednak zważywszy na błędy merytoryczne często popełniane przez strażników miejskich, a niekiedy przez Policję drogową, wymaga wyjaśnienia - najlepiej na konkretnym przykładzie. Sprawa dotyczy licencjonowanego pracownika ochrony podczas pełnienia obowiązków służbowych w patrolu interwencyjnym, polegających na ochronie przed włamaniami do obiektów zlokalizowanych na terenie centrum w miejscowości mającej status powiatu. Patrol poruszający się służbowym pojazdem osobowym, odpowiednio oznakowanym, z centrum operacyjnego około godz. 15.53 otrzymał polecenie natychmiastowego udania się do obiektu zlokalizowanego na starówce. Przyczyną było odebranie sygnału napadowego, co oznaczało, że oczekujący pomocy uruchomił przycisk "agresja". Gdy agent znajdował się pod obiektem, do którego dojechał możliwie najkrótszą drogą, został zatrzymany przez patrol straży miejskiej. Agent wyjaśnił, że zamierzał wjechać właściwą ulicą oznaczoną znakiem "zakaz ruchu w obu kierunkach" (B-1), do którego z mocy zezwolenia zarządu dróg może się nie stosować. Nie mógł jednak przejechać, ponieważ jezdnia tej ulicy była zastawiona stojącą tam furgonetką. Interweniujący agent wybrał zatem wariant awaryjny - dojechał do obiektu sąsiednią ulicą, przez co nie zastosował się do znaku "zakaz wjazdu" (B-2), przy czym na 50-metrowym odcinku od wjazdu do dojazdu do obiektu nie spotkał żadnego pieszego ani innego pojazdu. Warto dodać, że oprócz wymienionych dwóch dróg nie ma innej drogi dojazdowej do obiektu. Strażnik nie uwzględnił wyjaśnienia agenta ochrony, usprawiedliwiającego niezastosowanie się do znaku B-2, i nałożył mandat w wysokości 200 zł. Co na ten temat mówi określony stan prawny? Nie ma najmniejszych wątpliwości, że kierujący pojazdem, nawet oznakowanym, firmy ochroniarskiej w rozumieniu zasad ruchu drogowego jest zwykłym uczestnikiem tego ruchu, niemającym żadnych przywilejów, a wręcz przeciwnie - ma obowiązek realizować z najwyższą starannością zasadę unikania wszelkiego działania, które mogłoby zmniejszyć bezpieczeństwo ruchu drogowego, wyrażoną dyrektywą art. 3 p.r.d. Nie zmienia to jednak faktu, że pracownik ochrony posiada ważne z punktu widzenia wzmocnienia poczucia bezpieczeństwa mieszkańców obowiązki idące w parze z uprawnieniami, które wynikają z treści ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221 z późn. zm.). Analizując zatem przebieg i okoliczności omawianego zdarzenia i opierając się na zasadach postępowania wyznaczonych treścią wspomnianych ustaw, można bez najmniejszego trudu dojść do wniosku, że pracownik ochrony, nie stosując się w określonej sytuacji do znaku B-2, nie popełnił wykroczenia. Miał on bowiem obowiązek dołożenia wszelkiej staranności przy ratowaniu dobra chronionego prawem, co w konsekwencji zezwalało na określone zachowanie. Argumentem przemawiającym za słusznością wyrażonego poglądu jest zasada określona jako "stan wyższej konieczności" (art. 16 k.w.), w myśl której nie jest sprawcą czynu zabronionego, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego. Użycie sformułowania "dobru chronionemu prawem" oznacza, że ustawodawca nie określił charakteru zarówno dobra ratowanego, jak i poświęconego, lecz wskazał, iż wartość dobra ratowanego jest wyższa od dobra poświęconego (np. życie, zdrowie, mienie). Jednakże jest charakterystyczne, że stan wyższej konieczności występuje wówczas, gdy niebezpieczeństwo wyprzedziło działanie wypełniające znamiona czynu zabronionego, które było tym niebezpieczeństwem usprawiedliwione. Chodzi o chronologię zdarzeń, polegającą na tym, że sygnał o powstaniu zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia pochodzący z monitorowanego obiektu zostaje odebrany i potwierdzony przez centrum operacyjne, a następnie przekazany grupie interwencyjnej kryptonimem odpowiadającym rodzajowi zagrożenia. Na tej podstawie kierujący pojazdem ochrony ma prawo, po dokonaniu oceny sytuacji, podjąć decyzję w kwestii sposobu pokonania przeszkód w dotarciu do miejsca zagrożenia. Na marginesie warto wskazać, że niezastosowanie się w określonej sytuacji kierującego do znaku B-2 miało charakter jedynie formalny, a zatem żadne dobro chronione prawem nie zostało naruszone. Tym bardziej trudno mówić o słuszności zarzutu popełnienia przez kierującego wykroczenia. Nad zasadnością takiego zarzutu można zastanawiać się w sytuacji, gdy kierujący pojazdem ochrony nie zastosowałby się do znaku tylko dlatego, że chciał dokonać bezinterwencyjnego sprawdzenia chronionego obiektu. Biorąc pod uwagę fakt, że zawsze istnieje możliwość popełnienia błędu przez organ uprawniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, zasadą par excellence słuszną jest ustawowy wymóg sądowej kontroli tego szczególnego postępowania, w postaci możliwości uchylenia prawomocnego mandatu karnego, w myśl zasad określonych treścią art. 101 § 1 k.p.w., w razie stwierdzenia, że grzywnę nałożono - jak w omawianym przypadku - za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie. Uchylenie następuje na wniosek ukaranego, złożony w zawitym terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu lub z urzędu.
5. Istota stanu wyższej konieczności polega na tym, że sprawca działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobru społecznemu lub jakiemukolwiek dobru jednostki, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, jak tylko przez dopuszczenie się czynu sprzecznego z przepisami prawa karnego. Warunkiem braku przestępczości w działaniu sprawcy jest zachowanie proporcji dóbr (zob. wyrok SN z dnia 22 kwietnia 1982 r., II KR 60/82, LEX nr 21937).
6. Wyjątkowy charakter stanu wyższej konieczności nie oznacza, że może on być rozumiany jako sposób niwelowania dysproporcji majątkowych między poszczególnymi osobami, zwłaszcza zaś nie może oznaczać przyzwolenia do dokonywania kradzieży w celu wspierania nieefektywnych podmiotów gospodarczych (zob. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 20 maja 1995 r., II AKr 82/95, Prok. i Pr. 1995, nr 9, poz. 18 oraz glosę A. Wąska, Prok. i Pr. 1996, nr 9, s. 90).
7. Artykuł 16 § 1 zmieniony art. 1 pkt 12 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 17. [Wyłączenie odpowiedzialności]
1. Choroba psychiczna to schorzenie, które powoduje przykre następstwa w postaci ograniczenia poczytalności, w zależności od stadium choroby od nieznacznego do całkowitego jej zniesienia. Choroby, które częściowo bądź całkowicie znoszą poczytalność, to m.in: schizofrenia, paranoja, psychoza maniakalno-depresyjna, epilepsja. Upośledzenie umysłowe jest wrodzonym lub nabytym upośledzeniem czynności psychicznych, zwłaszcza intelektualnych. Wśród stanów, które całkowicie lub częściowo znoszą poczytalność, wyróżniamy: idiotyzm, głuptactwo, kretynizm, debilizm, imbecylizm. Pojęcie "inne zakłócenia czynności psychicznych" należy rozumieć jako stany psychiczne sprawcy, które zakłócają jego sprawność intelektualną. Są one wywołane przyczynami innymi niż choroba psychiczna lub upośledzenie umysłowe. Do stanów, które nie są chorobami psychicznymi, należą psychopatie. Zakłócają one osobowość sprawcy w sferze emocjonalnej, woli i popędów. Czasami powodują ograniczenie poczytalności, a tylko w wyjątkowych wypadkach doprowadzają do jej całkowitego zniesienia. Niepoczytalność to stan, w którym sprawca nie może rozpoznać znaczenia popełnianego czynu albo rozpoznaje jego znaczenie, lecz nie jest w stanie pokierować swoim postępowaniem. Niemożliwości rozpoznania znaczenia czynu towarzyszy zawsze niemożność pokierowania swoim postępowaniem. Wynika to z faktu, że nie jest realne, aby człowiek, który nie wie, co robi, mógł równocześnie pokierować swoim zachowaniem. Natomiast niemożliwość pokierowania swoim postępowaniem niekiedy występuje jako samodzielna przesłanka niepoczytalności. Mianowicie sprawca wie, że źle robi, ale nie może powstrzymać się od realizacji zabronionej czynności. Zatem osoba nie popełnia wykroczenia jedynie wówczas, gdy jej niepoczytalność jest następstwem choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych. Chodzi więc nie o ogólny stan psychiczny sprawcy, lecz ten, który uniemożliwił mu w czasie popełniania czynu rozpoznanie jego znaczenia lub pokierowanie postępowaniem. Jeżeli zdolność rozpoznawania czynu będącego wykroczeniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego. Zasada ta nie ma zastosowania, gdy sprawca popełnia wykroczenie, będąc w stanie nietrzeźwości lub w innym stanie odurzenia. Z reguły bowiem osoby, u których stan nietrzeźwości wywołuje wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, wiedzą o skutkach picia i odurzania się lub przynajmniej mogą je przewidzieć. Tak więc z natury rzeczy godząc się na to, nie zasługują na pobłażliwość wymiaru sprawiedliwości.
2. W razie istnienia ograniczonej poczytalności sprawcy istotne znaczenie - z punktu widzenia jego odpowiedzialności - ma stopień ograniczenia jego poczytalności według zasady: im stopień ograniczenia tej poczytalności jest bardziej zbliżony do prawie całkowitego jej zniesienia, tym zakres uwzględnienia tego faktu przy wymiarze kary musi być na jego korzyść szerszy, a im stopień ten jest bliższy stanowi normalnemu lub ograniczeniu poczytalności w stopniu nieznacznym, tym zakres uwzględnienia tego faktu na korzyść sprawcy powinien być węższy (zob. wyrok SN z dnia 10 kwietnia 1975 r., II KR 356/74, LEX nr 21673).
3. Orzekając o umorzeniu postępowania w sprawie o wykroczenie z powodu niepoczytalności sprawcy tego czynu, nie jest dopuszczalne stosowanie doń środków zabezpieczających przewidzianych dla takich sytuacji przez przepisy kodeksu karnego, gdyż normy tego kodeksu nie mają zastosowania do spraw o wykroczenia, a odpowiedzialność za czyny będące wykroczeniami normuje w pełni kodeks wykroczeń, który dopuszcza przy zaistnieniu okoliczności wyłączających ukaranie sprawcy jedynie możliwość orzekania przepadku przedmiotów (art. 28 § 3 k.w.) - zob. postanowienie SN z dnia 25 lutego 2004 r., II KK 393/03, OSNKW 2004, nr 4, poz. 45.
4. Ograniczenie rozpoznania znaczenia czynu wpływa tylko na stopień winy, nie zaś na jej rodzaj. Ustalenie tego ograniczenia oznacza, że na skutek którejś z przesłanek ograniczenia poczytalności sprawca nie pojmuje w należytym stopniu znaczenia swego czynu, lecz jedynie w sensie aksjologicznym, to jest tego, że czyn stanowi naruszenie porządku etycznego i prawnego. Zakłócenie to dotyczy procesów psychicznych, nie musi jednak wykluczać świadomości sprawcy w zakresie zachodzących związków przyczynowych. Umniejszona poczytalność ma więc wpływ na znaczenie stopnia winy, a w konsekwencji na wysokość kary (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 31 marca 2005 r., II AKa 52/05, KZS 2005, nr 5, poz. 34).
5. Pogląd, że sprawca, który w chwili czynu dotknięty był schizofrenią, nawet o lekkim przebiegu, jest niepoczytalny nie jest odosobniony. Również w wypadku braku wyraźnych objawów psychotycznych, ale przy stwierdzonym defekcie w postaci zobojętnienia, bezczynności, zblednięcia emocjonalnego czy zaznaczonych dziwacznością w zachowaniu się, należy orzec niepoczytalność (zob. wyrok SN z dnia 13 lipca 2005 r., IV KK 85/05, OSNwSK 2005, nr 1, poz. 1355).
6. Artykuł 17 zmieniony art. 1 pkt 13 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 18. [Kary]
1. Kodeks wykroczeń określił rodzaje kar i ich granice, a mianowicie karę: aresztu (art. 19 k.w.) w wymiarze od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności (art. 20 k.w.) na czas 30 dni, grzywny (art. 24 k.w.) od 20 do 5000 zł lub nagany (art. 36 k.w.).
2. Z treści art. 18 k.w. wynika, że intencją ustawodawcy było zaprezentowanie katalogu kar w kolejności od najsurowszej do najłagodniejszej. Jednakże praktyka wskazuje, że w wielu przypadkach przyjęta kolejność stopnia surowości zostaje zakłócona. Rozważmy problem na przykładzie pieszego, który spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, będąc w stanie po użyciu alkoholu (0,4‰ alkoholu we krwi). Jego czyn wypełnił znamiona wykroczenia z art. 86 § 2 k.w., a zatem może być on ukarany aresztem od 5 do 30 dni, ograniczeniem wolności w rozmiarze 30 dni albo grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł. Obwiniony zarabia miesięcznie 1200 zł (dziennie - 40 zł, za godzinę - 7,5 zł). Zatem która kara będzie dla niego najsurowsza - oczywiście spośród pierwszych trzech, wszak kara nagany będzie w każdej sytuacji najłagodniejsza? Spośród 10 osób, którym zadałem to pytanie, 5 osób opowiedziało się za aresztem i 5 osób za ograniczeniem wolności jako najłagodniejszą, żadna natomiast nie wymieniła grzywny. Dlaczego? Otóż osoby te przeprowadziły kalkulację finansową: w przypadku aresztu tracą od 200 do 1200 zł; w przypadku ograniczenia wolności od 150 do 300 zł albo w przypadku stałego zatrudnienia od 120 do 300 zł; w przypadku grzywny od 20 do 5000 zł. W tym kontekście najsurowszą karą będzie grzywna.
3. Fakt, że wykroczenia zagrożone są łagodniejszymi sankcjami niż przestępstwa (kodeks wykroczeń stanowi, iż karami są: areszt, który może trwać najkrócej 5, a najdłużej 30 dni - art. 18 pkt 1 i art. 19 k.w.; ograniczenie wolności, które trwa 1 miesiąc - art. 18 pkt 2 i art. 20 § 1 k.w.; grzywna w wysokości od 20 do 5000 zł, chyba że ustawa stanowi inaczej - art. 18 pkt 3 i art. 24 § 1 k.k.; nagana - art. 18 pkt 4 k.w.), nie może prowadzić do sformułowania tezy, że wykroczenie nie jest "czynem zagrożonym karą" w rozumieniu Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (zob. P.C. Kłak, Czynności wyjaśniające w sprawach o wykroczenia a ochrona praw człowieka, Prok. i Pr. 2008, nr 10, s. 80)
4. Orzeczenie o karze nieznanej ustawie oznacza wyłącznie orzeczenie o karze nieznanej w ogóle obowiązującej ustawie karnej, nie zaś wówczas, gdy wymierzono karę co prawda rodzajowo znaną ustawie, ale wymierzoną poza granicami przewidzianymi dla danego rodzaju kary (postanowienie SA w Gdańsku z dnia 25 września 2001 r., II AKo 161/01, OSAG 2001, nr 1, poz. 28).
5. Przepisy art. 39 § 1 i 2 k.w. przewidują możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nie środka karnego. Instytucja ta odnosi się wyłącznie do kar określonych w art. 18 k.w. Nie ma natomiast podstawy prawnej do wymierzenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas krótszy od 6 miesięcy (art. 29 § 1 k.w.), jeśli w ogóle dochodzi do jego orzeczenia (wyrok SN z dnia 26 września 2001 r., IV KKN 219/01, Prok. i Pr. 2002, nr 3, poz. 12).
6. Zgodnie z treścią art. 39 § 2 k.w. nadzwyczajne złagodzenie kary, przewidziane za wykroczenie, polega na wymierzeniu jej poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju. Kara ograniczenia wolności jest karą surowszą od kary grzywny, a karą łagodniejszą jest kara nagany (art. 18 k.w.) - wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2006 r., III KK 97/06, OSNKW 2006, nr 6, poz. 63; Biul. SN 2006, nr 6, poz. 16; Prok. i Pr. 2006, nr 10, poz. 14; Wok. 2006, nr 12, poz. 23).
7. Artykuł 18 zmieniony art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 19. [Areszt]
1. Najsurowszą karą w kodeksie wykroczeń jest areszt. Przepis art. 19 k.w. określa zarówno czas jego trwania, jak i sposób stosowania. Chodzi o to, że nie może trwać krócej niż 5 dni ani też dłużej niż 30 dni.
2. Areszt można zastosować tylko wówczas, gdy przepis szczególny przewiduje tę karę, a więc za następujące wykroczenia: zniewaga (art. 49 k.w.), zaniechanie (art. 50 k.w.), zakłócenie spokoju (art. 51 k.w.), naruszenie zasad uczestnictwa w zgromadzeniu (art. 52 k.w.), nawoływanie do popełnienia czynu zabronionego (art. 52a k.w.), zbiórka ofiar na grzywnę (art. 57 k.w.), żebractwo (art. 58 k.w.), przywłaszczenie (art. 61 k.w.), niewłaściwe stosowanie urządzeń (art. 63 k.w.), fałszywy alarm (art. 66 k.w.), uszkodzenie ogłoszenia (art. 67 k.w.), uniemożliwienie identyfikacji przedmiotu (art. 69 k.w.), nieumiejętne wykonanie czynności (art. 70 k.w.), wadliwe wykonanie urządzeń (art. 71 k.w.), niedokonanie zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego (art. 72 k.w.), niezawiadomienie o niebezpieczeństwie (art. 73 k.w.), niszczenie urządzeń zabezpieczających (art. 74 k.w.), rzucanie przedmiotami w pojazdy (art. 76 k.w.), naruszenie zasad przeciwpożarowych (art. 82 k.w.), nieostrożne obchodzenie się z materiałami niebezpiecznymi (art. 83 k.w.), nieoznaczenie miejsca niebezpiecznego (art. 84 k.w.), samowola na drodze (art. 85 k.w.), zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 k.w.), kierowanie pojazdem w stanie po użyciu alkoholu lub środka odurzającego (art. 87 k.w.), niezatrzymanie się na polecenie uprawnionego do kontroli drogowej (art. 92 § 2 k.w.), nieudzielenie pomocy ofierze wypadku (art. 93 k.w.), naruszenie zakazu używania przez nieuprawniony podmiot urządzeń właściwych dla pojazdów uprzywilejowanych (art. 96a k.w.), nakłanianie do żebrania (art. 104 k.w.), dokonanie uboju bez zezwolenia (art. 118 k.w.), kradzież przedmiotu (art. 119 k.w.), kradzież drzewa (art. 120 k.w.), wyłudzenie przejazdu (art. 121 k.w.), obrót kradzionymi przedmiotami (art. 122 k.w.), niszczenie cudzej rzeczy (art. 124 k.w.), urządzanie gry hazardowej (art. 128 k.w.), dysponowanie wytrychami (art. 129 k.w.), odsprzedaż z zyskiem (art. 133 k.w.), oszukanie nabywcy (art. 134 k.w.), usuwanie ceny z towaru przeznaczonego do sprzedaży (art. 136 k.w.), brak faktur (art. 137 k.w.), nieobyczajny wybryk (art. 140 k.w.), nakłanianie do czynu nierządnego (art. 142 k.w.), złośliwe utrudnianie korzystania z urządzeń użyteczności publicznej (art. 143 k.w.), uszkadzanie roślinności (art. 144 k.w.), opieka zdrowotna prowadzona bez uprawnień (art. 147a k.w.), zaśmiecanie lasu (art. 162 k.w.).
3. Orzeczenia związane z zastosowaniem sądowego prawa darowania kary, w tym samoistne odstąpienie od orzeczenia środka karnego, stanowią obecnie wyrok skazujący (zob. P. Gensikowski, Samoistne odstąpienie od orzeczenia środka karnego w prawie wykroczeń, PS 2008, nr 5, s. 144).
4. Z art. 19 k.w. w brzmieniu nadanym mu przez ustawę z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegium do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) wynika, że kara aresztu trwa najkrócej 5, a najdłużej 30 dni. Przepis w tym brzmieniu obowiązuje od 1 września 1998 r. Tymczasem Sąd Apelacyjny w Krakowie utrzymał w mocy rozstrzygnięcie, w którym wymierzono R.P. za wykroczenie z art. 119 § 2 k.w. karę 3 miesięcy aresztu. Ten oczywisty błąd powinien być naprawiony w postępowaniu odwoławczym (wyrok SN z dnia 24 marca 2004 r., IV KK 40/04, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 635).
5. Artykuł 19 zmieniony art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 20. [Ograniczenie wolności]
1. Ograniczenie wolności zajmuje w hierarchii surowości kar drugie miejsce. Kara ta nie może być wymierzona na czas inny niż 1 miesiąc. Określenie "miesiąc" oznacza okres 28-31 dni. Kierując się wskazówkami Słownika języka polskiego (t. II, PWN, Warszawa 1979, s. 160), należałoby przyjąć, że miesiącem jest okres liczący około 30 dni. Jednakże w kwestii wykonania kary ograniczenia wolności definicja ta nie ma zastosowania. W moim przekonaniu ustawowe określenie miesiąca oznacza, że jeżeli ukarany rozpoczął odbywanie kary 1 lutego o godz. 8.00 rano, to koniec jej odbycia nastąpi 1 marca o godz. 8.00 rano. Natomiast rozpoczęcie odbywania kary np. 15 marca spowoduje uznanie jej za odbytą 15 kwietnia.
2. Karę ograniczenia wolności można wymierzyć za następujące wykroczenia: zakłócenie spokoju (art. 51 k.w.), naruszenie zasad uczestnictwa w zgromadzeniu (art. 52 k.w.), nawoływanie do popełnienia czynu zabronionego (art. 52a k.w.), żebractwo (art. 58 k.w.), działalność gospodarcza bez zezwolenia (art. 601 k.w.), niewłaściwe stosowanie urządzeń (art. 63 k.w.), prywatne ogłoszenie (art. 63a k.w.), fałszywy alarm (art. 66 k.w.), niszczenie urządzeń zabezpieczających (art. 74 k.w.), lekceważenie zasad ostrożności (art. 75 k.w.), rzucanie przedmiotami w pojazdy (art. 76 k.w.), samowola na drodze (art. 85 k.w.), zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 k.w.), nakłanianie do żebrania (art. 104 k.w.), zaniedbanie obowiązków rodzicielskich (art. 105 k.w.), złośliwe wprowadzenie w błąd (art. 107 k.w.), kradzież przedmiotu (art. 119 k.w.), kradzież drzewa (art. 120 k.w.), wyłudzenie przejazdu (art. 121 k.w.), obrót kradzionymi przedmiotami (art. 122 k.w.), niszczenie cudzej rzeczy (art. 124 k.w.), urządzanie gry hazardowej (art. 128 k.w.), dysponowanie wytrychami (art. 129 k.w.), odsprzedaż z zyskiem (art. 133 k.w.), oszukanie nabywcy (art. 134 k.w.), usuwanie ceny (art. 136 k.w.), nieobyczajny wybryk (art. 140 k.w.), używanie nieprzyzwoitych słów (art. 141 k.w.), nakłanianie do czynu nierządnego (art. 142 k.w.), złośliwe utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego (art. 143 k.w.), uszkadzanie roślinności (art. 144 k.w.), niedopełnienie obowiązku meldunkowego (art. 147 k.w.), opieka zdrowotna bez uprawnień (art. 147a k.w.) i uszkodzenie ogrodu (art. 150 k.w.).
3. Artykuł 20 zmieniony art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 21. [Kontrolowana praca]
1. W myśl zasad określonych w § 1 obowiązek pracy w ramach kary ograniczenia wolności realizowany jest w formie nieodpłatnej pracy na cele społeczne lub potrącenia z wynagrodzenia ukaranego określonej kwoty na cel wyznaczony przez organ orzekający. Pierwszą formę stosuje się do osób niepracujących. Druga forma ma zastosowanie do osób zatrudnionych, przy czym w czasie realizacji obowiązku wynikającego z orzeczonej kary ograniczenia wolności ukarany nie może wypowiedzieć umowy o pracę ani też rozwiązać jej na zasadzie porozumienia stron. Zakaz ten jest adresowany wyłącznie do ukaranego, a zatem nie dotyczy zakładu pracy. Chodzi o to, że zakład ten w uzasadnionym przypadku może wypowiedzieć umowę o pracę, jak również rozwiązać ją bez wypowiedzenia.
2. W czasie wykonywania kary i związanego z nią obowiązku ukarany może awansować, tzn. być przenoszony na wyższe stanowiska. Nie ma również żadnych ograniczeń w kwestii podwyższania wynagrodzenia, premiowania i nagradzania.
3. Cel wyznaczonej ukaranemu pracy powinien być jak najmocniej związany z tym dobrem (w które godzi wykroczenie). Takie określenie celu pracy sprzyja w szczególności osiąganiu przez karę ograniczenia wolności jednego z głównych celów jej wykonywania, określonego w art. 53 § 1 k.k.w., jakim jest kształtowanie w ukaranym poczucia odpowiedzialności, a także uświadomieniu sprawcy właściwego sensu jego odpowiedzialności karnej. Jeśli więc np. orzeczono za spowodowanie w stanie po użyciu alkoholu zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 § 2 k.w.) karę ograniczenia wolności wobec osoby świadczącej zawodowo usługi remontowo-budowlane, najlepszym rozwiązaniem byłoby zobowiązanie go do wykonania takich usług na rzecz instytucji (organizacji), która zajmuje się pomocą osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych (zob. R. Giętkowski, Kara ograniczenia wolności orzekana w reakcji na wykroczenie, CzPKiNP 2008, nr 1, s. 231).
4. Artykuł 21 zmieniony art. 1 pkt 15 ustawy dnia z 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 21 § 1 zmieniony art. 4 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 135) - z dniem 1 lipca 1988 r.; art. 21 § 2 zmieniony art. 4 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 135) - z dniem 1 lipca 1988 r.; art. 21 § 3 zmieniony art. 4 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 135) - z dniem 1 lipca 1988 r.
Art. 22. [Obowiązki ukaranego]
1. Wykonanie określonego obowiązku ma walor wychowawczy. Naprawienie szkody, o którym mowa w pkt 1, może nastąpić w postaci przywrócenia stanu poprzedniego lub zapłaty równowartości wyrządzonej szkody.
2. Kodeks przewiduje obowiązek naprawienia szkody w przypadku popełnienia następujących wykroczeń: prywatne ogłoszenie (art. 63a k.w.), niszczenie urządzeń zabezpieczających (art. 74 k.w.), wykonywanie zabronionych czynności na wale przeciwpowodziowym (art. 80 k.w.), samowola na drodze (art. 85 k.w.), kradzież przedmiotu (art. 119 k.w.), kradzież drzewa (art. 120 k.w.), wyłudzenie przejazdu (art. 121 k.w.), niszczenie cudzej rzeczy (art. 124 k.w.), złośliwe usunięcie lub uszkodzenie przyrządu alarmowego (art. 143 k.w.), niszczenie urządzeń melioracyjnych (art. 155 k.w.), zamiana lasu w uprawę (art. 160 k.w.), zaśmiecanie lasu (art. 162 k.w.).
3. "Obowiązek naprawienia szkody wymieniony w art. 22 pkt 1 k.w. nie należy do istoty kary ograniczenia wolności". Poglądu tego nie można podzielić. Ustawodawca, przewidując możliwość jego orzeczenia, wprowadza dodatkowy, fakultatywny obowiązek o charakterze kompensacyjnym związany z wymierzeniem kary ograniczenia wolności i zwiększający jej dolegliwość. Uchylanie się przez zobowiązanego od naprawienia szkody w przypadku wykonania przez ukaranego obowiązku pracy, należącego do istoty kary ograniczenia wolności, wyklucza możliwość zamiany tej kary na karę zastępczą. Jeżeli ukarany w całości wykonał obowiązek pracy, nie jest możliwa zamiana kary ograniczenia wolności na karę zastępczą, ponieważ brak podstawowego elementu zamiany w postaci chociażby części wymiaru kary podlegającej zamianie. Skutek taki może spowodować jedynie uchylanie się od kary "zasadniczej" (zob. K. Łucarz, A. Muszyńska, Naprawienie szkody według kodeksu wykroczeń, WPP 2006, nr 3, s. 108). Nie może budzić wątpliwości, że obowiązki wymienione w art. 22 pkt 1 i 2 ustawy stanowią jeden z elementów "zasadniczej" kary ograniczenia wolności. Określone obowiązki (lub jeden z nich) stają się istotnym składnikiem tej kary w momencie orzeczenia przez sąd. Wynika to z faktu, że uchylenie się od tego obowiązku stanowi podstawę zastosowania trybu przewidzianego dyspozycją art. 23 ustawy. Należy zgodzić się z poglądem, że "niewykonanie tego obowiązku byłoby bezkarne" (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 134.
4. Jeśli art. 22 pkt 1 k.w., mówiąc o obowiązku naprawienia szkody, nie różnicuje tej szkody, trzeba przyjąć, że na jego podstawie można zobowiązać ukaranego do naprawienia szkody zarówno materialnej, jak i niematerialnej, z tym że tej drugiej w innej formie niż przeproszenie pokrzywdzonego, a więc także w sposób majątkowy poprzez zadośćuczynienie pieniężne lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny (zob. art. 24 § 1in fine k.c.) - zob. R. Giętkowski, Kara ograniczenia wolności..., s. 231).
5. Artykuł 22 zmieniony art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 23. [Uchylanie się od wykonywania kary]
1. Zawarte w przepisie określenie "uchyla się" należy rozumieć jako umyślne działanie zmierzające do utrudnienia lub uniemożliwienia prawidłowego wykonywania kary ograniczenia wolności. Uchylaniem będzie więc niepodjęcie pracy w wyznaczonym czasie i miejscu. W określeniu tym mieści się również podjęcie pracy w wyznaczonym miejscu i terminie, lecz wykonywanie jej niesumiennie oraz nieprzestrzeganie porządku i dyscypliny ustalonych w miejscu pracy (art. 53 § 2 k.k.w.). Na określoną w przepisie zamianę zasłuży niewątpliwie ukarany, który zmienił miejsce pobytu bez odpowiedniej zgody, nie udzielił obowiązkowych informacji o sposobie odbywania kary (art. 20 k.w.), porzucił pracę lub wypowiedział umowę o pracę bez zgody (art. 21 k.w.), nie przeprosił pokrzywdzonego w przypadku orzeczenia takiego obowiązku (art. 22 k.w.).
2. Konstrukcja przepisu wskazuje, że kara ograniczenia wolności może być zamieniona na grzywnę lub zastępczą karę aresztu, co oznacza, że nie może nastąpić zamiana na karę grzywny, a dopiero w razie niemożności jej wykonania ponowna zamiana na karę aresztu. Dlatego też organ decydujący o zamianie kary musi rozważyć i od razu dokonać wyboru rodzaju kary.
3. Artykuł 23 zmieniony art. 2 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - z dniem 7 czerwca 1982 r., art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 1988 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 20, poz. 135) - z dniem 1 lipca 1988 r., art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r., art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - z dniem 2 kwietnia 1992 r.
Art. 24. [Grzywna]
1. Kodeks wykroczeń określił rozpiętość grzywny, przyjmując, że dolną jej granicę stanowi kwota 20 zł, górną zaś - 5000 zł. Jeżeli w przepisie szczególnym podano, że czyn zagrożony jest grzywną bez równoczesnego określenia kwoty, oznacza to, iż organ orzekający może wymierzyć tę grzywnę w granicach ustawowego zagrożenia. Wszystkie rodzaje wykroczeń - poza czynem polegającym na żebraniu w miejscu publicznym w sposób natarczywy lub oszukańczy (art. 58 § 2 k.w.) - zagrożone są grzywną. Z kolei wśród wykroczeń zagrożonych grzywną tylko w jednym przypadku ustawodawca zdecydował się na podwyższenie dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ustalając ją na kwotę 50 zł. Chodzi o groźne z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu lądowego, wodnego lub powietrznego prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu lub środka odurzającego (art. 87 § 1 k.w.). W wyniku nowelizacji z 2 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 173, poz. 1808) ustawodawca podwyższył dolną granicę ustawowego zagrożenia do 1000 zł za naruszenia przez wykonującego działalność gospodarczą obowiązku pisemnego wskazania osoby upoważnionej do reprezentowania instytucji w trakcie kontroli (art. 601 § 7 k.w.). Przepis ten jednak został uchylony przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888) z dniem 20 września 2008 r. Natomiast górną granicę ustawowego zagrożenia obniżył dla wykroczeń penalizowanych w: art. 52b (do 500 zł), art. 54 (do 500 zł), art. 55 (do 250 zł), art. 58 (do 1500 zł), art. 61 § 1 (do 1000 zł), art. 64 (do 250 zł), art. 66 (do 1500 zł), art. 67 § 2 (do 1000 zł), art. 75 § 1 (do 500 zł), art. 77 (do 250 zł), art. 78 (do 1000 zł), art. 79 § 1 (do 250 zł) § 2 (do 500 zł), art. 81 (do 1000 zł), art. 91 (do 1500 zł), art. 95 (do 250 zł), art. 95a (do 500 zł), art. 97 (do 3000 zł), art. 100, 101 i 102 (do 1000 zł), art. 107 (do 1500 zł), art. 108 (do 1000 zł), art. 109 (1500 zł), art. 115 (1500 zł), art. 117 (do 1500 zł), art. 122 § 2 (do 1500 zł), art. 123 (do 250 zł), art. 125 (do 500 zł), art. 136 § 2 (do 1500 zł), art. 137 § 1 (do 1500 zł), art. 140 (do 1500 zł), art. 141 (do 1500 zł), art. 144 § 1 (do 1000 zł), art. 145 (do 500 zł), art. 146 (do 250 zł), art. 150 (do 1500 zł), art. 152 (do 1000 zł), art. 153 (do 250 zł), art. 154 (do 1000 zł), art. 156 (do 500 zł), art. 157 (do 500 zł).
2. Sąd pierwszej instancji przypisał oskarżonemu popełnienie dwóch wykroczeń zniszczenia mienia, pozostających w realnym zbiegu i orzekł za każde z nich na mocy art. 124 § 1 k.w. w zw. z art. 24 § 1 k.w. kary grzywny w kwocie po 100 zł, które miały podlegać (jako niepołączone) odrębnemu wykonaniu. Tymczasem w myśl art. 9 § 2 k.w. przy jednoczesnym orzekaniu o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Przepis ten jest jasno sformułowany i tak też określa zasady postępowania przy realnym zbiegu wykroczeń, a więc z takim "układem", z którym sąd okręgowy miał do czynienia w ocenianym przypadku. Stąd też należało uchylić orzeczenia o ukaraniu za oba wykroczenia - i na podstawie art. 124 § 1 k.w., którego to dyspozycję oba te czyny wyczerpują - wymierzyć za nie na podstawie tegoż art. 124 § 1 k.w. w zw. z art. 9 § 2 k.w. jedną karę grzywny (wyrok SA w Lublinie z dnia 27 kwietnia 2006 r., II AKa 80/06, Prok. i Pr. 2007, nr 2, poz. 32; KZS 2007, nr 2, poz. 82).
3. Artykuł 24 § 1 zmieniony art. 2 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - z dniem 7 czerwca 1982 r., art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r., art. 4 pkt 4 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - z dniem 2 kwietnia 1992 r., art. 1 pkt 16 lit. a) ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r., art. 24 § 3 dodany art. 1 pkt 16 lit. b ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 25. [Praca społecznie użyteczna]
1. Konstrukcja przepisu jest nie tylko uniwersalna, ale także wychowawcza. Umożliwienie ukaranemu, który ma trudności finansowe, odpracowania kary ma podwójny walor. Z jednej strony efekt tej pracy jest społecznie pożądany, z drugiej zaś ukarany ma szansę wykazania, że popełniony czyn w jego życiu miał charakter incydentalny i w przyszłości będzie się wystrzegał naruszania prawa.
2. Wykonanie kary grzywny orzeczonej za przestępstwo regulują przepisy kodeksu karnego wykonawczego. Przesłanki orzeczenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności za nieuiszczoną grzywnę oraz zasady wymiaru tej kary zostały unormowane w art. 46 § 1 k.k.w. Ten właśnie przepis należało zastosować w postępowaniu wykonawczym. Orzekanie w niniejszej sprawie o karze zastępczej na podstawie art. 25 § 2 k.w. było całkowicie nietrafne i wręcz niezrozumiałe (postanowienie SN z dnia 26 sierpnia 2004 r., V KK 159/04, LEX nr 137727).
3. Jeżeli chodzi o skazanego na grzywnę z określeniem zastępczej kary aresztu, to z treści art. 82 § 5 pkt 2 k.p.w. wręcz nie da się wyprowadzić wniosku, że natychmiastowa wykonalność wyroku stwarza możliwość osadzenia skazanego przed upływem 3 dni oddanych mu przez ustawę do dyspozycji w celu uiszczenia grzywny. Natychmiastowa wykonalność wyraża się tym, że na sądzie spoczywa obowiązek zarówno orzeczenia zastępczej kary aresztu na odmiennych zasadach niż te, które zawarte zostały w art. 25 § 2 k.w., jak i pouczenia o skutkach nieuiszczenia grzywny w trzydniowym terminie (zob. A. Zachuta, Postępowania szczególne w sprawach o wykroczenia, M. Prawn. 2002, nr 12, s. 542).
4. Artykuł 25 § 1 zmieniony art. 2 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - z dniem 7 czerwca 1982 r., art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 października 1986 r. o zmianie niektórych przepisów prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 39, poz. 193) - z dniem 31 października 1986 r., art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r., art. 4 pkt 5 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - z dniem 2 kwietnia 1992 r., art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 25 § 2 zmieniony art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 25 § 3 zmieniony art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 26. [Zakaz stosowania aresztu]
1. W myśl dyspozycji przepisu art. 26 k.w. nie wolno wymierzyć określonej kary sprawcy, którego stan zdrowia w ocenie lekarskiej uniemożliwia odbywanie takiej kary, jak również sprawcy, który sprawuje opiekę nad osobą obłożnie chorą. Przepis ten ma również zastosowanie do osób samotnie wychowujących dzieci czy opiekujących się nieprzerwanie osobą w podeszłym wieku lub niedołężną.
2. Należy wskazać, że nie stanowi przeciwwskazania do odbycia kary aresztu przeszkoda znana sądowi w chwili orzekania i mająca charakter krótkotrwały, przemijający, która ustanie przed upływem ustawowego okresu przedawnienia wykonania kary (por. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 139).
3. Artykuł 26 zmieniony art. 1 pkt 17 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 27. [Uwolnienie od zastępczej kary aresztu]
Zastępcza kara aresztu ma na celu zagwarantowanie wykonania kary grzywny. Zatem, jeżeli osadzony w areszcie stwierdzi, że tego rodzaju kara jest dla niego zbyt uciążliwa, zawsze może wpłacić grzywnę, która zostaje pomniejszona o część wynikającą z odbytej kary aresztu. Równocześnie z wpłaceniem należnej kwoty grzywny zostaje zwolniony. Osadzony może więc sam regulować czas pobytu w areszcie i w związku z tym wyznaczyć sobie obciążenie finansowe. Chodzi o to, że jeżeli został ukarany grzywną w wysokości 500 zł, która w przypadku niezapłacenia podlega zamianie na 10 dni aresztu, to wpłacenie np. 250 zł powoduje zmniejszenie aresztu do 5 dni. Natomiast gdyby osadzony po 3 dniach pobytu w areszcie wpłacił 250 zł, wówczas pozostaną mu do odbycia 2 dni aresztu.
Art. 28. [Środki karne]
1. Karą zagrożone jest każde wykroczenie, środkiem karnym zaś tylko niektóre. Środek karny można orzec, jeżeli jest przewidziany w przepisie szczególnym (fakultatywnie), natomiast orzeka się, jeśli przepis szczególny tak stanowi (obligatoryjnie). Wśród wymienionych środków karnych na uwagę zasługują: zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów oraz obowiązek naprawienia szkody.
2. Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się na czas nie krótszy niż 6 miesięcy i nie dłuższy niż 3 lata. Orzekając zakaz, organ procesowy określa rodzaje pojazdów, których dotyczy. Zakaz ten obowiązuje od chwili uprawomocnienia się orzeczenia, przy czym na poczet kary zalicza się czas, od którego dokonano fizycznego zatrzymania dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem. Jeżeli jednak określony dokument nie został zatrzymany, termin biegnie od chwili wykonania przez ukaranego obowiązku przekazania go organowi procesowemu.
3. Przepadek przedmiotów orzeka się wówczas, gdy ustawa tak stanowi (np. art. 96a k.w.). Środek ten można orzec, nawet jeżeli zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy.
4. Nawiązkę orzeka się na rzecz pokrzywdzonego w wypadkach przewidzianych w kodeksie wykroczeń i przepisach szczególnych. Nawiązka jest uniwersalnym środkiem karnym, zawiera bowiem elementy cywilnoprawne i penalne. Może być ona orzekana obligatoryjnie i fakultatywnie, co następuje z urzędu, a więc bez konieczności formułowania wniosku i składania go przez pokrzywdzonego lub inny uprawniony podmiot.
5. Obowiązek naprawienia szkody, podobnie zresztą jak podanie orzeczenia do publicznej wiadomości, ma znaczenie wychowawcze. Środek ten orzeka się w sposób ściśle określony w przepisie szczególnym (np. art. 85 § 3 k.w.).
6. Podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w sposób szczególny ma wyjątkowe znaczenie wychowawcze, a zatem powinno być orzekane wówczas, jeżeli jest pewność, że nie wywoła - w odczuciu społecznym - sensacji przychylnej ukaranemu. Określony środek karny polega na ogłoszeniu orzeczenia w zakładzie pracy, uczelni, miejscu zamieszkania ukaranego, innym miejscu, a więc przykładowo chodzi o środowisko, w którym ukarany często funkcjonuje (np. klub sportowy, stowarzyszenie).
7. Innymi środkami przewidzianymi przez ustawę są:
1) możliwość orzeczenia zakazu wstępu na imprezę masową na okres od 2 do 6 lat w przypadku popełnienia wykroczenia określonego w art. 54-56 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504),
2) przepadek narzędzi i innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia polegającego na dokonywaniu połowu z naruszeniem nakazów i zakazów wynikających z treści art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.).
8. Zgodnie z dyspozycją art. 73 k.p.w. sąd może uwzględnić wniosek obwinionego o ukaranie go bez konieczności przeprowadzania rozprawy, jeżeli wobec niego nie zgłosił sprzeciwu oskarżyciel publiczny, a także występujący w sprawie oskarżyciel posiłkowy. Musi być jednak spełniony podstawowy warunek, a mianowicie okoliczności popełnienia czynu oraz wyjaśnienia obwinionego w świetle ujawnionego materiału dowodowego nie budzą wątpliwości. Brak stanowiska oskarżyciela wobec sprzeciwu nie jest przeszkodą w uwzględnieniu wniosku, jeżeli oskarżyciel prawidłowo zawiadomiony o terminie posiedzenia nie stawił się bez usprawiedliwienia. Z treści przepisu wynika, że po przesłuchaniu pierwszego świadka uprawnienie do złożenia przez obwinionego wniosku o skazanie bez przeprowadzania rozprawy już nie przysługuje.
Przy rozpoznawaniu wniosku obwinionego o skazanie go w określony sposób bez przeprowadzania rozprawy, zgłoszonego przed jej rozpoczęciem, sąd stosuje odpowiednio art. 63 k.p.w. Chodzi o to, że uwzględniając wniosek oskarżyciela publicznego, o którym mowa w art. 58 § 1 k.p.w., sąd uznaje za ujawnione dowody dołączone do wniosku o ukaranie. Oskarżyciel publiczny może za zgodą obwinionego, ale uprzednio przesłuchanego w trybie art. 54 § 6 k.p.w., sformułować wniosek o skazanie go bez rozprawy. Przesłuchanie następuje w toku czynności wyjaśniających. Osoba taka może odmówić złożenia wyjaśnień oraz zgłosić wnioski dowodowe, o czym należy ją pouczyć. Oczywiście przed przesłuchaniem należy jej wyjaśniać, o jakie wykroczenie może być obwiniona. Zarzut ten wpisuje się do protokołu przesłuchania. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku od dokonania w nim określonych przez siebie zmian. Wniosek ze zmianami nie może zostać uwzględniony, jeżeli obwiniony, należycie powiadomiony o tych zmianach, zgłosi wobec nich sprzeciw w terminie określonym przez sąd. Wniosek nie może zostać również uwzględniony, jeżeli w terminie określonym przez sąd zgłosi wobec niego sprzeciw pokrzywdzony, który złożył już oświadczenie o przyłączeniu się do postępowania w charakterze oskarżyciela posiłkowego.
W wypadku uwzględnienia wniosku sąd skazuje wyrokiem obwinionego. Jeżeli jednak uzna, że nie ma podstaw do uwzględnienia wniosku, sprawa podlega rozpoznaniu na zasadach ogólnych.
Natomiast jeżeli obwiniony nie był przesłuchany w toku czynności wyjaśniających, sąd przesłuchuje go na posiedzeniu, chyba że obwiniony bez usprawiedliwienia nie stawił się na posiedzenie albo nadesłał swoje wyjaśnienia na piśmie w trybie określonym w art. 67 § 3 k.p.w. Otóż zawiadomienie kierowane do obwinionego, którego obecności na rozprawie nie uznano za obowiązkową, powinno zawierać pouczenie, że może on, nie stawiając się, nadesłać do sądu swoje wyjaśnienia. Treść tych wyjaśnień podlega odczytaniu na rozprawie, która ma zatem charakter zaoczny.
W ramach wniosku o ukaranie bez przeprowadzenia rozprawy można orzec również odpowiedni środek karny. Środek taki nie może być jednak orzeczony niezgodnie z zasadą określoną w art. 28 § 2 k.w., nawet wówczas, gdy sam obwiniony o orzeczenie takiego środka karnego - na podstawie art. 73 k.p.w. - wnosi, a równocześnie wniosek ten jest w pełni zaakceptowany przez oskarżyciela publicznego w myśl zasad określonych w art. 64 k.p.w. Chodzi o to, że zgodnie z dyrektywą wyrażoną w art. 28 § 2 k.w. jeden (z sześciu przewidzianych ustawą wykroczeniową rodzajów) środek karny można orzec jedynie wówczas, gdy jest on przewidziany w przepisie szczególnym określającym wykroczenie popełnione przez obwinionego.
Wydawałoby się, że przepis jest wystarczająco jednoznaczny, aby nie nasuwał jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych, a jednak nie ustrzegł wymiaru sprawiedliwości przed pomyłką, której przykładem jest sprawa rozpoznana przez Wojskowy Sąd Garnizonowy w O. Otóż wyrokiem tego sądu Leszek B. został uznany za winnego czynu polegającego na prowadzeniu pojazdu samochodowego marki Mazda 323, będąc w stanie po użyciu alkoholu (0,36‰ alkoholu we krwi). W konsekwencji popełnienia wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w. wymierzono mu karę grzywny w kwocie 1000 zł, środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 8 miesięcy oraz podanie wyroku do publicznej wiadomości przez jego odczytanie żołnierzom służby zawodowej Jednostki Wojskowej w W. Od orzeczenia tego kasację na korzyść wniósł zastępca Prokuratora Generalnego - Naczelny Prokurator Wojskowy, zarzucając rażące naruszenie prawa materialnego przez obrazę przepisu art. 28 § 2 w zw. z art. 28 § 1 pkt 5 k.w. Obraza miała istotny wpływ na treść orzeczenia, a polegała na zastosowaniu wobec skazanego środka karnego w postaci podania wyroku do publicznej wiadomości przez jego odczytanie żołnierzom służby zawodowej jednostki wojskowej w W. Chodzi wszakże o to, że za popełnienie wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w. żaden przepis szczególny nie przewiduje - ani obligatoryjnie, ani też fakultatywnie - możliwości orzeczenia wspomnianego środka karnego.
Kasacja z oczywistych powodów została uznana przez Sąd Najwyższy w pełni za zasadną. Wniosek obwinionego o skazanie go bez postępowania dowodowego wprowadzony został do procedury wykroczeniowej wzorem kodeksu postępowania karnego z 1997 r. Rola sądu jest aktywna przy rozpoznawaniu wniosku, a wynika ona z treści art. 64 § 1 w zw. z art. 63 § 2 k.p.w. Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku obwinionego od dokonania w nim określonych zmian, a wówczas autor wniosku musi wyrazić na to zgodę. Gdyby jednak obwiniony takiej zgody nie wyraził, sąd kieruje sprawę na rozprawę. Czyni tak również w razie sprzeciwu pozostałych stron, gdy mediacje z nimi nie doprowadziły do swoistej ugody.
Nie ma najmniejszej wątpliwości, że nawet w sytuacji, gdy obwiniony, zgodnie z art. 73 k.p.w., złożył wniosek o skazanie go w określony sposób bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, w którym wniósł o wymierzenie mu kary grzywny w wysokości 1000 zł, zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 8 miesięcy oraz podania wyroku do publicznej wiadomości we wskazany sposób i mimo równoczesnej aprobaty treści wniosku przez prokuratora - sąd, stosując odpowiednio art. 64 k.p.w., powinien bezwzględnie dokonać jego kontroli i korekty. Nie czyniąc tego i nie korygując wniosku w zakresie podania wyroku do publicznej wiadomości, lecz orzekając na podstawie art. 28 § 1 pkt 5 i art. 31 § 1 i 2 k.w., sąd rażąco naruszył prawo materialne, ponieważ środek ten nie był przewidziany w części szczególnej kodeksu wykroczeń za wykroczenie określone w art. 87 § 1 k.w. W związku z tym, mając na uwadze treść § 2 art. 28 k.w., z którego wynika, że "środki karne można orzec, jeżeli są one przewidziane w przepisie szczególnym, a orzeka się je, jeżeli przepis szczególny tak stanowi", w istocie środka tego nie można było orzec. Tak więc owo rażące uchybienie miało istotny wpływ na treść orzeczenia. W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy w sprawie Leszka B., skazanego za popełnienie wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w., po rozpoznaniu na rozprawie 28 sierpnia 2002 r. kasacji na korzyść skazanego, wniesionej przez Zastępcę Prokuratora Generalnego - Naczelnego Prokuratora Wojskowego, od wyroku Wojskowego Sądu Garnizonowego w O. z dnia 17 kwietnia 2002 r., uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej orzeczenia wobec Leszka B. środka karnego w postaci podania wyroku do publicznej wiadomości. Warto poznać stanowisko Izby Wojskowej Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 28 sierpnia 2002 r., WK 28/2002, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 108; Biul. SN 2002, nr 11, s. 23, następującej treści: "Orzeczenie środka karnego za wykroczenie wbrew zasadzie określonej w art. 28 § 2 k.w. nie jest możliwe nawet wtedy, gdy sam obwiniony o orzeczenie takiego środka karnego wnosi (art. 73 k.p.w.), a oskarżyciel wniosek ów akceptuje (art. 64 k.p.w.)".
9. Zaskarżone orzeczenie w części dotyczącej kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych z określeniem warunku, kiedy zakaz ten miałby nie obowiązywać, nie ma żadnego uzasadnienia w obowiązujących przepisach, w szczególności w treści art. 28 § 1 pkt 2 k.w. (wyrok SN - Izba Karna z dnia 2 grudnia 1992 r., II KRN 186/92, niepubl.).
10. Cele kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów (przewidzianej w art. 43 k.k. i art. 28 § 1 k.w.) stanowią dostateczne uzasadnienie, by kara ta (środek karny) zawsze obejmowała te rodzaje pojazdów, do których należy pojazd kierowany przez sprawcę popełniającego przestępstwo lub wykroczenie stanowiące podstawę orzeczenia tej kary (zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z dnia 1 czerwca 1995 r., II KRN 54/95, WPP 1995, nr 3-4, s. 101). W sprawach o wykroczenia przepadek przedmiotów orzeka się tylko wówczas, gdy orzeczenie jego przewiduje przepis szczególny. Podstawą prawną nie będzie więc nigdy art. 28 § 2 k.w., a art. 28 § 3 k.w. może być powoływany tylko jako przepis związkowy. Przepis art. 28 § 3 k.w. stanowi co prawda, że przepadek można orzec, choćby zachodziła okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy, nie stanowi on jednak samodzielnej podstawy prawnej do orzekania przepadku przedmiotów. Należałoby go rozumieć jako pozwolenie na orzekanie przepadku, mimo że zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy. Przepis ten nie pozwala oczywiście na uznanie, że przepadek przedmiotów może być orzeczony także wówczas, gdy przepis szczególny nie przewiduje orzeczenia przepadku. Pozwala natomiast na uznanie, że jeżeli przepis szczególny przewiduje obligatoryjny przepadek, a zachodzą okoliczności wyłączające ukaranie sprawcy, to przepadek należy orzec (zob. J. Lewiński, Recenzja książki G. Krasickiego, A. Wiśniewskiego, Kodeks wykroczeń. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz do noweli z sierpnia 1998 r., Warszawa 1999, Prok. i Pr. 1999, nr 11-12, s. 123).
11. Orzeczenie środka karnego za wykroczenie wbrew zasadzie określonej w art. 28 § 2 k.w. nie jest możliwe nawet wtedy, gdy sam obwiniony o orzeczenie takiego środka karnego wnosi (art. 73 k.p.w.), a oskarżyciel wniosek ów akceptuje (art. 64 k.p.w.) - zob. wyrok SN z dnia 28 sierpnia 2002 r., WK 28/02, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 108; Biul. SN 2002, nr 11, poz. 23).
12. Orzekając o umorzeniu postępowania w sprawie o wykroczenie z powodu niepoczytalności sprawcy tego czynu, nie jest dopuszczalne stosowanie doń środków zabezpieczających przewidzianych dla takich sytuacji przez przepisy kodeksu karnego, gdyż normy tego kodeksu nie mają zastosowania do spraw o wykroczenia, a odpowiedzialność za czyny będące wykroczeniami normuje w pełni kodeks wykroczeń, który dopuszcza przy zaistnieniu okoliczności wyłączających ukaranie sprawcy jedynie możliwość orzekania przepadku przedmiotów (art. 28 § 3 k.w.) - zob. postanowienie SN z dnia 25 lutego 2004 r., II KK 393/03, OSNKW 2004, nr 4, poz. 45; Biul. SN 2004, nr 4, poz. 15).
13. Przepis art. 28 § 2 k.w. określa, że środki karne można orzec, jeśli są one przewidziane w przepisie szczególnym, a orzeka się je, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Ani art. 86 § 1 k.w., ani art. 92 § 2 k.w. nie dopuszczają nawet możliwości orzeczenia środka karnego przepadku przedmiotów (wyrok SN z dnia 21 czerwca 2005 r., V KK 67/05, LEX nr 152475).
14. Nie jest dopuszczalne orzeczenie środka karnego w postaci podania orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób, jeżeli możliwości lub obowiązku orzeczenia tego środka nie przewiduje przepis szczególny (art. 28 § 2 k.w.) - wyrok SN z dnia 18 września 2007 r., II KK 213/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 1998).
15. Artykuł 28 zmieniony art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 28 § 1 pkt 2 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.
Art. 29. [Zakaz prowadzenia pojazdów]
1. Ustawodawca słusznie uznał, że zakaz prowadzenia pojazdów powinien być orzekany za wykroczenia, które mają decydujący wpływ na obniżenie poziomu bezpieczeństwa ruchu. Z tego względu został przewidziany za wykroczenia penalizowane w: art. 86 § 3, art. 87, 92 § 2, art. 93 k.w. W przypadku prowadzenia pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie (art. 87 k.w.) lub nieudzielenia pomocy ofierze wypadku (art. 93 k.w.) określony środek karny orzeka się obligatoryjnie, natomiast pozostałe dwa wykroczenia dają możliwość fakultatywnego wymierzenia tego środka.
2. Wprawdzie sąd może orzec zakaz w granicach od 6 miesięcy do 3 lat, jednak w moim przekonaniu w przypadku prowadzenia pojazdu w stanie po użyciu alkoholu powinien być orzekany na czas powyżej roku. Ukarany musi odczuć nieopłacalność groźnego postępowania, jakim jest kierowanie pojazdem po użyciu alkoholu. Określony czas, na który zostanie wyeliminowany z ruchu, umożliwia mu wnikliwe przeanalizowanie swego postępowania, ponieważ powrót za kierownicę może nastąpić po pozytywnym przebiegu egzaminu państwowego zarówno teoretycznego, jak i praktycznego. Dolegliwość jest jeszcze większa, bowiem ubiegający się o prawo jazdy może wielokrotnie przystępować do egzaminu.
3. Organy procesowe mają niekiedy problemy z zastosowaniem właściwej kwalifikacji prawnej czynu wypełniającego znamiona wykroczenia. Sprawca wykroczenia staje wprawdzie przed sądem grodzkim wykroczeniowym, ale orzeczenie kary odpowiedniej dla określonego stopnia szkodliwości społecznej następuje na podstawie przepisów kodeksu wykroczeń. Postępowanie zaś toczy się według przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Problem, czy organ procesowy właściwie zakwalifikował czyn, wyłonił się na tle nieodosobnionego zdarzenia drogowego. Otóż 18-letni Łukasz D. w czasie nieobecności rodziców w domu wykradł kluczyki od samochodu, a następnie wyruszył do znajomej. Umiał kierować pojazdem, lecz nie posiadał statusu kierowcy, a więc kierował pojazdem bez uprawnień. Czynności wyjaśniające nie doprowadziły wprawdzie do poznania przyczyn następstw niefortunnej podróży, jednak ustalono, że wymieniony, znajdując się na drodze publicznej, w pewnym momencie stracił panowanie nad pojazdem; zamiast użyć hamulca, nacisnął pedał gazu, zjechał na chodnik i zdewastował ogrodzenie jednego z sąsiadów. Od momentu utraty panowania nad pojazdem do momentu zatrzymania się na ogrodzeniu w promieniu kilkunastu metrów nie było żadnego innego pojazdu ani pieszego; nie było też świadków zdarzenia. 18-latek przyznał się do winy. Równocześnie przed zakończeniem czynności wyjaśniających szkoda wyrządzona pokrzywdzonemu została wyrównana przez przywrócenie ogrodzenia do pierwotnego stanu na koszt rodziny sprawcy. Wniosek o ukaranie skierowany do sądu obejmował dwa zarzuty - spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego przez niezachowanie należytej ostrożności (art. 86 k.w.) i kierowanie pojazdem bez uprawnień (art. 94 k.w.). W konsekwencji wymieniony został ukarany grzywną. Nadto zastosowano wobec niego środek karny (art. 86 § 3 k.w.) w postaci zakazu prowadzenia pojazdów samochodowych przez 12 miesięcy. Oznacza to, że w tym czasie nie może ubiegać się o uzyskanie prawa jazdy, a więc nawet uczestniczyć w szkoleniu praktycznym.
Punktem wyjścia do ustalenia, czy zastosowano prawidłową kwalifikację prawną czynu, jest analiza funkcji dwóch przepisów: art. 86 i 97 k.w. Z treści § 1 art. 86 k.w. jednoznacznie wynika, że chodzi o naruszenie podstawowych zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego w zakresie "ostrożności" lub "szczególnej ostrożności", a więc dyspozycji art. 3 p.r.d. "Ostrożność" obowiązuje zawsze i wszędzie, tzn. w każdej istniejącej sytuacji na drodze, od momentu wyjścia z domu do powrotu. Dotyczy wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz innych osób przebywających na drodze. Względy praktyczne zatem zadecydowały o wypracowaniu zasady "należytej ostrożności" jako najwłaściwszej z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Należy zgodzić się z twierdzeniem, że każdy kierowca jest obowiązany do prowadzenia pojazdu samochodowego z należytą ostrożnością, a więc do przedsiębrania takich czynności, które zgodnie ze sztuką i techniką prowadzenia pojazdów samochodowych są obiektywnie niezbędne do zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także do powstrzymywania się od czynności, które mogą zmniejszyć to bezpieczeństwo (por. wyrok SN z dnia 16 lipca 1976 r., VI KRN 135/76, OSNKW 1976, nr 1-11, poz. 130). Natomiast "szczególna ostrożność" jest bez wątpienia kwalifikowaną postacią "ostrożności", tzn. podwyższoną do granic gwarantujących skuteczność reakcji, przede wszystkim w wypadku zmieniającej się nieoczekiwanie sytuacji na drodze. Dotyczy ona tylko kierujących i pieszych, lecz nie zawsze jedynie w ściśle określonych przez ustawę sytuacjach i miejscach na drodze. Z definicji omawianych przepisów wynika, że niefortunny kierujący nie zachował zwykłej ostrożności, ponieważ znajdował się na prostej drodze poza skrzyżowaniem, przejściem dla pieszych i przejazdem dla rowerzystów, jak również poza innym niebezpiecznym miejscem wymagającym wzmożenia uwagi i podwyższenia ostrożności. Dyrektywa art. 86 k.w. zapewnia ochronę bezpieczeństwa życia, zdrowia i mienia uczestników ruchu drogowego i innych osób przebywających na drodze lub w jej pobliżu. Zatem niezachowanie należytej ostrożności, skutkujące zagrożeniem bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest wykroczeniem z tego przepisu, najczęściej popełnianym przez kierujących pojazdami. Przepis ma zastosowanie do sprawcy wypadku drogowego, w którym jego uczestnicy odnieśli obrażenia ciała naruszające prawidłowe funkcjonowanie organizmu na czas nieprzekraczający 7 dni, niezależnie od wartości uszkodzonego mienia. Taka interpretacja przepisu jest konsekwencją treści art. 177 k.k., obowiązującego od 1 września 1998 r. Chodzi o definicję wypadku drogowego jako przestępstwa i wykroczenia po likwidacji pojęcia "poważna szkoda w mieniu". Wypadkiem drogowym jest zdarzenie polegające na zderzeniu co najmniej dwóch pojazdów, potrąceniu pieszego, innego uczestnika ruchu lub innej osoby przebywającej na drodze, uderzeniu pojazdu w przeszkodę, jeżeli w pojeździe tym znajdował się pasażer albo w pobliżu przeszkody znajdowała się inna osoba. Według art. 177 k.k. wypadek jest przestępstwem wówczas, gdy u osoby rannej wystąpiło naruszenie czynności organizmu lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni. Jeżeli pokrzywdzoną, która odniosła zwykłe obrażenia ciała, jest osoba bliska sprawcy (żona, mąż, syn, ojciec, dziadek, wnuczek, rodzeństwo, powinowaty, pozostająca we wspólnym pożyciu lub w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek), ściganie przestępstwa następuje na jej wniosek. Pozostałe wypadki (kolizje) są wykroczeniami kwalifikowanymi z art. 86 k.w. Według obowiązujących zasad kolizją jest również wypadek, w którym osoba pokrzywdzona odniosła obrażenia ciała naruszające czynności organizmu na czas nie dłuższy niż 7 dni. Konstrukcja omawianego przepisu wskazuje jednoznacznie, że samo niezachowanie należytej ostrożności nie jest jeszcze wykroczeniem z art. 86 k.w., musi ono bowiem skutkować zagrożeniem bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zatem zdarzeniem wypełniającym znamiona tego wykroczenia będzie na pewno zderzenie pojazdów, potrącenie pieszego, uderzenie pojazdu w przeszkodę (w określonych wyżej warunkach), ale nie tylko. Będzie nim także zmuszenie innego kierującego do gwałtownego hamowania, jak również zmiany kierunku jazdy czy pasa ruchu, mimo że w efekcie owe czynności zapobiegły kolizji. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie może być każdy użytkownik drogi. Jeżeli jednak niezachowanie należytej ostrożności - tak jak w omawianym przypadku - spowodowało określone skutki w postaci uszkodzenia ogrodzenia posesji, lecz w pobliżu nie było innego uczestnika ruchu, w konsekwencji czego żaden uczestnik ruchu nie był realnie zagrożony, to nie może być mowy o zagrożeniu bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zagrozić można tylko człowiekowi, nie zaś przedmiotom. Zatem niebezpieczny manewr kierującego nie wypełnia znamion wykroczenia z art. 86, lecz wykroczenia z art. 97 k.w. Przepis ten, nazywany "workiem", określa odpowiedzialność za naruszenie innych przepisów z zakresu bezpieczeństwa i porządku ruchu na drogach. Przez użycie słowa "inne" należy rozumieć, że chodzi o naruszenie przepisów innych niż te, które wypełniają znamiona wykroczeń określonych w art. 84-96a k.w. Jednakże muszą to być przepisy, które dotyczą bezpieczeństwa i porządku ruchu, a równocześnie odnoszą się do dróg publicznych. Różnica między omawianymi przepisami art. 86 i 97 k.w. polega głównie na tym, że podstawowym elementem pierwszego z nich jest bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa, które nastąpiło, a więc realne, nie zaś hipotetyczne. Natomiast w przypadku art. 97 k.w. chodzi o zagrożenie mające charakter abstrakcyjny, tzn. określona sytuacja niebezpieczna wywołana przez kierującego nie spowodowała, lecz mogła spowodować, zagrożenie bezpieczeństwa.
Omawiany kierujący wypełnił zatem znamiona wykroczenia z art. 94 i 97 k.w. Przepis art. 94 k.w. dotyczy dwóch zagadnień, a mianowicie kierowania pojazdem bez wymaganych uprawnień w postaci prawa jazdy, pozwolenia, karty motorowerowej lub rowerowej, a także pojazdem, który nie został dopuszczony do ruchu. W pierwszym chodzi oczywiście o brak uprawnień w ogóle lub tylko określonej kategorii. O braku uprawnień świadczy również fakt upływu terminu ważności prawa jazdy oraz prawomocne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów.
Z tego powodu w stosunku do kierującego nie można było zastosować środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, ponieważ wykroczenia z art. 94 i 97 k.w. nie przewidują takiego środka.
4. Skoro w wypadku kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych dolna granica jej ustawowego zagrożenia za wykroczenie jest na poziomie dolnej granicy danego rodzaju kary, to zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary jest w odniesieniu do tej kary niedopuszczalne (wyrok SN - Izba Karna z dnia 9 listopada 1992 r., II KRN 175/92, OSNKW 1993, nr 1-2, poz. 14; Wok. 1993, nr 3, s. 9).
5. Orzeczenie sądu rejonowego w przedmiocie kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 3 miesięcy zapadło z oczywistą obrazą art. 29 § 1 k.w., zgodnie bowiem z treścią tego przepisu kara ta nie może być orzeczona na okres krótszy niż 6 miesięcy (wyrok SN z dnia 20 grudnia 1991 r., II KRN 296/91, OSP 1992, nr 7-8, poz. 183 oraz glosa aprobująca R.A. Stefańskiego, OSP 1992, nr 7-8, s. 384).
6. Karę (środek karny) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów - w myśl art. 29 § 1 k.w. - wymierza się w miesiącach i latach na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Na takim zatem poziomie ustawodawca określił minimalną i maksymalną granicę tej kary. Są to tzw. granice ustawowe danego rodzaju kary, zwane granicami rodzajowymi, których ramy - jak słusznie podkreślił autor rewizji nadzwyczajnej - nie mogą zostać nigdy przekroczone ani w górę, ani w dół, w tym ostatnim wypadku nawet w drodze nadzwyczajnego złagodzenia kary (wyrok SN z dnia 8 grudnia 1992 r., II KRN 210/92, niepubl.).
7. W myśl art. 29 § 1 k.w. karę (środek karny) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów wymierza się w miesiącach na okres od 6 miesięcy do 3 lat i na takim poziomie ustawodawca określił minimalną i maksymalną granicę tej kary, i tych granic, zwanych granicami rodzajowymi, nie można przekroczyć ani in plus, ani in minus, a w tym ostatnim wypadku nawet w drodze nadzwyczajnego złagodzenia kary (wyrok SN z dnia 21 grudnia 1992 r., II KRN 212/92, niepubl.).
8. Ograniczenie orzeczenia o karze dodatkowej (środku karnym) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych do zakazu dotyczącego jedynie pojazdów określonego rodzaju może być dokonane nie tylko od strony "pozytywnej" (tj. poprzez wymienienie rodzaju czy rodzajów pojazdów objętych orzeczoną karą zakazu), ale i od strony "negatywnej" (tj. poprzez wyłączenie spod orzeczonej kary zakazu pojazdów danego rodzaju) - zob. wyrok SN z dnia 16 czerwca 1994 r., II KRN 101/94, OSNKW 1994, nr 7-8, poz. 45; OSAiSN 1994, nr 11-12, poz. 15.
9. Sąd Rejonowy w H. orzekł wobec skazanego środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na okres 4 lat i uczynił to z rażącym naruszeniem art. 29 § 1 k.w. określającego górną granicę ustawową tego środka karnego na 3 lata (wyrok SN - Izba Karna z dnia 29 maja 2001 r., III KKN 113/99, Prok. i Pr., dodatek Orzecznictwo 2001, nr 10, poz. 13).
10. Przepisy art. 39 § 1 i 2 k.w. przewidują możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nie środka karnego. Instytucja ta odnosi się wyłącznie do kar określonych w art. 18 k.w. Nie ma natomiast podstawy prawnej do wymierzenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas krótszy od 6 miesięcy (art. 29 § 1 k.w.), jeśli w ogóle dochodzi do jego orzeczenia (wyrok SN z dnia 26 września 2001 r., IV KKN 219/01, Prok. i Pr. 2002, nr 3, poz. 12).
11. Ze względu na to, że orzeczony przez sąd zakaz prowadzenia pojazdów obowiązuje od uprawomocnienia się orzeczenia (art. 43 § 2 k.k. i art. 29 § 3 k.w.), do przypisania oskarżonemu przestępstwa określonego w art. 244 k.k., a polegającego na umyślnym niezastosowaniu się do tego zakazu, niezbędne jest przede wszystkim ustalenie, że w chwili czynu miał on świadomość faktu uprawomocnienia się orzeczenia skazującego (wyrok SN z dnia 17 stycznia 2003 r., WA 75/02, OSNKW 2003, nr 5-6, poz. 44; Biul. SN 2003, nr 5, poz. 18).
12. Podkreślenia w art. 29 § 2 k.w., że orzekając zakaz prowadzenia pojazdów, określa się rodzaj pojazdu, którego zakaz dotyczy, nie można odczytywać dosłownie. Ustawodawca w art. 29 § 2 k.w., podobnie jak w art. 42 § 1 k.k., nie ograniczył zakresu przedmiotowego zakazu do jednego rodzaju pojazdu, lecz zalecił w ten sposób określać w każdym wypadku jego zakres. Tego określenia nie można traktować jako obowiązku określenia także rodzaju ruchu, którego zakaz dotyczy. Zgodnie z art. 43 § 3 k.k. i art. 29 § 3 k.w., orzekając zakaz prowadzenia pojazdów, nakłada się obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu; może chodzić zatem o zakaz dotyczący pojazdów, do których prowadzenia konieczne jest posiadanie takich uprawnień (zob. R.A. Stefański, Zakres przedmiotowy zakazu prowadzenia pojazdów, Prok. i Pr. 1999, nr 11-12, s. 141).
13. Środek karny przewidziany w art. 42 k.k. nie obejmuje możliwości orzekania zakazu prowadzenia pojazdów, do prowadzenia których nie są wymagane jakiekolwiek uprawnienia. Analogiczna sytuacja występuje także w odniesieniu do zakazu prowadzenia pojazdów, określonego w art. 29 k.w., którego kształt normatywny nie odbiega od rozważań zawartych w kodeksie karnym (zob. A. Herzog, Zakaz prowadzenia rowerów, motorowerów i pojazdów zaprzęgowych, Prok. i Pr. 2002, nr 5, s. 125).
14. Artykuł 29 § 1 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 7 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 29 § 2 zmieniony art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 29 § 3 dodany art. 89 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 6, poz. 35) - z dniem 1 stycznia 1984 r., zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 7 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 29 § 1-4 zmieniony art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 30. [Przepadek przedmiotów]
1. Określenie "narzędzia lub inne przedmioty, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia" należy rozumieć nie tylko jako rzeczy specjalnie przygotowane (wytworzone) z celu popełnienia wykroczenia, ale także posiadane legalnie i służące do celów niezwiązanych z naruszeniami prawa, które jednak zostały użyte lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia. Natomiast przedmiotem pochodzącym "bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia" jest przedmiot, w którego posiadanie sprawca wszedł w następstwie popełnienia przez niego wykroczenia albo uzyskał go w zamian za przedmiot (przedmioty) pochodzące z wykroczenia (np. w drodze zamiany, sprzedaży, przetworzenia). Przepadkowi może podlegać jedynie rzecz materialna, określony przedmiot, a nie prawa majątkowe lub rzeczy określone tylko co do gatunku.
2. Zgodnie z dyspozycją § 1 przepadek może obejmować: 1) narzędzia służące do popełnienia wykroczenia, 2) inne przedmioty służące do popełnienia wykroczenia, 3) narzędzia przeznaczone do popełnienia wykroczenia, 4) inne przedmioty przeznaczone do popełnienia wykroczenia, 5) przedmioty pochodzące bezpośrednio z wykroczenia, 6) przedmioty pochodzące pośrednio z wykroczenia.
3. Orzeczenie przepadku następuje obligatoryjnie lub fakultatywnie. Sąd ma obowiązek orzeczenia przepadku za popełnienie następujących wykroczeń: zbiórka ofiar na grzywnę (art. 57 k.w.), ustanowienie, wytworzenie, rozpowszechnianie publiczne, używanie lub noszenie bez uprawnień godła, chorągwi, innej odznaki lub munduru (art. 61 § 2 k.w.), wyrobienie np. pieczęci bez zamówienia lub bezprawne zamówienie (art. 68 k.w.), naruszenie zakazu używania przez nieuprawniony podmiot urządzeń właściwych dla pojazdów uprzywilejowanych (art. 96a k.w.), urządzanie gry hazardowej (art. 128 k.w.), dysponowanie wytrychami (129 k.w.), naruszenie zasad gospodarki leśnej (art. 158 k.w.). Może natomiast, a więc nie musi, orzekać przepadku, jeżeli czyn stanowił wykroczenie z: art. 56 k.w. (publiczna zbiórka ofiar), art. 61 § 1 k.w. (przywłaszczenie stanowiska, tytułu lub stopnia albo publiczne używanie odznaczeń, odznak, stroju lub munduru), art. 63a k.w. (prywatne ogłoszenie), art. 83 k.w. (nieostrożne obchodzenie się z materiałami niebezpiecznymi), art. 118 k.w. (dokonanie uboju bez zezwolenia).
4. W kwestii przepadku warto zapoznać się z treścią ustaw szczególnych: art. 69 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, art. 129 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody, art. 111 ust. 2 pkt 1, art. 112 ust. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, art. 37 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt i art. 27 ust. 2 pkt 2 ustawy o rybactwie śródlądowym. W pierwszym przypadku orzeczenie przepadku jest obligatoryjne, w pozostałych zaś fakultatywne.
5. W myśl § 2 przepadek przedmiotów niebędących własnością sprawcy można orzec tylko na podstawie: 1) art. 47 ust. 2 ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, 2) art. 431 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, 3) art. 102 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, 4) art. 69 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (przepadek obligatoryjny), 5) art. 21 ust. 11 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, 6) art. 129 pkt 1 ustawy o ochronie przyrody, 7) art. 51 ust. 4 ustawy o broni i amunicji, 8) art. 111 ust. 2 pkt 1, art. 112 ust. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, 9) art. 14 ust. 6 ustawy o kosmetykach, 10) art. 27 ust. 4 ustawy o rybactwie śródlądowym, 11) art. 15 ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
6. W przypadku orzeczenia przepadku stosuje się: 1) art. 45 ust. 2 ustawy o doświadczeniach na zwierzętach, 2) art. 130 ust. 2-3, art. 131a ust. 2 ustawy o ochronie przyrody, 3) art. 38 ustawy o ochronie zwierząt.
7. Nie ulega wątpliwości, że istotą przepadku jest sprawienie dolegliwości sprawcy, a zatem jego orzeczenie nie może być krzywdzące dla innych osób, np. tych, którym dany przedmiot skradziono. W konsekwencji przedmiot ten nie powinien ulec przepadkowi, lecz być zwrócony pokrzywdzonemu właścicielowi (zob. uchwałę SN z dnia 14 grudnia 1984 r., III CZP 73/84, OSNCP 1985, nr 9, poz. 123; także wyrok SN z dnia 27 maja 1976 r., V KR 73/76, OSNPG 1977, nr 4, poz. 25). Równocześnie zgodnie z uchwałą SN z dnia 21 kwietnia 1989 r., V KZP 3/89 "nie można orzec przepadku przedmiotu objętego współwłasnością, jeżeli sprawcami nie są wszyscy współwłaściciele, a ustawa nie przewiduje orzeczenia przepadku przedmiotu niebędącego własnością sprawcy". Słusznie uchwałę wpisano do księgi zasad prawnych (OSNKW 1989, nr 3-4, poz. 21).
8. Artykuł 30 § 1-5 zmieniony art. 1 pkt 18 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 31. [Podanie orzeczenia do publicznej wiadomości]
1. Zgodnie z dyrektywą komentowanego przepisu podanie treści orzeczenia do publicznej wiadomości musi mieć znaczenie wychowawcze. Tego rodzaju ogólny warunek zastosowania określonego środka karnego obliguje sąd do wnikliwego rozważenia kwestii, czy waga wykroczenia wymaga publicznego napiętnowania zachowania sprawcy przy niewątpliwym założeniu, że osiągnie ono spodziewany cel. Chodzi o to, aby dla sprawcy był to prawdziwy wstyd, a równocześnie spowodowało to wystrzeganie się u innych naruszeń prawa. Analiza czynu i jego skutków jest szczególnie istotna, niejednokrotnie bowiem określony czyn, zamiast budzić wstręt - przeciwnie - budzi podziw u rówieśników. W takiej sytuacji podawanie do publicznej wiadomości treści orzeczenia jest niecelowe. Z kolei czyn może mieć charakter incydentalny, a więc popełniony przez sprawcę, który z reguły przestrzega przyjętego porządku prawnego. Zastosowanie w tej sytuacji omawianego środka karnego byłoby niewspółmiernie surowe. Natomiast na pewno nie odniosłoby spodziewanego rezultatu wobec sprawcy, który - wręcz przeciwnie - z reguły narusza prawo i w ogóle nie przejmuje się stosowanymi wobec niego karami i środkami karnymi.
2. Ogólne założenie prezentowanej regulacji wskazuje, że cel wychowawczy jest podstawową przesłanką do zastosowania środka niezależnie od rodzaju wykroczenia. Można orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości za czyny z art. 70 i 74 k.w.
3. Warto wskazać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1972 r., V KRN 589/71, w którym czytamy, że "w razie istnienia podstaw do zastosowania kary dodatkowej (obecnie środka karnego) podania wyroku do publicznej wiadomości - sąd ma obowiązek wnikliwie rozważyć, który ze środków publikacji jest najbardziej pożądany w świetle okoliczności sprawy. Przez "inny stosowny sposób" ogłoszenia, przewidziany w art. 49 k.k., należy rozumieć podanie wyroku do publicznej wiadomości, np. w lokalu zakładu pracy, instytucji, zrzeszenia czy stowarzyszenia w sposób określony przez sąd, a także ogłoszenia za pomocą innych środków masowego przekazu niż czasopismo" (OSNKW 1972, nr 5, poz. 84). Z perspektywy prawnej jest to możliwe, ale w praktyce nie występuje.
Art. 32. [Nawiązka]
1. Nawiązka jest środkiem karnym mającym charakter odszkodowawczy, jak również represyjny. Pierwszy wyrażony jest kwotą stanowiącą równowartość wyrządzonej czynem zabronionym szkody, która jest orzekana na rzecz pokrzywdzonego. Zadaniem drugiego jest osiągnięcie odpowiedniej dolegliwości przez orzeczenie nawiązki znacznie przewyższającej wartość wyrządzonej szkody, którą orzeka się na określony przez organ procesowy cel społeczny. Ze wszech miar właściwe jest orzekanie nawiązek na rzecz fundacji, których statutową powinnością jest niesienie pomocy ofiarom naruszeń prawa. Jednakże biorąc pod uwagę fakt, że mogą zachodzić uzasadnione wątpliwości czy nawet obawy, że fundusze, jakimi dysponuje fundacja, zostaną należycie wykorzystane, najbezpieczniej jest powierzyć je Fundacji Pomocy Ofiarom Przestępstw, powołanej do życia w 1985 r. przez ówczesne Wydawnictwo Prawnicze z inicjatywy Ministra Sprawiedliwości. Konieczność taka wyłoniła się wobec braku możliwości utworzenia państwowego funduszu kompensacyjnego. Zarząd Fundacji działa społecznie, co ogranicza do minimum wydatki administracyjne i pozwala przeznaczyć wszystkie środki na finansową pomoc ofiarom przestępstw. Zgodnie ze statutem Fundacji jej zadaniem jest pomoc finansowa przyznawana w pierwszej kolejności ofiarom przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, w tym także komunikacyjnych, a następnie ofiarom przestępstw popełnionych z zastosowaniem przemocy.
2. Nawiązkę z określeniem jej górnej granicy orzeka się na rzecz pokrzywdzonego w wypadku popełnienia wykroczeń z: art. 63a k.w. (do 1500 zł), art. 66 k.w. (do 1000 zł), art. 105 k.w. (do 1000 zł), art. 120 k.w. (do 150 zł), art. 123 k.w. (do 50 zł), art. 144 k.w. (do 500 zł), art. 148 k.w. (do 500 zł), art. 150 i 151 k.w. (do 1500 zł), art. 152 k.w. (do 500 zł), art. 156 k.w. (do 500 zł), art. 162 k.w. (równowartość przywrócenia stanu poprzedniego).
3. Jeżeli wykroczeniem o charakterze chuligańskim została wyrządzona szkoda, można orzec nawiązkę do wysokości 1000 zł na rzecz pokrzywdzonego albo na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża lub na inny cel społeczny wskazany przez organ orzekający (art. 37 k.w.).
4. Nawiązkę można orzec przy zastosowaniu: 1) art. 28 ust. 5 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, 2) art. 56 ust. 2 ustawy o sporcie kwalifikowanym, 3) art. 129 pkt 2 ustawy o ochronie przyrody, 4) art. 37 ust. 4 ustawy o ochronie zwierząt, 5) art. 27 ust. 2 pkt 1 ustawy o rybactwie śródlądowym.
Art. 33. [Zasady wymiaru kary]
1. Organ orzekający bierze pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć. Jest to tzw. prewencja indywidualna, a więc supozycja ukształtowania kary w taki sposób, aby zapobiegała chęci powrotu sprawcy na drogę sprzeczną z prawem. Zapobieganie można osiągnąć konsekwentnym uświadamianiem nieopłacalności dopuszczania się czynów zabronionych. Natomiast uzupełnieniem celu zapobiegawczego jest cel wychowawczy. Zadaniem kary mającej charakter wychowawczy jest wskazanie sprawcy, że najwłaściwszą drogą postępowania jest uczciwość. Konieczność kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa to cel prewencji generalnej, której zadaniem jest wyrobienie przekonania o konieczności przestrzegania prawa. Głównym celem wymierzenia kary i dostępnego środka karnego sprawcy młodocianemu jest oddziaływanie wychowawcze. Oddziaływanie to z reguły kojarzy się z łagodnym traktowaniem sprawcy, choćby przez unikanie stosowania kary pozbawienia wolności, po którą sięga się jedynie w ostateczności.
2. Niewątpliwy wpływ na wymiar kary ma rodzaj i rozmiar ujemnych następstw czynu zabronionego, a zatem organ orzekający ma obowiązek ustalenia stopnia tych następstw w postaci wysokości powstałej szkody materialnej. Drugą okolicznością wymagającą wyjaśnienia jest rodzaj i stopień naruszonych przez sprawcę obowiązków. Organ procesowy powinien zebrać materiał dowodowy umożliwiający wypowiedzenie się w kwestii, czy naruszenie obowiązku miało charakter: rażący, znaczny czy też nieznaczny. Istotnym bowiem elementem decydującym o wyższym lub niższym stopniu społecznej szkodliwości czynu jest motyw. Chodzi o to, że jeżeli działanie sprawcy jest naganne i godne potępienia oraz kieruje się on niskimi pobudkami, to szkodliwość społeczna jest zdecydowanie wyższa. Natomiast gdy motyw działania sprawcy zasługuje na uwzględnienie, ponieważ wynika ze szlachetnych pobudek, mamy niewątpliwie do czynienia ze szkodliwością proporcjonalnie mniejszą. Do okoliczności mających wpływ na ocenę stopnia szkodliwości społecznej należy dodać sposób działania sprawcy, tzn. jego zachowanie, oraz psychiczne nastawienie do czynu, a więc stosunek do czynu. Z kolei okolicznościami mającymi wpływ na wymiar kary i rodzaj środków karnych są właściwości i warunki osobiste sprawcy. Do właściwości zaliczamy cechy charakteru i osobowości, np. spokojny, troskliwy, zrównoważony, zgodny i wolny od nałogów, albo jako przeciwstawne wymienionych, np. nerwowy, agresywny, konfliktowy, bezduszny i uzależniony; do warunków zaś - sytuację danej osoby, a więc warunki rodzinne (żona, dzieci), materialne (czy pracuje, gdzie, na jakim stanowisku, ile zarabia, jakie ma efekty zawodowe) oraz środowisko, z którym utrzymuje kontakty (z marginesu czy spoza marginesu).
Ważną okolicznością, której nie wolno pominąć przy wymiarze kary, jest sposób życia sprawcy przed popełnieniem czynu zabronionego i po jego popełnieniu. Do okoliczności łagodzących w tym zakresie można zaliczyć to, że przed popełnieniem czynu sprawca prowadził nienaganny tryb życia. Ponadto zrozumiał swój błąd, okazał skruchę i wykazał się konsekwentnym dążeniem do naprawienia szkody. Natomiast jeżeli demonstruje pogardę dla norm prawnych, niewątpliwie w ocenie wymiaru sprawiedliwości zapisuje na swoje konto okoliczności obciążające. Należy jednak podkreślić, że samo nieokazanie skruchy i niewykazanie chęci naprawienia szkody będące konsekwencją nieprzyznania się do winy, bez domieszki cynizmu i pogardy dla prawa, nie jest okolicznością obciążającą, mieści się bowiem w granicach prawa do obrony.
3. Katalog kodeksowych wykroczeń spowodowanych naruszeniem zasad określonych ustawą prezentuje poniższa tabela:
Wykroczenia
|
Artykuł k.w.
|
Kara
|
Środek karny
|
Cechy wykroczenia
|
Demonstracyjne okazywanie lekceważenia polskości
|
art. 49
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Bezprawne przekroczenie granicy (usiłowanie i pomocnictwo)
|
art. 49a
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Niezastosowanie się do polecenia opuszczenia zbiegowiska
|
art. 50
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Zakłócenie spokoju, porządku, spoczynku nocnego, wywołanie zgorszenia (podżeganie i pomocnictwo)
|
art. 51
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Przeszkadzanie w legalnym zgromadzeniu, uczestnictwo w nielegalnym zgromadzeniu, udział w zgromadzeniu z bronią (podżeganie i pomocnictwo)
|
art. 52
|
areszt do 14 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Publiczne nawoływanie do popełnienia czynu zabronionego
|
art. 52a
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Używanie oleju opałowego do celów napędowych
|
art. 52b
|
grzywna od 20 zł do 500 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Skreślony
|
art. 53
|
|
|
|
Naruszenie przepisów porządkowych
|
art. 54
|
grzywna od 20 do 500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Kąpanie w niedozwolonym miejscu
|
art. 55
|
grzywna od 20 do 250 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Zbiórka ofiar bez zezwolenia (podżeganie i pomocnictwo)
|
art. 56
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec przepadek przedmiotów)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Zbiórka ofiar na grzywnę lub ofiarowanie pieniędzy na grzywnę przez osobę, która nie jest najbliższą ukaranego (podżeganie i pomocnictwo)
|
art. 57
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się przepadek w postaci pieniędzy lub przedmiotów)
|
umyślne powszechne formalne
|
Żebranie mimo posiadanych środków do życia lub w sposób natarczywy albo oszukańczy
|
art. 58
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc, grzywna do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Skreślony
|
art. 59
|
|
|
|
Skreślony
|
art. 60
|
|
|
|
Prowadzenie działalności gospodarczej bez zezwolenia
|
art. 601
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Skreślony
|
art. 602
|
|
|
|
Przywłaszczenie stanowiska, tytułu lub stopnia albo używanie zakazanych odznaczeń
|
art. 61 § 1 i 2
|
§ 1 - grzywna do 1000 zł albo nagana; § 2 - areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(§ 1 - można orzec przepadek, § 2 - orzeka się przepadek)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Skreślony
|
art. 62
|
|
|
|
Prowadzenie działalności telekomunikacyjnej bez zezwolenia
|
art. 63
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc lub grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Umieszczenie w miejscu do tego nieprzeznaczonym materiałów informacyjno-reklamowych bez zezwolenia
|
art. 63a
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec przepadek przedmiotów oraz nawiązkę w wysokości 1500 zł lub obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niedopełnienie obowiązku umieszczenia tabliczki z numerem nieruchomości lub jej oświetlenia
|
art. 64
|
grzywna od 20 do 250 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Wprowadzenie w błąd organu państwowego
|
art. 65
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Wywołanie fałszywego alarmu
|
art. 66
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna do 1500 zł
|
(można orzec nawiązkę do 1000 zł)
|
umyślne powszechne formalne
|
Uszkodzenie lub usunięcie ogłoszenia
|
art. 67 § 1 i 2
|
§ 1 - areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł; § 2 - grzywna do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Wyrobienie bez zamówienia pieczęci lub posiadanie jej bez zezwolenia
|
art. 68
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się przepadek)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Umyślne zniszczenie znaku umieszczonego przez organ państwowy
|
art. 69
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Wykonanie czynności przez niezdolnego do jej wykonania
|
art. 70
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec podanie orzeczenia do publicznej wiadomości)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Spowodowanie niebezpieczeństwa wskutek wadliwego wykonania urządzenia
|
art. 71
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Niedopełnienie obowiązku zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego
|
art. 72
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie obowiązku zawiadomienia właściwego podmiotu o grożącym niebezpieczeństwie
|
art. 73
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niszczenie znaków ostrzegających o niebezpieczeństwie
|
art. 74
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec naprawienie szkody, a także podanie orzeczenia do publicznej wiadomości w szczególny sposób)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niezachowanie należytej ostrożności przy posługiwaniu się ciężkimi przedmiotami, płynami lub nieczystościami (§ 2 - złośliwość lub swawola)
|
art. 75
|
§ 1 - grzywna do 500 zł albo nagana; § 2 - ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Rzucanie przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu
|
art. 76
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Niezachowanie ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia
|
art. 77
|
grzywna do 250 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Spowodowanie niebezpieczeństwa przez drażnienie lub płoszenie zwierzęcia
|
art. 78
|
grzywna do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Niedopełnienie obowiązku oświetlenia miejsc dostępnych (§ 2 - złośliwe gaszenie)
|
art. 79
|
§ 1 - grzywna do 250 zł albo nagana; § 2 - grzywna do 500 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie nakazu właściwego obchodzenia się z wałem przeciwpowodziowym
|
art. 80
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
(można orzec obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niszczenie brzegów wód
|
art. 81
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechny materialne
|
Nieostrożne obchodzenie się z ogniem lub naruszanie przepisów przeciwpożarowych
|
art. 82
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Nieostrożne obchodzenie się z materiałami wybuchowymi
|
art. 83
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
(można orzec przepadek)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Nieoznaczenie przeszkody
|
art. 84
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Samowolne ustawianie, niszczenie, uszkodzenie, usuwanie, wyłączanie i włączanie znaku, sygnału, urządzenia ostrzegawczego lub zabezpieczającego, zmiana położenia, zasłanianie lub czynienie niewidocznymi, a także znaku turystycznego
|
art. 85
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec obowiązek naprawienia szkody)
|
umyślne powszechne formalne
|
Niezachowanie należytej ostrożności i spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa (w tym w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka)
|
art. 86
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec zakaz prowadzenia pojazdów)
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne materialne
|
Prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka
|
art. 87
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 50 do 5000 zł (§ 1 i 2) areszt do 14 dni (§ 2)
|
(orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów)
|
umyślne indywidualne formalne
|
Prowadzenie pojazdu na drodze publicznej bez wymaganych świateł lub pozostawienie go bez oświetlenia
|
art. 88
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Pozostawienie dziecka do lat 7 na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego
|
art. 89
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Tamowanie lub utrudnianie ruchu
|
art. 90
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Zanieczyszczanie drogi publicznej lub pozostawienie pojazdu albo zwierzęcia w okolicznościach umożliwiających spowodowanie niebezpieczeństwa lub utrudnienia ruchu
|
art. 91
|
grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne materialne
|
Niestosowanie się do znaku lub sygnału drogowego albo polecenia organu uprawnionego do kierowania ruchem drogowym
|
art. 92 § 1
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ucieczka przed kontrolą drogową
|
art. 92 § 2
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec zakaz prowadzenia pojazdów)
|
umyślne indywidualne formalne
|
Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku
|
art. 93
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów)
|
umyślne indywidualne formalne
|
Prowadzenie pojazdu na drodze publicznej bez uprawnień oraz niezarejestrowanego
|
art. 94
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Prowadzenie pojazdu na drodze publicznej bez wymaganych dokumentów
|
art. 95
|
grzywna od 20 do 250 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Posługiwanie się dowodem rejestracyjnym zawierającym dane niezgodne ze stanem faktycznym
|
art. 95a
|
grzywna od 20 do 500 zł
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie obowiązków ciążących na właścicielu, posiadaczu, użytkowniku lub prowadzącym pojazd
|
art. 96
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Niezastosowanie się do zakazu umieszczania w pojeździe lub używania urządzeń stanowiących wyposażenie pojazdu uprzywilejowanego
|
art. 96a
|
areszt od 5 do 14 dni, (§ 2) albo grzywna od 20 do 5000 zł (§ 1 i 2)
|
(orzeka się przepadek urządzeń)
|
umyślne indywidualne formalne
|
Naruszenie innych przepisów o bezpieczeństwie i porządku na drogach publicznych
|
art. 97
|
grzywna od 20 do 3000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niezachowanie należytej ostrożności podczas prowadzenia pojazdu poza drogą publiczną
|
art. 98
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne materialne formalne
|
Zajmowanie drogi publicznej bez zezwolenia, niszczenie jej, usuwanie zasłon odśnieżnych, prowadzenie robót bez zezwolenia lub wbrew obowiązkowi nieprzywracanie drogi do stanu użyteczności oraz zadrzewianie nie zachowując przepisowej odległości od linii kolejowej
|
art. 99
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niezastosowanie się do zakazu zaorywania lub zwężania drogi, używania pojazdów niszczących nawierzchnię jezdni lub wypasania zwierząt w pasie drogowym
|
art. 100
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Uchylanie się od obowiązku usuwania z drogi błota, kurzu, śniegu lub lodu
|
art. 101
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Uchylanie się od obowiązku utrzymywania w należytym stanie zjazdów z dróg publicznych do przyległych nieruchomości
|
art. 102
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Uchylanie się od świadczeń osobistych lub rzeczowych w celu zwalczania zagrożenia na drodze wskutek zasp śnieżnych, powodzi lub usuwisk
|
art. 103
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Skreślony
|
art. 103a
|
|
|
|
Nakłanianie do żebrania małoletniego lub osobę pozostającą w stosunku zależności
|
art. 104
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc, albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Dopuszczenie do popełnienia czynu zabronionego przez nieletniego wskutek zaniedbania obowiązków rodzicielskich
|
art. 105
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc, grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
(można orzec nawiązkę do 1000 zł)
|
umyślne nieumyślne indywidualne materialne
|
Pozostawienie dziecka do lat 7 w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia
|
art. 106
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Złośliwe wprowadzenie w błąd innej osoby
|
art. 107
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc, grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Szczucie psem człowieka
|
art. 108
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Zanieczyszczanie wody służącej do picia
|
art. 109
|
grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Zatrudnianie niewłaściwej osoby przy środkach spożywczych
|
art. 110
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego
|
art. 111
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych podczas handlu
|
art. 112
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Niezachowanie należytej czystości przy świadczeniu usług
|
art. 113
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Odmowa udzielenia wyjaśnień organowi służby zdrowia
|
art. 114
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Niepoddanie się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu
|
art. 115
|
grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Nieprzestrzeganie przepisów o zapobieganiu chorobom
|
art. 116
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie obowiązku zachowania czystości w obrębie nieruchomości
|
art. 117
|
grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Dokonanie uboju zwierzęcia i wprowadzenie do obrotu mięsa bez zezwolenia
|
art. 118
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec przepadek)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Kradzież przedmiotu wartości nieprzekraczającej 250 zł (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 119
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec zapłatę równowartości)
|
umyślne powszechne materialne
|
Kradzież drzewa z lasu wartości nieprzekraczającej 75 zł (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 120
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się nawiązkę podwójnej wartości drzewa oraz zapłatę jego równowartości)
|
umyślne powszechne materialne
|
Wyłudzenie po raz trzeci w ciągu roku przejazdu odpłatnym środkiem lokomocji lub każdorazowe wyłudzanie korzystania z innej działalności publicznej
|
art. 121
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec obowiązek zapłaty równowartości)
|
umyślne powszechne formalne
|
Nabywanie lub pomoc w zbyciu mienia (art. 119 i 120) pochodzącego z kradzieży (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 122
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł (§ 1); grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana (§ 2)
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Bezprawne zbieranie płodów ziemi (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 123
|
grzywna od 20 do 250 zł albo nagana
|
(można orzec nawiązkę do 50 zł)
|
umyślne powszechne formalne
|
Niszczenie cudzej rzeczy wartości nieprzekraczającej 250 zł (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo) (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 124
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec zapłatę równowartości szkody lub obowiązek naprawienia jej)
|
umyślne powszechne formalne
|
Niezawiadomienie Policji w ciągu 14 dni o znalezieniu cudzej własności
|
art. 125
|
grzywna od 20 do 500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Zabranie cudzej rzeczy przedstawiającej wartość niemajątkową (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 126
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Samowolne używanie cudzej rzeczy ruchomej (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 127
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Urządzanie gry hazardowej
|
art. 128
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się przepadek)
|
umyślne powszechne formalne
|
Wyrabianie, posiadanie lub nabywanie wytrychów
|
art. 129
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się przepadek)
|
umyślne powszechne formalne
|
Art. 119, 120, 122 i 124 nie stosuje się, jeżeli przedmiotem czynu jest broń, dokonano kradzieży z włamaniem lub gwałtu na osobie
|
art. 130
|
|
|
|
Art. 119, 122 i 124 stosuje się w razie popełnienia wykroczenia za granicą
|
art. 131
|
|
|
|
Skreślony
|
art. 132
|
|
|
|
Nabycie w celu odsprzedaży z zyskiem biletów na imprezy (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 133
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Oszukanie nabywcy na sumę nieprzekraczającą 100 zł (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 134
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ukrywanie przed nabywcą towaru przeznaczonego do sprzedaży
|
art. 135
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Usuwanie z towaru ceny, terminu przydatności, daty produkcji (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 136
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł; § 2 - grzywna do 1500 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Brak faktur dostawy towaru, naruszenie obowiązku uwidocznienia cen
|
art. 137
|
areszt od 5 do 30 dni albo grzywna od 20 do 5000 zł, albo nagana; § 1 - grzywna do 1500 zł
|
|
umyślne nieumyślne formalne
|
Pobieranie za świadczenie usług opłat wyższych od faktycznych
|
art. 138
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne indywidualne materialne
|
Nieokazanie wymaganego dokumentu
|
art. 138a
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Naruszenie sądowej dyrektywy
|
art. 138b
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Naruszenie wymogów kredytowania
|
art. 138c
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Skreślony
|
art. 139
|
|
|
|
Nieobyczajny wybryk
|
art. 140
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 1500 zł, albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Publiczne używanie nieprzyzwoitych słów lub rysunków
|
art. 141
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 1500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Nakłanianie do czynu nierządnego w celu osiągnięcia korzyści materialnej
|
art. 142
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Złośliwe utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego
|
art. 143
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec zapłatę równowartości lub obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego)
|
umyślne powszechne formalne
|
Uszkadzanie roślinności
|
art. 144
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł, albo nagana; § 1 - grzywna do 1000 zł
|
(można orzec nawiązkę do 500 zł)
|
umyślne powszechne formalne
|
Zaśmiecanie miejsc publicznych
|
art. 145
|
grzywna od 20 do 500 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Niedopełnienie obowiązku zgłoszenia urodzenia lub zgonu
|
art. 146
|
grzywna od 20 do 250 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie obowiązku meldunkowego
|
art. 147
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł, albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Prowadzenie zakładu opieki zdrowotnej bez uprawnień lub jego reklamowanie
|
art. 147a
|
areszt od 5 do 30 dni, ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Nielegalny wyrąb (ściganie z urzędu lub na żądanie osoby najbliższej)
|
art. 148
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec nawiązkę do 500 zł)
|
umyślne powszechne materialne
|
Nabywanie przedmiotów pochodzących z wykroczenia określonego w art. 148
|
art. 149
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne powszechne materialne
|
Uszkodzenie ogrodu (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 150
|
ograniczenie wolności 1 miesiąc albo grzywna od 20 do 1500 zł
|
(orzeka się nawiązkę do 1500 zł)
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Wypas w niedozwolonym miejscu (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 151
|
grzywna od 20 do 5000 zł (§ 2 i 3); grzywna do 500 zł albo nagana (§ 1)
|
(można orzec nawiązkę do 1500 zł)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Użytkowanie kosodrzewiny w górach lub na torfowiskach
|
art. 152
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
(można orzec nawiązkę do 500 zł)
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Zbieranie płodów leśnych (ściganie z urzędu lub na żądanie)
|
art. 153
|
grzywna od 20 do 250 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Naruszanie gruntu leśnego lub rolnego (ściganie z urzędu lub na wniosek)
|
art. 154
|
grzywna od 20 do 1000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne materialne
|
Niszczenie urządzeń melioracyjnych
|
art. 155
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec zapłatę równowartości lub przywrócenie do stanu poprzedniego)
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Niszczenie zasiewów, sadzonek lub trawy (ściganie z urzędu lub na żądanie)
|
art. 156
|
grzywna od 20 do 500 zł albo nagana
|
(można orzec nawiązkę do 500 zł)
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Niewykonanie polecenia opuszczenia gruntów leśnych lub rolnych (ściganie na żądanie)
|
art. 157
|
grzywna od 20 do 500 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Działania niezgodne z zakresem gospodarki leśnej
|
art. 158
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
(orzeka się przepadek drewna)
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Niedopełnienie obowiązków w zakresie ochrony lasów
|
art. 159
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Bezprawna zamiana lasu w uprawę rolną
|
art. 160
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
(można orzec obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego)
|
umyślne powszechne formalne
|
Naruszenie zakazu wjazdu do lasu
|
art. 161
|
grzywna od 20 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Zanieczyszczanie lub zaśmiecanie lasu
|
art. 162
|
areszt od 5 do 30 dni, grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
(§ 1 - można orzec, § 2 - orzeka się nawiązkę stanowiącą równowartość kosztów przywrócenia stanu poprzedniego)
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Rozgarnianie ściółki i niszczenie grzybów lub grzybni
|
art. 163
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Naruszanie produktów i płodów zwierząt, ptaków i owadów
|
art. 164
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne materialne
|
Złośliwe zakłócanie spokoju dziko żyjących zwierząt
|
art. 165
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Puszczanie w lesie luzem psa
|
art. 166
|
grzywna od 20 do 5000 zł albo nagana
|
|
umyślne powszechne formalne
|
4. Katalog pozakodeksowych wykroczeń spowodowanych naruszeniem zasad określonych ustawą szczególną prezentuje poniższa tabela:
Nazwa aktu prawnego
|
Artykuł ustawy
|
Kara
|
Środek karny
|
Cechy wykroczenia
|
Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych (Dz. U. Nr 39, poz. 311 z późn. zm.)
|
art. 9
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Dekret z dnia 5 lipca 1946 r. o wykonywaniu czynności techniczno-dentystycznych (Dz. U. z 1947 r. Nr 27, poz. 104 z późn. zm.)
|
art. 15
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Dekret z dnia 26 kwietnia 1949 r. o ochronie godła i nazwy Światowej Organizacji Zdrowia (Dz. U. Nr 25, poz. 185)
|
art. 2
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zawodzie felczera (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 531 z późn. zm.)
|
art. 9
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 6 września 1951 r. o obszarach szczególnie ważnych dla obrony kraju (Dz. U. Nr 46, poz. 341 z późn. zm.)
|
art. 8
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (Dz. U. Nr 23, poz. 93 z późn. zm.)
|
art. 7
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 z późn. zm.)
|
art. 18
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 16 listopada 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu (Dz. U. Nr 41, poz. 276)
|
art. 15
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.)
|
art. 225-227, 243
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.)
|
art. 55
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
|
art. 281-283
|
grzywna od 1000 do 30.000 zł
|
|
umyślne indywidualne materialne
|
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.)
|
art. XII
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne materialne
|
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) (usiłowanie)
|
art. 431-45
|
grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.)
|
art. 22
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.)
|
art. 38
|
greszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.)
|
art. 27 i 27b
|
grzywna
|
nawiązka, przepadek, zakaz amatorskiego połowu, cofnięcie uprawnień
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 z późn. zm.)
|
art. 48
|
grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544 z późn. zm.)
|
art. 88b, 88e, 88f, 88h
|
grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997 z późn. zm.)
|
art. 143b
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych (Dz. U. Nr 61, poz. 258 z późn. zm.)
|
art. 92-94
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm.)
|
art. 31a
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.)
|
art. 70j
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 z późn. zm.)
|
art. 27
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. - Prawo probiercze (Dz. U. Nr 55, poz. 249 z późn. zm.)
|
art. 17
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.) (ściganie na żądanie pokrzywdzonego)
|
art. 25-27
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.)
|
art. 119-126c
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.)
|
art. 92, 93
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 z późn. zm.)
|
art. 98
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 398 z późn. zm.)
|
art. 79-81
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.)
|
art. 58
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.)
|
art. 51
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.)
|
art. 13
|
grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675 z późn. zm.)
|
art. 57
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.)
|
art. 32
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443 z późn. zm.)
|
art. 82
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 z późn. zm.)
|
art. 69e
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.)
|
art. 10
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych (Dz. U. Nr 152, poz. 722 z późn. zm.)
|
art. 8
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.)
|
art. 58
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 z późn. zm.)
|
art. 49b, 49g
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 z późn. zm.)
|
art. 15
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.) (usiłowanie, podżeganie, pomocnictwo)
|
art. 37, 37a, 37b,
|
areszt, grzywna
|
przepadek, nawiązka
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.)
|
art. 198
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681 z późn. zm.)
|
art. 31
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547 z późn. zm.)
|
art. 199, 199a, 199b, 201, 202, 202d i 202f,
|
grzywna do 10.000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.)
|
art. 98
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 z późn. zm.)
|
art. 19
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 z późn. zm.)
|
art. 51
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.)
|
art. 15
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)
|
art. 307, 308
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88, poz. 985 z późn. zm.)
|
art. 69, 72
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019 z późn. zm.)
|
art. 61
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276 z późn. zm.)
|
art. 127 i 127a-c
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2315 z późn. zm.)
|
art. 34, 35, 35a
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25 z późn. zm.)
|
art. 39
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.)
|
art. 273
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857 z późn. zm.)
|
art. 58-62
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 122, poz. 1321 z późn. zm.)
|
art. 64
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 z późn. zm.)
|
art. 40
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.)
|
art. 34e, 35-37n
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 18 stycznia 2001 r. o wyścigach konnych (Dz. U. Nr 11, poz. 86 z późn. zm.)
|
art. 28
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 31, poz. 353 z późn. zm.)
|
art. 12
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz. U. Nr 42, poz. 471 z późn. zm.)
|
art. 10
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. Nr 42, poz. 473 z późn. zm.)
|
art. 14
|
areszt, grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 190, poz. 1360 z późn. zm.)
|
art. 220, 222, 224, 225
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.)
|
art. 329-360
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.)
|
art. 70-78
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z późn. zm.)
|
art. 21-28
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 z późn. zm.)
|
art. 37-39
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.)
|
art. 26
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 z późn. zm.)
|
art. 28
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763 z późn. zm.)
|
art. 61
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. Nr 67, poz. 679 z późn. zm.)
|
art. 36a i 39
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm.)
|
art. 65
|
grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.)
|
art. 192-194
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. Nr 128, poz. 1402 z późn. zm.)
|
art. 12
|
grzywna
|
przepadek
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529 z późn. zm.)
|
art. 71
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych rozwiązaniach prawnych związanych z usuwaniem skutków powodzi z lipca i sierpnia 2001 r. oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 907 z późn. zm.)
|
art. 34
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne indywidualne materialne
|
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.)
|
art. 92a, 96a
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych (Dz. U. Nr 62, poz. 556 z późn. zm.)
|
art. 39
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.)
|
art. 27
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 z późn. zm.)
|
art. 27a-27c, 27e, 27f, 27j, 27l,
|
grzywna do 10.000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U. Nr 113, poz. 985 z późn. zm.)
|
art. 23
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007 z późn. zm.)
|
art. 65
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 z późn. zm.) (podżeganie, pomocnictwo, usiłowanie)
|
art. 210
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz. 1204 z późn. zm.) (ściganie na wniosek pokrzywdzonego)
|
art. 23, 24
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 156, poz. 1301 z późn. zm.)
|
art. 33
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz. U. Nr 166, poz. 1361 z późn. zm.)
|
art. 12a
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.)
|
art. 24
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 252 z późn. zm.)
|
art. 55
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.)
|
art. 32
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 20 grudnia 2002 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. Nr 240, poz. 2059 z późn. zm.)
|
art. 13b
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 z późn. zm.)
|
art. 80-82, 84
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.)
|
art. 65
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.)
|
art. 148
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1695 z późn. zm.)
|
art. 126
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271 z późn. zm.)
|
art. 70
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. Nr 137, poz. 1300 z późn. zm.)
|
art. 37a
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.)
|
art. 27
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.)
|
art. 110-119
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
nawiązka
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.)
|
art. 30
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849 z późn. zm.)
|
art. 107
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95 z późn. zm.)
|
art. 30
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 11, poz. 70 z późn. zm.)
|
art. 40
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. Nr 34, poz. 292 z późn. zm.)
|
art. 30, 31, 33
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219 z późn. zm.)
|
art. 146, 148-151, 153, 155, 157-162
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842 z późn. zm.)
|
art. 37
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. Nr 49, poz. 463 z późn. zm.)
|
art. 14
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342)
|
art. 85
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 97, poz. 962 z późn. zm.)
|
art. 49
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281 z późn. zm.)
|
art. 33
|
grzywna, nagana
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.)
|
art. 127, 129, 131
|
areszt, grzywna
|
przepadek, przywrócenie stanu poprzedniego, nawiązka do 10.000 zł
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.)
|
art. 34, 35
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna do 100.000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyposażeniu morskim (Dz. U. Nr 93, poz. 899)
|
art. 15-18
|
grzywna do 100.000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.)
|
art. 119-123
|
grzywna nie niższa niż 500 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową (Dz. U. Nr 121, poz. 1263 z późn. zm.)
|
art. 38-47
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.)
|
art. 193, 194
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.)
|
art. 44-52
|
grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz. U. Nr 33, poz. 289 z późn. zm.)
|
art. 42-46
|
areszt, grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne indywidualne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. Nr 62, poz. 551 z późn. zm.)
|
art. 133
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399 z późn. zm.)
|
art. 50
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz. U. Nr 155, poz. 1298 z późn. zm.)
|
art. 56, 57
|
grzywna
|
nawiązka od 50.000 do 100.000 zł
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.)
|
art. 65-67
|
grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz. U. Nr 180, poz. 1494 z późn. zm.)
|
art. 24
|
grzywna do 10.000 zł
|
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.)
|
art. 70-78
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1537 z późn. zm.)
|
art. 46
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.)
|
art. 184
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539 z późn. zm.)
|
art. 102
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550 z późn. zm.)
|
art. 19
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045 z późn. zm.)
|
art. 53
|
grzywna do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 2 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń (Dz. U. Nr 149, poz. 1076 z późn. zm.)
|
art. 10i
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 z późn. zm.)
|
art. 81
|
grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 22 lipca 2006 r. o spółdzielni europejskiej (Dz. U. Nr 149, poz. 1077)
|
art. 111
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.)
|
art. 100-102
|
areszt, ograniczenie wolności, grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 z późn. zm.)
|
art. 44
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.)
|
art. 114
|
grzywna od 2000 zł
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.)
|
art. 28-29
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz. U. Nr 124, poz. 859)
|
art. 31
|
areszt, grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji, hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 z późn. zm.)
|
art. 47
|
grzywna
|
przepadek
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171, poz. 1206)
|
art. 15
|
grzywna
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033)
|
art. 40-41, 50
|
grzywna
|
|
umyślne nieumyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865)
|
art. 40-47
|
areszt, grzywna do 100.000 zł
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 25 kwietnia 2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz. U. Nr 86, poz. 525)
|
art. 52
|
ograniczenie wolności, grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.)
|
art. 50-53
|
grzywna
|
|
umyślne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504)
|
art. 54-57
|
ograniczenie wolności, grzywna od 2000 do 5000 zł
|
|
umyślne nieumyślne powszechne indywidualne formalne
|
Ustawa z dnia z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. Nr 79, poz. 666)
|
art. 74-96
|
grzywna do 100.000 zł
|
|
umyślne powszechne formalne
|
Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 91, poz. 740)
|
art. 33-37
|
grzywna
|
|
formalne powszechne indywidualne
|
5. Artykuł 33 zmieniony art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 34. [Indywidualizacja odpowiedzialności]
1. Zasada wyrażona treścią komentowanego przepisu jest oczywista. Chodzi mianowicie o wymierzenie sprawiedliwej kary i odpowiedniego środka karnego, a więc proporcjonalnie do stopnia zawinienia, w tym roli, jaką każda ze współdziałających osób (kierownik grupy, podżegacz, współsprawca i pomocnik) odegrała w popełnieniu wykroczenia. Jest charakterystyczne, że nawet równomierny udział kilku współsprawców w samowolnym ustawieniu, zniszczeniu, uszkodzeniu, wyłączeniu lub włączeniu znaku lub sygnału drogowego, urządzenia ostrzegawczego lub zabezpieczającego, zmianie położenia albo zasłonięciu lub uczynieniu niewidocznym (art. 85 k.w.) nie wystarczy do podjęcia przez sąd decyzji o wymierzeniu podobnych kar, ponieważ ich wysokość będzie jeszcze uzależniona od uprzedniej karalności współdziałających osób oraz zachowania po popełnieniu wykroczenia, m.in. stosunku do konieczności naprawienia szkody.
2. Artykuł 34 zmieniony art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 35. [Waga czynu]
1. Wszystkie wykroczenia zagrożone karą aresztu dają możliwość dokonania racjonalnego wyboru między aresztem a inną karą. Przepis wskazuje jednoznacznie, że wybór ten jest uwarunkowany określonymi ograniczeniami. Po pierwsze, nie wolno wymierzyć kary aresztu za wykroczenie popełnione nieumyślnie. Natomiast za wykroczenie popełnione umyślnie areszt może być zastosowany w wypadku istnienia jednej z trzech wymienionych w przepisie przesłanek. Jednakże nie zawsze. Z konstrukcji regulacji wynika jednak, że gdy równocześnie istnieją dwie spośród wymienionych przesłanek, należy zastosować areszt, natomiast przy zbiegu trzech przesłanek organ procesowy jest zobligowany do zastosowania najostrzejszej kary spośród przewidzianych w kodeksie.
2. W przypadku ustaw szczególnych należy wskazać: 1) art. 45-47 ustawy o odpadach wydobywczych, 2) art. 344, art. 345, art. 351, art. 353-357, art. 360 ustawy - Prawo ochrony środowiska, 3) art. 98 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, 4) art. 31 ust. 1 ustawy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, 5) art. 37 ust. 1 ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej, 6) art. 31a ust. 1 ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, 7) art. 127 ustawy - Prawo atomowe, 8) art. 55 ustawy o produktach biobójczych, 9) art. 70-75a, art. 77, art. 77a, art. 78 ustawy o odpadach, 10) art. 15 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, 11) art. 100 ust. 2 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, 12) art. 92 ustawy - Prawo budowlane, 13) art. 38 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, 14) art. 192 ustawy - Prawo wodne, 15) art. 10 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, 16) art. 119, art. 122 ust. 1, art. 123, art. 124 ust. 1 i ust. 2 ustawy - Prawo geologiczne i górnicze, 17) art. 102 ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz spółkach publicznych, 18) art. 184 ust. 1 i ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, 19) art. 46 ustawy o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, 20) art. 61 ust. 1-4 ustawy o giełdach towarowych, 21) art. 21 ust. 2-8 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych, 22) art. 42-44, art. 45 ust. 1, art. 46 ustawy o doświadczeniach na zwierzętach, 23) art. 225, art. 227 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, 24) art. 35 ustawy o wyrobach budowlanych, 25) art. 127 ustawy o ochronie przyrody, 26) art. 51 ust. 1 i ust. 2 ustawy o broni i amunicji, 27) art. 110-112 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, 28) art. 25, art. 26 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, 29) art. 307 ustawy - Prawo własności przemysłowej, 30) art. 37 ust. 1, art. 37a ust. 1, art. 37b ustawy o ochronie zwierząt, 31) art. 69e ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, 32) art. 33 ust. 1 ustawy o stanie wojennym oraz kompetencjach Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, 33) art. 23 ust. 1 ustawy o stanie wyjątkowym, 34) art. 27 ust. 1 ustawy o stanie klęski żywiołowej, 35) art. 34 ust. 1 ustawy o szczególnych rozwiązaniach prawnych związanych z usuwaniem skutków powodzi z lipca i sierpnia 2001 r. oraz o zmianie niektórych ustaw, 36) art. 36a ust. 1 ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym, 37) art. 39 ust. 1 ustawy o Inspekcji Handlowej, 38) art. 63 ustawy o dozorze technicznym, 39) art. 18 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, 40) art. 9 ustawy o grobach i cmentarzach wojennych, 41) art. 8 ust. 1 ustawy o obszarach szczególnie ważnych dla obrony kraju, 42) art. 2 ust. 1 dekretu o ochronie godła i nazwy Światowej Organizacji Zdrowia, 43) art. 15 ust. 1 dekretu o wykonywaniu czynności techniczno-dentystycznych.
3. Artykuł 35 zmieniony art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 36. [Nagana]
Kara nagany może być wymierzona, jeżeli przewiduje ją przepis szczególny, ale równocześnie zachodzi co najmniej jedna z dwóch alternatywnie wymienionych przesłanek. Gdy przepis szczególny nie uwzględnia kary nagany, można ją wymierzyć jedynie w wypadku możliwości zastosowania wobec sprawcy nadzwyczajnego złagodzenia kary (art. 39 k.w.). Karę nagany przewidziały następujące przepisy k.w.: art. 54 (naruszenie przepisów porządkowych), art. 55 (kąpiel w niedozwolonym miejscu), art. 58 (żebractwo), art. 61 § 1 (przywłaszczenie stanowiska, tytułu lub stopnia), art. 64 (niedopełnienie obowiązków), art. 67 § 2 (uszkodzenie ogłoszenia instytucji artystycznej, rozrywkowej lub sportowej), art. 69 (uniemożliwienie identyfikacji przedmiotu), art. 75 § 1 (niezachowanie należytej ostrożności), art. 77 (niepanowanie nad zwierzętami), art. 78 (drażnienie zwierząt), art. 79 § 1 (nieoświetlenie miejsc publicznych), art. 80 (wykonywanie zabronionych czynności), art. 81 (niszczenie lub uszkadzanie urządzeń ochronnych), art. 82 (naruszenie zasad przeciwpożarowych), art. 83 (nieostrożne obchodzenie się z materiałami niebezpiecznymi), art. 89 (pozostawienie dziecka na drodze), art. 90 (tamowanie lub utrudnianie ruchu), art. 91 (spowodowanie utrudnienia w ruchu), art. 92 § 1 (niezastosowanie się do znaku lub sygnału drogowego), art. 95 (prowadzenie pojazdu bez dokumentów), art. 97 (naruszenie porządku lub bezpieczeństwa na drodze), art. 98 (zagrożenie bezpieczeństwa na drodze niepublicznej), art. 99 (naruszenie zasad korzystania z drogi), art. 100 (lekceważenie zakazów), art. 101 (niezachowanie czystości), art. 102 (nieutrzymywanie należytego stanu zjazdów), art. 103 (uchylanie się od świadczeń osobistych), art. 105 (zaniedbanie obowiązków rodzicielskich), art. 106 (dopuszczenie do przebywania osoby znajdującej się pod szczególną opieką w okolicznościach niebezpiecznych), art. 107 (złośliwe wprowadzenie w błąd), art. 108 (szczucie psem człowieka), art. 109 (zanieczyszczenie wody), art. 114 (nieudzielenie obowiązkowych wyjaśnień), art. 115 (niepoddanie się szczepieniu), art. 116 (nienależyte zapobieganie chorobom), art. 117 (niezachowanie czystości w obrębie nieruchomości), art. 122 (obrót kradzionymi przedmiotami), art. 123 (bezprawne zbieranie płodów ziemi), art. 125 (niezawiadomienie Policji), art. 126 (zabranie cudzej rzeczy), art. 127 (samowolne używanie cudzej rzeczy), art. 137 (naruszenie obowiązku uwidoczniania cen lub ilości nominalnych), art. 140 (nieobyczajny wybryk), art. 141 (używanie nieprzyzwoitych słów), art. 144 (uszkadzanie roślinności), art. 145 (zanieczyszczanie lub zaśmiecanie), art. 146 (niezgłoszenie urodzin lub zgonu), art. 147 (niedopełnienie obowiązku meldunkowego), art. 151 (niedozwolony wypas), art. 152 (użytkowanie kosodrzewiny), art. 153 (zbieranie płodów leśnych), art. 154 (naruszenie gruntów), art. 156 (niszczenie zasiewów, sadzonek lub trawy), art. 157 (nieopuszczenie gruntów), art. 162 (zaśmiecanie lasu), art. 163 (rozgarnianie ściółki), art. 164 (utrudnianie życia mieszkańcom lasu), art. 165 (zakłócanie spokoju zwierzętom), art. 166 (puszczanie w lesie luzem psa).
Art. 37. [Czyn chuligański]
1. Konstrukcja komentowanego przepisu jednoznacznie wskazuje, że nawiązkę można orzec zawsze wtedy, gdy czynem o charakterze chuligańskim wyrządzono szkodę. Wchodzi więc w rachubę art. 124 k.w. (niszczenie cudzej rzeczy), art. 143 k.w. (uszkadzanie urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego), art. 144 k.w. (uszkadzanie roślinności).
2. Artykuł 37 zmieniony art. 2 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - z dniem 7 czerwca 1982 r., art. 6 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r., art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - z dniem 2 kwietnia 1992 r.
Art. 37(a).
Artykuł 37a skreślony art. 5 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - z dniem 8 listopada 1990 r.
Art. 38. [Recydywa]
1. Przepis art. 38 przewiduje nadzwyczajne zaostrzenie kary w przypadku popełnienia trzeciego wykroczenia umyślnego, które jest wykroczeniem podobnym do poprzednio popełnionych, a równocześnie dwa poprzednie wykroczenia, za które sprawca został ukarany, nie uległy zatarciu, przy czym od ostatniego nie minęły 2 lata. Wykroczeniami podobnymi są wykroczenia należące do tego samego rodzaju, tzn. wykroczenia z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo wykroczenia popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
2. Przepis art. 38 k.w. przewiduje nadzwyczajne zaostrzenie kary i możliwość wymierzenia aresztu, choćby wykroczenie było zagrożone karą łagodniejszą, tylko w stosunku do takiego obwinionego, który co najmniej dwukrotnie w ciągu 2 lat od ostatniego ukarania popełnił trzecie umyślne wykroczenie podobne do poprzednio popełnionych (wyrok SN z dnia 18 maja 2005 r., II KK 118/05, Prok. i Pr. 2005, nr 12, poz. 16).
3. Artykuł 38 k.w., pozwalający orzec karę aresztu za wykroczenie, które karą taką nie jest zagrożone w przepisie penalizującym dane zachowanie, wymaga dla swego zastosowania, by obwiniony był co najmniej dwukrotnie ukarany za podobne wykroczenia i popełnił obecnie czyn w ciągu 2 lat od ostatniego ukarania. Owe ukarania muszą być prawomocne, gdyż tylko wtedy można je uznać za będące prawnie ukaraniem danej osoby, a przy tym powinny one, jako prawomocne wyroki skazujące, zapaść przed popełnieniem przez nią kolejnego podobnego wykroczenia. Sama uprzednia karalność sprawcy jest wprawdzie okolicznością obciążającą przy wymiarze kary, także jako sposób zachowania się sprawcy przed i po czynie, ale tylko w jej granicach przewidzianych w naruszonym przepisie (art. 33 § 2in fine i § 4 pkt 5 k.w.) - zob. wyrok SN z dnia 8 listopada 2007 r., II KK 247/07, LEX nr 340549.
4. Artykuł 38 zmieniony art. 1 pkt 22 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 39. [Nadzwyczajne złagodzenie kary]
1. Zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienie od jej wymierzenia jest dla sprawcy nagrodą szczególnego rodzaju, a zatem powinno nastąpić w sytuacjach wyjątkowych, a mianowicie wówczas gdy sprawca, który odnosząc się z należnym szacunkiem dla prawa i z reguły stosując się do ustawowych dyspozycji, popełni wykroczenie przypadkowo, a nadto kierowały nim szlachetne pobudki. Tylko takie wszakże zasługują na szczególne uwzględnienie, dając podstawę do zastosowania tej instytucji. Oto przykład. Sprawca stanął przed sądem pod zarzutem popełnienia wykroczenia z art. 87 § 1 k.w., ponieważ podczas kontroli drogowej okazało się, że kierował pojazdem w stanie po użyciu alkoholu (badanie wykazało stężenie sięgające 0,50‰ alkoholu we krwi). W godzinach wieczornych do kolacji wypił 50 g 40-procentowej wódki. Tego dnia chciał przenocować u swoich rodziców. Tymczasem otrzymał niepokojący telefon od teściowej, która zawiadomiła go, że jego żona zasłabła. Był to prawdziwy, a zarazem tak silny impuls, że zapomniał o wypitym alkoholu. Kierowała nim - jak wyjaśniał w toku czynności wyjaśniających - myśl możliwie szybkiego dotarcia do domu. Miał świadomość, że stan zdrowia żony musi być bardzo poważny, skoro teściowa zdecydowała się wezwać go telefonicznie. Był zdenerwowany, jednakże czuł się dobrze i jechał ostrożnie z zachowaniem bezpiecznej prędkości. Pech chciał, że do wydarzeń wcześniejszych dołączyła się kolizja drogowa, przy czym z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach wynikało, że nie jest jej sprawcą. Uświadomił sobie, że jest po alkoholu, w chwili, kiedy jego stan wskazali policjanci. Niewątpliwie popełnił błąd, jednakże doprawdy trudno o przemyślane decyzje, gdy najbliższej osobie dzieje się coś złego. Z tego względu organ procesowy powinien spojrzeć na czyn przez pryzmat dotychczasowego postępowania sprawcy.
2. Przepis zawiera dwie instytucje prawne - nadzwyczajnego złagodzenia kary i odstąpienia od wymierzenia kary lub środka karnego. Wprawdzie w § 2 mowa jest o nadzwyczajnym złagodzeniu kary jako instytucji dającej ustawową możliwość wymierzenia kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, jednak nie ma możliwości wymierzenia aresztu w rozmiarze mniejszym niż 5 dni, ograniczenia wolności poniżej 1 miesiąca oraz grzywny mniejszej niż 20 zł. Można natomiast obniżyć dolną granicę grzywny przewidzianej dla art. 87 § 1 k.w., która jest ustawowo podwyższona do 50 zł. Z kolei decydując się na zastosowanie kary łagodniejszego rodzaju, można jedynie wymierzyć karę łagodniejszą od najłagodniejszej, przewidzianej w sankcji danego przepisu. Zatem w przypadku czynu z art. 87 § 1 k.w., który przewiduje sankcję w postaci aresztu albo grzywny, karą łagodniejszego rodzaju może być tylko nagana. Tak więc nie jest możliwe zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary za wykroczenie, które w sankcji przewiduje naganę. W takiej sytuacji należy sięgnąć do drugiej instytucji, a mianowicie odstąpienia od wymierzenia kary. Można wyróżnić następujące postacie wymienionej instytucji: odstąpienie całkowite, odstąpienie od wymierzenia kary lub odstąpienie od wymierzenia kary z zastosowaniem środka oddziaływania społecznego. Odstąpienie całkowite polega na rezygnacji z wymierzenia zarówno kary, jak i środka karnego, nawet wówczas gdy orzeczenie środka karnego jest obligatoryjne (np. zakaz prowadzenia pojazdów - art. 87 § 3 k.w.). Można zastosować również częściowe odstąpienie od wymierzenia jedynie kary, przy równoczesnym zastosowaniu środka karnego, oczywiście jeżeli jest przewidziany za dany rodzaj wykroczenia. Nie można natomiast odstąpić od wymierzenia obligatoryjnego środka karnego, jeżeli kara została wymierzona. Wynika to z faktu, iż wymierzenie kary świadczy o tym, że nie mamy do czynienia z wypadkiem zasługującym na szczególne uwzględnienie. Z kolei można odstąpić od wymierzenia kary i zastosować środek oddziaływania społecznego, o którym mowa w § 4 komentowanego przepisu.
3. Przykładem dobrej praktyki procesowej jest sprawa z Żywca. Piotr K. po zajęciach w szkole wieczorowej około godz. 17.00 zjadł obiad, do którego wypił butelkę piwa (0,5 l). Stwierdził, że może sobie na to pozwolić, ponieważ tego dnia nie zamierzał już kierować pojazdem. Wkrótce jednak zatelefonowała jego siostra, przebywająca służbowo na targach motoryzacyjnych w Poznaniu, błagając, aby pojechał do niej do domu i zajął się jej 1,5-rocznym synem. Potrzeba ta wyłoniła się nagle i niespodziewanie - opiekunka umówiona do dziecka zmieniła swoje plany, odmawiając pozostania na noc. Dla Piotra K. była to sprawa najważniejsza nie tylko dlatego, że jest ojcem chrzestnym dziecka, ale przede wszystkim z powodu ogromnego uczucia, jakim darzył maleństwo. Tak więc około godz. 19.00 pojechał samochodem. Miał jednak pecha, 20 minut później bowiem został zatrzymany przez Policję do kontroli drogowej. Policjant wyczuł woń alkoholu, wobec czego zastosował alkotest. Badanie wykazało stężenie rzędu 0,50‰ alkoholu we krwi. Kierujący nie zgodził się z wynikiem, lecz mimo to nie przeprowadzono badania krwi. Policjant zatrzymał prawo jazdy oraz samochód. Wkrótce Piotr K. stanął przed żywieckim organem wymiaru sprawiedliwości pod zarzutem kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu, tj. popełnienia wykroczenia z art. 87 § 1 k.w. Czyn ten zagrożony jest karą aresztu lub grzywny nie niższą niż 50 zł oraz obligatoryjnie orzekanym środkiem karnym w postaci zakazu prowadzenia pojazdów w wymiarze od 6 miesięcy do 3 lat.
Oskarżyciel publiczny, którym był policjant, żądał wymierzenia grzywny w wysokości 400 zł oraz orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów na okres 12 miesięcy. Mimo że w swoim wystąpieniu nie skorzystał z przysługujących uprawnień ujawnienia obok okoliczności obciążających również łagodzących, to jednak należało zgodzić się z wyrażonym poglądem, że czyny rozpoznawanego typu z natury rzeczy stwarzają duże zagrożenie bezpieczeństwa na drodze. Podkreślił, że wina została udowodniona, sam obwiniony potwierdził bowiem spożycie piwa przed kierowaniem pojazdem. Wart odnotowania jest fakt, że aktywny udział wymienionego oskarżyciela w rozprawie świadczy o znajomości akt sprawy, czego nie można powiedzieć o wielu policjantach z pionu prewencji występujących w tej roli, którzy z reguły ograniczają się do wypowiedzenia - po udzieleniu głosu przez przewodniczącego składu orzekającego - prostej i zwięzłej formułki: "zgodnie z wnioskiem o ukaranie...". Przykładem może być sprawa pewnego wypadku drogowego. Otóż po wypowiedzeniu tej kwestii przez policjanta, obrońca zapytał: zgodnie z którym wnioskiem? W rezultacie okazało się, że oskarżyciel w ogóle nie wiedział, iż w rozpoznawanej sprawie występuje nie jeden, lecz dwóch obwinionych. Nie pojmował również, na czym polega łączne rozpoznanie sprawy ze względu na łączność przedmiotową. Tak więc żywieckiego policjanta można wskazać jako przykład właściwej pracy oskarżycielskiej.
Obrońca tylko w części zgodził się z wywodami oskarżyciela. Wyraził pogląd, że gdyby organ orzekający dał wiarę wyjaśnieniom obwinionego, wystąpiłyby przesłanki uzasadniające jego uniewinnienie. Chodzi o to, że odstąpienie od badania krwi w sytuacji zakwestionowania przez kierującego wyniku uzyskanego za pomocą podręcznego analizatora do badań powietrza wydychanego na zawartość alkoholu (tzw. szybka kontrola trzeźwości) typu alkotest mogło stanowić istotną wątpliwość. Biorąc bowiem pod uwagę fakt, że wątpliwość ta, jako niedająca się usunąć ze względu na niepowtarzalność czynności, nie mogła być zaliczona na niekorzyść obwinionego - uzyskany wynik takiego urządzenia ma wartość dowodową pod warunkiem prawidłowo przeprowadzonego badania. Prawidłowość wymaga, aby pomiar był wykonany dwukrotnie w odstępie 15 minut (por. W. Gubała, Wiarygodność analizy powietrza wydychanego na zawartość alkoholu, Prok. i Pr. 1995, nr 1, s. 78 i n.). Równocześnie organ uprawniony do przeprowadzenia badania miał obowiązek realizacji zasad określonych zarządzeniem Komendanta Głównego Policji nr 16 z 4 kwietnia 1996 r. w sprawie przeprowadzania przez policjantów badań na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu (tekst ujednolicony według stanu prawnego na 10 lutego 1997 r.). Chodzi o to, że badanie wymagało zastosowania ustnika jednorazowego użycia, fabryczne opakowanie zaś musi być otwarte w obecności badanego (§ 12). Oznacza to, że do drugiego badania wykonanego w odstępie 15 minut nie można użyć tego samego ustnika. Ponadto policjant obsługujący urządzenie powinien mieć przy sobie i okazać na żądanie badanego świadectwo potwierdzające sprawność tego urządzenia (§ 2 ust. 3). Każde odstępstwo od tych zasad rzutuje na wiarygodność wykonanej czynności. Zastrzeżenia te w świetle ustaleń faktycznych potwierdzonych przez obwinionego nie stanowią jednakże istotnej wątpliwości wywołującej dylemat: winien czy nie winien?, obligujący organ procesowy do uniewinnienia. Z tych powodów obrońca skoncentrował uwagę na dyrektywie art. 47 § 6 k.w., w myśl której dokonanie oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu wymaga analizy rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiarów wyrządzonej lub grożącej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych przez sprawcę obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy, rodzaju i stopnia naruszonych reguł ostrożności. Na tle tej regulacji nie można pominąć okoliczności łagodzących wymienionych w art. 33 § 3 pkt 3 i 4 k.w. Chodzi o szlachetne pobudki działania sprawcy, które zasługują na uwzględnienie. Zostały one wzmocnione prowadzeniem przez obwinionego nienagannego życia przed popełnieniem wykroczenia i wyróżnianiem się w spełnianiu obowiązków wobec rodziny oraz związanych z pobieraniem nauki w szkole. W ten sposób obrońca wskazał na zasadność zastosowania wobec obwinionego art. 39 § 1 k.w. Przepis ten umożliwia, w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, nadzwyczajne złagodzenie kary, polegające na wymierzeniu kary łagodniejszego rodzaju, również poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia.
Organ orzekający uznał obwinionego winnym zarzucanego czynu i wymierzył karę grzywny w wysokości 100 zł oraz zastosował środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na 6 miesięcy, licząc od dnia zatrzymania przez Policję prawa jazdy.
W świetle poczynionych ustaleń faktycznych orzeczenie należy uznać za słuszne. Świadczy ono o dużym doświadczeniu zawodowym i wysokiej kulturze osobistej składu orzekającego, rozpoznającego sprawę wnikliwie i w warunkach pełnego obiektywizmu. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że wszelkie okoliczności zarówno obciążające, jak i łagodzące zostały właściwie ocenione.
4. Stosując przepis art. 39 § 1 i 2 k.w., sąd rejonowy zamiast kary aresztu lub grzywny orzekł karę zasadniczą łagodniejszego rodzaju - karę nagany (art. 18 pkt 4 k.w.). Jednakże zupełnie bezpodstawnie odstąpił od wymierzenia obligatoryjnej kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych (art. 87 § 2 k.w.). Instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary przewidziana w art. 39 § 2 k.w. nie stwarza bowiem takiej możliwości, a w sprawie niniejszej nie zachodziła sytuacja przewidziana w art. 39 § 3 k.w., gdyż sąd rejonowy nie odstąpił od wymierzenia kary zasadniczej (wyrok SN z dnia 14 stycznia 1993 r., II KRN 230/92, niepubl.).
5. Zgodnie z przepisem art. 39 § 2 k.w., nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju. Jeżeli chodzi o pierwszą postać złagodzenia kary, to sprowadza się ona do wymierzenia kary poniżej dolnej granicy przewidzianej za określone wykroczenie, w żadnym razie jednak nie może ona polegać na wymierzeniu kary poniżej ustawowego minimum kary danego rodzaju. Przepis art. 39 § 2 k.w. nie stwarza bowiem podstaw do orzekania kary poniżej dolnej granicy danego rodzaju kary. Stosowanie tego przepisu oznacza "łagodzenie" kary przewidzianej za dane wykroczenie. Stanowi ono jednak zarazem akt wymiaru "kary" przewidzianej przez kodeks wykroczeń, a więc nie może prowadzić ani do wymierzenia kary nieznanej ustawie, ani też do orzeczenia kary w rozmiarze nieprzewidzianym przez ustawę (wyrok SN z dnia 1 kwietnia 1993 r., II KRN 40/93, Wok. 1993, nr 6, s. 8).
6. Przepis art. 39 k.w. nie daje podstawy do wymierzenia kary zasadniczej z równoczesnym odstąpieniem od orzeczenia kary dodatkowej, której orzeczenie jest obligatoryjne (wyrok SN - Izba Karna z dnia 4 czerwca 1992 r., II KRN 65/92, OSP 1993, nr 2, poz. 40 i 1993, nr 2, s. 90 oraz glosa aprobująca R.A. Stefańskiego).
7. Sąd Najwyższy podziela pogląd prawny rewidującego, że nie jest dopuszczalne - w odwołaniu się do prawidłowej wykładni treści art. 39 k.w. - orzeczenie kary zasadniczej z równoczesnym odstąpieniem od orzeczenia kary dodatkowej (środka karnego), jeżeli jej orzeczenie jest obowiązkowe. Unormowanie zawarte w wyżej cytowanym przepisie - w odniesieniu do instytucji odstąpienia od wymierzenia kary - daje jedynie uprawnienia do:
- odstąpienia od wymierzenia kary zasadniczej, z równoczesnym orzeczeniem kary dodatkowej (środka karnego) przewidzianej w art. 28 § 1 pkt 1-3 i 5, jeżeli jest przewidziana w ustawie;
- odstąpienia od wymierzenia kary - tak zasadniczej, jak i dodatkowej (środka karnego) - z możliwością zastosowania środków oddziaływania społecznego.
Przepis ten nie daje jednak możliwości odstąpienia od orzeczenia obligatoryjnej kary dodatkowej (środka karnego), przy równoczesnym wymierzeniu kary zasadniczej (wyrok SN - Izba Karna z dnia 22 kwietnia 1993 r., II KRN 44/93, niepubl.).
8. W istocie de lege lata nie jest na gruncie przepisów kodeksu wykroczeń dopuszczalne orzeczenie kary zasadniczej z równoczesnym odstąpieniem od orzeczenia kary dodatkowej (środka karnego), jeżeli jej orzeczenie jest obowiązkowe. Do takiej interpretacji upoważnia art. 39 k.w., który w sposób nader jednoznaczny przewiduje następujące warianty uprzywilejowanego potraktowania obwinionego w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie:
- w § 1 nadzwyczajne złagodzenie kary (mechanizm, który opisany jest w § 2) lub odstąpienie od wymierzenia kary;
- w § 3 odstąpienie od wymierzenia kary zasadniczej, z równoczesnym orzeczeniem kary dodatkowej (środka karnego) przewidzianej w art. 28 § 1 pkt 1-3 i 5 lub nawiązki, jeżeli jest ona przewidziana w ustawie;
- w § 4 odstąpienie od wymierzenia kary z równoczesnym zastosowaniem środków oddziaływania społecznego.
Ustawa nie przewiduje natomiast odstąpienia od orzeczenia obligatoryjnej kary dodatkowej (środka karnego), przy równoczesnym wymierzeniu kary zasadniczej (wyrok SN z dnia 6 lipca 1993 r., III KRN 103/93, niepubl.).
9. Nadzwyczajne złagodzenie kary w sprawach o wykroczenia (art. 39 k.w.) może polegać na odstąpieniu od wymierzenia tylko kary dodatkowej (środka karnego) (wyrok SN z dnia 30 października 1996 r., V KKN 83/96, Wok. 1997, nr 1, s. 16; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 4, poz. 6).
10. Artykuł 87 § 3 k.w. nakazuje orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, lecz dolna granica tej kary dodatkowej (środka karnego) nie jest wyższa od dolnego zagrożenia przewidzianego dla tego rodzaju kary. Nadzwyczajne złagodzenie można byłoby zatem zastosować w stosunku do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych tylko wówczas, gdyby w sankcji art. 87 § 3 k.w. ramy tej kary dodatkowej (środka karnego) określone były np. w wymiarze od 1 roku do 3 lat. W takim wypadku, przy zastosowaniu art. 39 § 2 k.w., można byłoby wymierzyć tę karę zakazu w granicach od 6 (dolna granica tego rodzaju kary) do 11 miesięcy (wyrok SN z dnia 15 maja 1992 r., II KRN 50/92, niepubl.).
11. Odstąpienie od wymierzenia kary zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, mimo stwierdzenia popełnienia wykroczenia z art. 87 § 1 k.w., jest możliwe jedynie w wypadkach stwierdzenia przez organ orzekający zasługujących na szczególne uwzględnienie okoliczności czynu lub właściwości sprawcy, na podstawie prawnej sformułowanej w art. 39 k.w. Ta podstawa prawna musi być jednak w części dyspozytywnej orzeczenia expressis verbis powołana (wyrok SN z dnia 8 września 1992 r., II KRN 121/92, LEX nr 350717).
12. Kodeks wykroczeń w art. 39 § 1 stwarza istotnie możliwość zastosowania wobec sprawcy wykroczenia dobrodziejstwa nadzwyczajnego złagodzenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia. Wykorzystanie owej możliwości może jednak nastąpić wyłącznie w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie bądź to ze względu na charakter i okoliczność czynu, bądź to ze względu na właściwości i warunki osobiste sprawy (wyrok SN - Izba Karna z dnia 8 września 1992 r., II KRN 122/92, niepubl.).
13. Ze względu na brak hierarchii kar dodatkowych (środków karnych) możliwość złagodzenia kary w postaci przewidzianej w treści art. 39 § 2in fine k.w. jest a priori wykluczona w stosunku do kar dodatkowych (środków karnych). Przy braku możliwości hierarchizacji kar dodatkowych (środków karnych) ze względu na stopień ich dolegliwości nie jest bowiem możliwe wymierzenie "kary łagodniejszego rodzaju". W aktualnym stanie prawnym nie jest w ogóle możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów również według wariantu przewidzianego we wstępnej części przepisu art. 39 § 2 k.w. Podobne stanowisko zajął już Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 grudnia 1991 r., II KRN 322/91, OSP 1992, nr 7-8, poz. 183 (wyrok SN z dnia 9 listopada 1992 r., II KRN 178/92, LEX nr 22079).
14. Zgodnie z treścią art. 39 § 1 k.w. podstawą wniosku, że zachodzi wypadek zasługujący na szczególne uwzględnienie, mogą być - ujęte alternatywnie - charakter i okoliczności czynu (np. drobne wykroczenie albo nawet poważniejsze, lecz popełnione w wyjątkowym zbiegu okoliczności, z pobudek zasługujących na uwzględnienie itp.), albo właściwości i warunki osobiste sprawcy (chodzi w szczególności o sprawców cieszących się dobrą opinią, wobec których można założyć, iż sam fakt prowadzenia przeciwko nim postępowania stanowi tak istotną dolegliwość, że w przyszłości nie popełnią ponownie wykroczenia). Zob. wyrok SN z dnia 2 grudnia 1992 r., III KRN 187/92, niepubl.
15. Przepis art. 39 § 1 k.w. pozwala na odstąpienie od wymierzenia kary zasadniczej bądź dodatkowej (środka karnego) w szczególnie uzasadnionych wypadkach. O ile, jeśli chodzi o karę grzywny, za taką decyzją mogły przemawiać bardzo trudne warunki materialne i rodzinne oskarżonego, który ma na utrzymaniu troje małych dzieci, sam zaś nie pracuje, korzystając z zasiłku dla bezrobotnych, o tyle brak jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że ów "szczególny wypadek" dotyczy także kary dodatkowej (środka karnego) - pozbawienia prawa prowadzenia pojazdów mechanicznych (wyrok SN z dnia 27 stycznia 1993 r., II KRN 241/92, niepubl.)
16. Sąd rejonowy rozpoznający odwołanie od orzeczenia kolegium do spraw wykroczeń, którym uniewinniono obwinionego od popełnienia zarzucanego mu wykroczenia, nie może go skazać ani też, uznając go za winnego, odstąpić od wymierzenia kary na podstawie art. 39 § 1 k.w. (art. 454 § 1 w zw. z art. 510 i art. 512 § 1 k.p.k.). Zob. wyrok SN z dnia 20 października 1999 r., V KKN 352/99, OSNKW 1999, nr 11-12, poz. 79; Biul. SN 1999, nr 11, s. 19; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 2, poz. 19; OSP 2000, nr 5, poz. 76; KZS 1999, nr 12, poz. 16 oraz glosę R. Kmiecika, aprobująca, lecz z pewnymi zastrzeżeniami, OSP 2000, nr 5, s. 248.
17. Treść art. 39 § 2 k.w. nie pozwala na odrzucenie a priori możliwości łagodzenia kar dodatkowych (środków karnych) przez zejście poniżej dolnego progu ustawowego zagrożenia. Przepis ten mógłby mieć zastosowanie do kar dodatkowych (środków karnych) wymiernych w czasie, ale tylko wówczas, gdyby w sankcji karnej była przewidziana dolna granica tej kary na wyższym poziomie niż określona dla danego rodzaju kary. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z dnia 20 grudnia 1991 r., II KRN 296/91, OSP 1992, nr 7-8, s. 183. Słowo "zwłaszcza" użyte w tym przepisie (art. 39 § 4 k.w.) dowodzi, że środki oddziaływania społecznego zostały w nim wymienione przykładowo. Wprawdzie w przepisie tym możliwość zastosowania środka wychowawczego została określona w liczbie pojedynczej, co wskazywałoby na niedopuszczalność kumulacji tego rodzaju środków, lecz cel stosowania ich, polegający na przywróceniu naruszonego porządku lub naprawieniu krzywdy, przemawia za ich łączeniem (R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z dnia 4 czerwca 1992 r., II KRN 65/92, OSP 1993, nr 2, s. 40). Jeżeli zastosowanie wobec sprawcy środka oddziaływania wychowawczego ujawniło się dopiero na rozprawie, ocena celowości dalszego postępowania należy do składu orzekającego. Może on w każdej chwili uznać to za wystarczającą reakcję na wykroczenie i umorzyć postępowanie na podstawie art. 25 pkt 2 k.p.w. Przewodniczący kolegium nie może zwrócić wniosku o ukaranie ani odmówić wszczęcia postępowania z powodu niezastosowania przez podmiot wnioskujący środka oddziaływania wychowawczego. Skład orzekający natomiast ma prawo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego na podstawie art. 39 § 1 k.w. Odstępując od wymierzenia kary, może zastosować do sprawcy środek oddziaływania społecznego (art. 39 § 4 k.w.). Zob. J. Lewiński, Pouczenie, ostrzeżenie, zwrócenie uwagi, Rzeczp. 1999, nr 12, s. 15.
18. Przepisy art. 39 § 1 i 2 k.w. przewidują możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nie środka karnego. Instytucja ta odnosi się wyłącznie do kar określonych w art. 18 k.w. Nie ma natomiast podstawy prawnej do wymierzenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas krótszy od 6 miesięcy (art. 29 § 1 k.w.), jeśli w ogóle dochodzi do jego orzeczenia (wyrok SN z dnia 26 września 2001 r., IV KKN 219/01, Prok. i Pr. 2002, nr 3, poz. 12).
19. Zgodnie z treścią art. 39 § 2 k.w. nadzwyczajne złagodzenie kary przewidzianej za wykroczenie polega na wymierzeniu jej poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju. Kara ograniczenia wolności jest karą surowszą od kary grzywny, a karą łagodniejszą jest kara nagany (art. 18 k.w.) - wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2004 r., III KK 97/06, OSNKW 2006, nr 6, poz. 63; Biul. SN 2006, nr 6, poz. 16; Prok. i Pr. 2006, nr 10, poz. 14; Wok. 2006, nr 12, poz. 23).
20. Z kolei zgodnie z art. 39 § 1 k.w. nadzwyczajne złagodzenie odnosi się jedynie do łagodzenia kary, co określa się dobitnie w § 2 art. 39, a do kary oraz do środków karnych stosować można jedynie instytucję odstąpienia od ich orzeczenia. Sąd nie mógł zatem zastosować nadzwyczajnego złagodzenia do środka karnego, który karą nie jest (wyrok SN z dnia 4 października 2006 r., II KK 8/06,OSNwSK 2006, nr 1, poz. 1871).
21. Artykuł 39 zmieniony art. 1 pkt 23 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 40.
Artykuł 40 skreślony przez art. 1 pkt 24 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 41. [Środki oddziaływania wychowawczego]
1. Środkiem oddziaływania wychowawczego - poza pouczeniem, zwróceniem wagi, ostrzeżeniem - może być zawiadomienie zakładu pracy lub organizacji społecznej, której członkiem jest sprawca. W zasadzie środek oddziaływania wychowawczego stanowi minimalną dolegliwość (np. policjant poucza o niewłaściwym zachowaniu uczestnika ruchu drogowego). Niekiedy jednak może być bardziej dolegliwy od kary (np. wydalenie z organizacji).
2. Instytucja oddziaływania wychowawczego nie zawsze jest należycie pojmowana, zwłaszcza w kontekście związków między prawem i etyką. Przykładem jest sprawa Edwarda S., który wykonywał czynności reportera. Miał obowiązek dotarcia do warszawskich Łazienek celem przygotowania dla Polskiego Radia relacji z uroczystości otwarcia ujeżdżalni koni. Wjechał więc swoim samochodem w ul. Agrykola, od strony ul. Myśliwieckiej, szukając wśród stojących tam kilkudziesięciu samochodów miejsca do zaparkowania. Widząc stojące na ul. Agrykola samochody, przypuszczał, że postój w tym rejonie jest dozwolony. Jednakże kiedy znalazł się już na ul. Agrykola, stwierdził, że ten odcinek drogi jest wyłączony z ruchu wskutek umieszczenia tam znaku "zakaz ruchu w obu kierunkach" (B-1). Postanowił zatem wyjechać. W tym momencie pojawił się samochód straży miejskiej, poruszający się ul. Agrykola. Kierujący skorzystał z okazji i zwrócił się do strażników o pomoc w znalezieniu miejsca do zaparkowania, wyjaśniając równocześnie, że jest radiowym dziennikarzem zaproszonym przez władze dzielnicy na lokalną uroczystość. W konsekwencji wydarzenia reporter wkrótce stanął w obliczu wymiaru sprawiedliwości pod zarzutem popełnienia wykroczenia z art. 92 § 1 k.w., polegającego na niezastosowaniu się do znaku drogowego. Uznano go winnym zarzucanego czynu oraz, uwzględniając okoliczności zdarzenia, wymierzono łagodną karę w postaci nagany.
Nie ulega wątpliwości, że reporter popełnił wkroczenie. W tym kontekście rozważań orzeczenie jest słuszne. Jednakże okoliczności towarzyszące zdarzeniu drogowemu mają znacznie szerszy aspekt. Otóż w świetle poczynionych ustaleń można stwierdzić, że nie było podstaw do sformułowania wniosku o ukaranie. Zgodnie bowiem z treścią art. 41 k.w. organ uprawniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego może poprzestać na zastosowaniu wobec sprawcy wykroczenia środków oddziaływania wychowawczego. Chodzi tu o zwrócenie uwagi, upomnienie, ostrzeżenie. Tak więc pouczenie o niestosowności zachowania kierującego jest środkiem oddziaływania wychowawczego. Zgodnie z intencją ustawodawcy i utrwaloną praktyką wymiaru sprawiedliwości konsekwencją zastosowania środka oddziaływania wychowawczego jest niekierowanie sprawy do organu orzekającego. Sformułowanie wniosku o ukaranie było natomiast rezultatem nie popełnionego wykroczenia, lecz konfliktu wywołanego uwagą kierującego wypowiedzianą pod adresem strażnika na temat sposobu jego reakcji na zaparkowane niezgodnie z przepisami pojazdy, która uraziła jego ambicję. Świadkowie potwierdzili, że kierujący został pouczony o niezgodnym z przepisami zachowaniu i gdyby wyjechał bez komentowania, nie naraziłby się na dalsze konsekwencje. Zatem należy przyjąć, że to uwaga kierującego stanowiła przyczynę "odwinięcia" przez strażnika "taśmy wydarzeń" i powrotu do wykroczenia, które zostało już "rozliczone pouczeniem". Można więc uznać, że kierujący został ukarany dwukrotnie za to samo wykroczenie, co jest sprzeczne z prawem. Uwaga kierującego skierowana do strażnika nie stanowiła, ze względu na jej treść, naruszenia norm prawnych. Ponadto była wywołana postępowaniem strażnika, który czynności służbowe wykonywał z całkowitym brakiem zrozumienia, życzliwości, a nadto sam naruszył zasady ruchu drogowego, kierował bowiem pojazdem straży gminnej drogą wyłączoną z ruchu, nie mając do tego żadnego tytułu prawnego. Trudno było przewidzieć, a jeszcze trudniej zrozumieć zachowanie strażnika, które należy ocenić jako nieetyczne. Dlaczego? Otóż dziennikarze wykonujący określone czynności mają legitymacje zawierające następującą klauzulę: "Wszelkie władze proszone są o udzielenie okazicielowi niniejszej legitymacji pomocy w wykonywaniu obowiązków dziennikarskich". W prawidłowo kształtujących się stosunkach międzyludzkich cytowana myśl ma fundamentalne znaczenie i jest w praktyce realizowana z szacunkiem przez organy Policji, głównego kontrolera i organizatora ruchu drogowego. Sensu regulacji pozaprawnych, choć niesprzecznych z prawem, nie są jeszcze w stanie pojąć niektórzy przedstawiciele straży miejskiej, niezwykle aktywnie garnący się do kontroli ruchu drogowego. Jest przy tym charakterystyczne, że usilne dążenie do ukarania dziennikarza wypłynęło od organu, który sam popełnił identyczne wykroczenie - i to jest właśnie nieetyczne.
3. Organ powołany do ścigania wykroczeń nie jest obowiązany do przeprowadzenia czynności wyjaśniających, a oskarżyciel publiczny do wniesienia i popierania skargi o wykroczenie ścigane "z urzędu". Zgodnie z tym uprawnieniem w stosunku do sprawcy czynu można poprzestać na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi, ostrzeżeniu lub zastosowaniu innych środków oddziaływania wychowawczego, według pomysłowości organu uprawnionego do podjęcia takiej decyzji. Wydaje się, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby do innych środków oddziaływania wychowawczego wymienionych w art. 41 k.w. zaliczyć środki zastosowane według przepisów o odpowiedzialności dyscyplinarnej lub porządkowej. Wynika to zarówno z wykładni językowej, jak i celowościowej oraz historycznej (zob. A. Zachuta, Postępowanie w sprawach o wykroczenia (czynności wyjaśniające), M. Prawn. 2002, nr 5, s. 212).
4. Organy uprawnione do stosowania środków oddziaływania wychowawczego mogą to uczynić z własnej inicjatywy lub wskutek przekazania sprawy przez sąd w trybie art. 18 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. Nie ma natomiast możliwości zastosowania wspomnianych środków przez organ orzekający przed wszczęciem postępowania oraz po rozpoczęciu przewodu sądowego (R. Kurpiński, I. Nowicka, Stosowanie środków oddziaływania wychowawczego w sprawach o wykroczenia, Prok. i Pr. 2004, nr 7-8, s. 146).
5. Artykuł 41 zmieniony art. 1 pkt 25 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 42. [Warunkowe zawieszenie wykonania kary]
1. Nie ma wątpliwości, że kara aresztu w sprawach o wykroczenia stosowana jest wyjątkowo i tylko wtedy, gdy czyn został popełniony umyślnie, a nadto za jej wymierzeniem musi przemawiać waga czynu, znaczny stopień demoralizacji sprawcy lub sposób jego działania zasługujący na szczególne potępienie. Spośród wymienionych trzech przesłanek uzasadniających zastosowanie kary aresztu tylko jedna uniemożliwia warunkowe zawieszenie wykonania kary. Z treści § 1 komentowanego przepisu wynika, że podstawą zastosowania instytucji warunkowego zawieszenia jest istnienie uzasadnionego przypuszczenia, że sprawca doceni złagodzenie przez organ procesowy dolegliwości kary i nie stanie się recydywistą, tzn. nie popełni więcej podobnego wykroczenia. Prognozowanie w tym zakresie nie jest sprawą łatwą i wymaga od sądu rozwagi i intuicji. Punktem wyjścia jest właśnie selekcja przesłanek, które uzasadniały zastosowanie aresztu. Jest niemal oczywiste, że znaczny stopień demoralizacji wyklucza możliwość pojawienia się symptomów wskazujących na zasadność przyjęcia pozytywnej prognozy wobec sprawcy - ale czy zawsze. Należy rozważyć, czy może właśnie ten czyn był w życiu sprawcy przełomowy; zrozumiał on naganność swojego postępowania i liczy na jeszcze jedną szansę. Trzeba zawsze brać pod uwagę, że człowiek tym łatwiej znajdzie się po właściwej stronie, im trudniejszy będzie jego kontakt z marginesem społecznym.
2. Par excellence słuszne jest stanowisko ustawodawcy warunkujące podjęcie decyzji o zastosowaniu warunkowego zawieszenia wykonania kary aresztu naprawieniem zła wyrządzonego czynem, przy czym nie wystarczy samo zapewnienie sprawcy. Chodzi o to, że orzeczenie warunkowego zawieszenia wykonania kary aresztu jest możliwe po udokumentowaniu naprawienia szkody. Wymóg ten uzasadniają względy wychowawcze.
3. Znamię "okoliczności popełnienia wykroczenia" rozumieć należy szeroko jako ogół okoliczności, w jakie uwikłany był czyn sprawcy, a także okoliczności związanych z popełnieniem wykroczenia. Natomiast właściwości i warunki osobiste sprawcy odnoszą się przede wszystkim do jego osobowości i sytuacji osobistej, a w szczególności wieku, stanu zdrowia, rozwoju umysłowego, wykształcenia, podatności sprawcy na wpływy innych osób, choroby, stanowczości, bezwzględności itp. Zachowanie się po popełnieniu czynu dotyczy w szczególności stosunku sprawcy do czynu, a więc okazania skruchy, chęci zadośćuczynienia za spowodowane straty (J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks..., s. 132).
4. Artykuł 42 zmieniony art. 1 pkt 26 i 27 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 43. [Zakaz stosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary]
1. Praktycznie nie ma możliwości zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary aresztu wobec wymienionych w przepisie sprawców, tzn. recydywistów lub chuliganów. Jednakże ustawodawca w tym zakazie pozostawił furtkę prawną, umożliwiającą zastosowanie wyjątku, ale tylko w szczególnie uzasadnionych okolicznościach, które muszą być przez sąd wnikliwie rozpoznane. Można powiedzieć, że pojęcia "szczególne wypadki" (art. 39 k.w.) i "wyjątkowe okoliczności" (art. 43 k.w.) nie są tożsame, jednak mają ze sobą wiele wspólnego, stanowią bowiem podstawę do prawnego odstąpienia od przyjętych reguł stosowania represji.
2. W pojęciu "wyjątkowe okoliczności" mieszczą się okoliczności odnoszące się zarówno do czynu, jak i do sprawcy. Chodzi mianowicie w szczególności o: 1) naprawienie wyrządzonej wykroczeniem szkody, 2) przyznanie się do popełnienia wykroczenia, 3) czynny żal, 4) przeproszenie pokrzywdzonego, 5) trudne warunki życiowe sprawcy i jego rodziny, w tym trudne warunki materialne lub jego ciężka choroba.
Art. 44. [Zarządzenie wykonania kary]
1. Zawieszając warunkowo wykonanie kary aresztu, organ procesowy w zasadzie nie podejmuje dużego ryzyka, nawet gdy błędnie ocenił okazanie przez sprawcę skruchy. Jeżeli bowiem ukarany w okresie próby, która trwa 6-12 miesięcy, nie powstrzyma się od popełnienia czynu o charakterze podobnym do poprzedniego, wykonanie kary zostanie (obligatoryjnie) odwieszone przez zarządzenie jej wykonania. Natomiast sąd może (fakultatywnie) odwiesić karę w wypadku popełnienia przestępstwa lub wykroczenia innego rodzaju w odniesieniu do tego, za które orzeczono karę. Czas, w którym można zarządzić wykonanie kary, jest uzależniony od czasu próby i wynosi nie mniej niż 8 oraz nie więcej niż 14 miesięcy. Chodzi o to, że jeżeli w ciągu 2 miesięcy od zakończenia próby sąd nie zarządził wykonania kary aresztu, następuje zatarcie ukarania.
2. Artykuł 44 zmieniony art. 1 pkt 27 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 45. [Przedawnienie]
1. Zgodnie z dyspozycją § 1 karalność wykroczenia ustaje po upływie 1 roku, ale pod warunkiem, że w tym czasie nie wszczęto postępowania. Wszczęcia postępowania (art. 57 § 1 k.p.w.) dokonuje sąd, po uprzednim zbadaniu zasadności zarzutu ujętego we wniosku o ukaranie. Policja nie wszczyna postępowania wyjaśniającego, lecz jedynie prowadzi czynności wyjaśniające (art. 54 § 1 k.p.w.) celem ustalenia, czy istnieją podstawy do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie. Jeżeli zatem wniosek o ukaranie zostanie skierowany do sądu w 12 miesiącu od daty popełnienia wykroczenia, a sąd z różnych względów nie podejmie decyzji o wszczęciu postępowania przed upływem 12 miesięcy, następuje przedawnienie karalności. Natomiast w przypadku wszczęcia postępowania w terminie, tzn. przed upływem 1 roku, karalność ustaje po 24 miesiącach, jeżeli w tym czasie nie zapadło prawomocne orzeczenie sądu.
2. Nieraz mamy do czynienia z przedawnieniem zamiast uniewinnienia. Oto przykład. Na skrzyżowaniu ulic Wiśniowej i Madalińskiego w W. miało miejsce zderzenie dwóch samochodów. Jan C., kierujący samochodem marki Peugeot, wyjeżdżając z drogi podporządkowanej, jaką jest ul. Wiśniowa, nie zastosował się do znaku "ustąp pierwszeństwa" (A-7) i doprowadził do zderzenia z kierowanym przez Aleksandra T. samochodem marki Toyota, skręcającym z ul. Madalińskiego w lewo - w ul. Wiśniową, w którym powstały uszkodzenia na sumę około 5000 zł. Przybyły na miejsce patrol Policji drogowej dokonał wstępnych ustaleń, po czym przekazał zgromadzone materiały celem przeprowadzenia czynności wyjaśniających. Następnie - w wyniku błędu w ustaleniach faktycznych - sporządzono wniosek o ukaranie kierującego toyotą. Organ wnoszący o ukaranie błędnie uznał, że do zderzenia doszło wskutek ścięcia przez toyotę zakrętu. Jednakże gdyby w rzeczywistości tak było, w toyocie powstałyby inne uszkodzenia. Właśnie rodzaj uszkodzeń i prawa fizyki stanowiły corpus delicti świadczący o tym, że peugeot w momencie zderzenia był w ruchu, a co za tym idzie jego kierujący nie zastosował się do znaku "ustąp pierwszeństwa", z którego w tej sytuacji wynikał obowiązek zatrzymania pojazdu i przepuszczenia toyoty. Wstępna analiza zebranego materiału dowodowego jednoznacznie wskazuje, że wyjeżdżający z ul. Wiśniowej (która jest podporządkowana w stosunku do ul. Madalińskiego) peugeot w momencie zderzenia z toyotą musiał być w ruchu. Taki pogląd reprezentował obrońca obwinionego Aleksandra T. na etapie postępowania dowodowego.
Powyższe ustalenia uzasadniały powołanie biegłego z zakresu rekonstrukcji zdarzeń drogowych. Wniosek taki, złożony przez obwinionego, został jednak oddalony przez organ orzekający. Oddalenie wniosku obwinionego o powołanie biegłego - w świetle obowiązujących przepisów - jest możliwe tylko w przypadkach, gdy:
- przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne;
- okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy;
- dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności lub nie da się go przeprowadzić;
- wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.
Kwestię tę reguluje art. 170 k.p.k., stosowany posiłkowo wobec braku szczegółowych regulacji w prawie o wykroczeniach, z równoczesnym odesłaniem procedury wykroczeniowej do procedury karnej (art. 39 k.p.w. w zw. z art. 170 k.p.k.).
Zważywszy że nie wystąpiła żadna z wymienionych przesłanek, należy stwierdzić, iż oddalając wniosek o powołanie biegłego, skład orzekający dopuścił się obrazy przepisów postępowania, która miała bezpośredni wpływ na treść orzeczenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 170 § 2 k.p.k. nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić.
Nie można również twierdzić, że złożony wniosek o powołanie biegłego był przedwczesny, zmierzał bowiem do realnego ustalenia przebiegu zdarzenia przy uwzględnieniu ograniczeń czasu karalności wynikających z art. 45 k.w. W wypadku powołania biegłego w późniejszym terminie możliwości orzekania mogłaby zagrażać instytucja przedawnienia. Nadto należy przypomnieć, iż organ orzekający nie powinien czekać na ponowienie wniosku o powołanie biegłego, lecz przeprowadzić dowód z urzędu, zważywszy że wniosek wcześniej składany był w warunkach braku podstawy do jego oddalenia.
Wyjaśnienie kwestii, czy peugeot stał, czy też był w ruchu miało kolosalne znaczenie; jeżeli bowiem był w ruchu, to należy uznać, że jego kierujący nie zastosował się do znaku "ustąp pierwszeństwa". Natomiast gdyby okazało się, że peugeot stał, to nie ma wątpliwości, że kierujący toyotą jest sprawcą kolizji przez to, że nie zachował bezpiecznego odstępu.
Powyższe okoliczności mogły być ustalone przez instytucję lub osobę mającą wiadomości specjalne oraz dysponującą odpowiednim sprzętem (wskazany byłby program komputerowy PC CRASH pozwalający odtworzyć klatkowo przebieg zdarzenia). Z tego też względu obwiniony proponował zlecenie ekspertyzy Instytutowi Ekspertyz Sądowych im. prof. dr. J. Sehna w Krakowie, który ma wyjątkowo bogate doświadczenie w ekspertowskiej praktyce wypadkowej.
Warto podkreślić, że jedyną przeszkodą we wcześniejszym (w toku czynności wyjaśniających) powołaniu biegłego przez kierującego toyotą była uzasadniona obawa, iż przeprowadzony w tym trybie dowód nie będzie w pełni obiektywny. Jak wynika z praktyki wymiaru sprawiedliwości, tylko wyznaczenie biegłego przez organ prowadzący postępowanie daje gwarancję pełnego obiektywizmu i bezstronności.
Od orzeczenia sądu, którym uznany został winnym zarzucanego czynu i ukarany za wykroczenie określone w art. 86 § 1 k.w., obwiniony na podstawie art. 103 k.p.w. złożył apelację. Orzeczeniu temu zarzucił: błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na daniu wiary zeznaniom świadka Karola D., że to on nie zachował bezpiecznego odstępu od omijanego samochodu marki peugeot, w wyniku czego doprowadził do zderzenia, podczas gdy faktycznie kierujący peugeotem nie zastosował się do znaku "ustąp pierwszeństwa" i wyjechał na drogę z pierwszeństwem, oraz obrazę przepisów postępowania, a mianowicie art. 170 k.p.k., która miała bezpośredni wpływ na treść orzeczenia, a wyraziła się w nieuwzględnieniu wniosku obrońcy o powołanie biegłego z zakresu kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych.
Ze względu na termin Aleksander T. wniósł o naprawienie błędu - powołanie biegłego zgodnie z wnioskiem obrońcy znajdującym się w aktach sprawy, jeszcze przed wyznaczeniem pierwszej rozprawy, co dawało niewielką, lecz jedyną szansę na merytoryczne rozstrzygnięcie przed zbliżającym się przedawnieniem. Niestety, sąd nie powołał biegłego i nie zdołał zakończyć postępowania przed upływem 2 lat od momentu zdarzenia, co doprowadziło do przedawnienia karalności, a tym samym umorzenia postępowania. Tak więc niefortunnie uwikłany w tok postępowania w sprawie o niepopełnione wykroczenie Aleksander T. został oczyszczony z określonego zarzutu nie wskutek uniewinnienia, lecz przedawnienia karalności. Choć satysfakcja nie jest pełna, jednak nadal może się uważać za niekaranego.
3. Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 15 października 1985 r. uznał J.Sz. za winnego tego, że 8 stycznia 1985 r. w K. zabrał w celu przywłaszczenia zegarek marki Atron wartości 5000 zł na szkodę O.G. i, kwalifikując ten czyn z art. 119 § 2 k.w., skazał oskarżonego na karę 50.000 zł grzywny. Sąd Wojewódzki w L. wyrokiem z dnia 21 stycznia 1986 r. utrzymał w mocy wyrok sądu pierwszej instancji. Wyrok Sądu Wojewódzkiego w L. jest wadliwy. Czyn będący przedmiotem osądu w tej sprawie został popełniony przez J.Sz. 8 stycznia 1985 r., wyrok Sądu Wojewódzkiego ogłoszono zaś 21 stycznia 1986 r. Zgodnie z przepisem art. 45 § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Skoro zatem 8 stycznia 1986 r. upłynął termin przedawnienia karalności czynu zarzuconego oskarżonemu, to dokonane po tej dacie przez Sąd Wojewódzki jako rewizyjny utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji narusza wskazany przepis. Zob. wyrok SN z dnia 12 października 1988 r., V KRN 207/88, OSNPG 1989, nr 2, poz. 37.
4. Jeśli się zważy, że ustawowy okres przedawnienia karalności wykroczenia wynosi tylko rok, to przyjęcie ciągłości czynu w odniesieniu do wykroczenia w tak długim horyzoncie czasowym, stanowiącym pięciokrotny okres przedawnienia, uzasadniać mogłyby tylko szczególne okoliczności, wskazujące na rzeczywiście nieprzerwany ciąg zdarzeń. W odniesieniu do wykroczeń konstrukcja ciągłości czynu powinna być stosowana ze szczególną ostrożnością, zwłaszcza przy ustalaniu okresu czynu ciągłego, tak aby przez tę konstrukcję nie podważać ustawowej instytucji przedawnienia (wyrok SN z dnia 15 listopada 1994 r., III KRN 171/94, LEX nr 121832).
5. Przepis art. 45 § 1 k.w., przewidując "ustanie karalności wykroczenia" po upływie roku od czasu jego popełnienia, nie uniemożliwia wydania orzeczenia uniewinniającego (wyrok SN z dnia 28 lipca 1995 r., II KRN 85/95, Prok. i Pr. 1996, nr 2-3, poz. 15). Taka sytuacja ma miejsce jedynie w toku postępowania sądowego, a więc po jego wszczęciu. Trudno bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której organ prowadzący czynności wyjaśniające po ustaniu karalności formułuje wniosek o ukaranie lub sąd wszczyna postępowanie, po to tylko, aby wydać wyrok uniewinniający.
6. Przepis art. 45 § 1 k.w., w brzmieniu nadanym mu przez ustawę z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717), może mieć zastosowanie jedynie do takich zachowań, które stały się wykroczeniami po 1 września 1998 r., a więc gdy nie były nimi przed tą datą, a stały się po niej. W odniesieniu do zachowań zaistniałych przed 1 września 1998 r., które przed tą datą były przestępstwem, ale też wyczerpywały znamiona wykroczenia, po 1 września 1998 r. są zaś jedynie wykroczeniami, musi obowiązywać przy ustalaniu terminu przedawnienia art. 45 § 1 k.w. w jego brzmieniu sprzed 1 września 1998 r. (wyrok SN z dnia 21 kwietnia 1999 r., V KKN 66/99, Prok. i Pr. 1999, nr 10, s. 114 oraz glosa R.A. Stefańskiego, aprobująca, lecz z pewnymi zastrzeżeniami, Prok. i Pr. 1999, nr 10, s. 114).
7. Karalność czynu popełnionego przed dniem 1 września 1998 r., który stanowił wyłącznie występek, zaś z tym dniem stał się wykroczeniem, ustaje z upływem od jego popełnienia okresu wskazanego w art. 45 § 1 k.w. w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 28 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - uchwała SN z dnia 13 maja 1999 r., I KZP 15/99, OSNKW 1999, nr 7-8, poz. 39; Biul. SN 1999, nr 5, poz. 13; Prok. i Pr. 1999, nr 7-8, poz. 24; M. Prawn. 1999, nr 8, poz. 8; Wok. 1999, nr 8, poz. 10; OSP 2000, nr 1, poz. 7.
8. Przedawnienie karalności wykroczenia popełnionego przez żołnierza w czynnej służbie wojskowej przed dniem 1 września 1998 r., które wówczas, stosownie do treści art. 43 ustawy z dnia 21 maja 1963 r. o dyscyplinie wojskowej oraz o odpowiedzialności żołnierzy za przewinienia dyscyplinarne i za naruszenia honoru i godności żołnierskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 1992 r. Nr 5, poz. 17 z późn. zm.), następowało w terminie przewidzianym w prawie o wykroczeniach. Obecnie należy je ustalać według zasady określonej w art. 45 § 1 k.w., ale - ze względu na postanowienie art. 2 § 1 k.w. - w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 28 sierpnia 1998 r. (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - wyrok SN z dnia 4 listopada 1999 r., WA 35/99, OSNKW 2000, nr 1-2, poz. 17.
9. Przewidziane w art. 45 § 2 k.w. odżycie biegu terminu przedawnienia karalności wykroczenia odnosi się jedynie do uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia kolegium do spraw wykroczeń przez sąd okręgowy w trybie przewidzianym w dziale Xa k.p.w. oraz art. 515 k.p.k., a uchylenie takie na niekorzyść obwinionego nie może nastąpić po upływie terminu przedawnienia wskazanego w art. 45 § 1 k.w. Przepis art. 45 § 2 k.w. nie ma zatem zastosowania do sytuacji, gdy uchyleniu podlega orzeczenie sądu wydane w sprawie o wykroczenie, bez względu na to, czy wydano je w trybie art. 400 k.p.k., czy też w postępowaniu określonym w art. 509 lub 512 k.p.k. Orzeczenie merytoryczne po takim uchyleniu może być wydane jedynie z zachowaniem terminu określonego w art. 45 § 1 k.w., licząc od czasu popełnienia czynu. W razie stwierdzenia w postępowaniu kasacyjnym, wszczętym na podstawie kasacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego, ujemnej przesłanki procesowej w postaci przedawnienia karalności, uniemożliwiającej rozpoznanie tej kasacji, postępowanie kasacyjne umarza się z powołaniem odpowiedniej podstawy, wskazanej w art. 17 § 1 k.p.k. (zob. postanowienie SN z dnia 18 listopada 1999 r., IV KKN 332/99, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 2, poz. 25; KZS 2000, nr 3, poz. 24; PS 2000, nr 11-12, s. 169 oraz glosę krytyczną J. Lewińskiego, PS 2000, nr 11-12, s. 169).
10. Zasada sformułowana w art. 118 k.p.k. odnosi się nie tylko do czynności procesowych stron, ale także do czynności innych uczestników postępowania, w tym podmiotów określonych w art. 521 k.p.k., a nawet do czynności organów postępowania. Przez "uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia" - w rozumieniu art. 45 § 2 k.w. po nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 28 sierpnia 1998 r. (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - należy rozumieć zarówno uchylenie rozstrzygnięcia w trybie określonym w art. 515 k.p.k., jak i uchylenie prawomocnego wyroku sądu w sprawie o wykroczenie w trybie kasacji (zob. wyrok SN - Izba Karna z dnia 2 marca 2001 r., V KKN 3/2001, Biul. SN 2001, nr 6, s. 14; OSNKW 2000, nr 7-8, poz. 63; Jur. 2000, nr 7-8, s. 21; Pal. 2001, nr 7-8, s. 190; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 9, poz. 4 i poz. 12.
11. Zgodnie z art. 45 § 1 k.w. przedawnienie karalności wykroczenia ustaje po roku, a gdy w tym czasie wszczęto postępowanie - z upływem 2 lat od popełnienia czynu. Jednak stosownie do art. 45 § 2 k.w., w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia, przedawnienie biegnie od daty jego uchylenia. Rozstrzygnięciem jest tu zarówno orzeczenie kolegium do spraw wykroczeń, jak i wyrok sądu wydany w sprawie o wykroczenia, a przez uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia należy rozumieć tak decyzję wydaną w trybie art. 515 k.p.k. wobec orzeczenia kolegium, jak i wyrok sądu uchylony w trybie kasacji (wyrok SN z dnia 24 września 2001 r., II KKN 2/00, Prok. i Pr. 2002, nr 3, poz. 13).
12. Uchylenie w trybie kasacji wyroku sądu w sprawie o wykroczenie powoduje odżycie biegu przedawnienia, o jakim mowa w art. 45 § 2 k.w. w jego brzmieniu od dnia 1 września 1998 r., ale tylko wówczas, gdy wyrok ten odnosi się do wykroczenia popełnionego po dniu 1 września 1998 r., w razie zaś uchylenia w tym trybie wyroku dotyczącego wykroczenia popełnionego przed dniem 1 września 1998 r. przedawnienie ustala się według treści art. 45 § 1 k.w. w jego brzmieniu sprzed tej daty, co oznacza, że termin przedawnienia wynosi rok i liczy się od daty popełnienia czynu, a tym samym obecnie, po takim uchyleniu, Sąd Najwyższy powinien jednocześnie umorzyć postępowanie z uwagi na upływ terminu przedawnienia (postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2002 r., II KKN 380/99, OSNKW 2002, nr 3-4, poz. 26; Biul. SN 2002, nr 2, poz. 21; Prok. i Pr. 2002, nr 9, poz. 14).
13. Uchylenie w trybie kasacji wyroku w sprawie o wykroczenie powoduje - z uwagi na szczególne unormowanie zawarte w § 2 art. 45 k.w., nieznane prawu karnemu - odżycie na nowo biegu terminu przedawnienia wykroczenia w rozmiarze określonym w § 1 art. 45 k.w., także w sytuacji, gdy okres ten w całości już upłynął (wyrok SN z dnia 16 stycznia 2002 r., V KKN 399/99, OSNKW 2002, nr 3-4, poz. 27 oraz glosa J. Izydorczyka, OSP 2002, nr 6, poz. 88; J. Lewiński, OSP 2002, nr 6, poz. 88; B. Mik, Pal. 2002, nr 7-8, s. 225; Wok. 2002, nr 7-8, poz. 26).
14. Bieg terminu przedawnienia liczony, w myśl przepisu art. 45 § 2 k.w., na nowo od daty uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia ma miejsce wyłącznie wówczas, gdy w dacie uchylania tego rozstrzygnięcia termin przedawnienia jeszcze nie minął (wyrok SN z dnia 4 marca 2002 r., II KK 4/02, LEX nr 5306).
15. Z treści art. 45 § 1 k.w. wynika, że po upływie określonego w nim terminu ustaje karalność wykroczenia, zaś art. 45 § 2 k.w. ma zastosowanie tylko wówczas, gdy do uchylenia prawomocnego orzeczenia dochodzi w okresie, o jakim mowa w art. 45 § 1 k.w., tzn. w dacie, gdy nie ustała karalność wykroczenia, a zatem gdy przedawnienie jeszcze "biegło" (art. 45 § 2 k.w. tylko w takim przypadku "wydłuża" termin przedawnienia karalności wykroczenia) - wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2002 r., III KKN 482/99, Prok. i Pr. 2002, nr 11, poz. 12.
16. Upływ 2-letniego okresu karalności wykroczenia, przewidzianego w art. 45 § 1 k.w., stanowi negatywną przesłankę prowadzenia dalszego postępowania po myśli art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w., której - wobec tego, że przedawnienie już nastąpiło - nie może przełamać dyspozycja normy art. 45 § 2 k.w. Bieg terminu przedawnienia liczony, w myśl powołanego przepisu, na nowo od daty uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia ma miejsce wyłącznie wówczas, gdy w dacie uchylania tego rozstrzygnięcia termin przedawnienia jeszcze nie minął (wyrok SN z dnia 15 maja 2002 r., IV KK 141/02, LEX nr 53325).
17. Użyty w art. 45 § 2 k.w. zwrot "w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia" obejmuje swym zakresem także uchylenie przez Sąd Najwyższy, w następstwie rozpoznania kasacji, prawomocnego wyroku sądu wydanego w sprawie o wykroczenie. Przedawnienie nie biegnie na nowo, jeżeli w dniu uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia okres przedawnienia już upłynął (uchwała SN z dnia 7 czerwca 2002 r., I KZP 15/02, OSNKW 2002, nr 7-8, poz. 49).
18. W wypadku zaistnienia warunków wymienionych w art. 45 § 1 k.w. podstawą umorzenia postępowania w sprawach o wykroczenia, rozpoznawanych po dniu 17 października 2001 r., jest art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w, nie zaś art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. (wyrok SN z dnia 24 lipca 2002 r., II KK 89/02, OSNKW 2002, nr 11-12, poz. 109; Biul. SN 2002, nr 11, poz. 19).
19. Wprawdzie § 2 art. 45 k.w. przewiduje, że w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia przedawnienie biegnie od daty uchylenia rozstrzygnięcia, to jednak nie biegnie ono na nowo, jeżeli w dniu uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia okres przedawnienia karalności czynu już upłynął (wyrok SN z dnia 1 października 2002 r., V KK 132/02, LEX nr 55542).
20. Okresy przedawnienia określone w art. 45 § 1 k.w. nie są długie, bo co do zasady karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a jeśli w tym okresie wszczęto postępowanie, to karalność ustaje z upływem lat dwóch od popełnienia czynu (wyrok SN z dnia 3 października 2002 r., IV KK 112/02, Prok. i Pr. 2003, nr 4, poz. 14, LEX nr 437364).
21. Akceptacja koncepcji, że § 2 art. 45 k.w. powoduje odżycie na nowo karalności wykroczenia, ustałej wskutek przedawnienia, oznaczałaby możliwość kilkakrotnego biegu terminu przedawnienia wykroczeń, a w konsekwencji (bynajmniej nie skrajnej) nieustanie ich karalności w ogóle, co jest zupełnie nie do przyjęcia, biorąc pod uwagę sens instytucji przedawnienia karalności (wyrok SN z dnia 2 grudnia 2002 r., III KKN 315/00, LEX nr 56881).
22. Wprawdzie przepis art. 45 § 2 k.w. stanowi, że w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia przedawnienie biegnie od daty uchylenia orzeczenia, to jednak przedawnienie nie biegnie na nowo, jeżeli w dniu uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia okres przedawnienia już upłynął (wyrok SN z dnia 27 lutego 2003 r., III KK 487/02, LEX nr 76984).
23. W razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia, o którym mowa w art. 45 § 2 k.w., następuje przedłużenie przedawnienia, co znaczy, że od momentu uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia liczy się nowy, dwuletni termin przedawnienia przewidziany w art. 45 § 1 k.w., ale tylko wówczas, gdy uchylenie to nastąpiło przed upływem dwuletniego okresu przedawnienia określonego w powołanym wyżej przepisie (wyrok SN z dnia 5 maja 2003 r., IV KKN 89/00, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 900).
24. Przewidziane w art. 45 § 2 k.w. przedłużenie terminu przedawnienia karalności wykroczenia (art. 45 § 1 k.w.) w razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia wchodzi w rachubę jedynie, jeżeli w momencie uchylania przedawnienie jeszcze nie nastąpiło (wyrok SN z dnia 6 maja 2003 r., III KK 219/02, LEX nr 78395).
25. Wskazany w art. 45 § 1 zd. 2 k.w. warunek przedłużenia okresu przedawnienia karalności wykroczenia jest spełniony wtedy, gdy w ciągu roku od jego popełnienia postępowanie o wykroczenie zostało wszczęte przez prezesa sądu na podstawie art. 59 § 2 k.p.w., zaś jeżeli czyn stanowiący wykroczenie został początkowo oceniony jako przestępstwo, także wówczas, gdy w tym samym okresie zostało wszczęte postępowanie przygotowawcze przeciwko osobie (postanowienie 7 sędziów SN z dnia 21 października 2003 r., I KZP 9/03, OSNKW 2003, nr 11-12, poz. 92 z glosą K. Marszała, OSP 2004, nr 7-8, poz. 102; Biul. SN 2003, nr 10, poz. 19; Prok. i Pr. 2003, nr 12, poz. 17; Biul. SN 2003, nr 12, poz. 21; Wok. 2004, nr 4, poz. 7.
26. Wszczęcie postępowania nie może nastąpić po upływie rocznego terminu przedawnienia, o którym mowa w art. 45 § 1 k.w., także wtedy, gdy wniesienie wniosku o ukaranie, uzupełnionego w trybie art. 59 § 1 k.p.w., nastąpiło z zachowaniem 7-dniowego terminu, o którym mowa w tym przepisie (postanowienie SN z dnia 25 lutego 2005 r., I KZP 34/04, OSNKW 2005, nr 2, poz. 24).
27. Zgodnie bowiem z treścią art. 45 § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu popełnienia wykroczenia upłynął rok, a okres ten ulega wydłużeniu do lat 2 tylko wtedy, gdy w pierwszym z okresów wszczęto postępowanie. W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że zaskarżony wyrok sądu rejonowego - rażąco naruszający przytaczany przepis prawa materialnego - dotknięty jest tzw. bezwzględną przyczyną odwoławczą, wskazaną w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w. Rozstrzygnięcie to bowiem zapadło mimo określonej w art. 5 § 1 pkt 4 k.p.w. okoliczności wyłączającej postępowanie, a mianowicie mimo przedawnienia orzekania (wyrok SN z dnia 13 lutego 2006 r., V KK 497/05, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 325).
28. W sprawie po wniesieniu kasacji nastąpiło przedawnienie karalności wykroczenia będącego przedmiotem tego postępowania. W orzecznictwie przyjmuje się trafnie, że w takim wypadku - przy kasacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego, której kierunku nie można już zmienić, co dotyczy niniejszej sprawy, gdyż zapadł w niej wyrok uniewinniający - postępowanie kasacyjne podlega umorzeniu (postanowienie SN z dnia 11 lipca 2006 r., II KK 296/05, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 1386).
29. Na aprobatę zasługuje stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 31 października 2008 r., III KK 180/08, że nie można przyjąć, aby wszczęto postępowanie w sprawie o wykroczenie, mimo że najpierw prokurator, a później Policja dysponowali już dowodami dotyczącymi tego wykroczenia, jeżeli nie prowadzono w odniesieniu do tego czynu żadnych czynności poza wyłączeniem materiałów i przekazaniem ich Policji. Nie prowadzono innych działań procesowych w odniesieniu do osoby obwinionego, czyn zaś polegający na zaborze telefonu nie był przedmiotem toczącego się postępowania przygotowawczego. Nie miała więc miejsca sytuacja, w której początkowo toczyło się w odniesieniu do tego samego czynu postępowanie karne, a dopiero później okazało się, że czyn ten stanowi wykroczenie (LEX nr 469434; Prok. i Pr. 2009, nr 4, poz. 16).
30. Artykuł 45 zmieniony art. 1 pkt 28 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 45 § 1 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.; art. 45 § 3 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 10 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.
Art. 46. [Zatarcie ukarania]
1. Zgodnie z treścią § 1 komentowanego przepisu po upływie 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary następuje zatarcie ukarania. Chodzi o to, że na pytanie organów ścigania, prokuratury i wymiaru sprawiedliwości "czy był karany?", ukarany może udzielić odpowiedzi przeczącej, tzn. że nigdy nie był karany! Natomiast organ procesowy mimo powzięcia wiadomości o ukaraniu sprawcy określoną karą za wykroczenie, które uległo zatarciu, nie może wykorzystać tej wiadomości na niekorzyść sprawcy, przeciwko któremu toczy się postępowanie.
2. Warto zwrócić uwagę na interesującą konstrukcję § 2, z której wynika zasada łączenia zatarć. W praktyce oznacza to, że jeżeli w ciągu 2 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania kary ukarany popełnił wykroczenie, termin zatarcia ulega przesunięciu do terminu zatarcia ostatniego ukarania itd. Tak więc, jeżeli osoba nie powstrzyma się od popełniania wykroczeń, może nigdy nie doczekać się zatarcia ukarania. Jednakże zasada łączenia zatarć ma zastosowanie tylko wtedy, gdy za nowe wykroczenie sprawcy wymierzono karę aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny. Zasada łączenia zatarć nie ma zatem zastosowania w przypadku ukarania sprawcy wykroczenia karą nagany lub odstąpienia od wymierzenia kary nawet wówczas, gdy wymierzono środek karny.
3. Odrębność procedury związanej z wykonywaniem przez organ administracji kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, orzeczonej przez sąd lub kolegium do spraw wykroczeń (art. 181 § 1 w zw. z art. 2 pkt 7 k.k.w. i - odpowiednio - art. 100 k.p.w.) i procedury administracyjnej, na mocy której organ może cofnąć prawo jazdy (uprawnienia) z urzędu w związku z udowodnionym faktem prowadzenia przez kierowcę pojazdu w stanie wskazującym na użycie alkoholu (art. 20 ust. 3 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych, Dz. U. Nr 53, poz. 295 z późn. zm.), zobowiązuje organ administracji do rozdzielnego prowadzenia postępowania w każdej z takich spraw i wydania aktów administracyjnych w formie i z powołaniem podstawy prawnej stosownej dla danej procedury. Wykonując orzeczoną przez sąd lub kolegium do spraw wykroczeń karę dodatkową (środek karny) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych za czyny polegające na prowadzeniu takich pojazdów w stanie wskazującym na użycie alkoholu, organ administracji państwowej nie może stosować formy decyzji i powoływać się na art. 20 ust. 3 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. Zastosowanie formy decyzji dla wykonania prawomocnego orzeczenia w sprawie karnej i równocześnie dla rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu administracyjnym narusza bowiem zasadę odrębności proceduralnej i stwarza stronie podstawę do wszczęcia postępowania administracyjnego odwoławczego, obejmującego tym samym również karę orzeczoną prawomocnie przez sąd lub kolegium. W postępowaniu administracyjnym, prowadzonym w sprawie cofnięcia prawa jazdy (uprawnień) przez terenowy organ administracji państwowej w związku z kilkakrotnym naruszeniem przez kierowcę przepisów o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie wskazującym na użycie alkoholu lub podobnie działającego środka, dowodem recydywy może być tylko aktualny wyciąg z rejestru skazanych (ukaranych). Niedopuszczalne natomiast jest - w rozumieniu art. 75 k.p.a. w zw. z art. 110 k.k. i art. 46 § 1 k.w. - traktowanie orzeczeń o skazaniu lub ukaraniu objętych przepisami o zatarciu jako dowodów (wyrok NSA z dnia 22 października 1981 r., I SA 2067/81, ONSA 1981, nr 2, poz. 103).
4. Czyn będący przedmiotem osądu w tej sprawie popełniony został przez oskarżonego w dniu 8 stycznia 1985 r., zaś wyrok Sądu Wojewódzkiego ogłoszono 21 stycznia 1986 r. Zgodnie z przepisem art. 45 § 1 k.w. karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Skoro zatem 8 stycznia 1986 r. upłynął termin przedawnienia karalności czynu zarzuconego oskarżonemu, to dokonane po tej dacie przez Sąd Wojewódzki jako rewizyjny utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji narusza wskazany przepis (wyrok SN z dnia 12 października 1988 r., V KRN 207/88, OSNPG 1989, nr 2, poz. 37).
5. Artykuł 46 § 3 dodany art. 1 pkt 29 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 47. [Charakter czynu zabronionego]
1. Artykuł ten stanowi słowniczek ustawy definiujący osiem określeń, które są rozwijane w części ogólnej i szczególnej komentowanej ustawy. Jest on wprawdzie jasny i jednoznaczny, należy jednak skoncentrować uwagę na osobie najbliższej (§ 3), stopniu społecznej szkodliwości czynu (§ 6) oraz dokumencie (§ 8).
2. Warto wskazać, że przepisy art. 47 § 3 k.w. i art. 115 § 11 k.k. są identyczne, a zatem orzeczenia zapadłe na gruncie kodeksu karnego mogą okazać się pomocne w kwestii właściwej interpretacji norm właściwych dla prawa wykroczeń, oczywiście tych, które odnoszą się do pokrewieństwa. Oto przykłady:
- Sąd z obrazą określonych przepisów postępowania niesłusznie pouczył świadka - córkę brata oskarżonego (bratanicę) o prawie odmowy zeznań, wskutek czego świadek ten bezpodstawnie skorzystał z tego prawa i zeznanie jego nie było przedmiotem rozważań w zakresie ustalenia winy oskarżonego w odniesieniu do tego czynu (wyrok SN z dnia 5 lutego 1971 r., IV KR 253/70, LEX nr 21371).
- Za istotne i konieczne elementy wspólnego pożycia w rozumieniu art. 120 § 5 k.k. uznać należy następujące: wspólne pożycie psychiczne i fizyczne, wspólnotę ekonomiczną i trwałość związku. Te elementy bowiem wskazywać mogą, że pomiędzy dwiema osobami płci odmiennej zachodzi taki związek, który od związku małżeńskiego różni się tylko brakiem prawnej legalizacji faktycznego związku małżeńskiego (wyrok SN z dnia 12 listopada 1975 r., V KR 203/75, OSP 1976, nr 10, poz. 187).
- Okoliczność, że lekarze psychiatrzy są w stosunku do siebie osobami najbliższymi (art. 120 § 5 k.k.), stanowi - jako ważny powód w rozumieniu art. 179 § 2 k.p.k. - przeszkodę do powołania ich w charakterze biegłych w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego (art. 183 k.p.k.). Uchwałę powyższą wpisano do księgi zasad prawnych (uchwała 7 sędziów SN z dnia 22 stycznia 1976 r., VI KZP 17/75, OSNKW 1976, nr 3, poz. 37).
- Pasierb oskarżonego należy do osób najbliższych i będąc powinowatym w linii zstępnych (art. 120 § 5 k.k.) powinien być pouczony o prawie odmowy zeznań oraz wypowiedzieć się, czy z prawa tego korzysta (wyrok SN z dnia 10 listopada 1976 r., V KR 184/76, OSNKW 1977, nr 3, poz. 27).
- Mąż siostry oskarżonego należy do osób najbliższych i będąc powinowatym w linii bocznej (art. 120 § 5 k.k.) powinien być pouczony o prawie odmowy zeznań oraz wypowiedzieć się, czy z prawa tego korzysta (wyrok SN z dnia 5 listopada 1981 r., I KR 240/81, OSNKW 1981, nr 12, poz. 73).
- Jeżeli narzeczona oskarżonego nie pozostaje we wspólnym z nim pożyciu, to - według art. 120 § 5 k.k. - nie jest osobą najbliższą dla oskarżonego (wyrok SN z dnia 9 listopada 1990 r., WR 203/90, OSP 1991, nr 9, poz. 205).
- Przepis art. 165 k.p.k. zezwalający na uchylenie się od zeznań w charakterze świadka ma charakter wyjątkowy, nie dopuszcza więc wykładni rozszerzającej, uprawnia zresztą jedynie do odmówienia zeznań w całości, a nie do odmawiania odpowiedzi na poszczególne pytania. Syn siostry oskarżonego nie jest "osobą najbliższą" (art. 120 § 5 k.k.), nie może więc korzystać z prawa do odmowy zeznań na podstawie art. 165 § 1 k.p.k. (wyrok SA w Krakowie z dnia 14 marca 1991 r., II AKr 16/91, KZS 1991, nr 3, poz. 18).
- Rodzeństwo rodziców oskarżonego ani małżonkowie tego rodzeństwa (wuj, stryj, ciotka itp.) nie są osobami najbliższymi w rozumieniu art. 120 § 5 k.k., nie korzystają więc z prawa do odmowy zeznań z art. 165 k.p.k. (wyrok SA w Krakowie z dnia 23 kwietnia 1992 r., II AKr 37/92, KZS 1992, nr 3-9, poz. 54).
- Nie można zrównywać z konkubinatem luźnego związku partnerskiego i pod tym pretekstem zwalniać z obowiązku złożenia zeznań (art. 165 § 1 k.p.k. w zw. z art. 120 § 5 k.k.). Doraźne kontakty, choćby połączone ze współżyciem seksualnym, prezenty, nawet przelotne uczucie, nie wyczerpują jeszcze kompletu znamion pozostawania faktycznie we wspólnym pożyciu, różniącego się od małżeństwa jedynie brakiem dopełnienia wymogów formalnych (art. 1, art. 23 i n. k.r.o.). Oświadczenie o korzystaniu z prawa do odmowy zeznań może być złożone nie później niż do rozpoczęcia zeznania na rozprawie przed sądem pierwszej instancji (art. 168 k.p.k.). Oświadczenie złożone później nie ma znaczenia dla dopuszczalności dowodu z odnośnych zeznań (wyrok SA w Krakowie z dnia 11 grudnia 1997 r., II AKa 226/97, Prok. i Pr. 1998, nr 10, poz. 23).
- Skoro uznanie związku istniejącego między kobietą a mężczyzną za konkubinat uzależnione jest od spełnienia określonych warunków, to odmowa zeznań przez świadka z tego powodu (art. 165 § 1 k.p.k.) nakłada na sąd orzekający obowiązek poczynienia stosownych ustaleń co do charakteru związku istniejącego pomiędzy nim a oskarżonym. Istnienia konkubinatu nie można domniemywać. Sąd nie może też poprzestać na oświadczeniach oskarżonego i świadka, że pozostają w konkubinacie, lecz musi podjąć stosowne czynności sprawdzające i poddać ocenie materiał dowodowy, aby określić charakter kontaktów łączących te osoby (wyrok SA w Lublinie z dnia 30 grudnia 1997 r., II AKa 51/97, Apelacja - Lublin 1998, nr 1, poz. 7).
- Definicję osoby najbliższej określa art. 115 § 11 k.k. Przepis ten nie przewiduje prawa do odmowy zeznań bratu konkubiny oskarżonego (wyrok SA w Łodzi z dnia 30 stycznia 2002 r., II AKa 234/01, Prok. i Pr. 2004, nr 4, poz. 27).
- Status osoby najbliższej przyznany jest zarówno rodzeństwu małżonka, jak i małżonkom rodzeństwa oskarżonego (wyrok SA w Krakowie z dnia 20 lutego 2003 r., II AKa 17/03, KZS 2003, nr 3, poz. 45; Prok. i Pr. 2003, nr 9, poz. 24).
- Zebrane dowody wykazały, że między pokrzywdzoną i oskarżonym nie było niezbędnych dla tzw. faktycznego małżeństwa trzech więzi, tj. psychicznej, fizycznej i ekonomicznej (gospodarczej). Chodzi przy tym o układ stosunków z daty czynu, a nie ten, jaki ongiś istniał czy mógł istnieć między nimi, ponieważ w tym ostatnim wypadku byłby to już tzw. były konkubinat, który nie daje podstaw do uznania stosunku najbliższości, będącego podstawą prawa do odmowy zeznań. Na gruncie art. 185 k.p.k. chodzi o aktualnie istniejący stosunek osobisty, a przepis ów zakłada przy tym fakultatywność zwolnienia. Zatem do organu procesowego należy decyzja, czy dany stosunek osobisty, nawet gdy zachodzi, przeważa nad interesem wymiaru sprawiedliwości i to tak, że zasadne jest nadanie mu prymatu i zwolnienie świadka z prawnego obowiązku złożenia zeznań. Gdyby wobec oskarżonego stosowano nieizolacyjne środki zapobiegawcze i pozostawałby on na wolności, nie byłoby żadnych przeszkód w zawarciu związku małżeńskiego. To jedynie pozbawienie wolności (bycie więźniem) uniemożliwiało jemu i pokrzywdzonej samodzielne decydowanie o ewentualnym zawarciu małżeństwa. Nupturienci nie muszą zaś dowodzić i wykazywać organowi decydującemu o zezwoleniu głębokości swych uczuć, uzasadniających ich związek małżeński. Odmowna decyzja sądu, zwłaszcza z uwagi na motywy jej podjęcia, była więc błędna i stanowiła rażące uchybienie, jako że naruszała standardy wynikające z wiążącej Polskę Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (postanowienie SN z dnia 27 maja 2003 r., IV KK 63/03, LEX nr 80281).
- Pojęcie "wspólne pożycie" odnoszone jest wyłącznie do konkubinatu, a w szczególności do związku osób o różnej płci, odpowiadającego od strony faktycznej stosunkowi małżeństwa (którym w myśl art. 18 Konstytucji jest wyłącznie związek osób różnej płci) - postanowienie SN z dnia 7 lipca 2004 r., II KK 176/04, LEX nr 121668).
3. Podobna treść przepisu art. 47 § 6 k.w. i art. 115 § 2 k.k. wskazuje na potrzebę posiłkowania się orzecznictwem w sprawach karnych. A zatem:
- Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu nie jest wystarczające ogólnikowe powołanie się na stronę przedmiotową i podmiotową przestępstwa, ale każdorazowo należy bezwzględnie wskazać, jakie elementy każdej z tych stron przemawiają za uznaniem, że czyn taki jest znikomo szkodliwy społecznie. Elementami strony przedmiotowej są przede wszystkim rodzaj dobra, w które godzi przestępstwo, charakter i rozmiar szkody wyrządzonej czynem, a także sposób działania sprawcy. Natomiast elementami strony podmiotowej są rodzaj i stopień winy, zamiar, pobudki, motywy i cele działania sprawcy (okoliczności znamionujące stosunek sprawcy do czynu) oraz w szczególnych sytuacjach te, które dotyczą samego sprawcy, jak wiek, stan zdrowia, sytuacja rodzinna, majątkowa itp. (wyrok SN z dnia 16 grudnia 2003 r., WK 23/03, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 2724).
- Okoliczności dotyczące zachowania się oskarżonego już po czynach objętych oskarżeniem w żaden sposób nie wpływają na stopień winy sprawcy w chwili czynów. Także poza tymi czynami są okoliczności dotyczące wyprowadzenia się oskarżonego od rodziny, jak i tocząca się sprawa rozwodowa i dlatego też nie mogą być one brane pod uwagę, bowiem nie wpływają na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynów, których oskarżony się dopuścił. Ocena taka winna być dokonana zgodnie z wymogami art. 115 § 2 k.k., tj. powinna odnosić się ściśle do okoliczności związanych z samymi czynami - z ich stronami przedmiotowymi i podmiotowymi, nie zaś do okoliczności dotyczących sprawcy - jego trybu życia czy też warunków osobistych i właściwości (wyrok SN z dnia 20 marca 2002 r., V KKN 102/00, LEX nr 53069).
- Ze względu na niedopuszczalność rozszerzającej interpretacji art. 115 § 2 k.k. należy przyjąć, że nagminność przestępstw nie zalicza się do wyznaczników stopnia społecznej szkodliwości czynu (wyrok SN z dnia 20 września 2002 r., Wa 50/02, OSNKW 2003, nr 1-2, poz. 9; Biul. SN 2003, nr 2, poz. 22).
- Mówiąc o społecznej szkodliwości czynu, trzeba mieć na uwadze tę okoliczność, że w ujęciu kompleksowym, które dominuje w doktrynie i judykaturze, o społecznej szkodliwości czynu decydują elementy natury przedmiotowej i podmiotowej. Nie są natomiast istotne okoliczności związane z osobą sprawcy, które wpływają na wymiar kary (wyrok SN z dnia 8 lipca 2003 r., Wa 31/03, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 1517).
- Wadliwość stanowiska sądu okręgowego oraz stanowiska sądu rejonowego polega na przyjęciu wyznaczników oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego niezgodnie z tym, co kodeks karny zalicza do okoliczności uzasadniających taką ocenę (art. 115 § 2 k.k.). Najsilniej wadliwość stanowiska sądów widać, gdy powody znikomości stopnia szkodliwości społecznej czynu oskarżonego skierowane są na okoliczności dotyczące osoby samego oskarżonego (wiek, niekaralność, pozytywna opinia, sukcesy zawodowe). Ten sposób argumentacji staje w oczywistej kolizji z przyjętą przez obowiązujący kodeks karny koncepcją przedmiotowo-podmiotową pomiaru stopnia społecznej szkodliwości czynu. Stopień winy nie wchodzi do katalogu okoliczności decydujących o stopniu szkodliwości społecznej czynu, co jasno przecież wynika z treści art. 115 § 2 k.k. (wyrok SN z dnia 2 kwietnia 2004 r., IV KK 25/04, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 668).
- W sytuacji gdy przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu pominięto okoliczności (lub okoliczność) wymienione w art. 115 § 2 k.k. lub wzięto pod uwagę okoliczności (lub okoliczność) niewymienione w tym przepisie, w grę może wchodzić jedynie zarzut określony w art. 438 pkt 1 k.p.k., gdy zaś okolicznościom (lub okoliczności) określonym w art. 115 § 2 k.k. przydano zbyt dużą lub zbyt małą rangę, można mówić o zarzucie z art. 438 pkt 3 k.p.k. Zarówno przesłanka "zachowanie pokrzywdzonego", jak i "właściwości i warunki osobiste sprawców" nie są wyznacznikami społecznej szkodliwości czynu, natomiast stosownie do treści art. 53 § 2 k.k. mają wpływ na wymiar kary (wyrok SN z dnia 19 października 2004 r., II KK 355/04, LEX nr 141299).
- Nie wpływają jednak na stopień społecznej szkodliwości czynu okoliczności, które są związane z osobą sprawcy. To czyn ma być karygodny. Kwestia, czy sprawca zasługuje na karę i w jakim wymiarze, może być rozstrzygana dopiero po ustaleniu przestępności czynu, a więc także jego karygodności. Dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu nie jest istotne nawet ograniczenie poczytalności sprawcy (postanowienie SN z dnia 25 listopada 2004 r., WK 21/04, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 2205).
- Nie można w żadnym razie przyjąć, że na ocenę społecznej szkodliwości zarzuconego oskarżonemu czynu decydujący wpływ ma zagrożenie ustawowe. Ocena taka winna być dokonana zgodnie z wymogami art. 115 § 2 k.k., tj. powinna odnosić się ściśle do okoliczności związanych z samymi czynami - z ich stronami przedmiotowymi i podmiotowymi. W żadnym wypadku nie można stwierdzić, że konkretna kategoria przestępstw (np. przeciwko zdrowiu) może być z góry uznana za kategorię społecznie szkodliwą. Ocena taka winna być dokonana zawsze indywidualnie w stosunku do konkretnego popełnionego przestępstwa. Zgodne z okolicznościami, o których mowa w art. 115 § 2 k.k., ustalenie stopnia społecznej szkodliwości czynu niezbędne jest w każdym przypadku, w tym również w przypadku stosowania środków zabezpieczających (wyrok SN z dnia 8 grudnia 2004 r., II KK 210/04, Prok. i Pr. 2005, nr 10, poz. 2).
- Stopień społecznej szkodliwości czynu jest tą immanentną cechą czynu, która pozwala na odróżnienie czynów błahych od poważnych i uznanie za przestępstwo tylko takich, które faktycznie i realnie szkodzą określonym dobrom jednostki bądź dobru społecznemu. Ta zmienna cecha czynu, który formalnie wyczerpuje wszystkie znamiona danego typu czynu zabronionego, podlega indywidualnemu stopniowaniu i w zależności od konkretnych okoliczności podmiotowych, jak i przedmiotowych może być bądź to znikoma, bądź nieznaczna, bądź w końcu wysoka lub nawet szczególnie wysoka. Katalog okoliczności wyznaczających stopień społecznej szkodliwości czynu ma charakter zamknięty i został przez ustawodawcę określony w treści przepisu art. 115 § 2 k.k. (wyrok SA w Katowicach z dnia 13 stycznia 2005 r., II AKa 455/04, Prok. i Pr. 2006, nr 1, poz. 21).
- Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Wszystkie z wymienionych okoliczności związane są z czynem, z jego stroną przedmiotową i podmiotową (postać zamiaru, motywacja), a ustalenie stopnia społecznej szkodliwości może nastąpić wyłącznie na podstawie oceny samego czynu, a nie na podstawie oceny jego sprawcy (wyrok SN z dnia 8 czerwca 2005 r., Wa 13/05, OSNwSK 2005, nr 1, poz. 1129).
- W toku oceny społecznej szkodliwości czynu nie jest możliwe wzięcie pod uwagę okoliczności zaistniałych po dacie czynu (wyrok SN z dnia 19 października 2005 r., IV KK 234/05, LEX nr 164274).
- Wartość przedmiotu przestępstwa jest tylko jednym z elementów rzutujących na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, a sam fakt, że jest ona niska, nie determinuje niskiej społecznej szkodliwości i automatycznego przyjęcia wypadku mniejszej wagi, jeżeli takowy przewidziany jest dla danego typu przestępstwa. O ocenie, czy istotnie zachodzi wypadek mniejszej wagi, decyduje stopień społecznej szkodliwości konkretnego czynu, a kryteria jego oceny formułuje precyzyjnie przepis art. 115 § 2 k.k. Niska wartość przedmiotu przestępstwa z góry nie przesądza przyjęcia wypadku mniejszej wagi, ale może skutkować uznaniem, że zachodzi przesłanka nadzwyczajnego złagodzenia kary określona w przepisie art. 60 § 2 k.k., a mianowicie szczególnie uzasadniony wypadek, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa (wyrok SA w Katowicach z dnia 15 grudnia 2005 r., II AKa 375/05, LEX nr 183821; KZS 2006, nr 4, poz. 52; Prok. i Pr. 2006, nr 9, poz. 27; KZS 2006, nr 9, poz. 42).
- Skoro naruszenie reguł ostrożności wymaganych w określonych okolicznościach należy do znamion strony przedmiotowej czynu zabronionego popełnionego nieumyślnie, a tym samym warunkuje bezprawność określonego zachowania oskarżonego, to wagę i znaczenie naruszonych reguł ostrożności, a także stopień ich naruszenia, należy postrzegać - w kontekście wszystkich przesłanek wskazanych w art. 115 § 2 k.k. - jako dominujące w ocenie stopnia społecznej szkodliwości takiego czynu (wyrok SN z dnia 1 lutego 2006 r., V KK 226/05, OSNKW 2006, nr 5, poz. 44; Prok. i Pr. 2006, nr 9, poz. 4).
- Dobra opinia oskarżonego i jego dotychczasowa niekaralność nie mają znaczenia w ocenie stopnia społecznej szkodliwości popełnionego czynu (wyrok SA w Krakowie z dnia 11 maja 2006 r., II AKa 62/06, KZS 2006, nr 6, poz. 72).
- Przepis art. 115 § 2 k.k. nie może być interpretowany w ten sposób, że w każdym przypadku, przy pomiarze społecznej szkodliwości czynu, bezwzględnie muszą być uwzględnione wszystkie faktory w przepisie tym wymienione. Nie jest również tak, by oceny stopnia każdego z faktorów musiały być identyczne - jednakowe. Natężenie społecznej szkodliwości konkretnego zachowania się sprawcy stanowi zawsze wypadkową (pochodną) czynników wskazanych w art. 115 § 2 k.k. Ocena stopnia społecznej szkodliwości konkretnego zachowania powinna być oceną całościową, uwzględniającą okoliczności wymienione w art. 115 § 2 k.k., nie zaś sumą czy pochodną ocen cząstkowych takiej czy innej "ujemności" tkwiącej w poszczególnych okolicznościach i dlatego też, jeżeli w art. 1 § 2 k.k. mówi się o znikomej społecznej szkodliwości czynu, to wymóg znikomości dotyczy społecznej szkodliwości jako takiej, nie zaś poszczególnych faktorów, które ją in concreto wyznaczają (wyrok SN z dnia 18 maja 2006 r., Wa 9/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 1062).
- Dla oceny społecznej szkodliwości zachowania oskarżonej znaczenie ma odstęp czasowy między zaistnieniem inkryminowanego zdarzenia a podjęciem kroków zmierzających do uruchomienia postępowania karnego. Nie chodzi jednak o sam upływ czasu, lecz o postawę pokrzywdzonego, który nie tylko zaakceptował sam fakt zawarcia umowy, na której bezprawnie naniesiono jego podpis, ale także spełnił swoją część świadczenia wynikającą z tej umowy i przez okres paru następnych lat nie rościł wobec oskarżonej z tego tytułu żadnych pretensji kierowanych do organów ścigania. Do wszczęcia postępowania doszło natomiast w wyniku zmiany relacji między stronami ówczesnej umowy. W tej sytuacji sankcja karna nie zmierzałaby do przywrócenia naruszonego porządku prawnego, lecz służyłaby jako środek do osiągnięcia przewagi na zupełnie innym polu (postanowienie SN z dnia 5 lipca 2006 r., V KK 68/06, LEX nr 188361; Prok. i Pr. 2006, nr 11, poz. 1).
- Obowiązkiem sądu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie co do stopnia szkodliwości czynu, po wzięciu pod uwagę elementów wymienionych w przepisie art. 115 § 2 k.k. (wyrok SN z dnia 12 lipca 2006 r., II KK 396/05, LEX nr 193062).
- Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu bierze się pod uwagę te wyznaczniki, które występują in concreto, bo przecież nie muszą występować wszystkie. Każdy z występujących w sprawie faktów podlega także oddzielnej ocenie, a zatem jedne będą mieć mniejszy, drugie zaś większy wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości. Innymi słowy, ocena ta musi spełniać wymogi oceny kompleksowej - całościowej, nie zaś mającej charakter niejako matematycznego sumowania poszczególnych wyznaczników (wyrok SN z dnia 19 września 2006 r., Wa 25/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 1762).
- Stopień winy nie wchodzi do katalogu okoliczności decydujących o stopniu szkodliwości społecznej czynu, określonych w art. 115 § 2 k.k., a przy jego ocenie nie jest możliwe wzięcie pod uwagę okoliczności zaistniałych po dacie czynu (postanowienie SN z dnia 26 września 2006 r., WK 12/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 1808).
- Katalog wymienionych w art. 115 § 2 k.k. elementów wpływających na ocenę społecznej szkodliwości czynu jest zamknięty i nie dopuszcza się jego rozszerzającej interpretacji. W skład katalogu tych okoliczności wchodzą jedynie te, które związane są z czynem, z jego stroną przedmiotową i podmiotową (postać zamiaru, motywacja). Nie są to natomiast okoliczności dotyczące sprawcy, charakteryzujące jego dotychczasowy tryb życia, warunki osobiste, właściwości. W toku oceny społecznej szkodliwości czynu nie jest możliwe wzięcie pod uwagę okoliczności zaistniałych po dacie czynu. Podkreślić też trzeba, że nie należy utożsamiać przesłanek, które decydują o ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu, i tych, które wpływają na wymiar kary za konkretne przestępstwo (wyrok SN z dnia 11 października 2006 r., II KK 52/06, LEX nr 202113).
- Nagminność określonego rodzaju przestępstw nie ma wpływu na stopień społecznej szkodliwości czynu (nie została wymieniona expressis verbis w art. 115 § 2 k.k.) i nie może być uznana za jedną z "okoliczności popełnienia czynu" w rozumieniu tego przepisu. Nie może ona także osłabić prymatu względów wychowawczych w kształtowaniu rozmiarów sankcji karnej wobec młodocianych i nie da się na niej budować funkcji kary w zakresie prewencji ogólnej, bo ta ostatnia winna być postrzegana w znaczeniu pozytywnym, jako wyrabianie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności sankcji, a tym samym nieopłacalności popełniania przestępstw, nie zaś negatywnym jako forma odstraszania innych, gdyż traktowanie sprawcy przestępstwa przedmiotowo narusza konstytucyjną zasadę ochrony godności człowieka. Ta zasada nabiera zresztą szczególnego znaczenia wobec sprawców młodocianych, wobec których obowiązuje prymat dyrektywy prewencji indywidualnej (wyrok SA w Katowicach z dnia 30 listopada 2006 r., II AKa 289/06, KZS 2007, nr 5, poz. 60).
- Brak w czynie cechy społecznej szkodliwości należy traktować analogicznie do wystąpienia okoliczności określonej w art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. w postaci "sprawca nie popełnia przestępstwa" (postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2006 r., III KK 211/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 2357).
- Zawarty w art. 115 § 2 k.k. katalog okoliczności rzutujących na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu ma charakter zamknięty. Powoduje to, że gdy przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu pominięto okoliczności wymienione w tym przepisie lub wzięto pod uwagę okoliczności niewymienione w art. 115 § 2 k.k., zasadnie można podnieść zarzut obrazy prawa materialnego (wyrok SN z dnia 12 grudnia 2006 r., IV KK 395/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 2413).
- Rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia są wyznacznikami stopnia społecznej szkodliwości czynów, które zostały popełnione nieumyślnie (postanowienie SN z dnia 15 lutego 2007 r., IV KK 273/06, Prok. i Pr. 2007, nr 7-8, poz. 6).
- Zagadnienia tzw. prewencji ogólnej są bez znaczenia dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, jako że okoliczność ta nie wchodzi w zakres taksatywnie wyliczonych faktorów, określonych w art. 115 § 2 k.k. (postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 2007 r., Wz 10/07, Prok. i Pr. 2007, nr 10, poz. 3).
- Katalog wymienionych (w art. 115 § 2 k.k.) elementów wpływających na oceną społeczną szkodliwości czynu jest zamknięty i nie dopuszcza się jego rozszerzającej interpretacji. Stopień społecznej szkodliwości czynu odzwierciedlają między innymi normy prawne, które zostały tym czynem naruszone. Jeżeli czyn zabroniony stanowi zamach na dwa lub więcej dobra prawnokarne chronione, oznacza to, że zwiększa się jego szkodliwość społeczna. Zarzuconymi oskarżonym czynami naruszyli oni dwa, a niekiedy trzy dobra prawne chronione, co niewątpliwie zwiększyło stopień społecznej szkodliwości tych czynów. Nasuwa się w związku z tym wątpliwość, dlaczego w ocenie sądu pierwszej instancji stopień społecznej szkodliwości nie przekroczył progu znikomości. W kwestii tej sąd meriti również nie zajął stanowiska (wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., Wa 18/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 988; Biul. PK 2007, nr 11, poz. 29).
- Popełniając czyn naruszający dobra prawne chronione kilkoma przepisami, oskarżeni popełnili przestępstwo o wyższym stopniu szkodliwości społecznej, niż gdyby wypełnili znamiona tylko jednego przepisu karnego (wyrok SA w Krakowie z dnia 10 maja 2007 r., II AKa 79/07, KZS 2007, nr 6, poz. 40).
- Podniesienie zarzutu obrazy prawa materialnego byłoby dopuszczalne, gdyby skarżący wykazał, że przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu pominięto okoliczności (lub okoliczność) wymienione w art. 115 § 2 k.k. lub wzięto pod uwagę okoliczności (lub okoliczność) niewymienione w tym przepisie. Utrzymywanie, że poszczególnym okolicznościom określonym w art. 115 § 2 k.k. przydano zbyt dużą lub zbyt małą rangę, mieści się w ramach zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych, podnoszenie którego w kasacji jest jednak w świetle art. 523 k.p.k. niedopuszczalne (postanowienie SN z dnia 23 maja 2007 r., II KK 28/07, LEX nr 280699).
4. Zawarty w art. 47 § 6 k.w. katalog okoliczności istotnych dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu nakazuje przyjąć, że relewantne dla takiej oceny są okoliczności związane bezpośrednio tylko z czynem, a nie z osobą sprawcy. Jest oczywiste, że ustalenie braku społecznej szkodliwości (podobnie jak ustalenie jej w stopniu znikomym) dotyczy zawsze czynu, który wyczerpuje ustawowe znamiona dyspozycji normy sankcjonowanej. Ustalenie takie możliwe jest jedynie w rezultacie stwierdzenia takich cech konkretnego czynu, które ujawniają tak dalece odbiegające od założonego przez ustawodawcę wzorca czynu zabronionego, że nie pozwalają przyjąć, iż czyn ten jest społecznie szkodliwy, a więc karygodny. W tym miejscu należy podkreślić fakt, że przedmiotem oceny stosującego prawo może być jedynie konkretny czyn, a więc przykładowo konkretna kradzież, a nie typ zachowania, a więc kradzież w ogóle. Wskazanie na samą tylko wartość mienia, przy jednoczesnym uznaniu, że inne okoliczności nie mają wpływu na ocenę społecznej szkodliwości, oznaczałoby wprowadzenie do art. 119 § 1 k.w. ograniczenia, jakiego on nie zawiera. Ograniczenie to polegałoby na wyłączeniu odpowiedzialności karnej poprzez ingerencję stosującego prawo w aksjologiczne założenia ustawodawcy i wyznaczone przez niego normatywne granice zakazu wyrażonego znamionami typu czynu zabronionego. Stanowiłoby o uznaniu - wbrew treści normy - że jeżeli przedmiotem kradzieży jest mienie wskazanej (i niższej) wartości, to sprawca nie popełnia wykroczenia. Oznaczałoby to również - nolens volens - wyrażenie przyzwolenia, a co najmniej obojętności prawa na drobne kradzieże. Wyrażona w ten sposób negatywna ocena normy prawnej (a nie ocena czynu), która - zdaniem sądu - sankcjonować powinna jako kradzież nie każde zachowanie polegające na zaborze cudzego mienia, a więc niezależnie od jego wartości, lecz tylko takie, które zwraca się przeciwko mieniu o wartości wyższej od minimalnej ustalonej przez ustawodawcę, byłaby zawsze uogólnieniem wykraczającym poza granice uprawnień stosującego prawo (zob. postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2003 r., V KK 222/03, LEX nr 83772).
5. W związku z postanowieniem Sądu Najwyższego, o którym mowa w poprzedniej tezie, warto zaprezentować kilka myśli krytycznych J. Postulskiego. Kwestia uznania, że dane zachowanie wpisuje się w typ czynu zabronionego, nie oznacza, że obdarzone jest ono pewną dozą społecznej szkodliwości. W takiej sytuacji nastąpiłoby pomieszanie dwóch aspektów przestępstwa - formalnego i materialnego. Wydaje się, że pewna praktyka w ustalaniu społecznej szkodliwości czynów prowadzić może do zawężenia ustawowych ram typów, których znamiona czyny te wypełniają. Na przykład art. 119 § 1 k.w. penalizuje kradzież lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej, której wartość nie przekracza 250 zł. Dolna granica (wartości mienia) wyznaczona byłaby w oparciu o praktykę uznawania, że dane zachowanie pozbawione jest atrybutu społecznej szkodliwości w sytuacji np., gdy odnosi się do mienia o wartości wyrażonej wyłącznie w groszach. Interpretacja ta może być uznana za korzystną z punktu widzenia sprawcy wykroczenia i jako taka nie godzi w fundamentalne zasady prawa karnego. Oczywiste jest, że w przypadku wykroczeń przeciwko mieniu podstawowym wskaźnikiem determinującym stopień społecznej szkodliwości czynu jest wartość mienia. Jeżeli użycie instrumentarium kodeksu karnego czy kodeksu wykroczeń uznamy za bezcelowe, to wydaje się, że nie ma przeszkód, aby zawężać treść zakazów karnych przez usunięcie z nich odniesień do czynów, które niemal z zasady nie mogą nieść ładunku społecznej szkodliwości. Czy w sytuacji, gdy norma w sposób ewidentny godzi w podstawowe założenia uczciwego państwa prawa, a jednocześnie jej istnienie potwierdza, że ustawodawca nie uświadomił sobie subsydiarnej roli prawa karnego, podmiot stosujący prawo nie może na podstawie ogólnych zasad systemu prawa normy tej zawęzić? Zwłaszcza że posiada tutaj "narzędzie" w postaci oceny społecznej szkodliwości czynu (zob. J. Postulski, Glosa do postanowienia SN z dnia 17 grudnia 2003 r., V KK 222/03, GSP Prz. Orz. 2005, nr 3, s. 15).
6. Zbieżność wynikająca z treści art. 47 § 8 z treścią art. 115 § 14 k.k. wskazuje na prawo posiłkowania się orzecznictwem w sprawach karnych. Warto wskazać następujące orzeczenia:
- Za dokument nie może być uznany przedmiot, który samoistnie nie stanowi dowodu prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne (postanowienie SN z dnia 7 września 2000 r., I KZP 25/00, Wok. 2000, nr 11, s. 23; Prok. i Pr. 2000, nr 10, poz. 2).
- Nie można uznać za dokument fragmentów pojazdu (nadwozie, podwozie, silnik) wraz z naniesionymi nań numerami identyfikacyjnymi (wyrok SN z dnia 24 października 2000 r., V KKN 215/98, LEX nr 50967).
- Skoro przepisy kodeksu karnego zapewniają szeroką ochronę dokumentu jako szczególnie doniosłego środka zapewniającego pewność obrotu we wszystkich jej dziedzinach, zarówno w obrębie kraju, jak i w sferze stosunków międzynarodowych - co znajduje swój wyraz w bardzo szerokiej definicji pojęcia dokumentu zawartej w art. 115 § 14 k.k., zgodnie z którą pojęcie to obejmuje wszystkie możliwe jego rodzaje i postacie niezależnie od tego, czy dokument wystawiony jest przez upoważniony podmiot krajowy lub zagraniczny i jeśli "upoważnienie do wystawienia dokumentu", o którym mowa w art. 271 § 1 k.k., może wynikać również z kompetencji funkcjonariusza obcego państwa - to nie może być żadnych wątpliwości co do tego, że także znaczenie prawne okoliczności, którą taki funkcjonariusz fałszywie poświadczył, może być oceniane z punktu widzenia systemu prawnego państwa, które temu funkcjonariuszowi udzieliło kompetencji, w zakresie, którym zawarto upoważnienie do wystawienia tego dokumentu (wyrok SA w Katowicach z dnia 20 lutego 2001 r., II AKa 28/01, OSA 2001, nr 5, poz. 28).
- Niewypełniony blankiet czeku na własne zlecenie (niezawierający danych remitenta i podpisu wystawcy czeku) nie wywołuje żadnego skutku w obrocie prawnym, a co za tym idzie nie może być uznany za rzecz w rozumieniu art. 115 § 9 k.k., bowiem nie jest innym środkiem płatniczym czy też dokumentem uprawniającym do otrzymania sumy pieniężnej. Cechy takiego dokumentu nabiera on dopiero w przypadku poprawnego jego wypełnienia i w konsekwencji dopiero wówczas kradzież jego realizuje znamiona występku określonego w art. 278 § 1 k.k. Kradzież blankietu czeku, który niewątpliwie stanowi dowód zawarcia między wystawcą a trasatem rachunku bankowego i uprawnia do korzystania ze zgromadzonego na nim kapitału, a więc jest dokumentem w rozumieniu art. 115 § 14 k.k., może być rozpatrywana jedynie w kategoriach usunięcia takiego dokumentu, o którym mowa w art. 276 k.k., a więc zabrania go przez sprawcę z miejsca, w którym zgodnie z wolą właściciela i uprawnionego do dysponowania dokument ten się znajduje (wyrok SA w Katowicach z dnia 1 marca 2001 r., II AKa 48/01, Prok. i Pr. 2002, nr 3, poz. 25).
- Fragmenty pojazdu (nadwozie, podwozie, silnik) ani tym bardziej naniesione na te części numery identyfikacyjne nie mogą być uznane za "przedmiot, z którym jest związane określone prawo albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mogącej mieć znaczenie prawne" (wyrok SN z dnia 29 marca 2001 r., II KKN 298/98, LEX nr 51382).
- Kodeks karny nie przeprowadza rozróżnienia między dokumentami prywatnymi a publicznymi i udziela im jednakowej ochrony (postanowienie SN z dnia 8 kwietnia 2002 r., IV KKN 421/98, LEX nr 53338).
- Tablica rejestracyjna pojazdu jest bez wątpienia przedmiotem określonego prawa, należy bowiem do właściciela pojazdu, dla którego to pojazdu ją wydano, ale sama w sobie nie jest jeszcze dowodem prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne, gdyż samoistnie nie dowodzi ona żadnego prawa do tego pojazdu, a tylko w tym aspekcie może być rozważana kwestia, czy stanowi ona dokument prawa. W konsekwencji tablica rejestracyjna nie jest dokumentem w rozumieniu art. 115 § 14 k.k. (wyrok SN z dnia 23 maja 2002 r., V KKN 404/99, OSNKW 2002, nr 9-10, poz. 72; Prok. i Pr. 2003, nr 5, poz. 3, 6, 7-8, 10).
- Pismo nadane faksem jest "przedmiotem" i jeżeli ponadto spełnia wymagania sformułowane w art. 115 § 14 k.k., tzn. z jego treścią związane jest określone prawo albo ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne, jest dokumentem w ujęciu prawa karnego. Definicja "dokumentu" nie zawiera żadnego dodatkowego wymogu, aby scharakteryzowany w niej "każdy przedmiot" wyposażony był w jakiekolwiek dodatkowe cechy, a zwłaszcza atrybuty autentyczności. Trudno zresztą nie zauważyć, że dowód w całości podrobiony (w rozumieniu art. 270 § 1 k.k.) nie jest w żadnym zakresie autentyczny. Niejednokrotnie wyposażony jest w takie atrybuty autentyczności jak podpis (podrobiony), pieczęć (podrobioną) względnie inny element uwierzytelnienia jego treści (także podrobione). Nie jest zatem uprawnione wprowadzanie rozróżnienia, że pismo podrobione przez fałszerza pismem ręcznym, maszynowym, napisane na komputerze itp. jest dokumentem w ujęciu prawa karnego, a spreparowane przy użyciu kserografu czy też przesłane faxem dokumentem nie jest (postanowienie SN z dnia 5 grudnia 2002 r., II KK 153/02, LEX nr 56920).
- Dokument mogą tworzyć dwie lub więcej osób, z których tylko jedna wpływa na nadanie mu treści nieodpowiadającej rzeczywistości lub zamiarom pozostałych współtwórców dokumentu. Poza tym dokument może powstać poprzez wypełnienie przez jedną osobę gotowego druku oraz potwierdzenie zawartych w nim treści złożeniem podpisu przez drugą osobę i tylko działania osoby podpisującej dokument mogą doprowadzić do nadania mu treści niezgodnej z rzeczywistym stanem rzeczy. Nieuznanie tak powstających dokumentów za podrobione oznaczałoby, że zachowują one walor pełnowartościowego dowodu prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne, choć ich treść nie odpowiada temu, co miały stwierdzać te dokumenty. Z punktu widzenia znamion przestępstwa określonego w art. 270 § 1 k.k. decydujące znaczenie ma to, że polisa ubezpieczeniowa, podobnie jak dowód wpłaty ubezpieczenia OC, są dokumentami w rozumieniu art. 115 § 14 k.k. Charakteru dokumentu nie odbiera im to, że zostały sporządzone na drukach przygotowanych do wypełnienia określoną treścią, gdyż jest to jedynie rozwiązanie techniczne, mające ułatwić tworzenie dokumentu (wyrok SN z dnia 11 marca 2004 r., III KK 336/03, LEX nr 109458).
- Warunek samoistności nie oznacza nic innego jak tylko to, że jeżeli dany przedmiot, oddzielnie, sam w sobie nie ma żadnego znaczenia prawnego, to nie jest dokumentem w rozumieniu art. 115 § 14 k.k. Tak jak pieczęć sama w sobie jest tylko nośnikiem jakiegoś znaku, tak tablica rejestracyjna bez powiązania z nalepką kontrolną i dowodem rejestracyjnym jest tylko nośnikiem przypadkowo uszeregowanych cyfr i liter (postanowienie SN z dnia 25 lutego 2005 r., I KZP 33/04, LEX nr 142537).
- Definicja dokumentu przedstawiona w art. 115 § 14 k.k. ma duże znaczenie, wyrażające się stwierdzeniem, że dokumentem jest każdy przedmiot, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności o potencjalnym znaczeniu prawnym. Status dokumentu zależy więc niejednokrotnie od indywidualnej oceny i dlatego też o tym, czy określony przedmiot stanowi dokument, decyduje jego faktyczna i subiektywna ocena w konkretnej sprawie. Strona przedmiotowa czynu zabronionego z art. 271 § 1 k.k. polega na poświadczeniu w dokumencie nieprawdy co do okoliczności mającej znaczenie prawne, bez względu na to, czy ma on znaczenie na zewnątrz, czy tylko jest wykorzystywany na wewnętrzne potrzeby. Chodzi tu więc o faktyczną doniosłość prawną poświadczenia nieprawdy, rozpatrywaną obiektywnie w oparciu o indywidualne okoliczności sprawy. Dokument, o którym mowa w art. 271 § 1 k.k., musi nie tylko odpowiadać cechom wymienionym w art. 115 § 14 k.k., lecz ponadto musi być wystawiony przez funkcjonariusza publicznego lub inną osobę do tego uprawnioną i zawierać w swojej treści poświadczenie, któremu przysługuje cecha zaufania publicznego, a w związku z tym domniemanie prawdziwości. Do takich dokumentów należą przede wszystkim dokumenty urzędowe w znaczeniu nadanym temu pojęciu przez art. 244 k.p.c. i art. 76 k.p.a., a ponadto inne dokumenty, którym moc dowodową nadają inne przepisy. Dokumentami są nie tylko oficjalne pisma kierowane na zewnątrz danej jednostki policji, mogą nimi być także notatki służbowe czy też notatniki służbowe funkcjonariuszy policji (wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2005 r., KK 206/04, LEX nr 151674; Prok. i Pr. 2005, nr 12, poz. 4).
- Sam rodzaj pisma procesowego skierowanego do organu państwowego nie przesądza jeszcze o charakterze prawnym tego przedmiotu jako dokumentu w rozumieniu prawa karnego materialnego. Taka ocena w konkretnej sprawie może zostać wyprowadzona po rozważeniu wszystkich elementów składających się na aspekt prawny pojęcia "dokument" i dopiero wykluczenie określonych w art. 115 § 14 k.k. przesłanek nadających taki walor określonemu przedmiotowi (innemu zapisanemu nośnikowi informacji), a więc stwierdzenie, że nie jest z tym przedmiotem (innym zapisanym nośnikiem informacji) związane żadne prawo, a także, że jego treść nie stanowi dowodu prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne, daje podstawę do stwierdzenia, że dany przedmiot (inny zapisany nośnik informacji) nie posiada takiej cechy (postanowienie SN z dnia 29 listopada 2006 r., I KZP 27/06, OSNKW 2006, nr 12, poz. 110; Prok. i Pr. 2007, nr 4, poz. 3).
7. Artykuł 47 zmieniony art. 1 pkt 30 lit. a) i b) ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r., art. 3 ustawy z dnia 18 marca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny, ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz ustawy - Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 69, poz. 626) - z dniem 1 maja 2004 r.
Art. 48. [Dyrektywa ogólna]
Obowiązujące ustawodawstwo zgromadziło 148 ustaw zawierających przepisy, których naruszenie stanowi wykroczenie. Ustawodawca zastosował jednak różne metody wskazania, które czyny stanowią wykroczenie, a które nie są wykroczeniami, lecz przestępstwami. Nie budzi wątpliwości, że czyn stanowi wykroczenie, jeżeli przepis zawiera wiadomość, iż orzekanie następuje w trybie przepisów określonych w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 z późn. zm.). Stan taki ma miejsce w 122 ustawach. Również wymienienie przez ustawodawcę kary aresztu wskazuje jednoznacznie, że chodzi o wykroczenie, ponieważ żadne przestępstwo nie jest zagrożone karą aresztu, lecz karą pozbawienia wolności. Dotyczy to 13 ustaw. W kolejnych trzech problem zakwalifikowania czynu jako wykroczenia rozstrzygnięto przez określenie górnej granicy grzywny w wysokości 5000 zł (przy czym w jednej ustawie znalazły się aż dwie wskazówki, tzn. określenie górnej granicy grzywny i tryb postępowania właściwy dla kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Kolejną przesłanką uzasadniającą zaliczenie czynu do grupy wykroczeń jest użycie w sankcji sformułowania "podlega karze grzywny", co ma miejsce w 5 następujących ustawach: 1) art. 281-283 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), 2) art. 27 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 z późn. zm.), 3) art. 15 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.), 4) art. 65 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm.), 5) art. 54-57 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504). Zgodnie z treścią § 81 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. Nr 100, poz. 908), jeżeli na podstawie sankcji karnej określonej w przepisie karnym nie da się ustalić, czy dany czyn zabroniony jest wykroczeniem, czy też przestępstwem, na końcu przepisów karnych zamieszcza się przepis określający tryb orzekania w sprawach o ten czyn i nadaje mu się brzmienie: "Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. ..., następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania ...". Chcąc kierować się tą dyspozycją, natrafimy na trudność w ocenie, czy czyn stanowi wykroczenie, czy też przestępstwo, jeżeli użyto sformułowania "podlega karze grzywny" i jest to cała informacja o sankcji (brak wiadomości w kwestii trybu orzekania i określenia wysokości tej grzywny). W takim wypadku należy - moim zdaniem - posiłkować się wskazówką, że w przypadku wykroczeń stosowaną powszechnie formułą jest - "podlega karze grzywny", a w przypadku przestępstw - "podlega grzywnie" (zob. J. Warylewski (red.), T. Bąkowski, P. Bielski, K. Kaszubowski, M. Kokoszczyński, J. Stelina, G. Wierczyński, Zasady techniki prawodawczej. Komentarz, Warszawa, 2003). Chodzi o to, że występująca w praktyce prawodawczej niekonsekwencja w obowiązujących dyspozycjach powinna być rozstrzygana na korzyść naruszającego określony przepis. Kierując się tym tokiem rozumowania, należałoby przyjąć, że naruszenie przepisów wymienionych pięciu ustaw jest wykroczeniem.
Niemal wszystkie wykroczenia, o których mowa w prawie pozakodeksowym, zagrożone są karą grzywny. Nie ma wątpliwości, że brak oznaczenia kwoty grzywny oznacza, iż można wymierzyć grzywnę w kwocie od 20 do 5000 zł. W pięciu ustawach, a mianowicie:
1) art. 2 dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o ochronie godła i nazwy Światowej Organizacji Zdrowia (Dz. U. Nr 25, poz. 185),
2) art. 8 ustawy z dnia 6 września 1951 r. o obszarach szczególnie ważnych dla obrony kraju (Dz. U. Nr 46, poz. 341 z późn. zm.),
3) art. 15 ustawy z dnia 16 listopada 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu (Dz. U. Nr 41, poz. 276),
4) art. XII ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.),
5) art. 22 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.).
Za naruszenie zasad w nich zawartych widnieje zagrożenie grzywną do 2500 zł. Chodzi oczywiście o kwotę 5000 zł obowiązującego stanu prawnego. Teksty trzech pierwszych ustaw jeszcze przed wejściem w życie kodeksu wykroczeń wymieniały kwotę 4500 zł, która stanowi górną granicę grzywny za określone wykroczenia. Kwota ta zgodnie z dyspozycją art. IX ustawy z dnia 20 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm.) została podciągnięta do kwoty 5000 zł. Kolejne dwie z wymienionych ustaw górną granicę grzywny oznaczyły od razu kwotą 5000 zł (por. W. Radecki (w:) M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2005, s. 190 i n.). W pierwszym wydaniu mojego komentarza przyjąłem jako górną granicę grzywny w wymienionych ustawach kwotę 2500 zł, kierując się błędną informacją pochodzącą z komputerowych systemów informacji prawniczej. Chodzi o to, że w chwili wejścia w życie komentowanej ustawy kwota 5000 starych zł stanowiła, zgodnie z treścią art. 1 k.w., wysokość maksymalną. W drodze nowelizacji ustawy (Dz. U. z 1982 r. Nr 16, poz. 125) kwotę tę podwyższono do 20.000 zł. Kolejna nowelizacja (Dz. U. z 1985 r. Nr 23, poz. 100) sprawiła, że kwotę tę zastąpiono kwotą 50.000 zł. Urosła ona w 1990 r. do 1.000.000 zł (Dz. U. Nr 72, poz. 422), a w 1992 r. do 5 000.000 zł (Dz. U. Nr 24, poz. 101). Stan taki trwał do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386). W ten sposób z dniem 1 stycznia 1995 r. odpowiednikiem 5.000.000 starych zł stała się kwota 500 nowych zł. Kwotę tę kolejną nowelizacją (Dz. U. z 1995 r. Nr 95, poz. 475) podwyższono w górnych granicach dziesięciokrotnie, co dało kwotę 5000 zł (dotyczy to obowiązującego stanu prawnego). Obniżenie górnej granicy kary lub podwyższenie dolnej jej granicy oraz podwyższenie górnej granicy występuje zaledwie w kilku przypadkach. Obniżenie górnej granicy grzywny zastosowano w:
1) art. 9 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych (Dz. U. Nr 39, poz. 311 z późn. zm.) - do 375 zł,
2) art. 15 dekretu z dnia 5 lipca 1946 r. o wykonywaniu czynności techniczno-dentystycznych (Dz. U. z 1947 r. Nr 27, poz. 104 z późn. zm.) - do 75 zł,
3) art. 33-37 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 91, poz. 740) - do 1000 i 3000 zł.
Podwyższenie dolnej granicy grzywny zastosowano w:
1) art. 202d ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547 z późn. zm.) - od 1000 zł,
2) art. 27j ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 z późn. zm.) - od 1000 zł,
3) art. 281-283 ustawy dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - od 1000 zł,
4) art. 119-124 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.) - od 500 zł,
5) art. 54-57 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504) - od 2000 zł.
Natomiast podwyższenie górnej granicy grzywny przyjęto w:
1) art. 202d ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547 z późn. zm.) - do 10.000 zł,
2) art. 27j ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 z późn. zm.) - do 10.000 zł,
3) art. 24 ust. 4 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz. U. Nr 180, poz. 1494 z późn. zm.) - do 10.000 zł,
4) art. 281-283 ustawy dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - do 30.000 zł,
5) art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.) - do 100.000 zł,
6) art. 15-18 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyposażeniu morskim (Dz. U. Nr 93, poz. 899) - do 100.000 zł.
Jeżeli w ustawie wskazano - jak to ma miejsce w wymienionych wyżej siedmiu ustawach - że orzekanie w sprawie określonego czynu następuje na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, to czyn ten jest wykroczeniem także wówczas, gdy jest zagrożony karą grzywny wyższą niż 5000 złotych (zob. postanowienie SN z dnia 24 lutego 2006 r., I KZP 52/05, OSNPK 2006, nr 5, poz. 10).
Warto wskazać, że wśród niżej wymienionych i wielokrotnie zmienianych ustaw znalazły się dwie, które w nienaruszonym stanie przetrwały 55 lat (poz. 3 wykazu) i 40 lat (poz. 8 wykazu). Oto wykaz ustaw zawierających przepisy, których naruszenie stanowi wykroczenie - zaprezentowanych w kolejności od najstarszej do najmłodszej.
1. Art. 9 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych (Dz. U. Nr 39, poz. 311 z późn. zm.)
Art. 9. Kto naruszy postanowienia art. 4 ust. 2 i art. 5 oraz kto zachowuje się na cmentarzu lub grobie wojennym w sposób nie licujący z powagą miejsca, jeżeli czyn nie stanowi przestępstwa, podlegającego karze surowszej, ulega w drodze administracyjnej karze aresztu do 6 tygodni (karę aresztu uchylono na podstawie art. X § 1 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń, Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm., z dniem 1 stycznia 1972 r.) i grzywny do 375 zł (wysokość granicy grzywny ustalona na podstawie: art. 1 dekretu z dnia 26 kwietnia 1948 r. o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych i nawiązek, Dz. U. Nr 24, poz. 161, ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego, Dz. U. Nr 50, poz. 459, art. 2 § 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 16, poz. 125, art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 23, poz. 100, art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 72, poz. 422, art. 7 ust. 2 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz. U. Nr 24, poz. 101, art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego, Dz. U. Nr 84, poz. 386, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym, Dz. U. Nr 95, poz. 475) lub jednej z tych kar (z wyżej wymienionych powodów nieaktualne).
Zob. zmiany niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668) oraz wyrok SN z dnia 1 lutego 2001 r., I CKN 1099/98 (OSNC 2001, nr 9, poz. 135; Wok. 2001, nr 5, s. 7; Biul. SN 2001, nr 5, s. 11; RP 2001, nr 4, s. 119).
2. Art. 15 dekretu z dnia 5 lipca 1946 r. o wykonywaniu czynności techniczno-dentystycznych (Dz. U. z 1947 r. Nr 27, poz. 104 z późn. zm.)
Art. 15. 1. Winni wykonywania czynności techniczno-dentystycznych wbrew przepisom dekretu niniejszego oraz rozporządzeń na jego podstawie wydanych, jako też winni naruszenia przepisów art. 8, 9, 10, 11 i 12 niniejszego dekretu, podlegają karze aresztu do 6 tygodni (karę aresztu uchylono na podstawie art. X § 1 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń, Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm., z dniem 1 stycznia 1972 r.) i grzywny do 75 zł (wysokość grzywny ustalono na podstawie: ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego, Dz. U. Nr 50, poz. 459, art. 2 § 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 16, poz. 125, art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 23, poz. 100, art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 72, poz. 422, art. 7 ust. 2 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz. U. Nr 24, poz. 101, art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego, Dz. U. Nr 84, poz. 386, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym, Dz. U. Nr 95, poz. 475) lub jednej z tych kar (z wyżej wymienionych powodów nieaktualne), jeżeli za czyn ten nie grozi kara surowsza.
3. Art. 2 dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o ochronie godła i nazwy Światowej Organizacji Zdrowia (Dz. U. Nr 25, poz. 185)
Art. 2. 1. Kto, wbrew przepisowi art. 1, używa godła, nazwy lub skrótu nazwy Światowej Organizacji Zdrowia albo znaku stanowiącego naśladownictwo godła tej Organizacji, podlega karze grzywny do 2500 zł [Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym 5000 zł, co wynika z następującego przeliczenia: tekst pierwotny dekretu - 150.000 starych zł, art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego (Dz. U. Nr 50, poz. 459) - 4500 starych zł, art. IX § 2 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm.) - 5000 starych zł, art. 2 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - 20.000 starych zł, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - 50.000 starych zł, art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - 1.000.000 starych zł, art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - 5.000.000 starych zł, art. 4 ust. 6 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386) - 500 nowych zł, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz. U. Nr 95, poz. 475) - 5000 nowych zł] lub aresztu do 3 miesięcy (karę aresztu uchylono na podstawie art. X § 1 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń, Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm., z dniem 1 stycznia 1972 r.) albo obu tym karom łącznie (z wyżej wymienionych powodów nieaktualne).
2. Przedmioty opatrzone bezprawnie godłem, nazwą lub skrótem nazwy Światowej Organizacji Zdrowia albo też znakiem stanowiącym naśladownictwo jej godła mogą ulec przepadkowi, choćby nawet nie można było ścigać sprawcy.
3. Do orzekania w sprawach określonych w niniejszym artykule właściwe są powiatowe władze administracji ogólnej.
4. Art. 9 ustawy z dnia 20 lipca 1950 r. o zawodzie felczera (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 531 z późn. zm.)
Art. 9. 1. Kto nie będąc uprawnionym udziela zawodowo świadczeń, o których mowa w art. 2 i 3, podlega karze grzywny.
2. W przypadku określonym w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 25 października 1960 r., I CR 397/60 (OSN 1962, nr 3, poz. 87); wyrok SN z dnia 20 listopada 1970 r., I CR 484/70 (OSNCP 1971, nr 7-8, poz. 134), a także zmianę niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz zmianę niektórych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 120, poz. 1268).
5. Art. 8 dekretu z dnia 6 września 1951 r. o obszarach szczególnie ważnych dla obrony kraju (Dz. U. Nr 46, poz. 341 z późn. zm.)
Art. 8. 1. Kto wykracza przeciw przepisom wydanym na podstawie niniejszego dekretu albo nie stosuje się do zarządzeń władz powołanych do wykonania tego dekretu, podlega karze aresztu do trzech miesięcy (karę aresztu uchylono na podstawie art. X § 1 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń, Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm., z dniem 1 stycznia 1972 r.) lub grzywny do 2500 zł [zgodnie z obowiązującym stanem prawnym 5000 zł, co wynika z następującego przeliczenia: tekst pierwotny ustawy - 4500 starych zł, art. IX § 2 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm.) - 5000 starych zł, art. 2 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - 20.000 starych zł, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - 50.000 starych zł, art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - 1.000.000 starych zł, art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - 5.000.000 starych zł, art. 4 ust. 6 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386) - 500 nowych zł, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz. U. Nr 95, poz. 475) - 5000 nowych zł] albo obu tym karom łącznie (z wyżej wymienionych powodów nieaktualne).
2. Orzekanie następuje w trybie postępowania karno-administracyjnego.
Zob. akt interpretujący w postaci wyroku TK z dnia 3 lipca 2001 r., K. 3/2001 (OTK ZU 2001, nr 5, poz. 125).
6. Art. 7 dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (Dz. U. Nr 23, poz. 93 z późn. zm.)
Art. 7. 1. Kto nie wykonuje ciążącego na nim obowiązku świadczeń przewidzianych w niniejszym dekrecie - podlega karze pracy poprawczej do jednego miesiąca (kara ta została zniesiona ustawą z dnia 2 grudnia 1958 r. o zmianie ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o orzecznictwie karno-administracyjnym, Dz. U. Nr 77, poz. 396) lub grzywny do 750 zł (wysokość granicy grzywny ustalona na podstawie: art. 2 § 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 16, poz. 125, art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 23, poz. 100, art. 5 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach, Dz. U. Nr 72, poz. 422, art. 7 ust. 2 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich, Dz. U. Nr 24, poz. 101, art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego, Dz. U. Nr 84, poz. 386, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym, Dz. U. Nr 95, poz. 475).
2. Orzekanie następuje w trybie postępowania karno-administracyjnego.
Zob. wyrok NSA z dnia 6 lutego 1981 r., SA 819/80 (ONSA 1981, nr 1, poz. 6; GP 1981, nr 19, s. 2; PiP 1982, nr 8, s. 152; Probl. Praw. 1981, nr 7, s. 67); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 28 lipca 1997 r., SA/Gd 1018/94 (SP 2001, nr 3, s. 62); wyrok TK z dnia 5 listopada 1997 r., K. 22/97 (OTK ZU 1997, nr 3-4, poz. 41; Gl. 1998, nr 11, s. 29; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1998, nr 2, poz. 51); postanowienie TK z dnia 6 marca 2001 r., S 1/01 (OTK ZU 2001, nr 2, poz. 35). Zob. też zmianę niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668).
7. Art. 18 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 z późn. zm.)
Art. 18. 1. Kto narusza przepisy niniejszej ustawy i rozporządzeń wydanych na jej podstawie, podlega karze aresztu lub grzywny.
2. Orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 4 czerwca 1982 r., I CR 141/82 (OSNCP 1983, nr 2-3, poz. 41); uchwałę SN z dnia 19 czerwca 1987 r., III CZP 30/87 (LEX nr 8832); wyrok SA w Łodzi z dnia 5 maja 1992 r., I ACr 140/92 (OSAiSN 1993, nr 4, poz. 30, s. 48; Wok. 1992, nr 11, s. 31); wyrok SN z dnia 1 lutego 2001 r., I CKN 1099/98 (OSNC 2001, nr 9, poz. 135; Wok. 2001, nr 5, s. 7; Biul. SN 2001, nr 5, s. 11; RP 2001, nr 4, s. 119); wyrok NSA z dnia 25 lutego 1988 r., IV SA 1036/87 (ONSA 1988, nr 1, poz. 39); uchwałę SN z dnia 26 września 1995 r., III AZP 22/95 (OSNAPiUS 1996, nr 6, poz. 80; Wok. 1996, nr 1, s. 27; POP 1996, nr 2, poz. 71).
8. Art. 15 ustawy z dnia 16 listopada 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu (Dz. U. Nr 41, poz. 276)
Art. 15. 1. Kto wbrew przepisom ustawy używa godeł, znaków lub nazw określonych w art. 12, 13 i 14, podlega karze grzywny do 2500 zł [zgodnie z obowiązującym stanem prawnym 5000 zł, co wynika z następującego przeliczenia: tekst pierwotny ustawy - 4500 starych zł, art. IX § 2 ustawy z dnia 31 maja 1971 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 115 z późn. zm.) - 5000 starych zł, art. 2 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - 20.000 starych zł, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - 50.000 starych zł, art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - 1.000.000 starych zł, art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - 5.000.000 starych zł, art. 4 ust. 6 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386) - 500 nowych zł, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz. U. Nr 95, poz. 475) - 5000 nowych zł].
2. Orzekanie w sprawach o wykroczenia określone w ust. 1 następuje w trybie przepisów o orzecznictwie karno-administracyjnym.
9. Art. 225-227 i 243 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm.)
Art. 225. 1. Kto bez usprawiedliwionej przyczyny:
1) będąc żołnierzem rezerwy nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu na ćwiczenia wojskowe trwające do dwudziestu czterech godzin,
2) będąc przeznaczony do szkolenia lub ćwiczeń w obronie cywilnej nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu do tej służby,
posiadając przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu do odbycia ćwiczeń w tej jednostce,
podlega karze aresztu do 30 dni albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto:
1) uporczywie uchyla się od wykonywania poleceń służbowych w czasie odbywania szkolenia poborowych lub ćwiczeń w obronie cywilnej albo w czasie odbywania ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji;
2) w czasie odbywania ćwiczeń w jednostce przewidzianej do militaryzacji samowolnie opuszcza wyznaczone miejsce przebywania.
Art. 226. Kto uporczywie uchyla się od wykonania obowiązków w zakresie powszechnej samoobrony ludności,
podlega karze grzywny.
Art. 227. 1. Kto wbrew obowiązkom wynikającym z ustawy lub przepisów wydanych na jej podstawie:
1) uchyla się od wykonania obowiązku świadczenia osobistego lub rzeczowego,
2) nie zawiadamia właściwego organu o rozporządzeniu nieruchomością lub rzeczą ruchomą przeznaczoną na cele świadczeń rzeczowych,
podlega karze aresztu do 30 dni albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto umyślnie utrudnia lub uniemożliwia wykonanie świadczenia osobistego lub rzeczowego.
Art. 243. 1. W sprawach o czyny określone w art. 224-242, jeżeli czyn podlega na nieuczynieniu zadość obowiązkowi stawienia się do służby lub zgłoszenia do właściwego organu, przedawnienie ścigania i wyrokowania biegnie od chwili uczynienia zadość temu obowiązkowi lub od chwili, w której na sprawcy obowiązek przestał ciążyć.
2. Przedawnienie ścigania i wyrokowania w sprawach o czyny określone w art. 228 i 239-241 nie biegnie w czasie samowolnego przebywania sprawcy za granicą.
10. Art. 55 i 56 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.)
Art. 55. 1. Kto:
1) uchyla się od obowiązku posiadania lub wymiany dowodu osobistego,
2) zatrzymuje cudzy dowód osobisty,
3) nie zwraca dowodu osobistego w razie utraty obywatelstwa polskiego,
podlega karze ograniczenia wolności do 1 miesiąca albo karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, następuje na zasadach i w trybie określonym w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Art. 56. Wykroczenia przeciwko obowiązkowi meldunkowemu podlegają ustawie z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 z późn. zm.).
Zob. uchwałę SN z dnia 20 kwietnia 1978 r., VII KZP 1/78 (OSNKW 1978, nr 6, poz. 58); wyrok SN z dnia 10 listopada 1978 r., I PRN 107/78 (OSNCP 1979, nr 4, poz. 83); wyrok 7 sędziów SN z dnia 9 listopada 1990 r., WRN 149/90 (OSP 1991, nr 9, poz. 202; OSNKW 1991, nr 7-9, poz. 41); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 28 sierpnia 1991 r., SA/Ka 525/91 (ONSA 1991, nr 3-4, poz. 78); wyrok SA w Rzeszowie z dnia 23 września 1993 r., II AKR 83/93 (OSAiSN 1994, nr 4, poz. 21, s. 4); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 5 października 1989 r., SA/Wr 348/89 (ONSA 1989, nr 2, poz. 88).
11. Art. 281-283 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)
Art. 281. Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:
1) zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę,
2) nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę,
3) wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy,
4) stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników,
5) narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych,
6) nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników,
7) pozostawia dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem
- podlega karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
Art. 282. § 1. Kto, wbrew obowiązkowi:
1) nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,
2) nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,
3) nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy,
podlega karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu pracy lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem pracy.
Art. 283. § 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto:
1) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie 30 dni właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju, zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianie miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności oraz o zmianie technologii, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników,
2) wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców,
3) wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności,
4) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności,
5) wbrew obowiązkowi stosuje:
a) materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych,
b) substancje i preparaty chemiczne nieoznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację,
c) niebezpieczne substancje i niebezpieczne preparaty chemiczne nieposiadające kart charakterystyki tych substancji, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem,
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób,
7) nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu organu Państwowej Inspekcji Pracy,
8) utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań,
9) bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia.
Zob. uchwałę SN - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 stycznia 1976 r., I PZP 50/75 (OSNCP 1976, nr 6, poz. 129); wyrok SN z dnia 5 maja 1999 r., I PKN 665/98 (OSNAPiUS 2000, nr 14, poz. 535; PPPS - Prz. Orz. 2000, nr 5-6, s. 49).
12. Art. XII ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.)
Art. XII. § 1. Dni i godziny otwierania oraz zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności określa gmina.
§ 2. Winni naruszenia wydanych na podstawie § 1 przepisów o dniach i godzinach otwierania i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności podlegają karze grzywny do 2500 złotych [Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym 5000 zł, co wynika z następującego przeliczenia: tekst pierwotny ustawy - 5000 starych zł, art. 2 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 16, poz. 125) - 20.000 starych zł, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - 50.000 starych zł, art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - 1.000.000 starych zł, art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - 5.000.000 starych zł, art. 4 ust. 6 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386) - 500 nowych zł, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz. U. Nr 95, poz. 475) - 5000 nowych zł].
Orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. uchwałę pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z dnia 21 listopada 1975 r., V PZP 5/75 (OSNCP 1976, nr 6, poz. 120); wyrok SN z dnia 14 lutego 1996 r., II URN 2/96 (OSNAPiUS 1996, nr 17, poz. 255).
13. Art. 431-46 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.)
Art. 431. 1. Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a-6 albo nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania,
podlega karze grzywny.
2. Usiłowanie wykroczenia określonego w ust. 1 jest karalne.
3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec przepadek napojów alkoholowych, chociażby nie były własnością sprawcy.
Art. 44. Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi nadzoru dopuszcza do sprzedawania, podawania lub spożywania napojów alkoholowych na terenie zakładu pracy, jak również powziąwszy wiadomość o sprzedawaniu, podawaniu lub spożywaniu na terenie zakładu pracy takich napojów nie podejmie prawem przewidzianego postępowania,
podlega karze grzywny.
Art. 45. Kto wbrew postanowieniom zawartym w art. 13 ust. 1 i 2:
1) dostarcza napoje alkoholowe do miejsc sprzedaży lub
2) nie uwidacznia informacji o szkodliwości spożywania alkoholu,
podlega karze grzywny.
Art. 451. Orzekanie w sprawach o czyny wymienione w art. 431-45 następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Art. 46. 1. Napojem alkoholowym w rozumieniu niniejszej ustawy jest produkt przeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy pochodzenia rolniczego w stężeniu przekraczającym 0,5% objętościowych alkoholu.
2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
3. Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Oto bogate doświadczenia praktyki orzeczniczej: wyrok NSA z dnia 20 września 1984 r., II SA 1184/84 (ONSA 1984, nr 2, poz. 78); wyrok SN z dnia 14 marca 1985 r., I KR 38/85 (OSNKW 1986, nr 1-2, poz. 5; PiP 1987, nr 5, s. 144); orzeczenie TK z dnia 16 czerwca 1986 r., U. 3/86 (OTK 1986, poz. 4, s. 59); orzeczenie TK z dnia 14 lipca 1986 r., K. 1/86 (OTK 1986, poz. 3; PiP 1987, nr 1, s. 138); orzeczenie TK z dnia 20 października 1986 r., P 2/86 (OTK 1986, poz. 6; PiP 1987, nr 5, s. 135); wyrok SN - Izba Karna z dnia 17 grudnia 1986 r., V KRN 454/86 (OSNKW 1987, nr 7-8, poz. 68); uchwała SN - Izba Cywilna i Administracyjna z 4 marca 1988 r., III CZP 9/88 (OSNCP 1989, nr 7-8, poz. 119); wyrok NSA z dnia 20 lutego 1989 r., II SA 1183/88 (ONSA 1989, nr 1, poz. 29); wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 1989 r., II SA 1425/88 (ONSA 1989, nr 1, poz. 37); wyrok SN - Izba Karna z dnia 10 października 1989 r., V KRN 249/89 (OSNPG 1990, nr 4-5, poz. 29); wyrok NSA z dnia 6 listopada 1990 r., II SA 627/90 (ONSA 1991, nr 2, poz. 31); wyrok NSA z dnia 22 października 1991 r., II SA 644/91 (ONSA 1992, nr 3-4, poz. 70; Wspól. 1993, nr 33, s. 14); wyrok NSA z dnia 7 kwietnia 1993 r., II SA 1302/92 (ONSA 1994, nr 2, poz. 76; PiŻ 1994, nr 22, s. 15; M. Pod. 1994, nr 3, s. 79); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 7 września 1993 r., SA/Ka 369/93 (OSS 1995, nr 2, poz. 58); wyrok NSA z dnia 9 grudnia 1993 r., II SA 2088/93 (Wok. 1994, nr 5, s. 24); wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 29 grudnia 1993 r., Amr 42/93 (Wok. 1994, nr 5, s. 56); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi z dnia 23 lutego 1994 r., SA/Łd 385/93 (Wok. 1994, nr 11, s. 30); wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 8 kwietnia 1994 r., III ARN 18/94 (OSNAPiUS 1994, nr 4, poz. 55; OSS 1995, nr 2, s. 82); wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 października 1994 r., I PRN 80/94 (OSNAPiUS 1995, nr 1, poz. 9); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 25 listopada 1994 r., SA/Wr 1954/94 (Wok. 1995, nr 5, s. 31); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie z dnia 3 stycznia 1995 r., SA/Kr 2937/94 (OSP 1996, nr 2, poz. 25); wyrok NSA z dnia 23 stycznia 1996 r., II SA 2792/95 (Jur. 1996, nr 7-8, s. 56); wyrok NSA z dnia 11 marca 1996 r., II SA 351/95 (Wok. 1997, nr 6, s. 32; Gl. 1997, nr 9, s. 30); pismo Ministerstwa Finansów - Wicedyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich i Opłat z dnia 20 grudnia 1996 r., PO 7-B-825-599/9857/96 (Biul. Skarb. 1997, nr 3, s. 9); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie z dnia 16 stycznia 1997 r., II SA/Lu 331/96 (Gl. 1997, nr 10, s. 30; PG 1997, nr 3, s. 38); uchwała SN - Izba Karna z dnia 19 lutego 1997 r., I KZP 37/96 (OSNKW 1997, nr 3-4, poz. 21; OSP 1997, nr 7-8, poz. 148; Wok. 1997, nr 4, s. 11; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 3, poz. 12); uchwała 5 sędziów NSA z dnia 23 czerwca 1997 r., OPK 32/97 (OSP 1997, nr 11, poz. 200; Gl. 1997, nr 12, s. 30; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 10, poz. 57; ONSA 1997, nr 4, poz. 152); postanowienie NSA z dnia 11 grudnia 1997 r., II SA 1060/97 (PG 1998, nr 7, s. 37; Gl. 1998, nr 10, s. 27); wyrok TK z dnia 15 września 1998 r., K. 10/98 (OSG 1998, nr 11-12, poz. 120; PiŻ 1998, nr 36, s. 30; Gl. 1999, nr 2, s. 30; OTK ZU 1998, nr 5, poz. 64); uchwała 5 sędziów NSA z dnia 22 maja 2000 r., OPK 1/2000 (Jur. 2000, nr 10, s. 24; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 10, poz. 53; ONSA 2000, nr 4, poz. 140; Gl. 2001, nr 1, s. 17 i 44, nr 4, s. 43); pismo Ministerstwa Finansów - Zastępcy Dyrektora Departamentu Podatków Lokalnych i Katastru z dnia 16 marca 2001 r., LK-125/271/BP/01 (Biul. Skarb. 2001, nr 2, s. 17; Gl. 2001, nr 7, s. 38).
14. Art. 22 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163 z późn. zm.)
Art. 22. 1. Kto działając w imieniu zakładu pracy narusza przepisy niniejszej ustawy, a w szczególności uniemożliwia działalność społecznego inspektora pracy,
podlega karze grzywny do 2500 zł [Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym 5000 zł, co wynika z następującego przeliczenia: tekst pierwotny dekretu - 150.000 starych zł, art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 28 października 1950 r. o zmianie systemu pieniężnego (Dz. U. Nr 50, poz. 459) - 20.000 starych zł, art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - 50.000 starych zł, art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1990 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 72, poz. 422) - 1.000.000 starych zł, art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 28 lutego 1992 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach i o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. Nr 24, poz. 101) - 5.000.000 starych zł, art. 4 ust. 6 w zw. z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386) - 500 nowych zł, art. 3 ust. 1 lit. a) ustawy z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz. U. Nr 95, poz. 475) - 5000 nowych zł].
2. Tej samej karze podlega, kto nie wykonuje zalecenia zakładowego społecznego inspektora pracy.
3. Orzekanie następuje na podstawie wniosku pochodzącego od inspektora pracy w trybie określonym w dziale VII Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
15. Art. 38 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.)
Art. 38. 1. Kto utrudnia lub udaremnia działalność organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
podlega karze aresztu do 30 dni, karze ograniczenia wolności albo karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, Nr 214, poz. 1344 i Nr 237, poz. 1651).
Zob. wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z 24 maja 2000 r., II SA/Gd 1087/98 (OSP 2001, nr 9, poz. 132; Gl. 2001, nr 12, s. 45).
16. Art. 27 i 27b ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.)
Art. 27. 1. Kto:
1) dokonuje amatorskiego połowu ryb bez posiadania dokumentów lub zezwolenia, o których mowa w art. 7 ust. 2, uprawniających do takiego połowu, dokonując amatorskiego połowu ryb narusza zakazy określone w art. 8 ust. 1 pkt 1-4 i pkt 11-13,
2) narusza przepisy art. 2, art. 3, art. 9, art. 10 ust. 2 oraz art. 11, art. 13 ust. 2, art. 16 i art. 20 ust. 1 i 2 oraz 4 i 5,
3) narusza oznakowania obrębów hodowlanych i ochronnych (art. 16 i art. 21 pkt 4) bądź nie będąc do tego uprawniony umieszcza takie oznakowania
- podlega karze grzywny.
2. W razie ukarania za wykroczenia wymienione w ust. 1, kolegium do spraw wykroczeń [obecnie sąd] może orzec:
1) nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego uprawnionego do rybactwa w wysokości do pięciokrotnej wartości przywłaszczonych ryb,
2) przepadek narzędzi i innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, a także przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia,
3) zakaz amatorskiego połowu ryb na okres od 6 do 18 miesięcy.
3. W wypadku orzeczenia kary dodatkowej [obecnie środka karnego], o której mowa w ust. 2 pkt 3, orzeka się o cofnięciu karty wędkarskiej lub karty łowiectwa podwodnego.
4. Orzeczenie o przepadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, może również dotyczyć przedmiotów nie stanowiących własności sprawcy.
5. Za czyny wymienione w ust. 1, popełnione przez osobę niepełnoletnią posiadającą kartę wędkarską, na wniosek osób uprawnionych do kontroli, organ wydający cofa wydaną kartę do czasu uzyskania pełnoletności.
Art. 27b. 1. Uprawniony do rybactwa, który:
1) nie wykonuje obowiązku, o którym mowa w art. 4 ust. 2,
2) korzysta z wód obwodu rybackiego bez wymaganego operatu rybackiego albo wbrew jego założeniom
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje w trybie przewidzianym przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, na podstawie wniosku o ukaranie złożonego przez właściwy zarząd województwa.
17. Art. 48 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 z późn. zm.)
Art. 48. 1. Kto:
1) wbrew przepisom art. 12 nie zgłasza prac geodezyjnych i kartograficznych lub nie przekazuje materiałów, powstałych w wyniku prac geodezyjnych i kartograficznych, lub informacji o tych materiałach do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
2) wbrew przepisom art. 13 ust. 1 pkt 1 utrudnia lub uniemożliwia osobie wykonującej prace geodezyjne i kartograficzne wejście na grunt lub do obiektu budowlanego i dokonanie niezbędnych czynności związanych z wykonywaną pracą,
3) wbrew przepisom art. 15 niszczy, uszkadza, przemieszcza znaki geodezyjne, grawimetryczne lub magnetyczne i urządzenia zabezpieczające te znaki oraz budowle triangulacyjne, a także nie zawiadamia właściwych organów o zniszczeniu, uszkodzeniu lub przemieszczeniu znaków geodezyjnych, grawimetrycznych lub magnetycznych, urządzeń zabezpieczających te znaki oraz budowli triangulacyjnych,
4) wbrew przepisom art. 18 bez wymaganego zezwolenia bądź wbrew jego warunkom wykonuje prace reprodukcyjne lub rozpowszechnia mapy, materiały fotogrametryczne i teledetekcyjne,
5) wbrew przepisom art. 22 ust. 2 i 3, będąc obowiązany do zgłoszenia zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, nie zgłosi ich do właściwego organu w ciągu 30 dni od dnia powstania zmian albo będąc obowiązany dostarczyć dokumenty niezbędne do wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów i budynków nie dostarczy ich,
6) wbrew przepisom art. 27 ust. 2 nie uzgadnia usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu bądź nie zapewnia przeprowadzenia wyznaczenia usytuowania obiektów budowlanych, geodezyjnych pomiarów powykonawczych i sporządzenia dokumentacji z tym związanej,
7) wbrew przepisom art. 42 bez wymaganych uprawnień zawodowych wykonuje samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii
- podlega karze grzywny.
2. W wypadkach określonych w ust. 1 orzekanie następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. postanowienie SN z dnia 10 grudnia 1997 r., II CKN 496/97 (LEX nr 50544); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 19 czerwca 2000 r., OPK 2/00 (Wok. 2000, nr 9, s. 39; ONSA 2001, nr 1, poz. 11; Gl. 2000, nr 12, s. 44).
18. Art. 88b, 88e, 88f, 88h i 88k ustawy z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544 z późn. zm.)
Art. 88b. Kto prowadzi kampanię wyborczą z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 76b ust. 2,
podlega karze grzywny.
Art. 88e. Kto podaje lub dostarcza, w ramach kampanii wyborczej na rzecz kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej, napoje alkoholowe z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 78 ust. 4,
podlega karze grzywny.
Art. 88f. Kto:
1) przekazuje środki finansowe lub nieodpłatnie świadczy usługi na cele kampanii wyborczej z naruszeniem zasad, o których mowa w art. 85 ust. 2 lub 3,
2) narusza zasady określone w art. 85 ust. 4 dotyczące sposobu gromadzenia środków finansowych komitetu,
3) dokonuje wpłat na jeden komitet w wysokości przekraczającej limity określone w art. 85 ust. 5 lub 6,
4) nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego, zawartej przez niego w imieniu komitetu, że wpłaty na komitet mogą być dokonywane tylko w sposób określony w art. 85 ust. 7
- podlega karze grzywny.
Art. 88h. Kto:
1) przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz innego komitetu wbrew zakazowi określonemu w art. 87a ust. 1 albo pozyskuje lub wydaje środki komitetu po dniu złożenia sprawozdania wyborczego, o którym mowa w art. 87g ust. 1,
2) dokonuje wydatków na kampanię wyborczą prowadzoną w formach i na zasadach właściwych dla reklamy w wysokości przekraczającej limit określony w art. 87b
- podlega karze grzywny.
Art. 88k. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 88b, art. 88e, art. 88f i art. 88h, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. postanowienie SN z dnia 2 grudnia 1995 r., III SW 489/95 (OSNAPiUS 1996, nr 2, poz. 22); postanowienie SN z dnia 2 grudnia 1995 r., III SW 992/95 (OSNAPiUS 1996, nr 2, poz. 23); postanowienie SN z dnia 4 grudnia 1995 r., III SW 38/95 (OSNAPiUS 1996, nr 1, poz. 7; OSP 1996, nr 3, poz. 47); postanowienie SN z dnia 4 grudnia 1995 r., III SW 50/95 (OSNAPiUS 1996, nr 1, poz. 9); postanowienie SN z dnia 4 grudnia 1995 r., III SW 943/95 (OSNAPiUS 1996, nr 2, poz. 27); postanowienie SN z dnia 5 grudnia 1995 r., III SW 1035/95 (OSNAPiUS 1996, nr 2, poz. 15); postanowienie SN z dnia 6 grudnia 1995 r., III SW 1090/95 (OSP 1996, nr 3, poz. 48); wyrok TK z dnia 10 listopada 1998 r., K. 39/97 (OTK ZU 1998, nr 6, poz. 99); postanowienie SN z dnia 23 października 2000 r., III SW 18/2000 (OSNAPiUS 2001, nr 3, poz. 90); wyrok SN z dnia 6 lipca 2001 r., III RN 16/2001 (Rzeczp. 2001, nr 160, s. C2; M. Prawn. 2001, nr 19, s. 958; OSNAPiUS 2001, nr 22, poz. 657).
19. Art. 143b ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997 z późn. zm.)
Art. 143b. Kto zatrudnia osoby, o których mowa w art. 91c, lub zleca im wykonywanie innych zajęć wbrew warunkowi w nim określonemu, podlega karze aresztu lub karze grzywny.
20. Art. 92-95 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych (Dz. U. Nr 61, poz. 258 z późn. zm.)
Art. 92. 1. Kto prowadząc pośrednictwo pracy dla osób poszukujących pracy na statkach pobiera za to od tych osób, bezpośrednio lub pośrednio, opłaty, podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi pośrednictwo pracy dla osób poszukujących pracy na statkach z naruszeniem przepisu art. 4 ust. 1.
Art. 93. 1. Kto działając w imieniu armatora narusza przepisy:
1) o wymaganej treści umowy o pracę na statku oraz treści wpisu do listy załogi statku lub książeczki żeglarskiej,
2) o czasie pracy
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto kierując przedsiębiorstwem armatorskim lub zespołem osób zatrudnionych u armatora nie przestrzega przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny przebywania na statku oraz przepisów określających warunki, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia mieszkalne, sanitarne i bytowe na statku.
Art. 94. 1. Kto, działając w imieniu armatora, nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku:
1) zaopatrzenia statku w wymaganą ilość żywności oraz w przewidziane normami urządzenia, środki ratunkowe i medyczne,
2) zatrudnienia na statku fachowych pracowników służby zdrowia lub przeszkolenia medycznego kapitana i załogi statku w zakresie stosowania środków ratunkowych i medycznych,
3) dokonania we właściwym czasie repatriacji osób do tego uprawnionych,
4) zapewnienia na statku pomieszczeń załogi odpowiednich do liczby zatrudnionych pracowników,
5) utrzymywania statku, jego wyposażenia i znajdujących się w nim pomieszczeń w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy i wypoczynku po pracy
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi:
1) dopuszcza do zatrudnienia na statku, w składzie jego załogi, pracownika nieposiadającego ważnej książeczki żeglarskiej,
2) w czasie podróży morskiej statku zatrudnia na nim pracownika, nie wpisując go na listę załogi tego statku,
3) nie udziela pracownikowi przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, wyrównawczego lub innych dni wolnych, o których mowa w art. 77, albo bezpodstawnie obniża ich wymiar.
Art. 95. W sprawach nieuregulowanych w tym dziale stosuje się przepisy Kodeksu pracy o odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Orzekanie następuje na podstawie wniosku pochodzącego od inspektora pracy w trybie określonym w dziale VII kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
21. Art. 31a ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm.)
Art. 31a. 1. Kto:
1) w wyznaczonym terminie nie informuje organu Inspekcji Ochrony Środowiska o zakresie wykonania zarządzeń pokontrolnych albo o przeprowadzeniu postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem postępowania przeciw osobom winnym dopuszczenia do uchybień,
2) niezgodnie z prawdą informuje organ Inspekcji Ochrony Środowiska o wykonaniu zarządzeń pokontrolnych lub przeprowadzeniu postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny.
2. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, prowadzi się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
22. Art. 70j ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.)
Art. 70j. 1. Kierownik samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej, który wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 59a, nie przekazuje środków na wzrost wynagrodzeń w sposób określony w tym przepisie,
podlega karze grzywny.
2. Ściganie wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.
23. Art. 27 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577 z późn. zm.)
Art. 27. Kto uchyla się od kontroli, w szczególności przez nieprzedłożenie potrzebnych dla kontroli dokumentów, albo niezgodnie z prawdą informuje o wykonaniu wniosków pokontrolnych,
podlega karze grzywny.
Zob. orzeczenie TK z dnia 18 stycznia 1994 r., K. 9/93 (OTK 1994, nr I, poz. 3); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 11 maja 1995 r., SA/Po 435/95 (Wspól. 1995, nr 44, s. 16); wyrok NSA z dnia 11 maja 1995 r., SA/Po 540/95 (Wspól. 1995, nr 41, s. 23).
24. Art. 17 i 18 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. - Prawo probiercze (Dz. U. Nr 55, poz. 249 z późn. zm.)
Art. 17. Kto:
1) wprowadza do obrotu nie ocechowane wyroby z metali szlachetnych,
2) nie dopełnia obowiązku określonego w art. 13 ust. 1 lub 2 albo w art. 14,
3) wprowadza do obrotu handlowego wyroby nie oznaczone w myśl art. 12,
4) uniemożliwia organom administracji probierczej wykonywanie ich zadań w zakresie sprawowania nadzoru przez:
a) utrudnianie wstępu na teren nieruchomości lub pomieszczeń,
b) odmowę udostępnienia dokumentów, o których mowa w art. 6 ust. 3 i art. 7 ust. 3,
c) uniemożliwianie gromadzenia i zabezpieczania dowodów naruszenia przepisów ustawy
- podlega karze grzywny.
Art. 18. Orzekanie w sprawach o czyny wymienione w art. 17 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 28 maja 1996 r., SA/Wr 2658/95 (LEX nr 27191).
25. Art. 25-27 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.)
Art. 25. 1. Kto, oznaczając lub wbrew obowiązkowi nie oznaczając towarów albo usług, wprowadza klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nie informuje o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem z nich, i naraża w ten sposób klientów na szkodę,
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy lub sprzedaży, o której mowa w art. 17a.
Art. 26. 1. Kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu szkodzenia przedsiębiorcy,
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, w celu przysporzenia korzyści majątkowej lub osobistej sobie, swojemu przedsiębiorstwu lub osobom trzecim, rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o swoim przedsiębiorstwie lub przedsiębiorcy, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorcy lub przedsiębiorstwa.
Art. 27. 1. Ściganie przewidzianych w niniejszej ustawie przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego, a wykroczeń - na żądanie pokrzywdzonego.
1a. (uchylony)
2. Z żądaniem ścigania wykroczenia przewidzianego w art. 25 mogą wystąpić także podmioty, o których mowa w art. 19 ust. 1.
Zob. wyrok NSA z dnia 22 czerwca 1993 r., II SA 1604/92 (Wok. 1994, nr 5, s. 18); wyrok SA w Gdańsku z dnia 12 lipca 1994 r., I ACr 477/94 (OSAiSN 1994, nr 10, poz. 57); postanowienie SN - Izba Cywilna z dnia 30 września 1994 r., III CZP 109/94 (OSNC 1995, nr 1, poz. 18; Wok. 1995, nr 2, s. 5); wyrok SA w Gdańsku z dnia 12 stycznia 1996 r., I ACr 950/95 (OSA 1996, nr 6, poz. 28); wyrok SA w Warszawie z dnia 14 listopada 1996 r., I ACr 890/96 (OSA 1998, nr 9, poz. 36); wyrok SA w Łodzi z dnia 6 marca 1997 r., I ACr 4/97 (PG 1997, nr 8, s. 47; OSA 1998, nr 1, poz. 3, s. 46); wyrok SN - Izba Cywilna z dnia 25 marca 1997 r., III CKN 11/97 (OSNC 1997, nr 9, poz. 126; Gl. 1997, nr 11, s. 29; Gl. 1998, nr 4, s. 32; OSP 1997, nr 12, poz. 229; PS 2000, nr 3, s. 111; Gl. 2000, nr 6, s. 32); wyrok SA w Katowicach z dnia 7 maja 1997 r., I ACa 110/97 (PG 1998, nr 9, s. 39); wyrok SA w Warszawie z dnia 14 maja 1997 r., I ACr 78/97 (PG 1998, nr 8, s. 42); wyrok NSA z dnia 10 lutego 1998 r., II SA 1260/97 (Jur. 1998, nr 5, s. 26); wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 218/98 (OSNAPiUS 1999, nr 15, poz. 480; M. Prawn. 2001, nr 1, s. 37; PG 1999, nr 9, s. 11); wyrok SN - Izba Cywilna z dnia 26 listopada 1998 r., I CKN 904/97 (OSP 1999, nr 5, poz. 91; Biul. SN 1999, nr 4, s. 8; OSG 1999, nr 5, poz. 69, s. 35; RP 1999, nr 4, s. 122; OSNC 1999, nr 5, poz. 97); wyrok SA w Katowicach z dnia 3 marca 1999 r., I ACa 687/98 (PG 1999, nr 10, s. 59); wyrok SA w Katowicach z dnia 19 czerwca 2000 r., I ACa 287/2000 (OSA 2001, nr 7-8, poz. 44).
26. Art. 119-127 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.)
Art. 119. Kto bez wymaganej koncesji lub wbrew warunkom w niej określonym prowadzi działalność w zakresie:
1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin,
2) wydobywania kopalin ze złóż,
3) bezzbiornikowego magazynowania substancji lub składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
4) (skreślony),
5) (skreślony)
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 119a. Kto wydobywa kopalinę wbrew zakazowi określonemu w art. 15 ust. 4
- podlega karze grzywny.
Art. 120. Kto wykonuje, dozoruje prace geologiczne lub kieruje nimi nie posiadając wymaganych do tego kwalifikacji
- podlega karze grzywny.
Art. 121. Kto wbrew obowiązkowi:
1) dopuszcza do prac geologicznych osoby nie posiadające wymaganych kwalifikacji,
2) wykonuje prace geologiczne bez zatwierdzonego projektu prac geologicznych lub niezgodnie z tym projektem,
2a) wykonuje prace geologiczne bez zgłoszenia, o którym mowa w art. 33 ust. 4,
3) nie zawiadamia właściwych organów o zamiarze przystąpienia do wykonywania robót geologicznych
- podlega karze grzywny.
Art. 122. 1. Kto w zakładzie górniczym wykracza przeciwko nakazom lub zakazom zawartym w przepisach wydanych na podstawie art. 78, dotyczących zagrożeń pożarowych, tąpaniami, gazowych, pyłowych, wodnych, pozostających w związku z jazdą ludzi szybem albo w związku z nabywaniem, przechowywaniem i używaniem materiałów wybuchowych i sprzętu strzałowego w zakładach górniczych
- podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi ruch zakładu górniczego bez zatwierdzonego planu ruchu albo niezgodnie z tym planem, albo nie sporządza tego planu w przewidzianym terminie.
3. Jeżeli sprawca nieumyślnie dopuszcza się wykroczenia określonego w ust. 1 lub 2
- podlega karze grzywny.
4. Kto:
1) wykracza przeciwko innym niż określone w ust. 1 nakazom lub zakazom zawartym w rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 78 albo nakazom lub zakazom określonym w art. 73, art. 75 ust. 1, art. 76 i art. 80,
2) nie dopełnia obowiązku przeszkolenia pracownika zakładu górniczego w zakresie przepisów i wymagań bezpieczeństwa,
3) dopuszcza do wykonywania czynności wymagających szczególnych kwalifikacji w zakładzie górniczym osobę, która takich kwalifikacji nie posiada
- podlega karze grzywny.
Art. 123. Kierownik ruchu zakładu górniczego, który nie dopełnia obowiązku określonego w art. 77 ust. 3
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 124. 1. Pracownik zakładu górniczego, który po spostrzeżeniu niebezpieczeństwa zagrażającego ludziom lub ruchowi zakładu górniczego albo po stwierdzeniu uszkodzenia lub nieprawidłowości w działaniu urządzeń zakładu górniczego nie ostrzega niezwłocznie osób bezpośrednio zagrożonych i nie zawiadamia o niebezpieczeństwie osób sprawujących kierownictwo albo dozór ruchu
- podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Karze określonej w ust. 1 podlega, kto wbrew obowiązkowi nie podejmuje dostępnych mu środków w celu usunięcia niebezpieczeństwa w zakładzie górniczym.
3. Jeżeli sprawca dopuszcza się nieumyślnie wykroczenia określonego w ust. 1 lub 2
- podlega karze grzywny.
Art. 125. Kto wykonuje czynności kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego lub inne czynności w ruchu zakładu górniczego albo czynności, o których mowa w art. 75a ust. 1, bez kwalifikacji przewidzianych ustawą
- podlega karze grzywny.
Art. 126. Kto nie dopełnia ciążących na nim obowiązków w zakresie sporządzania, aktualizowania i posiadania w zakładzie górniczym wymaganej dokumentacji mierniczo-geologicznej oraz w zakresie bieżącego prowadzenia ewidencji zasobów złoża
- podlega karze grzywny.
Art. 126a. Kto nie wykonuje decyzji organu nadzoru górniczego, dotyczącej:
1) usunięcia nieprawidłowości powstałych wskutek naruszenia przepisów o ruchu zakładu górniczego lub
2) wstrzymania w całości lub w części ruchu zakładu górniczego lub jego urządzeń, albo podjęcia niezbędnych środków zapobiegawczych ze względu na bezpośrednie zagrożenie dla zakładu, jego pracownika, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska, lub
3) zakazu wykonywania określonych czynności przez osoby, które naruszyły obowiązki określone ustawą i wydanymi na jej podstawie przepisami,
4) (uchylony)
- podlega karze grzywny.
Art. 126b. Kto nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku w zakresie tworzenia funduszu likwidacyjnego zakładu górniczego oraz gromadzenia środków na tym funduszu,
- podlega karze grzywny.
Art. 126c. Kto nie wykonuje decyzji organu administracji geologicznej dotyczącej:
1) wstrzymania działalności lub podjęcia określonych czynności w celu doprowadzenia środowiska do właściwego stanu, w razie wykonywania działalności bez wymaganej koncesji, bez zatwierdzonego projektu prac geologicznych lub niezgodnie z koncesją albo zatwierdzonym projektem prac geologicznych, lub
2) zakazu wykonywania określonych czynności osobom, o których mowa w art. 31 ust. 1, które wykonywały czynności z rażącym niedbalstwem bądź z rażącym naruszeniem prawa
- podlega karze grzywny.
Art. 127. Orzekanie w sprawach określonych w art. 119-126c następuje na zasadach i w trybie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SA w Katowicach z dnia 21 listopada 1995 r., I ACr 592/95 (OSA 1996, nr 10, poz. 48, s. 23); wyrok TK z dnia 9 lutego 1999 r., U. 4/98 (OTK ZU 1999, nr 1, poz. 4); wyrok NSA z dnia 4 października 2000 r., II SA 1514/2000 (ONSA 2001, nr 4, poz. 185).
27. Art. 92-94 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.)
Art. 92. 1. Kto:
1) w razie katastrofy budowlanej nie dopełnia obowiązków określonych w art. 75 lub art. 79,
2) nie spełnia, określonego w art. 70 ust. 1, obowiązku usunięcia stwierdzonych uszkodzeń lub uzupełnienia braków, mogących spowodować niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska,
3) utrudnia, określone ustawą, czynności właściwych organów,
podlega karze aresztu albo karze ograniczenia wolności, albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega kto, pomimo zastosowania środków egzekucji administracyjnej:
1) nie stosuje się do wydanych, na podstawie ustawy, decyzji właściwych organów;
2) (uchylony).
Art. 93. Kto:
1) przy projektowaniu lub wykonywaniu robót budowlanych w sposób rażący nie przestrzega przepisów art. 5,
1a) przy wykonywaniu robót budowlanych stosuje wyroby, naruszając przepis art. 10,
2) (uchylony),
3) dokonuje rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części, naruszając przepisy art. 28 lub art. 31 ust. 2,
4) przystępuje do budowy lub prowadzi roboty budowlane bez dopełnienia wymagań określonych w art. 41 ust. 4, art. 42, art. 44, art. 45,
5) dostarcza lub umożliwia dostarczenie energii, wody, ciepła lub gazu, naruszając przepis art. 41 ust. 5,
6) wykonuje roboty budowlane w sposób odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach, pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę bądź w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, bądź istotnie odbiegający od zatwierdzonego projektu,
7) (uchylony),
8) nie spełnia obowiązku, o którym mowa w art. 62 ust. 1,
9) nie spełnia, określonych w art. 63 lub art. 64 ust. 1 i 3, obowiązków przechowywania dokumentów, związanych z obiektem budowlanym lub prowadzenia książki obiektu budowlanego,
9a) nie spełnia obowiązku przesłania protokołu, o którym mowa w art. 70 ust. 2,
9b) zmienia sposób użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia, o którym mowa w art. 71 ust. 2, albo pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust. 3-5,
10) nie udziela informacji lub nie udostępnia dokumentów, o których mowa w art. 81c ust. 1, żądanych przez właściwy organ, związanych z prowadzeniem robót budowlanych, przekazaniem obiektu budowlanego do użytkowania lub jego utrzymaniem,
podlega karze grzywny.
Art. 94. Orzekanie w sprawach o czyny, określone w art. 92 i art. 93, następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok NSA z dnia 24 lutego 1995 r., I SA 2448/93 (OSP 1996, nr 5, poz. 103); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi z dnia 30 czerwca 1995 r., SA/Łd 2216/94 (Gl. 1997, nr 1, s. 31, 2001, nr 3, s. 23 i nr 6, s. 45; Wspól. 1995, nr 43, s. 16); uchwałę SN z dnia 26 września 1995 r., III AZP 22/95 (OSNAPiUS 1996, nr 6, poz. 80; Wok. 1996, nr 1, s. 27; POP 1996, nr 2, poz. 71); postanowienie NSA z dnia 16 stycznia 1996 r., IV SA 913/94 (Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1998, nr 4, poz. 46); wyrok NSA z dnia 4 marca 1996 r., IV SA 651/95 (ONSA 1997, nr 1, poz. 27); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Krakowie z dnia 31 października 1996 r., SA/Kr 2859/95 (OSP 1997, nr 12, poz. 224; Gl. 1998, nr 4, s. 30; M. Prawn. 2000, nr 5, s. 327); wyrok SN z dnia 17 kwietnia 1997 r., III RN 12/97 (OSNAPiUS 1997, nr 21, poz. 411; Gl. 1998, nr 8, s. 28; OSP 1998, nr 5, poz. 99); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 11 czerwca 1997 r., I SA/Gd 161/97 (Fiskus 1998, nr 16, s. 31); wyrok NSA z dnia 22 sierpnia 1997 r., III SA 1552/96 (PB 1998, nr 4, s. 30; Gl. 1998, nr 10, s. 31; SP 1999, nr 9, s. 33); pismo Ministerstwa Finansów - Departamentu Podatków Bezpośrednich i Opłat z dnia 19 listopada 1997 r., PO 3-5829/BO-722-618/97 (SP 1999, nr 9, s. 60; M. Pod. 1999, nr 3, s. 44); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie z dnia 4 marca 1998 r., SA/Sz 998/97 (LEX nr 34120); wyrok NSA z dnia 3 kwietnia 1998 r., III SA 1418/96 (Fiskus 1998, nr 22, s. 27); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 19 stycznia 1999 r., II SA/Po 730/98 (PG 2000, nr 4, s. 36; Gl. 2000, nr 7, s. 30); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 26 lutego 1999 r., I SA/Gd 287/97 (LEX nr 36819); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 26 lutego 1999 r., I SA/Gd 352/97 (LEX nr 36820); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 30 sierpnia 1999 r., FPK 1/99 (ONSA 2000, nr 1, poz. 8; PG 1999, nr 10, poz. 35; M. Pod. 2000, nr 2, poz. 3; POP 2000, nr 4, poz. 121); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 25 stycznia 2000 r., I SA/Ka 813/98 (SP 2001, nr 5, s. 55; Rzeczp. 2000, nr 158, s. C2; Gl. 2001, nr 1, s. 46); wyrok NSA z dnia 18 lutego 2000 r., III SA 397/99 (niepubl.); wyrok TK z dnia 7 lutego 2001 r., K. 27/2000 (OTK ZU 2001, nr 2, poz. 29; OSG 2001, nr 7-8, poz. 93, s. 90); wyrok SN z dnia 29 sierpnia 2001 r., III RN 140/2000 (OSNP 2002, nr 4, poz. 84; Rzeczp. 2001, nr 203, s. C2).
28. Art. 98 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 z późn. zm.)
Art. 98. Kto uchyla się od kontroli, o której mowa w niniejszej ustawie, lub utrudnia jej prowadzenie, w szczególności przez nieprzedstawienie potrzebnych do kontroli dokumentów, bądź niezgodnie z prawdą informuje o wykonaniu wniosków pokontrolnych,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Zob. uchwałę 7 sędziów NSA z dnia 26 kwietnia 1999 r., FPS 5/99 (OSP 1999, nr 10, poz. 189; PG 1999, nr 6, s. 20; Gl. 1999, nr 9, s. 29 i 2000, nr 1, s. 29; ONSA 1999, nr 3, poz. 78); wyrok NSA z dnia 7 stycznia 2000 r., II SA 1310/2000 (Rzeczp. 2000, nr 225, s. C2).
29. Art. 79-82 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 398 z późn. zm.)
Art. 79. Kto narusza zakaz wstępu na teren zajęty na zakwaterowanie Sił Zbrojnych lub na teren objęty strefą niebezpieczeństwa,
podlega karze grzywny.
Art. 80. 1. Kto wbrew przepisom ustawy zajmuje samowolnie kwaterę lub lokal mieszkalny albo oddaje je w podnajem lub użycza,
podlega karze grzywny.
2. Osoba przebywająca w kwaterze lub lokalu mieszkalnym, która w sposób złośliwy lub uporczywy zakłóca osobom zamieszkującym w danym budynku korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego lub pomieszczeń przynależnych do tego lokalu,
podlega karze grzywny.
3. Kto, będąc obowiązany do zwolnienia zajmowanej kwatery lub lokalu mieszkalnego, opuszcza je bez zawiadomienia o tym Agencji,
podlega karze grzywny.
Art. 81. 1. Kto nie stosuje się do decyzji organu w sprawie oddania na zakwaterowanie przejściowe nieruchomości albo w sprawie usunięcia mieszkańców z terenu objętego strefą niebezpieczeństwa,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto uniemożliwia lub utrudnia korzystanie z nieruchomości zajętych na zakwaterowanie przejściowe.
Art. 82. Orzekanie w sprawach o wykroczenia określone w art. 79-81 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Żołnierze odpowiadają za te czyny na zasadach określonych w przepisach o dyscyplinie wojskowej.
Zob. uchwałę SN z dnia 18 września 1998 r., III CZP 31/98 (Jur. 1998, nr 12, s. 21; OSNC 1999, nr 3, poz. 45; M. Prawn. 1999, nr 2, s. 32); wyrok SN z dnia 18 kwietnia 2000 r., I PKN 608/99 (OSNAPiUS 2001, nr 19, poz. 582). Zob. też zmianę ustawy o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów, ustawy o działach administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800).
30. Art. 58 i 59 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.)
Art. 58. Kto wbrew obowiązkowi przekazuje dane statystyczne po upływie oznaczonego terminu,
podlega karze grzywny.
Art. 59. Orzekanie w sprawach o czyn wymieniony w art. 58 następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. pismo Ministerstwa Finansów - Departamentu Nadzoru i Kontroli Resortowej z dnia 26 września 1997 r., NK-5-065-68-GRG/97 (Komentarz do Dziennika Ustaw 1997, nr 105, s. 36); postanowienie SN z dnia 7 października 1998 r., V KKN 414/98 (OSNKW 1999, nr 1-2, poz. 9); pismo Ministerstwa Finansów - Dyrektora Departamentu Organizacji Skarbowości z dnia 9 listopada 1998 r., OS-5-065-158/BR/98 (Biul. Skarb. 1999, nr 2, s. 21; Rach. 2001, nr 2, s. 55); wyrok SN z dnia 26 stycznia 2000 r., III RN 121/99 (OSNAPiUS 2000, nr 21, poz. 777; M. Pod. 2000, nr 8, s. 33; M. Prawn. 2000, nr 7, s. 413; Rzeczp. 2000, nr 105, s. C2; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 7-8, poz. 48; Gl. 2000, nr 2, s. 47 i nr 11, s. 47; SP 2001, nr 1, s. 30); wyrok NSA z dnia 12 października 2000 r., SA/Sz 1091/99 (Rach. 2001, nr 3, s. 29); wyrok TK z dnia 7 czerwca 2001 r., K. 20/00 (OTK ZU 2001, nr 5, poz. 119); pismo Ministerstwa Finansów - Zastępcy Dyrektora Departamentu Podatków Lokalnych i Katastru z dnia 9 lipca 2001 r., LK-1341/LP/01/IP (Biul. Skarb. 2001, nr 5, s. 12).
31. Art. 51 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.)
Art. 51. 1. Kto:
1) strzela do zwierzyny w odległości mniejszej niż 500 m od miejsca zebrań publicznych w czasie ich trwania lub w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań mieszkalnych,
2) wybiera jaja, pisklęta, niszczy gniazda ptaków łownych lub niszczy ich lęgowiska,
3) przetrzymuje zwierzynę bez odpowiedniego zezwolenia,
4) niszczy nory i legowiska zwierząt łownych,
5) niszczy urządzenia łowieckie, wybiera karmę lub sól z lizawek,
6) poluje, nie posiadając przy sobie wymaganych dokumentów,
7) wbrew przepisom art. 42b ust. 2 nie dokonuje wymaganych wpisów w upoważnieniu do wykonywania polowania indywidualnego
- podlega karze grzywny.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok NSA z dnia 7 maja 1999 r., III SA 7409/98 (ONSA 2000, nr 3, poz. 102); uchwałę SN z dnia 21 listopada 2001 r., I KZP 26/01 (OSNKW 2002, nr 1-2, poz. 4; Rzeczp. 2001, nr 273, s. C2; Biul. SN 2001, nr 11, s. 21).
32. Art. 13-15 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.)
Art. 13. 1. Kto:
1) sprzedaje wyroby tytoniowe wbrew zakazom określonym w art. 6,
2) pali wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazami określonymi w art. 5,
3) dopuszcza na podległym mu terenie do palenia tytoniu wbrew zakazom określonym w art. 5
podlega karze grzywny.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Art. 14. Jeżeli czyn określony w art. 12, 12a i 12b lub w art. 13 ust. 1 pkt 1 został popełniony w zakresie działalności przedsiębiorcy, za sprawcę czynu zabronionego uznaje się osobę odpowiedzialną za wprowadzenie wyrobów tytoniowych do produkcji, obrotu handlowego lub za organizację rynku.
Art. 15. W razie popełnienia czynu określonego w art. 12 pkt 1-3, art. 12a i 12b lub w art. 13 ust. 1 pkt 1 sąd może orzec przepadek wyrobów tytoniowych stanowiących przedmiot czynu zabronionego, choćby nie stanowiły one własności sprawcy.
Zob. wyrok SN z dnia 12 grudnia 1997 r., III RN 74/97 (OSNAPiUS 1998, nr 14, poz. 413; PG 1998, nr 5, s. 9; Gl. 1998, nr 8, s. 28; Gl. 1999, nr 11, s. 32; PiP 1999, nr 8, s. 107); pismo Ministerstwa Finansów - pełniącego obowiązki Zastępcy Dyrektora Departamentu Systemu Podatkowego z dnia 21 czerwca 2000 r., SP2/ED-861-85-519/00 (Biul. Skarb. 2000, nr 5, s. 27; Gl. 2001, nr 2, s. 40).
33. Art. 57 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675 z późn. zm.)
Art. 57. 1. Kto narusza przepisy dotyczące bezpieczeństwa w dziedzinie kultury fizycznej, podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 6 listopada 1998 r., III ZP 33/98 (OSNAPiUS 1999, nr 23, poz. 761); wyrok NSA z dnia 27 lutego 2001 r., II SA 968/2000 (Wok. 2001, nr 7-8, s. 78).
34. Art. 32 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 z późn. zm.)
Art. 32. 1. Kto, nie będąc uprawnionym, udziela zawodowo świadczeń, o których mowa w art. 4 lub art. 5, podlega karze grzywny.
2. W przypadku określonym w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 27 marca 2000 r., I PKN 150/99 (OSNAPiUS 2001, nr 16, poz. 505) oraz zmianę ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 16, poz. 169).
35. Art. 82 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443 z późn. zm.)
Art. 82. 1. Kto będąc doradcą podatkowym:
1) nie dopełnia obowiązku zawiadomienia Krajowej Rady Doradców Podatkowych o wszelkich zmianach danych objętych wpisem na listę w terminie 14 dni od zaistnienia tych zmian albo
2) podejmując wykonywanie zawodu w formie spółki niemającej osobowości prawnej, nie dopełnia obowiązku przekazania Krajowej Radzie Doradców Podatkowych odpisu umowy spółki lub wypisu z rejestru przedsiębiorców w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy lub uprawomocnienia się postanowienia sądu rejestrowego
- podlega karze grzywny do 5000 zł.
2. Tej samej karze podlega członek zarządu osoby prawnej, która nie dopełnia obowiązku zawiadomienia ministra właściwego do spraw finansów publicznych o wszelkich zmianach danych objętych wpisem do rejestru osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego w terminie 30 dni od zaistnienia tych zmian.
3. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok NSA z dnia 19 stycznia 1999 r., II SA 1586/98 (M. Pod. 1999, nr 4, s. 36); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku z dnia 5 listopada 1998 r., SA/Bk 1304/97 (Biul. Skarb. 1999, nr 1, s. 17; Gl. 2001, nr 5, s. 25 i nr 8, s. 45).
36. Art. 69e ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 z późn. zm.)
Art. 69e. Kto składa fałszywe oświadczenie w celu wyłudzenia od Skarbu Państwa nieodpłatnie zbywanych akcji spółek należących do Skarbu Państwa, innych papierów wartościowych lub innego świadczenia określonego w przepisach o prywatyzacji mienia Skarbu Państwa, do którego otrzymania nie jest uprawniony,
podlega karze grzywny albo karze aresztu, albo obu tym karom łącznie.
37. Art. 10 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.)
Art. 10. 1. Kto prowadzi działalność określoną w art. 7 bez wymaganego zezwolenia
- podlega karze aresztu lub karze grzywny.
2. Kto nie wykonuje obowiązków wymienionych w art. 5 ust. 1
- podlega karze grzywny.
2a. Karze określonej w ust. 2 podlega także ten, kto nie wykonuje obowiązków określonych w regulaminie.
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. orzeczenie TK z dnia 21 stycznia 1997 r., K. 18/96 (OTK ZU 1997, nr 1, poz. 2); wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 8 września 1999 r., XVII Ama 27/99 (Wok. 2001, nr 1, s. 55); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 22 maja 2000 r., OPK 1/00 (Jur. 2000, nr 10, s. 24; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 10, poz. 53; ONSA 2000, nr 4, poz. 140; Gl. 2001, nr 1, s. 17 i 44, nr 4, s. 43). Zob. też zmianę ustawy o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów, ustawy o działach administracji rządowej oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1800).
38. Art. 8 ustawy z dnia 7 listopada 1996 r. o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych (Dz. U. Nr 152, poz. 722 z późn. zm.)
Art. 8. 1. Kto uchyla się od obowiązku przekazania uprawnionej bibliotece lub Filmotece Narodowej w Warszawie egzemplarza obowiązkowego, podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
39. Art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm.)
Art. 58. 1. Kto bez uprawnień udziela świadczeń zdrowotnych polegających na rozpoznawaniu chorób oraz ich leczeniu,
podlega karze grzywny.
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 r., K. 26/96 (OTK ZU 1997, nr 2, poz. 19; PiP 1998, nr 1, s. 88); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 24 września 2001 r., OPK 13/01 (Rzeczp. 2001, nr 227, s. C2; PG 2001, nr 12, s. 34); wyrok TK z dnia 22 maja 2001 r., K. 37/00 (OTK ZU 2001, nr 4, poz. 86).
40. Art. 49b, 49g i 49h ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 z późn. zm.)
Art. 49b. Kto:
1) w imieniu partii politycznej użycza posiadane przez nią nieruchomości lub lokale z innym przeznaczeniem niż na biura poselskie, senatorskie lub biura radnych gminy, powiatu albo województwa,
2) narusza zasady określone w art. 24 ust. 8 dotyczące sposobu gromadzenia środków finansowych partii politycznej,
podlega karze grzywny.
Art. 49g. Kto:
1) narusza zasady określone w art. 36 ust. 3 dotyczące sposobu gromadzenia środków finansowych Funduszu Wyborczego,
2) dokonuje wpłat na Fundusz Wyborczy w wysokości przekraczającej limity określone w art. 36a ust. 1 lub 2,
3) nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu Funduszu Wyborczego, że wpłaty na rzecz Funduszu Wyborczego mogą być dokonywane tylko w sposób określony w art. 36a ust. 3,
podlega karze grzywny.
Art. 49h. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 49b oraz art. 49g, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. postanowienie SN z dnia 11 października 2000 r., III SW 8/00 (OSNAPiUS 2001, nr 3, poz. 86).
41. Art. 15 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584 z późn. zm.)
Art. 15. Kto zatrudnia osoby, o których mowa w art. 1 oraz w art. 2 pkt 1-3 i 6-6b, wbrew warunkom określonym w art. 7,
podlega karze aresztu albo karze grzywny.
Zob. wyrok TK z dnia 31 marca 1998 r., K. 24/97 (OTK ZU 1998, nr 2, poz. 13); wyrok NSA z dnia 26 maja 1998 r., II SA 1540/97 (Gl. 1998, nr 12, s. 28; PiŻ 1998, nr 33, s. 33); wyrok TK z dnia 9 listopada 1999 r., K. 28/98 (OTK ZU 1999, nr 7, poz. 156; POP 2000, nr 4, poz. 104; Gl. 2000, nr 2, s. 12 i nr 5, s. 31; PiP 2000, nr 2, s. 106); uchwałę 7 sędziów SN z dnia 18 października 2001 r., I KZP 9/2001 (Biul. SN 2001, nr 10, s. 17; OSNKW 2001, nr 11-12, poz. 87).
42. Art. 37-37b i 38 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.)
Art. 37. 1. Kto narusza nakazy albo zakazy określone w art. 9, art. 12 ust. 1-6, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 15 ust. 1-5, art. 16, art. 17 ust. 1-7, art. 18, art. 22 ust. 1, art. 22a, art. 25 i art. 27,
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo do czynu określonego w ust. 1 jest karalne.
3. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1, można orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia oraz przedmiotów z niego pochodzących, jak również można orzec przepadek zwierzęcia.
4. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, można orzec nawiązkę w wysokości do 1000 zł na cel związany z ochroną zwierząt.
Art. 37a. 1. Kto prowadzi hodowlę lub utrzymuje psa rasy uznawanej za agresywną bez wymaganego zezwolenia,
podlega karze aresztu lub grzywny.
2. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1, można orzec przepadek zwierzęcia.
Art. 37b. 1. Kto, będąc przewoźnikiem w rozumieniu art. 2 lit. x) rozporządzenia nr 1/2005:
1) transportuje zwierzęta bez dokumentów, o których mowa w art. 4, art. 10 i art. 11 rozporządzenia nr 1/2005, lub
2) transportuje zwierzęta bez licencji, o której mowa w art. 17 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2005, lub
3) transportuje zwierzęta bez świadectw zatwierdzenia, o których mowa w art. 18 ust. 1 albo art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2005, lub
4) nie zapewnia transportowanym zwierzętom warunków, o których mowa w załączniku I do rozporządzenia nr 1/2005, lub
5) nie wypełnia obowiązku określonego w art. 6 ust. 4 i 6 rozporządzenia nr 1/2005,
podlega karze aresztu lub grzywny.
2. Kto, będąc:
1) opiekunem w rozumieniu art. 2 lit. k) rozporządzenia nr 1/2005, nie wypełnia obowiązków określonych w art. 8 tego rozporządzenia,
2) operatorem punktu gromadzenia zwierząt, nie wypełnia obowiązków określonych w art. 9 rozporządzenia nr 1/2005,
podlega karze aresztu lub grzywny.
Art. 38. 1. Sąd przekazuje zawiadomienie o wydanym prawomocnym orzeczeniu o przepadku zwierzęcia organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, biorącej udział w postępowaniu lub innej organizacji o takim samym statutowym celu działania.
2. Organizacja społeczna, o której mowa w ust. 1, po otrzymaniu zawiadomienia jest obowiązana powiadomić niezwłocznie powiatowego lekarza weterynarii o wejściu w posiadanie zwierzęcia.
3. Po otrzymaniu powiadomienia, o którym mowa w ust. 2, powiatowy lekarz weterynarii niezwłocznie przeprowadza badanie zwierzęcia.
4. Organizacja społeczna, o której mowa w ust. 2, przekazuje zwierzę nieodpłatnie:
1) schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę domowe lub laboratoryjne, lub
2) państwowej jednostce organizacyjnej prowadzącej gospodarstwo rolne, jeżeli jest to zwierzę gospodarskie, lub
3) ogrodowi zoologicznemu lub schronisku dla zwierząt, jeżeli jest to zwierzę wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych lub utrzymywane w ogrodach zoologicznych.
5. Przekazanie zwierzęcia, o którym mowa w ust. 4, następuje za zgodą podmiotu, któremu zwierzę ma być przekazane.
6. W przypadku braku zgody, o której mowa w ust. 5, lub wystąpienia innych okoliczności uniemożliwiających przekazanie zwierzęcia podmiotom, o których mowa w ust. 4, zwierzę może zostać nieodpłatnie przekazane innej osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej albo osobie fizycznej, która zapewni mu właściwą opiekę.
7. Z przekazania zwierzęcia sporządza się protokół, który zawiera:
1) datę przekazania zwierzęcia;
2) nazwę, siedzibę i adres organizacji społecznej przekazującej zwierzę;
3) nazwę i siedzibę osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej albo imię, nazwisko, miejsce zamieszkania i adres osoby fizycznej, której zwierzę jest przekazywane;
4) określenie gatunku, wieku i płci zwierzęcia;
5) informację o stanie zdrowia zwierzęcia.
8. Koszty wykonania orzeczenia o przepadku zwierzęcia ponosi skazany.
43. Art. 198 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.)
Art. 198. 1. Kto prowadzi:
1) bez uprawnień zawodowych działalność zawodową w zakresie rzeczoznawstwa majątkowego, polegającą na określaniu wartości nieruchomości, a także maszyn i urządzeń trwale związanych z nieruchomością;
2) bez licencji zawodowej działalność zawodową w zakresie pośrednictwa w obrocie nieruchomościami, polegającą na wykonywaniu czynności zmierzających do zawarcia przez inne osoby umów, określonych w art. 180 ust. 1;
3) bez licencji zawodowej działalność zawodową w zakresie zarządzania nieruchomościami, polegającą na wykonywaniu czynności zmierzających do utrzymywania nieruchomości w stanie niepogorszonym, zgodnie z jej przeznaczeniem, oraz do uzasadnionego inwestowania w nieruchomość, a także innych czynności określonych w art. 185 ust. 1
- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega przedsiębiorca, który powierza wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 1, osobie nieposiadającej odpowiednio uprawnień lub licencji zawodowych wymienionych w ust. 1.
3. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 29 października 1997 r., II CKN 281/97 (OSNC 1998, nr 4, poz. 65; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1998, nr 6, poz. 34); uchwałę 7 sędziów NSA z dnia 16 marca 1998 r., OPS 7/97 (ONSA 1998, nr 3, poz. 74; Wok. 1998, nr 6, s. 30; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1998, nr 6, poz. 52); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 24 marca 1998 r., II SA/Wr 288/98 (ONSA 1999, nr 1, poz. 20); uchwałę SN z dnia 7 maja 1998 r., III CZP 11/98 (OSNC 1998, nr 12, poz. 199; Wok. 1998, nr 6, s. 9; Rej. 1999, nr 1, s. 184; PG 1999, nr 1, s. 1; OSP 1999, nr 1, poz. 2; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1998, nr 11-12, poz. 38); wyrok SN z dnia 25 czerwca 1998 r., III CKN 566/97 (OSNC 1999, nr 1, poz. 17; OSP 1999, nr 9, poz. 169); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 9 listopada 1998 r., OPK 11/98 (Wok. 1999, nr 1, s. 43; ONSA 1999, nr 1, poz. 14); postanowienie NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Łodzi z dnia 12 stycznia 1999 r., II SA/Łd 2465/97 (OSP 1999, nr 12, poz. 214); uchwałę 7 sędziów NSA z dnia 15 lutego 1999 r., OPS 15/98 (ONSA 1999, nr 3, poz. 75; Pal. 1999, nr 7-8, s. 173; Pal. 2000, nr 9-10, s. 174); uchwałę 7 sędziów NSA z dnia 17 maja 1999 r., OPK 17/98 (Wok. 1999, nr 9, s. 35; ONSA 1999, nr 4, poz. 121; Pal. 2000, nr 4, s. 278; Gl. 2000, nr 9 s. 48); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 25 października 1999 r., OPK 28/99 (ONSA 2000, nr 1, poz. 13; Wok. 2000, nr 1, s. 34; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 2, poz. 42; Gl. 2000, nr 4, s. 29); wyrok SN z dnia 9 sierpnia 2000 r., V CKN 1254/00 (Biul. SN 2001, nr 4, s. 13; M. Pod. 2001, nr 11, s. 595; RP 2001, nr 4, s. 127; Jur. 2001, nr 7-8, s. 19); uchwałę 5 sędziów NSA z dnia 23 października 2000 r., OPK 11/00 (ONSA 2001, nr 2, poz. 60; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 2, poz. 39); wyrok SN z dnia 1 lutego 2001 r., I CKN 1099/98 (OSNC 2001, nr 9, poz. 135; Wok. 2001, nr 5, s. 7; Biul. SN 2001, nr 5, s. 11; RP 2001, nr 4, s. 119); pismo Ministerstwa Finansów - Departamentu Podatków Lokalnych i Katastru z dnia 25 kwietnia 2001 r., LK/BG-145/63/01 (Rej. 2001, nr 4, s. 137).
44. Art. 31 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi (Dz. U. Nr 106, poz. 681 z późn. zm.)
Art. 31. 1. Kto pobiera krew z organizmu innej osoby z naruszeniem warunków określonych w art. 15,
podlega karze grzywny.
2. Orzekanie następuje w trybie postępowania w sprawach o wykroczenia.
45. Art. 199-199b, 201, 202, 202d, 202f i 203 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547 z późn. zm.)
Art. 199. 1. Kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, prowadzi agitację wyborczą:
1) w siedzibach urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
4) w lokalu wyborczym lub na terenie budynku, w którym lokal się znajduje
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi agitację wyborczą na terenie szkół podstawowych lub gimnazjów wobec uczniów nieposiadających prawa wybierania.
Art. 199a. 1. Kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw:
1) umieszcza plakaty i hasła wyborcze na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych bez zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości,
2) przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celu prowadzenia kampanii wyborczej narusza obowiązujące przepisy porządkowe,
3) umieszcza plakaty i hasła wyborcze w taki sposób, że nie można ich usunąć bez powodowania szkód
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega:
1) pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego, który w terminie 30 dni po dniu wyborów nie usunie plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych ustawionych w celu prowadzenia kampanii wyborczej,
2) osoba będąca redaktorem w rozumieniu prawa prasowego, która dopuszcza do niewykonania obowiązku umieszczenia w informacjach, komunikatach, apelach i hasłach wyborczych, ogłaszanych w prasie drukowanej lub w telewizji bądź radiu na koszt komitetów wyborczych, partii politycznej lub organizacji popierających kandydatów, a także na koszt samych kandydatów, wskazania przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą.
Art. 199b. Kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, nie umieszcza w materiałach wyborczych oznaczenia, od kogo pochodzą
- podlega karze grzywny.
Art. 201. Kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, zwołuje zgromadzenia, organizuje pochody lub manifestacje, wygłasza przemówienia, rozdaje ulotki lub w jakikolwiek inny sposób prowadzi agitację na rzecz kandydatów lub list kandydatów
- podlega karze grzywny.
Art. 202. Kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, bez uprzedniej zgody pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego prowadzi agitację wyborczą polegającą na organizowaniu wieców wyborczych kandydatów, rozpowszechnianiu programów wyborczych kandydatów albo komitetów wyborczych lub ich materiałów propagandowych o charakterze reklamy rozpowszechnianej dla celów kampanii wyborczej za pomocą środków masowego przekazu, plakatów, broszur lub ulotek o masowym nakładzie, lub za pośrednictwem infolinii o bezpłatnym dostępie
- podlega karze grzywny.
Art. 202d. Kto, w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw, przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne jednego komitetu na rzecz innego komitetu wyborczego
- podlega karze grzywny od 1000 do 10.000 złotych.
Art. 202f. 1. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami do rad gmin, rad powiatów lub sejmików województw nie dopełnia obowiązku gromadzenia środków finansowych na rachunku bankowym
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu komitetu wyborczego o wymaganym ustawą sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego oraz o dopuszczalnym źródle pozyskiwania środków finansowych przez komitet wyborczy, a także o dopuszczalnym terminie dokonywania wpłat.
Art. 203. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 199, art. 199a, art. 199b, art. 201, art. 202, art. 202d i art. 202f, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. postanowienie TK z dnia 21 marca 2000 r., SK 6/99 (OTK ZU 2000, nr 2, poz. 66); postanowienie 7 sędziów SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 października 2002 r., III SW 30/02 (OSNP 2003, nr 4, poz. 95).
46. Art. 98 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.)
Art. 98. 1. Kto, jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w imieniu płatnika:
1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie,
2) nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
3) udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli,
4) nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie,
5) nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
6) nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych raportów miesięcznych w przewidzianym terminie,
6a) nie stwierdza nieprawidłowości w imiennym raporcie miesięcznym w terminie określonym w art. 41 ust. 7,
7) nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w formie określonej w art. 47a ust. 1 i 2
podlega karze grzywny do 5000 złotych.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynów określonych w ust. 1 przy opłacaniu składek lub dokonywaniu wpłat z innych tytułów, do których poboru obowiązany jest Zakład.
Zob. wyrok SA w Warszawie z dnia 10 lutego 1998 r., III AUa 1247/98 (PiZS 2000, nr 1, s. 38); pismo Ministerstwa Finansów - Departamentu Organizacji Skarbowej z dnia 29 grudnia 1998 r., OS-5-065-172-GRG/98 (Vat Biuletyn 1999, nr 3, s. 30); pisma Ministerstwa Finansów - Departamentu Organizacji Skarbowości z dnia 13 stycznia 1999 r., OS-5-065-11-GRG/99 i z dnia 14 stycznia 1999 r., OS5-065-10-WCH/99; wyrok TK z dnia 22 czerwca 1999 r., K. 5/99 (OTK ZU 1999, nr 5, poz. 100); wyrok TK z dnia 19 października 1999 r., SK 4/99 (OTK ZU 1999, nr 6, poz. 119; Gl. 2000, nr 5, s. 32); wyrok SN z dnia 3 grudnia 1999 r., II UKN 240/99 (PPPS - Prz. Orz. 2001, nr 2, s. 57; OSNAPiUS 2001, nr 7, poz. 240; M. Prawn. 2001, nr 9, s. 478); wyrok SA w Warszawie z dnia 9 grudnia 1999 r., III AUa 750/99 (OSA 2000, nr 5, poz. 23, s. 78); wyrok TK z dnia 4 stycznia 2000 r., K. 18/99 (OTK ZU 2000, nr 1, poz. 1); wyrok SN z dnia 12 stycznia 2000 r., II UKN 302/99 (OSNAPiUS 2001, nr 9, poz. 326); wyrok TK z dnia 18 stycznia 2000 r., K. 17/99 (OTK ZU 2000, nr 1, poz. 4); wyrok SA w Białymstoku z dnia 3 lutego 2000 r., III AUa 837/99 (OSAB 2000, nr 1, s. 21; OSA 2000, nr 11-12, poz. 47, s. 52); pismo Ministerstwa Finansów - Zastępcy Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich z dnia 7 lutego 2000 r., PB3-97/722-8/WK/2000 (Biul. Skarb. 2000, nr 1, s. 18; Gl. 2000, nr 6, s. 25; Rach. 2000, nr 9, s. 55); wyrok SA w Warszawie z dnia 17 stycznia 2001 r., III AUa 178/00 (OSA 2001, nr 7-8, poz. 30, s. 118); wyrok SN z dnia 6 lutego 2001 r., III ZP 31/2000 (Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 5, poz. 39; M. Prawn. 2001, nr 14, s. 720).
47. Art. 19 ustawy z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 z późn. zm.)
Art. 19. 1. Kto prowadzi działalność gospodarczą na terenie Pomnika Zagłady lub jego strefy ochronnej pomimo braku zgody na jej prowadzenie, podlega karze grzywny.
2. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, prowadzi się na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok TK z dnia 28 czerwca 2000 r., K. 34/99 (OTK ZU 2000, nr 5, poz. 142).
48. Art. 51 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 z późn. zm.)
Art. 51. 1. Kto bez wymaganej rejestracji posiada broń pneumatyczną albo zbywa osobie nieuprawnionej broń pneumatyczną albo miotacz gazu obezwładniającego lub narzędzie albo urządzenie, którego używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu, podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto:
1) nie dopełnia obowiązku rejestracji broni albo obowiązku zdania broni i amunicji do depozytu;
2) nie dopełnia obowiązku zawiadomienia Policji o utracie lub zbyciu innej osobie broni i amunicji do tej broni;
3) posiadając pozwolenie na broń lub posiadając broń podlegającą rejestracji, która nie wymaga pozwolenia na broń, nie dopełnia obowiązku pisemnego zawiadomienia właściwego organu Policji o zmianie miejsca stałego pobytu w terminie 14 dni od dnia zmiany miejsca stałego pobytu;
4) nosi broń, znajdując się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub substancji psychotropowych albo środka zastępczego;
5) przywozi z zagranicy albo wywozi za granicę broń i amunicję lub przewozi broń i amunicję przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez wymaganego zaświadczenia właściwego konsula Rzeczypospolitej Polskiej lub bez zgody właściwego organu Policji, a także nie dopełnia obowiązku pisemnego zgłoszenia przywozu broni i amunicji przy przekraczaniu granicy;
6) narusza zakaz przesyłania broni i amunicji za pośrednictwem podmiotów zajmujących się przewożeniem i doręczaniem przesyłek;
7) przechowuje oraz nosi broń i amunicję w sposób umożliwiający dostęp do nich osób nieuprawnionych;
8) przewozi broń lub amunicję środkami transportu publicznego, nie spełniając warunku prawidłowego zabezpieczenia broni i amunicji;
9) przewozi broń i amunicję w kabinie pasażerskiego statku powietrznego, nie będąc osobą do tego upoważnioną na podstawie odrębnych przepisów;
10) nosi broń, naruszając ograniczenie lub wykluczenie możliwości jej noszenia określone przez właściwy organ Policji w pozwoleniu na broń, albo nosi broń, naruszając zakaz jej noszenia wprowadzony przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych;
11) używa w celach szkoleniowych lub sportowych broni zdolnej do rażenia celów na odległość poza strzelnicami;
12) narusza przepisy regulaminu określającego zasady zachowania bezpieczeństwa na strzelnicy.
3. Kto posiada broń, nie mając przy sobie:
1) legitymacji posiadacza broni lub Europejskiej karty broni palnej albo innego dokumentu upoważniającego do posiadania broni,
2) legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni i świadectwa broni,
podlega karze grzywny.
4. W razie popełnienia wykroczeń, o których mowa w ust. 1 i 2, można orzec przepadek broni i amunicji, chociażby przedmioty te nie stanowiły własności sprawcy.
5. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1-4, następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 15 stycznia 2002 r., V KKN 387/01 (Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2002, nr 5, poz. 3).
49. Art. 15 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.)
Art. 15. 1. Kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wbrew przepisom art. 7a, w obrocie z udziałem konsumentów stosuje wyłącznie obcojęzyczne nazewnictwo towarów lub usług albo sporządza wyłącznie w języku obcym oferty, ostrzeżenia i informacje dla konsumentów wymagane na podstawie innych przepisów, instrukcje obsługi, informacje o właściwościach towarów lub usług, warunki gwarancji, faktury, rachunki lub pokwitowania,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wbrew przepisom art. 7 i art. 8, w obrocie lub przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy sporządza umowę lub inny dokument wyłącznie w języku obcym.
50. Art. 307-310 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)
Art. 307. 1. Kto w celu wprowadzenia do obrotu oznacza przedmioty niechronione patentem, dodatkowym prawem ochronnym, prawem ochronnym na wzór użytkowy lub prawem z rejestracji wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego lub rejestracji na oznaczenie geograficzne, napisami lub rysunkami mającymi wywołać mylne mniemanie, że przedmioty te korzystają z takiej ochrony, podlega karze grzywny lub aresztu.
2. Tej samej karze podlega, kto przedmioty wymienione w ust. 1, wiedząc o mylnym ich oznaczeniu, wprowadza do obrotu albo do celów obrotu przygotowuje lub przechowuje, albo podaje w ogłoszeniach, zawiadomieniach lub w inny sposób wiadomości mające wywołać mniemanie, że te przedmioty korzystają z ochrony prawnej.
Art. 308. Kto wprowadza do obrotu towary oznaczone znakiem towarowym z wyróżnikiem mającym wywołać mylne mniemanie, że przedmioty te korzystają z takiej ochrony, podlega karze grzywny.
Art. 309. W jednostkach organizacyjnych odpowiedzialność określoną w art. 303, art. 304, art. 305, art. 307 i art. 308 ponosi osoba prowadząca lub kierująca jednostką, chyba że z podziału kompetencji wynika odpowiedzialność innej osoby.
Art. 310. 2. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 307 i art. 308 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok TK z dnia 21 marca 2001 r., K. 24/00 (M.P. Nr 10, poz. 160).
51. Art. 69, 72 i 74 ustawy z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz. U. Nr 88, poz. 985 z późn. zm.)
Art. 69. Kto prowadzi kampanię referendalną z naruszeniem zakazów określonych w art. 29 ust. 2 i 3 albo art. 31, podlega karze grzywny.
Art. 72. Pełnomocnik inicjatora referendum, który nie wykonuje w terminie obowiązku przedłożenia sprawozdania finansowego organowi określonemu w art. 44 lub art. 45, podlega karze grzywny.
Art. 74. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 69 i art. 72, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
52. Art. 61 ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019 z późn. zm.)
Art. 61. 1. Kto uniemożliwia bądź utrudnia przeprowadzenie czynności, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 3, art. 25 w związku z art. 22 ust. 1 i 3 oraz art. 42 ust. 1, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywnie.
2. Tej samej karze podlega, kto działając w imieniu lub w interesie osoby prawnej wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 22 ust. 2, art. 25 w związku z art. 22 ust. 2 oraz art. 39 ust. 2, nie przekazuje niezwłocznie kopii dokumentów lub innych nośników informacji albo nie udziela wyjaśnień.
3. Tej samej karze podlega, kto, wbrew nakazowi określonemu w art. 44 ust. 4, nie dokonuje przeniesienia środków pieniężnych, rachunków lub rejestrów towarów giełdowych oraz dokumentów związanych ze świadczeniem usług maklerskich w zakresie obrotu towarami giełdowymi.
4. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 45 ust. 1, nie archiwizuje lub nie przechowuje dokumentów lub innych nośników informacji związanych z prowadzeniem działalności maklerskiej.
5. Rozpoznawanie spraw o czyny przewidziane w niniejszym artykule następuje w postępowaniu przewidzianym dla spraw o wykroczenia.
53. Art. 127-127d ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276 z późn. zm.)
Art. 127. Kto nie stosuje się do zakazu wypasu zwierząt na skażonym terenie lub zakazu żywienia zwierząt skażonymi środkami żywienia zwierząt i pojenia skażoną wodą
- podlega karze aresztu lub grzywny.
Art. 127a. Kto nie dopełnia obowiązku, o którym mowa w art. 22 ust. 3, podlega karze grzywny.
Art. 127b. Kto nie dopełnia obowiązku, o którym mowa w art. 41f pkt 1, art. 41g ust. 1 lub 2, art. 41h ust. 1 lub art. 41i ust. 1, podlega karze grzywny.
Art. 127c. 1. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 41b pkt 1, art. 41d ust. 1 pkt 2, art. 41e pkt 4, art. 41f pkt 2, art. 41g ust. 3, art. 41h ust. 2, art. 41i ust. 2, art. 41j lub art. 41k ust. 1, podlega karze grzywny.
2. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 48, art. 71, art. 72 lub art. 73 Porozumienia, o którym mowa w art. 40 pkt 6, podlega karze grzywny.
3. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 81 Traktatu Euratom, podlega karze grzywny.
Art. 127d. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 127-127c, następuje w trybie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
54. Art. 34-36 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2315 z późn. zm.)
Art. 34. Kto nie wypełnia obowiązków lub warunków, o których mowa w art. 24 ust. 1 lub w art. 26 ust. 1, podlega karze grzywny.
Art. 35. Kto utrudnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 28 ust. 1, podlega karze grzywny.
Art. 35a. Kto nie wypełnia obowiązku, o którym mowa w art. 21c ust. 2, podlega karze grzywny.
Art. 36. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 34, 35 i 35a, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.).
55. Art. 39 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25 z późn. zm.)
Art. 39. 1. Kto uniemożliwia albo utrudnia inspektorowi przeprowadzenie czynności kontrolnych, podlega karze aresztu do 30 dni albo grzywny w wysokości do 5000 zł.
2. Kto wbrew żądaniu inspektora nie usuwa niezwłocznie uchybień porządkowych lub organizacyjnych stwierdzonych w toku kontroli, podlega karze grzywny w wysokości do 5000 zł.
56. Art. 273i 274 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.)
Art. 273. Kto, będąc członkiem zarządu spółdzielni mieszkaniowej, pełnomocnikiem, albo likwidatorem, wbrew obowiązkowi dopuszcza do tego, że spółdzielnia:
1) nie udostępnia członkowi spółdzielni mieszkaniowej odpisów oraz kopii dokumentów, o których mowa w art. 81,
2) nie rozlicza kosztów budowy lokalu w terminach, o których mowa w art. 10 ust. 3 albo art. 18 ust. 4
- podlega karze grzywny.
Art. 274. W sprawach o czyny, o których mowa w art. 273, orzekanie następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
57. Art. 58-63 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857 z późn. zm.)
Art. 58. Kto:
1) wykonuje przewóz ładunków niezgodnie z dokumentami przewozowymi lub bez dowodu opłacenia składki do Funduszu Żeglugi Śródlądowej,
2) wykonuje przewóz obcym statkiem niezgodnie z postanowieniami umów międzynarodowych albo pozwoleń na przewozy,
3) uprawia żeglugę statkiem obcym bez wymaganego pozwolenia,
4) nie dopełnia obowiązku złożenia formularza ewidencyjnego,
5) wykonuje zarobkowy przewóz towarów statkami o ładowności większej niż 200 t bez spełnienia wymogu zdolności zawodowej,
6) niszczy, uszkadza, przemieszcza lub wykorzystuje znaki żeglugowe do cumowania lub przeciągania statków,
7) uniemożliwia lub utrudnia uprawnionym do inspekcji pracownikom urzędów żeglugi śródlądowej wykonywanie zadań określonych w art. 9 ust. 2 pkt 2, 4-8 i 10,
podlega karze grzywny.
Art. 59. Kto wykracza przeciw obowiązkowi:
1) wpisu statku do rejestru,
2) dokonania pomiaru statku,
3) niezwłocznego zawiadomienia o zaistnieniu wypadku żeglugowego,
4) udzielenia pomocy w działaniach ratowniczych,
podlega karze grzywny.
Art. 60. Kto uprawia żeglugę statkiem bez ważnego świadectwa zdolności żeglugowej lub jednorazowego zezwolenia na określoną podróż,
podlega karze grzywny.
Art. 61. Kto:
1) kieruje statkiem albo zajmuje stanowisko członka załogi statku, nie posiadając do tego właściwego dokumentu kwalifikacyjnego,
2) będąc członkiem załogi statku, nie posiada dokumentu potwierdzającego warunki zdrowia odpowiednie do zajmowanego stanowiska,
3) będąc członkiem załogi statku, nie posiada żeglarskiej książeczki pracy,
podlega karze grzywny.
Art. 62. Kto wykracza przeciw przepisom w zakresie:
1) ruchu i sygnalizacji na śródlądowych drogach wodnych,
2) oznakowania, wyposażenia i dokumentów statków,
3) warunków ruchu i postoju statków na szlaku żeglownym i w portach,
4) składu załogi statku i norm czasu pracy,
5) przewozu statkami materiałów niebezpiecznych,
6) pilotażu na śródlądowych drogach wodnych,
7) warunków sanitarnych na statkach,
8) warunków bezpieczeństwa i higieny pracy na statkach,
9) ochrony środowiska,
podlega karze grzywny.
Art. 63. Orzekanie w sprawach określonych w art. 58-62 następuje w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
58. Art. 64 i 65 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 122, poz. 1321 z późn. zm.)
Art. 64. Kto:
1) uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie czynności, o których mowa w art. 14 ust. 2,
2) nie wykonuje obowiązku zawiadomienia organu właściwej jednostki dozoru technicznego o niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego,
podlega karze grzywny.
Art. 65. Postępowanie w sprawach określonych w art. 64 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, na podstawie wniosku o ukaranie złożonego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego.
59. Art. 40 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 z późn. zm.)
Art. 40. 1. Kto:
1) (uchylony),
2) (uchylony),
3) stosuje do oceny lub ustalenia klas jakości artykułów rolno-spożywczych urządzenia, które nie uzyskały pozytywnej opinii właściwej jednostki,
4) składuje lub transportuje artykuły rolno-spożywcze w sposób niezapewniający utrzymania ich właściwej jakości handlowej,
5) nie zgłasza wojewódzkiemu inspektorowi podjęcia albo prowadzenia lub zaprzestania prowadzenia działalności w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania lub obrotu artykułami rolno-spożywczymi.
- podlega karze grzywny.
2. Kto:
1) nie prowadzi klasyfikacji jaj zgodnie z art. 4 rozporządzenia nr 589/2008 oraz częścią A rozdziału II załącznika XIV do rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku) (Dz. Urz. UE L 299 z 16.11.2007, s. 1), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 1234/2007",
2) nie klasyfikuje, nie pakuje lub nie znakuje jaj zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 589/2008,
3) nie znakuje opakowań transportowych zgodnie z art. 7 rozporządzenia nr 589/2008,
4) wprowadza do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jaja nieoznakowane zgodnie z art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 589/2008,
5) nie znakuje jaj kodem producenta zgodnie z art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 589/2008,
6) będąc producentem, nie prowadzi ewidencji zgodnie z art. 20 rozporządzenia nr 589/2008,
7) prowadząc punkt odbioru, nie prowadzi ewidencji zgodnie z art. 21 rozporządzenia nr 589/2008,
8) prowadząc zakład pakowania, nie prowadzi ewidencji zgodnie z art. 22 rozporządzenia nr 589/2008
- podlega karze grzywny.
3. (uchylony)
4. Kto:
1) prowadząc rzeźnię:
a) nie prowadzi lub nie przechowuje dokumentacji albo prowadzi lub przechowuje ją niezgodnie z przepisami art. 11 ust. 1 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 1538/91 z dnia 5 czerwca 1991 r. wprowadzającego szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (EWG) nr 1906/90 w sprawie niektórych norm handlowych w odniesieniu do drobiu (Dz. Urz. WE L 143 z 07.06.1991, s. 11, z późn. zm.; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 11, s. 272, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 1538/91",
b) nie prowadzi systematycznej kontroli zawartości wody wchłoniętej albo prowadzi ją niezgodnie z przepisami art. 14a ust. 3 i art. 14b ust. 3 rozporządzenia nr 1538/91 lub nie podejmuje czynności określonych w art. 14a ust. 3 lub art. 14b ust. 3 tego rozporządzenia,
2) będąc producentem nie prowadzi lub nie przechowuje dokumentacji albo prowadzi lub przechowuje ją niezgodnie z przepisami art. 11 ust. 2 rozporządzenia nr 1538/91,
3) będąc producentem pasz lub dostawcą pasz nie prowadzi lub nie przechowuje dokumentacji albo prowadzi lub przechowuje ją niezgodnie z przepisami art. 11 ust. 2a rozporządzenia nr 1538/91,
4) prowadząc zakład wylęgowy nie prowadzi lub nie przechowuje dokumentacji albo prowadzi lub przechowuje ją niezgodnie z przepisami art. 11 ust. 2b rozporządzenia nr 1538/91,
5) prowadząc rzeźnię nie wykonuje czynności, o których mowa w art. 14a ust. 2 lub art. 14b ust. 2 rozporządzenia nr 1538/91
- podlega karze grzywny.
4a. Kto, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr 485/2008, nie udostępnia dokumentów lub nie udziela informacji objętych zakresem kontroli
- podlega karze grzywny.
4b. Kto:
1) prowadzi klasyfikację tusz wieprzowych lub wołowych nie posiadając uprawnień rzeczoznawcy,
2) wykonuje czynności związane z klasyfikacją lub ustalaniem masy tusz wieprzowych niezgodnie z wymaganiami określonymi w:
a) części B załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007 lub
b) art. 2 lub 3, lub załączniku I do rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2967/85 z dnia 24 października 1985 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania wspólnotowej skali klasyfikacji tusz wieprzowych (Dz. Urz. WE L 285 z 25.10.1985, s. 39, z późn. zm.; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 6, s. 252, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 2967/85", lub przepisach wydanych na podstawie art. 2 tego rozporządzenia,
3) wykonuje czynności związane z klasyfikacją tusz wołowych niezgodnie z wymaganiami określonymi w:
a) części A załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007 lub
b) art. 1 lub 2, lub załączniku do rozporządzenia Komisji (EWG) nr 563/82 z dnia 10 marca 1982 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia (EWG) nr 1208/81 ustanawiającego rynkowe ceny dorosłego bydła na podstawie wspólnotowej skali klasyfikacji tusz wołowych (Dz. Urz. WE L 67 z 11.03.1982, s. 23, z późn. zm.; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 5, s. 118, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 563/82", lub
c) (uchylona),
d) załączniku I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 103/2006 z dnia 20 stycznia 2006 r. przyjmującego dodatkowe przepisy dla stosowania wspólnotowej skali klasyfikacji tusz bydła dojrzałego (Dz. Urz. WE L 17 z 21.01.2006, s. 6), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 103/2006",
4) nie dokumentuje w sposób określony w przepisach o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych albo niewłaściwie dokumentuje czynności z zakresu klasyfikacji lub ustalania masy tusz wieprzowych lub wołowych
- podlega karze grzywny.
4c. Kto, prowadząc rzeźnię świń:
1) nie poddaje klasyfikacji lub ustalaniu masy tusz wieprzowych zgodnie z wymaganiami określonymi w części B załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007,
2) nie przechowuje dokumentacji z czynności nadawania klas tuszom wieprzowym przez okres, o którym mowa w art. 36 ust. 5,
3) nie poddaje klasyfikacji tusz wieprzowych metodami klasyfikacji zatwierdzonymi decyzją Komisji Europejskiej 2005/240/WE z dnia 11 marca 2005 r. zatwierdzającą metody klasyfikacji tusz wieprzowych w Polsce (Dz. Urz. WE L 74 z 19.03.2005, s. 62),
4) nie znakuje tusz wieprzowych zgodnie z art. 43 lit. m) rozporządzenia nr 1234/2007,
5) nie dopełnia obowiązku, o którym mowa w art. 15a ust. 3c lub 3d, w terminie określonym w art. 15a ust. 3e,
- podlega karze grzywny.
4d. Kto, prowadząc rzeźnię bydła:
1) nie poddaje klasyfikacji lub ustalaniu masy tusz wołowych zgodnie z wymaganiami określonymi w:
a) części A załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007,
b) załączniku I do rozporządzenia nr 103/2006,
c) art. 1 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 344/91 z dnia 13 lutego 1991 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (EWG) nr 1186/90 rozszerzającego zakres wspólnotowej skali klasyfikacji tusz wołowych (Dz. Urz. WE L 41 z 14.02.1991, s. 15, z późn. zm.; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 11, s. 125, z późn. zm.), zwanego dalej "rozporządzeniem nr 344/91",
2) nie przechowuje dokumentacji z czynności nadawania klas tuszom wołowym w okresie, o którym mowa w art. 36 ust. 5,
3) nie przekazuje wyników klasyfikacji tusz wołowych dostawcom zwierząt zgodnie z art. 1 ust. 5 rozporządzenia nr 344/91,
4) nie znakuje tusz wołowych zgodnie z art. 1 rozporządzenia nr 344/91,
5) nie dopełnia obowiązku, o którym mowa w art. 15a ust. 3c lub 3d, w terminie określonym w art. 15a ust. 3e
- podlega karze grzywny.
4e. Kto:
1) prowadząc rzeźnię, nie klasyfikuje bydła w wieku do 12 miesięcy zgodnie z pkt II załącznika XIa do rozporządzenia nr 1234/2007,
2) nie znakuje zgodnie z pkt IV załącznika XIa do rozporządzenia nr 1234/2007 mięsa, o którym mowa w pkt I załącznika XIa do tego rozporządzenia
- podlega karze grzywny.
5. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1-4e, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 15 listopada 1984 r., II KR 207/84 (OSNKW 1985, nr 7-8, poz. 66).
60. Art. 34e, 35-39 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.)
Art. 34e. Producent, w rozumieniu art. 2 pkt 10 rozporządzenia nr 648/2004, który:
1) wbrew przepisom art. 11 ust. 2-6 rozporządzenia nr 648/2004 wprowadza do obrotu detergent bez wymaganego oznakowania albo niewłaściwie oznakowany, w szczególności nie umieszcza wymaganych informacji na opakowaniach detergentów lub w dokumentacji towarzyszącej detergentom transportowanym luzem,
2) wbrew przepisowi art. 9 rozporządzenia nr 648/2004 nie udostępnia na żądanie Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych albo personelu medycznego wymaganych informacji,
3) wbrew przepisowi załącznika VII D do rozporządzenia nr 648/2004 nie udostępnia wymaganych informacji na stronie internetowej,
podlega karze grzywny.
Art. 35. 1. Kto wprowadza do obrotu substancję niebezpieczną lub preparat niebezpieczny bez oznakowania wymaganego przepisami art. 25 i 26 lub z oznakowaniem niespełniającym tych wymagań,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega kto wbrew przepisowi art. 65 rozporządzenia nr 1907/2006 nie umieszcza na etykiecie substancji lub preparatu wymaganego numeru zezwolenia przed ich wprowadzeniem do obrotu.
Art. 35a. Kto wbrew przepisowi art. 27 nie zapewnia należytego oznakowania pojemników i zbiorników służących do przechowywania substancji niebezpiecznych oraz do pracy z nimi, rurociągów zawierających substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne oraz miejsc, w których są składowane znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych,
podlega karze grzywny.
Art. 35b. Kto wbrew przepisowi art. 28 nie zapewnia wymaganych opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych,
podlega karze grzywny.
Art. 36. (uchylony)
Art. 37. 1. Kto reklamuje substancję niebezpieczną bez wymienienia kategorii niebezpieczeństwa związanej z tą substancją
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega ten, kto zamieszcza reklamę niebezpiecznego preparatu, która nie zawiera informacji o rodzaju lub rodzajach zagrożeń wymienionych na oznakowaniu opakowania takiego preparatu, jeżeli reklama ta umożliwia konsumentom nabycie takiego preparatu bez uprzedniego obejrzenia oznakowania na jego opakowaniu.
Art. 37a. Rejestrujący, który wbrew przepisom art. 22 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 nie dopełnia obowiązku wprowadzenia do dokumentów rejestracyjnych wymaganych nowych informacji i nie przedkłada ich Agencji lub nie dokonuje wymaganej aktualizacji dokumentów rejestracyjnych,
podlega karze grzywny.
Art. 37b. Właściciel wyników badania, który wbrew przepisom art. 30 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 odmawia uczestnikowi forum wymiany informacji o substancjach (SIEF) przedstawienia w terminie dokumentów stanowiących dowód poniesienia kosztów tego badania lub udostępnienia w terminie dokumentacji tego badania,
podlega karze grzywny do 50.000 zł.
Art. 37c. 1. Dostawca substancji lub preparatu, który wbrew przepisom art. 31 ust. 1 i 3-8 rozporządzenia nr 1907/2006 nie sporządza, nie dostarcza lub nie przekazuje wymaganej karty charakterystyki sporządzonej zgodnie z załącznikiem II do tego rozporządzenia,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega sprawca określony w ust. 1, który wbrew przepisowi art. 31 ust. 9 rozporządzenia nr 1907/2006 sporządza, dostarcza lub przekazuje nieaktualną kartę charakterystyki.
Art. 37d. 1. Dostawca substancji, który wbrew przepisom art. 32 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przekazuje wymaganej informacji,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega sprawca określony w ust. 1, który nie dokonuje wymaganej aktualizacji informacji, o której mowa w ust. 1.
Art. 37e. 1. Dostawca wyrobu zawierającego w stężeniu powyżej 0,1% wag. substancję spełniającą kryteria zawarte w art. 57 rozporządzenia nr 1907/2006 i zidentyfikowaną zgodnie z art. 59 ust. 1 tego rozporządzenia, który wbrew przepisowi art. 33 ust. 1 tego rozporządzenia nie przekazuje odbiorcy wyrobu wymaganej informacji,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega sprawca określony w ust. 1, który wbrew przepisowi art. 33 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przekazuje konsumentowi, na jego żądanie, wymaganej informacji.
Art. 37f. 1. Uczestnik łańcucha dostaw substancji lub preparatu, który wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przekazuje uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw wymaganych informacji,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega dystrybutor, który wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przekazuje otrzymanych zgodnie z ust. 1 informacji osobie stanowiącej poprzednie ogniwo łańcucha dostaw.
Art. 37g. Kto wbrew przepisowi art. 36 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przechowuje lub nie udostępnia informacji wymaganych od niego w celu wypełnienia obowiązków wynikających z przepisów tego rozporządzenia,
podlega karze grzywny.
Art. 37h. 1. Dalszy użytkownik:
1) który wbrew przepisowi art. 37 ust. 4 i 7 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 1 tego rozporządzenia nie sporządza lub nie aktualizuje wymaganego raportu bezpieczeństwa chemicznego,
2) który wbrew przepisowi art. 38 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 2 tego rozporządzenia nie przekazuje do Agencji lub nie aktualizuje wymaganych informacji,
podlega karze grzywny nie niższej niż 2000 zł.
2. Tej samej karze podlega dystrybutor, który wbrew przepisowi art. 37 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przekazuje wymaganych informacji uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw.
Art. 37i. Rejestrujący lub dalszy użytkownik, który wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 40 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nie dostarcza Agencji w ustalonym terminie wymaganych informacji,
podlega karze grzywny.
Art. 37j. Rejestrujący:
1) który wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 41 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nie przedstawia w ustalonym terminie informacji wymaganych do zapewnienia zgodności dokumentów rejestracyjnych z przepisami tego rozporządzenia,
2) który wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 46 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 nie dostarcza Agencji w ustalonym terminie wymaganych dalszych informacji,
podlega karze grzywny.
Art. 37k. Dalszy użytkownik, który wbrew przepisowi art. 66 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 i w terminie tam określonym nie zgłasza do Agencji stosowania substancji, o której mowa w art. 56 ust. 2 tego rozporządzenia,
podlega karze grzywny.
Art. 37l. 1. Producent, producent wyrobu lub importer, lub grupa producentów, producentów wyrobu lub importerów, który wbrew przepisowi art. 113 rozporządzenia nr 1907/2006 wprowadza do obrotu substancję, o której mowa w art. 112 tego rozporządzenia bez zgłoszenia Agencji wymaganych informacji,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega sprawca określony w ust. 1, który wbrew przepisowi art. 113 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nie uaktualnia zgłoszonych informacji.
Art. 37m. Kto wbrew obowiązkowi nie zapewnia swym pracownikom i ich przedstawicielom dostępu do informacji dostarczanych zgodnie z przepisami art. 31 i 32 rozporządzenia nr 1907/2006 w odniesieniu do substancji lub preparatów, które stosują lub na które mogą być narażeni w trakcie swojej pracy,
podlega karze grzywny.
Art. 37n. Kto nie będąc do tego uprawnionym uiszcza ulgową opłatę lub należność na podstawie art. 3-10 rozporządzenia nr 340/2008 albo korzysta ze zwolnienia z opłaty na podstawie art. 74 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006,
podlega karze grzywny.
Art. 38. (uchylony)
Art. 39. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 34e, 35-37n następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, Nr 214, poz. 1344 i Nr 237, poz. 1651).
61. Art. 28 ustawy z dnia 18 stycznia 2001 r. o wyścigach konnych (Dz. U. Nr 11, poz. 86 z późn. zm.)
Art. 28. 1. Kto organizuje wyścigi konne bez wymaganego wpisu do rejestru,
podlega karze grzywny.
2. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
62. Art. 12 ustawy z dnia 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 31, poz. 353 z późn. zm.)
Art. 12. 1. Kto będąc wpisanym do rejestrów, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2:
1) nie wdrożył systemu kontroli wewnętrznej, nie dysponuje planem zakładu lub nie wyznaczył osoby odpowiedzialnej za kontrolę jakości,
2) nie zawiadomił organu prowadzącego rejestry o zakończeniu działalności gospodarczej określonej we wpisie w terminie 14 dni od dnia zakończenia tej działalności
- podlega grzywnie.
2. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
63. Art. 10 i 11 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych (Dz. U. Nr 42, poz. 471 z późn. zm.)
Art. 10. Kto:
1) ujawnia lub w sposób niezgodny z ustawą wykorzystuje dane rynkowe, z którymi zapoznał się w związku z wykonywaniem pracy lub czynności na zlecenie prowadzącego rolnicze badania rynkowe,
2) będąc obowiązanym do nieodpłatnego przekazywania danych rynkowych nie przekazuje lub wbrew obowiązkowi określonemu w ustawie przekazuje dane rynkowe niezgodne ze stanem faktycznym,
3) będąc obowiązanym do nieodpłatnego przekazywania danych rynkowych uniemożliwia wykonanie kontroli prawidłowości przekazywania danych rynkowych albo na żądanie osoby upoważnionej do kontroli nie przekazuje informacji związanych z przedmiotem kontroli, w szczególności nie udziela pisemnych lub ustnych wyjaśnień w sprawach objętych kontrolą
- podlega karze grzywny.
Art. 11. Orzekanie w sprawach o czyny wymienione w art. 10 następuje na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
64. Art. 14 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach (Dz. U. Nr 42, poz. 473 z późn. zm.)
Art. 14. 1. Kto, bez zgłoszenia do krajowego systemu, wprowadza kosmetyk do obrotu
- podlega karze grzywny.
1a. Kto wprowadza do obrotu kosmetyk po upływie terminu trwałości
- podlega karze grzywny.
2. Kto, wbrew nakazom wynikającym z art. 6 oraz art. 11 ust. 1 i 2, wprowadza do obrotu kosmetyk
- podlega karze aresztu albo karze grzywny.
4. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
6. W przypadku ukarania za wykroczenie określone w ust. 2, można orzec przepadek przedmiotów, chociażby nie stanowiły własności sprawcy.
7. Można zarządzić zniszczenie przedmiotów, których przepadek orzeczono, niezależnie od ich wartości. Koszty zniszczenia ponosi producent.
65. Art. 220, 222, 224, 225 i 230 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 190, poz. 1360 z późn. zm.)
Art. 220. Kto:
1) narusza zakazy określone w art. 87 albo w art. 88 ust. 1, 2 lub 3,
2) umieszcza plakaty i hasła wyborcze bądź ustawia urządzenia ogłoszeniowe z naruszeniem zasad określonych w art. 90,
podlega karze grzywny.
Art. 222. Kto podaje lub dostarcza, w ramach prowadzonej kampanii wyborczej, napoje alkoholowe z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 88 ust. 5,
podlega karze grzywny.
Art. 224. Kto:
1) narusza zasady określone w art. 113 ust. 1 dotyczące sposobu gromadzenia środków finansowych komitetu wyborczego,
2) nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu komitetu wyborczego, że wpłaty na komitet wyborczy mogą być dokonywane tylko w sposób określony w art. 113 ust. 2,
3) dokonuje wpłat na jeden koalicyjny komitet wyborczy lub komitet wyborczy wyborców w wysokości przekraczającej limit określony w art. 113 ust. 3,
podlega karze grzywny.
Art. 225. Kto:
1) przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz innego komitetu wyborczego wbrew zakazowi określonemu w art. 112 ust. 1 albo pozyskuje środki na rzecz komitetu wyborczego po dniu wyborów lub wydatkuje środki komitetu wyborczego po dniu złożenia sprawozdania wyborczego,
2) dokonuje wydatków na kampanię wyborczą prowadzoną w formach i na zasadach właściwych dla reklamy w wysokości przekraczającej limit określony w art. 115,
podlega karze grzywny.
Art. 230. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 220, art. 222, art. 224 i art. 225, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
66. Art. 329-361 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.)
Art. 329. Kto, będąc do tego obowiązany na podstawie art. 28, nie gromadzi, nie przetwarza danych i nie udostępnia nieodpłatnie informacji na potrzeby państwowego monitoringu środowiska,
podlega karze grzywny.
Art. 330. Kto wbrew ciążącemu na nim, na podstawie art. 75, obowiązkowi w trakcie prac budowlanych nie zapewnia ochrony środowiska w obszarze prowadzenia prac,
podlega karze grzywny.
Art. 331. Kto, będąc obowiązany na podstawie art. 76 ust. 4, nie informuje wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o planowanym terminie oddania do użytkowania obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji lub o terminie zakończenia rozruchu instalacji,
podlega karze grzywny.
Art. 332. Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 92 ust. 1,
podlega karze grzywny.
Art. 332a. 1. Kto, reklamując lub w inny sposób promując produkt, narusza wymagania określone w art. 80a ust. 1,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie zamieszcza w reklamie lub materiale promocyjnym informacji wymaganych na podstawie art. 80a ust. 2.
Art. 333. Kto, będąc obowiązany decyzją wydaną na podstawie art. 95 do prowadzenia pomiarów poziomów substancji w powietrzu, nie spełnia tego obowiązku lub nie przechowuje wyników pomiarów w wymaganym okresie,
podlega karze grzywny.
Art. 334. Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 96,
podlega karze grzywny.
Art. 335. (uchylony)
Art. 336. Kto używa do prac ziemnych glebę lub ziemię, która przekracza standardy jakości określone na podstawie art. 105,
podlega karze grzywny.
Art. 337. (uchylony)
Art. 337a. Kto narusza warunki decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności albo karze grzywny.
Art. 338. Kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale rady powiatu wydanej na podstawie art. 116 ust. 1,
podlega karze grzywny.
Art. 338a. Kto, będąc obowiązany do wykonywania pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku, na podstawie art. 122a, nie wykonuje tych pomiarów,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności albo karze grzywny.
Art. 339. 1. Kto, wprowadzając do środowiska substancje lub energie, w zakresie, w jakim nie wymaga to pozwolenia, przekracza dopuszczalne standardy emisyjne określone na podstawie art. 145 ust. 1 lub art. 169 ust. 3,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega ten, kto:
1) nie przestrzega wymagań dotyczących prawidłowej eksploatacji instalacji lub urządzeń, określonych na podstawie art. 146 ust. 2,
2) w razie awarii instalacji nie spełnia wymagań określonych na podstawie art. 146 ust. 4.
Art. 340. 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie:
1) art. 147 ust. 1 - do prowadzenia okresowych pomiarów wielkości emisji,
2) art. 147 ust. 2 - do prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji,
3) art. 147 ust. 4 - do prowadzenia wstępnych pomiarów wielkości emisji z instalacji nowo zbudowanej lub zmienionej w sposób istotny,
nie wykonuje tych obowiązków lub nie przechowuje wyników pomiarów w wymaganym okresie,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega kto:
1) będąc obowiązany do zapewnienia wykonania pomiarów wielkości emisji lub innych warunków korzystania ze środowiska przez laboratorium spełniające wymogi, o których mowa w art. 147a ust. 1, nie spełnia tego obowiązku,
2) będąc obowiązany w drodze decyzji wydanej na podstawie art. 150 ust. 1-3 do prowadzenia w określonym czasie pomiarów wielkości emisji lub przedkładania wyników tych pomiarów, nie spełnia tego obowiązku,
3) nie przechowuje wyników przeprowadzonych pomiarów w okresie, o którym mowa w art. 147 ust. 6.
Art. 341. Kto, będąc do tego obowiązany na podstawie art. 149 ust. 1, nie przedkłada właściwym organom wyników pomiarów,
podlega karze grzywny.
Art. 342. 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie art. 152 do zgłoszenia informacji dotyczących eksploatacji instalacji, nie spełnia tych obowiązków lub eksploatuje instalację niezgodnie ze złożoną informacją,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto eksploatuje instalację pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 152 ust. 4, albo rozpoczyna eksploatację instalacji przed upływem terminu do wniesienia sprzeciwu.
Art. 343. 1. Kto narusza zakaz używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających określony w art. 156 ust. 1,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie przestrzega ograniczeń, nakazów lub zakazów określonych w uchwale rady gminy, wydanej na podstawie art. 157 ust. 1.
Art. 344. Kto narusza zakaz wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska określony w art. 160 ust. 1,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 345. Kto, będąc do tego obowiązany na podstawie art. 161, nie oczyszcza lub nie unieszkodliwia instalacji lub urządzeń, w których są lub były wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska albo co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że były w nich wykorzystywane takie substancje,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 346. 1. Kto, wykorzystując substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska, nie przekazuje okresowo odpowiednio marszałkowi województwa albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o rodzaju, ilości i miejscach ich występowania, czym narusza obowiązek określony w art. 162 ust. 3 i 4,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto w wymaganym zakresie nie dokumentuje rodzaju, ilości i miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz sposobu ich eliminowania, czym narusza obowiązek określony w art. 162 ust. 2.
Art. 347. 1. Kto, wprowadzając do obrotu wykonane z tworzyw sztucznych jednorazowe naczynia i sztućce, nie zamieszcza na nich informacji o ich negatywnym oddziaływaniu na środowisko, czym narusza obowiązek określony w art. 170 ust. 1,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto wprowadza do obrotu określone na podstawie art. 170 ust. 2 produkty z tworzyw sztucznych i nie zamieszcza na nich informacji o ich negatywnym oddziaływaniu na środowisko.
Art. 348. 1. Kto narusza określony w art. 171 zakaz wprowadzania do obrotu produktów, które nie odpowiadają wymaganiom, o których mowa w art. 169 ust. 1,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto narusza obowiązek, o którym mowa w art. 167 ust. 2, nie spełniając wymagań, o których mowa w art. 167 ust. 3, lub kto narusza obowiązek, o którym mowa w art. 167 ust. 5.
Art. 349. 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie:
1) art. 175 ust. 1 - do prowadzenia okresowych pomiarów poziomów w środowisku wprowadzanych substancji lub energii,
2) art. 175 ust. 2 - do prowadzenia ciągłych pomiarów poziomów w środowisku wprowadzanych substancji lub energii,
3) art. 175 ust. 3 - do przeprowadzenia pomiarów poziomów w środowisku wprowadzanych substancji lub energii w związku z eksploatacją obiektu przebudowanego,
nie wykonuje tych obowiązków lub nie przechowuje wyników pomiarów w wymaganym okresie,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega ten, kto będąc obowiązany w drodze decyzji, wydanej na podstawie art. 178 ust. 1-3, do prowadzenia w określonym czasie pomiarów lub ich przedkładania, nie spełnia tego obowiązku, a także kto nie przechowuje wyników tych pomiarów w wymaganym okresie.
Art. 350. 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie art. 177 ust. 1, nie przedkłada właściwym organom wyników pomiarów,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, będąc obowiązany na podstawie art. 179, nie przedkłada mapy akustycznej terenu.
Art. 351. 1. Kto eksploatuje instalację bez wymaganego pozwolenia lub z naruszeniem jego warunków,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega ten, kto eksploatuje instalację bez wniesienia wymaganego zabezpieczenia, o którym mowa w art. 187.
Art. 351a. Kto ujawnia informacje uzyskane w związku z wykonywaniem czynności weryfikatora środowiskowego, podlega karze aresztu albo karze grzywny.
Art. 351b. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, używa znaków udziału w krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS), podlega karze grzywny.
Art. 352. Kto, zauważywszy wystąpienie awarii, nie zawiadomi o tym niezwłocznie osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej albo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, czym narusza obowiązek określony w art. 245 ust. 1,
podlega karze grzywny.
Art. 353. Kto nie wykonuje obowiązków nałożonych decyzją wydaną na podstawie art. 247 ust. 1,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 354. 1. Kto, prowadząc zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku, nie wypełnia obowiązków określonych w art. 250 i 251,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto w przypadku wystąpienia awarii nie wypełnia obowiązków określonych w art. 264.
Art. 355. Kto, prowadząc zakład o dużym ryzyku:
1) nie opracowuje lub nie wdraża systemu bezpieczeństwa, o którym mowa w art. 252,
2) rozpoczyna ruch zakładu, nie posiadając zatwierdzonego raportu o bezpieczeństwie,
3) nie analizuje i nie wprowadza uzasadnionych zmian do raportu o bezpieczeństwie w terminie określonym w art. 256 ust. 1,
4) nie wykonuje obowiązków określonych w art. 261 ust. 1 pkt 1 lub ust. 3,
5) nie wykonuje obowiązków określonych w art. 263,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 356. Kto wprowadził zmianę w ruchu zakładu o dużym ryzyku mogącą mieć wpływ na wystąpienie zagrożenia awarią przemysłową, nie uzyskując zatwierdzenia przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej zmian w raporcie o bezpieczeństwie,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 357. Kto wprowadził zmianę w ruchu zakładu o zwiększonym ryzyku mogącą mieć wpływ na wystąpienie zagrożenia awarią przemysłową, nie przedkładając komendantowi powiatowemu Państwowej Straży Pożarnej oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska zmian w programie zapobiegania awariom,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 358. Kto nie dopełnia obowiązków nałożonych decyzją wydaną na podstawie art. 259 ust. 1,
podlega karze grzywny.
Art. 359. 1. Kto, będąc do tego obowiązany na podstawie art. 287 ust. 1, nie prowadzi wymaganej ewidencji,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku terminowego przedkładania wykazu, o którym mowa w art. 286.
Art. 360. Kto nie wykonuje decyzji:
1) o wstrzymaniu działalności, wydanej na podstawie art. 364,
2) o wstrzymaniu oddania do użytkowania lub zakazu użytkowania obiektu budowlanego, zespołu obiektów, instalacji lub urządzenia, wydanej na podstawie art. 365, 367 lub 368,
3) o zakazie produkcji, sprowadzania z zagranicy lub wprowadzania do obrotu produktów niespełniających wymagań ochrony środowiska, wydanej na podstawie art. 370,
4) nakazującej usunięcie w określonym terminie stwierdzonych uchybień lub wstrzymującej uruchomienie albo użytkowanie instalacji, wydanej na podstawie art. 373 ust. 1,
podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności, albo grzywny.
Art. 361. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 329-360 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
67. Art. 70-79 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.)
Art. 70. Kto:
1) będąc zobowiązanym do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, pozbywa się ich lub przekazuje podmiotom, które nie uzyskały wymaganych zezwoleń, lub
2) wbrew zakazom dotyczącym składowania odpadów lub niezgodnie z wymaganiami określonymi w zatwierdzonej instrukcji eksploatacji składowiska odpadów składuje odpady, lub
3) w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych magazynuje lub składuje odpady, lub
4) w celu spełniania kryteriów dopuszczenia odpadów do składowania na składowiskach odpadów, rozcieńcza lub sporządza mieszaniny odpadów ze sobą lub innymi substancjami lub przedmiotami, lub
5) powodując wzrost zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi lub środowiska, miesza odpady niebezpieczne różnych rodzajów lub odpady niebezpieczne z odpadami innymi niż niebezpieczne lub dopuszcza do mieszania tych odpadów, lub
6) bez wymaganego zezwolenia prowadzi działalność w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 71. Kto wbrew zakazowi termicznie przekształca odpady poza spalarniami odpadów lub współspalarniami odpadów,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 72. Kto PCB (polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie):
1) poddaje odzyskowi lub
2) spala na statkach, lub
3) miesza z olejami odpadowymi w czasie zbierania lub magazynowania,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 73. Kto miesza oleje odpadowe z innymi odpadami niebezpiecznymi w czasie ich zbierania lub magazynowania, jeżeli poziom zanieczyszczeń w olejach odpadowych przekracza dopuszczalne wartości,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 74. Kto, prowadząc działalność gospodarczą, w wyniku której powstają odpady w postaci baterii lub akumulatorów, zbiera te odpady w sposób nieselektywny lub unieszkodliwia je łącznie z innymi rodzajami odpadów,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 75. Kto stosuje nieustabilizowane lub nieprzygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania komunalne osady ściekowe lub wbrew obowiązkowi nie przeprowadza badań komunalnych osadów ściekowych lub gruntów, na których mają być stosowane,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 75a. Kto, prowadząc punkt zbierania odpadów metali, przyjmuje odpady metali inne niż metalowe odpady opakowaniowe po produktach żywnościowych, bez potwierdzenia tożsamości osoby przekazującej te odpady lub bez wypełnienia formularza przyjęcia odpadów metali,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 76. Kto:
1) wytwarza odpady bez wymaganej decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub z naruszeniem jej warunków lub
2) wytwarza odpady bez wymaganego złożenia informacji o wytworzonych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami lub prowadzi gospodarkę odpadami niezgodnie ze złożoną informacją, lub
3) wytwarza odpady pomimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 24 ust. 5, albo rozpoczyna działalność powodującą powstawanie odpadów przed upływem terminu do wniesienia sprzeciwu, lub
4) nie posiadając zatwierdzonej instrukcji eksploatacji składowiska odpadów, eksploatuje składowisko odpadów, lub
5) bez wymaganej zgody organu zamyka składowisko lub jego wydzieloną część, lub
6) będąc obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów lub przekazywania wymaganych informacji lub zbiorczego zestawienia danych, nie wykonuje tego obowiązku albo wykonuje go nieterminowo lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym,
podlega karze grzywny.
Art. 76a. Kto, będąc wytwórcą odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii przemysłowej, nie składa informacji o wytworzonych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami lub składa niekompletną informację
podlega karze grzywny.
Art. 77. Kto, zarządzając spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów:
1) przyjmując odpady do ich termicznego przekształcenia, nie ustala masy odpadów lub nie sprawdza zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w karcie przekazania odpadu lub
2) przyjmując odpady niebezpieczne do ich termicznego przekształcenia, nie zapoznaje się z opisem odpadów lub nie pobiera lub nie przechowuje próbek tych odpadów
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 77a. Kto unieszkodliwia zakaźne odpady medyczne i zakaźne odpady weterynaryjne w inny sposb niż spalanie w spalarni odpadów
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 78. Kto, zarządzając składowiskiem odpadów, nie dopełnia ciążących na nim obowiązków w zakresie:
1) ustalenia ilości odpadów przed przyjęciem odpadów na składowisko lub
2) sprawdzenia zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w karcie przekazania odpadu, lub
3) utrzymywania i eksploatacji składowiska odpadów w sposób zapewniający właściwe funkcjonowanie urządzeń technicznych stanowiących wyposażenie składowiska odpadów oraz zachowanie wymagań sanitarnych, bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych, a także zasad ochrony środowiska, zgodnie z zatwierdzoną instrukcją eksploatacji składowiska odpadów, lub
4) odmowy przyjęcia na składowisko odpadów o składzie niezgodnym z dokumentami wymaganymi przy obrocie odpadami lub zezwoleniem, lub
5) monitorowania składowiska odpadów w trakcie jego eksploatacji i po jej zakończeniu lub prowadzi monitorowanie niezgodnie z wymaganiami, lub
6) przesyłania uzyskanych wyników monitorowania składowiska odpadów wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, lub
7) powiadamiania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stwierdzonych zmianach obserwowanych parametrów wskazujących na możliwość wystąpienia zagrożeń dla środowiska, lub
8) przechowywania zbiorczych zestawień danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania tych odpadów oraz przekazania ich następnemu właścicielowi lub zarządcy nieruchomości,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 79. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 70-78, następuje na zasadach i w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
68. Art. 21-29 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z późn. zm.)
Art. 21. Kto produkując, importując, dokonując wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wprowadzając do obrotu opakowania lub produkty w opakowaniach, przekracza dopuszczalną maksymalną sumę zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego w opakowaniu,
podlega karze grzywny.
Art. 21a. Kto znakuje opakowania niezgodnie z zasadami określonymi w art. 6 ust. 1-4,
podlega karze grzywny.
Art. 22. 1. Kto, produkując, importując, dokonując wewnątrzwspólnotowego nabycia, eksportując lub dokonując wewnątrzwspólnotowej dostawy opakowań, nie składa marszałkowi województwa sprawozdań o opakowaniach lub składa sprawozdanie niezgodne z dokumentami, niekompletne lub nieterminowo,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega eksporter lub dokonujący wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniu, który nie składa marszałkowi województwa sprawozdania o wywiezionych za granicę opakowaniach.
Art. 23. Kto, produkując, importując lub dokonując wewnątrzwspólnotowego nabycia środków niebezpiecznych:
1) wbrew obowiązkowi nie ustala wysokości kaucji na opakowanie tego środka lub ustala ją w wysokości niezgodnej z przepisami, lub
2) nie odbiera na własny koszt opakowań po tych środkach,
podlega karze grzywny.
Art. 24. Kto, sprzedając środki niebezpieczne:
1) wbrew obowiązkowi nie pobiera od użytkownika środka niebezpiecznego kaucji lub pobiera w wysokości niezgodnej z przepisami, lub
2) nie zwraca użytkownikowi środka kaucji lub nie przyjmuje od użytkownika opakowania wielokrotnego użytku i odpadów opakowaniowych po tych środkach,
podlega karze grzywny.
Art. 25. Kto, będąc użytkownikiem środka niebezpiecznego, nie zwraca sprzedawcy opakowania wielokrotnego użytku i odpadów opakowaniowych po tym środku,
podlega karze grzywny.
Art. 26. Kto, sprzedając produkty w opakowaniach, nie wywiesza w miejscu sprzedaży informacji o opakowaniach i odpadach opakowaniowych w zakresie:
1) dostępnych systemów zwrotu, zbierania i odzysku, w tym recyklingu,
2) właściwego postępowania z odpadami opakowaniowymi,
3) znaczenia oznaczeń stosowanych na opakowaniach,
podlega karze grzywny.
Art. 27. Kto, zarządzając jednostką handlu detalicznego, nie przyjmuje zwracanych i na wymianę opakowań wielokrotnego użytku po produktach będących w ofercie handlowej w tej jednostce,
podlega karze grzywny.
Art. 27a. Kto, będąc producentem lub zarządzającym jednostką handlu hurtowego produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku, nie odbiera na własny koszt opakowania wielokrotnego użytku od jednostki handlu detalicznego, który sprzedaje produkty w takich opakowaniach,
podlega karze grzywny.
Art. 28. Kto, zarządzając jednostką handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 2000 m2, nie prowadzi selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych po produktach w opakowaniach, które znajdują się w ofercie handlowej tej jednostki,
podlega karze grzywny.
Art. 29. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 21-28 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
69. Art. 37-40 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 z późn. zm.)
Art. 37. Kto będąc przedsiębiorcą prowadzącym organizację odzysku lub działalność polegającą na wytwarzaniu, imporcie lub wewnątrzwspólnotowym nabyciu produktów w opakowaniach lub produktów określonych w załącznikach nr 1-3 do ustawy:
1) nie składa zawiadomienia o rozpoczęciu lub likwidacji tej działalności marszałkowi województwa, lub nie zawiadamia o zmianach w działalności, lub składa zawiadomienia nierzetelne, lub
2) nie składa sprawozdań o opakowaniach lub produktach, osiągniętych poziomach odzysku lub recyklingu oraz o należnej opłacie produktowej lub składa sprawozdania nierzetelne,
podlega karze grzywny.
Art. 37a. Kto, prowadząc odzysk lub recykling:
1) odmawia wydania dokumentu potwierdzającego odrębnie odzysk i odrębnie recykling przedsiębiorcy lub organizacji lub wydaje dokument zawierający informacje nierzetelne, lub nie wydaje tego dokumentu w terminie, o którym mowa w art. 11 ust. 3, lub
2) nie przekazuje egzemplarza dokumentu potwierdzającego odrębnie odzysk i odrębnie recykling do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, lub nie przekazuje go w terminie, o którym mowa w art. 11 ust. 6,
podlega karze grzywny.
Art. 37b. Kto będąc posiadaczem odpadów, wykonującym usługę polegającą na przekazywaniu odpadów do odzysku lub recyklingu, w imieniu przedsiębiorcy lub organizacji, nie przekazuje wniosku o wydanie dokumentu potwierdzającego odrębnie odzysk i odrębnie recykling prowadzącemu odzysk lub recykling
podlega karze grzywny.
Art. 38. Sprzedawca detaliczny akumulatorów kwasowo-ołowiowych, który:
1) nie przyjmuje zużytego akumulatora lub nie zwraca opłaty depozytowej, lub
2) nie umieszcza w punkcie sprzedaży informacji o systemie zbierania zużytych akumulatorów,
podlega karze grzywny.
Art. 39. Przedsiębiorca lub importer wprowadzający do obrotu akumulatory kwasowo-ołowiowe, który:
1) nie dołącza do akumulatorów kwasowo-ołowiowych informacji o warunkach i trybie zwrotu zużytych akumulatorów oraz o punktach systemu zbierania odpadów,
2) nie odbiera od sprzedawców detalicznych lub z innych miejsc niż punkty sprzedaży detalicznej zużytych akumulatorów,
podlega karze grzywny.
Art. 40. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 37-39 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
70. Art. 26 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.)
Art. 26. 1. Kto wbrew przepisom ustawy:
1) wyraża wartości wielkości fizycznych w jednostkach miar innych niż legalne w dziedzinach, o których mowa w art. 6 ust. 1,
2) wprowadza do obrotu lub użytkowania, stosuje bądź przechowuje w stanie gotowości do użycia przyrządy pomiarowe, podlegające prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli lub niespełniające wymagań,
3) użytkuje przyrządy pomiarowe w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1, niezgodnie z warunkami właściwego ich stosowania,
4) dokonuje legalizacji pierwotnej lub legalizacji ponownej przyrządów pomiarowych bez wymaganego upoważnienia,
5) (uchylony),
6) świadomie utrudnia organom administracji miar wykonywanie ich zadań w zakresie sprawowania nadzoru
- podlega karze grzywny.
2. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, prowadzi się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
71. Art. 28 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 z późn. zm.)
Art. 28. 1. Kto bez uprzedniego zawarcia umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1, pobiera wodę z urządzeń wodociągowych,
podlega karze grzywny do 5000 zł.
2. Karze określonej w ust. 1 podlega także ten, kto:
1) uszkadza wodomierz główny, zrywa lub uszkadza plomby umieszczone na wodomierzach, urządzeniach pomiarowych lub zaworze odcinającym, a także wpływa na zmianę, zatrzymanie lub utratę właściwości lub funkcji metrologicznych wodomierza głównego lub urządzenia pomiarowego,
2) nie dopuszcza przedstawiciela przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego do wykonania czynności określonych w art. 7.
6. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
72. Art. 61 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763 z późn. zm.)
Art. 61. 1. Osoba, która świadczy usługi psychologiczne, nie mając prawa wykonywania zawodu psychologa,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
2. W przypadku określonym w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
73. Art. 36a i 39 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. Nr 67, poz. 679 z późn. zm.)
Art. 36a. 1. Kto, wykonując działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania lub obrotu bronią lub amunicją albo w zakresie przewożenia i doręczania przesyłek zawierających broń lub amunicję, przemieszcza, z innych państw członkowskich, na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa docelowego transakcji albo z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako państwa początkowego transakcji albo przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej broń palną lub amunicję do takiej broni bez wymaganej zgody przewozowej lub uprzedniej zgody przewozowej albo dokonuje poświadczenia zgody przewozowej nie posiadając do tego uprawnień, podlega karze aresztu albo grzywny.
2. W razie skazania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1, można orzec przepadek broni palnej i amunicji.
Art. 39. 1. Kto utrudnia przeprowadzenie przez uprawnione organy kontroli działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania lub obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawie, o której mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
74. Art. 65 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm.)
Art. 65. Kto, wbrew obowiązkowi:
1) nie informuje właściwych organów o każdorazowej zmianie warunków operacji zamkniętego użycia GMO, mogącej mieć wpływ na zwiększenie zagrożenia dla zdrowia ludzi i dla środowiska,
2) nie prowadzi systematycznej dokumentacji prowadzonych operacji zamkniętego użycia GMO i nie przechowuje jej przez wymagany okres,
3) nie oznacza produktów GMO zgodnie z wymaganiami ustawy
- podlega karze grzywny.
75. Art. 192-195 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.)
Art. 192. 1. Kto bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego albo z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym korzysta z wody lub wykonuje urządzenia wodne albo inne czynności wymagające pozwolenia wodnoprawnego
- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega ten, kto nie wykonuje obowiązków określonych w decyzji stwierdzającej wygaśnięcie lub cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego.
3. Przepisów ust. 1 nie stosuje się, jeżeli korzystanie z wód dotyczy wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi albo do urządzeń kanalizacyjnych.
Art. 193. Kto wbrew obowiązkowi:
1) nie utrzymuje w należytym stanie wód lub urządzeń wodnych,
2) uniemożliwia dostęp do wód, o którym mowa w art. 28 ust. 1 i 2,
3) nie prowadzi pomiarów, o których mowa w art. 46,
4) nie wykonuje lub nie utrzymuje w należytym stanie urządzeń zapobiegających szkodom, o których mowa w art. 128 ust. 1 pkt 7a
- podlega karze grzywny.
Art. 194. Kto:
1) zmienia stan wody na gruncie,
2) grodzi nieruchomości przyległe do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu,
3) nie przekazuje danych niezbędnych do prowadzenia katastru wodnego,
4) nie stosuje się do zakazów, o których mowa w art. 39 i art. 40 ust. 1,
5) rozcieńcza ścieki wodą w celu uzyskania ich stanu i składu zgodnego z przepisami,
6) wykorzystuje ścieki w sposób niezgodny z ustawą,
7) nie zapewnia ochrony wód przed zanieczyszczeniem zgodnie z wymaganiami, o których mowa w art. 42,
8) nie usuwa ścieków ze statku do urządzenia odbiorczego na lądzie,
9) nie stosuje koniecznego sposobu lub rodzaju upraw rolnych oraz leśnych w pasie gruntu przylegającym do linii brzegu,
10) nie oznacza granic terenu ochrony bezpośredniej i ochrony pośredniej ujęcia wody,
11) nie stosuje się do zakazów, nakazów i ograniczeń obowiązujących w strefie ochronnej ujęcia wody albo w strefie ochronnej urządzeń pomiarowych,
12) niszczy, uszkadza, przemieszcza oznakowanie stref ochronnych ujęć wód albo stref ochronnych urządzeń pomiarowych służb państwowych,
13) wykonuje na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią roboty oraz czynności, które mogą utrudnić ochronę przed powodzią,
14) przemieszcza bez upoważnienia urządzenia pomiarowe służb państwowych,
15) udostępnia osobom trzecim informacje, o których mowa w art. 110 ust. 3 i 4, w celu wykorzystania ich do celów komercyjnych
- podlega karze grzywny.
Art. 195. Postępowanie w sprawach, o których mowa w art. 192-194, prowadzi się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
76. Art. 12 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. Nr 128, poz. 1402 z późn. zm.)
Art. 12. 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, bez uprawnienia lub wbrew jego warunkom, pobiera dane lub wtórnie wykorzystuje w całości lub w istotnej, co do jakości lub ilości, części bazy danych, podlega karze grzywny.
2. Orzekanie następuje na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
3. Sąd może orzec przepadek, na rzecz Skarbu Państwa, bezprawnie wykonanych egzemplarzy bazy danych.
77. Art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529 z późn. zm.)
Art. 71. 1. Kto bez uprawnień wykonuje czynności diagnostyki laboratoryjnej w laboratorium,
podlega karze grzywny.
2. (...)
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
78. Art. 34 ustawy z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych rozwiązaniach prawnych związanych z usuwaniem skutków powodzi z lipca i sierpnia 2001 r. oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 907 z późn. zm.)
Art. 34. 1. Kto wydobywa na podstawie decyzji, o której mowa w art. 18 ust. 2, kopaliny pospolite i wykorzystuje je na cele inne niż określone w art. 18 ust. 1, wyrządzając szkodę w mieniu, podlega karze aresztu lub grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje na zasadach i w trybie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
79. Art. 92a i 96a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.)
Art. 92a. 1. W przypadku gdy podczas kontroli drogowej zostaną stwierdzone naruszenia:
1) obowiązku posiadania w pojeździe wymaganych dokumentów, o których mowa w art. 87 ust. 1-4,
2) zasad dotyczących maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu, dziennego czasu odpoczynku lub przekraczania maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy, określonych w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 3820/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985) oraz w Umowie europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzonej w Genewie dnia 1 lipca 1970 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1086 i 1087),
3) zasad dotyczących użytkowania analogowych urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku, określonych w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985)
- kierowca pojazdu samochodowego realizujący przewóz drogowy podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
3. Wszczęcie postępowania wobec kierowcy nie wyklucza wszczęcia postępowania administracyjnego także wobec przedsiębiorcy lub podmiotu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3, realizującego przewóz drogowy.
4. Postępowania administracyjnego wobec przedsiębiorcy lub podmiotu, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 3, nie wszczyna się, jeżeli okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że podmiot wykonujący przewóz nie miał wpływu na powstanie naruszenia.
5. Przepisu ust. 4 nie stosuje się, jeżeli naruszenie, o którym mowa w ust. 1, ma charakter rażący, a w szczególności:
1) zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego;
2) zostało popełnione wielokrotnie.
Art. 96a. 1. Kto nie wypełnia obowiązków, o których mowa w art. 15 ust. 4, podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
80. Art. 39 i 40 ustawy z dnia 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych (Dz. U. Nr 62, poz. 556 z późn. zm.)
Art. 39. Kto, będąc członkiem zarządu centralnego lub zarządu innego szczebla w obrębie przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw o zasięgu wspólnotowym albo przedstawicielem w państwie członkowskim, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 2, lub osobą działającą w jego imieniu:
1) uniemożliwia utworzenie lub utrudnia działanie specjalnego zespołu negocjacyjnego, europejskiej rady zakładowej lub informowanie pracowników i konsultacje z pracownikami prowadzone w trybie określonym porozumieniem zawartym na podstawie art. 18,
2) dyskryminuje członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, członka europejskiej rady zakładowej lub przedstawiciela reprezentującego pracowników zgodnie z porozumieniem zawartym na podstawie art. 18 w związku z pełnioną przez niego funkcją,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Art. 40. Postępowanie w sprawach określonych w art. 39 toczy się na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. W tych sprawach oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
81. Art. 27 i 28 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.)
Art. 27. 1. Kto w czasie stanu klęski żywiołowej:
1) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 1 prowadzi działalność gospodarczą,
2) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 2 prowadzi działalność gospodarczą określonego rodzaju,
3) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 2 nie podejmuje działalności gospodarczej określonego rodzaju,
4) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3 nie oddeleguje pracowników do dyspozycji organu kierującego działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia,
5) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 4 narusza zasady reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły,
6) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 5 i 6 nie poddaje się badaniom lekarskim, leczeniu, szczepieniom ochronnym oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych oraz skutków skażeń chemicznych i promieniotwórczych, a także nie poddaje się obowiązkowi kwarantanny,
7) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 7 nie stosuje środków ochrony roślin lub innych środków zapobiegawczych niezbędnych do zwalczania organizmów szkodliwych dla ludzi, zwierząt lub roślin,
8) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 8 nie stosuje określonych środków zapewniających ochronę środowiska,
9) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 9 nie stosuje środków lub zabiegów niezbędnych do zwalczania chorób zakaźnych zwierząt,
10) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 10 nie opróżnia lub nie zabezpiecza lokalu mieszkalnego lub innych pomieszczeń,
11) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 11 nie dokonuje przymusowych rozbiórek i wyburzeń budynków lub innych obiektów budowlanych albo ich części,
12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 12 nie stosuje się do nakazu ewakuacji w ustalonym czasie z określonych miejsc, obszarów lub obiektów,
13) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 13 nie stosuje się do nakazu albo zakazu przebywania w określonych miejscach i obiektach oraz na określonych obszarach,
14) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 14 i 17 narusza wprowadzone ograniczenia organizując lub przeprowadzając imprezę masową albo strajk,
15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 15 nie stosuje się do nakazu albo zakazu określonego sposobu przemieszczania się,
16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 19 nie wykonuje świadczeń osobistych lub rzeczowych albo nie wykonuje ich w pełnym zakresie,
17) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 ust. 2 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w zakresie prawa pracy,
18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym lub lotniczym albo w ruchu jednostek pływających na śródlądowych drogach wodnych, na morskich wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym,
19) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w pracy urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, w wykonywaniu usług telekomunikacyjnych, pocztowych usług o charakterze powszechnym lub usług kurierskich,
20) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 nie publikuje lub nie zamieszcza komunikatów i decyzji związanych z działaniami podejmowanymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Rozpoznawanie spraw określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyspieszonym.
Art. 28. 1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu klęski żywiołowej lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu.
2. Postępowania w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu klęski żywiołowej lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.
3. Po zniesieniu stanu klęski żywiołowej postępowanie w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych.
82. Art. 27a-27c, 27e, 27f, 27j, 27l i 27s ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984 z późn. zm.)
Art. 27a. 1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, prowadzi agitację wyborczą:
1) w siedzibach urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
4) w lokalu wyborczym lub na terenie budynku, w którym lokal się znajduje
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto prowadzi agitację wyborczą na terenie szkół podstawowych lub gimnazjów wobec uczniów nieposiadających prawa wybierania.
Art. 27b. 1. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta:
1) umieszcza plakaty i hasła wyborcze na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych bez zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości,
2) przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celu prowadzenia kampanii wyborczej narusza obowiązujące przepisy porządkowe,
3) umieszcza plakaty i hasła wyborcze w taki sposób, że nie można ich usunąć bez powodowania szkód
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega:
1) pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego, który w terminie 30 dni po dniu wyborów nie usunie plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych ustawionych w celu prowadzenia kampanii,
2) osoba będąca redaktorem w rozumieniu prawa prasowego, która nie dopuszcza do wykonania obowiązku umieszczenia w informacjach, komunikatach, apelach i hasłach wyborczych, ogłaszanych w prasie drukowanej lub w telewizji bądź radiu na koszt komitetów wyborczych, partii politycznej lub organizacji popierających kandydatów, a także na koszt samych kandydatów, wskazania przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą.
Art. 27c. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, nie umieszcza w materiałach wyborczych oznaczenia od kogo pochodzą
- podlega karze grzywny.
Art. 27e. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, zwołuje zgromadzenia, organizuje pochody lub manifestacje, wygłasza przemówienia, rozdaje ulotki lub w jakikolwiek inny sposób prowadzi agitację na rzecz kandydatów
- podlega karze grzywny.
Art. 27f. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, bez uprzedniej zgody pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego prowadzi agitację wyborczą polegającą na organizowaniu wieców wyborczych kandydatów, rozpowszechnianiu programów wyborczych kandydatów, albo komitetów wyborczych, lub ich materiałów propagandowych o charakterze reklamy rozpowszechnianej dla celów kampanii wyborczej za pomocą środków masowego przekazu, plakatów, broszur lub ulotek o masowym nakładzie, lub za pośrednictwem infolinii o bezpłatnym dostępie
- podlega karze grzywny.
Art. 27j. Kto, w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne jednego komitetu na rzecz innego komitetu wyborczego
- podlega karze grzywny od 1000 do 10.000 złotych.
Art. 27l. 1. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami wójta, burmistrza albo prezydenta miasta nie dopełnia obowiązku gromadzenia środków finansowych na rachunku bankowym
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu komitetu wyborczego o wymaganym ustawą sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego.
Art. 27s. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 27a-27c, art. 27e, art. 27f, art. 27j i art. 27l, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia
83. Art. 23 i 24 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U. Nr 113, poz. 985 z późn. zm.)
Art. 23. 1. Kto w czasie stanu wyjątkowego:
1) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 1 organizuje lub przeprowadza zgromadzenie,
2) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 2 organizuje lub przeprowadza imprezę masową albo inną imprezę artystyczną lub rozrywkową, niebędącą imprezą masową,
3) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 3-5 uczestniczy w strajku lub innej akcji protestacyjnej pracowników lub rolników, albo akcji protestacyjnej studentów zorganizowanej przez studenckie samorządy, stowarzyszenia lub organizacje,
4) wbrew zakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 6 lit. a) tworzy stowarzyszenie, partię polityczną, związek zawodowy, organizację społeczno-zawodową rolników, organizację pracodawców, ruch obywatelski, dobrowolne zrzeszenie lub fundację,
5) wbrew nakazowi określonemu w art. 16 ust. 1 pkt 6 lit. b) uczestniczy w działalności zarejestrowanego stowarzyszenia, partii politycznej, związku zawodowego, organizacji społeczno-zawodowej rolników, organizacji pracodawców, ruchu obywatelskiego, dobrowolnego zrzeszenia lub fundacji,
6) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 ust. 1 nie posiada przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość,
7) wbrew nakazowi lub zakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 1 przebywa lub nie opuszcza w ustalonym czasie oznaczonego miejsca, obiektu lub obszaru,
8) wbrew nakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 2 zmienia miejsce pobytu stałego lub czasowego bez wymaganego zezwolenia,
9) wbrew nakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 3 nie zgłasza w ustalonym terminie organowi ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości,
10) wbrew zakazowi określonemu w art. 18 ust. 2 pkt 4 utrwala za pomocą środków technicznych wygląd lub inną cechę określonego miejsca, obiektu lub obszaru,
11) wbrew nakazowi określonemu w art. 21 pkt 1 narusza zasady reglamentacji zaopatrzenia ludności,
12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 2 nie stosuje się do nakazu zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, albo bez wymaganego zezwolenia rozpoczyna działalność gospodarczą określonego rodzaju,
13) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 pkt 3 organizuje lub przeprowadza zajęcia dydaktyczne w szkołach,
14) wbrew zakazowi określonemu w art. 21 pkt 4 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w obrocie krajowymi środkami płatniczymi, obrocie dewizowym oraz działalności kantorowej,
15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 5 nie stosuje się do ograniczeń w transporcie drogowym, kolejowym lub lotniczym, albo w ruchu jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym lub na śródlądowych drogach wodnych,
16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 6 nie stosuje się do nakazu wyłączenia na czas określony urządzeń łączności lub zawieszenia świadczenia usług, albo nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub innego sposobu ich zabezpieczenia,
17) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 7 nie stosuje się do nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu broni palnej, amunicji, materiałów wybuchowych, innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów, albo zakazu ich noszenia,
18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 21 pkt 8 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w dostępie do informacji publicznej
- podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Rozpoznawanie spraw, określonych w ust. 1, następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyspieszonym.
Art. 24. 1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu wyjątkowego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu.
2. Postępowania w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu wyjątkowego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.
3. Po zniesieniu stanu wyjątkowego postępowanie w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych.
Zob. postanowienie TK z dnia 6 marca 2001 r., S. 1/2001 (OTK ZU 2001, nr 2, poz. 35).
84. Art. 65 ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007 z późn. zm.)
Art. 65. 1. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli przez uprawnione organy w zakresie przechowywania, posiadania, używania lub przemieszczania materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego,
podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny określone w ust. 1 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
85. Art. 210 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 100, poz. 696 z późn. zm.)
Art. 210. 1. Kto:
1) wbrew art. 35 ust. 4 ustawy, będąc właścicielem lub użytkownikiem statku powietrznego, nie przestrzega przepisów dotyczących polskiego rejestru statków powietrznych, a w szczególności odmawia złożenia Prezesowi Urzędu żądanych wyjaśnień w sprawach zarejestrowanego statku powietrznego,
2) wykonuje lot statkiem powietrznym niemającym wymaganych znaków i napisów,
3) wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, o którym mowa w art. 64 ustawy, nie powiadamia Prezesa Urzędu o zamiarze nabycia akcji (udziałów) w spółce zarządzającej lotniskiem w ilości zapewniającej mu osiągnięcie lub przekroczenie odpowiednio 25%, 33% lub 49% ogólnej liczby głosów,
4) wbrew art. 66 ust. 1, z zastrzeżeniem art. 66 ust. 2 ustawy, będąc posiadaczem nieruchomości niestanowiącej lotniska, zezwala na wykonywanie na niej startów i lądowań statków powietrznych,
5) (utracił moc),
6) zarządzając lotniskiem, nie przestrzega przepisów dotyczących rejestru lotnisk,
7) wbrew zakazom lub ostrzeżeniom podanym do powszechnej wiadomości przy pomocy tablic lub w inny sposób przez zarządzającego lotniskiem narusza postanowienia nakazów i zakazów ustanowionych przez zarządzającego,
8) wbrew art. 87 ust. 6 i 7 ustawy dokonuje budowy lub rozbudowy obiektu budowlanego, będącego źródłem żerowania ptaków, a także hoduje ptaki mogące stanowić zagrożenie dla ruchu lotniczego, uprawia i sadzi drzewa zagrażające w rejonach podejść przekroczeniem dopuszczalnej przepisami wysokości płaszczyzn wolnych od przeszkód,
9) wbrew art. 115 ust. 1 ustawy nie wykonuje poleceń dowódcy statku powietrznego związanych z porządkiem na pokładzie,
10) wbrew art. 158 ustawy, będąc użytkownikiem statku powietrznego lub działając za osobę prawną będącą takim użytkownikiem, narusza obowiązki w zakresie bezpiecznej eksploatacji statków powietrznych,
11) wbrew art. 209 ust. 1 ustawy, nie dopełniając ciążącego na nim obowiązku - w szczególności, działając za osobę prawną - nie dokonuje ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej w zakresie lotniczej działalności gospodarczej lub innego używania statków powietrznych,
12) uczestnicząc w prowadzeniu komputerowego systemu rezerwacyjnego, nie zachowuje wymagań uczciwej konkurencji, przejrzystości i równości
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, nie dopełniając ciążącego na nim obowiązku, dopuszcza do popełnienia czynów określonych w ust. 1.
3. Podżeganie do popełnienia wykroczeń określonych w ust. 1, pomocnictwo oraz usiłowanie podlegają karze określonej w ust. 1.
4. W przypadkach określonych w ust. 1-3 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. wyrok SN z dnia 7 listopada 1968 r., I PR 357/68 (LEX nr 6410); postanowienie NSA z dnia 27 lutego 1991 r., II SA 84/91 (OSP 1994, nr 1, poz. 16; ONSA 1992, nr 3-4, poz. 56).
86. Art. 23-25 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. Nr 144, poz. 1204 z późn. zm.)
Art. 23. Kto wbrew obowiązkom określonym w art. 5 nie podaje danych, o których mowa w art. 5 ust. 2, 3 lub 5, albo podaje dane nieprawdziwe lub niepełne, podlega karze grzywny.
Art. 24. 1. Kto przesyła za pomocą środków komunikacji elektronicznej niezamówione informacje handlowe, podlega karze grzywny.
2. Ściganie wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Art. 25. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 23 i 24 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
87. Art. 33 i 34 ustawy z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 156, poz. 1301 z późn. zm.)
Art. 33. 1. Kto w czasie stanu wojennego:
1) wbrew zakazowi określonemu w art. 22 ust. 1 pkt 1 organizuje lub przeprowadza zgromadzenie;
2) wbrew zakazowi określonemu w art. 22 ust. 1 pkt 2 organizuje lub przeprowadza imprezę masową albo inną imprezę artystyczną lub rozrywkową, niebędącą imprezą masową;
3) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 23 ust. 1 nie posiada przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość;
4) wbrew nakazowi lub zakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 1 przebywa lub nie opuszcza w ustalonym czasie oznaczonego miejsca, obiektu lub obszaru;
5) wbrew nakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 2 zmienia miejsce pobytu stałego lub czasowego bez wymaganego zezwolenia;
6) wbrew nakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 3 nie zgłasza w ustalonym terminie organowi ewidencji ludności lub Policji przybycia do określonej miejscowości;
7) wbrew zakazowi określonemu w art. 23 ust. 2 pkt 4 utrwala przy pomocy środków technicznych wygląd lub inną cechę określonego miejsca, obiektu lub obszaru;
8) wbrew nakazowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 1 narusza zasady reglamentacji żywności;
9) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do nakazu okresowego zaniechania prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju albo bez wymaganego zezwolenia rozpoczyna działalność gospodarczą określonego rodzaju;
10) wbrew zakazowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 3 organizuje lub przeprowadza zajęcia dydaktyczne w szkołach;
11) wbrew zakazowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w obrocie krajowymi środkami płatniczymi, obrocie dewizowym oraz działalności kantorowej;
12) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 5 nie stosuje się do nakazu wyłączenia na czas określony urządzeń łączności lub zawieszenia usług albo nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu radiowych i telewizyjnych urządzeń nadawczych i nadawczo-odbiorczych lub innego sposobu ich zabezpieczenia;
13) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 6 nie stosuje się do nakazu niezwłocznego złożenia do depozytu broni palnej, amunicji, materiałów wybuchowych, innych rodzajów broni lub określonych przedmiotów albo zakazu ich noszenia;
14) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 24 ust. 1 pkt 7 nie stosuje się do wprowadzonych ograniczeń w dostępie do informacji publicznej;
15) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 ust. 1 pkt 1 uchyla się od wykonania dodatkowego zadania gospodarczego;
16) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 25 ust. 1 pkt 3 nie wykonuje świadczenia polegającego na dostawie na rzecz określonego podmiotu produktów rolno-spożywczych, nie uprawia określonego gatunku roślin lub nie hoduje określonego gatunku zwierząt albo utrudnia lub udaremnia wykonywanie tego obowiązku przez osobę do tego zobowiązaną;
17) w warunkach określonych w art. 25 ust. 1 pkt 4 uniemożliwia osobie uprawnionej zajęcie przydzielonego lokalu lub budynku albo uporczywie utrudnia korzystanie z przydzielonej części lokalu mieszkalnego lub budynku;
18) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 1 nie stosuje się do całkowitego lub częściowego zakazu przewozu osób lub rzeczy w transporcie drogowym, kolejowym, lotniczym, morskim lub żegludze śródlądowej albo do ograniczenia w tym przewozie;
19) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 2 nie stosuje się do całkowitego albo częściowego zakazu lotów polskich i obcych statków powietrznych nad terytorium lądowym lub morzem terytorialnym Rzeczypospolitej Polskiej;
20) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do całkowitego albo częściowego zakazu ruchu polskich i obcych jednostek pływających na morskich wodach wewnętrznych, morzu terytorialnym lub na śródlądowych drogach wodnych albo do ograniczenia w tym ruchu;
21) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 4 nie stosuje się do całkowitego albo częściowego zakazu ruchu pojazdów na drodze publicznej, albo do ograniczenia w tym ruchu;
22) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 26 ust. 1 pkt 5 nie wykonuje przewozu na potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa;
23) wbrew obowiązkowi określonemu w art. 29 ust. 1 uchyla się od wykonywania pracy
- podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Rozpoznawanie spraw określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia w postępowaniu przyspieszonym.
Art. 34. 1. Niewykonane w całości lub w części do dnia zniesienia stanu wojennego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela kary za przestępstwa i wykroczenia wymierzone na podstawie przepisów ustawy podlegają wykonaniu.
2. Postępowania w sprawach, o których mowa w art. 31-33, wszczęte i niezakończone orzeczeniem kończącym postępowanie do dnia zniesienia stanu wojennego lub uchylenia odpowiednich ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela, prowadzi się na podstawie przepisów ustawy, a wymierzone kary podlegają wykonaniu.
3. Po zniesieniu stanu wojennego postępowanie w sprawach o wykroczenia określone w niniejszej ustawie prowadzi się na zasadach ogólnych.
Zob. wyrok SN z dnia 25 marca 1982 r., V KR 16/82 (Pal. 1982, nr 6-7, s. 103); wyrok SN z dnia 21 kwietnia 1982 r., V KR 32/82 (OSNKW 1982, nr 10-11, poz. 74); wyrok SN z dnia 8 lipca 1982 r., Rw 548/82 (OSNKW 1982, nr 12, poz. 89); uchwałę SN z dnia 13 kwietnia 1983 r., VI KZP 6/83 (OSNKW 1983, nr 9, poz. 67); wyrok SN z dnia 22 czerwca 1984 r., I PRN 73/84 (OSNCP 1985, nr 1, poz. 18); wyrok SN z dnia 24 października 1991 r., II KRN 273/91 (niepubl.); orzeczenie TK z 25 lutego 1992 r., K. 4/91 (OTK 1992, nr I, poz. 2, s. 40); wyrok SN z dnia 17 marca 1992 r., WO 19/92 (OSNKW 1992, nr 9-10, poz. 69); postanowienie SN z dnia 8 maja 1998 r., I CKN 659/97 (OSNC 1998, nr 11, poz. 192; Rej. 1999, nr 4, s. 160); postanowienie TK z dnia 6 marca 2001 r., S. 1/01 (OTK ZU 2001, nr 2, poz. 35).
88. Art. 12a ustawy z dnia 12 września 2002 r. o portowych urządzeniach do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych ze statków (Dz. U. Nr 166, poz. 1361 z późn. zm.)
Art. 12a. 1. Kto, zarządzając portem lub przystanią morską:
1) nie zapewnia statkom korzystającym z portu lub przystani morskiej dostępu do znajdujących się na jego terenie portowych urządzeń do odbioru odpadów ze statków oraz pozostałości ładunkowych w sposób i w zakresie określonym przepisami ustawy,
2) nie zapewnia odbioru przez portowe urządzenia odbiorcze odpadów ze statków, wymienionych w art. 6 ust. 1,
3) nie sporządza okresowych raportów obejmujących dane dotyczące funkcjonowania i stopnia wykorzystania portowych urządzeń odbiorczych,
4) nie przekazuje armatorom, kapitanom statków lub agentom reprezentującym armatora informacji o trybie i sposobie odbioru odpadów ze statków,
5) nie informuje kapitana statku lub agenta reprezentującego armatora o braku możliwości przyjęcia do portowych urządzeń odbiorczych określonych rodzajów i ilości odpadów ze statków,
6) nie wydaje statkowi potwierdzenia faktu braku możliwości przyjęcia do portowych urządzeń odbiorczych określonych rodzajów i ilości odpadów ze statków i nie wskazuje najbliższego portu lub przystani morskiej gotowej do odbioru odpadów oraz pozostałości ładunkowych,
7) nie opracowuje planu gospodarowania odpadami oraz pozostałościami ładunkowymi ze statków
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
89. Art. 24 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.)
Art. 24. 1. Kto oznacza wyroby znakiem zgodności z Polską Normą bez uzyskania certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto oznacza znakiem zgodności z Polską Normą wyroby niespełniające odpowiednich wymagań Polskiej Normy lub deklaruje zgodność z Polską Normą wyrobów niespełniających tych wymagań.
3. Postępowanie w sprawach określonych w ust. 1 i 2 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. pismo Ministerstwa Finansów - Departamentu Podatków Bezpośrednich i Opłat z dnia 13 października 1997 r., PO 3-5252/722-532/AS/97 (SP 1998, nr 8, s. 14); wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie z dnia 9 czerwca 1999 r., I SA/Lu 410/98 (Rach. 2000, nr 2, s. 26; SP 2001, nr 1, s. 4).
90. Art. 55 ustawy z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 252 z późn. zm.)
Art. 55. 1. Kto bez pozwolenia, pozwolenia tymczasowego, pozwolenia na obrót albo wpisu do rejestru wprowadza do obrotu produkt biobójczy, podlega karze aresztu, grzywny albo obu tym karom łącznie.
2. Tej samej karze podlega, kto wprowadza do obrotu produkt biobójczy nieopakowany lub nieoznakowany w sposób określony w art. 42-44.
91. Art. 32 i 33 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn.)
Art. 32. 1. Podmiot prowadzący kursy dokształcające, o których mowa w art. 10 ust. 2 i 4, a w szczególności: osoba zarządzająca tym podmiotem, przedsiębiorca, członek władz osoby prawnej, a także dowódca jednostki wojskowej, który nie wypełnia obowiązków określonych w art. 16 ust. 1 i 2 lub w art. 19, podlega karze grzywny.
2. Przedsiębiorca, członek władz osoby prawnej będącej przedsiębiorcą oraz osoba zarządzająca innym podmiotem wykonującym przewóz drogowy towarów niebezpiecznych lub związany z tym przewozem załadunek lub rozładunek, która nie wypełnia obowiązków określonych w art. 23 ust. 2, podlega karze grzywny.
3. Doradca, który nie wypełnia obowiązków określonych w art. 22 ust. 1 pkt 3 i 4 lub w art. 23 ust. 1, podlega karze grzywny.
4. Przewoźnik, nadawca towaru niebezpiecznego oraz członek władz osoby prawnej będącej przewoźnikiem lub nadawcą towaru niebezpiecznego, który nie wypełnia obowiązków określonych w art. 27 ust. 1-3, podlega karze grzywny.
Art. 33. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 32, następuje w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
92. Art. 13b ustawy z dnia 20 grudnia 2002 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. Nr 240, poz. 2059 z późn. zm.)
Art. 13b. 1. Kto będąc przetwórcą wpisanym do rejestru uznanych przetwórców słomy lnianej lub konopnej na włókno lub podmiotem ubiegającym się o wpis do tego rejestru nie przekazuje Prezesowi Agencji w terminie, o którym mowa w art. 13a, informacji o stanach magazynowych słomy lnianej lub konopnej na włókno, długiego włókna lnianego, krótkiego włókna lnianego i włókna konopnego lub przekazuje niepełne lub niezgodne ze stanem faktycznym informacje w tym zakresie podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
93. Art. 80-82, 84 i 88 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. Nr 57, poz. 507 z późn. zm.)
Art. 80. Kto prowadzi kampanię referendalną:
1) w lokalu komisji obwodowej lub na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego oraz sądów,
4) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych
- podlega karze grzywny.
Art. 81. 1. Kto w związku z referendum:
1) umieszcza plakaty i hasła dotyczące referendum na ścianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych bez zgody właściciela lub zarządcy,
2) przy ustawianiu własnych urządzeń ogłoszeniowych w celu prowadzenia kampanii referendalnej narusza obowiązujące przepisy porządkowe,
3) umieszcza plakaty i hasła dotyczące referendum w taki sposób, że nie można ich usunąć bez powodowania szkód
- podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega:
1) osoba zobowiązana do usunięcia plakatów, haseł dotyczących referendum lub urządzeń ogłoszeniowych ustawionych w celu prowadzenia kampanii referendalnej, która w terminie 30 dni od dnia referendum nie usunie tych plakatów, haseł lub urządzeń;
2) osoba będąca redaktorem w rozumieniu prawa prasowego, która dopuszcza do niewykonania obowiązku umieszczenia w informacjach, komunikatach, apelach i hasłach dotyczących referendum, ogłaszanych w prasie drukowanej lub w telewizji bądź radiu na koszt podmiotów biorących udział w kampanii referendalnej, wskazania, przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą.
Art. 82. Kto w związku z referendum nie umieszcza w materiałach dotyczących referendum oznaczenia, od kogo pochodzą
- podlega karze grzywny.
Art. 84. Kto w okresie od zakończenia kampanii referendalnej aż do zakończenia głosowania zwołuje zgromadzenia, organizuje pochody lub manifestacje, wygłasza przemówienia, rozdaje ulotki lub w jakikolwiek inny sposób prowadzi kampanię referendalną
- podlega karze grzywny.
Art. 88. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 80-82 i art. 84, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
94. Art. 65 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.)
Art. 65. 1. Kto prowadzi pojazd kolejowy lub wykonuje pracę na stanowisku bezpośrednio związanym z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego, nie posiadając wymaganych do tego kwalifikacji, lub dopuszcza do wykonywania czynności związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego osobę, która takich kwalifikacji nie posiada, podlega karze grzywny.
2. Kto eksploatuje pojazd kolejowy bez ważnego świadectwa sprawności technicznej, o którym mowa w art. 24, podlega karze grzywny.
3. Kto wykracza przeciwko nakazom lub zakazom zawartym w przepisach porządkowych obowiązujących na obszarze kolejowym oraz w pociągach i innych pojazdach kolejowych wydanych na podstawie art. 59 ust. 8, podlega karze grzywny.
4. Orzekanie w sprawach o czyny określone w ust. 1-3 następuje w trybie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
95. Art. 148 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.)
Art. 148. 1. Kto:
1) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie posiadając do tego tytułu prawnego,
2) na żądanie uprawnionych organów nie okazuje dokumentów i zezwoleń uprawniających go do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na tym terytorium,
3) uchyla się od obowiązku wymiany karty pobytu, polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca lub polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca,
4) nie wykonuje obowiązku opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określonego w decyzji o wydaleniu wydanej na podstawie art. 88 ust. 1,
5) nie wykonuje obowiązku zgłaszania się w określonych odstępach czasu do organu wskazanego w decyzji o wydaleniu,
6) opuszcza miejsce zamieszkania wyznaczone mu w decyzji o wydaleniu,
7) nie opuszcza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie określonym w decyzji:
a) o odmowie udzielenia lub cofnięciu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony,
b) o cofnięciu zezwolenia na osiedlenie się,
c) o cofnięciu zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE,
d) o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
8) nie zawiadamia o utracie karty pobytu, polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca lub polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca, w terminie, o którym mowa w art. 79 ust. 1,
9) nie zwraca znalezionej karty pobytu, polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca lub polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca w przypadku, gdy wydano mu nową kartę pobytu lub nowy dokument, w terminie, o którym mowa w art. 79 ust. 2,
10) wjechał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego i:
a) przebywa poza strefą przygraniczną, w ramach której posiadacz zezwolenia jest uprawniony do przemieszczania się, albo
b) nie opuszcza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po upływie okresu pobytu określonego w tym zezwoleniu
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
3. Wyrok nakazowy wydany w postępowaniu nakazowym jest natychmiast wykonalny.
Zob. uchwały 7 sędziów NSA: z dnia 9 listopada 1998 r., OPS 4/98 (Jur. 1999, nr 1, s. 34; ONSA 1999, nr 1, poz. 6); z dnia 12 czerwca 2000 r., OPS 6/00 (OSP 2001, nr 3, poz. 42; ONSA 2001, nr 1, poz. 4).
96. Art. 126 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1695 z późn. zm.)
Art. 126. 1. Kto:
1) opuszcza bez zezwolenia miejsce pobytu lub miejscowość wyznaczoną mu do przebywania na podstawie art. 89c,
2) nie zawiadamia o utracie zaświadczenia tożsamości w terminie, o którym mowa w art. 58 ust. 4, lub o utracie dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej w terminie, o którym mowa w art. 89k ust. 1,
3) nie zwraca znalezionego zaświadczenia tożsamości lub dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej w przypadku, gdy wydano mu nowe zaświadczenie tożsamości lub nowy dokument podróży przewidziany w Konwencji Genewskiej,
4) uchyla się od obowiązku wymiany zaświadczenia tożsamości lub dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej,
5) nie wykonuje obowiązku poddania się pobraniu odcisków linii papilarnych, o którym mowa w art. 105 ust. 1,
6) uchyla się od nałożonego w decyzji, wydawanej na podstawie art. 101a, obowiązku zgłaszania się w określonych odstępach czasu do wskazanego w tej decyzji organu lub zawiadomienia tego organu o każdej zmianie miejsca pobytu,
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
3. Wyrok nakazowy wydany w postępowaniu nakazowym jest natychmiast wykonalny.
97. Art. 70 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271 z późn. zm.)
Art. 70. 1. Kto:
1) nie stosuje nazwy odmiany zgodnie z wpisem w krajowym rejestrze lub w odpowiednich rejestrach państw członkowskich, lub we wspólnotowych katalogach,
2) nie stosuje się do zakazów obowiązujących w rejonie zamkniętym,
3) prowadzi obrót materiałem siewnym bez wpisu do rejestru rolników,
4) nie składa wojewódzkiemu inspektorowi obowiązującej informacji dotyczącej obrotu materiałem siewnym lub nie prowadzi obowiązującej dokumentacji dotyczącej tego materiału,
4a) składa wojewódzkiemu inspektorowi nieprawdziwe informacje dotyczące obrotu materiałem siewnym,
5) nie zaopatruje materiału siewnego w etykiety, nie dołącza dokumentu towarzyszącego lub dokumentu dostawcy, wypisu ze świadectwa, nie stosuje plomb oraz nie zabezpiecza opakowań z materiałem siewnym zgodnie z art. 58 ust. 1, art. 59 ust. 1, art. 61a lub art. 62 lub podaje na etykietach informacje niezgodne ze świadectwem,
6) (uchylony),
7) nie prowadzi lub nie przechowuje dokumentacji zgodnie z warunkami, o których mowa w art. 33,
8) nie prowadzi list odmian lub nie sporządza opisów odmian znajdujących się na liście, o której mowa w art. 56,
9) nie będąc wpisanym do rejestru albo rejestru rolników, sprzedaje poza terenem powiatu, w którym wytworzył, materiał siewny rozmnożeniowy roślin warzywnych i ozdobnych oraz materiał szkółkarski przeznaczony dla odbiorcy na jego własne, niezarobkowe potrzeby,
10) nabył od producenta materiał siewny rozmnożeniowy roślin warzywnych i ozdobnych oraz materiał szkółkarski przeznaczony na jego własne, niezarobkowe potrzeby, a wprowadził go do obrotu lub rozmnaża w celach zarobkowych,
11) bez wymaganej zgody prowadzi testy lub doświadczenia polowe odmian roślin rolniczych lub roślin warzywnych,
12) sporządza mieszanki roślin pastewnych przeznaczone na cele pastewne, nie posiadając opracowanej technologii sporządzania tych mieszanek oraz urządzeń niezbędnych do ich sporządzania,
13) sporządza protokół, o którym mowa w art. 46 ust. 3, na formularzu, który nie jest zgodny z wzorem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 4,
14) wydaje świadectwa lub informacje, o których mowa w art. 47 ust. 1-6 i art. 47a ust. 1, lub wypisy ze świadectw na formularzach, które nie są zgodne z wzorami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 10 i art. 47a ust. 3,
15) nie oznacza partii materiału siewnego wytworzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej numerem utworzonym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47b ust. 2,
16) będąc hodowcą wprowadzającym do obrotu materiał siewny kategorii standard roślin warzywnych własnych odmian, nie przechowuje lub nie udostępnia wojewódzkiemu inspektorowi dokumentacji, o której mowa w art. 55a ust. 1 pkt 1,
17) będąc hodowcą, wprowadza do obrotu materiał siewny kategorii standard roślin warzywnych własnych odmian, nie przechowuje lub nie udostępnia wojewódzkiemu inspektorowi lub właściwemu urzędowi innego państwa członkowskiego prób, o których mowa w art. 55a ust. 1 pkt 2,
18) będąc hodowcą wprowadzającym do obrotu materiał siewny kategorii standard roślin warzywnych własnych odmian, nie składa wojewódzkiemu inspektorowi sprawozdania o ilości wprowadzonego do obrotu materiału siewnego,
19) prowadzi obrót materiałem siewnym wymienionym w art. 57 ust. 1 pkt 15 poza okresem, na jaki została udzielona zgoda na prowadzenie testów lub doświadczeń polowych,
20) nie informuje w wymaganym terminie dyrektora Centralnego Ośrodka o ilości wprowadzonego do obrotu materiału siewnego, o którym mowa w art. 57a ust. 8,
20a) stosuje materiał siewny zakazany do stosowania na podstawie art. 57 ust. 8,
21) nie wykonuje wprowadzonego na podstawie art. 59 ust. 12 obowiązku etykietowania małych opakowań WE materiału siewnego buraków etykietami urzędowymi,
22) dokonuje przepakowania i przeetykietowania materiału siewnego niezgodnie z warunkami określonymi w art. 60a oraz art. 62 ust. 8,
23) nie informuje w terminie wojewódzkiego inspektora o zmianie danych wpisanych do rejestru rolników,
24) nie składa w terminie wojewódzkiemu inspektorowi wymaganych informacji o przebiegu tymczasowego eksperymentu lub składa nieprawdziwe informacje
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
98. Art. 37a ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. Nr 137, poz. 1300 z późn. zm.)
Art. 37a. Kto:
1) uniemożliwia przeprowadzenie kontroli zachowania odmiany,
2) uniemożliwia wgląd do dokumentów dotyczących zachowania odmiany,
3) nie dostarcza materiału siewnego odmiany Centralnemu Ośrodkowi do badań OWT albo podmiotowi, któremu przyznano licencję przymusową, albo dostarcza go w ilości niewystarczającej lub po ustalonym terminie,
4) nie udziela, na wniosek hodowcy, którego odmiana jest chroniona wyłącznym prawem, albo organizacji hodowców, informacji, o których mowa w art. 23 ust. 6 oraz art. 23b ust. 1, lub udziela informacji fałszywych,
5) uniemożliwia hodowcy albo organizacji hodowców przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 23c ust. 1
- podlega karze grzywny.
Art. 37b. Orzekanie w sprawach określonych w art. 37a następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
99. Art. 27 i 28 ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. Nr 166, poz. 1608 z późn. zm.)
Art. 27. 1. Kto, będąc pracodawcą użytkownikiem lub działając w jego imieniu, nie zapewnia pracownikowi tymczasowemu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej lub nie wyposaża stanowiska pracy pracownika tymczasowego w maszyny i inne urządzenia techniczne, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności, podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, będąc pracodawcą użytkownikiem lub działając w jego imieniu, nie wypełnia uzgodnionych na piśmie z agencją pracy tymczasowej obowiązków pracodawcy, w tym:
1) nie dostarcza pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej;
2) nie zapewnia pracownikowi tymczasowemu napojów i posiłków profilaktycznych;
3) nie zapewnia przeszkolenia pracownika tymczasowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz szkolenia okresowego;
4) nie zapewnia ustalenia w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, któremu uległ pracownik tymczasowy;
5) nie informuje pracownika tymczasowego o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami;
6) nie wypełnia innych obowiązków, uzgodnionych z agencją pracy tymczasowej, związanych z wykonywaniem pracy tymczasowej przez pracownika tymczasowego.
Art. 28. W sprawach o wykroczenia, o których mowa w art. 27, orzeka się, na podstawie wniosku pochodzącego od inspektora pracy, w trybie określonym przepisami Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
100. Art. 110-120 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.)
Art. 110. 1. Kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku nie zabezpieczył go w należyty sposób przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem lub kradzieżą, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę do wysokości dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami.
Art. 111. 1. Kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia poszukuje ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec:
1) przepadek narzędzi i przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, chociażby nie stanowiły własności sprawcy;
2) przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia;
3) obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego lub zapłaty równowartości wyrządzonej szkody.
Art. 112. 1. Kto narusza zakazy lub ograniczenia obowiązujące na terenie parku kulturowego lub jego części, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega karze grzywny.
3. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 lub 2, można orzec:
1) przepadek narzędzi i przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, chociażby nie stanowiły własności sprawcy;
2) przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia;
3) obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego lub zapłaty równowartości wyrządzonej szkody.
Art. 113. 1. Kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru lub innego zabytku znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków nie powiadomi wojewódzkiego konserwatora zabytków o:
1) uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu lub kradzieży zabytku niezwłocznie po powzięciu wiadomości o wystąpieniu zdarzenia,
2) zagrożeniu dla zabytku niezwłocznie po powzięciu wiadomości o wystąpieniu zagrożenia,
3) zmianie miejsca przechowania zabytku ruchomego, w terminie miesiąca od dnia nastąpienia tej zmiany,
4) zmianach dotyczących stanu prawnego zabytku, nie później niż w terminie miesiąca od dnia ich wystąpienia lub powzięcia o nich wiadomości
- podlega karze grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę do wysokości dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami.
Art. 114. Kto uniemożliwia lub utrudnia dostęp do zabytku organowi ochrony zabytków, wykonującemu uprawnienia wynikające z ustawy, podlega karze grzywny.
Art. 115. 1. Kto niezwłocznie nie powiadomił wojewódzkiego konserwatora zabytków lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o odkryciu w trakcie prowadzenia robót budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem, a także nie wstrzymał wszelkich robót mogących uszkodzić lub zniszczyć znaleziony przedmiot i nie zabezpieczył, przy użyciu dostępnych środków, tego przedmiotu i miejsca jego znalezienia, podlega karze grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę do wysokości dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami.
Art. 116. 1. Kto niezwłocznie nie powiadomił wojewódzkiego konserwatora zabytków lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o przypadkowym odkryciu przedmiotu, co do którego istnieje przypuszczenie, iż jest on zabytkiem archeologicznym, a także nie zabezpieczył, przy użyciu dostępnych środków, tego przedmiotu i miejsca jego znalezienia, podlega karze grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę do wysokości dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami.
Art. 117. Kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia prowadzi prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie lub architektoniczne przy zabytku wpisanym do rejestru lub roboty budowlane w jego otoczeniu albo badania archeologiczne, podlega karze grzywny.
Art. 118. Kto bez pozwolenia umieszcza na zabytku wpisanym do rejestru urządzenia techniczne, tablice, reklamy oraz napisy, podlega karze grzywny.
Art. 119. Kto nie wykonuje zaleceń pokontrolnych, o których mowa w art. 40 ust. 1, podlega karze grzywny.
Art. 120. Orzekanie w sprawach określonych w art. 110-119 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. uchwałę SN z dnia 28 sierpnia 1987 r., VI KZP 13/86 (OSNKW 1987, nr 11-12, poz. 105).
101. Art. 30 ustawy z dnia 17 października 2003 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. Nr 199, poz. 1936 z późn. zm.)
Art. 30. 1. Kto:
1) organizuje prace podwodne, nie posiadając certyfikatu, o którym mowa w art. 4 ust. 1 i art. 10 ust. 1,
2) powierza wykonywanie prac podwodnych osobom nieposiadającym wymaganych uprawnień zawodowych,
3) świadczy bez zezwolenia usługi w zakresie prac podwodnych,
4) zleca prace podwodne organizatorowi prac podwodnych nieposiadającemu certyfikatu, o którym mowa w art. 4 ust. 1 i w art. 10 ust. 1
- podlega karze grzywny albo karze ograniczenia wolności, albo obu tym karom łącznie.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.).
102. Art. 107 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849 z późn. zm.)
Art. 107. 1. Kto:
1) wprowadza, przemieszcza, hoduje lub przechowuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organizmy szkodliwe bez pozwolenia lub dokumentu przewozowego, o których mowa w art. 6 ust. 1, art. 33 ust. 1, art. 34 ust. 1 i art. 35,
2) uniemożliwia lub utrudnia Inspekcji wykonywanie czynności urzędowych,
3) nie współdziała z wojewódzkim inspektorem przy wykonywaniu czynności kontrolnych,
3a) w przypadku roślin, przy uprawie których nie była stosowana integrowana produkcja, posługuje się certyfikatem poświadczającym stosowanie integrowanej produkcji,
4) nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 2 albo art. 14 ust. 1,
5) nie wykonuje nakazów lub zakazów wprowadzonych na podstawie art. 8 ust. 5,
5a) nie informuje na piśmie wojewódzkiego inspektora o zamiarze podjęcia działalności w zakresie przemysłowego przetwarzania roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów porażonych lub podejrzanych o porażenie przez organizm kwarantannowy lub nie informuje wojewódzkiego inspektora o zamiarze rozpoczęcia przetwarzania każdej partii roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów porażonych lub podejrzanych o porażenie przez organizm kwarantannowy w terminach, o których mowa w art. 8a ust. 2 lub 3,
6) nie przestrzega wymagań, o których mowa w art. 34 ust. 5 i 6,
7) nie poinformuje o uwolnieniu się do środowiska organizmów kwarantannowych,
8) wprowadza lub przemieszcza rośliny, produkty roślinne lub przedmioty, niespełniające wymagań, o których mowa w art. 12 ust. 1,
9) wprowadza rośliny, produkty roślinne lub przedmioty, których wprowadzanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zakazane,
10) wprowadza lub przemieszcza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rośliny, produkty roślinne lub przedmioty niespełniające wymagań, o których mowa w art. 15 ust. 1 i art. 17 ust. 1,
10a) nie przechowuje paszportów roślin przez okres, o którym mowa w art. 16 ust. 21,
10b) nie będąc do tego upoważnionym zdejmuje plomby, o których mowa w art. 18 ust. 6b lub art. 95 ust. 1 pkt 11,
11) nie przestrzega przepisów wydanych na podstawie art. 20 ust. 2 i 3,
12) przemieszcza przez strefę chronioną lub w obrębie tej strefy rośliny, produkty roślinne lub przedmioty niespełniające warunków, o których mowa w art. 36 ust. 5,
13) wprowadza do obrotu zaprawiony materiał siewny w opakowaniach nieodpowiadających warunkom, o których mowa w art. 62 ust. 3,
14) wprowadza do obrotu zaprawiony materiał siewny zawierający środki ochrony roślin niedopuszczone do obrotu lub zastosowane niezgodnie z przeznaczeniem,
15) stosuje materiał siewny zawierający środki ochrony roślin do innych celów niż siew lub sadzenie,
15a) nie informuje wojewódzkiego inspektora o zamiarze wprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków ochrony roślin niedopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w terminie, o którym mowa w art. 61 ust. 3,
16) prowadzi konfekcjonowanie lub obrót środkami ochrony roślin, nie posiadając wymaganego aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia,
17) sprzedaje środki ochrony roślin zaliczane do bardzo toksycznych i toksycznych dla człowieka osobom nieposiadającym aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin, o którym mowa w art. 66 ust. 1,
18) nie prowadzi ewidencji nabywców środków ochrony roślin zaliczanych do bardzo toksycznych lub toksycznych dla człowieka lub nie przechowuje jej przez okres 2 lat,
19) sprzedaje środki ochrony roślin w opakowaniach zastępczych,
20) sprzedaje środki ochrony roślin przy zastosowaniu automatów lub samoobsługi, w handlu okrężnym oraz osobom nietrzeźwym lub niepełnoletnim,
21) sprzedaje środki ochrony roślin w pomieszczeniach, w których jest prowadzona sprzedaż żywności lub pasz,
22) sprzedaje środki ochrony roślin w opakowaniach niezawierających aktualnej etykiety-instrukcji stosowania,
23) podaje informacje niezgodnie z etykietą-instrukcją stosowania,
24) stosuje środki ochrony roślin niedopuszczone do obrotu lub w sposób niezgodny z etykietą-instrukcją stosowania,
25) stosuje niedozwolone środki ochrony roślin na roślinach uprawnych w strefach ochronnych źródeł, ujęć wody lub na terenach uzdrowisk, otulin parków narodowych i rezerwatów przyrody,
26) nie prowadzi ewidencji wykonywanych zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin lub nie przetrzymuje jej przez okres dwóch lat,
27) stosuje środki ochrony roślin lub uprawia rośliny wbrew zakazom, ograniczeniom lub warunkom określonym przez wojewodę,
28) wykonuje zabiegi środkami ochrony roślin, nie mając wymaganego aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin,
29) wprowadza do obrotu opryskiwacze bez ważnego dokumentu potwierdzającego ich sprawność techniczną,
30) stosuje środki ochrony roślin sprzętem niesprawnym technicznie lub uchyla się od obowiązku przeprowadzania technicznego badania opryskiwaczy,
31) stosuje środki ochrony roślin niezgodnie z obowiązującymi zasadami ich stosowania
- podlega karze grzywny.
2. W przypadkach określonych w ust. 1 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego we Wrocławiu z dnia 25 sierpnia 1997 r., SKO 4202/25/97 (OSS 1997, nr 4, poz. 117).
103. Art. 30 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95 z późn. zm.)
Art. 30. 1. Kto świadczy usługę weterynaryjną, nie mając do tego odpowiednich uprawnień, podlega karze ograniczenia wolności lub grzywnie.
2. Orzekanie w sprawie o czyn określony w ust. 1 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
104. Art. 40 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 11, poz. 70 z późn. zm.)
Art. 40. 1. Kto wprowadza do obrotu chmiel lub produkty chmielowe bez certyfikatu albo świadectwa równoważności, podlega karze grzywny.
2. Kto, będąc upoważnionym do reprezentowania grupy producentów chmielu, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 23 ust. 3, nie przekazuje Głównemu Inspektorowi informacji o ponoszonym przez:
1) producenta chmielu średnim koszcie wstępnego przygotowania 1 kg chmielu,
2) grupę producentów chmielu:
a) średnim koszcie składowania 1 kg chmielu,
b) średnim koszcie w związku ze sprzedażą 1 kg chmielu
- podlega karze grzywny.
3. Kto wbrew obowiązkowi nie przekazuje:
1) Prezesowi Agencji informacji o:
a) maksymalnych i minimalnych cenach za kilogram surowca tytoniowego, z wyłączeniem podatków i innych opłat, uzgodnionych w umowach na uprawę tytoniu,
b) wielkości dostaw surowca tytoniowego z danego roku zbioru,
c) średniej cenie ważonej za kilogram surowca tytoniowego płaconej przez pierwszych przetwórców, z podziałem na grupy odmian tytoniu,
d) przepływie zapasów surowca tytoniowego będącego w dyspozycji pierwszych przetwórców, z podziałem na grupy odmian tytoniu,
2) dyrektorowi oddziału terenowego Agencji informacji o:
a) zmianie danych, o których mowa w art. 26 ust. 4,
b) planowanych terminach odbioru surowca tytoniowego, o których mowa w art. 33h ust. 1 pkt 2
- podlega karze grzywny.
4. Kto:
1) działając w imieniu lub w interesie organizacji producentów lub zrzeszenia organizacji producentów, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 13 ust. 1 pkt 1, nie przekazuje informacji o ilości owoców i warzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży w poprzednich miesiącach roku handlowego - w rozbiciu na gatunki,
2) będąc upoważnionym do reprezentowania browaru, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 20 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1850/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady certyfikacji chmielu i produktów chmielowych (Dz. Urz. UE L 355 z 15.12.2006, s. 72), nie przekazuje informacji o chmielu zebranym z plantacji należących do browaru i zużytym przez ten browar w stanie świeżym lub po przetworzeniu,
3) będąc producentem chmielu nienależącym do grupy producentów chmielu albo będąc upoważnionym do reprezentowania grupy producentów chmielu, wbrew obowiązkom określonym w art. 3 lub art. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1557/2006 z dnia 18 października 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1952/2005 w odniesieniu do rejestracji umów i przekazywania danych odnoszących się do chmielu (Dz. Urz. UE L 288 z 19.10.2006, s. 18), nie przekazuje kopii umów zawartych z wyprzedzeniem lub kopii faktur potwierdzających przeniesienie własności chmielu,
4) będąc producentem chmielu nienależącym do grupy producentów chmielu albo będąc upoważnionym do reprezentowania grupy producentów chmielu, przekazuje wojewódzkiemu inspektorowi, właściwemu ze względu na miejsce położenia uprawy chmielu, nieprawdziwe dane w zgłoszeniu powierzchni uprawy chmielu, o którym mowa w art. 20 ust. 1 pkt 4 lit. d),
5) będąc producentem chmielu przekazuje wojewódzkiemu inspektorowi, właściwemu ze względu na miejsce położenia uprawy chmielu, nieprawdziwe dane w deklaracji, o której mowa w art. 3 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1850/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady certyfikacji chmielu i produktów chmielowych (Dz. Urz. UE L 355 z 15.12.2006, s. 72), dołączanej do chmielu nieprzygotowanego zgłoszonego do certyfikacji,
6) wykonując działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania produktów chmielowych, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 23 ust. 4, nie przekazuje informacji o średniej zawartości alfa-kwasów w chmielu
- podlega karze grzywny.
4a. Kto wbrew obowiązkowi określonemu w art. 2 ust. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 1182/2007 z dnia 26 września 2007 r. ustanawiającego przepisy szczegółowe dotyczące sektora owoców i warzyw, zmieniającego dyrektywy 2001/112/WE, 2001/113/WE i rozporządzenia (EWG) nr 827/68, (WE) nr 2200/96, (WE) nr 2201/96, (WE) nr 2826/2000, (WE) nr 1782/2003, (WE) nr 318/2006 oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 2202/96 (Dz. Urz. UE L 273 z 17.10.2007, s. 1), wystawia, oferuje do sprzedaży, sprzedaje lub w innej formie wprowadza do obrotu owoce i warzywa niezgodnie z wymaganiami jakości handlowej, podlega karze grzywny.
4b. Kto:
1) udaremnia lub utrudnia wojewódzkiemu inspektorowi przeprowadzenie kontroli jakości handlowej owoców i warzyw wprowadzanych do obrotu albo kontroli składowania lub transportowania tych artykułów,
2) nie przekazuje wojewódzkiemu inspektorowi informacji, o których mowa w art. 17 ust. 1,
3) wykonuje działalność w zakresie pierwszego przetwarzania surowca tytoniowego bez uzyskania wpisu do rejestru pierwszych przetwórców,
4) będąc pierwszym przetwórcą, zbywa surowiec tytoniowy lub surowiec tytoniowy po pierwszym przetworzeniu niezgodnie z warunkami określonymi w art. 29 ust. 1 lub 2,
4a) będąc pierwszym przetwórcą, przechowuje surowiec tytoniowy lub surowiec tytoniowy po pierwszym przetworzeniu niezgodnie z warunkami określonymi w art. 29 ust. 3,
5) prowadzi odbiór surowca tytoniowego poza zatwierdzonym punktem odbioru surowca tytoniowego,
6) umyślnie dopuszcza do przemieszczenia surowca tytoniowego z zatwierdzonego punktu odbioru surowca tytoniowego lub przyjmuje ten surowiec w celu innym niż określony w art. 30 ust. 7,
- podlega karze grzywny.
5. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1-4b, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
105. Art. 30, 31, 33, 33a ustawy z dnia 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz. U. Nr 34, poz. 292 z późn. zm.)
Art. 30. Kto, będąc wpisanym do rejestru:
1) nie wdrożył systemu kontroli wewnętrznej, nie dysponuje planem zakładu lub nie wyznaczył osoby odpowiedzialnej za kontrolę jakości,
2) nie zawiadomił organu prowadzącego rejestr o zakończeniu działalności gospodarczej określonej we wpisie w terminie 14 dni od dnia zakończenia tej działalności
- podlega grzywnie.
Art. 31. Kto:
1) wyrabia fermentowany napój winiarski niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 5-13,
2) wprowadza do obrotu wyrób winiarski niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 14
- podlega grzywnie.
Art. 33. Kto:
1) wyrabia lub wprowadza do obrotu wino gronowe z odmian winorośli innych niż określone w rozporządzeniu nr 1493/1999 lub innych niż wymienione w załączniku,
2) uprawiając winorośl w celu pozyskiwania winogron do wyrobu wina gronowego przeznaczonego do obrotu, utrudnia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 24 ust. 1,
3) wyrabiając wino gronowe lub moszcze gronowe z winogron uzyskanych z upraw winorośli położonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przeznaczone do obrotu, nie dokonał w wymaganym terminie zgłoszenia, o którym mowa w art. 26 ust. 2,
4) będąc do tego obowiązanym, nie składa informacji, o których mowa w art. 27 ust. 1 i 3, albo podaje te informacje niezgodnie ze stanem faktycznym,
5) będąc do tego obowiązanym, nie składa w terminie deklaracji, o których mowa w art. 27a ust. 1, albo podaje w nich informacje niezgodnie ze stanem faktycznym,
6) utrudnia lub uniemożliwia przeprowadzenie kontroli, o której mowa w art. 28d pkt 1 i 2,
7) będąc do tego obowiązanym, nie prowadzi rejestru, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 11-16 rozporządzenia nr 884/2001, lub dokonuje w tym rejestrze wpisów niezgodnych ze stanem faktycznym,
8) dokonując przewozu produktów winiarskich, nie wypełnia obowiązków dotyczących dokumentów towarzyszących przewozowi tych produktów określonych w art. 3-10 rozporządzenia nr 884/2001 lub dokonuje w tych dokumentach wpisów niezgodnych ze stanem faktycznym,
9) nie wycofuje produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina, o których mowa w art. 27 ust. 7 rozporządzenia nr 1493/1999,
10) po dokonaniu podziału prawa do sadzenia winorośli wprowadza do obrotu wino gronowe wyrobione z winogron zebranych z upraw winorośli nieobjętych tym prawem
- podlega grzywnie.
Art. 33a. Postępowania w sprawach, o których mowa w art. 30, 31 i 33, toczą się w trybie przepisów o wykroczeniach.
106. Art. 146, 148-151, 153, 155 i 157-162, 166 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219 z późn. zm.)
Art. 146. Kto, w ramach kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego, prowadzi agitację wyborczą:
1) w siedzibach urzędów administracji rządowej lub administracji samorządu terytorialnego bądź sądów lub prokuratury,
2) na terenie zakładów pracy w sposób i w formach zakłócających ich normalne funkcjonowanie,
3) na terenie jednostek wojskowych i innych jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej albo oddziałów obrony cywilnej bądź skoszarowanych jednostek podległych ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych,
4) w lokalu wyborczym lub na terenie budynku, w którym lokal się znajduje,
5) na terenie szkoły podstawowej lub gimnazjum wobec uczniów nieposiadających prawa wybierania
- podlega karze grzywny.
Art. 148. Kto, w celu prowadzenia kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego:
1) umieszcza plakat lub hasło wyborcze na ścianie budynku, ogrodzeniu, latarni, urządzeniu energetycznym, telekomunikacyjnym lub innym urządzeniu bez zgody właściciela lub zarządcy nieruchomości,
2) przy ustawianiu własnego urządzenia ogłoszeniowego narusza obowiązujące przepisy porządkowe,
3) umieszcza plakat lub hasło wyborcze w taki sposób, że nie można ich usunąć bez spowodowania szkód
- podlega karze grzywny.
Art. 149. 1. Kto, w ramach kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego, nie umieszcza w materiałach wyborczych oznaczenia, od kogo one pochodzą - podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega osoba będąca redaktorem w rozumieniu prawa prasowego, która dopuszcza do nieumieszczenia w informacji, komunikacie, apelu lub haśle wyborczym, ogłoszonych w prasie drukowanej lub w telewizji bądź radiu na koszt komitetu wyborczego, wskazania, przez kogo są opłacane i od kogo pochodzą.
Art. 150. Kto, w ramach kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego, bez uprzedniej zgody pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego prowadzi agitację wyborczą, polegającą na organizowaniu wieców wyborczych kandydatów, rozpowszechnianiu programów wyborczych kandydatów albo komitetów wyborczych lub ich materiałów propagandowych o charakterze reklamy rozpowszechnianej do celów kampanii wyborczej za pomocą środków masowego przekazu, plakatów, broszur lub ulotek o masowym nakładzie, lub za pośrednictwem infolinii o bezpłatnym dostępie - podlega karze grzywny.
Art. 151. Kto, w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego w okresie od zakończenia kampanii wyborczej aż do zakończenia głosowania, zwołuje zgromadzenia, organizuje pochody lub manifestacje, wygłasza przemówienia, rozdaje ulotki lub w jakikolwiek inny sposób prowadzi agitację na rzecz kandydatów lub list kandydatów albo przeciwko kandydatom lub listom kandydatów - podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 153. Kto, w ramach kampanii wyborczej do Parlamentu Europejskiego, podaje lub dostarcza napoje alkoholowe nieodpłatnie lub po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen nabycia lub kosztów wytworzenia - podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 155. Wyborca, który więcej niż jeden raz uczestniczył w głosowaniu w tych samych wyborach do Parlamentu Europejskiego - podlega karze grzywny.
Art. 157. Kto, w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego, przekazuje środki finansowe lub wartości niepieniężne jednego komitetu na rzecz innego komitetu wyborczego - podlega karze aresztu albo grzywny albo obu tym karom łącznie.
Art. 158. 1. Pełnomocnik finansowy komitetu wyborczego, który w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego nie dopełnia obowiązku gromadzenia środków finansowych na rachunku bankowym - podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto nie wprowadza zastrzeżenia do umowy rachunku bankowego zawartej przez niego w imieniu komitetu wyborczego o wymaganym ustawą sposobie dokonywania wpłat na rzecz komitetu wyborczego oraz o dopuszczalnym źródle pozyskiwania środków finansowych przez komitet wyborczy, a także o dopuszczalnym terminie dokonywania wpłat.
Art. 159. Kto, w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego:
1) pozyskuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz komitetu wyborczego lub wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego na cele inne niż związane z wyborami,
2) pozyskuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz komitetu wyborczego lub wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego przed dniem, od którego zezwala na to ustawa,
3) pozyskuje środki finansowe lub wartości niepieniężne na rzecz komitetu wyborczego po dniu wyborów,
4) wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego po dniu złożenia sprawozdania wyborczego,
5) wydatkuje środki finansowe komitetu wyborczego z naruszeniem limitów wydatków określonych dla komitetów wyborczych,
6) przekazuje komitetowi wyborczemu wyborców lub przyjmuje w imieniu komitetu środki finansowe pochodzące z innych źródeł niż od osób fizycznych
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 160. Kto, w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego, przyjmuje lub przeznacza na kampanię wyborczą środki finansowe pochodzące z innego źródła niż z Funduszu Wyborczego partii politycznej tworzącej komitet wyborczy partii politycznej lub z Funduszów Wyborczych partii politycznych tworzących koalicyjny komitet wyborczy partii politycznych - podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 161. Kto, w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego, po uzyskaniu informacji, z jakich źródeł pochodzą, przyjmuje na rzecz komitetu wyborczego wyborców lub przeznacza na kampanię wyborczą środki finansowe komitetu wyborczego wyborców pochodzące:
1) od osoby fizycznej niemającej miejsca zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej,
2) od cudzoziemca mającego miejsce zamieszkania w Rzeczypospolitej Polskiej, niebędącego obywatelem Unii Europejskiej
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 162. Kto, w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego, przyjmuje lub przeznacza na kampanię wyborczą wartości niepieniężne inne niż nieodpłatne usługi polegające na rozpowszechnianiu plakatów i ulotek wyborczych przez podmioty inne niż przedsiębiorcy
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 166. Do postępowania w sprawach, o których mowa w art. 146, art. 148-151, art. 153, art. 155 i art. 157-162, stosuje się przepisy o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
107. Art. 37 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842 z późn. zm.)
Art. 37. 1. Kto udaremnia lub utrudnia działalność organów Inspekcji lub osób, o których mowa w art. 5 ust. 2, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Orzekanie w sprawie o czyny określone w ust. 1 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
108. Art. 14 ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o systemie informacji oświatowej (Dz. U. Nr 49, poz. 463 z późn. zm.)
Art. 14. 1. Kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi baz danych oświatowych albo, będąc obowiązanym do przekazywania danych do baz danych oświatowych, nie przekazuje tych danych, albo przekazuje dane niezgodne z prawdą, podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
109. Art. 85 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342)
Art. 85. 1. Kto:
1) prowadząc działalność nadzorowaną, nie spełnia wymagań weterynaryjnych określonych dla danego rodzaju i zakresu tej działalności albo prowadzi taką działalność bez zawiadomienia w wymaganym terminie o zamiarze jej rozpoczęcia,
1a) prowadząc działalność nadzorowaną w zakresie zbierania, transportowania, przechowywania, operowania, przetwarzania oraz wykorzystywania lub usuwania ubocznych produktów zwierzęcych nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, nie prowadzi lub nie przechowuje dokumentacji, o której mowa w art. 9 rozporządzenia (WE) nr 1774/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 października 2002 r. ustanawiającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. WE L 273 z 10.10.2002, s. 1, z późn. zm.; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 37, s. 92, z późn. zm.), albo prowadzi ją lub przechowuje niezgodnie z tymi przepisami,
2) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwych organów lub innych podmiotów o podejrzeniu wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt albo nie przekazuje informacji wskazujących na możliwość wystąpienia takiej choroby, albo nie stosuje się do innych obowiązków w razie podejrzenia wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt,
2a) (uchylony),
2b) uchyla się od obowiązku informowania powiatowego lekarza weterynarii o każdym przypadku padnięcia bydła, owiec lub kóz,
3) nie stosuje się do nakazów, zakazów lub ograniczeń, wydanych w celu zwalczania choroby zakaźnej zwierząt lub zapobiegania takiej chorobie, wymienionych w art. 44 ust. 1 pkt 4, 5, 7, 8, pkt 10 lit. a) i b), pkt 11, 15 i 16, ust. 1a pkt 3-5 i 6 lit. a) i b), art. 45 ust. 1 pkt 7 i 8 oraz art. 46 ust. 3 pkt 7,
4) świadcząc usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej:
a) (uchylona),
b) nie prowadzi lub prowadzi w sposób nieprawidłowy dokumentację lekarsko-weterynaryjną,
4a) świadcząc usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej albo prowadząc zakład higieny weterynaryjnej lub inne laboratorium w rozumieniu przepisów o Inspekcji Weterynaryjnej, nie przekazuje powiatowemu lekarzowi weterynarii informacji o:
a) podejrzeniu wystąpienia choroby zakaźnej zwierząt podlegającej notyfikacji w Unii Europejskiej lub
b) chorobach zakaźnych zwierząt podlegających obowiązkowi rejestracji, lub
c) chorobach odzwierzęcych i odzwierzęcych czynnikach chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania, lub
d) wynikach monitorowania oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe,
5) prowadząc działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu przepisów o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego lub pasz w rozumieniu przepisów o środkach żywienia zwierząt, nie przekazuje próbek do badań laboratoryjnych w kierunku chorób odzwierzęcych lub odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania lub nie przechowuje wyników tych badań,
5a) prowadząc działalność w zakresie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu przepisów o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego, nie przechowuje tych produktów lub ich próbek,
6) prowadząc laboratorium wykonujące badania w kierunku chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych podlegających obowiązkowi monitorowania, nie przechowuje izolatów odzwierzęcych czynników chorobotwórczych lub nie przekazuje tych izolatów zakładom, o których mowa w art. 52c ust. 2,
7) będąc posiadaczem zwierząt gospodarskich, nie prowadzi lub prowadzi w sposób nieprawidłowy ewidencję leczenia zwierząt,
8) (uchylony),
9) uchyla się od obowiązków określonych w:
a) programie:
- zwalczania chorób zakaźnych zwierząt,
- mającym na celu wykrycie występowania zakażeń czynnikami wywołującymi choroby zakaźne zwierząt lub poszerzenie wiedzy o ryzyku występowania takich chorób,
- nadzoru nad chorobami zakaźnymi zwierząt akwakultury mającego na celu osiągnięcie przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, strefę lub enklawę statusu wolnego od danej choroby zakaźnej,
- zwalczania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych wymienionych w rozporządzeniu nr 2160/2003, w załączniku I
- wprowadzonych na podstawie przepisów ustawy,
b) (uchylona)
- podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo karze grzywny.
1a. Kto uchyla się od obowiązku ochronnego szczepienia psów przeciwko wściekliźnie, a w przypadku wprowadzenia obowiązku ochronnego szczepienia kotów przeciwko wściekliźnie - od tego obowiązku
- podlega karze grzywny.
2. W sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1 i 1a, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
110. Art. 49 ustawy z dnia 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 97, poz. 962 z późn. zm.)
Art. 49. 1. Kto:
1) wykonuje przewóz koleją towarów niebezpiecznych, które nie są dopuszczone do międzynarodowego przewozu,
2) wbrew zakazowi lub ograniczeniu przewozu koleją określonych towarów niebezpiecznych na danych obszarach kolejowych wykonuje przewóz koleją tych towarów,
3) będąc do tego zobowiązanym, nie wyznacza doradcy,
4) będąc doradcą, nie wypełnia obowiązków określonych w art. 31 ust. 1 pkt 3 i 4
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.).
111. Art. 33 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281 z późn. zm.)
Art. 33. 1. Kto:
1) będąc posiadaczem zwierzęcia gospodarskiego lub podmiotem prowadzącym zakład przetwórczy, nie zgłasza kierownikowi biura siedziby stada lub miejsca unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych w celu nadania numeru siedziby stada lub numeru miejsca unieszkodliwiania zwłok zwierząt gospodarskich,
2) będąc podmiotem prowadzącym zakład przetwórczy, nie zgłasza faktu unieszkodliwiania zwłok zwierząt gospodarskich kierownikowi biura w terminie 7 dni od dnia jego dokonania,
3) prowadząc wystawy, pokazy lub konkursy albo miejsca gromadzenia zwierząt, przyjmuje zwierzęta bez wykazu lub bez świadectwa zdrowia, o których mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1,
4) będąc posiadaczem paszportu koniowatego, nie zwraca w terminie 7 dni paszportu koniowatego podmiotowi, o którym mowa w art. 5, w przypadku padnięcia albo uboju koniowatego,
5) będąc posiadaczem zwierzęcia gospodarskiego, nie dokonuje jego oznakowania zgodnie z przepisami Unii Europejskiej i niniejszej ustawy,
6) wbrew obowiązkowi określonemu w ustawie nie niszczy kolczyka lub duplikatu kolczyka zwierzęcia gospodarskiego, które zostało ubite, zabite lub padło, w sposób uniemożliwiający jego powtórne wykorzystanie lub niszczy go bez nadzoru urzędowego lekarza weterynarii,
7) będąc posiadaczem owcy lub kozy, nie zaopatruje jej w dokument, o którym mowa w art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 21/2004,
8) będąc posiadaczem bydła albo koniowatego, nie zaopatruje go w paszport,
9) będąc posiadaczem zwierzęcia przywiezionego z państwa członkowskiego albo państwa trzeciego, nie zgłasza kierownikowi biura albo podmiotowi, o którym mowa w art. 5, wwozu zwierzęcia zgodnie z przepisami ustawy,
10) będąc posiadaczem zwierzęcia gospodarskiego, z wyjątkiem podmiotu prowadzącego rzeźnię, zarobkowy przewóz zwierząt oraz przetrzymującego świnie w miejscach gromadzenia zwierząt albo na wystawach, pokazach lub konkursach, nie prowadzi księgi rejestracji lub, będąc podmiotem przetrzymującym zwierzęta na wystawach, pokazach lub konkursach, nie prowadzi ewidencji zwierząt przywiezionych do tych miejsc,
11) będąc posiadaczem owcy lub kozy, nie dokonuje spisu owiec i kóz lub nie umieszcza liczby owiec i kóz ustalonej podczas spisu w księdze rejestracji, lub nie przekazuje kierownikowi biura liczby i numerów identyfikacyjnych owiec i kóz ustalonych podczas tego spisu,
12) będąc posiadaczem zwierzęcia gospodarskiego, nie przekazuje Agencji albo organom Inspekcji Weterynaryjnej informacji związanych z identyfikacją i rejestracją zwierząt,
13) będąc posiadaczem zwierzęcia gospodarskiego lub podmiotem prowadzącym zakład przetwórczy, nie zgłasza kierownikowi biura informacji, o których mowa w art. 12 ust. 1, 3 i 6,
14) wprowadza do obrotu zwierzęta nieoznakowane lub bez wymaganego dla bydła i koniowatych paszportu lub duplikatu paszportu
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny określone w ust. 1 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
112. Art. 127, 129, 131 i 132 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.)
Art. 127. Kto umyślnie:
1) narusza zakazy obowiązujące w:
a) parkach narodowych,
b) rezerwatach przyrody,
c) parkach krajobrazowych,
d) obszarach chronionego krajobrazu,
e) obszarach Natura 2000,
2) narusza zakazy obowiązujące w stosunku do:
a) pomników przyrody,
b) stanowisk dokumentacyjnych,
c) użytków ekologicznych,
d) zespołów przyrodniczo-krajobrazowych,
e) roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową,
3) nie zgłasza do rejestru, o którym mowa w art. 64 ust. 1, posiadanych lub hodowlanych zwierząt,
4) posiada okazy gatunków bez zezwolenia, o którym mowa w art. 56 ust. 2,
5) narusza zakaz, o którym mowa w art. 119a ust. 1
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 129. W razie ukarania za wykroczenie określone w art. 127 albo w art. 131 (...) sąd może orzec:
1) przepadek przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia (...) oraz przedmiotów, roślin, zwierząt lub grzybów pochodzących z wykroczenia (...), chociażby nie stanowiły własności sprawcy;
2) obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, a jeśli obowiązek taki nie byłby wykonalny - nawiązkę do wysokości 10.000 złotych na rzecz organizacji społecznej działającej w zakresie ochrony przyrody lub właściwego, ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia (...), wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Art. 131. Kto:
1) prowadząc działalność gospodarczą w zakresie handlu zwierzętami gatunków podlegających ochronie na podstawie przepisów, o których mowa w art. 61 ust. 1, nie posiada lub nie przekazuje odpowiedniej dokumentacji stwierdzającej legalność pochodzenia zwierzęcia,
1a) chwyta lub zabija dziko występujące zwierzęta, o których mowa w art. 49 pkt 1 lit. a) i b) przy użyciu urządzeń, sposobów lub metod, o których mowa w art. 54,
2) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom utworzy lub prowadzi ogród botaniczny, ogród zoologiczny lub ośrodek,
3) przeprowadzając likwidację ogrodu zoologicznego lub ośrodka nie zapewni przebywającym tam zwierzętom warunków odpowiadających ich potrzebom biologicznym,
4) narusza zakazy dotyczące zwierząt niebezpiecznych dla życia i zdrowia ludzi, o których mowa w art. 73 ust. 1,
4a) nie zachowując należytej ostrożności dopuszcza do ucieczki zwierzęcia z gatunku, o którym mowa w art. 73 ust. 1 lub art. 120 ust. 2,
5) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom przenosi z ogrodu botanicznego lub ogrodu zoologicznego do środowiska przyrodniczego rośliny lub zwierzęta gatunków zagrożonych wyginięciem,
6) wykonuje prace ziemne oraz inne prace związane z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów na terenach zieleni lub zadrzewieniach w sposób znacząco szkodzący drzewom lub krzewom,
7) stosuje środki chemiczne na drogach publicznych oraz ulicach i placach w sposób znacząco szkodzący terenom zieleni lub zadrzewieniem,
8) bez decyzji regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub wbrew ustalonym w niej warunkom prowadzi na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych roboty polegające na regulacji wód oraz budowie wałów przeciwpowodziowych, a także roboty melioracyjne, odwodnienia budowlane oraz inne roboty ziemne zmieniające stosunki wodne,
9) wprowadza do środowiska przyrodniczego lub przemieszcza w tym środowisku rośliny, zwierzęta lub grzyby gatunków obcych,
10) bez zezwolenia lub wbrew jego warunkom sprowadza do kraju, przetrzymuje, prowadzi hodowlę, rozmnaża lub sprzedaje na terenie kraju rośliny, zwierzęta lub grzyby gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić rodzimym gatunkom lub siedliskom przyrodniczym,
11) nie powiadamia regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o odkryciu kopalnych szczątków roślin lub zwierząt,
12) wypala łąki, pastwiska, nieużytki, rowy, pasy przydrożne, szlaki kolejowe, trzcinowiska lub szuwary,
13) wbrew przepisom art. 125 zabija zwierzęta, niszczy rośliny lub grzyby lub niszczy siedliska roślin, zwierząt lub grzybów
- podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 132. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 127 i 131, następuje na podstawie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 19 sierpnia 1993 r., I KZP 17/93 (OSP 1994, nr 3, poz. 52; OSP 1994, nr 5, poz. 87; OSNKW 1993, nr 9-10, poz. 54; OSAiSN 1994, nr 2, poz. 4, s. 57; Wok. 1993, nr 10, s. 7); uchwałę SN z dnia 5 września 1995 r., III AZP 16/95 (OSNAPiUS 1996, nr 3, poz. 35; Gl. 1997, nr 1, s. 29; PiP 1996, nr 10, s. 109); uchwałę SN z dnia 5 września 1995 r., III AZP 55/95 (Wok. 1996, nr 1, s. 19).
113. Art. 34-36 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz. U. Nr 92, poz. 881 z późn. zm.)
Art. 34. Kto:
1) wprowadza do obrotu wyrób budowlany nienadający się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych,
2) umieszcza znak budowlany na wyrobie budowlanym, który nie spełnia wymagań określonych w niniejszej ustawie,
3) umieszcza na wyrobie budowlanym znak podobny do znaku budowlanego, mogący wprowadzić w błąd nabywcę lub użytkownika tego wyrobu,
podlega grzywnie do 100.000 zł.
Art. 35. Kto utrudnia lub udaremnia wykonywanie czynności kontrolnych właściwego organu, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Art. 36. Orzekanie w sprawach określonych w art. 34 i w art. 35 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Jeżeli w ustawie wskazano, że orzekanie co do określonego czynu następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, to czyn taki zawsze jest wykroczeniem, a więc także wówczas, gdy jest zagrożony karą grzywny wyższą niż 5000 zł (postanowienie SN z dnia 24 lutego 2006 r., I KZP 52/05, OSNKW 2006, nr 3, poz. 23; Biul. SN 2006, nr 3, poz. 21; Prok. i Pr. 2006, nr 5, poz. 10; Wok. 2006, nr 10, poz. 28).
114. Art. 15-19 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o wyposażeniu morskim (Dz. U. Nr 93, poz. 899)
Art. 15. Kto wprowadza do obrotu wyposażenie morskie niezgodne z wymaganiami,
podlega grzywnie do 100.000 zł.
Art. 16. Kto umieszcza znak zgodności na wyposażeniu morskim, które nie spełnia wymagań albo dla którego producent lub jego upoważniony przedstawiciel nie wystawił deklaracji zgodności,
podlega grzywnie do 100.000 zł.
Art. 17. Kto umieszcza na wyposażeniu morskim znak podobny do znaku zgodności, mogący wprowadzić w błąd nabywcę lub użytkownika tego wyposażenia,
podlega grzywnie do 100.000 zł.
Art. 18. Kto wprowadza do obrotu wyposażenie morskie podlegające obowiązkowi oznakowania znakiem zgodności bez oznakowania go w taki sposób,
podlega grzywnie do 100.000 zł.
Art. 19. Orzekanie w sprawach określonych w art. 15-18 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
115. Art. 119-125 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.)
Art. 119. 1. (uchylony)
2. Bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą bez powiadomienia o tym właściwego powiatowego urzędu pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł.
3. Sprawca nie podlega odpowiedzialności, jeżeli przed dniem przeprowadzenia kontroli obowiązek, o którym mowa w art. 74, został już spełniony.
Art. 120. 1. Kto powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonywanie pracy podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
2. Cudzoziemiec, który nielegalnie wykonuje pracę, podlega karze grzywny nie niższej niż 1000 zł.
3. Kto za pomocą wprowadzenia cudzoziemca w błąd, wyzyskania błędu, wykorzystania zależności służbowej lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza cudzoziemca do nielegalnego wykonywania pracy, podlega karze grzywny do 10.000 zł.
4. Kto żąda od cudzoziemca korzyści majątkowej w zamian za podjęcie działań zmierzających do uzyskania zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
5. Kto za pomocą wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania doprowadza inną osobę do powierzenia cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy, podlega karze grzywny do 10.000 zł.
6. Kto nie dopełnia obowiązku, o którym mowa w art. 88h ust. 1 pkt 7, podlega karze grzywny nie niższej niż 100 zł.
Art. 121. 1. Kto bez wymaganego wpisu do rejestru agencji zatrudnienia prowadzi agencję zatrudnienia, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
2. Kto, prowadząc agencję zatrudnienia, pobiera od osoby, dla której poszukuje zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub której udziela pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia, dodatkowe opłaty inne niż wymienione w art. 85 ust. 2 pkt 7, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
3. Tej samej karze podlega, kto prowadząc agencję zatrudnienia, nie przestrzega zasady zakazu dyskryminacji ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania polityczne i wyznanie lub ze względu na przynależność związkową.
4. (uchylony)
5. (uchylony)
6. Kto prowadząc agencję zatrudnienia świadczącą usługę, o której mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1 lit. f), nie zawiera z osobą kierowaną do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych umowy, o której mowa w art. 85 ust. 2, podlega karze grzywny nie niższej niż 4000 zł.
Art. 122. 1. Kto:
1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy lub nie opłaca ich w przewidzianym przepisami terminie,
2) nie zgłasza wymaganych danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy lub udziela w tym zakresie nieprawdziwych wyjaśnień albo odmawia ich udzielenia
- podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
2. Sprawca nie podlega odpowiedzialności, jeżeli przed dniem przeprowadzenia kontroli zaległe składki na Fundusz Pracy zostały już opłacone w wymaganej wysokości.
Art. 123. Kto ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, pochodzenie etniczne, wyznanie lub orientację seksualną odmówi zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.
Art. 124. (uchylony)
Art. 125. 1. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 119-123, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.).
2. Orzeczone i wyegzekwowane kary grzywien, o których mowa w art. 119-123, sądy przekazują bezpośrednio na rachunek dysponenta Funduszu Pracy, w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczących sposobu wykonywania budżetu państwa.
Zob. uchwałę SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 stycznia 1995 r., I PZP 55/94 (OSNAPiUS 1995, nr 13, poz. 157; OSP 1996, nr 2, poz. 43); wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 kwietnia 1996 r., III ARN 84/95 (OSNAPiUS 1996, nr 21, poz. 313); postanowienie NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 9 września 1996 r., SA/Wr 634/96 (niepubl.); uchwałę 7 sędziów NSA z dnia 16 grudnia 1996 r., OPS 5/96 (ONSA 1997, nr 2, poz. 47; Gl. 1997, nr 9, s. 29; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 3, poz. 51); wyrok NSA z dnia 6 marca 2000 r., II SA 2443/99 (OSP 2001, nr 6, s. 83); wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 marca 2000 r., I PKN 314/99 (OSNAPiUS 2001, nr 15, poz. 480; Pal. 2001, nr 9-10, s. 192); wyrok SN - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 maja 2001 r., I PKN 413/00 (M. Prawn. 2001, nr 22, s. 1102).
116. Art. 38-48 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową (Dz. U. Nr 121, poz. 1263 z późn. zm.)
Art. 38. Kto, wbrew przepisowi art. 5 ust. 1, nie prowadzi ewidencji substancji kontrolowanych,
podlega karze grzywny.
Art. 39. Kto, wbrew przepisowi art. 6 ust. 1, nie dokonuje oznakowania produktów, urządzeń lub instalacji zawierających substancje kontrolowane bądź pojemników zawierających te substancje,
podlega karze grzywny.
Art. 40. Kto, wbrew przepisowi art. 7 ust. 1, nie posiada karty urządzenia dla urządzenia lub instalacji zawierających powyżej 3 kg substancji kontrolowanych,
podlega karze grzywny.
Art. 41. Kto, wbrew przepisowi art. 7 ust. 2, zakłada kartę urządzenia bez wymaganego świadectwa kwalifikacji,
podlega karze grzywny.
Art. 42. Kto, wbrew przepisowi art. 8 ust. 3, nie przeprowadza wymaganego sprawdzenia szczelności urządzeń lub instalacji zawierających substancje kontrolowane,
podlega karze grzywny.
Art. 43. Kto, wbrew przepisowi art. 9 ust. 1, prowadzi działalność w zakresie dotyczącym substancji kontrolowanych bądź produktów, urządzeń lub instalacji zawierających te substancje bez wymaganego świadectwa kwalifikacji,
podlega karze grzywny.
Art. 44. Kto, wbrew przepisowi art. 14, nie informuje w wyznaczonym terminie ministra właściwego do spraw gospodarki o wydanych świadectwach kwalifikacji albo o przedłużeniu ich ważności,
podlega karze grzywny.
Art. 45. Kto, wbrew przepisowi art. 16, nie zamieszcza, w prowadzonej przez siebie ewidencji substancji kontrolowanych, informacji o numerze świadectwa kwalifikacji osoby lub NIP podmiotu, który nabywa lub otrzymuje substancje,
podlega karze grzywny.
Art. 46. Kto postępuje wbrew zakazom, o których mowa w art. 17 ust. 1,
podlega karze grzywny.
Art. 47. Kto, wbrew zakazom, o których mowa w art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 1 i ust. 2 pkt (ii) oraz ust. 6, art. 5 ust. 1 i 4, art. 8, art. 9 ust. 1, art. 11, art. 16 ust. 4, art. 22 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 2037/2000 z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową (Dz. Urz. WE L 244, z 29.09.2000) używa substancji kontrolowanych oraz produktów, urządzeń i instalacji zawierających te substancje,
podlega karze grzywny.
Art. 48. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 38-47, następuje na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2001 r. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.).
117. Art. 193-195 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.)
Art. 193. Kto:
1) nie zgłasza wymaganych przepisami ustawy danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające wpływ na wymiar składek na ubezpieczenie zdrowotne albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
2) udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli w zakresie realizacji ubezpieczenia zdrowotnego,
3) nie odprowadza w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne,
4) pobiera nienależne opłaty od ubezpieczonych za świadczenia objęte umową z Funduszem o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej,
5) uniemożliwia lub ogranicza w poważnym stopniu dostęp świadczeniobiorców do świadczeń opieki zdrowotnej,
6) będąc ubezpieczonym dobrowolnie nie zgłasza do Funduszu członków rodziny, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 5 i 6,
7) podaje w ofercie złożonej w postępowaniu w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych przez Fundusz nieprawdziwe informacje i dane
- podlega karze grzywny.
Art. 194. Odpowiedzialności przewidzianej w art. 193 podlega także ten, kto dopuszcza się czynów określonych w tych przepisach, działając w imieniu osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.
Art. 195. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 193 i 194, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. uchwałę SN z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CZP 5/2001 (Rzeczp. 2001, nr 101, s. C2; Biul. SN 2001, nr 4, s. 12; Wok. 2001, nr 6, s. 4 i nr 10, s. 3; RP 2001, nr 4 i 6, s. 119; OSNC 2001, nr 11, poz. 161; Pal. 2001, nr 9-10, s. 181; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 10, poz. 31); uchwałę 7 sędziów SN z dnia 20 czerwca 2001 r., I KZP 5/2001 (Jur. 2001, nr 9, s. 32; Rzeczp. 2001, nr 143, s. C1; Biul. SN 2001, nr 6, s. 13; OSNKW 2001, nr 9-10, poz. 71; Wok. 2001, nr 9, s. 9; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 9, poz. 6).
118. Art. 44-53 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.)
Art. 44. Kto wbrew przepisom art. 7 wprowadza do obrotu materiały, przedmioty wyposażenia lub części pojazdów zawierające ołów, rtęć, kadm lub sześciowartościowy chrom, podlega karze grzywny.
Art. 45. Kto wbrew przepisom art. 8 nie zapewnia oznaczania przedmiotów wyposażenia lub części pojazdów, podlega karze grzywny.
Art. 46. Kto wbrew przepisom art. 9:
1) nie przekazuje przedsiębiorcy prowadzącemu stację demontażu informacji dotyczących sposobu demontażu nowego typu pojazdu,
2) nie udostępnia wprowadzającemu pojazd lub przedsiębiorcy prowadzącemu stację demontażu informacji dotyczących sposobu demontażu, magazynowania lub testowania przedmiotów wyposażenia lub części pojazdu, które mogą być przeznaczone do ponownego użycia
- podlega karze grzywny.
Art. 47. Kto wbrew przepisom art. 13 nie składa zawiadomienia o podjęciu działalności w zakresie produkcji, importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia pojazdów lub składa zawiadomienie zawierające fałszywe dane, podlega karze grzywny.
Art. 48. Kto wbrew przepisowi art. 18 nie przekazuje pojazdu wycofanego z eksploatacji do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów, podlega karze grzywny.
Art. 49. 1. Kto wbrew przepisom art. 23 nie przyjmuje pojazdu wycofanego z eksploatacji do stacji demontażu, podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom art. 33 nie przyjmuje pojazdu wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów.
Art. 50. Kto poza stacją demontażu dokonuje:
1) usunięcia z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów lub substancji niebezpiecznych, w tym płynów,
2) wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedmiotów wyposażenia lub części nadających się do ponownego użycia,
3) wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów nadających się do odzysku lub recyklingu
- podlega karze grzywny.
Art. 51. 1. Kto, będąc do tego obowiązany na podstawie art. 24 lub art. 33, nie wydaje właścicielowi pojazdu zaświadczenia o demontażu pojazdu lub nie przekazuje tego zaświadczenia organowi rejestrującemu właściwemu ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, będąc do tego obowiązany na podstawie art. 25 lub art. 33, nie wydaje właścicielowi pojazdu zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu lub nie przekazuje tego zaświadczenia organowi rejestrującemu właściwemu ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu.
Art. 52. Kto wbrew przepisom art. 30 nie składa rocznego sprawozdania lub składa sprawozdanie nierzetelne, podlega karze grzywny.
Art. 53. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 44-52, następuje na zasadach i w trybie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
119. Art. 42-47 ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz. U. Nr 33, poz. 289 z późn. zm.)
Art. 42. Kto wykorzystuje do doświadczeń zwierzęta bezdomne,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 43. Kto wykorzystuje do doświadczeń zwierzęta gatunków uznanych za zagrożone wyginięciem lub zwierzęta dzikie, z wyłączeniem art. 7 ust. 3 pkt 2-4,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 44. Kto pozyskuje zwierzęta bezdomne w celu ich hodowli jako zwierzęta laboratoryjne,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 45. 1. Kto prowadzi hodowlę zwierząt laboratoryjnych lub dostarcza zwierzęta doświadczalne:
1) bez wymaganego zezwolenia lub
2) nie zapewnia zwierzętom właściwych warunków ich utrzymywania,
podlega karze aresztu albo grzywny.
2. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1, można orzec przepadek zwierząt doświadczalnych.
3. W przypadku orzeczenia przez sąd przepadku zwierząt doświadczalnych stosuje się przepisy art. 38 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 oraz z 2004 r. Nr 69, poz. 625, Nr 92, poz. 880 i Nr 96, poz. 959).
Art. 46. Kto przeprowadza doświadczenie bez wymaganej zgody na jego przeprowadzenie albo niezgodnie z zatwierdzonym projektem doświadczenia,
podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 47. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 42-46 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
120. Art. 133 ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej (Dz. U. Nr 62, poz. 551 z późn. zm.)
Art. 133. 1. Kto, będąc członkiem właściwego organu SE, spółki uczestniczącej, spółki zależnej albo kierownictwa zakładu, znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca statutowej siedziby SE:
1) uniemożliwia lub utrudnia utworzenie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub organu przedstawicielskiego, a w szczególności nie powiadamia uprawnionych organizacji związkowych o terminie i sposobie przeprowadzenia wyborów członków specjalnego zespołu negocjacyjnego,
2) uniemożliwia lub utrudnia działanie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub organu przedstawicielskiego,
3) dyskryminuje członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, członka organu przedstawicielskiego lub przedstawiciela pracowników w związku z pełnioną przez niego funkcją,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Postępowanie w sprawach określonych w ust. 1 toczy się na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z 2003 r. Nr 109, poz. 1031 i Nr 213, poz. 2081 oraz z 2004 r. Nr 128, poz. 1351). W tych sprawach oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
121. Art. 50 i 51 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1399 z późn. zm.)
Art. 50. Kto:
1) utrudnia albo uniemożliwia przeprowadzenie oceny zgodności leczenia uzdrowiskowego z kierunkami leczniczymi, o których mowa w art. 13 ust. 1,
2) utrudnia albo uniemożliwia sprawowanie nadzoru nad zachowaniem warunków leczniczych i środowiskowych warunkujących przyznanie i utrzymanie statusu uzdrowiska albo statusu obszaru ochrony uzdrowiskowej,
3) będąc do tego obowiązany nie dostosowuje działalności zakładów lecznictwa uzdrowiskowego do przepisów ustawy w wyznaczonym terminie lub nie usuwa stwierdzonych w toku kontroli nieprawidłowości,
4) będąc do tego obowiązany nie informuje pisemnie ministra właściwego do spraw zdrowia o sposobie usunięcia nieprawidłowości stwierdzonych w zaleceniach pokontrolnych, o których mowa w art. 20 ust. 3 pkt 1
- podlega karze grzywny.
Art. 51. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 50, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Zob. postanowienie NSA z dnia 21 maja 1993 r., I SA 997/93 (OSP 1994, nr 11, poz. 202); postanowienie NSA z dnia 17 listopada 1997 r., I SA 916/97 (ONSA 1998, nr 3, poz. 96). Zob. też zmianę niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz zmianę niektórych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 120, poz. 1268).
122. Art. 56-58 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym (Dz. U. Nr 155, poz. 1298 z późn. zm.)
Art. 56. 1. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, wykorzystuje lub używa symboliki olimpijskiej oraz nazw, o których mowa w art. 27 ust. 3, podlega karze grzywny.
2. W przypadku popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę na rzecz Polskiego Komitetu Olimpijskiego w wysokości od 50.000 zł do 100.000 zł.
Art. 57. Kto, nie będąc do tego uprawnionym, prowadzi działalność w zakresie sportu kwalifikowanego, podlega karze grzywny.
Art. 58. Orzekanie w sprawach określonych w art. 56 i 57 następuje na podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
123. Art. 65-67 i 69 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.)
Art. 65. Kto, wbrew przepisom ustawy, uprawia mak niskomorfinowy lub konopie włókniste,
podlega karze grzywny.
Art. 66. Kto, wbrew przepisom ustawy, rozporządzenia 273/2004 lub rozporządzenia 111/2005, wytwarza, przetwarza, przerabia, stosuje, dokonuje przywozu, wywozu, wewnątrzwspólnotowego nabycia, wewnątrzwspólnotowej dostawy, przewozi przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub terytorium innego państwa, nabywa, posiada lub przechowuje prekursory,
podlega karze grzywny.
Art. 67. Kto, wbrew przepisom ustawy, rozporządzenia 273/2004 lub rozporządzenia 111/2005, nie dopełnia obowiązku prowadzenia ewidencji wytwarzania, przetwarzania, przerobu środków odurzających, substancji psychotropowych lub prekursorów i obrotu nimi albo w inny sposób narusza przepisy określające zasady stosowania środków, substancji lub prekursorów i obrotu nimi,
podlega karze grzywny.
Art. 69. 1. Orzekanie w sprawach o czyny określone w art. 65-67 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
2. W razie ukarania za wykroczenie określone w art. 65 lub 66 orzeka się przepadek przedmiotów wykroczenia, a także przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia, nawet jeżeli nie były one własnością sprawcy. Sąd, orzekając przepadek przedmiotów, może zarządzić ich zniszczenie. Z czynności zniszczenia sporządza się protokół.
Zob. wyrok SN z dnia 17 czerwca 1999 r., IV KKN 813/98 (Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2000, nr 1, poz. 2; KZS 2000, nr 2, poz. 17).
124. Art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych (Dz. U. Nr 180, poz. 1494 z późn. zm.)
Art. 24. (...) 4. Kto, będąc kierowcą pojazdu samochodowego objętego obowiązkiem wyposażenia w tachograf cyfrowy:
1) używa więcej niż jednej karty kierowcy,
2) prowadzi pojazd, posługując się cudzą lub nieważną kartą kierowcy,
3) prowadzi pojazd, nie posługując się kartą kierowcy,
4) po zakończeniu przewozu drogowego wykonywanego bez użycia karty kierowcy, która działała wadliwie, została zniszczona, zgubiona lub skradziona, nie zrobił wydruku danych z tachografu cyfrowego odnoszących się do okresów rejestrowanych przez ten tachograf oraz nie zaznaczył szczegółów, które umożliwiłyby jego identyfikację (imienia i nazwiska oraz numeru karty kierowcy lub numeru prawa jazdy), i nie opatrzył wydruku swoim podpisem,
5) nie zgłosił faktu uszkodzenia lub utraty karty kierowcy,
6) nie zwrócił do podmiotu wydającego karty uszkodzonej karty kierowcy;
7) odmówił okazania karty kierowcy na żądanie uprawnionego organu kontrolnego
- podlega karze grzywny.
5. W przypadkach, o których mowa w ust. 4 pkt 1 i 2, wysokość grzywny za stwierdzone naruszenia nie może przekroczyć kwoty 10.000 zł.
6. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 4, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
125. Art. 70-79 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.)
Art. 70. Kto, wbrew przepisowi art. 5, przeprowadza demontaż zużytego sprzętu poza zakładem przetwarzania,
podlega karze grzywny w wysokości od 2000 zł do 100.000 zł.
Art. 71. Kto, wbrew przepisom art. 7, art. 8 ust. 4 i 5 lub art. 13 ust. 1 i 2, nie składa wniosku o wpis do rejestru, wniosku o zmianę wpisu do rejestru albo wniosku o wykreślenie z rejestru albo składa wnioski nierzetelne,
podlega karze grzywny.
Art. 72. Kto:
1) wbrew przepisowi art. 21, nie umieszcza numeru rejestrowego na fakturze,
2) wbrew przepisowi art. 22 ust. 1, nie dołącza wymaganych informacji do sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych,
3) wbrew przepisom art. 23, nie oznakowuje sprzętu oznakowaniem, którego wzór jest określony w załączniku nr 3 do ustawy,
4) wbrew przepisom art. 24 ust. 1 i 2, nie składa sprawozdania o ilości i masie wprowadzonego sprzętu albo składa sprawozdanie nierzetelne,
5) wbrew przepisowi art. 26 ust. 3, nie przekazuje prowadzącemu zakład przetwarzania informacji dotyczących ponownego użycia i przetwarzania zużytego sprzętu,
6) (uchylony),
7) wbrew przepisowi art. 31 ust. 1, nie składa sprawozdania o masie zużytego sprzętu zebranego, poddanego przetwarzaniu, odzyskowi, w tym recyklingowi, oraz unieszkodliwianiu lub sprawozdania o osiągniętych poziomach zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu albo składa sprawozdania nierzetelne,
8) wbrew przepisom art. 32 ust. 1 i 3, nie prowadzi dodatkowej ewidencji oraz nie przechowuje jej przez wymagany okres albo prowadzi te czynności nierzetelnie,
9) wbrew przepisowi art. 33 ust. 4, nie przekazuje Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska wykazu zakładów przetwarzania albo przekazuje wykaz zawierający nierzetelne informacje
- podlega karze grzywny.
Art. 73. Kto, wbrew przepisowi art. 35, nie oddaje zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych zbierającemu zużyty sprzęt,
podlega karze grzywny.
Art. 74. Kto, wbrew zakazowi określonemu w art. 36, umieszcza zużyty sprzęt łącznie z innymi odpadami,
podlega karze grzywny.
Art. 75. Kto:
1) wbrew przepisowi art. 37 pkt 1, nie prowadzi selektywnego zbierania zużytego sprzętu,
2) wbrew przepisowi art. 37 pkt 2, nie przyjmuje zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych albo przyjmuje taki sprzęt odpłatnie,
2a) wbrew przepisowi art. 38, nie przekazuje zebranego zużytego sprzętu prowadzącemu zakład przetwarzania wpisanemu do rejestru,
2b) wbrew przepisowi art. 39, nie przekazuje wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta informacji o prowadzonej działalności,
3) wbrew przepisowi art. 40 ust. 1, nie składa sprawozdania o masie zebranego i przekazanego do zakładu przetwarzania zużytego sprzętu albo składa sprawozdanie nierzetelne
- podlega karze grzywny.
Art. 76. Kto:
1) wbrew przepisowi art. 41 pkt 2, nie umieszcza w punkcie sprzedaży informacji o punktach zbierania zużytego sprzętu,
2) wbrew przepisowi art. 41 pkt 3, sprzedaje sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych bez dołączonej informacji, o której mowa w art. 22 ust. 1, lub nieoznakowany zgodnie z art. 23,
3) wbrew przepisowi art. 42 ust. 1, nie przyjmuje zużytego sprzętu przy sprzedaży sprzętu albo nie przyjmuje zużytego sprzętu nieodpłatnie,
4) wbrew przepisowi art. 42 ust. 2, nie przekazuje nieodpłatnie zużytego sprzętu prowadzącemu zakład przetwarzania lub sprzedawcy hurtowemu,
5) wbrew przepisowi art. 42 ust. 3, nie przekazuje nieodpłatnie zużytego sprzętu prowadzącemu zakład przetwarzania
- podlega karze grzywny.
Art. 77. Kto:
1) wbrew przepisowi art. 44 ust. 1, nie przyjmuje zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych od zbierającego zużyty sprzęt albo przyjmuje zużyty sprzęt odpłatnie,
1a) wbrew przepisowi art. 44 ust. 2, nie usuwa składników niebezpiecznych, materiałów lub części składowych, określonych w załączniku nr 2 do ustawy,
2) wbrew przepisowi art. 47, nie przekazuje odpadów powstałych w wyniku przetwarzania zużytego sprzętu prowadzącemu działalność w zakresie recyklingu, prowadzącemu działalność w zakresie innych niż recykling procesów odzysku lub prowadzącemu działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów,
3) wbrew przepisowi art. 50 ust. 2, nie przekazuje zaświadczeń o zużytym sprzęcie albo sporządza zaświadczenia nierzetelne,
4) wbrew przepisowi art. 51 ust. 1, nie składa sprawozdania o masie przyjętego zużytego sprzętu oraz o masie odpadów powstałych z przetworzenia zużytego sprzętu albo składa sprawozdanie nierzetelne
- podlega karze grzywny.
Art. 78. Kto:
1) wbrew przepisowi art. 53 ust. 3, nie przekazuje zaświadczenia potwierdzającego recykling albo sporządza zaświadczenie nierzetelne,
2) wbrew przepisowi art. 54 ust. 3, nie przekazuje zaświadczenia potwierdzającego inne niż recykling procesy odzysku albo sporządza zaświadczenie nierzetelne,
3) wbrew przepisowi art. 56 ust. 1, nie składa sprawozdania o masie przyjętych oraz poddanych recyklingowi odpadów pochodzących ze zużytego sprzętu lub sprawozdania o masie przyjętych oraz poddanych innemu niż recykling procesowi odzysku odpadów pochodzących ze zużytego sprzętu albo składa sprawozdania nierzetelne
- podlega karze grzywny.
Art. 79. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 70-78, następuje na zasadach i w trybie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
126. Art. 46 i 47 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym (Dz. U. Nr 183, poz. 1537 z późn. zm.)
Art. 46. 1. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzanie czynności w postępowaniu kontrolnym, administracyjnym lub wyjaśniającym, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1, działając w imieniu lub w interesie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej.
Art. 47. Orzekanie w sprawach określonych w art. 46 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
127. Art. 184 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538 z późn. zm.)
Art. 184. 1. Kto uniemożliwia lub utrudnia przeprowadzanie czynności, o których mowa w art. 30 ust. 1-3, art. 37 w związku z art. 30 i art. 64, art. 88, art. 90 ust. 2 i 3 oraz art. 122, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto działając w imieniu lub w interesie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej:
1) wbrew nakazowi określonemu w art. 89 ust. 4 nie dokonuje przeniesienia papierów wartościowych, innych maklerskich instrumentów finansowych i środków pieniężnych lub dokumentów związanych z prowadzeniem tych rachunków;
2) wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 90 ust. 1, nie archiwizuje lub nie przechowuje dokumentów lub innych nośników informacji związanych z prowadzeniem działalności maklerskiej lub powierniczej.
3. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 i 2 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 30 września 1998 r., I KZP 3/98 (OSP 1998, nr 12, poz. 221; OSP 2000, nr 5, poz. 72; Gl. 1999, nr 9, s. 29; Gl. 2000, nr 8, s. 44 i nr 11, s. 29; OSNKW 1998, nr 9-10, poz. 41; Pal. 2000, nr 7-8, s. 253; PS 1999, nr 5, s. 122; Wok. 1998, nr 11, s. 9; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1998, nr 11-12, poz. 7); wyrok SN z dnia 1 października 1998 r., I CKN 338/98 (OSP 1999, nr 3, poz. 61, nr 7-8, poz. 143; Gl. 1999, nr 9, s. 32 i nr 11, s. 32; OSNC 1999, nr 3, poz. 58; PiP 1999, nr 5, s. 103); wyrok NSA z dnia 1 grudnia 1998 r., III SA 1315/97; LEX nr 35130; wyrok NSA z dnia 25 stycznia 2000 r., II SA 1684/99 (PG 2000, nr 5, s. 50; Gl. 2000, nr 8, s. 29); pismo Narodowego Banku Polskiego - Generalnego Inspektora Nadzoru Bankowego z dnia 11 lutego 2000 r., NB/BI/WA/16/00 (Gl. 2000, nr 4, s. 23; Rej. 2000, nr 5, s. 170); pismo Komisji Nadzoru Bankowego z dnia 21 lipca 2000 r., NB/BPN/I/434/00 (Gl. 2000, nr 9, s. 40; PB 2000, nr 7-8, s. 157); wyrok SN z dnia 11 października 2000 r., III KKN 600/99 (OSP 2001, nr 9, poz. 125; Jur. 2001, nr 3-4, s. 71 i nr 5, s. 33; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 1, poz. 6 i 14; KZS 2001 nr 2, poz. 10 i 20); wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29 grudnia 2000 r., II AKa 479/00 (OSA 2001, nr 4, poz. 22, s. 20; Wok. 2001, nr 5, s. 48; KZS 2001, nr 5, poz. 49).
128. Art. 102 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539 z późn. zm.)
Art. 102. 1. Kto uniemożliwia albo utrudnia przeprowadzanie czynności, o których mowa w art. 68, podlega karze aresztu albo ograniczenia wolności albo karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
129. Art. 19 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. Nr 79, poz. 550 z późn. zm.)
Art. 19. 1. Kto wbrew przepisom ustawy:
1) uniemożliwia utworzenie rady pracowników,
2) nie podaje informacji, o której mowa w art. 7 ust. 5,
3) nie organizuje wyborów rady pracowników lub je utrudnia,
4) nie informuje rady pracowników lub nie przeprowadza z nią konsultacji w sprawach określonych w ustawie lub utrudnia przeprowadzenie konsultacji,
5) dyskryminuje członka rady pracowników w związku z wykonywaniem przez niego czynności związanych z informowaniem i przeprowadzaniem konsultacji
- podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Członek rady pracowników lub osoba, o której mowa w art. 15, jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 16 ust. 1, ujawnią dane, co do których pracodawca zastrzegł poufność,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
3. Ściganie wykroczenia, o którym mowa w ust. 2, następuje na wniosek pokrzywdzonego pracodawcy.
4. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, toczy się na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.). W sprawach określonych w ust. 1 oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
130. Art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045 z późn. zm.)
Art. 53. 1. Kto:
1) wytwarza, wprowadza do obrotu lub stosuje w żywieniu zwierząt pasze niespełniające warunków określonych w rozporządzeniu nr 183/2005, przepisach wydanych w trybie tego rozporządzenia lub ustawie,
2) wytwarza, wprowadza do obrotu lub stosuje w żywieniu zwierząt dodatki paszowe niespełniające warunków określonych w art. 3 ust. 1 lub ust. 3-5, art. 10 ust. 1 lub ust. 7, art. 11, art. 12 ust. 1 lub art. 16 ust. 5 rozporządzenia nr 1831/2003,
3) wprowadza do obrotu lub stosuje jako dodatki paszowe antybiotyki inne niż kokcydiostatyki i histomonostatyki,
4) wytwarza, wprowadza do obrotu lub stosuje w żywieniu zwierząt pasze zawierające substancje, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1,
5) wytwarza, wprowadza do obrotu lub stosuje w żywieniu zwierząt pasze, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 2-4,
6) wytwarza mieszanki paszowe z materiałów paszowych zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość,
7) wprowadza do obrotu pasze genetycznie zmodyfikowane bez uzyskania zezwolenia, o którym mowa w przepisach rozporządzenia nr 1829/2003, albo dokonuje tej czynności niezgodnie z warunkami określonymi w tym zezwoleniu,
8) nie wycofuje z obrotu paszy genetycznie zmodyfikowanej określonej w decyzji Komisji Europejskiej albo dokonuje tej czynności niezgodnie z tą decyzją,
9) nie umieszcza na wprowadzanej do obrotu paszy genetycznie zmodyfikowanej oznakowania określonego w przepisach rozporządzenia nr 1829/2003 lub rozporządzenia nr 1830/2003 albo dokonuje tej czynności niezgodnie z tymi przepisami,
10) nie wykonuje obowiązku monitorowania wprowadzonej do obrotu paszy genetycznie zmodyfikowanej określonego w przepisach rozporządzenia nr 1829/2003 albo wykonuje ten obowiązek niezgodnie z tymi przepisami,
11) posiadając zezwolenie na wprowadzanie do obrotu, używanie lub przetwarzanie paszy genetycznie zmodyfikowanej albo organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego, nie przekazuje niezwłocznie Komisji Europejskiej informacji o:
a) nowych danych naukowych lub technicznych, które mogą mieć wpływ na ocenę bezpieczeństwa stosowania paszy genetycznie zmodyfikowanej,
b) zakazach lub ograniczeniach nałożonych przez właściwe organy państwa trzeciego, w którym pasza jest wprowadzana do obrotu,
12) nie stosuje się do decyzji, o której mowa w art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 1946/2003,
13) dokonuje transgranicznego przemieszczania organizmów genetycznie zmodyfikowanych, przeznaczonych do użytku paszowego lub do ich przetwarzania, w sposób niezgodny z art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 1946/2003,
14) będąc podmiotem działającym na rynku pasz, wykonuje działalność bez wymaganej rejestracji lub zatwierdzenia albo bez uprzedniego zgłoszenia zamiaru rozpoczęcia tej działalności,
15) przeprowadza badania naukowe z zastosowaniem jako dodatku paszowego substancji, która nie została dopuszczona do obrotu, przetwarzania lub stosowania, niezgodnie z zasadami określonymi w art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 1831/2003 lub bez powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii,
16) przeznacza do produkcji żywności, niezgodnie z przepisami ustawy, zwierzęta wykorzystywane do badań naukowych z zastosowaniem jako dodatku paszowego substancji, która nie została dopuszczona do obrotu, przetwarzania lub stosowania,
17) wytwarza, wprowadza do obrotu lub stosuje w żywieniu zwierząt materiały paszowe z grup, o których mowa w art. 24 ust. 1, niedopuszczone do obrotu w Unii Europejskiej,
18) będąc wytwórcą pasz leczniczych przeznaczonych do obrotu, wytwarza, przechowuje, wprowadza do obrotu lub transportuje te pasze lub produkty pośrednie niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 16 ust. 1, 2 lub 4, w art. 18 ust. 1 lub w przepisach wydanych na podstawie ust. 4, art. 20 ust. 1 lub art. 22 ust. 1,
19) będąc wytwórcą pasz leczniczych nieprzeznaczonych do obrotu, wytwarza i przechowuje te pasze niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 17 ust. 1-3 lub w art. 18 ust. 2 lub w przepisach wydanych na podstawie ust. 5,
20) będąc dystrybutorem, przechowuje, wprowadza do obrotu lub transportuje pasze lecznicze niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 20 ust. 1 lub 4 lub art. 22 ust. 1,
21) nie znakuje wprowadzanych do obrotu materiałów paszowych, mieszanek paszowych lub pasz leczniczych albo znakuje je niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 30 ust. 2 lub w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 8,
22) nie znakuje wprowadzanych do obrotu dodatków paszowych lub premiksów albo znakuje je niezgodnie z przepisami art. 16 ust. 1-4 i 6 rozporządzenia nr 1831/2003,
23) stosuje w żywieniu zwierząt pasze niespełniające warunków określonych w ustawie w celach innych niż do badań naukowych lub bez powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii,
24) nie informuje powiatowego lekarza weterynarii o rodzaju i ilości pasz lub pasz leczniczych przywiezionych z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
25) nie informuje powiatowego lekarza weterynarii o tym, że pasza lub pasza lecznicza, niespełniające wymagań określonych w ustawie, mogą stwarzać poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska
- podlega karze grzywny.
2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, orzeka się na podstawie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
131. Art. 10i ustawy z dnia 2 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń (Dz. U. Nr 149, poz. 1076 z późn. zm.)
Art. 10i. 1. Kto, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 10d lub 10g, nie przekazuje środków na wynagrodzenia w sposób określony w tym przepisie,
podlega karze grzywny.
2. Ściganie wykroczenia, o którym mowa w ust. 1, następuje na zasadach określonych w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy.
132. Art. 81 i 82 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 z późn. zm.)
Art. 81. Kto:
1) nie dopełnia obowiązku zarejestrowania pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
2) uchyla się od obowiązku posiadania albo wymiany karty pobytu członka rodziny obywatela UE lub karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE,
3) wbrew obowiązkowi nie zwraca karty pobytu członka rodziny obywatela UE, dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu lub karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE
- podlega karze grzywny.
Art. 82. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 81, następuje w trybie określonym w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.).
133. Art. 111 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o spółdzielni europejskiej (Dz. U. Nr 149, poz. 1077)
Art. 111. 1. Kto, będąc członkiem właściwego organu SCE, podmiotu uczestniczącego, spółki zależnej albo kierownictwa zakładu, znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca statutowej siedziby SCE:
1) uniemożliwia lub utrudnia utworzenie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub organu przedstawicielskiego, a w szczególności nie powiadamia uprawnionych organizacji związkowych o terminie i sposobie przeprowadzenia wyborów członków specjalnego zespołu negocjacyjnego,
2) uniemożliwia lub utrudnia działanie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub organu przedstawicielskiego,
3) dyskryminuje członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, członka organu przedstawicielskiego lub przedstawiciela pracowników w związku z pełnioną przez niego funkcją,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
2. Postępowanie w sprawach określonych w ust. 1 toczy się na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148 z późn. zm.). W tych sprawach oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
134. Art. 100-102 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.)
Art. 100. 1. Kto:
1) używa do produkcji lub wprowadza do obrotu środek spożywczy po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości,
2) dokonuje napromieniania żywności bez uzyskania zgody, o której mowa w art. 20 ust. 1, lub niezgodnie z warunkami w niej określonymi,
3) wprowadza po raz pierwszy do obrotu środek, o którym mowa w art. 29 ust. 1, bez powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego,
4) reklamuje lub prowadzi działalność promocyjną preparatów do początkowego żywienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2,
5) prowadzi działalność promocyjną przedmiotów służących do karmienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2,
6) oferuje lub dostarcza preparaty do początkowego żywienia niemowląt oraz przedmioty służące do karmienia niemowląt, ich próbki lub inne przedmioty tego typu o charakterze promocyjnym, konsumentom wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2,
7) nie wykonuje czynności w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia nr 178/2002,
8) nie wdraża w zakładzie produkcji lub obrotu żywnością zasad systemu HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr 852/2004,
9) wprowadza do obrotu jako naturalną wodę mineralną wodę, która nie została uznana w trybie określonym w art. 35 ust. 1,
10) wykonuje czynności klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcy bez posiadania uprawnień określonych w art. 43,
11) zatrudnia osoby, co do których stwierdzone zostały przeciwwskazania do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, wbrew zakazowi, o którym mowa w rozdziale VIII ust. 2 rozporządzenia nr 852/2004,
12) nie przechowuje próbek potraw lub nie udostępnia pobranych próbek środków spożywczych organom urzędowych kontroli żywności w trybie określonym w art. 72 ust. 1-4,
13) wprowadza do obrotu materiał lub wyrób przeznaczony do kontaktu z żywnością niespełniający wymagań określonych w art. 3 rozporządzenia nr 1935/2004 albo taki materiał lub wyrób zawierający w swoim składzie substancje inne niż określone w trybie art. 54, albo taki materiał lub wyrób nieprawidłowo oznakowany,
podlega karze grzywny.
2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, w stosunku do środków spożywczych po upływie ich terminu przydatności do spożycia, o znacznej wartości,
podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
Art. 101. W sprawach o czyny, o których mowa w art. 100, orzekanie następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Art. 102. 1. W przypadku popełnienia wykroczenia, o którym mowa w art. 100 ust. 1 pkt 13, sąd może orzec przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy, jeżeli stanowią one zagrożenie dla zdrowia lub życia człowieka.
2. W przypadku orzeczenia środka karnego, o którym mowa w ust. 1, koszty zniszczenia ponosi producent lub podmiot wprowadzający do obrotu materiał lub wyrób przeznaczony do kontaktu z żywnością.
135. Art. 44 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatnościach w ramach systemu wsparcia bezpośredniego (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 170, poz. 1051 z późn. zm.)
Art. 44. 1. Kto bez wymaganej zgody kierownika biura powiatowego Agencji dokonuje zmiany sposobu użytkowania trwałych użytków zielonych lub ich części, zadeklarowanych przez rolnika w danym roku we wniosku o przyznanie płatności, podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
136. Art. 114 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331 z późn. zm.)
Art. 114. 1. Kto, wbrew przepisowi art. 42 ust. 4, narusza obowiązek udzielenia rzecznikowi konsumentów wyjaśnień i informacji będących przedmiotem wystąpienia rzecznika lub obowiązek ustosunkowania się do uwag i opinii rzecznika, podlega karze grzywny, nie mniejszej niż 2000 zł.
2. Orzekanie w sprawach o czyny określone w ust. 1 następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.
137. Art. 28-29 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.)
Art. 28. 1. Kto, będąc obowiązany na podstawie art. 9, nie podejmuje działań zapobiegawczych lub naprawczych,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto, będąc obowiązany na podstawie art. 11, nie zgłasza do organu ochrony środowiska i wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wystąpienia bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub szkody w środowisku.
Art. 29. 1. Kto, będąc obowiązany do uzgodnienia z organem ochrony środowiska warunków przeprowadzenia działań naprawczych na podstawie art. 13 ust. 1, nie spełnia tego obowiązku albo prowadzi te działania wbrew uzgodnionym warunkom,
podlega karze grzywny.
2. Tej samej karze podlega, kto uniemożliwia prowadzenie działań zapobiegawczych lub naprawczych zgodnie z obowiązkami określonymi w art. 17 ust. 1 i 4.
138. Art. 31 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz. U. Nr 124, poz. 859)
Art. 31. 1. Kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje decyzji nakazującej odesłanie odpadów, przywiezionych na teren kraju, do kraju wysyłki lub określającej sposób zagospodarowania tych odpadów na terytorium kraju
- podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna uczestnicząca w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, która wbrew obowiązkowi nie przedkłada uprawnionym organom lub osobom dokumentów lub informacji wymaganych w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów
- podlega karze grzywny.
3. Orzekanie w sprawach, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.).
139. Art. 47 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji, hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 z późn. zm.)
Art. 47. 1. Kto:
1) w rozrodzie naturalnym lub prowadząc punkt kopulacyjny wykorzystuje reproduktory niespełniające wymagań określonych w:
a) art. 29 ust. 1 - w przypadku zwierząt hodowlanych innych niż koniowate,
b) art. 29 ust. 5 - w przypadku koniowatych,
2) wykorzystuje w rozrodzie pszczół trutnie niespełniające wymagań określonych w art. 33 ust. 1,
3) utrzymuje pszczoły wbrew zakazowi określonemu przez sejmik województwa w uchwale wydanej na podstawie art. 33 ust. 2,
4) utrzymuje pszczoły innych linii niż określone przez sejmik województwa w uchwale wydanej na podstawie art. 33 ust. 2,
5) wykonuje zabiegi sztucznego unasienniania:
a) wykorzystując nasienie reproduktorów niespełniających wymagań określonych w art. 29 ust. 3 i 5 oraz art. 32 ust. 1,
b) nie spełniając wymagań określonych w art. 34 ust. 1-3,
6) przy wprowadzaniu materiału biologicznego do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) nie wydaje dokumentu, o którym mowa w art. 26 ust. 7, lub
b) wydaje dokument handlowy:
- niespełniający wymagań określonych w art. 26 ust. 7 lub
- nie posiadając zezwolenia określonego w art. 35 ust. 1, lub
- nie posiadając decyzji stwierdzającej spełnienie wymagań weterynaryjnych określonych w przepisach o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt dla prowadzenia działalności w zakresie pobierania, konserwowania, przechowywania i dostarczania komórek jajowych i zarodków lub przechowywania i dostarczania komórek jajowych i zarodków wykorzystywanych w rozrodzie zwierząt lub posiadając decyzję zakazującą prowadzenia tej działalności,
7) prowadzi działalność w zakresie pozyskiwania, konfekcjonowania, przechowywania i dostarczania nasienia lub przechowywania i dostarczania nasienia, nie posiadając zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw rolnictwa na podstawie art. 35 ust. 1,
8) wykorzystuje do produkcji piskląt jaja wylęgowe niespełniające wymagań określonych w art. 38 ust. 1,
9) wprowadza do obrotu pisklęta hodowlane drobiu niespełniające wymagań określonych w art. 38 ust. 2,
10) organizuje zawody konne:
a) nie przestrzegając warunków określonych w art. 44 ust. 2 lub
b) nie powiadamiając niezwłocznie na piśmie posiadacza zwierzęcia o przyczynach niedopuszczenia tego zwierzęcia do udziału w zawodach konnych, lub
c) nie przekazując w terminie ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa informacji, o których mowa w art. 44 ust. 5, lub
d) przeznacza więcej niż 20% nagród pieniężnych lub zysków z zawodów konnych na ochronę, rozwój lub doskonalenie hodowli koniowatych,
11) wprowadza do handlu materiał biologiczny bydła, owiec, kóz, świń i koniowatych niezaopatrzony w świadectwo potwierdzające jego pochodzenie, o którym mowa w przepisach Unii Europejskiej dotyczących świadectw obowiązujących w handlu, lub zaopatruje go w świadectwo niespełniające tych wymagań
- podlega karze grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 pkt 2-4, 8 i 9, można orzec przepadek rzeczy stanowiącej przedmiot wykroczenia, choćby nie stanowiła własności sprawcy.
3. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje na zasadach i w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.
140. Art. 15 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. Nr 171, poz. 1206)
Art. 15. 1. Kto stosuje agresywną praktykę rynkową, podlega karze grzywny.
2. W sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, orzekanie następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.).
141. Art. 40-41, 50 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. Nr 147, poz. 1033)
Art. 40. 1. Kto, wprowadzając do obrotu nawozy oznaczone znakiem "NAWÓZ WE":
1) deklaruje na opakowaniu lub etykiecie dołączonej do nawozu albo w dokumentach, w które się go zaopatruje, zawartość składników pokarmowych głównych, drugorzędnych i mikroskładników niezgodnie z art. 6, 17, 18, 19, 21 lub 23 rozporządzenia nr 2003/2003 lub niezgodnie ze sposobem określonym na podstawie art. 12 tego rozporządzenia, lub
2) umieszcza na etykiecie dołączonej do nawozu informacje dotyczące jego oznakowania lub znakuje nawóz na opakowaniu w sposób niezgodny z warunkami określonymi na podstawie art. 10 ust. 1 lub 2 rozporządzenia nr 2003/2003, lub
3) nie umieszcza dla nawozów luzem oznakowań identyfikacyjnych w dokumentach, w które się je zaopatruje, zgodnie z art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 2003/2003, oraz nie udostępnia tych dokumentów do kontroli, lub
4) nie umieszcza na opakowaniu lub etykiecie dołączonej do nawozu albo w dokumentach, w które się go zaopatruje, następujących informacji w języku polskim:
a) napisanego wielkimi literami znaku "NAWÓZ WE" lub
b) o typie nawozu, zgodnie z typami nawozu określonymi w załączniku nr I do rozporządzenia nr 2003/2003, lub
c) wyrazu "mieszanka" po określeniu typu nawozu - dla nawozów mieszanych, lub
d) oznakowań dodatkowych określonych w art. 19, 21 lub 23 rozporządzenia nr 2003/2003, lub
e) o podstawowych albo drugorzędnych składnikach pokarmowych oraz mikroskładnikach i odpowiadających im symbolach chemicznych, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 9 ust. 1 lit. a) tiret piąte rozporządzenia nr 2003/2003, lub
f) nazw składników pokarmowych i odpowiadających im ich symboli chemicznych, lub
g) nazw mikroskładników pokarmowych zawartych w nawozie, wymienionych w porządku alfabetycznym ich symboli chemicznych, jeżeli nawóz zawiera mikroskładniki, które w całości lub w części są chemicznie związane ze związkiem organicznym, nazw mikroskładników pokarmowych, po których dodaje się określenia: "schelatowany przez (z podaniem nazwy czynnika chelatującego lub jego skrótu, określonego w sekcji E.3.1 załącznika nr I do rozporządzenia nr 2003/2003)" albo "skompleksowany przez (z podaniem nazwy czynnika kompleksującego, podanego w sekcji E.3.2 załącznika nr I do rozporządzenia nr 2003/2003)", lub
h) instrukcji stosowania nawozu, dla nawozów wymienionych w sekcjach E.1. i E.2. załącznika nr I do rozporządzenia nr 2003/2003, lub
i) o masie nawozów płynnych, lub
j) o masie netto lub brutto nawozu oraz wadze opakowania w przypadku podania masy brutto nawozu, lub
k) imienia i nazwiska oraz miejsca zamieszkania i adresu albo nazwy oraz siedziby i adresu producenta, o którym mowa w art. 2 lit. x) rozporządzenia nr 2003/2003, lub
l) o temperaturze przechowywania nawozów płynnych oraz o środkach, jakie powinny być podjęte, aby zapobiec wypadkom podczas ich przechowywania, lub
5) umieszcza identyfikację dobrowolną niezgodnie z art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2003/2003, lub
6) umieszcza oznakowania dotyczące identyfikacji dobrowolnej, o której mowa w art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2003/2003, sprzecznie z oznakowaniem identyfikacji obowiązkowej, o której mowa w art. 9 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, lub
7) nie umieszcza oddzielnie od innych informacji zawartych na opakowaniu, etykiecie dołączonej do nawozu lub w dokumentach, w które się go zaopatruje, identyfikacji dobrowolnej, o której mowa w art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2003/2003, lub
8) nie podaje informacji, o których mowa w art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 2003/2003 oddzielnie od innych informacji umieszczonych na opakowaniu, etykiecie dołączonej do nawozu lub dokumentach, w które się go zaopatruje, lub
9) nie przechowuje dokumentacji o pochodzeniu nawozu, w tym nawozu o wysokiej zawartości azotu na bazie azotanu amonu, i nie udostępnia tej dokumentacji do kontroli przez okres, w którym nawozy znajdują się w obrocie, oraz przez okres 2 lat, licząc od dnia wstrzymania dostaw przez producenta, lub
10) proste o zawartości azotu powyżej 28% masowych w przeliczeniu na azotan amonu, nie gwarantuje, że nawozy te są zgodne z wymaganiami określonymi w sekcji 1 załącznika nr III do rozporządzenia nr 2003/2003, lub
11) nie posiada dokumentu stwierdzającego, że nawóz o zawartości azotu powyżej 28% masowych w przeliczeniu na azotan amonu przeszedł pomyślnie test odporności na detonację w laboratorium upoważnionym do jego przeprowadzenia, lub
12) podaje zawartość składników pokarmowych głównych, drugorzędnych i mikroskładników niezgodnie z tolerancjami określonymi w załączniku nr II do rozporządzenia nr 2003/2003 lub systematycznie wykorzystuje te tolerancje, lub stosuje tolerancje w odniesieniu do zawartości minimalnych i maksymalnych, określonych w załączniku nr I do rozporządzenia nr 2003/2003, lub
13) wprowadza do obrotu:
a) w opakowaniach, które nie są zamknięte w sposób lub przy zastosowaniu urządzenia, o których mowa w art. 12 rozporządzenia nr 2003/2003, lub
b) nieopakowane nawozy o zawartości azotu powyżej 28% masowych w przeliczeniu na azotan amonu
- podlega karze grzywny.
2. Kto, wprowadzając do obrotu nawozy nieoznaczone znakiem "NAWÓZ WE" lub środki wspomagające uprawę roślin:
1) konfekcjonuje je bez pisemnej zgody producenta lub nie uzgadnia z tym producentem rodzaju opakowań stosowanych do konfekcjonowania, lub
2) nie umieszcza na opakowaniu lub na etykiecie, a w przypadku nawozów albo środków wspomagających uprawę roślin luzem - w dokumentach, w które się je zaopatruje, w widocznym miejscu, sporządzonych w języku polskim, w sposób trwały i zapewniający ich czytelność, informacji dotyczących identyfikacji nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin, o których mowa w art. 9 ust. 2 pkt 1 lub ust. 3 pkt 1, oraz instrukcji stosowania i przechowywania nawozu, środka poprawiającego właściwości gleby albo stymulatora wzrostu, a także informacji o masie netto nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin i okresie ich przydatności do stosowania, lub
3) nie podaje informacji określonych w ust. 2 pkt 1 lit. f) i g) oraz w ust. 3 pkt 1 lit. c) i d) oddzielnie od innych informacji wymienionych w ust. 2 lub ust. 3, lub
4) umieszcza na opakowaniu lub na etykiecie, a w przypadku nawozów oraz środków wspomagających uprawę roślin luzem - w dokumentach, w które się je zaopatruje, informacje inne niż określone w art. 9 ust. 2 lub ust. 3 oraz w ust. 9, lub
5) zmienia treść instrukcji stosowania i przechowywania nawozu, środka poprawiającego właściwości gleby albo stymulatora wzrostu, o której mowa w pozwoleniu ministra właściwego do spraw rolnictwa na wprowadzenie do obrotu nawozu, środka poprawiającego właściwości gleby albo stymulatora wzrostu, lub
6) nie mocuje etykiet dołączonych do nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin w taki sposób, aby pozostały one tam, gdzie zostały zamocowane niezależnie od zastosowanego systemu zamknięcia opakowania, lub
7) nie dołącza do nawozu oraz środka wspomagającego uprawę roślin luzem egzemplarza dokumentów zawierającego informacje, określone w art. 9 ust. 2 lub ust. 3 w sposób zapewniający dostęp do tych informacji, lub
8) nie dołącza do nawozu oraz środka wspomagającego uprawę roślin w postaci płynnej informacji o temperaturze, w jakiej powinny być one przechowywane, oraz informacji o środkach, jakie powinny być podjęte, aby zapobiec wypadkom w trakcie ich przechowywania, lub
9) nie znakuje nawozu organicznego, organiczno-mineralnego albo środka wspomagającego uprawę roślin, wytworzonych z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, o których mowa w rozporządzeniu nr 1774/2002 lub zawierających te produkty w sposób określony w części 2 ust. 2 załącznika do rozporządzenia nr 181/2006
- podlega karze grzywny.
3. Kto deklaruje nieprawdziwe wymagania jakościowe nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin, podlega karze grzywny.
Art. 41. Kto:
1) wprowadza do obrotu nawozy nieoznaczone znakiem "NAWÓZ WE" lub środki wspomagające uprawę roślin:
a) niespełniające wymagań jakościowych lub
b) w których zanieczyszczenia przekraczają dopuszczalne wartości zanieczyszczeń, określone na podstawie art. 10 pkt 5 lub art. 11 pkt 5, lub
2) stosuje nawozy niezgodnie z zasadami i warunkami określonymi w art. 17-20 oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 22, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska, lub
3) stosuje nawozy i środki wspomagające uprawę roślin niedopuszczone do obrotu, lub
4) stosuje środki poprawiające właściwości gleby albo stymulatory wzrostu niezgodnie z ich instrukcją stosowania i przechowywania, lub
5) wykonuje czynności polegające na świadczeniu usług w zakresie stosowania nawozów, nie posiadając uprawnień w tym zakresie, określonych w art. 21 ust. 1, lub
6) przewozi lub przechowuje nawozy lub środki wspomagające uprawę roślin w sposób niezgodny z art. 23 lub 24, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska, lub
7) wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 7 ust. 3 lub 4, art. 31 ust. 1 pkt 2 lub art. 37 ust. 1, nie wycofał nawozu lub środka wspomagającego uprawę roślin, wprowadzonych do obrotu, lub
8) stosuje na pastwiskach nawozy organiczne, organiczno-mineralne, środki poprawiające właściwości gleby lub stymulatory wzrostu, otrzymane z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, w rozumieniu przepisów rozporządzenia nr 1774/2002, innych niż obornik, lub zawierające te produkty, lub
9) będąc nabywcą nawozu naturalnego nie posiada pozytywnie zaopiniowanego planu nawożenia, lub
10) stosuje nawozy naturalne niezgodnie z pozytywnie zaopiniowanym planem nawożenia, lub
11) przechowuje nawozy naturalne niezgodnie z warunkami określonymi w art. 25
- podlega karze grzywny.
Art. 50. 1. Kto przechowuje gnojówkę i gnojowicę w sposób niezgodny z art. 49
- podlega karze grzywny.
2. Orzekanie w sprawach określonych w ust. 1 następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
142. Art. 45-47 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865)
Art. 45. 1. Kto bez wymaganej decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami wydobywczymi albo wbrew jej warunkom wytwarza odpady wydobywcze lub nimi gospodaruje,
podlega karze grzywny do 100.000 złotych albo karze aresztu.
2. Kto bez wymaganego zezwolenia albo wbrew jego warunkom prowadzi obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych,
podlega karze grzywny do 100.000 złotych albo karze aresztu.
3. Tej samej karze podlega posiadacz odpadów prowadzący obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, który wbrew obowiązkowi nie posiada wymaganej gwarancji finansowej lub jej ekwiwalentu.
4. Kto magazynuje lub składuje odpady wydobywcze w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym lub przekracza dopuszczalne okresy magazynowania odpadów wydobywczych,
podlega karze grzywny do 100.000 złotych albo karze aresztu.
Art. 46. 1. Kto, prowadząc obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, nie dopełnia obowiązku w zakresie:
1) sprawdzenia zgodności przyjmowanych odpadów wydobywczych z danymi zawartymi w karcie przekazania odpadu,
2) utrzymywania i eksploatacji obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych w sposób zapewniający właściwe funkcjonowanie urządzeń technicznych stanowiących wyposażenie tego obiektu oraz zachowanie wymagań sanitarnych, bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych, a także zasad ochrony środowiska,
3) odmowy przyjęcia odpadów wydobywczych do obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych o składzie niezgodnym z dokumentami ewidencji odpadów lub zezwoleniem,
podlega karze grzywny do 100.000 złotych albo karze aresztu.
2. Kto, prowadząc obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, nie dopełnia obowiązku w zakresie:
1) monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych w trakcie jego prowadzenia i po jego zamknięciu lub prowadzi monitoring niezgodnie z wymaganiami,
2) przesyłania sprawozdania o wynikach monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska,
3) przekazania następnemu posiadaczowi odpadów prowadzącemu obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych wszystkich dokumentów związanych z prowadzeniem obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, a w szczególności dotychczasowych oraz aktualnych dokumentów ewidencji odpadów, zbiorczych zestawień danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania tych odpadów, gromadzonych danych o wynikach monitoringu, sprawozdań o wynikach monitoringu, zezwoleń na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych i zarządzeń pokontrolnych,
podlega karze grzywny do 100.000 złotych albo karze aresztu.
Art. 47. Kto bez wymaganej zgody właściwego organu albo wbrew jej warunkom zamyka obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych lub jego część,
podlega karze grzywny do 100.000 złotych albo karze aresztu.
143. Art. 52 ustawy z dnia 25 kwietnia 2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (Dz. U. Nr 86, poz. 525)
Art. 52. 1. Kto, będąc członkiem organu zarządzającego spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek, właściwego organu spółki uczestniczącej, spółki zależnej albo kierownictwa zakładu, niezależnie od miejsca statutowej siedziby spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek:
1) utrudnia utworzenie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub zespołu przedstawicielskiego, w szczególności nie zawiadamia uprawnionych organizacji związkowych o terminie lub sposobie przeprowadzenia wyborów członków specjalnego zespołu negocjacyjnego,
2) utrudnia działanie specjalnego zespołu negocjacyjnego lub zespołu przedstawicielskiego,
3) dyskryminuje członka specjalnego zespołu negocjacyjnego, członka zespołu przedstawicielskiego lub przedstawiciela pracowników w radzie nadzorczej spółki powstałej w wyniku połączenia transgranicznego spółek w związku z pełnioną przez niego funkcją
- podlega karze grzywny albo karze ograniczenia wolności.
2. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz. 1148, z późn. zm.). W tych sprawach oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
144. Art. 50-54 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.)
Art. 50. Kto:
1) wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 16 ust. 1, nie wdraża lub nie stosuje procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi,
2) wbrew obowiązkom, o których mowa w art. 22 ust. 1 i 2, nie przestrzega wymagań higieniczno-sanitarnych,
3) wbrew obowiązkowi przeciwdziałania szerzeniu się zakażeń szpitalnych, nie podejmuje działań określonych w art. 14 ust. 1 i 2
- podlega karze grzywny.
Art. 51. Kto:
1) nie będąc uprawnionym, przeprowadza szczepienia ochronne,
2) wbrew obowiązkowi prowadzenia dokumentacji medycznej dotyczącej szczepień ochronnych, nie dokonuje wpisu szczepienia, nie wystawia zaświadczenia o wykonaniu szczepienia lub nie prowadzi dokumentacji medycznej w tym zakresie lub prowadzi ją nierzetelnie,
3) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia pacjenta lub osoby sprawującej prawną lub faktyczną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną o obowiązku poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym lub nie informuje o ochronnych szczepieniach zalecanych
- podlega karze grzywny.
Art. 52. Kto:
1) wbrew obowiązkowi nie poucza pacjenta, osoby sprawującej prawną lub faktyczną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną o środkach ostrożności zapobiegających przeniesieniu zakażenia na inne osoby lub o ewentualnym obowiązku wynikającym z art. 6,
2) wbrew obowiązkowi nie informuje zakażonego o konieczności zgłoszenia się do lekarza jego partnera lub partnerów seksualnych,
3) wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 21 ust. 1, art. 27 ust. 1-3 i art. 29 ust. 1, nie dokonuje zgłoszenia wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego, podejrzenia o zakażenie i zachorowanie na chorobę zakaźną, dodatniego wyniku badania w kierunku zakażeń i zachorowań, określonych na podstawie art. 3 ust. 1 i 2, zakażenia i zachorowania lub zgonu na chorobę zakaźną oraz przesłania do weryfikacji dodatnich wyników tych badań
- podlega karze grzywny.
Art. 53. Kto nie wykonuje decyzji o skierowaniu do pracy przy zapobieganiu oraz zwalczaniu epidemii, wydanej na podstawie art. 47, podlega karze grzywny.
Art. 54. W sprawach o czyny, o których mowa w art. 50-53, orzekanie następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 i Nr 214, poz. 1344).
145. Art. 54-57 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504)
Art. 54. 1. Kto nie wykonuje polecenia porządkowego, wydanego na podstawie ustawy, regulaminu obiektu (terenu) lub regulaminu imprezy masowej przez służby porządkowe lub służby informacyjne,
podlega karze grzywny nie niższej niż 2000 zł.
2. Tej samej karze podlega, kto w czasie trwania imprezy masowej przebywa w miejscu nieprzeznaczonym dla publiczności.
Art. 55. Kto nie wykonuje polecenia wydanego przez Policję lub Żandarmerię Wojskową, w miejscu i w czasie trwania imprezy masowej,
podlega karze grzywny nie niższej niż 2000 zł.
Art. 56. Kto wnosi lub posiada na imprezie masowej napoje alkoholowe,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 2000 zł.
Art. 57. Kto, będąc do tego zobowiązany, nie przekazuje informacji dotyczącej bezpieczeństwa imprezy masowej albo przekazuje informację nieprawdziwą w tym zakresie,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 2000 zł.
146. Art. 74-96 ustawy z dnia z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz. U. Nr 79, poz. 666)
Art. 74. Kto, wbrew przepisowi art. 10 ust. 1, prowadzi dystrybucję baterii lub akumulatorów niespełniających wymagań określonych w art. 8 lub 9, podlega karze grzywny.
Art. 75. Kto, wbrew przepisowi art. 10 ust. 5, nie wykonuje decyzji o wstrzymaniu dystrybucji baterii lub akumulatorów niespełniających wymagań określonych w art. 8 lub 9, podlega karze grzywny do 10.000 zł.
Art. 76. Kto, wbrew przepisowi art. 10 ust. 6, nie zwraca baterii lub akumulatorów niespełniających wymagań określonych w art. 8 lub 9 do dostawcy lub, w przypadku braku takiej możliwości, nie przekazuje tych baterii lub akumulatorów jako zużytych baterii i zużytych akumulatorów do przetworzenia i recyklingu, podlega karze grzywny do 10.000 zł.
Art. 77. Kto, wbrew przepisom art. 11 ust. 2 i 3, prowadzi dystrybucję sprzętu, w którym są zamontowane baterie lub akumulatory, bez dołączenia do niego instrukcji, a w przypadku wprowadzania do obrotu na terytorium kraju - bez dołączenia do niego instrukcji w języku polskim, podlega karze grzywny.
Art. 78. Kto, wbrew przepisowi art. 12, umieszcza zużyte baterie lub zużyte akumulatory razem z innymi odpadami w tym samym pojemniku, podlega karze grzywny.
Art. 79. Kto, wbrew przepisom art. 18 ust. 1 i 2, art. 21 ust. 1 lub art. 23 ust. 1, nie składa wniosku o wpis do rejestru, wniosku o zmianę wpisu do rejestru lub wniosku o wykreślenie z rejestru, podlega karze grzywny.
Art. 80. Kto, wbrew przepisowi art. 30, nie umieszcza numeru rejestrowego na dokumentach związanych z obrotem bateriami i akumulatorami, podlega karze grzywny.
Art. 81. Kto, wbrew przepisom art. 31:
1) nie odbiera od użytkownika końcowego zużytych baterii samochodowych, zużytych akumulatorów samochodowych, zużytych baterii przemysłowych lub zużytych akumulatorów przemysłowych,
2) nie odbiera na własny koszt od użytkownika końcowego, sprzedawcy detalicznego oraz sprzedawcy hurtowego zużytych baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych, zużytych akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych, zużytych baterii przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub zużytych akumulatorów przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub nie przekazuje ich do przetwarzania i recyklingu,
3) nie dołącza do baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych, akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych, baterii przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub akumulatorów przemysłowych kwasowo-ołowiowych informacji o warunkach i trybie ich zwrotu oraz o zorganizowanych dla nich punktach zbierania
- podlega karze grzywny.
Art. 82. Kto, wbrew przepisowi art. 32 ust. 1, nie zawiera umowy w formie pisemnej ze zbierającym zużyte baterie lub zużyte akumulatory, podlega karze grzywny.
Art. 83. Kto, wbrew przepisom art. 34:
1) nie prowadzi lub nie przechowuje ewidencji obejmującej informacje o rodzaju, ilości i masie wprowadzanych do obrotu baterii i akumulatorów, lub prowadzi ewidencję nierzetelnie,
2) nie przedkłada rocznego sprawozdania o rodzaju, ilości i masie wprowadzonych do obrotu baterii i akumulatorów, składa je nieterminowo lub składa sprawozdanie nierzetelne
- podlega karze grzywny do 50.000 zł.
Art. 84. Kto, wbrew przepisowi art. 35 ust. 1, nie przedkłada marszałkowi województwa rocznego sprawozdania o osiągniętych poziomach zbierania wraz z wykazem punktów zbierania prowadzonych przez danego zbierającego zużyte baterie lub zużyte akumulatory oraz wykazem miejsc odbioru, z których zbierający odbiera zużyte baterie przenośne i zużyte akumulatory przenośne, składa je nieterminowo lub składa sprawozdanie nierzetelne, podlega karze grzywny.
Art. 85. Kto, wbrew przepisom art. 36:
1) nie zawiera umowy w formie pisemnej z prowadzącym zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów,
2) nie przedkłada marszałkowi województwa wykazu zakładów przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, z których prowadzącymi ma zawartą umowę
- podlega karze grzywny.
Art. 86. Kto, wbrew przepisom art. 48:
1) nie przyjmuje selektywnie zebranych zużytych baterii przenośnych lub zużytych akumulatorów przenośnych od użytkownika końcowego lub żąda od niego zapłaty za ich przyjęcie,
2) nie przekazuje zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, o których mowa w pkt 1, sprzedawcy hurtowemu lub zbierającemu zużyte baterie lub zużyte akumulatory
- podlega karze grzywny.
Art. 87. Kto, wbrew przepisom art. 49:
1) nie przyjmuje zużytych baterii przenośnych lub zużytych akumulatorów przenośnych od użytkownika końcowego oraz od sprzedawcy detalicznego, któremu przekazał baterie przenośne lub akumulatory przenośne, lub żąda zapłaty za ich przyjęcie,
2) nie przekazuje zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, o których mowa w pkt 1, zbierającemu zużyte baterie lub zużyte akumulatory
- podlega karze grzywny.
Art. 88. Kto, wbrew przepisom art. 50:
1) nie przyjmuje selektywnie zebranych zużytych baterii przenośnych lub zużytych akumulatorów przenośnych od użytkownika końcowego lub żąda od niego zapłaty za ich przyjęcie,
2) nie przekazuje zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, o których mowa w pkt 1, zbierającemu zużyte baterie lub zużyte akumulatory lub prowadzącemu zakład przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów
- podlega karze grzywny.
Art. 89. Kto, wbrew przepisom art. 53:
1) nie przyjmuje zużytych baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych, zużytych akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych, zużytych baterii przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub zużytych akumulatorów przemysłowych kwasowo-ołowiowych od użytkownika końcowego,
2) nie umieszcza w punkcie sprzedaży, w widocznym miejscu, informacji o:
a) warunkach i trybie zwrotu zużytych baterii i zużytych akumulatorów, o których mowa w pkt 1, oraz możliwości zwrotu pobranej opłaty depozytowej w punkcie sprzedaży,
b) punktach zbierania zużytych baterii i zużytych akumulatorów, o których mowa w pkt 1, zorganizowanych przez wprowadzającego baterie lub akumulatory, którego baterie lub akumulatory sprzedaje
- podlega karze grzywny.
Art. 90. Kto, wbrew przepisom art. 54:
1) nie pobiera od kupującego opłaty depozytowej lub nie potwierdza jej pobrania,
2) w terminie 30 dni od dnia pobrania opłaty depozytowej, nie przyjmuje zużytych baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych, zużytych akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych, zużytych baterii przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub zużytych akumulatorów przemysłowych kwasowo-ołowiowych lub nie zwraca pobranej opłaty depozytowej wraz z potwierdzeniem jej zwrotu,
3) w terminie 45 dni od dnia sprzedaży, nie przyjmuje od kupującego wprowadzonych przez siebie do obrotu baterii i akumulatorów lub nie zwraca pobranej opłaty depozytowej, lub nie potwierdza jej zwrotu
- podlega karze grzywny.
Art. 91. Kto, wbrew przepisowi art. 57, nie odbiera zużytych baterii przenośnych lub zużytych akumulatorów przenośnych od prowadzącego miejsce odbioru, z którym ma zawartą umowę, o której mowa w art. 51 ust. 1, podlega karze grzywny.
Art. 92. Kto, wbrew przepisom art. 59:
1) nie prowadzi lub nie przechowuje ewidencji obejmującej informacje o masie zebranych zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych, ogółem i w rozbiciu na poszczególnych wprowadzających baterie lub akumulatory, z którymi ma zawartą umowę, lub prowadzi ewidencję nierzetelnie,
2) nie przedkłada marszałkowi województwa rocznego sprawozdania zawierającego informacje o masie zebranych zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych, ogółem i w rozbiciu na poszczególnych wprowadzających baterie lub akumulatory, lub przedkłada je nieterminowo
- podlega karze grzywny.
Art. 93. Kto, wbrew przepisowi art. 60 ust. 2, przetwarza zużyte baterie lub zużyte akumulatory poza zakładem przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów, podlega karze grzywny do 100.000 zł.
Art. 94. Kto, wbrew przepisom art. 61, nie przyjmuje zużytych baterii lub zużytych akumulatorów lub żąda zapłaty za ich przyjęcie, podlega karze grzywny.
Art. 95. Kto, wbrew przepisom art. 64:
1) nie prowadzi lub nie przechowuje ewidencji obejmującej informacje o rodzaju i masie przyjętych do przetwarzania zużytych baterii i zużytych akumulatorów, przetworzonych zużytych baterii i zużytych akumulatorów oraz osiągniętych poziomów recyklingu lub prowadzi ewidencję nierzetelnie,
2) nie przedkłada marszałkowi województwa rocznego sprawozdania zawierającego informacje, o których mowa w pkt 1, lub składa je nieterminowo
- podlega karze grzywny.
Art. 96. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 74-95, następuje w trybie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
147. Art. 33-37 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 91, poz. 740)
Art. 33. 1. Kto paczkuje lub wprowadza do obrotu towary paczkowane oznaczone znakiem "e" bez zastosowania systemu kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego, podlega karze grzywny.
2. Kto paczkuje lub wprowadza do obrotu towary paczkowane oznaczone znakiem "e", stosując system kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego niespełniający wymagań metrologicznych określonych w załączniku nr 2 do ustawy, lub narusza przepisy art. 17 ust. 2 i 3, podlega karze grzywny.
3. Kto paczkuje lub wprowadza do obrotu towary paczkowane oznaczone znakiem "e" nie dokumentując w sposób określony w art. 18 ust. 1 kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego lub nie przechowując dokumentacji tej kontroli zgodnie z art. 18 ust. 2 i 3, podlega karze grzywny do 1000 złotych.
4. Kto paczkuje lub wprowadza do obrotu towary paczkowane oznaczone znakiem "e" i nie udostępnia dokumentacji kontroli wewnętrznej ilości towaru paczkowanego, w trybie art. 18 ust. 4, podlega karze grzywny do 1000 złotych.
5. Kto paczkuje lub wprowadza do obrotu towary paczkowane oznaczone znakiem podobnym do znaku "e", podlega karze grzywny do 1000 złotych.
Art. 34. Kto paczkuje lub wprowadza do obrotu towary paczkowane, naruszając przepisy art. 6 ust. 2, art. 7 ust. 1, art. 8 ust. 1, art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 i 3, podlega karze grzywny do 3000 złotych.
Art. 35. 1. Kto produkuje lub wprowadza do obrotu butelki miarowe niespełniające wymagań metrologicznych określonych w załączniku nr 4 do ustawy, podlega karze grzywny.
2. Kto produkuje lub wprowadza do obrotu butelki miarowe, naruszając przepisy art. 23, art. 24, art. 28 ust. 1 i 3, art. 29 ust. 1 i 3 oraz art. 30 ust. 1, 3 i 5, podlega karze grzywny do 3000 złotych.
Art. 36. Kto, będąc odpowiedzialnym za działalność produkcyjną lub kontrolę wewnętrzną, nie przestrzega obowiązków wynikających z przyjętego systemu kontroli wewnętrznej butelek miarowych lub prowadzi wymaganą dokumentację tego systemu nierzetelnie, podlega karze grzywny do 1000 złotych.
Art. 37. Postępowanie w sprawach o czyny określone w art. 33-36 następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848, Nr 214, poz. 1344 i Nr 237, poz. 1651).
Art. 49. [Zniewaga]
1. Przepis chroni godność narodu polskiego, Rzeczypospolitej Polskiej i jej konstytucyjnych organów, a zatem stricte wiąże się z ustawą z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 235, poz. 2000 z późn. zm.). W myśl dokonanych ustaleń symbolami Rzeczypospolitej Polskiej są orzeł biały, biało-czerwone barwy i "Mazurek Dąbrowskiego". Otaczanie ich czcią i szacunkiem jest prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej oraz wszystkich organów państwowych, instytucji i organizacji. Symbole Rzeczypospolitej Polskiej pozostają pod szczególną ochroną prawa, przewidzianą w odrębnych przepisach. Chodzi tu o art. 137 k.k., w myśl którego publiczne znieważanie, niszczenie, uszkadzanie lub usuwanie godła, sztandaru, chorągwi, bandery, flagi lub innego znaku państwowego rodzi odpowiedzialność w postaci grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Tej samej karze podlega ten, kto na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar, chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie polskiego organu władzy. Natomiast znieważenie Narodu lub Państwa Polskiego wypełnia znamiona przestępstwa z art. 133 k.k., zagrożone karą pozbawienia wolności do 3 lat.
2. Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi - umieszczony w czerwonym polu tarczy. Wizerunku orła ustalonego dla godła używają: organy władzy państwowej, organy administracji rządowej, gminy, związki międzygminne oraz ich organy, powiaty, związki powiatów oraz ich organy, samorządy województw oraz ich organy, sądy, prokuratury i komornicy sądowi, samorządowe kolegia odwoławcze, regionalne izby obrachunkowe, jednostki organizacyjne Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki organizacyjne Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Obrony Cywilnej Kraju, jednostki organizacyjne Służby Więziennej, szkoły publiczne, szkoły niepubliczne o uprawnieniach szkół publicznych, państwowe szkoły wyższe, niepaństwowe szkoły wyższe, inne podmioty, jeżeli przepisy szczególne uprawniają je do używania wizerunku orła. Godło Rzeczypospolitej Polskiej umieszcza się w pomieszczeniach urzędowych i salach posiedzeń, salach wykładowych i lekcyjnych należących do organów państwowych, organów gmin, powiatów, samorządów województw oraz związków jednostek samorządu terytorialnego, klubów, kół i zespołów poselskich, senackich i parlamentarnych oraz biur poselskich, senatorskich i poselsko-senatorskich, jednostek Sił Zbrojnych, szkół i placówek oświatowo-wychowawczych, przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz innych oficjalnych przedstawicielstw i misji za granicą. Przepisy wydane na podstawie ustawy mogą przewidywać umieszczanie godła Rzeczypospolitej Polskiej także w innych niż wymienione pomieszczeniach i miejscach. Powyższe jednostki organizacyjne mogą, w przypadku przewidzianym w prawie i zwyczajach międzynarodowych, umieścić godło Rzeczypospolitej Polskiej także na obiektach stanowiących ich siedziby urzędowe.
3. Barwami Rzeczypospolitej Polskiej są kolory biały i czerwony, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Przy umieszczaniu barw Rzeczypospolitej Polskiej w układzie pionowym kolor biały umieszcza się po lewej stronie płaszczyzny oglądanej z przodu. Barwy Rzeczypospolitej Polskiej stanowią składniki flagi państwowej RP. Mogą być one umieszczane na budynkach i obiektach, a także w innych miejscach dla podkreślenia podniosłego charakteru uroczystości oraz świąt i rocznic państwowych. Przepisy wydane na podstawie ustawy mogą przewidywać inne okoliczności, z okazji których umieszcza się barwy Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Flagą państwową Rzeczypospolitej Polskiej jest prostokątny płat tkaniny o barwach Rzeczypospolitej Polskiej, umieszczony na maszcie. Jest nią także określona flaga z umieszczonym pośrodku białego pasa godłem Rzeczypospolitej Polskiej. Flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej podnosi się na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi siedziby urzędowe albo miejsce obrad: Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Rady Ministrów oraz Prezesa Rady Ministrów, organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w czasie ich sesji, organów administracji rządowej i innych organów państwowych oraz państwowych jednostek organizacyjnych, a także organów jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych z okazji uroczystości oraz rocznic i świąt państwowych. Flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej podnoszą również polskie statki żeglugi śródlądowej. Podnoszenie flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej na polskich statkach morskich jako bandery odbywa się według zasad określonych w przepisach szczególnych. Przepisem szczególnym jest art. 11 ustawy z dnia 18 września 2001 r. - Kodeks morski (Dz. U. Nr 138, poz. 1545 z późn. zm.). Z kolei flagę państwową z godłem Rzeczypospolitej Polskiej podnoszą: przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne oraz inne oficjalne przedstawicielstwa i misje za granicą na budynkach lub przed budynkami ich siedzib urzędowych, a także kierownicy tych przedstawicielstw, urzędów i misji na swych rezydencjach i środkach komunikacji - w wypadkach przewidzianych w prawie i zwyczajach międzynarodowych, cywilne lotniska i lądowiska, cywilne samoloty komunikacyjne podczas lotów za granicą, kapitanaty (bosmanaty) portów - na budynkach lub przed budynkami stanowiącymi ich siedziby urzędowe. Przepisy wydane na podstawie ustawy mogą przewidywać obowiązek podnoszenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej także w innych wypadkach niż określone. Natomiast w dniach żałoby narodowej flagę państwową Rzeczypospolitej Polskiej opuszcza się do połowy masztu, przy czym jej opuszczenie zarządza Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Hymnem państwowym Rzeczypospolitej Polskiej jest "Mazurek Dąbrowskiego". Publicznie hymn państwowy wykonuje się lub odtwarza w czasie uroczystości oraz świąt i rocznic państwowych. Przepisy wydane na podstawie ustawy mogą określać inne okoliczności, w związku z którymi może lub powinien być wykonywany lub odtwarzany publicznie hymn państwowy. Podczas wykonywania lub odtwarzania hymnu państwowego obowiązuje zachowanie powagi i spokoju. Osoby obecne podczas publicznego wykonywania lub odtwarzania hymnu stoją w postawie wyrażającej szacunek, a ponadto mężczyźni w ubraniach cywilnych zdejmują nakrycia głowy, a osoby w umundurowaniu obejmującym nakrycie głowy, niebędące w zorganizowanej grupie - oddają honory przez salutowanie. Poczty sztandarowe podczas wykonywania lub odtwarzania hymnu oddają honory przez pochylenie sztandaru.
6. Umieszczanie na przedmiotach przeznaczonych do obrotu handlowego godła oraz barw Rzeczypospolitej Polskiej bądź wizerunku orła, ustalonego dla godła państwowego, wymaga zgody terenowego organu administracji państwowej stopnia wojewódzkiego.
7. Szczegółowe zasady podnoszenia flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne oraz inne oficjalne przedstawicielstwa i misje za granicą reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 7 marca 2002 r. (Dz. U. Nr 34, poz. 324), a sposób używania znaków Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z dnia 4 maja 2009 r. (Dz. U. Nr 82, poz. 690).
8. Ostatnim zagadnieniem jest sprawa pieczęci. Pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej, Sejmu, Senatu i Prezydenta jest metalowa, tłoczona pieczęć okrągła określonej średnicy (odpowiednio 77 mm i po 62 mm), zawierająca pośrodku wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, a w otoku napis, odpowiednio "Rzeczpospolita Polska", "Sejm Rzeczypospolitej Polskiej", "Senat Rzeczypospolitej Polskiej" i "Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej". Urzędową pieczęcią jest metalowa, tłoczona pieczęć okrągła zawierająca pośrodku wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, a w otoku napis odpowiadający nazwie podmiotu uprawnionego do jej używania. Natomiast urzędową pieczęcią gminy, powiatu, samorządu województwa lub związku jednostek samorządu terytorialnego może być również określona pieczęć, która jednak zawiera pośrodku, zamiast wizerunku orła ustalonego dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, odpowiednio herb gminy, powiatu lub województwa. Odcisk pieczęci z herbem nie może być umieszczany na dokumentach urzędowych w sprawach z zakresu administracji rządowej. Wymiary oraz sposób używania i strzeżenia urzędowych pieczęci, a także tryb ich zamawiania i sposób wyrobu oraz nadzór nad ich wyrobem, uwzględniając w szczególności konieczność zapobieżenia ich utracie przez uprawnione podmioty, określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.
9. Umieszczenie godła w sali posiedzeń Senatu w kolorystyce nieco odbiegającej od wzoru zawartego w załączniku do ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczpospolitej Polskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 235, poz. 2000 z późn. zm.) przy zachowaniu barw określonych w ustawie nie stanowi czynu bezprawnego (wyrok SA w Warszawie z dnia 24 lutego 2005 r., I ACa 49/04, Apel. - W-wa 2006, nr 2, poz. 11).
10. Dopuszczalne są pewne odstępstwa od wzoru i barwy godła wynikające z wizji artysty wykonującego godło, a także z użytego do jego wykonania materiału. Gdyby powyższe odstępstwa miały na celu ośmieszenie, szykanę lub podważanie symboliki orła w przedstawionym wizerunku, mogłoby to oznaczać naruszenie dóbr osobistych (wyrok SA w Warszawie z dnia 24 lutego 2005 r., I ACa 49/04, Wok. 2006, nr 10, poz. 41).
11. Wykroczenie określone w § 1 komentowanego artykułu jest umyślne, gdyż sprawca popełnia je, działając wyłącznie z zamiarem bezpośrednim. Natomiast wykroczenie, o którym mowa w § 2, może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
12. Odpowiedzialność za wykroczenie, o którym mowa w § 1, występuje wtedy, gdy sprawca w miejscu ogólnie dostępnym gestem lub słowem wyraża pogardę dla konstytucyjnych zasad oraz brak szacunku dla naczelnych organów Państwa: Sejmu, Senatu, Prezydenta, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu, Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rady Ministrów i Sądu Najwyższego. Natomiast odpowiedzialność za wykroczenie, o którym mowa w § 2, następuje w przypadku naruszenia postanowień ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych.
13. Sprawcy można wymierzyć karę aresztu od 5 do 30 dni oraz karę grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
14. Zgodnie z dyspozycją § 2 komentowanego przepisu tej samej karze podlega naruszenie zasad określonych w: 1) art. 28 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odsyłającym w ust. 5 do ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, 2) art. 22a ustawy o Policji, 3) art. 9 § 1 i art. 11 ustawy - Kodeks morski, 4) ustawie o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Określone przepisy zawierają również rozporządzenia w sprawie: 1) wzorów flag dla statków morskich na oznaczenie pełnionej specjalnej służby państwowej oraz okoliczności i warunków ich podnoszenia, 2) flagi oraz oznakowania jednostek pływających i statków powietrznych Policji, 3) wzoru flagi oraz oznakowania jednostek pływających i statków powietrznych Straży Granicznej, 4) szczegółowych zasad podnoszenia flagi państwowej z godłem Rzeczypospolitej Polskiej przez polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne oraz inne oficjalne przedstawicielstwa i misje za granicą, 5) wzoru i trybu nadawania sztandaru jednostkom organizacyjnym Policji, 6) określenia wzoru i trybu nadawania sztandaru jednostkom organizacyjnym Straży Granicznej oraz trybu nadawania tym jednostkom imion, 7) określenia wzoru oraz trybu nadawania sztandaru jednostkom organizacyjnym Państwowej Straży Pożarnej.
15. Artykuł 49 zmieniony art. 1 pkt 31 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 49 § 1 według numeracji ustalonej art. 6 ust. 1 pkt 11 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.; art. 49 § 2 dodany art. 6 ust. 1 pkt 11 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.
Art. 49(a). [Bezprawne przekroczenie granicy]
1. Przepis art. 49a § 1 chroni nienaruszalność granicy państwowej przed jej bezprawnym przekraczaniem. Zatem - co oczywiste - mamy do czynienia z bezpośrednim i pośrednim przedmiotem ochrony. Bezpośrednim jest granica państwowa, pośrednim zaś bezpieczeństwo państwa. Przepisem tym objęta jest również ochrona porządku publicznego, a w szczególności określonego przez właściwe organy administracji państwowej RP porządku w ruchu granicznym.
2. Zgodnie z dyspozycją art. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 12, poz. 67), granicą Rzeczypospolitej Polskiej jest powierzchnia pionowa przechodząca przez linię graniczną, oddzielająca terytorium państwa polskiego od terytoriów innych państw i od morza pełnego. Granica państwowa rozgranicza również przestrzeń powietrzną, wody i wnętrze ziemi (zob. art. 3 k.w.).
3. Zasady przekraczania granicy zostały określone treścią art. 14 ustawy o ochronie granicy państwowej. W myśl tych zasad przekraczanie granicy jest dozwolone na podstawie dokumentów do tego uprawniających. Dokumenty, o których mowa, określają odrębne przepisy, w tym umowy międzynarodowe, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, lub przepisy prawa Unii Europejskiej. Przekraczanie granicy państwowej stanowiącej granicę wewnętrzną w rozumieniu przepisów rozporządzenia (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz. Urz. UE L 105 z 13.04.2006, s. 1) następuje na zasadach określonych w tym rozporządzeniu. Kodeks graniczny Schengen przewiduje brak kontroli granicznej osób przekraczających granice wewnętrzne między państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ustanawia zasady regulujące kontrolę graniczną osób przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich Unii Europejskiej. Dla zrozumienia celu tego rozporządzenia warto poznać definicje następujących 19 określeń: 1) "granice wewnętrzne" oznaczają wspólne granice lądowe państw członkowskich, w tym granice na rzekach i jeziorach, porty lotnicze państw członkowskich przeznaczone do lotów wewnętrznych, porty morskie, rzeczne i porty na jeziorach państw członkowskich służące do regularnych połączeń promowych; 2) "granice zewnętrzne" oznaczają granice lądowe, w tym granice na rzekach i jeziorach, oraz granice morskie państw członkowskich, a także ich porty lotnicze, porty rzeczne, porty morskie i porty na jeziorach, pod warunkiem że nie stanowią one granic wewnętrznych; 3) "lot wewnętrzny" to każdy lot wyłącznie z terytorium państwa członkowskiego lub na jego terytorium, bez lądowania na terytorium państwa trzeciego; 4) "regularne połączenie promowe" oznacza każde połączenie promowe między tymi samymi dwoma lub więcej portami znajdującymi się na terytorium państw członkowskich, bez wchodzenia do portów poza terytorium państw członkowskich i obejmujące transport pasażerów i pojazdów zgodnie z opublikowanym rozkładem rejsów; 5) "osobami korzystającymi ze wspólnotowego prawa do swobodnego przemieszczania się" są obywatele Unii Europejskiej w rozumieniu art. 17 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz obywatele państw trzecich będących członkami rodziny obywatela Unii Europejskiej korzystającego z prawa do swobodnego przemieszczania się, do których stosuje się dyrektywę 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, obywatele państw trzecich i członków ich rodzin, niezależnie od ich obywatelstwa, którzy na mocy porozumień między Wspólnotą i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a tymi państwami trzecimi z drugiej strony, korzystają z takich samych praw do swobodnego przemieszczania się jak obywatele Unii Europejskiej; 6) "obywatelem państwa trzeciego" jest każda osoba niebędąca obywatelem Unii Europejskiej w rozumieniu art. 17 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz nieobjęta pkt 5; 7) "osoba, wobec której dokonano wpisu do celów odmowy wjazdu" oznacza każdego obywatela państwa trzeciego, wobec którego dokonano wpisu w Systemie Informacyjnym Schengen ("SIS"), zgodnie z art. 96 konwencji z Schengen i do celów określonych w tym artykule; 8) "przejściem granicznym" jest każde przejście graniczne wyznaczone przez właściwe organy do celów przekraczania granic zewnętrznych; 9) "kontrolę graniczną" stanowią działania podejmowane na granicy, wyłącznie w odpowiedzi na zamiar przekroczenia tej granicy lub na akt jej przekroczenia, bez względu na wszelkie inne okoliczności, składające się z odprawy granicznej oraz ochrony granicy; 10) "odprawa graniczna" to czynności kontrolne przeprowadzane na przejściach granicznych w celu zapewnienia, że można zezwolić na wjazd osób, w tym ich środków transportu oraz przedmiotów będących w ich posiadaniu, na terytorium państw członkowskich lub można zezwolić na opuszczenie przez nie tego terytorium; 11) "ochrona granicy" stanowi ochronę granicy między przejściami granicznymi oraz ochronę przejść granicznych poza ustalonymi godzinami otwarcia w celu uniemożliwienia uniknięcia przez osoby odprawy granicznej i zniechęcenia ich do tego; 12) "kontrolą drugiej linii" jest szczegółowa odprawa, która może zostać przeprowadzona w odpowiednim miejscu, innym niż miejsce, w którym dokonywana jest odprawa wszystkich osób (pierwsza linia); 13) "straż graniczna" to każdy funkcjonariusz publiczny wyznaczony, zgodnie z prawem krajowym, do pełnienia obowiązków służbowych na przejściu granicznym lub na odcinku granicy, lub w bezpośrednim sąsiedztwie tej granicy, który realizuje zadania w zakresie kontroli granicznej; 14) "przewoźnik" jest osobą fizyczną lub prawną, która z tytułu wykonywanego zawodu zajmuje się transportem osób; 15) "dokument pobytowy" oznacza: wszystkie dokumenty pobytowe wydane przez państwa członkowskie zgodnie z jednolitym wzorem określonym w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającym jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich, a także wszystkie inne dokumenty wydane przez państwo członkowskie obywatelom państw trzecich uprawniające do pobytu lub ponownego wjazdu na jego terytorium, z wyjątkiem dokumentów tymczasowych wydanych w trakcie rozpatrywania pierwszego wniosku o wydanie dokumentu pobytowego lub wniosku o nadanie statusu uchodźcy; 16) "statek wycieczkowy" oznacza statek kursujący po określonej trasie, zgodnie z uprzednio przyjętym planem, którego pasażerowie uczestniczą w programie turystycznym w różnych portach i który zwykle nie zabiera pasażerów, ani nie pozwala pasażerom na zejście na ląd w trakcie podróży; 17) "żeglugą rekreacyjną" jest korzystanie z pływających jednostek rekreacyjnych w celach sportowych lub turystycznych; 18) "rybołówstwo przybrzeżne" to połowy prowadzone za pomocą statków powracających codziennie lub w ciągu 36 godzin do portu znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego bez wchodzenia do portu znajdującego się w państwie trzecim; 19) "zagrożenie zdrowia publicznego" oznacza każdą chorobę mogącą przerodzić się w epidemię według definicji międzynarodowych przepisów zdrowotnych Światowej Organizacji Zdrowia lub inną chorobę zakaźną lub zakaźną chorobę pasożytniczą, jeżeli są one objęte przepisami dotyczącymi ochrony, mającymi zastosowanie do obywateli państw członkowskich.
4. Przepisy, o których mowa w dyspozycji art. 49a § 1 k.w., to wspomniana już ustawa o ochronie granicy państwowej oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze. Chodzi w szczególności o rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2008 r. w sprawie warunków uprawiania turystyki, sportu, polowań i połowu ryb w strefie nadgranicznej (Dz. U. Nr 80, poz. 481) i obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ogłoszenia przejść granicznych, rodzaju ruchu dozwolonego przez te przejścia oraz czasu ich otwarcia (M.P. Nr 97, poz. 854). Do przedmiotowych aktów prawnych należy zaliczyć również: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 czerwca 2001 r. w sprawie ustalenia morskich i stałych lotniczych przejść granicznych oraz rodzaju ruchu dozwolonego przez te przejścia (Dz. U. Nr 62, poz. 632 z późn. zm.), rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonywania lotów międzynarodowych przez obce cywilne statki powietrzne oraz stałego pobytu polskich cywilnych statków powietrznych za granicą i obcych cywilnych statków powietrznych w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 94, poz. 916) oraz rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 maja 2008 r. w sprawie przepływu okrętów wojennych obcych państw przez polskie morze terytorialne oraz warunków wejścia tych okrętów na polskie morskie wody wewnętrzne (Dz. U. Nr 131, poz. 834) i z dnia 5 stycznia 2005 r. w sprawie przekraczania granicy państwowej i lotów obcych wojskowych statków powietrznych w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 11, poz. 80 z późn. zm.).
5. Dyspozycja art. 14 ustawy o ochronie granicy państwowej jednoznacznie wskazuje, że przez "przekroczenie granicy RP", należy rozumieć minięcie linii granicznej, tzn. zarówno przedostanie się na terytorium państwa sąsiedniego, jak i powrót do RP (por. M. Jachimowicz, Nowe zasady odpowiedzialności za nielegalne przekroczenie granicy RP, Prok. i Pr. 2006, nr 6). Chodzi zatem wyłącznie o granicę z RP. Z tych względów nie popełni omawianego wykroczenia obywatel polski, przekraczający nielegalnie granicę państwa, która nie graniczy z RP. Natomiast momentem przekroczenia granicy państwowej jest ukończenie przez funkcjonariusza polskiej Straży Granicznej czynności polegającej na sprawdzeniu ważności i autentyczności dokumentów uprawniających do przekroczenia polskiej granicy państwowej przy równoczesnym ustaleniu tożsamości osoby legitymującej się tymi dokumentami (zob. wyrok SN z dnia 26 lipca 2001 r., V KKN 81/99, LEX nr 51670).
6. Pomocnictwo, o którym mowa w § 2 art. 49a k.w., polega na ułatwieniu dokonania czynu zabronionego (zob. art. 13 k.w.).
7. Sprawcą wykroczenia określonego w § 1 będzie zatem osoba, która przekroczyła polską granicę państwową wbrew postanowieniom przepisów wymienionych w tezie 4, a wykroczenia, o którym mowa w § 2, będzie osoba zbierająca informacje np. o dogodnym miejscu i czasie przekroczenia granicy, o sposobie jej ochrony, o stanie zabezpieczenia granicy, nawiązanie kontaktu z osobami mieszkającymi po drugiej stronie granicy, przygotowanie odpowiedniego ubrania, dokumentów, a także przedmiotów i narzędzi (ponton, latarka, lornetka, noktowizor), które stanowić mogą pomoc przy nielegalnym przekroczeniu granicy (por. M. Jachimowicz, Nowe zasady odpowiedzialności...).
8. Momentem przekroczenia granicy państwowej jest ukończenie przez funkcjonariusza polskiej Straży Granicznej czynności polegającej na sprawdzeniu ważności i autentyczności dokumentów uprawniających do przekroczenia polskiej granicy państwowej przy równoczesnym ustaleniu tożsamości osoby legitymującej się tymi dokumentami (wyrok SN z dnia 26 lipca 2001 r., V KKN 81/99, LEX nr 51670). Z tezą tą należy się w pełni zgodzić. Jednakże w sytuacji kiedy sprawdzenie takie nie jest wymagane, wówczas momentem tym jest faktyczne przekroczenie linii wyznaczającej granicę między państwami.
9. Wykroczenie może być popełnione wyłącznie umyślnie i równocześnie z zamiarem bezpośrednim.
10. Wobec sprawcy omawianego wykroczenia można orzec karę grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
11. Artykuł 49a dodany został przez art. 3 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o Straży Granicznej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 757) - z dniem 24 sierpnia 2005 r.
Art. 50. [Nieopuszczenie zbiegowiska]
1. Komentowany przepis niewątpliwie ma na celu ochronę spokoju i porządku w miejscu publicznym. Odpowiedzialności podlega osoba, która nie opuściła zbiegowiska, niezależnie od tego, jaka była przyczyna i rozmiary tego zbiegowiska.
2. Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
3. Wykroczenie jest umyślne, jeżeli po wydaniu przez uprawniony organ Policji, Straży Pożarnej, Straży Miejskiej wezwania do rozejścia się, dana osoba nie chce opuścić tego miejsca. O nieumyślnym działaniu określonej osoby mówimy wówczas, gdy na podstawie towarzyszących okoliczności ma możliwość i zarazem powinna zorientować się, że polecenie takie zostało wydane, ona zaś wyraźnie odwleka zamiar opuszczenia tego miejsca.
4. Nie popełnia wykroczenia osoba, która dołożyła wszelkich starań dla opuszczenia zbiegowiska natychmiast po wydaniu polecenia przez uprawniony organ, jednakże nie udało jej się tego osiągnąć z obiektywnych względów, np. nie mogła przedostać się wskutek dużego zagęszczenia.
5. Przepis art. 50 k.w. penalizuje nieopuszczenie zbiegowiska mimo wezwania właściwego organu. Odpowiadać za to wykroczenie może zatem ten tylko, kto uczestniczy w zbiegowisku. Rzecz w tym, że poznański Marsz Równości trudno uznać za zbiegowisko w rozumieniu kodeksu wykroczeń. Czym innym jest bowiem zorganizowane, zaplanowane wcześniej zebranie czy zgromadzenie większej liczby ludzi w miejscu publicznym, a czym innym zbiegowisko. Zbiegowisko to bowiem nagłe, spontaniczne, zgromadzenie zupełnie przypadkowych ludzi w miejscu publicznym bez z góry określonego celu. Zbiegowisko - jeżeli wolno posłużyć się takim określeniem - przebiega bez z góry ustalonego projektu. Brak w nim w każdym razie jakiegokolwiek elementu premedytacji, nie jest ono ani zaplanowane, ani uprzednio zorganizowane - i tym właśnie się różni od zebrania czy zgromadzenia, nawet zakazanego przez właściwe ograny. O zbiegowisku można by ewentualnie mówić w odniesieniu do tzw. kontrmarszu. Jednak i to jest wątpliwe. Jak wiadomo, także dość licznie zebrani przeciwnicy marszu wcale nie zgromadzili się samorzutnie czy przypadkowo, lecz tworzyli celowe zgromadzenie kontrdemonstrantów. Trudno więc mówić o zbiegowisku z art. 50 k.w. Nie można także, rzecz jasna, pociągnąć kontrdemonstrantów do odpowiedzialności karnej z art. 52 § 1 pkt 1 k.w. (przeszkadzanie lub usiłowanie przeszkodzenia w organizowaniu lub przebiegu niezakazanego zgromadzenia). Zgromadzenie poznańskie, w chwili gdy się odbywało, nie było "zgromadzeniem niezakazanym" (art. 52 § 1 pkt 1 k.w.), lecz zakazanym. Inaczej ma się sprawa z punktu widzenia kodeksu karnego. Czy w grę mógłby tu wchodzić art. 260 k.k., który kryminalizuje udaremnienie przemocą lub groźbą bezprawną odbywanego zgodnie z prawem zgromadzenia? Raczej nie, bo kontrdemonstranci nie używali przemocy ani nie posunęli się do formułowania groźby bezprawnej (zob. A. Bojańczyk, Bezkarny udział obywateli w zakazanych demonstracjach, Rzeczp. 2006, nr 1, s. 26).
6. Sprawca wykroczenia może być ukarany karą aresztu od 5 do 30 dni albo karą grzywny od 20 do 5000 zł.
7. Artykuł 50 zmieniony art. 1 pkt 32 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 51. [Zakłócenie spokoju]
1. Istotą wybryku, o którym mowa w § 1 komentowanego przepisu, jest zachowanie, które odbiega od przyjętych zasad współżycia społecznego. Wybrykiem można zakłócić spokój, porządek publiczny, spoczynek nocny albo wywołać zgorszenie. Wybryk stanowi wykroczenie, jeżeli skutek działania sprawcy ma charakter publiczny. Chodzi o to, że sprawca w trakcie czynu może znajdować się w miejscu publicznym, tzn. idzie ulicą i wrzeszczy na całe gardło, powodując niepokój lub strach u spacerujących osób. Może też znajdować się poza miejscem publicznym (np. u siebie w mieszkaniu), lecz jego działanie ma charakter publiczny. Przykładem mogą być wydobywające się z urządzenia znajdującego się w mieszkaniu przeraźliwe dźwięki, które wywołują niepokój u spacerujących ulicą. Wymienione czyny wypełniają znamiona wykroczenia polegającego na zakłóceniu spokoju. Sprawcą zakłócenia spokoju będzie właściciel samochodu wyposażonego w autoalarm, na "wycie" którego nie reaguje. Jest charakterystyczne, że zakłócenie spokoju może wystąpić zawsze, a więc o każdej porze dnia i nocy.
2. Inny charakter ma zakłócenie porządku publicznego, polega bowiem na istotnym i bezpośrednim utrudnieniu (np. osoba, przechodząc przez jezdnię, nagle zatrzyma się i usiądzie lub położy się na niej, uniemożliwiając przejazd pojazdów). Zakłóceniem porządku będzie również zagrodzenie drogi innemu pieszemu, przez co zostanie on zmuszony do wejścia na trawnik, do kałuży lub do przejścia na drugą stronę jezdni. Do kategorii naruszenia - nie spokoju, lecz porządku - będzie należało użycie wskaźnika laserowego, co wywoła zdenerwowanie u przechodniów, którym drogę nagle przetnie świetlna wiązka o barwie czerwonej.
3. Jeszcze inny charakter ma zakłócenie nocnego wypoczynku, co jest niezależne od tego, czy sen został przerwany, czy też nie. Sprawcą tego wykroczenia będzie np. organizator zabawy na dziedzińcu domu studenckiego w godz. 22.00-6.00, nawet jeżeli jest ona legalna, tzn. odbywa się na mocy zezwolenia władz uczelni. Otóż władze te nie mają prawa wydania zezwolenia na hałas zakłócający ciszę nocną mieszkańcom.
4. Ostatni z katalogu czynów wypełniających znamiona wykroczenia określonego w § 1 polega na używaniu słów uznanych powszechnie za obelżywe, na odbiór których narażeni są przechodnie.
5. Komentowany przepis rodzi pytanie, jak należałoby potraktować zorganizowaną przez studentów okolicznościową imprezę, mającą charakter amatorskiego koncertu, podczas którego w promieniu 100 m drgają szyby okien w budynkach mieszkalnych? Należy zaznaczyć, że organizatorzy mają zgodę właściwych władz uczelnianych na zorganizowanie imprezy na terenie należącym do akademika. Terenem tym jest wydzielony tradycyjnym ogrodzeniem (parkanem, siatką) zadrzewiony pas zieleni (100 m2) przyległy do studenckiego budynku. Zatem impreza odbywa się na wolnym powietrzu w warunkach pełnej widoczności i słyszalności przez nieograniczoną liczbę mieszkańców. Podczas imprezy wykorzystywana jest pełna moc urządzeń nagłaśniających, padają wulgarne słowa. Natomiast z zakazem spożywania na terenie uczelnianym napojów alkoholowych uczestnicy imprezy radzą sobie w bardzo łatwy sposób - wychodzą "na buteleczkę piwa" poza ogrodzenie.
Niewątpliwie odpowiedzialność za wykroczenie ponosi organizator imprezy, niezależnie od indywidualnej odpowiedzialności uczestników imprezy.
6. Nawet jeżeli po pożegnaniu zimy ("topienie Marzanny"), mogącym zakłócić spokój lub porządek publiczny, np. hałasem, pozostanie również trochę śmieci, to wobec wystąpienia sytuacji kontratypowej uczestnikom nie można zarzucić ani naruszenia art. 51 § 1 k.w., ani popełnienia jednego z wykroczeń z zakresu ochrony przyrody (zakłócenie ciszy, zanieczyszczenie wód). Jeżeli zaś chodzi o wspominany już art. 51 § 1 k.w. i możliwą odpowiedzialność za zakłócenie porządku publicznego, to należy uznać, że w większości wypadków zachowanie sprawców "polujących" z wodą na swe ofiary w miejscu publicznym mieści się w zakresie omawianego kontratypu ("śmigus-dyngus"). Zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne, Pal. 1999, nr 7-8, s. 24.
7. Wybryk to zachowanie się, jakiego wśród konkretnych okoliczności czasu, miejsca i otoczenia, ze względu na przyjęte zwyczajowo normy ludzkiego współżycia, nie należało się spodziewać, które zatem wywołuje powszechne negatywne oceny społeczne i uczucia odrazy, gniewu, oburzenia. Wybryk charakteryzuje więc ostra sprzeczność z powszechnie akceptowanymi normami zachowania się. A contrario nie może być uznany za "wybryk" czyn, który nie tylko nie koliduje w rażący sposób z obowiązującymi w określonym kontekście sytuacyjnym normami zachowania się, ale wręcz wzbudza - w odbiorze powszechnym - oceny akceptacji, choćby milczącej zgody, aprobaty, podziwu lub uznania. Zakłócenie porządku publicznego to wywołanie stanu, który w danym miejscu, czasie i okolicznościach, zgodnie z przyjętymi zwyczajami i obowiązującymi przepisami, uważa się za nienormalny i który, w obiektywnym odbiorze, odczuwany jest jako utrudnienie lub uniemożliwienie powszechnie akceptowanego sposobu zachowania się w miejscach dostępnych dla bliżej nieokreślonej liczby osób. Natomiast zakłócenie spokoju publicznego to naruszenie równowagi psychicznej ludzi, powodujące negatywne przeżycia psychiczne nieoznaczonych osób, powstające z bezpośredniego oddziaływania na organy zmysłów (wyrok SN z dnia 2 grudnia 1992 r., III KRN 189/92, LEX nr 162227).
8. Istota "wybryku" spenalizowanego w art. 51 § 1 k.w. uzależniona jest od szczególnych znamion strony podmiotowej, charakteryzującej się umyślnym okazaniem przez sprawcę lekceważenia dla norm zachowania się (wyrok SN z dnia 30 września 2002 r., III KKN 327/02, LEX nr 55571).
9. Materia ochrony porządku, spokoju, bezpieczeństwa publicznego poprzez zakaz używania materiałów i środków pirotechnicznych wkracza w zakres uregulowany art. 51 § 1 k.w., a ochrona wyżej wymienionych dóbr i wartości może być realizowana poprzez zastosowanie obowiązujących regulacji prawnych, co oznacza, że wydanie przepisu porządkowego tej treści na terenie gminy nie jest niezbędne (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 15 listopada 2007 r., III SA/Lu 511/07, LEX nr 356089).
10. Wprowadzenie do porządku prawnego art. 51 k.w. miało podwójny skutek prawny, tj. zarówno skutek pozytywny (zakaz zachowań tam wskazanych), jak i skutek negatywny (zakaz poszerzania obszaru zakazanego w drodze miejscowych przepisów porządkowych). Obowiązujący art. 51 k.w. czyni nieaktualną tezę gminy o regulowaniu sprawy, która wcześniej nie była przedmiotem przepisów ustawowych. Nie można więc twierdzić, że sprawa używania tzw. fajerwerków znajduje się poza obszarem regulacji ustawowej. Zakazywanie i penalizowanie każdego użycia fajerwerków na terenie gminy nie ma oparcia ani w art. 51 k.w., ani w art. 40 ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym (wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2008 r., II OSK 268/08, OSS 2008, nr 4, poz. 93).
11. Wykroczenie jest umyślne.
12. Wobec sprawcy komentowanego wykroczenia można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
13. Artykuł 51 § 1 zmieniony art. 1 pkt 33 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 52. [Naruszenie zasad uczestnictwa w zgromadzeniu]
1. Wykroczeniem z tego przepisu jest naruszenie zasad określonych w ustawie z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297 z późn. zm.), ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 z późn. zm.). Ustawy te określają ogólne zasady organizowania zgromadzeń.
2. Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w tych zgromadzeniach jest jednym z podstawowych praw jednostki zagwarantowanych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 57). Wolność zgromadzeń została zagwarantowana również w międzynarodowym prawie praw człowieka, w art. 11 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz w art. 20 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych. W polskiej doktrynie prawa konstytucyjnego pojęcie "zgromadzenie" nie zostało zdefiniowane w sposób w pełni jednoznaczny. W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę, że na pojęcie to składają się dwa zasadnicze elementy: zebranie co najmniej kilku osób w jednym miejscu oraz psychologiczny związek między zebranymi osobami. Dla definicji zgromadzenia istotne znaczenie ma fakt, że związek zachodzący między osobami biorącymi w nim udział wynika z chęci wymiany opinii lub poglądów (P. Czarny, B. Naleziński, Wolność zgromadzeń, Warszawa 1998, s. 14 i n.). Precyzyjne ustalenia zakresu analizowanego pojęcia na podstawie przedstawionych kryteriów może sprawiać trudności. Nie podlega jednak dyskusji, że termin "zgromadzenie", użyty w art. 57 Konstytucji, obejmuje swoim zakresem zebrania mające na celu wspólne obrady lub wspólne wyrażenie stanowiska. Zgromadzenie jest najczęściej zebraniem zaplanowanym i zwołanym przez określone osoby. Termin "zgromadzenie" obejmuje zebrania, których celem są wspólne obrady lub wspólne wyrażanie stanowiska bez względu na to, czy ich uczestnicy wyrażają swoje poglądy za pomocą słowa, czy też w inny sposób. Sam fakt fizycznej obecności razem z innymi osobami w określonym miejscu może stanowić formę wyrażania przekonań jednostki. Wolność zgromadzeń należy do kategorii praw, których podmiotem jest każdy człowiek, ale które wykonywane są kolektywnie. Zgodnie z art. 57 Konstytucji wolność zgromadzeń obejmuje wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i wolność uczestniczenia w nich. Wolność organizowania zgromadzeń oznacza w szczególności swobodę wyboru czasu i miejsca zgromadzenia, formy wyrażania poglądów oraz swobodne ustalanie przebiegu zgromadzenia i prowadzenie obrad. Wolność uczestniczenia w zgromadzeniach oznacza także swobodę odmowy udziału w zgromadzeniu. Obowiązkiem władz publicznych jest nie tylko usunięcie przeszkód w zakresie korzystania z tak określonej sfery wolności i zaniechanie nieuzasadnionej ingerencji w tę sferę, ale również podjęcie pewnych kroków mających na celu urzeczywistnienie tego prawa. Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka uczestnicy manifestacji powinni mieć możliwość udziału w niej bez obaw przed aktami przemocy ze strony swoich przeciwników. Z art. 11 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności wynika dla państw nakaz podjęcia działań zapewniających pokojowy przebieg legalnych zgromadzeń (orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 21 czerwca 1988 r. w sprawie Plattform Ärzte für das Leben, Publications of the European Court of Human Rights. Series A: Judgements and Decisions, nr 139, § 32). Zamieszczenie art. 57 Konstytucji wśród wolności i praw politycznych wiąże się wprawdzie ze szczególnym znaczeniem tej wolności dla sfery życia politycznego, jednak nie upoważnia do wyciągnięcia wniosku, że konstytucyjne pojęcie zgromadzenia obejmuje wyłącznie zebrania o charakterze politycznym. Artykuł 57 Konstytucji gwarantuje wolność zgromadzeń politycznych, innych zgromadzeń publicznych, a także zgromadzeń prywatnych niezwiązanych ze sferą życia publicznego. Ochrona konstytucyjna rozciąga się zarówno na zgromadzenia w pomieszczeniach zamkniętych, jak i na zgromadzenia na otwartej przestrzeni, w tym m.in. na zgromadzenia na drogach publicznych. Konstytucja, podobnie jak Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zapewnia ochronę wyłącznie zgromadzeniom pokojowym. Pojęcie "zgromadzenie pokojowe" należy odnieść do przebiegu zgromadzenia. Zgromadzenie pokojowe to zgromadzenie, które przebiega z poszanowaniem integralności fizycznej osób oraz mienia prywatnego i publicznego. Pojęcie "zgromadzenie pokojowe" wyklucza zatem stosowanie przemocy oraz przymusu przez uczestników zgromadzenia zarówno wobec innych uczestników zgromadzenia, jak i wobec osób trzecich oraz funkcjonariuszy publicznych. Zgromadzenie stanowi szczególny sposób wyrażania poglądów, przekazywania informacji i oddziaływania na postawy innych osób. Jest niezwykle ważnym środkiem komunikacji międzyludzkiej - zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej - oraz formą uczestnictwa w debacie publicznej, a w konsekwencji również w sprawowaniu władzy w demokratycznym społeczeństwie. Celem wolności zgromadzeń jest nie tylko zapewnienie autonomii i samorealizacji jednostki, ale również ochrona procesów komunikacji społecznej niezbędnych do funkcjonowania demokratycznego społeczeństwa. U jej podstaw znajduje się zatem nie tylko interes poszczególnych jednostek, ale także interes ogólnospołeczny. Wolność zgromadzeń stanowi konieczny element demokracji i warunkuje korzystanie z innych wolności i praw człowieka związanych ze sferą życia publicznego. Z przedstawionych względów wolność zgromadzeń podlega szczególnie intensywnej ochronie konstytucyjnej. Organy władzy publicznej mają obowiązek poszanowania i zapewnienia tej wolności także wtedy, gdy jest ona wykorzystywana dla krytyki ich działalności. W świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu ochrona konstytucyjna musi obejmować również zgromadzenia organizowane w celu wyrażania poglądów, które szokują, urażają lub wywołują niepokój.
Wolność zgromadzeń nie jest jednak wolnością nieograniczoną. Artykuł 57 zd. 2 Konstytucji przewiduje możliwość jej ograniczenia w drodze ustawy. Z przepisu tego nie można jednak wyciągać wniosku, że ustawodawca może w dowolny sposób decydować o treści i zakresie ograniczeń wolności zgromadzeń. Przepis ten nie wyłącza bowiem stosowania art. 31 ust. 3 Konstytucji. Określa on trzy warunki, od których spełnienia zależy dopuszczalność ograniczenia korzystania z konstytucyjnych wolności i praw. Ograniczenia te - po pierwsze - mogą być ustanowione tylko w ustawie, po drugie - mogą być ustanowione tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla ochrony wskazanych wartości, a mianowicie: bezpieczeństwa lub porządku publicznego, ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, wolności i praw innych osób, po trzecie - ograniczenia nie mogą naruszać istoty danej wolności lub prawa. Wymóg "konieczności w demokratycznym państwie" oznacza - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego - nakaz zachowania zasady proporcjonalności. Nakazuje ona stosowanie środków umożliwiających skuteczną realizację zamierzonych celów, a równocześnie najmniej uciążliwych dla jednostki, z zachowaniem odpowiedniej proporcji między korzyścią, którą przynoszą zastosowane środki, a ciężarem nałożonym na jednostkę. Ograniczenia wolności zgromadzeń, ustanawiane na podstawie art. 57 zd. 2 Konstytucji, muszą spełniać wszystkie wymienione wymogi konstytucyjne zawarte w art. 31 ust. 3. Jedną z przesłanek ograniczenia wolności zgromadzeń jest ochrona wolności i praw innych osób. Wolność zgromadzeń organizowanych na drogach publicznych może pozostawać w kolizji z wolnością poruszania się. Wolność ta jest jednym z podstawowych praw osobistych jednostki. Dla realizacji tej wolności niezbędne jest stworzenie i utrzymywanie w odpowiednim stanie systemu dróg publicznych, po których każdy może poruszać się w sposób wolny od utrudnień. Do obowiązków ustawodawcy należy stworzenie rozwiązań prawnych, które umożliwią urzeczywistnienie obu kolidujących ze sobą wolności w najszerszym możliwym zakresie. Fakt, że planowane zgromadzenie na drodze publicznej powoduje utrudnienie w ruchu drogowym, nie może zostać uznany za wystarczającą przesłankę do wydania przez organy władzy publicznej decyzji uniemożliwiającej jego odbycie. Właściwe organy władzy publicznej muszą starannie wyważyć wszystkie wartości leżące u podstaw kolidujących ze sobą praw, biorąc w szczególności pod uwagę znaczenie zgromadzeń jako formy udziału w debacie publicznej w demokratycznym społeczeństwie.
3. Ustawodawca, wyznaczając granice praw wolnościowych, stoi przed koniecznością wyboru metody regulacji tych praw. Może on posłużyć się m.in. metodą regulacji polegającą na wyznaczeniu granic wolności oraz ustanowieniu sankcji karnych za przekroczenie tych granic. Przy przyjęciu takiego rozwiązania jednostka, podejmując określoną działalność, nie musi zawiadamiać organów administracji ani tym bardziej ubiegać się o ich zezwolenie, musi jednak liczyć się z tym, że w razie naruszenia prawa zostaną wobec niej zastosowane sankcje karne. Ustawodawca może nakazywać jednostce zawiadomienie organu administracji publicznej o podjęciu bądź zamiarze podjęcia określonej działalności, a jednocześnie przyznać temu organowi kompetencję do wydania zakazu tej działalności w ściśle określonych przypadkach. Ustawa może również uzależnić podjęcie określonej działalności od uzyskania zezwolenia organu administracji publicznej. Należy podkreślić, że ocena, które środki są odpowiednio skuteczne w realizacji określonych celów, należy przede wszystkim do ustawodawcy. Ustawodawca dysponuje swobodą przy wyborze systemu regulacji praw wolnościowych. Do Trybunału Konstytucyjnego należy kontrola, czy zastosowane środki nie naruszają wymagań konstytucyjnych, w tym zachowania zasady proporcjonalności.
4. Wolność zgromadzeń w Polsce została uregulowana przede wszystkim w ustawie z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297 z późn. zm.) oraz w art. 52 k.w. określającym ogólne zasady uczestnictwa w zgromadzeniach. Sprawy związane z organizowaniem zgromadzeń reguluje ponadto m.in. ustawa z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 z późn. zm.). Zgromadzeniem w rozumieniu ustawy - Prawo o zgromadzeniach jest zgrupowanie co najmniej 15 osób, zwołane w celu wspólnych obrad lub wspólnego wyrażenia stanowiska. Przepisów wymienionej ustawy nie stosuje się do zgromadzeń organizowanych przez organy państwa lub samorządu terytorialnego, odbywanych w ramach działalności Kościoła katolickiego, innych Kościołów oraz związków wyznaniowych, związanych z wyborami władz państwowych i samorządowych. Ustawodawca podzielił zgromadzenia na zgromadzenia publiczne oraz zgromadzenia, które nie mają takiego charakteru. Zgromadzenia publiczne są organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nieokreślonych imiennie osób. Organizator zgromadzenia publicznego ma obowiązek zawiadomienia o organizowanym zgromadzeniu organu gminy w taki sposób, aby wiadomość o zgromadzeniu dotarła nie później niż na 3, a najwcześniej na 30 dni przed datą zgromadzenia. Organ gminy zakazuje zgromadzenia, jeżeli jego cel lub odbycie sprzeciwiają się ustawie - Prawo o zgromadzeniach lub naruszają przepisy ustaw karnych, a także wtedy, gdy odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach. Natomiast zgromadzenia, które nie mają charakteru publicznego, mogą być organizowane bez potrzeby zawiadamiania jakichkolwiek organów i bez wymogu uzyskiwania zezwoleń.
W myśl przepisów ustawy - Prawo o zgromadzeniach każde zgromadzenie publiczne powinno mieć przewodniczącego, który je otwiera, kieruje jego przebiegiem i zamyka. Przewodniczący odpowiada za zgodny z przepisami prawa przebieg zgromadzenia i podejmuje w tym celu środki określone przez ustawę. Organ gminy ma prawo delegować swojego przedstawiciela na zgromadzenie. Osoba ta może rozwiązać zgromadzenie w trybie określonym w ustawie, jeżeli jego przebieg zagraża życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach lub gdy narusza przepisy prawa o zgromadzeniach albo przepisy ustaw karnych.
5. Artykuł 65 p.r.d. dotyczy "zawodów sportowych, rajdów, wyścigów, zgromadzeń (zob. wyrok TK z dnia 18 stycznia 2006 r., K 21/05, Dz. U. Nr 17, poz. 141) i innych imprez, które powodują utrudnienie ruchu lub wymagają korzystania z drogi w sposób szczególny". Wymienione formy korzystania z dróg wymagają zezwolenia, które wydaje organ zarządzający ruchem na drodze, właściwy ze względu na miejsce rozpoczęcia imprezy. Powołana ustawa, w brzmieniu obowiązującym do 22 lutego 2000 r., stanowiła, że zezwolenie na odbycie imprezy na drodze krajowej wydaje się po zasięgnięciu opinii Komendanta Głównego Policji, a zezwolenie na odbycie imprezy na drodze innej niż droga krajowa - po zasięgnięciu opinii wojewodów właściwych ze względu na miejsce odbywania się imprezy oraz opinii komendanta wojewódzkiego Policji (art. 65 ust. 2 i 3 p.r.d.). Ustawa z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz. U. Nr 12, poz. 136 z późn. zm.) zmieniła treść art. 65 ust. 2 p.r.d. i skreśliła ust. 3 w tym przepisie. Obecnie zezwolenie na odbycie imprezy, o której mowa w art. 65 p.r.d., wydaje się po zasięgnięciu opinii właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia imprezy komendanta wojewódzkiego Policji oraz uzgodnieniu warunków przeprowadzenia imprezy z organami zarządzającymi ruchem na drogach, na których impreza się odbywa. Organ wydający zezwolenie może odmówić wydania zezwolenia w razie uzyskania negatywnej opinii wymienionych organów, jeżeli impreza zagraża bezpieczeństwu ruchu lub utrudni ruch drogowy na znacznym obszarze. Organ ten może cofnąć zezwolenie w przypadku, gdy impreza zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub warunki ruchu, przy uwzględnieniu których zezwolenie zostało wydane, uległy zmianie (art. 65c, 65d p.r.d.). Natomiast organ kontroli ruchu drogowego może przerwać imprezę, jeżeli jest ona prowadzona bez zezwolenia, miejsce, trasa lub czas jej trwania wykraczają poza warunki określone w zezwoleniu lub jej przebieg w bezpośredni sposób zagraża bezpieczeństwu (art. 65f, 65g p.r.d.). Przedstawionych przepisów nie stosuje się do procesji, pielgrzymek i konduktów pogrzebowych, które poruszają się po drogach na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Należy zwrócić uwagę na fakt, że zakres stosowania art. 65 p.r.d. obejmuje nie tylko zgromadzenia w rozumieniu art. 57 Konstytucji, ale również inne formy aktywności jednostek nieobjęte zakresem ochrony konstytucyjnej, określonym w wymienionym przepisie ustawy zasadniczej, w szczególności w dziedzinie sportu. W świetle przepisów obowiązujących ustaw organizator zgromadzenia publicznego, które powoduje utrudnienie ruchu lub wymaga korzystania z drogi w sposób szczególny, musi zawiadomić organ gminy - zgodnie z prawem o zgromadzeniach, a ponadto uzyskać zezwolenie organu zarządzającego ruchem na drodze - zgodnie z przepisami ruchu drogowego. Należy ponadto zwrócić uwagę na fakt, że wobec takich zgromadzeń organy władzy publicznej dysponują uprawnieniami określonymi w obu wymienionych ustawach. Przedstawiciel organu gminy ma prawo rozwiązać zgromadzenie w wypadkach określonych w prawie o zgromadzeniach, a organ kontroli ruchu drogowego może przerwać zgromadzenie na podstawie art. 65f p.r.d.
6. Analizując ustawowe regulacje odnoszące się do wolności zgromadzeń, należy dodać, że szczególne zasady organizowania zgromadzeń obowiązują na obszarze pomników zagłady oraz ich stref ochronnych. Zgodnie z ustawą o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady, zorganizowanie zgromadzenia na tym obszarze wymaga zgody wojewody, który odmawia udzielenia zgody na odbycie zgromadzenia, jeżeli: 1) cel lub odbycie zgromadzenia są niezgodne z przepisami ustawy o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady lub ustawy - Prawo o zgromadzeniach albo naruszają przepisy ustaw karnych, 2) odbycie zgromadzenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu znacznej wartości, 3) cel lub odbycie zgromadzenia może naruszyć powagę lub charakter pomnika zagłady. Wojewoda może delegować swojego przedstawiciela na zgromadzenie, a jego przedstawiciel ma prawo rozwiązać zgromadzenie w przypadkach określonych w ustawie.
7. Wykroczenie jest umyślne.
8. Sprawca wykroczenia może ponieść karę w postaci aresztu od 5 do 14 dni, ograniczenia w wymiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
9. Artykuł 52 § 1 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 14 ustawy z dnia 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. Nr 51, poz. 297) - z dniem 1 sierpnia 1990 r., art. 1 pkt 34 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 52(a). [Nawoływanie do popełnienia czynu zabronionego]
1. Sprawcą wykroczenia z art. 52a k.w. jest osoba, która publicznie zwraca się do nieokreślonej liczby osób, nawołując je do popełnienia przestępstwa lub nieposłuszeństwa wobec ustawy, przy czym konstrukcja przepisu wskazuje, że chodzi o sam fakt nawoływania do czynu lub jego pochwalenia, niezależnie od skutku, tzn. nawet wtedy, gdy żadna osoba nie uległa nawoływaniu.
2. Kryterium rozgraniczającym przestępstwa z art. 255 § 1-3 k.k. od wykroczenia z art. 52a pkt 1 k.w. jest zasięg czynu albo jego skutki. Wykroczeniem staje się ono wówczas, gdy zasięg czynu albo jego skutki nie są znaczne. Oznacza to, że jeżeli zasięg czynu lub jego skutki nie osiągnęły stopnia znaczności, w grę wchodzi odpowiedzialność za wykroczenie. W związku z tym, by sprawcę pociągnąć do odpowiedzialności za przestępstwo, konieczne jest wykazanie, że zasięg czynu lub jego skutki były znaczne (R.A. Stefański, Przestępstwo publicznego nawoływania do popełnienia przestępstwa (art. 255 k.k.), Prok. i Pr. 2006, nr 1, s. 7).
3. Wykroczenie jest umyślne.
4. Sprawcy może być wymierzona kara aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Artykuł 52a dodany art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 października 1986 r. o zmianie niektórych przepisów prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 39, poz. 193) - z dniem 31 października 1986 r. oraz zmieniony art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 180) - z dniem 6 czerwca 1989 r. i art. 4 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 931) - z dniem 17 października 1999 r.
Art. 52(b). [Niewłaściwe użycie oleju opałowego]
1. Wykroczenie może być popełnione tylko umyślnie, trudno bowiem mówić o odpowiedzialności osoby, która będąc wprowadzona w błąd, działa w nieświadomości.
2. Warto wskazać, że jeżeli sprawca używa oleju opałowego jako oleju napędowego, przez co naraża podatek akcyzowy na uszczuplenie, popełnia wykroczenie z art. 73a k.k.s., przedmiotem ochrony którego jest zabezpieczenie ekonomicznego interesu państwa przed możliwością zmiany przeznaczenia wyrobów akcyzowych, a tym samym zmniejszenia wpływów z tytułu podatku akcyzowego (zob. W. Kotowski, B. Kurzępa, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2006, s. 271).
3. W odróżnieniu od art. 73a k.k.s., przepis art. 52b k.w. penalizuje jedynie samo używanie oleju opałowego do celów napędowych, podczas gdy nowy przepis prawa karnego skarbowego traktuje używanie oleju opałowego jako napędowego jedynie jako jedną z możliwych sytuacji objętych jego dyspozycją i wymaga uszczuplenia przez to podatku akcyzowego. Niemniej możliwy jest zbieg obu tych przepisów. Będzie wówczas miał zastosowanie art. 8 k.k.s., a to oznacza podwójną, odrębną, karalność za czyn skarbowy i za wykroczenie powszechne, ale z wykonaniem tylko najsurowszej z orzeczonych kar (zob. T. Grzegorczyk, O niektórych zmianach w materialnym prawie karnym skarbowym w związku z nowelizacją Kodeksu karnego skarbowego z dnia 28 lipca 2005 r., Prok. i Pr. 2006, nr 3, s. 7).
4. Sprawca może być ukarany grzywną w granicach od 20 do 500 zł.
5. Artykuł 52b dodany art. 4 ustawy z dnia 15 lutego 2002 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, o zmianie ustawy o Policji oraz o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 19, poz. 185) - z dniem 12 września 2002 r.
Art. 53.
Artykuł 53 skreślony art. 30 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539) - z dniem 28 sierpnia 1997 r.
Art. 54. [Naruszenie przepisów porządkowych]
1. Komentowany przepis ma charakter blankietowy, ponieważ sprawcą odpowiadającym z tego przepisu jest osoba, która narusza zasady ochrony porządku publicznego określone w innych aktach prawnych.
2. Obok przepisów ustawowych, które w sposób wyczerpujący i precyzyjny określają wszystkie znamiona czynu zabronionego, ustawodawca zamieszcza tzw. blankietowe przepisy karne. Przepisy takie wskazują czyn zabroniony, nie określając wyczerpująco jego znamion, ale w sposób wyraźny lub ukryty odsyłając do przepisów zamieszczonych w innym akcie normatywnym. Przepisy blankietowe mogą odsyłać do przepisów różnej rangi, różnić się zakresem odesłania, który obejmuje tylko niektóre znamiona czynu zabronionego, natomiast pozostałe znamiona określone są w przepisie zawierającym odesłanie. Niektóre przepisy blankietowe nie określają w ogóle znamion czynu zabronionego, a wszystkie jego elementy zostają określone w przepisach, do których odsyła przepis blankietowy. Tego typu przepisy stanowią tzw. blankiet zupełny, którego przykładem jest właśnie art. 54 k.w. W doktrynie prawa rozróżnia się dalej odesłania statyczne i dynamiczne. Odesłanie statyczne to odesłanie do przepisów, których treść została definitywnie ustalona w chwili wejścia w życie przepisu odsyłającego i nie może ulec zmianie. Natomiast odesłania dynamiczne to odesłania do przepisów, które mogą ulegać zmianom w trakcie obowiązywania przepisu blankietowego (por. wyrok TK z dnia 8 lipca 2003 r., P 10/02, OTK-A 2003, nr 6, poz. 62).
3. Odesłanie zawarte w art. 54 k.w. obejmuje wyłącznie "przepisy porządkowe". Termin nie jest w pełni ostry, a precyzyjne ustalenie jego znaczenia może budzić wątpliwości. Nie został on zdefiniowany w obowiązującym ustawodawstwie. W praktyce ustawy udzielające upoważnień do stanowienia przepisów porządkowych wyraźnie kwalifikują te przepisy przy pomocy terminu "przepisy porządkowe" lub "zarządzenia porządkowe". W przypadku ustaw niezawierających takiego określenia mogłyby jednak powstawać wątpliwości, czy dany akt normatywny mieści się w kategorii "przepisów porządkowych". W literaturze przedmiotu zwraca się uwagę, że analizowany przepis ma na celu ochronę porządku i spokoju w miejscach publicznych. Zawiera on odesłanie do przepisów porządkowych wydawanych w celu zapewnienia porządku i spokoju publicznego. W konsekwencji, w razie naruszenia przepisów, które mają inny przedmiot ochrony, nie jest możliwe zastosowanie komentowanego przepisu. Należy zauważyć, że podstawę karania na podstawie art. 54 k.w. może stanowić wyłącznie naruszenie przepisów regulujących zachowania w miejscach publicznych. Przepisy porządkowe, do których odsyła art. 54 k.w., mogą mieć różny charakter. Ustalając znaczenie odesłania zawartego w zaskarżonym przepisie, należy uwzględnić unormowania konstytucyjne dotyczące tworzenia prawa. W świetle art. 87 Konstytucji nakazy i zakazy adresowane do podmiotów nieznajdujących się w stosunku podległości organizacyjnej wobec organu stanowiącego prawo muszą mieć charakter powszechnie obowiązujący. W konsekwencji przepisy porządkowe, o których mowa w art. 54 k.w., ustanowione od chwili wejścia w życie Konstytucji, muszą mieć charakter powszechnie obowiązujący. Będą to najczęściej akty prawa miejscowego, o których mowa w art. 94 Konstytucji, jakkolwiek nie można również wykluczyć w tym przypadku rozporządzeń wydawanych przez wskazane w Konstytucji centralne organy państwowe na zasadach określonych w art. 92 Konstytucji. Artykuł 54 k.w. nie może w żadnym wypadku stanowić podstawy do wymierzania grzywny za naruszenie jakichkolwiek innych przepisów, ustanowionych od 17 października 1997 r., jeżeli nie należą one do konstytucyjnego katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Artykuł 54 k.w. stanowi przykład odesłania dynamicznego, ponieważ treść przepisów, do których odsyła, ulega zmianom w trakcie jego obowiązywania (por. wyrok TK z dnia 8 lipca 2003 r., P 10/02, OTK-A 2003, nr 6, poz. 62).
4. Treść art. 54 k.w. nie pozwala sama w sobie na zorientowanie się co do treści ustanowionego zakazu lub nakazu. Z przepisu tego adresat może jedynie wyciągnąć wniosek, że ma obowiązek przestrzegania pewnych zasad zapewniających ochronę porządku publicznego w miejscach publicznych, zasad skonkretyzowanych w innych przepisach. Przepisy porządkowe, o których mowa w art. 54 k.w., mogą być obecnie wydawane na podstawie upoważnień zawartych w wielu ustawach. Można wymienić w szczególności:
- art. 15 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601 z późn. zm.),
- art. 40 ust. 3 i art. 41 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminy (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.),
- art. 48 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 z późn. zm.),
- art. 41 i art. 42 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.),
- art. 59 ust. 8 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.),
- art. 55 ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie (Dz. U. Nr 62, poz. 574 z późn. zm.),
- art. 60 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz. 206).
Dla powstania odpowiedzialności muszą być spełnione dwa warunki, a mianowicie przepisy porządkowe zostały wydane z upoważnienia ustawy, a nadto nie zawierają sankcji za ich naruszenie.
5. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 9 czerwca 2005 r., V KK 41/05 (OSNKW 2005, nr 9, poz. 83), przy tworzeniu przepisów o charakterze porządkowym, mających wypełniać swą treścią dyspozycję przepisu o charakterze "blankietowym", zawierającego sankcję (np. art. 54 k.w.), wystarczające jest ogólne odesłanie do odpowiedzialności przewidzianej w tym przepisie.
6. Zgodnie z poglądem Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażonym w wyroku z dnia 25 listopada 1994 r., SA/Wr 1954/94 (Wok. 1995, nr 5, s. 31), na podstawie art. 40 ust. 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym rada gminy nie może wydawać przepisów porządkowych, dotyczących kwestii spożywania alkoholu, w zakresie, w jakim zostało to uregulowane w kodeksie wykroczeń bądź w ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.).
7. Przy tworzeniu przepisów o charakterze porządkowym, mających wypełniać swą treścią dyspozycję przepisu o charakterze "blankietowym", zawierającego sankcję (np. art. 54 k.w.), wystarczające jest ogólne odesłanie do odpowiedzialności przewidzianej w tym przepisie (wyrok SN z dnia 9 czerwca 2005 r., V KK 41/05, OSNKW 2005, nr 9, poz. 83; Biul. SN 2005, nr 8, poz. 11).
8. Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
9. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w kwocie od 20 do 500 zł albo naganą.
Art. 55. [Kąpiel w niedozwolonym miejscu]
1. Przepis chroni porządek w zakresie korzystania z wody.
2. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która nie zastosowała się do zakazu kąpieli, w wypadku gdy miejsce kąpieli zostało jednoznacznie określone. Praktyka wskazuje, że definicja kąpieli nie jest jednoznaczna. Zatem moje stanowisko wyrażone w pierwszym wydaniu tego komentarza (Kraków 2004, s. 252) wymaga uściślenia. Otóż, jeżeli dana osoba w miejscu objętym zakazem kąpieli zanurza się w wodzie, to jest jednoznaczne, że zażyła kąpieli, wypełniając znamiona wykroczenia. Jeżeli jednak zamoczyła jedynie nogi do kostek, brodząc po płytkiej wodzie, wówczas trudno jej przypisać kąpiel. Natomiast zamoczenie nogi lub rąk w celu ich umycia zdecydowanie można w moim przekonaniu nazwać kąpielą. Równocześnie dla bytu wykroczenia nie ma znaczenia, czy określona osoba posiada uprawnienia w postaci karty pływackiej (czy karty brak).
3. Zajmując się przedmiotową kwestią, warto zapoznać się z wymaganiami stawianymi treścią z art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675 z późn. zm.). W myśl tego przepisu zapewnienie bezpieczeństwa osób przebywających w górach należy do organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego, dyrekcji parków narodowych, a także do osób prawnych i fizycznych prowadzących w górach działalność w zakresie kultury fizycznej. Zapewnienie bezpieczeństwa osób pływających, kąpiących się w miejscach wyznaczonych oraz uprawiających sporty wodne należy do osób prawnych i fizycznych prowadzących nad wodą działalność w tym zakresie oraz do organów administracji rządowej i właściwych terytorialnie gmin. Na podstawie § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 76 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne (Dz. U. Nr 57, poz. 358), wydanego na mocy ust. 3 art. 54 cyt. ustawy, zakazami kąpieli powinny być ujęte obszary wodne, na których kąpiel jest niebezpieczna, a w szczególności położone przy śluzach, mostach, budowlach wodnych, portach, jak również szlaki żeglowne oraz wody o silnym zanieczyszczeniu i wirach. Obszary wodne objęte zakazem kąpieli należy oznaczyć, w szczególności przy dojściach i dojazdach do obszaru wodnego, odpowiednimi znakami określającymi przyczynę zakazu. Miejsce niebezpieczne położone na obszarze wodnym, na którym kąpiel jest dozwolona, oznacza się tablicą ostrzegawczą, określającą przyczynę niebezpieczeństwa. Dzieci do lat 7 mogą korzystać z kąpieli wyłącznie pod opieką i nadzorem osób pełnoletnich. Z prezentowanych dyspozycji wynika, że do odpowiedzialności można pociągnąć osobę, która wyraźnie naruszyła określone i zarazem wyraźne zakazy.
4. Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
5. Sprawca może być ukarany grzywną w kwocie od 20 do 250 zł albo naganą.
Art. 56. [Publiczna zbiórka ofiar]
1. Publiczne zbieranie wszelkiego rodzaju ofiar w gotówce lub w naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy. Pozwolenia takiego mogą udzielić w drodze decyzji administracyjnej: wójt, burmistrz (prezydent miasta) - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze gminy lub jego części, starosta - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze powiatu lub jego części obejmującej więcej niż jedną gminę, marszałek województwa - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze województwa lub jego części obejmującej więcej niż jeden powiat, a także minister właściwy do spraw wewnętrznych - jeżeli zbiórka ma być przeprowadzona na obszarze obejmującym więcej niż jedno województwo. Natomiast jeżeli zebrane ofiary mają być zużyte za granicą państwa, pozwolenia na zbiórkę udziela, w drodze decyzji administracyjnej, minister właściwy do spraw wewnętrznych za zgodą ministra właściwego do spraw zagranicznych i ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Generalnie rzecz ujmując, pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone tylko wówczas, gdy jej cel nie jest sprzeczny z prawem oraz jest godny poparcia z punktu widzenia szeroko rozumianego interesu publicznego. Nie ma wątpliwości, że godny poparcia jest cel: religijny, państwowy, oświatowy, zdrowotny, kulturalno-społeczny i społeczno-opiekuńczy. Natomiast zbiórki publiczne mające charakter osobisty, a więc zaspokajający interes prywatny, są zabronione. W konsekwencji pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone jedynie stowarzyszeniom i organizacjom posiadającym osobowość prawną albo komitetom organizowanym dla przeprowadzenia określonego celu. Cel zbiórki powinien być zgodny ze statutem stowarzyszenia lub organizacji bądź z aktem organizacyjnym komitetu. Kwestię tę reguluje art. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. - Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.). W myśl tego przepisu stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym i trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Ma za zadanie stworzenie warunków do pełnej realizacji zawartych w przepisach Konstytucji RP (art. 58) gwarancji wolności zrzeszania się zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka i Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych, umożliwienia obywatelom równego, bez względu na przekonania, prawa czynnego uczestniczenia w życiu publicznym i wyrażania zróżnicowanych poglądów oraz realizacji indywidualnych zainteresowań, z uwzględnieniem tradycji.
Zbiórki publiczne mogą być przeprowadzane jedynie przez członków tej instytucji, która otrzymała pozwolenie, lub przez członków instytucji mających cele pokrewne albo przez osoby imiennie zaproszone przez te instytucje. Osoby organizujące lub przeprowadzające zbiórkę za swe czynności nie mogą otrzymywać wynagrodzenia.
2. Przepisy nie mają zastosowania do następujących zbiórek:
- ofiar na cele religijne, kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, naukową, oświatową i wychowawczą oraz utrzymanie duchownych i członków zakonów, jeżeli odbywają się w obrębie terenów kościelnych, kaplic oraz w miejscach i okolicznościach zwyczajowo przyjętych w danej okolicy oraz w sposób tradycyjnie ustalony;
- związanych z loterią pieniężną lub fantową, jeżeli zbiórki te nie są przeprowadzane w miejscach publicznych;
- przeprowadzanych w lokalach prywatnych wśród grona osób znajomych;
- wśród młodzieży szkolnej w lokalach szkolnych, odbywających się na podstawie pozwolenia władz szkolnych;
- koleżeńskich w lokalach urzędów publicznych na cele godne poparcia, odbywających się na podstawie pozwolenia przełożonego urzędu.
3. Wyniki zbiórki oraz jej przeznaczenie powinny być podane do wiadomości organu, który wydał zezwolenie na jej przeprowadzenie, oraz na mocy ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.) ogłoszone w prasie nie później niż w ciągu miesiąca od jej przeprowadzenia. Uprawnienia prasy w przedmiotowym zakresie gwarantuje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.).
4. Sposób przeprowadzania zbiórek publicznych oraz kontroli nad nimi określił Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w rozporządzeniu z dnia 6 listopada 2003 r. (Dz. U. Nr 199, poz. 1947 z późn. zm.). W myśl przyjętych tu zasad zbiórka publiczna ofiar w gotówce może być przeprowadzona w formie: dobrowolnych wpłat na konto założone osobno dla każdej zbiórki publicznej przez przeprowadzającego zbiórkę publiczną; zbierania ofiar do puszek kwestarskich oraz skarbon stacjonarnych, umieszczanych w obiektach za zgodą ich właścicieli lub użytkowników; sprzedaży cegiełek wartościowych; sprzedaży przedmiotów. Zbieranie ofiar w naturze może być dozwolone tylko w przypadku, gdy wszystkie dary będą mogły być w niezmienionej postaci zużyte na cel określony w pozwoleniu. Zbiórki publiczne mogą być prowadzone na wolnym powietrzu lub wewnątrz pomieszczeń, w obiektach publicznych lub prywatnych, za zgodą właścicieli tych obiektów. Zbiórek publicznych nie przeprowadza się w urzędach administracji publicznej, na terenie szkół i placówek szkolnych oraz na terenach i obiektach pozostających pod zarządem władz wojskowych oraz ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Jednakże organ administracji może w szczególnie uzasadnionych przypadkach udzielić pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej, wyznaczając równocześnie miejsce i sposób jej przeprowadzenia. Organ może również pozwolić na domokrążne zbieranie ofiar w określonych formach, jeżeli charakter zbiórki publicznej jest społecznie uzasadniony, w szczególności gdy jej celem jest pomoc ofiarom klęsk żywiołowych.
Puszki kwestarskie oraz skarbony stacjonarne muszą być tak zabezpieczone, by ich otwarcie i wyjęcie zawartości było niemożliwe bez widocznego naruszenia zabezpieczenia. Równocześnie muszą być ponumerowane, zaopatrzone w nazwę przeprowadzającego zbiórkę publiczną oraz jego adres. Otwieranie puszek i przeliczanie zebranych ofiar odbywa się w obecności co najmniej trzech osób, tzn. dwóch osób, upoważnionych do tego przez przeprowadzającego zbiórkę publiczną, oraz osoby kwestującej. Z kolei na każdej cegiełce wartościowej sprzedawanej w ramach zbiórki publicznej umieszcza się nazwę przeprowadzającego zbiórkę, jego adres, kolejny numer cegiełki, a także jej cenę. Cegiełki wartościowe stanowią druki ścisłego zarachowania i powinny być sporządzone w sposób uniemożliwiający ich podrobienie. Na każdym przedmiocie sprzedawanym w ramach zbiórki publicznej wyraźnie i w sposób trwały podaje się nazwę przeprowadzającego zbiórkę publiczną oraz cenę przedmiotu. Napisy te powinny wyróżniać przedmioty sprzedawane w ramach zbiórki publicznej od innych przedmiotów znajdujących się w obrocie.
Legitymacja osoby przeprowadzającej zbiórkę publiczną powinna zawierać: numer kolejny, nazwę przeprowadzającego zbiórkę i jego adres, cel zbiórki publicznej, nazwę organu, który udzielił pozwolenia, numer i datę wydanego pozwolenia, fotografię osoby przeprowadzającej zbiórkę publiczną, jej imię, nazwisko i adres oraz określenie terminu ważności legitymacji. Legitymacja powinna być podpisana przez osoby uprawnione do reprezentowania przeprowadzającego zbiórkę publiczną i potwierdzona pieczęcią tej instytucji.
Ubiegający się o udzielenie pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej przedstawia organowi plan przeprowadzenia zbiórki publicznej, który określa: cel, na który mają być przeznaczone ofiary pochodzące ze zbiórki publicznej, formy przeprowadzenia zbiórki publicznej, termin rozpoczęcia i zakończenia zbiórki publicznej, obszar, na którym zbiórka publiczna ma być prowadzona, sposób informowania o prowadzonej zbiórce publicznej, liczbę osób, które mają brać udział w zbiórce publicznej, przewidywane koszty przeprowadzenia zbiórki publicznej, w tym rodzaj i wysokość poszczególnych wydatków.
5. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która zbiera publicznie ofiary w gotówce lub naturze bez wymaganego zezwolenia. Zatem omawiane wykroczenie może nastąpić wówczas, gdy zostaną naruszone zasady określone w ustawie z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162 z późn. zm.). Zgodnie z generalną dyspozycją ustawy, wyrażoną w jej art. 1, wszelkie publiczne zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze na pewien z góry określony cel wymaga uprzedniego pozwolenia władzy.
6. Wykroczenie ma charakter zarówno umyślny, jak i nieumyślny.
7. Sprawcy wykroczenia można wymierzyć grzywnę w wysokości od 20 do 5000 zł. Równocześnie dla sprawcy wykroczenia ustawodawca przewidział środek karny w postaci przepadku przedmiotów uzyskanych ze zbiórki, przy czym orzeczenie przepadku jest fakultatywne wówczas, jeżeli zbiórkę przeprowadzono wbrew warunkom zezwolenia, obligatoryjne zaś - gdy zbiórkę przeprowadzono bez zezwolenia.
8. Artykuł 56 zmieniony art. 1 pkt 35 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 57. [Zbiórka ofiar na grzywnę]
1. Sprawcą wykroczenia jest osoba organizująca zbiórkę ofiar na grzywnę, jak też osoba przeprowadzająca tę zbiórkę. Pierwszy przypadek stanowi wykroczenie umyślne, drugi natomiast zarówno wykroczenie umyślne, jak i nieumyślne, ponieważ zbierający mógł nie wiedzieć, na jaki de facto cel została zorganizowana zbiórka. Nie ma natomiast najmniejszej wątpliwości, że słuszna jest penalizacja tego rodzaju zachowania sprawcy, ponieważ istota zbiórki na opłacenie grzywny stanowi niejako aprobatę dla działania sprawcy wykroczenia, za które został ukarany grzywną.
2. Zgodnie z treścią art. 3 ustawy z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. Nr 22, poz. 162 z późn. zm.) pozwolenie na zbiórkę publiczną może być udzielone tylko wówczas, gdy cel zbiórki nie jest przeciwny prawu oraz ze stanowiska interesu publicznego jest godny poparcia. Za takie cele uważa się przede wszystkim cele: religijne, państwowe, oświatowe, zdrowotne, kulturalno-społeczne i społeczno-opiekuńcze. Zbiórki publiczne, urządzane w interesie osobistym, są wzbronione.
3. Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
4. Organizacja zbiórki stanowi wykroczenie popełnione wyłącznie umyślnie i jedynie w formie zamiaru bezpośredniego, jej przeprowadzenie zaś może być wykroczeniem popełnionym zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, wszak zbierający może to czynić z pełną świadomością, jak również nie mieć wiedzy w zakresie celu zbiórki.
5. Sprawcy można wymierzyć karę aresztu od 5 do 30 dni albo grzywnę w wysokości od 20 do 5000 zł.
6. Artykuł 57 § 1 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 13 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r. oraz zmieniony art. 4 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 931) - z dniem 17 października 1999 r.; art. 57 § 3 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 13 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.; art. 57 § 4 zmieniony art. 1 pkt 36 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 58. [Żebranie]
1. Czyn zostanie zakwalifikowany jako wykroczenie z § 1, jeżeli osoba, która żebrze, ma pracę i środki do życia umożliwiające egzystencję.
2. Z § 2 będzie odpowiadać ten sprawca czynu, który żebrze w sposób natarczywy lub oszukańczy. Z pierwszym przypadkiem mamy do czynienia wówczas, gdy sprawca wielokrotnie zwraca się do jednej osoby o wsparcie finansowe, nie pozwala swobodnie przejść chodnikiem, zagradza drogę, a gdy nie osiągnie spodziewanego rezultatu tej swoistego rodzaju perswazji, obrzuca przechodnia wyzwiskami. Natomiast oszukańcy charakter żebrania występuje wtedy, gdy żebrzący udaje inwalidę, chcąc wywołać współczucie.
3. Nie można jednak zapominać, że osoba zdolna do pracy, której przy najwyższej i konsekwentnej staranności oraz posiadanych kwalifikacjach nie może uzyskać, z obiektywnych względów nie ma środków do egzystencji. Żebranie w takich okolicznościach powinno przemawiać na korzyść sprawcy i nie rodzić odpowiedzialności za wykroczenie z art. 58 § 1 k.w., pod warunkiem wykonywania tej czynności w sposób kulturalny.
4. Natarczywe domaganie się pieniędzy w rozumieniu art. 58 § 2 k.w. nigdy nie wiąże się, w przypadku ich otrzymania, ze zwrotem. Sprawca takiego wykroczenia staje się ich właścicielem, ale żebractwo nawet niezwykle natarczywe nie może być utożsamiane z rozbojem. Podobnie rzecz ma się z przestępstwem z art. 191 § 1 k.k., tj. przemocą lub groźbą bezprawną w celu zmuszenia innej osoby do określonego zachowania, gdzie brak możliwości ustalenia zamiaru zaboru w celu przywłaszczenia zawsze uniemożliwi uznanie takiego zachowania za przestępstwo rozboju (wyrok SA w Lublinie z dnia 19 lutego 2008 r., II AKa 16/08, LEX nr 399945; KZS 2008, nr 6, poz. 65).
5. Dobro prawne danego podmiotu z reguły jest, ale nie musi być, głównym przedmiotem ochrony. W sprawach o wykroczenia drogowe głównym przedmiotem ochrony jest bezpieczeństwo i porządek ruchu drogowego, a ubocznym zdrowie i mienie uczestników tego ruchu. Osoba, która w wyniku kolizji drogowej doznała lekkiego uszkodzenia ciała, lub której pojazd został uszkodzony przez sprawcę wykroczenia określonego w art. 86 k.w., jest niewątpliwie pokrzywdzonym w rozumieniu art. 25 § 1 k.p.w. Nie może natomiast uważać się za pokrzywdzonego osoba, która, uczestnicząc w ruchu drogowym, nie może jechać dopuszczalnie szybko, ponieważ inny uczestnik ruchu tamuje lub utrudnia ruch na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (popełniając wykroczenie określone w art. 90 k.w.). Wiele wykroczeń innych niż drogowe również godzi wyłącznie w dobro ogólne. Przykładem może być wykroczenie polegające na żebraniu w miejscu publicznym w sposób natarczywy (art. 58 § 2 k.w.). Jeżeli dane wykroczenie godzi wyłącznie w dobro ogólne, to nikt nie może być nim pokrzywdzony (zob. J. Lewiński, Pokrzywdzony w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, Pal. 2003, nr 11-12, s.139).
6. Nie stanowi wykroczenia z tego przepisu czynność polegająca na zbieraniu datków za publiczne chwalenie się swoimi umiejętnościami artystycznymi (np. grę na instrumencie).
7. Wykroczenie ma charakter umyślny (§ 1) lub może być popełnione tylko z zamiarem bezpośrednim (§ 2).
8. Sprawcy wykroczenia zakwalifikowanego z § 1 można wymierzyć karę ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca, grzywny w kwocie od 20 do 1500 zł albo nagany, natomiast z § 2 - karę aresztu od 5 do 30 dni albo ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca.
Art. 59.
Artykuł 59 zmieniony art. 1 pkt 37 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r., następnie został skreślony art. 71 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178) - z dniem 1 stycznia 2001 r.
Art. 60.
Artykuł 60 skreślony art. 1 pkt 38 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 60(1). [Działalność gospodarcza bez zezwolenia]
1. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji publicznej w tym zakresie reguluje ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.), obowiązująca od 21 sierpnia 2004 r. Z dniem wejścia w życie tej ustawy utraciła moc ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.). Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, która we własnym imieniu wykonuje działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Organ administracji publicznej nie może żądać ani uzależnić swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych nieprzewidzianych przepisami prawa. Państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej z poszanowaniem zasad równości i konkurencji. Kwestię tę określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu obliczania wartości pomocy publicznej udzielanej w różnych formach (Dz. U. Nr 194, poz. 1983 z późn. zm.).
2. Organy administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. Organy te przekazują drogą elektroniczną informacje o warunkach i formach udzielanej pomocy ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, który je gromadzi i udostępnia na stronie internetowej. Informacje przekazywane są w ciągu 30 dni od dnia ustanowienia programu tzw. pomocowego, nie później niż na 14 dni przed wyznaczonym terminem składania wniosków o udzielenie pomocy. Wykonując swoje zadania, w szczególności w zakresie nadzoru i kontroli, organy administracji publicznej działają z poszanowaniem uzasadnionych interesów przedsiębiorcy. Przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej, w jego indywidualnej sprawie. Zasada ta obowiązuje od 1 stycznia 2005 r. Przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji. Zasady udzielania interpretacji regulują odrębne ustawy. Organy administracji publicznej są zobowiązane do załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki. Organy te współdziałają z organizacjami pracodawców, organizacjami pracowników, organizacjami przedsiębiorców oraz samorządami zawodowymi i gospodarczymi. Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej i państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy polscy. Obywatele innych państw niż wymienione, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.
3. Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo do Ewidencji Działalności Gospodarczej. Spółka kapitałowa w organizacji może podjąć działalność gospodarczą przed uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców. Wpisowi do ewidencji podlegają przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi. Zasady wpisu do rejestru przedsiębiorców określają m.in. ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 z późn. zm.) i ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.). Na zasadach określonych w ustawie podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej może wiązać się dodatkowo z obowiązkiem uzyskania przez przedsiębiorcę koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej. Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym. Obowiązek ten nie uchybia obowiązkom określonym w przepisach szczególnych. Identyfikacja przedsiębiorcy w poszczególnych urzędowych rejestrach następuje na podstawie numeru identyfikacji podatkowej (NIP). Wejście w życie określonego obowiązku ustalono na dzień 1 stycznia 2007 r. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach tej działalności były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym wypadku, gdy: stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 tys. euro, przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji. Przedsiębiorca będący członkiem spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej może realizować określony obowiązek za pośrednictwem rachunku.
4. W wypadku gdy liczba przedsiębiorców spełniających warunki do udzielenia koncesji i dających rękojmię prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją jest większa niż liczba koncesji przewidzianych do udzielenia, organ koncesyjny zarządza przetarg, którego przedmiotem jest udzielenie koncesji. Konieczność przeprowadzenia przetargu organ koncesyjny ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". W ogłoszeniu określa również: minimalną opłatę, za którą może być udzielona koncesja - nie niższą niż opłata skarbowa albo inna opłata o charakterze publicznoprawnym, przewidziana w odrębnych przepisach za udzielenie koncesji, miejsce i termin składania ofert, szczegółowe warunki, jakie powinna spełniać oferta, wysokość, formę i termin wniesienia wadium, termin rozstrzygnięcia przetargu. Przetarg przeprowadza właściwy organ koncesyjny.
5. Organ koncesyjny jest uprawniony do kontroli działalności gospodarczej w zakresie zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją, przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej, obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli są uprawnione w szczególności do: wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana, żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych związanych z kontrolą.
6. Przedsiębiorca zgłasza wszelkie zmiany danych w ciągu 14 dni od dnia ich powstania.
7. Państwo stwarza, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji, korzystne warunki do funkcjonowania i rozwoju mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w szczególności przez: inicjowanie zmian stanu prawnego sprzyjających rozwojowi mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców, w tym dotyczących dostępu do środków finansowych pochodzących z kredytów i pożyczek oraz poręczeń kredytowych, wspieranie instytucji umożliwiających finansowanie działalności gospodarczej na dogodnych warunkach w ramach realizowanych programów rządowych, wyrównywanie warunków wykonywania działalności gospodarczej ze względu na obciążenia publicznoprawne, ułatwianie dostępu do informacji, szkoleń oraz doradztwa, wspieranie instytucji i organizacji działających na rzecz przedsiębiorców, promowanie współpracy mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców z innymi przedsiębiorcami polskimi i zagranicznymi. Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał rocznie średnio mniej niż 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 mln euro. Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał rocznie średnio mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 mln euro. Za średniego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał rocznie średnio mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 mln euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 mln euro. Wyrażone w euro wielkości przelicza się na złote według średniego kursu ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy. Nie uważa się odpowiednio za mikroprzedsiębiorcę, małego lub średniego, przedsiębiorcy, w którym inni przedsiębiorcy, Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego posiadają: 25% i więcej wkładów, udziałów lub akcji, prawa do 25% i więcej udziału w zysku, 25% i więcej głosów w zgromadzeniu wspólników, walnym zgromadzeniu akcjonariuszy albo walnym zgromadzeniu spółdzielni. Średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty. Przy jego obliczaniu nie uwzględnia się pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich i wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. W wypadku przedsiębiorcy działającego krócej niż rok, jego przewidywany obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych, a także średnioroczne zatrudnienie oszacowuje się na podstawie danych za ostatni okres, udokumentowany przez przedsiębiorcę. Zasady dotyczące mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców obowiązują od 1 stycznia 2005 r.
8. 14-dniowy termin, o którym mowa w art. 18 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 z późn. zm.), jest terminem porządkowym i jego przekroczenie nie może nakładać dodatkowych sankcji ponad te, jakie wynikają z przepisów prawa (art. 601 § 1 k.w.) - P. Czepiel, B. Iwańska, Wykreślenie wpisu z ewidencji działalności gospodarczej w świetle orzecznictwa, PPH 1996, nr 5, s. 1).
9. Wykroczenie może być umyślne lub nieumyślne.
10. Sprawcy wykroczenia można wymierzyć następujące kary: ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł - za czyny wymienione w § 1-5, grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł - w § 6 oraz grzywny w granicach od 1000 do 5000 zł - w § 7.
11. Artykuł 601 dodany art. 40 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324) - z dniem 1 stycznia 1989 r.; art. 601 § 1 zmieniony art. 23 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób (Dz. U. Nr 141, poz. 942) - z dniem 1 kwietnia 1998 r.; art. 601 § 4 dodany art. 46 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. Nr 133, poz. 884) - z dniem 1 lipca 1998 r.; art. 601 § 5 i 6 dodany art. 14 ustawy z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw - Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 74, poz. 855) - z dniem 9 grudnia 2000 r.; art. 601 § 4 pkt 2a dodany art. 2 ustawy z dnia 5 marca 2004 r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych oraz o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 62, poz. 576) - z dniem 1 maja 2004 r., art. 601 zmieniony art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808) - z dniem 21 sierpnia 2004 r.; art. 601 § 3 zmieniony art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888) - z dniem 20 września 2008 r.; art. 601 § 7 uchylony art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 888) - z dniem 20 września 2008 r.
Art. 60(2).
Artykuł 602 dodany art. 22 ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. Nr 123, poz. 600) - z dniem 24 grudnia 1994 r.; skreślony art. 2 ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 117, poz. 1228) - z dniem 23 grudnia 2000 r.
Art. 61. [Przywłaszczenie]
1. Najwyższym wyróżnieniem zasług cywilnych i wojskowych położonych w czasie pokoju lub wojny dla chwały i rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej są ordery i odznaczenia. Ordery i odznaczenia nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Wśród odznak wyróżniamy:
- honorowe, stanowiące wyróżnienie za zasługi utrwalone w działalności państwowej lub społecznej stanowiącej istotny wkład w rozwój całego kraju, w rozwój określonej dziedziny gospodarki lub administracji państwowej, w rozwój określonego województwa albo w rozwój określonej organizacji gospodarczej, jak również w działalności statutowej organizacji spółdzielczych lub organizacji społecznych;
- organizacyjne, stanowiące oznaczenie organizacji społecznej lub spółdzielczej albo innej jednostki organizacyjnej bądź przynależności do takiej organizacji lub jednostki organizacyjnej;
- okolicznościowe, upamiętniające rocznice, wystawy, zgromadzenia lub inne wydarzenia.
Odznakami mogą być emblematy, godła, barwy, herby miast lub województw oraz inne przedmioty, chociażby powszechnie używane, jeżeli sposób ich sporządzenia i używania wskazuje na to, że mają służyć określonym celom.
Odznaki kształtem i wymiarami muszą wyraźnie odróżniać się od orderów, odznaczeń i medali ustanawianych na podstawie odrębnych przepisów.
3. Mundurem jest ubiór lub jego części służące oznaczeniu przynależności do określonej jednostki organizacyjnej lub wykonywania określonych funkcji albo służby. Tak więc mundury ustanawiane na podstawie ustawy zewnętrznie się różnią. Zgodnie z założeniem ustawodawcy, mundur Wojska Polskiego jest symbolem tradycji wolnościowych i postaw patriotycznych Narodu Polskiego, zaś Policji i Straży Granicznej - symbolem poszanowania prawa oraz ładu i porządku publicznego. Minister Obrony Narodowej w odniesieniu do munduru wojskowego, a minister właściwy do spraw wewnętrznych w odniesieniu do munduru policyjnego i Straży Granicznej mogą wprowadzić, w drodze rozporządzenia, zakaz używania munduru lub jego części, chociażby nawet zostały one pozbawione oznak określonych w przepisach o ustanowieniu munduru, uwzględniając obowiązujące wzory umundurowania wyjściowego i polowego stosowanego w Siłach Zbrojnych, Policji i Straży Granicznej. Organem uprawnionym do kontroli używania odznak i mundurów wojskowych jest Żandarmeria Wojskowa.
4. Używanie munduru zagranicznego wymaga zezwolenia terenowego organu administracji państwowej stopnia wojewódzkiego. Wymóg ten nie ma zastosowania do członków personelu dyplomatycznego obcych przedstawicielstw dyplomatycznych oraz urzędników konsularnych obcych urzędów konsularnych, członków personelu administracyjnego i technicznego obcych przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych - z zastrzeżeniem zasady wzajemności, innych osób, które mogą używać w Polsce munduru na mocy umów albo zwyczajów międzynarodowych.
5. Przywłaszczenie, o którym mowa w § 1, odnosi się do używania. Wykroczenie zatem popełnia osoba, która przekazując informacje o sobie, wprowadza otoczenie w błąd. Jest to wykroczenie o charakterze formalnym, tzn. wskazanej w przepisie odpowiedzialności podlega osoba, która przekazała nieprawdę, niezależnie od skutku. Z kolei kwestię noszenia odznaczeń, odznak, stroju lub munduru regulują ustawy:
- z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. Nr 90, poz. 450 z późn. zm.),
- z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. Nr 31, poz. 130 z późn. zm.).
6. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 3 grudnia 1992 r. (II KRN 202/92, niepubl.) zachowanie sprawcy wypełniające znamiona wykroczenia z § 2 art. 61 k.w. polega na ustanowieniu, wytwarzaniu, publicznym rozpowszechnianiu, używaniu lub noszeniu godła, chorągwi lub innej odznaki lub munduru, co do którego wydano zakaz, odznaki lub munduru organizacji prawnie nieistniejącej, odznaki lub munduru, na których ustanowienie lub noszenie nie uzyskano wymaganego zezwolenia (por. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 389).
7. W wypadku gdy sprawca podaje się tylko za funkcjonariusza publicznego, ale nie wykonuje żadnej czynności związanej z tą funkcją, dopuszcza się wykroczenia z art. 61 § 1 k.w., polegającego m.in. na przywłaszczeniu stanowiska (zob. R.A. Stefański, Przestępstwo podawania się za funkcjonariusza publicznego - art. 227 k.k., Prok. i Pr. 2006, nr 2, s. 7).
8. Czasownik "przywłaszcza" w odniesieniu do "stanowiska, tytułu lub stopnia" nie oznacza przywłaszczenia cudzego dobra, lecz raczej bezprawne przypisywanie sobie określonych kwalifikacji naukowych lub zawodowych. "Przywłaszczenie" w rozumieniu art. 61 § 1 k.w. oznacza więc zachowanie się osoby niemającej prawa do używania tytułu lub stopnia, które polega na manifestowaniu przez tę osobę woli działania w sposób, jaki przysługuje osobie uprawnionej. Intencja ta może się uzewnętrznić nie tylko w publicznym używaniu tytułu lub stopnia, ale także w sferze relacji prywatnych i towarzyskich. Jeśli posiadanie tytułu lub stopnia stanowiło czynnik decydujący lub współdecydujący o zawarciu umowy o pracę, to sprawca wykroczenia z art. 61 § 1 k.w., przyjmując wynagrodzenie za pracę, urzeczywistnia swoim czynem znamiona oszustwa (zob. D. Karczmarska, Prawnokarna ochrona tytułu i stopni naukowych, PiP 2008, nr 6, s. 103).
9. Wykroczenie z § 1 ma charakter umyślny, natomiast z § 2 może być czynem nieumyślnym, jeżeli sprawca nie wiedział, że używa odznaki, na której noszenie nie wydano zezwolenia, a było ono wymagane.
10. Sprawcy wykroczenia można wymierzyć następujące kary: aresztu od 5 do 30 dni, grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł - za wykroczenie zakwalifikowane z § 2 oraz grzywny od 20 do 1000 zł albo nagany - za wykroczenie określone w § 1.
Art. 62.
Artykuł 62 skreślony art. 41 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. Nr 111, poz. 724) - z dniem 24 października 1997 r.
Art. 63. [Niewłaściwe stosowanie urządzeń]
1. Prawo telekomunikacyjne określa zasady wykonywania kontroli działalności polegającej na świadczeniu usług telekomunikacyjnych, dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych lub uzgodnień towarzyszących, prawa i obowiązki przedsiębiorców telekomunikacyjnych, użytkowników oraz użytkowników urządzeń radiowych, warunki podejmowania i wykonywania działalności polegającej na dostarczaniu sieci i uzgodnień towarzyszących oraz świadczeniu usług telekomunikacyjnych, w tym sieci i usług służących rozpowszechnianiu lub rozprowadzaniu programów radiofonicznych i telewizyjnych, regulowania rynków telekomunikacyjnych, świadczenia usług powszechnych, ochrony użytkowników usług, gospodarowania częstotliwościami, zasobami orbitalnymi oraz numeracją, przetwarzania danych w telekomunikacji i ochrony tajemnicy telekomunikacyjnej, zadania i obowiązki na rzecz obronności, bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego w zakresie telekomunikacji, wymagania, jakim powinny odpowiadać aparatura oraz urządzenia radiowe i telekomunikacyjne urządzenia końcowe, a także funkcjonowanie administracji łączności i jej współdziałanie z innymi organami krajowymi oraz instytucjami Unii Europejskiej w zakresie regulacji telekomunikacji. Nie ma wątpliwości, że wskazane zasady mają na celu zapewnienie właściwych warunków dla wspierania równoprawnej i skutecznej konkurencji w zakresie świadczenia usług telekomunikacyjnych, rozwoju i wykorzystania nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, zagwarantowania ładu w gospodarce numeracją, częstotliwościami oraz zasobami orbitalnymi, użytkownikom zaś maksymalnych korzyści w zakresie różnorodności, ceny i jakości usług telekomunikacyjnych, a także neutralności technologicznej.
2. Dla łatwiejszego zrozumienia istoty zagadnienia warto wiedzieć, że:
- abonentem jest podmiot, który jest stroną umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, zawartej na piśmie z dostawcą usługi telekomunikacyjnej;
- aparatem publicznym jest publicznie dostępny telefon, w którym połączenie opłacane jest automatycznie, w szczególności za pomocą monety, żetonu, karty telefonicznej lub karty płatniczej;
- aparaturą jest aparatura w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej (Dz. U. Nr 82, poz. 556);
- dostępem do lokalnej pętli abonenckiej jest korzystanie z pełnego pasma częstotliwości pętli abonenckiej lub niegłosowego pasma częstotliwości pętli abonenckiej przy zachowaniu możliwości korzystania z lokalnej pętli abonenckiej przez jej operatora do świadczenia usług telefonicznych (współdzielony dostęp do lokalnej pętli abonenckiej);
- dostępem telekomunikacyjnym jest korzystanie z urządzeń telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub usług świadczonych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, na określonych warunkach, celem świadczenia usług telekomunikacyjnych, polegające na łączeniu urządzeń telekomunikacyjnych, dostępie do budynków i infrastruktury telekomunikacyjnej, odpowiednich systemów oprogramowania, translacji numerów lub systemów zapewniających analogiczne funkcje, sieci telekomunikacyjnych, systemów dostępu warunkowego oraz usług sieci wirtualnych;
- elektroniczny przewodnik po programach to środki lub rozwiązania techniczne umożliwiające wybór programów, stosowane w systemach telewizji cyfrowej, zawierające dodatkowe dane opisujące programy występujące w cyfrowym sygnale telewizyjnym;
- infrastrukturę telekomunikacyjną stanowią urządzenia telekomunikacyjne niebędące urządzeniami końcowymi, linie, kanalizacje kablowe, słupy, wieże, maszty, kable, przewody oraz osprzęt, wykorzystywane do zapewnienia telekomunikacji;
- instrukcję stanowi opracowany przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego dokument zawierający opis przyjętych sposobów wyodrębniania aktywów i pasywów, przychodów i kosztów działalności w zakresie dostępu telekomunikacyjnego lub usług na rynku detalicznym;
- interfejs to układ elektryczny, elektroniczny lub optyczny, z oprogramowaniem lub bez oprogramowania, umożliwiający łączenie, współpracę i wymianę sygnałów o określonej postaci między urządzeniami połączonymi za jego pośrednictwem zgodnie z odpowiednią specyfikacją techniczną; wyróżniamy interfejs programu aplikacyjnego i interfejs radiowy - pierwszy stanowi oprogramowanie umożliwiające łączenie, współpracę, wymianę informacji między aplikacjami dostarczanymi przez nadawców lub dostawców usług a urządzeniami telewizji cyfrowej służącymi do przekazywania cyfrowych sygnałów umożliwiających świadczenie usług telewizyjnych lub radiowych; drugi umożliwia połączenie drogą radiową, współpracę i wymianę informacji między urządzeniami radiowymi;
- interoperacyjność usług jest zdolnością sieci telekomunikacyjnych do efektywnej współpracy w celu zapewnienia wzajemnego dostępu użytkowników do usług świadczonych w tych sieciach;
- kalkulacja kosztów jest systemem polegającym na wyliczaniu przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego kosztów związanych ze świadczeniem usług, odrębnie dla każdej usługi, dla której przedsiębiorca jest obowiązany prowadzić kalkulację, zgodnie z opisem zatwierdzonym na dany rok obrotowy przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej;
- kolokacja stanowi udostępnianie fizycznej przestrzeni lub urządzeń technicznych w celu umieszczenia i podłączenia niezbędnego sprzętu operatora podłączającego swoją sieć do sieci innego operatora lub korzystającego z dostępu do lokalnej pętli abonenckiej;
- komunikat to każda informacja wymieniona lub przekazywana między określonymi użytkownikami za pośrednictwem publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych, która jednak nie obejmuje informacji przekazywanej jako część transmisji radiowych lub telewizyjnych transmitowanych przez sieć telekomunikacyjną, z wyjątkiem informacji odnoszącej się do możliwego do zidentyfikowania abonenta lub użytkownika, jej adresata;
- konsument jest osobą fizyczną wnioskującą o świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych lub korzystającą z takich usług dla celów niezwiązanych bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub wykonywaniem zawodu;
- lokalna pętla abonencka stanowi obwód łączący zakończenie sieci bezpośrednio z punktem dostępu do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, w szczególności z przełącznicą główną lub równoważnym urządzeniem; natomiast lokalna podpętla abonencka spełnia rolę obwodu łączącego zakończenie sieci z pośrednim punktem dostępu do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej, w szczególności z koncentratorem lub innym urządzeniem dostępu pośredniego do stacjonarnej publicznej sieci telefonicznej;
- numer alarmowy jest skróconym numerem, ustalonym w ustawie lub w planie numeracji krajowej dla publicznych sieci telefonicznych, udostępnionym służbom ustawowo powołanym do niesienia pomocy;
- numer geograficzny to numer ustalony w planie numeracji krajowej, w którym część ciągu cyfr zawiera wskaźnik obszaru geograficznego; jego przeciwnością jest numer niegeograficzny ustalony w planie numeracji krajowej niezawierający ciągu cyfr określającego wskaźnik obszaru geograficznego, numer, do którego połączenia są bezpłatne albo o podwyższonej opłacie;
- połączeniem sieci telekomunikacyjnych jest fizyczne i logiczne połączenie sieci telekomunikacyjnych, eksploatowanych przez tego samego lub różnych przedsiębiorców komunikacyjnych, celem umożliwienia użytkownikom korzystającym z usług lub sieci jednego przedsiębiorcy telekomunikacyjnego komunikowania się z użytkownikami korzystającymi z usług lub sieci tego samego lub innego przedsiębiorcy albo dostępu do usług dostarczanych przez innego przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, przy czym połączenie sieci stanowi szczególny rodzaj dostępu telekomunikacyjnego realizowanego między operatorami;
- połączenie telefoniczne jest połączeniem ustanowionym przy pomocy publicznie dostępnej usługi telefonicznej, pozwalającej na dwukierunkową łączność w rzeczywistym czasie;
- przedsiębiorca telekomunikacyjny jest podmiotem uprawnionym do wykonywania działalności gospodarczej, polegającej na dostarczaniu sieci telekomunikacyjnych, udogodnień towarzyszących lub świadczeniu usług telekomunikacyjnych;
- publiczna sieć telefoniczna stanowi telekomunikacyjną sieć publiczną wykorzystywaną do świadczenia publicznie dostępnych usług telefonicznych i zapewniającą łączność głosową między zakończeniami sieci, a także inne formy łączności (np. przesyłanie faksów); pochodną jest publiczna sieć telekomunikacyjna wykorzystywana głównie do świadczenia publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych;
- publicznie dostępna usługa telefoniczna stanowi usługę telekomunikacyjną dostępną dla ogółu użytkowników, w celu inicjowania i odbierania połączeń krajowych i międzynarodowych oraz uzyskania dostępu do służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy, co następuje za pomocą numeru lub numerów ustalonych w krajowym lub międzynarodowym planie numeracji; usługa może obejmować zapewnienie pomocy konsultanta dostawcy usług, uzyskanie informacji o numerach telefonicznych, dostęp do spisu abonentów i aparatów publicznych, korzystanie z usług na szczególnych warunkach, ze specjalnych udogodnień przez osoby niepełnosprawne oraz z połączeń z numerami niegeograficznymi;
- publicznie dostępna usługa telekomunikacyjna stanowi usługę dostępną dla ogółu użytkowników;
- rachunkowość regulacyjna to szczególny - w stosunku do rachunkowości prowadzonej na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) - rodzaj rachunkowości prowadzonej przez przedsiębiorcę telekomunikacyjnego w odniesieniu do jego działalności w zakresie świadczenia dostępu telekomunikacyjnego lub usług na rynku detalicznym, zgodnie z instrukcją zatwierdzoną na dany rok obrotowy przez Prezesa Urzedu Komunikacji Elektronicznej;
- ruchoma publiczna sieć telefoniczna to publiczna sieć telefoniczna, w której zakończenia nie mają stałej lokalizacji;
- rynek detaliczny jest rynkiem wyrobów i usług w zakresie usług telekomunikacyjnych dla użytkowników końcowych;
- sieć telekomunikacyjna to systemy transmisyjne oraz urządzenia komutacyjne lub przekierowujące, a także inne zasoby, które umożliwiają nadawanie, odbiór lub transmisję sygnałów za pomocą przewodów, fal radiowych, optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną, niezależnie od ich rodzaju;
- służbą radiokomunikacyjną jest nadawanie, przesyłanie lub odbiór fal radiowych dla wypełnienia zadań określonych dla danej służby w międzynarodowych przepisach radiokomunikacyjnych; natomiast służba radiokomunikacyjna amatorska stanowi służbę radiokomunikacyjną mającą na celu nawiązywanie wzajemnych łączności, badania techniczne oraz indywidualne szkolenie, wykonywane w celach niezarobkowych przez uprawnione osoby wyłącznie na własne potrzeby;
- stacjonarna publiczna sieć telefoniczna to sieć, której zakończenia mają stałą lokalizację;
- systemem dostępu warunkowego są środki lub rozwiązania techniczne, które powodują, że dostęp do zrozumiałej formy zabezpieczonych transmisji radiowych lub telewizyjnych jest uwarunkowany posiadaniem abonamentu lub uprzednio uzyskanego indywidualnego zezwolenia;
- szkodliwe zaburzenie elektromagnetyczne to zaburzenie elektromagnetyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej, które zagraża funkcjonowaniu służby radionawigacyjnej lub służby radiokomunikacyjnej używanej stale lub czasowo w celu zapewnienia ochrony życia ludzkiego lub mienia lub w sposób poważny pogarsza, utrudnia lub w sposób powtarzający się przerywa wykonywanie służby radiokomunikacyjnej działającej zgodnie z przepisami prawa;
- świadczenie usług telekomunikacyjnych stanowi wykonywanie usług za pomocą własnej sieci, z wykorzystaniem sieci innego operatora lub sprzedaż we własnym imieniu i na własny rachunek usługi telekomunikacyjnej wykonywanej przez innego dostawcę usług;
- telekomunikacją jest nadawanie, odbiór lub transmisja informacji jakiejkolwiek natury, w szczególności: sygnałów, znaków, pisma, obrazów lub dźwięków, za pomocą przewodów, fal radiowych bądź optycznych lub innych środków wykorzystujących energię elektromagnetyczną;
- telekomunikacyjne urządzenie końcowe to urządzenie przeznaczone do podłączenia bezpośrednio lub pośrednio do zakończeń sieci;
- udogodnienia towarzyszące stanowią dodatkowe możliwości funkcjonalne lub usługi związane z siecią telekomunikacyjną, umożliwiające lub wspierające świadczenie w nich usług telekomunikacyjnych lub związane z usługą telekomunikacyjną, umożliwiające lub wspierające świadczenie tej usługi, w szczególności systemy dostępu warunkowego i elektroniczne przewodniki po programach;
- urządzenie radiowe to urządzenie telekomunikacyjne umożliwiające komunikowanie się za pomocą emisji lub odbioru fal radiowych;
- urządzenie telekomunikacyjne to urządzenie elektryczne lub elektroniczne przeznaczone do zapewniania telekomunikacji;
- usługa wartości wzbogaconej stanowi każdą usługę telekomunikacyjną wymagającą przetworzenia danych o lokalizacji;
- usługa telekomunikacyjna to usługa polegająca głównie na przekazywaniu sygnałów w sieci telekomunikacyjnej, przy czym nie jest nią usługa poczty elektronicznej;
- użytkownik jest podmiotem korzystającym z usług telekomunikacyjnych lub żądającym ich świadczenia;
- użytkownik końcowy to podmiot korzystający z usług telekomunikacyjnych lub żądający ich świadczenia dla zaspokojenia własnych potrzeb;
- zakończenie sieci stanowi punkt sieci telekomunikacyjnej przeznaczony do zapewniania użytkownikowi dostępu do sieci;
- zasobami orbitalnymi są pozycje na orbicie geostacjonarnej lub orbity satelitarne, które są lub mogą być wykorzystywane do umieszczania sztucznych satelitów Ziemi przeznaczonych do zapewniania telekomunikacji.
3. Używanie urządzenia radiowego w myśl zasad określonych w art. 144 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.) wymaga posiadania pozwolenia. Pozwolenie nie jest wymagane do używania urządzeń radiowych przeznaczonych wyłącznie do odbioru (art. 144 cyt. ustawy). Nie jest wymagane również pozwolenie na urządzenie radiowe nadawcze lub nadawczo-odbiorcze:
- używane w zagranicznej służbie radiokomunikacyjnej lotniczej lub morskiej i żeglugi śródlądowej zgodnie z międzynarodowymi przepisami radiokomunikacyjnymi, jeżeli urządzenie zostało dopuszczone do używania przez właściwy do tego organ krajowy lub zagraniczny;
- używane w służbie radiokomunikacyjnej amatorskiej, zgodnie z międzynarodowymi przepisami radiokomunikacyjnymi, jeżeli urządzenie zostało dopuszczone do używania przez właściwy do tego organ krajowy lub zagraniczny na okres nieprzekraczający 90 dni;
- końcowe, wykorzystujące międzynarodowo uzgodnione zakresy częstotliwości oraz dopuszczone do używania przez właściwy do tego organ krajowy lub zagraniczny: dołączane do zakończenia sieci telekomunikacyjnej operatora publicznego lub służące do utrzymywania łączności z przebywającym krótkookresowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub znajdującym się na nim w tranzycie zagranicznym pojazdem, statkiem morskim lub żeglugi śródlądowej albo statkiem powietrznym, przytwierdzone w sposób trwały do tego pojazdu lub statku.
4. Przepisy odnoszące się do zezwolenia lub pozwolenia nie mają zastosowania do wykonywania działalności telekomunikacyjnej oraz używania urządzeń radiowych przez:
- komórki organizacyjne i jednostki organizacyjne podległe Ministrowi Obrony Narodowej oraz jednostki organizacyjne nadzorowane lub podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych - na własne potrzeby;
- jednostki organizacyjne podległe ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych - w odniesieniu do sieci telefonicznej eksploatowanej przez te jednostki na potrzeby Kancelarii Prezydenta, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu i administracji rządowej;
- jednostki sił zbrojnych obcych państw oraz jednostki organizacyjne innych zagranicznych organów państwowych przebywające czasowo na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umów, których Rzeczpospolita Polska jest stroną - na czas pobytu;
- jednostki organizacyjne Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu - na własne potrzeby;
- jednostki organizacyjne podległe ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych - na własne potrzeby;
- przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne, zagraniczne misje specjalne oraz przedstawicielstwa organizacji międzynarodowych korzystające z przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów i zwyczajów międzynarodowych, mające swe siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej - wyłącznie w zakresie związanym z działalnością dyplomatyczną tych podmiotów;
- jednostki organizacyjne Służby Więziennej - na własne potrzeby;
- komórki organizacyjne przeprowadzające czynności wywiadu skarbowego, które wchodzą w skład jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej nadzorowanych lub podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych - na własne potrzeby.
5. Odpowiedzialności podlega osoba, która narusza postanowienia ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.).
6. Wykroczenie jest umyślne.
7. Wykroczenie zagrożone jest karami: § 1 - aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca lub grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł, § 3 - grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
8. Artykuł 63 § 2 zmieniony art. 83 pkt 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o łączności (Dz. U. Nr 54, poz. 275) - z dniem 1 marca 1985 r., art. 86 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności (Dz. U. Nr 86, poz. 504) - z dniem 15 stycznia 1991 r., art. 2 ustawy z dnia 12 maja 1995 r. o zmianie ustawy o łączności oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 60, poz. 310) - z dniem 7 lipca 1995 r., art. 13 ustawy z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu centralnych organów administracji rządowej i jednostek im podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 25, poz. 253) - z dniem 1 kwietnia 2002 r.; art. 63 § 3 dodany art. 83 pkt 2 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o łączności (Dz. U. Nr 54, poz. 275) - z dniem 1 marca 1985 r. oraz zmieniony art. 3 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 180) - z dniem 6 czerwca 1989 r., art. 86 ustawy z dnia 23 listopada 1990 r. o łączności (Dz. U. Nr 86, poz. 504) - z dniem 15 stycznia 1991 r., art. 2 ustawy z dnia 12 maja 1995 r. o zmianie ustawy o łączności oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 60, poz. 310) - z dniem 7 lipca 1995 r.; art. 63 § 4 dodany art. 3 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 180) - z dniem 6 czerwca 1989 r. oraz zmieniony art. 2 ustawy z dnia 12 maja 1995 r. o zmianie ustawy o łączności oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 60, poz. 310) - z dniem 7 lipca 1995 r.; art. 63 § 5 dodany art. 3 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 29 maja 1989 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego, prawa o wykroczeniach oraz innych ustaw (Dz. U. Nr 34, poz. 180) - z dniem 6 czerwca 1989 r. oraz zmieniony art. 2 ustawy z dnia 12 maja 1995 r. o zmianie ustawy o łączności oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 60, poz. 310) - z dniem 7 lipca 1995 r. Nowe brzmienie art. 63 nadano treścią art. 127 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852) - z dniem 1 stycznia 2001 r. i zmieniono treścią art. 211 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800).
Art. 63(a). [Prywatne ogłoszenie]
1. Częste jest naruszanie treści tego przepisu, szczególnie w okresie kampanii wyborczych przez wieszanie portretów kandydatów pod znakami drogowymi i sygnałami świetlnymi. Abstrahując od faktu, że jest to niebezpieczne, wręcz sprzyjające bezpośredniemu zagrożeniu bezpieczeństwa ruchu drogowego, to również żaden organ nie jest uprawniony do wydania zezwolenia na taką prezentację, nawet zarządca drogi. Jest to bowiem sprzeczne z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa uregulowanymi treścią ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.). Postawmy retoryczne pytanie, kto powinien być ukarany, jeżeli kierujący nie zauważy znaku "stop" (B-20), ponieważ znajduje się pod nim, dwa razy większy od znaku, barwny afisz, i wjedzie na skrzyżowanie, powodując wypadek? Na tym tle, z powodu odczuwalnego braku jakiejkolwiek reakcji Policji i Straży Miejskiej przeciwdziałającej temu zjawisku i braku konsekwencji w działaniu wypracowanym na sprawiedliwych podstawach, rodzi się smutna refleksja - otóż ściga się i pociąga do należnej odpowiedzialności osoby, które niekiedy z ważnych powodów umieściły prywatne ogłoszenie w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Z brakiem należnej reakcji ze strony Policji i straży gminnej (miejskiej) mamy do czynienia w przypadkach zalepiania stacji transformatorowych (dotyczy to również użytkownika). Przykładem trwania od kilku lat takiego stanu rzeczy jest stacja "trafo" nr 8014 zlokalizowana przy ul. Narbutta w Warszawie (według stanu na dzień 1 września 2006 r.). W wyniku konsekwentnych monitów mieszkańców określony stan rzeczy został uregulowany - plakaty zdjęte, a drzwi "trafo" odmalowane. W chwili obecnej (od 1 maja 2008 r. do 1 maja 2009 r.) udało się nie dopuścić do zalepiania, lecz nie ze względu na operatywność służb porządkowych, ale inicjatywę mieszkańców. Po 1 maja 2009 r. stan uległ zmianie. Stacja ponownie jest zalepiana, a służby nie reagują (gospodarz stacji, straż miejska i policja).
2. Umieszczenie napisu lub rysunku w miejscu do tego niewyznaczonym może stanowić "uszkodzenie mienia" w rozumieniu art. 212 k.k. (albo w zależności od wysokości szkody - wykroczenie przewidziane w art. 124 k.w.) tylko wówczas, gdy w wyniku tego działania nastąpiło pomniejszenie wartości materialnej lub użytkowej budynku, obiektu lub innej rzeczy w takim stopniu, że do usunięcia tego uszkodzenia konieczne jest naruszenie ich substancji. W innym wypadku takie działanie może stanowić wykroczenie określone w art. 63a k.w. (zob. uchwałę SN z dnia 13 marca 1984 r., VI KZP 48/83, OSNKW 1984, nr 7-8, poz. 71).
3. W prawie polskim wykonanie graffiti z reguły rodzi odpowiedzialność za wykroczenie stypizowane w art. 63a k.w. Podstawą jej jest sporządzenie napisu lub rysunku w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym, bez zgody osoby uprawnionej. Przepis art. 63a k.w. będzie jednak wyeliminowany z kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, gdy zachowanie jego wyczerpuje dyspozycję art. 141 k.w. (napis lub rysunek zawiera treści nieprzyzwoite), art. 67 k.w. (autor graffiti uszkodził ogłoszenie instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej albo artystycznej, rozrywkowej lub sportowej), art. 74 k.w. (przez wykonanie graffiti uległy uszkodzeniu lub stały się nieczytelne napisy ostrzegające o niebezpieczeństwie), art. 85 k.w. (uszkodzone zostało urządzenie ostrzegające o niebezpieczeństwie). Zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki graffiti, Prok. i Pr. 2001, nr 2, s. 78.
4. Wykroczenie to może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
5. Wobec sprawcy może być zastosowana kara ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
6. Artykuł 63a dodany art. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 44, poz. 203) - z dniem 1 sierpnia 1983 r. oraz zmieniony: art. 6 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r., art. 1 pkt 39 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 64. [Niedopełnienie obowiązków]
1. Sprawcą wykroczenia jest podmiot wymieniony w § 1 (właściciel, administrator posesji, dozorca, użytkownik nieruchomości), jeżeli nie umieści tabliczki z nazwą ulicy i numeru domu oraz nie będzie dbał o jej należyty stan. Natomiast sprawcą wykroczenia określonego w § 2 będzie z reguły dozorca i użytkownik nieruchomości - jeżeli tabliczka i numer domu nie będą czytelne, ponieważ nie były utrzymane w czystości i należycie podświetlone w porze od zmierzchu do świtu. Z przepisu § 1 wynika więc jednoznacznie, że odpowiedzialności podlega jedynie osoba odpowiedzialna za umieszczenie i utrzymanie w odpowiednim stanie przedmiotowej tabliczki (§ 1) oraz za jej oświetlenie (§ 2).
2. Zgodnie z dyspozycją art. 47a ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 z późn. zm.) do zadań gminy należy: 1) umieszczanie i utrzymywanie w należytym stanie tabliczek z nazwami ulic i placów w miastach oraz innych miejscowościach na obszarze gminy; 2) ustalanie numerów porządkowych nieruchomości zabudowanych oraz nieruchomości przeznaczonych pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a także prowadzenie i aktualizowanie ewidencji numeracji porządkowej nieruchomości. Z kolei (art. 47b ustawy) właściciele nieruchomości zabudowanych oraz nieruchomości przeznaczonych pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego są obowiązani umieścić na nieruchomości, w widocznym miejscu, tabliczkę z numerem porządkowym nieruchomości oraz utrzymywać ją w należytym stanie. W myśl wydanego na podstawie tego przepisu rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 października 2004 r. w sprawie numeracji porządkowej nieruchomości (Dz. U. Nr 243, poz. 2432) w miastach oraz innych miejscowościach numery porządkowe nieruchomości ustala się odrębnie dla każdej ulicy i każdego placu. Dla miejscowości nieposiadających ulic lub placów albo posiadających ulice lub place bez nazw ustala się jedną numerację porządkową nieruchomości. Jeżeli w miejscowości tylko część nieruchomości przylega do ulic lub placów z nazwami, dla wszystkich nieruchomości przylegających do ulic lub placów bez nazw albo nieprzylegających do nich ustala się odrębną numerację. Dla wsi i związanych z nią osad, kolonii, przysiółków i ich części można wprowadzić wspólną numerację porządkową nieruchomości, o ile stanowią jeden obręb ewidencji gruntów i budynków.
3. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 250 zł albo naganą.
Tytuł rozdziału IX zmieniony art. 1 pkt 40 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 65. [Wprowadzenie w błąd]
1. Użycie przez ustawodawcę określeń "umyślnie wprowadza" (§ 1) i "wbrew obowiązkowi nie udziela" nie pozostawia najmniejszej wątpliwości, że stwierdzenie popełnienia wykroczenia wiąże się z umyślnością działania sprawcy. Zresztą trudno wyobrazić sobie nieumyślne podanie funkcjonariuszowi Policji nieprawdziwych danych osobowych (nazwisko, datę urodzenia, imiona rodziców, adres zamieszkania, miejsce pracy). Wprowadzenie w błąd organu Policji jest naruszeniem dyspozycji § 1, nieudzielenie zaś informacji, do których dana osoba była zobowiązana - § 2.
2. W Celu ustalenia organów i instytucji, o których mowa w § 1, należy sięgnąć do treści następujących przepisów:
- art. 23 ust. 1 pkt 4 lit. a) ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.),
- art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277 z późn. zm.),
- art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 234, poz. 1997 z późn. zm.),
- art. 11a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65 z późn. zm.),
- art. 47 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.),
- art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.),
- art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 z późn. zm.),
- art. 129 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.),
- art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 o ochronie osób i mienia (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 145, poz. 1221 z późn. zm.),
- art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779 z późn. zm.),
- art. 21 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.),
- art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353 z późn. zm.),
- art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. Nr 74, poz. 676 z późn. zm.),
- art. 60 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.),
- art. 107 ust. 4, art. 108 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.),
- art. 14 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. Nr 104, poz. 708 z późn. zm.),
- art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz. 504).
3. Wykroczenie określone w art. 65 § 1 k.w. dotyczy sprawcy, który umyślnie wprowadza w błąd organ państwowy lub instytucję upoważnioną z mocy ustawy do legitymowania co do własnej tożsamości, obywatelstwa, zawodu, miejsca zatrudnienia lub zamieszkania. Wprowadzenie w błąd może być osiągnięte za pomocą słowa lub pisma, może nastąpić również przez zatajenie prawdziwego stanu rzeczy - np. podanie fałszywego nazwiska, imienia, zawodu, miejsca pracy lub miejsca zamieszkania, a także na skutek takiego zachowania się sprawcy, które może prowadzić do wyciągnięcia błędnych wniosków przez organ państwowy (zob. wyrok SN z dnia 14 września 2004 r., IV KK 137/04, Prok. i Pr. 2005, nr 2, poz. 9).
4. Działanie sprawcy, polegające na podpisaniu się nazwiskiem innej osoby na protokole zatrzymania i protokole przesłuchania sprawcy wykroczenia, nie może być uznane za podrobienie dokumentu w rozumieniu art. 270 § 1 k.k. - sprawca nie sporządził przecież dokumentu przy zachowaniu pozorów, że pochodzi on od innej osoby. Działanie sprawcy, który podaje nieprawdziwe dane osobowe co do swojej tożsamości, a następnie podpisuje się nieprawdziwym imieniem i nazwiskiem, przy czym dzieje się to przed tym samym organem państwowym (Policja) i w ramach tego samego postępowania w sprawie o wykroczenia, wyczerpuje jedynie znamiona wykroczenia określonego w art. 65 § 1 k.w. (zob. wyrok SN z dnia 17 września 2002 r., IV KK 240/02, LEX nr 74386).
5. Warto zapoznać się ze stanowiskiem SN wyrażonym w uchwale z dnia 20 listopada 2004 r., I KZP 26/04 (OSNKW 2004, nr 11-12, poz. 102), w której czytamy: "Odpowiednie stosowanie - z mocy art. 41 § 1 k.p.w. - w postępowaniu w sprawach o wykroczenia przepisu art. 183 § 1 k.p.k., w jego brzmieniu ustalonym przez ustawę z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego... (Dz. U. Nr 17, poz. 155), nie oznacza, aby osoba przesłuchiwana w charakterze świadka (składająca oświadczenie dowodowe w tym charakterze) w sprawie o wykroczenie mogła uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli jej udzielenie mogłoby narazić osobę dla niej najbliższą na odpowiedzialność tylko za wykroczenie".
6. Sprawca wykroczenia, który w postępowaniu mandatowym podaje funkcjonariuszowi organu mandatowego nieprawdziwe dane co do swojej tożsamości wpisywane do dokumentu mandatu karnego, a następnie podpisuje ten dokument, potwierdzając przyjęcie mandatu przez osobę wskazaną w nim, którą nie jest, dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 270 § 1 k.k., a nie tylko wykroczenia określonego w art. 65 § 1 pkt 1 k.w. (wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 r., IV KK 467/05, OSNKW 2006, nr 6, poz. 62; Biul. SN 2006, nr 6, poz. 16; Prok. i Pr. 2006, nr 10, poz. 2; Wok. 2006, nr 11, poz. 22).
7. Zachowanie sprawcy polegające na wprowadzeniu w błąd w zakresie danych osobowych organu państwowego lub instytucji upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania i niejako będące tego konsekwencją podrobienie podpisu innej osoby na dokumencie powinno być kwalifikowane na podstawie art. 10 § 1 k.w. w zw. z art. 270 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.w. Pominięcie któregokolwiek z tych przepisów w kwalifikacji prawnej czynu spowodowałoby, że kwalifikacja nie oddawałaby istoty tego, czego dopuścił się sprawca (Zob. J. Piórkowska-Flieger, Glosa do uchwały SN z dnia 17 marca 2005 r., I KZP 2/05, OSP 2005, nr 11, poz. 133).
8. Obowiązek udzielenia informacji o osobie, która w danym czasie dysponowała pojazdem, spoczywa na właścicielu lub posiadaczu niezależnie od tego, czy uprawniony organ (nie tylko policjant i strażnik miejski) pyta o to w trakcie formalnego przesłuchania czy jedynie w rozmowie prowadzonej w czasie tzw. czynności operacyjno-rozpoznawczych, z której to rozmowy sporządzi następnie notatkę. Co więcej, organ procesowy prowadzący czynności wyjaśniające w sprawie o dane wykroczenie drogowe może zwrócić się nawet na piśmie do właściciela pojazdu o udzielenie informacji, kto w oznaczonym czasie nim dysponował. Nie wydaje się jednak, by brak odpowiedzi, nawet w razie zakreślenia terminu do jej udzielenia, mógł być traktowany jako "niewskazanie takiej osoby" w rozumieniu art. 78 ust. 4 p.r.d. i w konsekwencji stanowić podstawę odpowiedzialności za wykroczenie z art. 65 § 2 k.w. Ustawa, mówiąc o "wskazaniu", wymaga bowiem zachowania pozytywnego (zob. A. Skowron, Fotoradar - zawodne urządzenie, Rzeczp. 2005, nr 4, s. 23).
9. Kontratyp żartu ("primaaprilisowego") nie znajdzie zastosowania do czynu wyczerpującego znamiona art. 65 lub 66 k.w. (zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne..., s. 24).
10. Wykroczenie to może być popełnione umyślnie.
11. Sprawcę można ukarać grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
12. Artykuł 65 zmieniony art. 35 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779) - z dniem 1 stycznia 1998 r., art. 1 pkt 41 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 65 § 2 zmieniony art. 35 lit. b) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. Nr 123, poz. 779) - z dniem 1 stycznia 1998 r. oraz art. 1 pkt 41 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 66. [Fałszywy alarm]
1. Zachowanie sprawcy ma na celu wprowadzenie w błąd, najczęściej Policji, pogotowia ratunkowego, straży pożarnej. Przez próbę zaangażowania tych służb wielokrotnie chodzi o odwrócenie uwagi. Przestępcy podają nieprawdziwą informację o podłożonej bombie po to, aby sprawnie przeprowadzić np. zaplanowaną kradzież pojazdów. Wiadomość o bombie podłożonej na terenie szkoły najczęściej pochodzi od uczniów, którzy w ten sposób chcą uniknąć w danym dniu zajęć lekcyjnych (klasówki). Z praktyki wiadomo, że fałszywe zaalarmowanie straży pożarnej o nieistniejącym pożarze ma niejednokrotnie podłoże w chęci wywołania sensacji (z nudów lub dla sprawdzenia sprawności działania odpowiednich służb).
2. Odpowiedzialności za fałszywy alarm lub wprowadzającą w błąd informację podlega sprawca niezależnie od tego, czy czynności sprawdzające wiadomość zostały podjęte, czy też zlekceważone. Różnica polega jedynie na tym, że w pierwszym przypadku poza karą grzywny można orzec (fakultatywnie) środek karny w postaci określonej nawiązki.
3. Odpowiedzialność za wykroczenie z art. 66 § 1 k.w. zachodzi w stosunku do tego, kto ze złośliwości lub swawoli, chcąc wywołać niepotrzebną czynność, wprowadza w błąd instytucję użyteczności publicznej lub inny organ ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia. Wykroczenie to można popełnić tylko umyślnie, wymagane jest tutaj bowiem stwierdzenie złośliwości lub swawoli przy wprowadzaniu w błąd oraz chęć wywołania niepotrzebnej czynności. Wprowadzenie w błąd jest akcją celową, a więc odpowiedzialność jest ograniczona do działań cum dolo directo. Dodatkowymi znamionami strony podmiotowej są złośliwość lub swawola (zob. wyrok SN z dnia 22 września 2005 r., III KK 155/05, LEX nr 157200).
4. Należy wskazać na słuszność tezy Sądu Apelacyjnego w Katowicach wyrażonej w wyroku z dnia 14 listopada 2008 r., II AKa 317/08 że: "1. Słowa oskarżonego "jest bomba" w sposób oczywisty zawierały niepokojącą treść łączącą się z pojęciem "bomba", co w omawianym kontekście sytuacyjnym oznaczało materiał niebezpieczny, wybuchowy. Nie zawierały jednak dalej idącej informacji o możliwości i groźbie wybuchu owego materiału. Nie można jednak słowom oskarżonego przypisać sięgającej dalej treści, czyli wypowiedzenia tym samym groźby popełnienia przestępstwa, a więc np. jej zdetonowania. 2. W pojęciu "alarm", jakim posłużył się ustawodawca w art. 66 k.w., bez wątpienia mieści się ostrzeżenie, a więc informacja o niebezpieczeństwie i taką właśnie informacją o niebezpieczeństwie były słowa oskarżonego "jest bomba". To konieczne rozróżnienie informacji o potencjalnym niebezpieczeństwie, czyli wywołanie alarmu, od wyrażenia groźby popełnienia przestępstwa, wyprowadzone ze słów "na dworcu jest bomba" pozwala dokonać oceny prawnej zachowania sprawcy. Wobec brzemienia przepisu art. 66 k.w. przewidującego jako formy sprawcze zachowania sprawcy - fałszywy alarm, informację lub inny sposób - prowadzące do wprowadzenia w błąd instytucji publicznej lub innego organu ochrony bezpieczeństwa, mające na celu wywołanie niepotrzebnej czynności, tylko te zachowania, które mieszcząc się w pojęciu "inny sposób", a jednocześnie są groźbą bezprawną w rozumieniu art. 190 § 1 k.k., będą stanowiły występek z art. 191 § 1 k.k. Oznacza to tym samym, iż w pewnych sytuacjach może dojść do idealnego zbiegu przestępstwa z art. 191 § 1 k.k. (zmuszenie groźbą bezprawną do uruchomienia określonych procedur ewakuacyjnych) i wykroczenia z art. 66 k.w. (Biul. SAKa 2009, nr 1, poz. 6).
5. Pomysł kwalifikowania przestępstw sprawców posługujących się bioterrorem jako wykroczeń jest błędny nie tylko dlatego, że art. 66 § 1 k.w. w ogóle nie przewiduje zamachów na wolność, życie, zdrowie człowieka, a także czynów godzących w powszechne bezpieczeństwo (chodzi w nim o wykroczenie przeciwko instytucjom polegające na chęci wywoływania niepotrzebnych czynności, na wprowadzaniu w błąd instytucji użyteczności publicznej albo innych organów ochrony). Nie można go zaakceptować także dlatego, że godzi w społeczne poczucie sprawiedliwości, wyraźnie wprowadzone do art. 53 § 2 k.k. (zob. K. Daszkiewicz, Paraliżując strachem, Rzeczp. 2001, nr 10, s. 30).
6. Nie stanowi przestępstwa fałszywe zawiadomienie o wykroczeniu lub wykroczeniu skarbowym czy przewinieniu dyscyplinarnym. Zachowanie takie może wyczerpywać znamiona wykroczenia z art. 66 k.w., jeżeli wprowadziło w błąd organ państwowy i wywołało niepotrzebną czynność (zob. R.A. Stefański, Zawiadomienie o niepopełnionym przestępstwie w świetle prawa karnego, Prok. i Pr. 2005, nr 10, s. 31).
7. Kontratyp żartu ("primaaprilisowego") nie znajdzie zastosowania do czynu wyczerpującego znamiona art. 65 lub 66 k.w. (zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne..., s. 24).
8. Wykroczenie to jest zdecydowanie umyślne.
9. Wobec sprawcy wykroczenia można orzec karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
10. Artykuł 66 § 1 zmieniony art. 1 pkt 42 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 67. [Uszkodzenie ogłoszenia]
1. Wykroczenie występuje wówczas, gdy ogłoszenie, afisz lub plakat zostanie uszkodzony lub usunięty. Ochrona prawna dotyczy oczywiście materiału informacyjno-reklamowego, który został podany do publicznej wiadomości w sposób legalny i w miejscu przeznaczonym do tego celu. Trudno mówić o wykroczeniu, jeżeli zniszczeniu uległ plakat umieszczony bez odpowiedniego zezwolenia i w miejscu przeznaczonym do innych celów. Można również zastanawiać się nad kwestią odpowiedzialności za uszkodzenie plakatu, który jest wprawdzie umieszczony we właściwym miejscu, lecz wywołuje społeczną dezaprobatę, a nawet irytację spowodowaną amoralną treścią.
2. W prawie polskim wykonanie graffiti z reguły rodzi odpowiedzialność za wykroczenie stypizowane w art. 63a k.w. Podstawą jej jest sporządzenie napisu lub rysunku w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym, bez zgody osoby uprawnionej. Przepis art. 63a k.w. będzie jednak wyeliminowany z kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, gdy zachowanie jego wyczerpuje dyspozycję art. 141 k.w. (napis lub rysunek zawiera treści nieprzyzwoite), art. 67 k.w. (autor graffiti uszkodził ogłoszenie instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej albo artystycznej, rozrywkowej lub sportowej), art. 74 k.w. (poprzez wykonanie graffiti uległy uszkodzeniu lub stały się nieczytelne napisy ostrzegające o niebezpieczeństwie), art. 85 k.w. (uszkodzone zostało urządzenie ostrzegające o niebezpieczeństwie) - zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki graffiti, Prok. i Pr. 2001, nr 2, s. 78.
3. Wykroczenie to jest umyślne.
4. Wobec sprawcy można orzec kary, przy kwalifikacji czynu z § 1 - aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł, a z § 2 - grzywny w wysokości od 20 do 1000 zł albo nagany.
5. Artykuł 67 § 1 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 15 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r. oraz art. 1 pkt 43 lit. a ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 67 § 2 zmieniony art. 1 pkt 43 lit. b ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 68. [Wyrobienie przedmiotu bez zamówienia]
1. Przez właściwe zamówienie należy rozumieć zamówienie uprawnione. W celu ustalenia, kto i w jakich warunkach jest uprawniony do tej czynności należy odnieść się do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1955 r. w sprawie tablic i pieczęci urzędowych (Dz. U. Nr 47, poz. 316 z późn. zm.). Zgodnie z dyspozycją § 17 rozporządzenia zamówienia na pieczęcie urzędowe kierują do Mennicy Państwowej: 1) organy władzy, naczelne i centralne organy administracji państwowej oraz wojewodowie - bezpośrednio, 2) inne organy administracji rządowej w zależności od podporządkowania - za pośrednictwem organów naczelnych, centralnych lub wojewódzkich, 3) gminy, związki komunalne i sejmiki samorządowe oraz ich organy - bezpośrednio, 4) sądy, prokuratura, państwowe biura notarialne, notariusze i komornicy sądowi - za pośrednictwem Ministerstwa Sprawiedliwości, 5) szkoły - za pośrednictwem wojewodów lub innych organów sprawujących nad nimi nadzór, 6) inne jednostki organizacyjne - za pośrednictwem upoważnionych do zamawiania pieczęci urzędowych właściwych im organów państwowych lub samorządowych.
2. Wykroczenie ma charakter formalny, tzn. wystarczy samo bezprawne wyrobienie wymienionych w § 1 przedmiotów lub wydanie ich osobie nieuprawnionej, a także posiadanie, zamawianie i nabywanie pieczęci.
3. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawcę czynu można ukarać grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Orzeczenie przepadku przedmiotów wymienionych w § 3 jest obligatoryjne.
6. Artykuł 68 § 1 zmieniony art. 1 pkt 44 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 69. [Uniemożliwienie identyfikacji przedmiotu]
1. Komentowany przepis chroni znaki umieszczone przez uprawnione organy państwowe.
2. Należy podzielić pogląd, że nie będzie wykroczeniem z art. 69 k.w. czynienie bezskutecznymi innych znaków niż znaków umieszczonych przez organ państwowy w celu stwierdzenia tożsamości przedmiotu, zamknięcia go lub poddania rozporządzeniu władzy (np. probierczych), co nie wyklucza jednak odpowiedzialności na podstawie innych przepisów (np. ustawy - Prawo probiercze). Również uszkodzenie znaku, ale bez uczynienia go bezskutecznym, nie pociąga odpowiedzialności z komentowanego przepisu, gdyż w takim wypadku mamy do czynienia z usiłowaniem popełnienia wykroczenia z art. 69, które jako nieprzewidziane w tym przepisie jest bezkarne (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 281).
3. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która nie tylko zniszczyła lub usunęła znak umieszczony przez organ państwowy, ale równocześnie uczyniła go bezskutecznym. Czyn ten jest wykroczeniem niezależnie od tego, czy oznaczony przedmiot był własnością sprawcy, czy też nie stanowił jego własności.
4. Wykroczenie to jest umyślne i równocześnie może być popełnione zarówno w zamiarze ewentualnym, jak i bezpośrednim.
5. Wobec sprawcy wykroczenia można orzec karę aresztu od 5 do 30 dni, grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany.
Art. 70. [Nieumiejętne wykonanie czynności]
1. Sprawcą wykroczenia określonego w § 1 jest zarówno osoba zlecająca wykonanie czynności osobie, która z natury rzeczy jest niezdolna do wykonywania czynności zawodowych (np. pracodawca, który wie, że pracownik jest chory i otrzymał zwolnienie lekarskie), jak i osoba, która wykonuje czynności zawodowe z własnej woli, wiedząc, że brak umiejętności może spowodować niebezpieczeństwo dla zdrowia innej osoby (np. zastrzyk domięśniowy wykonuje osoba, która nie ma przygotowania pielęgniarskiego).
2. Wykroczenie, o którym mowa w § 2, popełnia osoba, która podjęła czynności zawodowe, będąc co najmniej w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. "Stan po użyciu alkoholu" został zdefiniowany treścią art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) jako zawartość alkoholu w organizmie wynosząca lub prowadząca do stężenia we krwi od 0,2‰ albo obecność w wydychanym powietrzu od 0,1 mg alkoholu w 1 dm3. "Środkiem działającym podobnie do alkoholu" jest środek odurzający lub substancja psychotropowa, które stanowi każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 i 2 do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.). Przepisy ustawy stosuje się do produktów leczniczych, które są środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi lub prekursorami, w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 z późn. zm.) oraz substancji i preparatów chemicznych, które są prekursorami, w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.). Z konstrukcji § 2 komentowanego art. 70 k.w. wynika, że sprawca wypełni znamiona wykroczenia nie w chwili stawienia się takiej osoby w miejscu pracy, lecz w momencie rozpoczęcia pracy.
3. Skoro ustawodawca nie określił jednoznacznie czynności, które mogą być uważane za niebezpieczne, i pozostawił ocenę organom orzekającym, należy posiłkować się treścią rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz. U. Nr 62, poz. 287), wydanego na podstawie art. 210 § 6 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Są to:
1. Prace przy obsłudze suwnic sterowanych z kabiny i zdalnie sterowanych.
2. Prace przy obsłudze podnośników i platform hydraulicznych.
3. Prace przy obsłudze układnic magazynowych.
4. Prace przy obsłudze żurawi wieżowych i samojezdnych.
5. Prace operatorów samojezdnych ciężkich maszyn budowlanych i maszyn drogowych.
6. Prace przy obsłudze urządzeń mechanicznych związanych z czynnościami wyburzeniowymi.
7. Prace operatorów pulpitów sterowniczych urządzeń technologicznych wielofunkcyjnych i wielozadaniowych.
8. Prace przy obsłudze urządzeń walcowniczych przy wprowadzaniu pasm do wykrojów walcowniczych przy użyciu narzędzi ręcznych.
9. Prace drużyn trakcyjnych oraz maszynistów - operatorów samojezdnych ciężkich maszyn torowych i kierowców drezyn motorowych.
10. Prace nastawniczego, ustawiacza i manewrowego na kolei i na zakładowych bocznicach kolejowych oraz prace dyżurnego ruchu na kolei.
11. Prace kierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiały niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 16 t i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych tramwajów.
12. Prace przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych.
13. Prace przy liniach napowietrznych niskich, średnich i wysokich napięć.
14. Prace przy obsłudze urządzeń ciśnieniowych, podlegających pełnemu dozorowi technicznemu.
15. Prace przy obsłudze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych lub tworzących mieszaniny wybuchowe z powietrzem.
16. Prace przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach biologicznie zakaźnych.
17. Prace przy wytwarzaniu, transportowaniu, wydawaniu i stosowaniu materiałów wybuchowych i samozapalnych.
18. Prace badawcze, doświadczalne i technologiczne związane bezpośrednio z eksploatacją oraz obsługą ruchu reaktorów jądrowych, akceleratorów, generatorów neutronów, komór do produkcji źródeł promieniotwórczych.
19. Prace z otwartymi źródłami promieniotwórczymi w pracowniach klasy i i II.
20. Prace związane ze stosowaniem promieniowania jonizującego do celów diagnostycznych i terapeutycznych w zakładach opieki zdrowotnej, z wyjątkiem przypadków dotyczących ratowania życia ludzkiego.
21. Prace doświadczalne z nowymi rodzajami uzbrojenia i amunicji.
22. Prace remontowo-konserwacyjne przy amunicji i jej konfekcjonowaniu.
23. Prace związane z oczyszczaniem terenu z przedmiotów wybuchowych i niebezpiecznych.
24. Prace maszynisty maszyn wyciągowych, sygnalisty szybowego, operatora samojezdnych maszyn przodkowych, operatora pojazdów pozaprzodkowych i samojezdnych maszyn pomocniczych, maszynisty lokomotyw pod ziemią, rewidenta urządzeń wyciągowych - w podziemnych zakładach górniczych.
25. Prace maszynisty wiertniczego i operatora maszyn podstawowych w odkrywkowych zakładach górniczych.
26. Prace mechanika i maszynisty wiertni, operatora i kierowcy agregatów cementacyjnych zasobników oraz urządzeń do intensyfikacji wydobycia ropy i gazu w zakładach górniczych wydobywających kopaliny metodą otworów wiertniczych i w zakładach wykonujących prace geologiczne.
27. Prace pilota morskiego.
28. Prace przy obsłudze znaków nawigacyjnych na wodzie.
29. Prace przy technicznej obsłudze wodowania statków.
30. Prace na wysokości na masztach i wieżach antenowych.
31. Prace na wiaduktach i mostach.
32. Prace pilota samolotowego, śmigłowcowego i szybowcowego, balonu wolnego i skoczka spadochronowego zawodowego.
33. Prace nawigatora lotniczego i mechanika pokładowego w lotnictwie.
34. Prace kontrolera ruchu lotniczego.
35. Prace kaskadera filmowego.
36. Prace treserów dzikich zwierząt i akrobatów cyrkowych.
4. Czynności zawodowe to czynności wykonywane odpłatnie w ramach stosunku pracy, umowy zlecenia albo umowy o dzieło (uchwała SN z dnia 21 listopada 1986 r., VI KZP 35/86, OSNKW 1987, nr 3-4, poz. 21).
5. Wykroczenie jest umyślne lub nieumyślne, o charakterze abstrakcyjno-konkretnym (§ 1) i abstrakcyjnym (§ 2).
6. Wobec sprawcy wykroczenia można orzec karę aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary można zastosować (a więc fakultatywnie) środek karny w postaci podania treści orzeczenia do publicznej wiadomości w szczególny sposób (art. 31 k.w.).
7. Artykuł 70 § 2 zmieniony art. 1 pkt 45 lit. a ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 70 § 3 dodany art. 1 pkt 45 lit. b ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 71. [Wadliwe wykonanie urządzeń]
1. W przepisie chodzi o to, że rezultat pracy osoby nieprzygotowanej do wykonania lub obsługiwania danego urządzenia może spowodować zagrożenie dla życia lub zdrowia człowieka.
2. Zgodnie z treścią tego przepisu zachowanie sprawcy wykroczenia wywołujące stan określony jako niebezpieczny dla życia i zdrowia człowieka może wystąpić w czterech postaciach, a mianowicie: 1) wadliwego wykonania urządzenia, 2) uczynienia urządzenia niezdatnym do funkcjonowania, 3) niewłaściwego użytkowania urządzenia oraz 4) samowolnego uruchomienia urządzenia.
3. Ustawodawca nie wskazuje, o jakie urządzenia chodzi, podając jedynie informację, że mają to być urządzenia z natury rzeczy niebezpieczne dla życia lub zdrowia człowieka. Należy zatem sięgnąć do przepisów ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 122, poz. 1321 z późn. zm.), która urządzenia techniczne definiuje jako urządzenia mogące stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek: a) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego, b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu, c) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu. W wydanym na podstawie art. 5 cyt. ustawy rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 120, poz. 1021 z późn. zm.) określono rodzaje urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Oto one: 1) urządzenia ciśnieniowe, w których znajdują się ciecze lub gazy pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego: a) kotły parowe o pojemności większej niż 2 dm3, przeznaczone do wytwarzania pary z cieczy z użyciem ciepła uzyskiwanego z paliwa w wyniku reakcji egzotermicznej lub z energii elektrycznej, b) szybkowary ciśnieniowe, c) kotły cieczowe o pojemności większej niż 2 dm3, przeznaczone do podgrzewania cieczy bez zmiany jej stanu skupienia z użyciem ciepła uzyskiwanego z paliwa w wyniku reakcji egzotermicznej lub z energii elektrycznej, z wyjątkiem kotłów cieczowych w instalacjach systemu otwartego, d) zbiorniki stałe, dla których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest większy niż 50 barów x dm3, a nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bara, przeznaczone do magazynowania cieczy lub gazów albo prowadzenia w nich procesów technologicznych, z wyjątkiem grzejników i nagrzewnic powietrza, zbiorników w instalacjach ziębniczych o iloczynie nadciśnienia i pojemności nie większym niż 300 barów x dm3, zbiorników w instalacjach chłodniczych z rur o średnicy nie większej niż DN 25 z kolektorami i rozdzielaczami o pojemności każdego z nich nie większej niż 100 dm3 i przekroju nie większym niż 2 dm2 oraz zbiorników stanowiących obudowy urządzeń elektrycznych, przewodów energetycznych i telekomunikacyjnych, e) zbiorniki przenośne - zmieniające miejsce między napełnieniem a opróżnieniem - o pojemności większej niż 0,35 dm3 i nadciśnieniu wyższym niż 0,5 bara, przeznaczone do magazynowania lub transportowania cieczy lub gazów, z wyjątkiem pojemników aerozolowych jednorazowego użytku i pojemników przeznaczonych do transportu i dystrybucji napojów gazowanych, dla których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest nie większy niż 500 barów x dm3, a nadciśnienie jest nie wyższe niż 7 barów, f) zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony, służące do zasilania silników spalinowych w pojazdach, g) zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niezaliczonych jako niebezpieczne, które są pod ciśnieniem napełniane, opróżniane lub przewożone, dla których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest większy niż 50 barów x dm3, a nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bara, h) wytwornice acetylenu, stałe i przenośne, przeznaczone do wytwarzania acetylenu w wyniku reakcji chemicznej między węglikiem wapnia a wodą oraz zasobniki węglika wapnia, zbiorniki acetylenu, przeznaczone do magazynowania, schładzania i osuszania, i rurociągi technologiczne acetylenu wraz z osprzętem, przeznaczone do transportu acetylenu w obrębie instalacji, niezależnie od średnicy nominalnej DN, i) rurociągi pary łączące kocioł z turbogeneratorem, j) rurociągi przesyłowe i technologiczne, w części stanowiącej urządzenia techniczne w rozumieniu przepisów o dozorze technicznym, do materiałów niebezpiecznych o właściwościach trujących, żrących i palnych pod nadciśnieniem wyższym niż 0,5 bara i średnicy nominalnej większej niż DN 25, wyprodukowane lub przebudowywane po dniu wejścia w życie rozporządzenia, przeznaczone do: gazów sprężonych, gazów skroplonych, gazów rozpuszczonych pod nadciśnieniem, par oraz tych cieczy, dla których nadciśnienie pary przy najwyższej dopuszczalnej temperaturze jest wyższe niż 0,5 bara, cieczy, których nadciśnienie pary przy najwyższej dopuszczalnej temperaturze jest niższe niż 0,5 bara i iloczyn nadciśnienia dopuszczalnego cieczy i średnicy nominalnej rurociągu DN jest większy niż 2000 barów, 2) zbiorniki bezciśnieniowe i zbiorniki o nadciśnieniu nie wyższym niż 0,5 bara, przeznaczone do magazynowania materiałów niebezpiecznych o właściwościach trujących lub żrących oraz do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych, których prężność pary w temperaturze 50°C nie jest większa niż 3 bary, a temperatura zapłonu nie jest wyższa niż 61°C, z wyjątkiem zbiorników w instalacjach zasilania silników spalinowych pojazdów i zbiorników o pojemności nie większej niż 1000 dm3, 3) zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niebezpiecznych, dopuszczone na podstawie przepisów odrębnych, z wyłączeniem zbiorników ładunkowych, będących integralną częścią konstrukcji statku żeglugi śródlądowej i objętych nadzorem technicznym instytucji klasyfikacyjnej, 4) duże pojemniki do przewozu luzem materiałów niebezpiecznych (DPPL) określone w przepisach odrębnych, 5) urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych, 6) maszyny służące do przemieszczania osób lub ładunków w ograniczonym zasięgu: a) wciągarki i wciągniki, b) suwnice, c) żurawie, d) układnice, e) dźwigniki (podnośniki), w tym systemy do parkowania samochodów, z wyjątkiem dźwigników stanowiących wyposażenie pojazdów, dźwigników do pochylania stołów technologicznych i dźwigników przenośnych z napędem ręcznym, f) wyciągi towarowe, g) wyciągi statków, h) podesty ruchome, i) urządzenia dla osób niepełnosprawnych, j) schody i chodniki ruchome, k) przenośniki okrężne kabinowe i platformowe, l) wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia, 7) dźwigi do transportu osób lub ładunków, dźwigi budowlane i dźwigi towarowe małe, 8) dźwignice linotorowe, 9) przenośniki kabinowe i krzesełkowe o ruchu obrotowym, przeznaczone do celów rekreacyjno-rozrywkowych, 10) urządzenia techniczne służące do przemieszczania kontenerów przy pracach przeładunkowych, 11) urządzenia załadowcze, wyładowcze lub podające ładunki w ciągach technologicznych przeładowczych, 12) układarki do układania torów, wypornice, żurawie i korektory położenia służące do zawieszania i regulacji sieci trakcyjnej, 13) przeciągarki pojazdów szynowych, 14) osobowe i towarowe koleje linowe, 15) wyciągi do przemieszczania osób w celach turystyczno-sportowych, 16) pomosty ruchome z zespołami napędowymi w przystaniach promowych.
4. Wykroczenie jest umyślne lub nieumyślne o charakterze zagrożenia konkretnego.
5. Sprawca podlega karze aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 72. [Niedokonanie zabezpieczenia]
1. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która dopuściła się zaniedbania w postaci niewykonania obowiązkowej czynności, np. grupa remontująca drogę pozostawia niezabezpieczony wykop, który naraża na niebezpieczeństwo bawiące się dzieci. Zatem odpowiedzialności podlega ten, kto nie dopełnił obowiązku, a więc kierownik grupy remontowej. Jeżeli jednak właściciel posesji nie oznaczy przeszkody i nie zadba o bezpieczeństwo pieszych do czasu jej fachowego zabezpieczenia, również wypełni znamiona wykroczenia.
2. Należy w pełni zgodzić się z poglądem, że podmiotem przedmiotowego wykroczenia będzie uprawniony do rybactwa, który nie utrzymuje w należytym stanie pomostu znajdującego się na jego nieruchomości przydatnego do wędkowania (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2006, s. 443). Warto w tym kontekście zapoznać się też z postanowieniami ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.).
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca podlega karze aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 73. [Niezawiadomienie o niebezpieczeństwie]
1. Podmiotem wykroczenia jest każdy, kto wie o grożącym niebezpieczeństwie i mimo to nie zawiadamia jednostki ratowniczej. Wprawdzie ustawodawca, używając określenia "wbrew swemu obowiązkowi", zasugerował niejako, że chodzi o podmiot indywidualny, na którym ciąży obowiązek z racji wykonywanych czynności zawodowych, to jednak w moim przekonaniu obowiązek ten powinien dotyczyć wszystkich i to nie tylko w sferze wymogu moralnego, lecz również prawnego. Przykładem wypełnienia znamion wykroczenia będzie obojętność przechodnia, który zauważył tlące się drzewo. Chodzi o to, że osoba taka ma bezwzględny obowiązek zawiadomienia straży pożarnej, ale nie tylko. Ponadto do czasu jej przyjazdu powinna zadbać o innych przechodniów, zawiadamiając ich o zagrożeniu na danym odcinku. Niezawiadomienie straży pożarnej należy ocenić w kategoriach czynu umyślnego, natomiast zaniechanie ostrzeżenia innych przechodniów może być rozpatrywane w kategoriach czynu nieumyślnego, wynikającego z niewłaściwej oceny zagrożenia.
2. Nie może budzić wątpliwości, że w pojęciu mienia w znacznych rozmiarach nie chodzi wyłącznie o jego wartość. Pojęcie "rozmiaru mienia" nie może być utożsamiane z pojęciem "wartości mienia", ponieważ pojęcia te oznaczają zupełnie coś innego. "Wartość" to pojęcie ekonomiczne, określające, ile coś jest warte, natomiast "rozmiar", to pojęcie fizyczne, oznaczające wielkość czegoś, wymiar, format (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 maja 2000 r., II AKa 149/00, OSA 2000, nr 11-12, poz. 78; Wok. 2000, nr 10, poz. 48).
3. Zawarte w dyspozycji art. 163 § 1 k.k. znamię "mienie w wielkich rozmiarach" odnosi się do cech przestrzennych substancji materialnej objętej zagrożeniem - nie wyraża natomiast warunku odpowiedzialności w postaci określonej wartości tego mienia. Wartość mienia zagrożonego sprowadzonym przez sprawcę zdarzeniem, określonym w tym przepisie - podobnie jak inne cechy indywidualizujące czyn - ma wpływ na ocenę stopnia jego społecznej szkodliwości (uchwała SN z dnia 19 lutego 2003 r., I KZP 49/02, OSNKW 2003, nr 3-4, poz. 24; Biul. SN 2003, nr 2, poz. 14; Prok. i Pr. 2003, nr 4, poz. 3; Wok. 2003 nr 9, poz. 15; OSP 2003, nr 11, poz. 146).
4. Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
5. Wobec sprawcy wykroczenia można orzec karę aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 74. [Niszczenie urządzeń zabezpieczających]
1. Usunięcie napisu ostrzegającego lub uczynienie niewidocznym urządzenia zabezpieczającego stanowi czyn umyślny. Natomiast jeżeli właściciel pojazdu samochodowego, chcąc wyjechać z podwórka, otwiera bramę tak energicznie, że z powodu uderzenia o krawędź budynku ulega ona uszkodzeniu, również popełnia wykroczenie, ale czyn ten ma postać nieumyślności.
2. W prawie polskim wykonanie graffiti z reguły rodzi odpowiedzialność za wykroczenie stypizowane w art. 63a k.w. Podstawą jej jest sporządzenie napisu lub rysunku w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym, bez zgody osoby uprawnionej. Przepis art. 63a k.w. będzie jednak wyeliminowany z kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, gdy zachowanie jego wyczerpuje dyspozycję art. 141 k.w. (napis lub rysunek zawiera treści nieprzyzwoite), art. 67 k.w. (autor graffiti uszkodził ogłoszenie instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej albo artystycznej, rozrywkowej lub sportowej), art. 74 k.w. (poprzez wykonanie graffiti uległy uszkodzeniu lub stały się nieczytelne napisy ostrzegające o niebezpieczeństwie), art. 85 k.w. (uszkodzone zostało urządzenie ostrzegające o niebezpieczeństwie). Zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki graffiti, Prok. i Pr. 2001, nr 2, s. 78.
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia podlega karze aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Zgodnie z dyspozycją § 2, niezależnie od kary, wobec sprawcy można (fakultatywnie) orzec obowiązek naprawienia szkody przez zapłatę równowartości zniszczonego lub uszkodzonego albo przez przywrócenie stanu poprzedniego, a ponadto orzec podanie orzeczenia do publicznej wiadomości w szczególny sposób (art. 31 k.w.).
6. Artykuł 74 § 2 zmieniony art. 1 pkt 46 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 75. [Lekceważenie zasad ostrożności]
1. Zachowanie sprawcy wykroczenia zakwalifikowanego z § 1 realizuje się przez niezachowanie ostrożności w siedmiu postaciach i polega na: 1) wystawianiu ciężkich przedmiotów, 2) wywieszaniu ciężkich przedmiotów, 3) rzucaniu ciężkimi przedmiotami, 4) wylewaniu płynów, 5) wyrzucaniu nieczystości, 6) doprowadzaniu do wypadania przedmiotów i 7) doprowadzaniu do wylewania się płynów.
2. Jeżeli zatem osoba rzuca kamieniem w drzewo, chcąc zrzucić zaczepiony między gałęziami przedmiot, to mówimy o umyślności. Natomiast gdy spadła doniczka umieszczona na oknie w kwietniku, który - jak się okazuje - nie był przystosowany do takiego ciężaru, o czym dana osoba nie wiedziała, możemy powiedzieć, że czyn miał charakter nieumyślny. Wykroczenie ma charakter zagrożenia abstrakcyjnego. Chodzi wszakże o to, że nie ma znaczenia, czy rzucany w drzewo kamień spowodował zagrożenie, a doniczka z kwiatkiem spadła z balkonu. Znaczenie ma natomiast zlekceważenie zasad ostrożności, do przestrzegania których każdy jest obowiązany.
3. Czyn zakwalifikowany z § 2 może być popełniony wyłącznie umyślnie i równocześnie z zamiarem bezpośrednim. Jego podstawową cechą jest złośliwość (chęć dokuczania, robienie komuś przykrości) lub swawola (dokazywanie, zabawa figle, psoty).
4. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
5. Sprawca podlega karze ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł, jeżeli czyn zostanie zakwalifikowany z § 2, a grzywny od 20 do 500 zł albo nagany - jeżeli czyn wypełni znamiona § 1.
Art. 76. [Rzucanie przedmiotami w pojazdy]
1. Znamieniem wykroczenia jest już samo rzucenie kamieniem w pojazd, który znajduje się w ruchu, niezależnie od braku skutku, tzn. sprawca nie musi trafić w pojazd, a i tak powinien ponieść przewidzianą w przepisie karę.
2. Przedmiotem, na który ma być nakierowane działanie sprawcy jest pojazd mechaniczny. Jest nim pojazd wprawiany w ruch przez umieszczony na nim silnik (R.A. Stefański, Wykroczenia drogowe. Komentarz, Kraków 2005, s. 257).
3. Oblanie szyby jadącego samochodu lub rowerzysty może w konsekwencji doprowadzić do wypadku drogowego. Zachowanie takie nie mieści się w granicach kontratypu "śmigusa-dyngusa", sprawca więc powinien wtedy odpowiadać na podstawie art. 177 § 1 k.k., gdy dojdzie do wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 k.k. Jeżeli do takiego wypadku nie dojdzie, sprawca atakujący pojazdy lub przechodniów, np. z wiadrem wody w ręku, powinien odpowiadać z art. 86 k.w. za niezachowanie ostrożności i powodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Rzucanie w szyby samochodowe woreczkami z wodą jest wykroczeniem z art. 76 k.w. i trudno takie zachowanie uznać za mieszczące się w ramach zwyczaju. Zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne..., s. 24.
4. Jest to wykroczenie umyślne, charakteryzujące się zagrożeniem abstrakcyjnym.
5. Sprawca wykroczenia podlega karze aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 77. [Niepanowanie nad zwierzętami]
1. Mówiąc o zwierzętach, mamy na myśli zwierzęta domowe, gospodarskie, wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych, utrzymywane w ogrodach zoologicznych, wolno żyjące (dzikie) oraz obce faunie rodzimej. Chcąc poznać warunki obchodzenia się ze zwierzętami, należy przeanalizować treść ustaw:
- z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.),
- z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.),
- z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. Nr z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.),
- z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.),
- z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.),
- z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95 z późn. zm.),
- z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 121, poz. 842 z późn. zm.),
- z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 213, poz. 1342 z późn. zm.),
- z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281 z późn. zm.),
- z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.),
- z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz. U. Nr 33, poz. 289 z późn. zm.),
- z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045 z późn. zm.).
2. W komentowanym przepisie chodzi o panowanie nad zwierzęciem w stopniu gwarantującym bezpieczeństwo w miejscu publicznym. Spełnienie tego warunku w ramach zwykłych środków ostrożności nie wymaga np. spacerowania z psem znajdującym się na smyczy lub w kagańcu. Chodzi w szczególności o doskonałe poznanie psychiki psa i uzyskanie bezwzględnego posłuszeństwa. Nie można bowiem wyobrazić sobie, że prowadzenie na smyczy i w kagańcu wilczarza irlandzkiego (ważącego 85 kg, wysokości 110 cm w kłębie) zapewni bezpieczeństwo. Jeżeli bowiem pies tej rasy miałby skłonności do agresywnego zachowania, to nie ma człowieka tak mocnego, który mógłby go utrzymać. Tymczasem psy tej rasy są wyjątkowo łagodne i wykazują skłonności opiekuńcze zarówno w odniesieniu do ludzi, jak i zwierząt, i nigdy same pierwsze nie atakują. Nie popełnia zatem wykroczenia z tego przepisu osoba, która znając psychikę swojego czworonożnego przyjaciela, prowadzi go w miejscu publicznym bez smyczy i kagańca.
3. Inaczej wygląda sprawa w kwestii niezachowania nakazanych środków ostrożności. Chodzi np. o rasy psów, które - jako niezwykle agresywne - powinny być w miejscu publicznym zawsze na smyczy i w kagańcu. Z przepisem stricte wiąże się rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. (Dz. U. Nr 77, poz. 687), wydane na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.). Trzymanie luzem psa znajdującego na liście 11 ras objętych rozporządzeniem stanowi wykroczenie, nawet wówczas, gdy taki pies zachowuje się przyjaźnie wobec otoczenia; oto one: 1) amerykański pit bull terrier, 2) pies z Majorki (Perro de Presa Mallorquin), 3) buldog amerykański, 4) dog argentyński, 5) pies kanaryjski (Perro de Presa Canario), 6) tosa inu, 7) rottweiler, 8) akbash dog, 9) anatolian karabash, 10) moskiewski stróżujący, 11) owczarek kaukaski.
4. Nie budzi najmniejszych wątpliwości, że pies niebędący wprawdzie na tej liście, ale wykazujący agresywność (np. rzucający się na inne zwierzęta), powinien być prowadzony w kagańcu i na smyczy (np. amstaff, beagle, stafford). Trudno natomiast wymagać od właściciela używania kagańców wobec psów, które ze względu na wagę i wielkość mogą być z łatwością utrzymane na smyczy. Smycz jest wystarczającym środkiem spełniającym zwykłe środki ostrożności nawet wobec dużych psów, pod warunkiem że nie wykazują one agresywnych skłonności. Przykładem mogą być: chesapeake bay retriever (łagodny), flat-coated retriever (inteligentny, rozsądny i o miłym usposobieniu), labrador (wylewny w uczuciach, lubiący dzieci), golden retriever (o spokojnym usposobieniu i lubiący dzieci) itp. Ocena w kwestii zastosowania środka ostrożności należy do właściciela zwierzęcia.
5. Przebieg zdarzenia z 19 czerwca 2003 r. w miejscowości W. wskazuje, że świadomość prawna zarówno wśród obywateli, jak i organów ochrony prawnej pozostawia wiele do życzenia. Chodzi m.in. o interpretację treści art. 77 k.w. Otóż na ulicznym spacerze mijały się dwa psy. Właścicielka prowadziła na smyczy amstaffa, mieszańca psów obronnych, przy czym kaganiec trzymała w ręku. Właściciel natomiast prowadził na smyczy, również bez kagańca, golden retrievera. W pewnym momencie amstaff wyrwał się właścicielce i rzucił na golden retrievera, a w konsekwencji pogryzł psa i właściciela. Policjanci w celu odciągnięcia amstaffa użyli miotacza gazowego, a następnie podjęli decyzję o nałożeniu mandatów karnych na obu właścicieli za brak kagańców. O ile decyzja o nałożeniu mandatu na właścicielkę amstaffa (niezależnie od dalszych środków prawnych, które niewątpliwie nastąpiły; chodzi mianowicie o jej odpowiedzialność za spowodowanie obrażeń ciała, a także z tytułu nieposiadania ważnych szczepień przeciwko wściekliźnie swojego czworonoga) jest słuszna, o tyle uznanie właściciela golden retrievera za osobę, która popełniła wykroczenie z art. 77 k.w., świadczy o braku podstawowych wiadomości z zakresu prawa o wykroczeniach. Najbardziej jednak bulwersujące w tej sprawie jest to, że policjanci nie udzielili pomocy ofierze pogryzienia (właścicielowi golden retrievera), mimo iż o to prosił. Pogotowie odmówiło przyjazdu wobec oświadczenia policjantów, że pomoc jest zbędna. Krwawiącemu i będącemu w szoku mężczyźnie pomocy udzielili natomiast agenci ochrony Securitas Polska, którzy służbowym samochodem odwieźli go do szpitala.
6. Wprawdzie sprawcą wykroczenia z art. 77 k.w. nie musi być właściciel zwierzęcia, niemniej sprawcą tym może być tylko ten, kto faktycznie trzyma zwierzę (zob. wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2003 r., III KK 26/03, LEX nr 77469).
7. Należy przyjąć, że do kategorii niebezpiecznych zwierząt (rzeczy/przedmiotów materialnych) zaliczyć należy niektóre, specjalnie w tym celu wyselekcjonowane rasy psów wymienione w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie wykazu ras psów uznawanych za agresywne. Psy tych ras, obok właściwych wszystkim psom możliwości ich układania, charakteryzują się z jednej strony dużą i silną budową, a z drugiej wewnętrznymi predyspozycjami agresywności. Z drugiej strony, nic nie stoi również na przeszkodzie uznania psa nienależącego do żadnej z ras wymienionego w rozporządzeniu za "inny przedmiot niebezpieczny", jeżeli wyżej wymienione cechy u niego występują (zob. A. Sakowicz, Glosa do wyroku SA w Białymstoku z dnia 27 listopada 2003 r., II AKa 280/03, Prok. i Pr. 2006, nr 10, s. 144).
8. Wykroczenie może być umyślne lub nieumyślne.
9. Sprawca może być ukarany grzywną w kwocie od 20 do 250 zł albo naganą.
Art. 78. [Drażnienie zwierząt]
1. "Drażnieniem" jest działanie na zmysły w celu pobudzenia ich do reakcji, pobudzanie do gniewu, denerwowanie, złoszczenie, zaczepianie, droczenie się, przedrzeźnianie, niepokojenie, łechtanie itp. "Płoszeniem" natomiast jest straszenie powodujące ucieczkę, hałasowanie, wykonywanie raptownych ruchów, niepokojenie.
2. Nie każde drażnienie lub płoszenie jest wykroczeniem, ale tylko takie, które wywołuje skutek w postaci co najmniej zdenerwowania zwierzęcia. Takie wszakże (zdenerwowane, zaniepokojone, przestraszone) z natury rzeczy staje się niebezpieczne.
3. Wykroczenie ma charakter zagrożenia konkretnego, tzn. z powodu drażnienia lub płoszenia zwierzę staje się agresywne. Wprawdzie w literaturze znawcy przedmiotu uznają ten czyn za umyślny, jak również dopuszczają nieumyślność działania sprawcy, jednak wyrażam pogląd, że drażnienie i płoszenie może mieć wyłącznie charakter umyślny, trudno bowiem sobie wyobrazić, aby człowiek w pełni sprawny umysłowo i zrównoważony psychicznie mógł nie zdawać sobie sprawy z tego, że drażni lub płoszy zwierzynę, a także z tego, iż drażnione lub płoszone zwierzę może stać się niebezpieczne.
4. Sprawcą wykroczenia może być każdy, a więc nie tylko właściciel czy opiekun zwierzęcia.
5. Dla ustalenia, jak należy postępować ze zwierzętami, warto zapoznać się z treścią ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.).
6. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1000 zł albo naganą.
Art. 79. [Nieoświetlenie miejsc publicznych]
1. Wykroczenie popełni właściciel posesji lub dozorca, jeżeli nie oświetli miejsc uczęszczanych przez lokatorów, np. klatki schodowej lub drogi do pojemników na śmieci (§ 1). Natomiast sprawcą wykroczenia określonego w § 2 będzie każdy, kto ma dostęp do wyłącznika światła i celowo je zgasi.
2. Wykroczenie określone w § 1 może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, natomiast wykroczenie, o którym mowa w § 2, można popełnić wyłącznie umyślnie.
3. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 podlega karze grzywny w wysokości od 20 do 250 zł albo nagany, natomiast określonego w § 2 - karze grzywny w wysokości od 20 do 500 zł.
Art. 80. [Wykonywanie zabronionych czynności na wale przeciwpowodziowym]
1. Komentowany przepis, podając katalog zakazów, ukazał sposób zachowania na wale przeciwpowodziowym lub w jego pobliżu. Warto wskazać, że zasady postępowania zostały określone w art. 192-194 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Ustawa reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Gospodarowanie wodami uwzględnia zasadę wspólnych interesów i jest realizowane dzięki współpracy administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne. Zarządzanie zasobami wodnymi służy zaspokajaniu potrzeb ludności, gospodarki, ochronie wód i środowiska związanego z tymi zasobami, w szczególności w zakresie: zapewnienia odpowiedniej ilości i jakości wody dla ludności, ochrony zasobów wodnych przed zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub nadmierną eksploatacją, utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych, ochrony przed powodzią oraz suszą, zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa oraz przemysłu, zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką, sportem oraz rekreacją, tworzenia warunków do energetycznego, transportowego oraz rybackiego wykorzystania wód. Natomiast instrumentami zarządzania zasobami wodnymi są plany gospodarki wodnej, pozwolenia wodnoprawne, opłaty i należności w gospodarce wodnej, kataster wodny, kontrola gospodarowania wodami.
2. Zasady, o których wspomina § 2, zostały określone w przepisach gminnych wydanych na podstawie ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.). Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa, należy do gminy. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania te obejmują sprawy: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, gminnego budownictwa mieszkaniowego, edukacji publicznej, kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury, kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych, targowisk i hal targowych, zieleni gminnej i zadrzewień, cmentarzy gminnych, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej, wspierania i upowszechniania idei samorządowej, promocji gminy, współpracy z organizacjami pozarządowymi, współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
3. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
5. Artykuł 80 § 2 zmieniony art. 1 pkt 47 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 81. [Niszczenie lub uszkadzanie]
1. Mówiąc o ochronie brzegów wód śródlądowych, mamy na myśli wody powierzchniowe - zarówno płynące (rzeki, potoki, kanały), jak i stojące (jeziora, zalewy), o których mowa w ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 3 tej ustawy, zarządzanie zasobami wodnymi jest realizowane z uwzględnieniem podziału państwa na obszary dorzeczy i regiony wodne. Ustalono następujące obszary: dorzecza Wisły - obejmujący, oprócz dorzecza Wisły znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, również dorzecza Słupi, Łupawy, Łeby, Redy oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na wschód od ujścia Słupi, a także wpadających do Zalewu Wiślanego; dorzecza Odry - obejmujący, oprócz dorzecza Odry znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, także dorzecza Regi, Parsęty, Wieprzy oraz pozostałych rzek uchodzących bezpośrednio do Morza Bałtyckiego na zachód od ujścia Słupi, a także wpadających do Zalewu Szczecińskiego, dorzeczy Dniestru, Dunaju, Jarft, Łaby, Niemna, Pregoły, Świeżej, Ücker.
2. Z kolei określenie wód morskich znajdziemy w ustawie z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 z późn. zm.). Ustawa określa położenie prawne obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej, pasa nadbrzeżnego oraz organy administracji morskiej i ich kompetencje. Przepisów ustawy nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, stanowi inaczej. Obszarami morskimi Rzeczypospolitej Polskiej są: morskie wody wewnętrzne, morze terytorialne, wyłączna strefa ekonomiczna. Morskie wody wewnętrzne i morze terytorialne wchodzą w skład terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zwierzchnictwo terytorialne RP nad morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym rozciąga się na wody, przestrzeń powietrzną nad tymi wodami oraz na dno morskie wód wewnętrznych i morza terytorialnego, a także na wnętrze ziemi pod nimi. Jeżeli wymagają tego potrzeby obronności lub bezpieczeństwa państwa, na morskich wodach wewnętrznych oraz na morzu terytorialnym mogą być ustanawiane strefy zamknięte dla żeglugi i rybołówstwa; poza morskimi wodami wewnętrznymi i morzem terytorialnym mogą być ogłaszane strefy niebezpieczne dla żeglugi lub rybołówstwa. Morskimi wodami wewnętrznymi są: część Jeziora Nowowarpieńskiego i część Zalewu Szczecińskiego wraz ze Świną i Dziwną oraz Zalewem Kamieńskim, znajdująca się na wschód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec, oraz rzeka Odra pomiędzy Zalewem Szczecińskim a wodami portu Szczecin, część Zatoki Gdańskiej zamknięta linią podstawową biegnącą od punktu o współrzędnych 54°37'36'' szerokości geograficznej północnej i 18°49'18'' długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Helskiej) do punktu o współrzędnych 54°22'12'' szerokości geograficznej północnej i 19°21'00'' długości geograficznej wschodniej (na Mierzei Wiślanej), część Zalewu Wiślanego znajdująca się na południowy zachód od granicy państwowej między Rzecząpospolitą Polską a Federacją Rosyjską na tym Zalewie, wody portów określone od strony morza linią łączącą najdalej wysunięte w morze stałe urządzenia portowe, stanowiące integralną część systemu portowego. Morzem terytorialnym Rzeczypospolitej Polskiej jest obszar wód morskich szerokości 12 mil morskich (22 224 m), liczonych od linii podstawowej tego morza. Linię podstawową morza terytorialnego stanowi linia najniższego stanu wody wzdłuż wybrzeża lub zewnętrzna granica morskich wód wewnętrznych. Zewnętrzną granicę morza terytorialnego stanowi linia, której każdy punkt jest oddalony o 12 mil morskich od najbliższego punktu linii podstawowej. Redy, na których odbywa się zwykle załadunek, wyładunek i kotwiczenie statków, położone całkowicie lub częściowo poza obszarem wód morskich, są włączone do morza terytorialnego.
3. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1000 zł albo naganą.
Art. 82. [Naruszenie zasad przeciwpożarowych]
1. Komentowany przepis sankcjonuje naruszenie zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Wykroczenie ma charakter zagrożenia abstrakcyjnego, a zatem dla jego bytu wystarczy nieostrożne obchodzenie się z ogniem, o czym traktuje § 1. Wykroczeniem z tego przepisu jest naruszenie zasad przeciwpożarowych określonych w odrębnych przepisach. Przepisy te zawiera ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 z późn. zm.). W myśl podstawowych zasad ochrona przeciwpożarowa polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia lub środowiska przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem przez: zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia, prowadzenie działań ratowniczych. Przez zapobieżenie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia rozumie się: zapewnienie koniecznych warunków ochrony technicznej nieruchomościom i ruchomościom, tworzenie warunków organizacyjnych i formalnoprawnych zapewniających ochronę ludzi i mienia, a także przeciwdziałających powstawaniu lub minimalizujących skutki pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Działaniem ratowniczym jest każda czynność podjęta w celu ochrony życia, zdrowia, mienia lub środowiska, a także likwidacja przyczyn powstania pożaru, wystąpienia klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia. Przez inne zagrożenie rozumie się zdarzenie wynikające z rozwoju cywilizacyjnego i naturalnych praw przyrody niebędące pożarem ani klęską żywiołową, stanowiące zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia lub środowiska, zapobieżenie lub usunięcie skutków którego nie wymaga zastosowania nadzwyczajnych środków. Istniejące zawsze zagrożenie pożarowe wymagało stworzenia systemu ratowniczego o zasięgu krajowym. Krajowy system ratowniczo-gaśniczy stanowi integralną część organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, obejmującą, w celu ratowania życia, zdrowia, mienia lub środowiska, prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych lub innych miejscowych zagrożeń. System ten skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilnoprawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych. Na mocy delegacji zawartej w art. 13 Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał dwa rozporządzenia: 1) z dnia 21 kwietnia 2006 r.w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563), uwzględniające: czynności, których wykonywanie w obiektach budowlanych oraz na terenach przyległych do nich jest zabronione ze względu na możliwość spowodowania pożaru lub jego rozprzestrzeniania się albo możliwość wystąpienia utrudnień w prowadzeniu działań ratowniczych lub ewakuacji; sposób, w jaki właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów budowlanych lub terenów powinni spełniać swoje obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej; sposoby postępowania przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych; odpowiednie warunki ewakuacji oraz warunki, w których użytkowany budynek istniejący uznaje się za zagrażający życiu ludzi; wymagania, jakie powinny spełniać instalacje wodociągowe przeciwpożarowe; zakres obligatoryjnego stosowania w obiektach budowlanych stałych urządzeń gaśniczych, systemów sygnalizacji pożarowej obejmujących urządzenia sygnalizacyjno-alarmowe oraz dźwiękowych systemów ostrzegawczych i gaśnic; wymagania, jakie powinny spełniać instalacje i urządzenia techniczne w obiektach budowlanych; sposoby prowadzenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym i oceny zagrożenia wybuchem; sposoby zabezpieczenia przeciwpożarowego lasów; sposoby zabezpieczenia przeciwpożarowego zbioru palnych płodów rolnych, ich transportu i składowania; 2) z dnia 16 czerwca 2003 r.w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz. U. Nr 121, poz. 1139), wskazujące: rodzaje obiektów, w stosunku do których jest wymagane zapewnienie zaopatrzenia w wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru, sposoby określania wymaganej ilości wody do celów przeciwpożarowych, wymagania przeciwpożarowe, jakie powinny spełniać sieci wodociągowe, źródła wody do zewnętrznego gaszenia pożaru, wymagania, jakie powinny spełniać hydranty zewnętrzne przeciwpożarowe, rodzaje obiektów budowlanych, do których powinna być doprowadzona droga pożarowa, wymagania, jakie powinna spełniać droga pożarowa. Budynki, inne obiekty budowlane, a także tereny powinny być projektowane, użytkowane i utrzymywane w sposób zabezpieczający przed powstaniem pożaru. Materiały palne znajdujące się wewnątrz obiektu, na terenie przyległym do niego lub na placu składowym powinny być używane oraz przechowywane w sposób nienaruszający bezpieczeństwa ludzi oraz mienia. Warunki bezpieczeństwa w tym zakresie zapewnia właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu, z uwzględnieniem właściwości pożarowych materiałów oraz powodowanych nimi zagrożeń. Budynki, ich części lub pomieszczenia ze względu na swą funkcję kwalifikuje się do kategorii zagrożenia ludzi: ZL I - budynki użyteczności publicznej lub ich części, w których mogą przebywać ludzie w grupach ponad 50 osób; ZL II - budynki lub ich części przeznaczone do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się; ZL III - szkoły, budynki biurowe, domy studenckie, internaty, hotele, ośrodki zdrowia, otwarte przychodnie lekarskie, sanatoria, lokale handlowo-usługowe, w których może przebywać do 50 osób, koszary, pomieszczenia ETO, zakłady karne i inne podobne; ZL IV - budynki mieszkalne; ZL V - archiwa, muzea i biblioteki.
2. Dla łatwiejszego zrozumienia istoty zagadnienia warto wiedzieć, że:
- bezpieczeństwem pożarowym jest stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem;
- bezpieczeństwem pożarowym w lasach jest stan eliminujący prawdopodobieństwo wystąpienia pożaru lasu, uzyskiwany przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego;
- pracami pożarowo niebezpiecznymi są prace, których prowadzenie może powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu;
- instalacją sygnalizacyjno-alarmową jest instalacja automatycznego wykrywania i przekazywania informacji o pożarze;
- materiałem pożarowo niebezpiecznym są ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55° C, gazy palne, ciała stałe wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą wodną gazy palne, ciała stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, ciała stałe palne utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 21°C, ciała stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 200°C oraz materiały mające skłonności do samozapalenia;
- pasem przeciwpożarowym jest system drzewostanów różnej szerokości poddanych specjalnym zabiegom gospodarczym i porządkowym lub powierzchni wylesionych i oczyszczonych do warstwy mineralnej;
- przeciwpożarowym wyłącznikiem prądu jest wyłącznik odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru;
- sprzęt i urządzenia ratownicze to przedmioty, narzędzia, maszyny i urządzenia związane na stałe z budynkiem, obiektem lub terenem, uruchamiane lub wykorzystywane do ratowania ludzi i mienia w warunkach pożaru, klęski żywiołowej oraz innego miejscowego zagrożenia;
- strefą pożarową jest przestrzeń wydzielona w taki sposób, aby w określonym czasie pożar nie przeniósł się na zewnątrz lub do wewnątrz wydzielonej przestrzeni;
- strefą zagrożenia wybuchem jest przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnych z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi, o stężeniu zawartym między dolną i górną granicą wybuchowości;
- stałymi urządzeniami gaśniczymi są urządzenia związane na stałe z obiektem, zawierające własny zapas środka gaśniczego, wyposażone w układ przechowywania i podawania środka gaśniczego, uruchamiane automatycznie we wczesnej fazie rozwoju pożaru;
- technicznymi środkami zabezpieczeń przeciwpożarowych są techniczne urządzenia, sprzęt, instalacje lub rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów;
- terenem przyległym jest pas terenu wokół obiektu o szerokości równej minimalnej dopuszczalnej odległości od innych obiektów ze względu na wymagania ochrony przeciwpożarowej, określonej w przepisach techniczno-budowlanych;
- urządzeniami do usuwania dymów i gazów pożarowych są urządzenia montowane w górnych częściach klatek schodowych i pomieszczeń, uruchamiane w przypadku nagromadzenia się gorących gazów i dymów pożarowych w celu ich odprowadzenia drogą wentylacji naturalnej lub wymuszonej;
- urządzeniami przeciwpanicznymi są specjalne urządzenia instalowane na drzwiach ewakuacyjnych, umożliwiające łatwe i pewne otwarcie drzwi od wewnątrz pomieszczenia, zgodnie z kierunkiem ewakuacji ludzi na korytarzach lub klatkach schodowych bez względu na blokady i zamki uniemożliwiające otwarcie tych drzwi od zewnątrz;
- odpowiednie warunki ewakuacji to nic innego jak zespół przedsięwzięć oraz środków techniczno-organizacyjnych zapewniający szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem;
- zagrożenie wybuchem to możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych, w różnych warunkach, mieszanin z powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon (iskra, łuk elektryczny lub przekroczenie temperatury samozapalenia) wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia.
3. W działaniach przeciwpożarowych przestrzega się Polskich Norm wprowadzonych do obowiązkowego stosowania. Zagadnienie to reguluje ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji (Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.). Ustawa określa podstawowe cele i zasady normalizacji oraz jej organizację i finansowanie. Przez normalizację rozumie się ogólnie działalność zmierzającą do uzyskania optymalnego, w danych okolicznościach, stopnia uporządkowania w określonym zakresie, przez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów. Natomiast normalizacją krajową jest normalizacja prowadzona na szczeblu krajowym, nieobejmująca działań prowadzonych w poszczególnych branżach lub sektorach gospodarki, na szczeblu lokalnym, na szczeblu stowarzyszeń lub przedsiębiorców i urzędów. Dokumentem normalizacyjnym jest dokument ustalający zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników, niebędący aktem prawnym. Podstawowym dokumentem normalizacyjnym jest norma, którą stanowi dokument przyjęty na zasadzie porozumienia i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający do powszechnego i wielokrotnego stosowania zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie. Porozumienie to charakteryzuje się brakiem trwałego sprzeciwu znaczącej części zainteresowanych w odniesieniu do istotnych zagadnień, osiągniętym w procesie rozpatrywania poglądów wszystkich zainteresowanych i zbliżenia przeciwstawnych stanowisk.
4. W obiektach oraz na terenach przyległych do nich zabronione jest wykonywanie czynności, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenienie się, utrudnienie prowadzenia działania ratowniczego lub ewakuacji, a w szczególności: używanie otwartego ognia, palenie tytoniu i stosowanie innych czynników mogących zainicjować zapłon materiałów występujących w strefie zagrożenia wybuchem, z wyjątkiem wypadków określonych w odrębnych przepisach w miejscach występowania materiałów pożarowo niebezpiecznych, innych materiałów palnych, określonych przez właściciela lub użytkownika i oznakowanych zgodnie z Polskimi Normami, garażowanie pojazdów silnikowych w obiektach i pomieszczeniach nieprzeznaczonych do tego celu, jeżeli nie opróżniono zbiornika paliwa pojazdu i nie odłączono na stałe jego zasilania akumulatorowego, rozgrzewanie za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od obiektu, przyległego do niego składowiska lub placu składowego z materiałami palnymi, przy czym jest dopuszczalne wykonywanie tych czynności na dachach o konstrukcji i pokryciu niepalnym w budowanych obiektach, a w pozostałych, jeżeli zostaną zastosowane odpowiednie, przeznaczone do tego celu podgrzewacze, wysypywanie gorącego popiołu i żużla lub spalanie śmieci i odpadków w miejscu umożliwiającym zapalenie się sąsiednich obiektów lub materiałów palnych, przechowywanie materiałów palnych w odległości mniejszej niż 0,5 m od: urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury przekraczającej 100°C, linii kablowych o napięciu powyżej 1 kV, przewodów uziemiających oraz przewodów odprowadzających instalacji odgromowej, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, użytkowanie elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta, stosowanie na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 0,05 m od żarówki, instalowanie opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych, jak wyłączniki, przełączniki, gniazda wtyczkowe, bezpośrednio na podłożu palnym, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem, składowanie materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących ewakuacji, ustawianie na klatkach schodowych przedmiotów utrudniających ewakuację, zamykanie drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie, uniemożliwianie lub ograniczanie dostępu do urządzeń przeciwpożarowych, takich jak stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia odciążające, instalacje sygnalizacyjno-alarmowe, hydranty, zawory hydrantowe, suche piony, przeciwpożarowe zbiorniki wodne, klapy przeciwpożarowe, urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych, urządzeń uruchamiających instalacje gaśnicze i sterujących takimi instalacjami oraz innymi instalacjami wpływającymi na stan bezpieczeństwa pożarowego obiektu, wyjść ewakuacyjnych, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego oraz głównych zaworów gazu.
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat, z wyjątkiem budynków mieszkalnych jednorodzinnych, są zobowiązani do: umieszczenia w miejscach widocznych wykazu telefonów alarmowych oraz instrukcji postępowania na wypadek pożaru, oznakowania, zgodnie z Polskimi Normami, dróg ewakuacyjnych (z wyłączeniem budynków mieszkalnych) oraz pomieszczeń, w których w myśl przepisów techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji, miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych, elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, lokalizacji przeciwpożarowych wyłączników prądu, głównych zaworów gazu oraz materiałów pożarowo niebezpiecznych, pomieszczeń, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo.
Wokół placów składowych, składowisk przy obiektach oraz obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej należy zachować pas ochronny o szerokości minimum 2 m i nawierzchni z materiałów niepalnych lub gruntowej oczyszczonej. Składowanie stałych materiałów palnych pod ścianami obiektu związanych z jego funkcją, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem: nieprzekroczenia strefy pożarowej dopuszczalnej dla danego obiektu, zachowania dostępu do obiektu na wypadek działania ratowniczego, nienaruszenia wymaganej potrzebami ochrony przeciwpożarowej minimalnej odległości od obiektów sąsiednich. Wymagania przeciwpożarowe dotyczące procesów technologicznych powinny być zawarte w instrukcjach technologiczno-ruchowych, a dotyczące obiektów użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego - w instrukcjach bezpieczeństwa pożarowego. Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów należy przestrzegać następujących zasad: wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub składowaniem materiałów niebezpiecznych pożarowo należy wykonywać zgodnie z warunkami ochrony przeciwpożarowej określonymi w instrukcji technologicznej lub według wskazań ich producenta, ilość materiału niebezpiecznego pożarowo znajdującego się na stanowisku pracy w obiekcie produkcyjnym nie może przekroczyć wielkości dobowego zapotrzebowania lub dobowej produkcji, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, zapas materiałów niebezpiecznych pożarowo przekraczający określone wielkości należy przechowywać w oddzielnym pomieszczeniu przystosowanym do takiego celu, materiały niebezpieczne pożarowo powinny być przechowywane w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania, ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 55°C należy przechowywać wyłącznie w pojemnikach wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia; w obiektach i pomieszczeniach produkcyjnych lub magazynowych pojemniki z cieczami powinny być dodatkowo zabezpieczone przed stłuczeniem; w obiektach zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi nie należy przechowywać materiałów niebezpiecznych pożarowo w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach i loggiach; cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 55°C nie należy przechowywać w pojemnikach, urządzeniach i instalacjach nieprzystosowanych do tego celu, przy stosowaniu w pomieszczeniach cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21°C należy zapewnić skuteczną wentylację, jeżeli w budynku zakwalifikowanym do kategorii zagrożenia ludzi obciążenie ogniowe w jego części niezwiązanej funkcjonalnie z resztą budynku i przeznaczonej do celów handlowych, magazynowych lub produkcyjnych stwarza wyższe wymagania w stosunku do klasy odporności ogniowej obiektu niż kategoria zagrożenia ludzi tego obiektu, wymieniona część obiektu o klasie odporności ogniowej odpowiadającej jej obciążeniu ogniowemu powinna stanowić odrębną strefę pożarową; warunki wydzielenia strefy pożarowej regulują przepisy techniczno-budowlane. Zasadę tę stosuje się również do tych części obiektów zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi, które są przeznaczone na kotłownie ze składami opału. Podczas przechowywania cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 55°C w pomieszczeniach budynków zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi należy przestrzegać następujących zasad: w jednej strefie pożarowej, zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi innej niż ZL IV oraz o przeznaczeniu innym niż handlowo-usługowe, jest dopuszczalne przechowywanie do 10 dm3 cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21°C oraz 50 dm3 cieczy o temperaturze zapłonu 21-55°C, a w mieszkaniach odpowiednio 5 i 20 dm3 tych cieczy; w pomieszczeniach handlowo-usługowych jest dopuszczalne przechowywanie cieczy o temperaturze zapłonu do 55°C w takiej ilości, że obciążenie ogniowe stworzone przez te ciecze nie przekroczy 500 MJ/m2, w pomieszczeniach handlowo-usługowych stanowiących odrębną strefę pożarową jest dopuszczalne przechowywanie cieczy palnych w ilościach większych niż określone, pod warunkiem spełniania przez te pomieszczenia wymagań budowlanych i instalacyjnych dotyczących obiektów magazynowych; w pomieszczeniach handlowo-usługowych ciecze palne powinny być przechowywane w szczelnych naczyniach, zabezpieczonych przed stłuczeniem, a ich sprzedaż należy prowadzić bez rozlewania. Podczas przechowywania cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 100°C w garażach należy przestrzegać następujących zasad: w garażach wolnostojących wykonanych z materiałów niepalnych o powierzchni do 60 m2 jest dopuszczalne przechowywanie 200 dm3 cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 55°C, w garażach o powierzchni do 60 m2 innych niż wymienione jest dopuszczalne przechowywanie 20 dm3 cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 21°C lub 60 dm3 cieczy o temperaturze zapłonu 21-100°C, w garażach o powierzchni powyżej 60 m2 jest zabronione przechowywanie cieczy o temperaturze zapłonu poniżej 100°C, z wyjątkiem cieczy niezbędnych przy eksploatacji pojazdu, przechowywanych w jednostkowych opakowaniach stosowanych w handlu detalicznym; ciecze o temperaturze zapłonu poniżej 100°C należy przechowywać w naczyniach metalowych lub innych dopuszczonych do tego celu, mających szczelne zamknięcia; w garażach jest zabronione przelewanie paliwa oraz napełnianie nim zbiorników paliwa w pojazdach. Pomieszczenie, w którym może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kPa, określa się jako pomieszczenie zagrożone wybuchem.
W miejscach przeznaczonych na pobyt ludzi w budynkach, innych obiektach budowlanych i terenach należy zapewnić odpowiednie warunki ewakuacji. W celu zapewnienia ewakuacji ludzi z obiektów i pomieszczeń należy uwzględniać liczbę przebywających w nich ludzi, ich stan sprawności oraz funkcję, wielkość i wysokość pomieszczeń i obiektów.
Odpowiednie warunki ewakuacji polegają w szczególności na zapewnieniu dostatecznej liczby i szerokości wyjść, zachowaniu dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych, zapewnieniu odpowiedniej, bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych, zabezpieczeniu dróg ewakuacyjnych przed zadymieniem.
Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektu, w którym są organizowane imprezy artystyczne i inne zgromadzenia z udziałem widzów, w którym przewidziano ponad 200 miejsc siedzących, a w przypadku imprez i zgromadzeń dziecięcych - ponad 100 miejsc siedzących, niezależnie od wymagań określonych w odrębnych przepisach są obowiązani zapewnić: szerokość przejść pomiędzy rzędami siedzeń nie mniejszą niż 0,45 m; odległość tę należy ustalać, biorąc pod uwagę odstęp pomiędzy elementami stałymi siedzeń, liczbę siedzeń w rzędzie nie większą niż 16 pomiędzy przejściami oraz 8 w rzędzie przyściennym; dopuszcza się zwiększenie miejsc w rzędach odpowiednio do 40 i 20 pod warunkiem zwiększenia odstępu pomiędzy rzędami siedzeń o 1 cm na każde dodatkowe siedzenie odpowiednio powyżej 16 lub 8, szerokość przejść na widowni nie mniejszą niż 1,2 m przy liczbie osób do 150, a przy większej ich liczbie należy ją zwiększyć o 0,3 m na każde dalsze 50 osób, rzędy siedzeń lub ławek trwale umocowane do podłogi albo siedzenia sztywno łączone ze sobą w rzędy oraz między rzędami, widownię o liczbie miejsc powyżej 600 oddzieloną kurtyną przeciwpożarową od sceny, jeżeli powierzchnia sceny przekracza 150 m2 lub jej kubatura 1200 m3, kurtyny przeciwpożarowe pomiędzy sceną a kieszenią sceniczną o powierzchni ponad 100 m2, jeżeli powierzchnia sceny przekracza 300 m2 lub kubatura 6000 m3, wyposażenie sceny o powierzchni przekraczającej 150 m2 lub kubaturze przekraczającej 1200 m3 w urządzenia do usuwania dymów i gazów pożarowych, fotele i inne siedzenia trudno zapalne i wykonane z materiałów niewydzielających bardzo toksycznych produktów rozkładu i spalania zgodnie z Polskimi Normami. Drzwi pomieszczeń, w których może przebywać jednocześnie więcej niż 300 osób, należy w miarę możliwości wyposażać w urządzenia przeciwpaniczne. Obiekty budowlane należy wyposażać w oświetlenie awaryjne (bezpieczeństwa i ewakuacyjne) oraz przeszkodowe, wykonane zgodnie z warunkami technicznymi określonymi w odrębnych przepisach i Polskich Normach. Okiennice lub kraty powinny otwierać się od wewnątrz: w budynkach tymczasowych wykonanych z materiałów palnych i przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach, w których zgodnie z odrębnymi przepisami drzwi wyjść ewakuacyjnych otwierają się na zewnątrz, w pomieszczeniach, w których przebywają ludzie o ograniczonej zdolności poruszania się, w pomieszczeniach spełniających funkcje hotelowe oraz w pomieszczeniach piwnicznych przeznaczonych na pobyt ludzi. Warunek dotyczy co najmniej jednego okna w każdym z wymienionych pomieszczeń, z wyłączeniem obiektów o charakterze zamkniętym, a w szczególności oddziałów zakwaterowania skazanych, tymczasowo aresztowanych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich.
Obiekty powinny być wyposażane w podręczny sprzęt gaśniczy i agregaty dostosowane do gaszenia tych grup pożarów, określonych w Polskich Normach, które mogą wystąpić w obiekcie. Jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 2 kg (lub 2 dm3) powinna przypadać: w strefach pożarowych zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL II i ZL V oraz w strefach, w których występują pomieszczenia zagrożone wybuchem - na każde 150 m2 powierzchni, w strefach pożarowych o obciążeniu ogniowym 500 MJ/m2 i wyższym oraz zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL I i ZL III - na każde 300 m2 powierzchni, w pozostałych strefach pożarowych, z wyjątkiem stref zaliczonych do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV - na każde 500 m2 powierzchni.
Stację paliw płynnych należy wyposażyć w następujący sprzęt: dwa agregaty proszkowe 25 kg, jedną gaśnicę proszkową lub śniegową 6 kg na jeden dystrybutor, dwie gaśnice proszkowe lub śniegowe 6 kg na dwa i więcej dystrybutorów, trzy koce gaśnicze, w tym jeden koc dla stanowiska rozlewu gazów skroplonych, dwie gaśnice proszkowe lub śniegowe 6 kg na każde stanowisko rozlewu gazów skroplonych.
Miejsca omłotów, niezależnie od wymaganego sprzętu, należy wyposażyć w beczkę z wodą o pojemności minimum 200 dm2 z wiadrem lub w inny równorzędny sposób.
Strefy pożarowe, w których są zainstalowane silniki elektryczne lub spalinowe, należy wyposażyć dodatkowo w jednostkę sprzętu na każde 30 silników.
Przy rozmieszczaniu sprzętu w obiektach należy stosować następujące zasady: sprzęt powinien być umieszczany w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach i klatkach schodowych, przy przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń. W obiektach wielokondygnacyjnych sprzęt należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli warunki techniczne na to pozwalają; oznakowanie miejsc usytuowania sprzętu powinno być zgodne z Polskimi Normami, do sprzętu powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m, sprzęt należy umieszczać w miejscach nienarażonych na uszkodzenie mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki), odległość dojścia do sprzętu nie powinna być większa niż 30 m.
5. Lasy położone przy zakładach przemysłowych, obiektach magazynowych, obiektach użyteczności publicznej, liniach kolejowych, drogach publicznych i poligonowych, parkingach oraz polach roboczych poligonów oddziela się od tych obiektów pasami przeciwpożarowymi. Pasy przeciwpożarowe należy utrzymywać w stanie zapewniającym ich użyteczność przez cały rok. Obowiązek urządzania i utrzymywania pasów przeciwpożarowych ciąży na kierownikach lub właścicielach zakładów przemysłowych, obiektów magazynowych i użyteczności publicznej, właścicielach linii kolejowych, komendantach poligonów, właścicielach lub zarządcach lasów położonych przy drogach publicznych, właścicielach dróg zakładowych.
Obowiązek utrzymywania pasów przeciwpożarowych nie dotyczy: lasów zaliczonych do III kategorii zagrożenia pożarowego, drzewostanów starszych niż 30 lat, położonych przy drogach publicznych i parkingach oraz drzewostanów położonych przy drogach o nawierzchni nieutwardzonej, z wyjątkiem dróg poligonowych i międzypoligonowych, lasów o szerokości mniejszej niż 200 m. Zaliczenia obszarów leśnych do kategorii zagrożenia pożarowego dokonuje się w planach urządzenia lasu i planach ochrony parków narodowych.
W odległości mniejszej niż 50 m od skraju toru kolejowego lub drogi publicznej pozostawianie gałęzi, chrustu, nieokrzesanych ściętych drzew i odpadów poeksploatacyjnych jest zabronione. Właściciele, zarządcy lub użytkownicy lasów, których lasy samoistnie lub wspólnie tworzą kompleks leśny o powierzchni ponad 100 ha, są obowiązani: zorganizować w okresie zagrożenia pożarowego obserwację i patrolowanie lasów w celu wykrywania pożarów oraz alarmowania o ich powstaniu, zapewnić zasoby wody do celów gaśniczych, utrzymywać drogi dojazdowe do stanowisk czerpania wody, oznakować stanowiska czerpania wody pożarniczymi tablicami informacyjnymi.
W lasach i na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, jak również w odległości do 100 m od granicy lasów, zabronione jest wykonywanie czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru, a w szczególności: rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lub zarządcę lasu, wypalanie wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych, palenie tytoniu, z wyjątkiem dróg utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi, używanie w parowozach dmuchaw, manipulowanie na rusztach palenisk oraz wyrzucanie żaru węglowego z parowozów i wagonów wyposażonych w paleniska.
6. Pojęciem "szkodnictwa leśnego" w rozumieniu art. 47 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) należy objąć również wykroczenia polegające na naruszaniu przepisów przeciwpożarowych w lasach, o których mowa w art. 82 § 1 pkt 7 i 9 k.w. (zob. W. Radecki, Uprawnienia oskarżycielskie straży przyrodniczych, PS 2005, nr 9, s. 95).
7. Za dopuszczalne w ramach "sobótek" należy uznać rozpalanie ognisk w miejscach zakazanych przez art. 82 k.w. Potwierdza to praktyka Policji i straży pożarnej, które nie interweniują w tym dniu w przypadkach naruszania przepisów przeciwpożarowych. Stanowisko przeciwne, negujące możliwość kontratypizacji licznych zakazów dotyczących bezpieczeństwa pożarowego, prowadziłoby bezpośrednio do likwidacji tego zwyczaju. Jednak wtedy, gdy dojdzie do sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa pożaru, sprawca powinien odpowiadać za przestępstwo z art. 164 § 1 lub 2 k.k. Oczywiście powinien odpowiadać również wtedy, gdy pożar zostanie wywołany (art. 163 k.k.). Świętujący nie popełniają, podobnie jak w przypadku "topienia Marzanny" i "śmigusa-dyngusa", wykroczenia z art. 51 § 1 k.w. (zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne..., s. 24.
8. Szerzej zob. na ten temat B. Sygit, Wykroczenia pożarowe, Probl. Praw. 1991, nr 3.
9. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
10. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 podlega karze aresztu od 5 do 30 dni, grzywny od 20 do 5000 zł albo nagany, w § 2 zaś - grzywny od 20 do 5000 zł albo nagany.
11. Artykuł 82 § 1 pkt 6 skreślony art. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.; art. 82 § 1 pkt 7 zmieniony art. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r. i art. 5 pkt 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o lasach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 54, poz. 349) - z dniem 5 września 1997 r.; art. 82 § 1 pkt 9 dodany art. 1 pkt 1 lit. d) ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.
Art. 83. [Nieostrożne obchodzenie się z materiałami niebezpiecznymi]
1. Z treści § 1 jednoznacznie wynika, że wykroczenie to może być popełnione w dwojakiego rodzaju formie - nieostrożności zwykłej i kwalifikowanej. Pierwsza polega na nieostrożnym obchodzeniu się z tymi materiałami, druga zaś na ewidentnym naruszeniu przepisów regulujących kwestię wyrobu, sprzedaży, przechowywania, używania lub przewożenia określonych materiałów.
2. Z przepisem tym stricte wiążą się uregulowania zawarte w treści ustaw: z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525 z późn.), z dnia 29 listopada 2000 r. - Prawo atomowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276 z późn. zm.), z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.), z dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2315), z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007 z późn. zm.), z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. Nr 67, poz. 679 z późn. zm.).
3. Ustawa o broni i amunicji określa zasady wydawania i cofania pozwoleń na broń, nabywania, przechowywania, zbywania i deponowania broni i amunicji, przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz przywozu z zagranicy i wywozu za granicę broni i amunicji, jak również zasady posiadania broni i amunicji przez cudzoziemców oraz zasady funkcjonowania strzelnic. Poza przypadkami określonymi w ustawie nabywanie, posiadanie oraz zbywanie broni i amunicji jest zabronione. Przepisy ustawy nie dotyczą: broni i amunicji stanowiących uzbrojenie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz innych państwowych formacji uzbrojonych, w odniesieniu do których dostęp do broni i amunicji regulują odrębne przepisy, broni i amunicji stanowiących uzbrojenie żołnierzy armii państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z przedsięwzięciami wojskowymi realizowanymi wspólnie z Siłami Zbrojnymi RP, a także na podstawie umów i porozumień międzynarodowych, obrotu z zagranicą bronią i amunicją, technologiami i usługami mającymi znaczenie dla obronności, bezpieczeństwa lub ważnych interesów państwa oraz wytwarzania, przewozu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przywozu z zagranicy i wywozu za granicę broni i amunicji w celach przemysłowych lub handlowych, a także obrotu nimi na podstawie odrębnych przepisów, przemieszczania amunicji przez przedsiębiorców oraz przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007 z późn. zm.). Przez broń należy rozumieć: broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową i sygnałową, broń pneumatyczną, miotacze gazu obezwładniającego, narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu; broń białą w postaci ostrzy ukrytych w przedmiotach niemających wyglądu broni, kastetów i nunczaków, pałek mających zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub zawierających wkładki z takiego materiału, pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału, imitujących kij bejsbolowy, broń cięciwową w postaci kusz, przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. Przez amunicję należy rozumieć amunicję do broni palnej. W rozumieniu ustawy amunicją są naboje scalone i naboje ślepe przeznaczone do strzelania z broni palnej. Gotowe lub obrobione istotne części broni lub amunicji uważa się za broń lub amunicję. Istotnymi częściami broni palnej i pneumatycznej są: szkielet broni, baskila, lufa, zamek i komora zamkowa. Istotnymi częściami amunicji są: pociski wypełnione materiałami wybuchowymi, chemicznymi środkami obezwładniającymi lub zapalającymi albo innymi substancjami, których działanie zagraża życiu lub zdrowiu, spłonki inicjujące spalanie materiału miotającego i materiał miotający w postaci prochu strzelniczego. Zabronione jest dokonywanie przeróbek broni zmieniających jej rodzaj, kaliber lub przeznaczenie, a w szczególności przerabianie broni przystosowanej wyłącznie do amunicji wypełnionej chemicznymi środkami obezwładniającymi lub do amunicji ślepej, dostosowujące ją do wystrzelenia pocisku z lufy albo z elementu zastępującego lufę w wyniku działania sprężonych gazów powstających na skutek spalania materiału miotającego. Przeróbki broni, o których mowa w ust. 1, uważa się za wyrób broni. W rozumieniu ustawy bronią palną jest niebezpieczne dla życia lub zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania materiału miotającego, jest zdolne do wystrzelenia pocisku lub substancji z lufy albo z elementu zastępującego lufę, a przez to do rażenia celów na odległość. Natomiast bronią pneumatyczną jest niebezpieczne dla życia lub zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężonego gazu jest zdolne do wystrzelenia pocisku z lufy gwintowanej albo z elementu ją zastępującego, a przez to do rażenia celów na odległość.
4. Ustawa - Prawo atomowe określa: działalność w zakresie pokojowego wykorzystywania energii atomowej związaną z rzeczywistym i potencjalnym narażeniem na promieniowanie jonizujące od sztucznych źródeł promieniotwórczych, materiałów jądrowych, urządzeń wytwarzających promieniowanie jonizujące, odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego, obowiązki kierownika jednostki organizacyjnej wykonującej tę działalność, organy właściwe w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, zasady odpowiedzialności cywilnej za szkody jądrowe. Ustawa określa także kary pieniężne za naruszenie przepisów dotyczących bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz tryb ich nakładania. Ustawę stosuje się również do działalności wykonywanej w warunkach zwiększonego, w wyniku działania człowieka, narażenia na naturalne promieniowanie jonizujące. Ustawa określa ponadto zasady monitorowania skażeń promieniotwórczych oraz reguluje działania podejmowane w przypadku zdarzeń radiacyjnych, jak również w przypadku długotrwałego narażenia w następstwie zdarzenia radiacyjnego lub dawnej działalności. Wykonywanie działalności, o której mowa, jest dopuszczalne po zastosowaniu określonych w przepisach środków dla zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony życia i zdrowia ludzi, jak również bezpieczeństwa mienia i ochrony środowiska.
Dla łatwiejszego zrozumienia istoty zagadnienia warto wiedzieć, że:
- bezpieczeństwo jądrowe to stan osiągany przez całokształt przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych podejmowanych w celu zapobiegania zdarzeniom radiacyjnym, związanych z działalnością z materiałami jądrowymi, oraz ograniczania ich skutków;
- dawka graniczna to wartość dawki promieniowania jonizującego, wyrażona jako dawka skuteczna lub równoważna dla określonych grup osób, pochodząca od kontrolowanej działalności zawodowej, której, poza przypadkami przewidzianymi w ustawie, nie wolno przekroczyć;
- dawka pochłonięta stanowi energię promieniowania jonizującego pochłoniętą przez jednostkową masę materii, uśrednioną w tkance lub narządzie;
- dawka równoważna stanowi dawkę pochłoniętą w tkance lub narządzie, wyznaczoną z uwzględnieniem rodzaju i energii promieniowania jonizującego;
- dawka skuteczna (efektywna) stanowi sumę dawek równoważnych pochodzących od zewnętrznego i wewnętrznego narażenia, wyznaczoną z uwzględnieniem odpowiednich współczynników wagowych narządów lub tkanek, obrazującą narażenie całego ciała;
- działania interwencyjne to działania, które zapobiegają narażeniu lub zmniejszają narażenie ludzi w wyniku zdarzenia radiacyjnego;
- jednostka organizacyjna to każdy podmiot wykonujący działalność związaną z narażeniem;
- likwidacja obiektu jądrowego stanowi doprowadzenie obiektu lub urządzenia do stanu niewymagającego ograniczeń z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w wykonywaniu dowolnej działalności;
- likwidacja składowiska odpadów promieniotwórczych lub składowiska wypalonego paliwa jądrowego to doprowadzenie terenu, na którym znajduje się składowisko odpadów promieniotwórczych lub składowisko wypalonego paliwa jądrowego, do stanu niewymagającego ograniczeń z punktu widzenia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w wykonywaniu dowolnej działalności;
- limit użytkowy dawki stanowi ograniczenie przewidywanych dawek indywidualnych, które mogą pochodzić od określonego źródła promieniowania jonizującego, uwzględniane podczas planowania ochrony radiologicznej w celach związanych z optymalizacją;
- materiał jądrowy jest materiałem zawierającym izotopy (nuklidy) rozszczepialne, a w szczególności izotopy uranu, plutonu lub toru w ilości, która nie może być pominięta z punktu widzenia ewidencji materiałów jądrowych, w tym paliwo jądrowe;
- narażenie jest procesem, w którym organizm ludzki podlega działaniu promieniowania jonizującego;
- obiekt jądrowy to obiekt lub urządzenie przeznaczone do wytwarzania, stosowania, przetwarzania, przechowywania i składowania materiału jądrowego w ilości umożliwiającej zrealizowanie samopodtrzymującej się reakcji łańcuchowej rozszczepienia jądrowego;
- ochrona fizyczna stanowi całokształt przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych mających na celu skuteczne zabezpieczenie obiektów i materiałów jądrowych przed kradzieżą lub aktami terroru, dywersji i sabotażu;
- ochrona radiologiczna stanowi zapobieganie narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w przypadku braku możliwości zapobieżenia takim sytuacjom - ograniczenie ich skutków do poziomu tak niskiego, jak tylko jest to rozsądnie osiągalne przy uwzględnieniu czynników ekonomicznych, społecznych i zdrowotnych;
- odpady promieniotwórcze to odpady stałe, ciekłe lub gazowe, zawierające substancje promieniotwórcze lub skażone tymi substancjami;
- postępowanie z odpadami promieniotwórczymi stanowi wszelkie działania, włącznie z likwidacją obiektu, związane z przetwarzaniem, przemieszczaniem, przechowywaniem lub składowaniem odpadów promieniotwórczych;
- postępowanie z wypalonym paliwem jądrowym stanowi wszelkie działania włącznie z likwidacją obiektu, związane z przerobem, przemieszczaniem, przechowywaniem lub składowaniem wypalonego paliwa jądrowego;
- poziom interwencyjny jest liczbową wartością dawki skutecznej lub równoważnej albo poziomem zawartości izotopów promieniotwórczych w żywności, wodzie pitnej i paszach, których możliwość przekroczenia oznacza konieczność rozważenia podjęcia określonych działań interwencyjnych;
- program zapewnienia jakości to system działań gwarantujący spełnienie określonych wymagań ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
- promieniowanie jonizujące jest promieniowaniem składającym się z cząstek bezpośrednio lub pośrednio jonizujących albo z obu rodzajów tych cząstek lub fal elektromagnetycznych o długości mniejszej niż 100 nm (nanometrów);
- promieniowanie naturalne to promieniowanie jonizujące emitowane ze źródeł pochodzenia naturalnego ziemskiego i kosmicznego;
- przechowalnik wypalonego paliwa jądrowego jest obiektem jądrowym przeznaczonym do bezpiecznego, stabilnego i chronionego przechowywania wypalonego paliwa jądrowego po jego wyładowaniu z reaktora lub basenu przy reaktorze, a przed przekazaniem do przerobu lub składowania w charakterze odpadu promieniotwórczego;
- przechowywanie odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego to magazynowanie odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego z zamiarem ponownego ich wydobycia w celu przetworzenia lub przerobu albo składowania;
- przerób wypalonego paliwa jądrowego jest procesem lub działaniem zmierzającym do wydobycia części lub wszystkich izotopów promieniotwórczych z wypalonego paliwa jądrowego w celu ich dalszego wykorzystania;
- przetwarzanie odpadów promieniotwórczych to proces lub działanie zmierzające do minimalizacji objętości odpadów, segregacja odpadów według kategorii oraz przygotowanie ich do transportu;
- składowanie odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego to złożenie odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego w obiekcie do tego przeznaczonym bez zamiaru ponownego ich wydobycia;
- substancja promieniotwórcza stanowi substancję zawierającą jeden lub więcej izotopów promieniotwórczych o takiej aktywności lub stężeniu promieniotwórczym, które nie mogą być pominięte z punktu widzenia ochrony radiologicznej;
- wypalone paliwo jądrowe to paliwo jądrowe, które zostało napromieniowane w rdzeniu reaktora oraz na stałe usunięte z rdzenia;
- zagrożenie (narażenie potencjalne) stanowi narażenie, które może nastąpić, przy czym prawdopodobieństwo jego wystąpienia i wielkość mogą być zawczasu oszacowane;
- zamknięcie składowiska odpadów promieniotwórczych lub składowiska wypalonego paliwa jądrowego jest zaprzestaniem dostarczania odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego do składowiska na podstawie decyzji właściwego organu oraz wykonaniem wszelkich prac koniecznych do zapewnienia bezpieczeństwa składowiska;
- zdarzenie radiacyjne stanowi sytuację związaną z zagrożeniem, wymagającą podjęcia pilnych działań w celu ochrony pracowników lub ludności;
- źródło promieniotwórcze stanowi substancję promieniotwórczą przygotowaną do wykorzystywania jej promieniowania jonizującego;
- źródło promieniowania jonizującego to źródło promieniotwórcze, urządzenie zawierające takie źródło, urządzenie wytwarzające promieniowanie jonizujące lub urządzenie emitujące substancje promieniotwórcze.
5. Ustawa - Prawo geologiczne i górnicze określa zasady i warunki wykonywania prac geologicznych, wydobywania kopalin ze złóż, ochrony złóż kopalin, wód podziemnych i innych składników środowiska w związku z wykonywaniem prac geologicznych i wydobywaniem kopalin. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych, z wyjątkiem takiej działalności prowadzonej w odkrywkowych wyrobiskach górniczych. Jeżeli wymaga tego potrzeba zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska, Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, obejmie przepisami ustawy, w całości lub w części, prowadzenie określonych robót podziemnych z zastosowaniem techniki górniczej, określając miejsce oraz cel wykonywanych robót i zakres stosowania ustawy. Ustawy nie stosuje się do: korzystania z wód w zakresie uregulowanym odrębnymi przepisami, geologicznych badań naukowych i działalności dydaktycznej, które są prowadzone bez wykonywania robót geologicznych, pozyskiwania okazów minerałów, skał i skamielin w celach naukowych, kolekcjonerskich i dydaktycznych, które następuje bez wykonywania robót górniczych, ustalania przydatności gruntów na potrzeby budownictwa bez wykonywania robót geologicznych. Kopaliny dzieli się na podstawowe i pospolite. Do kopalin podstawowych zalicza się: gaz ziemny, ropę naftową oraz jej naturalne pochodne, węgiel brunatny, węgiel kamienny i metan z węgla kamiennego, kruszce metali szlachetnych, rudy metali (z wyjątkiem darniowych rud żelaza) i metale w stanie rodzimym, łącznie z rudami pierwiastków rzadkich i rozproszonych oraz pierwiastków promieniotwórczych, apatyt, baryt, fluoryt, fosforyt, gips i anhydryt, piryt, siarkę rodzimą, sole potasowe i potasowo-magnezowe, sole strontu, sól kamienną, azbest, bentonit, diatomit, dolomit, gliny biało wypalające się i kamionkowe, gliny i łupki ogniotrwałe, grafit, kaolin, kamienie szlachetne i ozdobne, kwarc, kwarcyt, magnezyt, miki, marmury i wapienie krystaliczne, piaski formierskie i szklarskie, skalenie, ziemię krzemionkową. W rozumieniu ustawy wszystkie kopaliny występujące w granicach obszarów morskich Rzeczypospolitej Polskiej są kopalinami podstawowymi. Kopaliny niewymienione są kopalinami pospolitymi. Również w rozumieniu ustawy nie są kopalinami wody podziemne, z wyjątkiem solanek, wód leczniczych i termalnych.
W rozumieniu ustawy:
- złożem kopaliny jest naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji stałych, gazowych i ciekłych, których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą;
- pracą geologiczną jest projektowanie i wykonywanie badań w celu ustalenia budowy geologicznej kraju, a zwłaszcza poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin, wód podziemnych, określania warunków geologiczno-inżynierskich, oraz sporządzanie map i dokumentacji geologicznych;
- robotą geologiczną jest wykonywanie w ramach prac geologicznych wszelkich czynności poniżej powierzchni ziemi, w tym wykonywanych przy użyciu materiałów wybuchowych, oraz likwidacja wyrobisk po tych czynnościach, z wyłączeniem prac dotyczących ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych;
- poszukiwaniem jest wykonywanie prac geologicznych w celu odkrycia i wstępnego udokumentowania zasobów złóż kopalin lub wód podziemnych;
- rozpoznawaniem jest wykonywanie prac geologicznych na obszarze wstępnie udokumentowanego złoża kopaliny lub wód podziemnych;
- przedsiębiorcą jest podmiot mający koncesję na prowadzenie działalności regulowanej ustawą;
- zakładem górniczym jest wyodrębniony technicznie i organizacyjnie zespół środków służących bezpośrednio do wydobywania kopaliny ze złoża, w tym wyrobiska górnicze, obiekty budowlane oraz technologicznie związane z nimi obiekty i urządzenia przeróbcze;
- obszarem górniczym jest przestrzeń, w granicach której przedsiębiorca jest uprawniony do wydobywania kopaliny objętej koncesją;
- terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego;
- wyrobiskiem górniczym jest przestrzeń w nieruchomości gruntowej lub w górotworze powstała w wyniku robót górniczych;
- robotami górniczymi jest wykonywanie, zabezpieczanie lub likwidowanie wyrobisk górniczych w związku z działalnością regulowaną ustawą;
- wtłaczanie wód do górotworu jest to wprowadzanie wód z odwodnień zakładów górniczych oraz wykorzystanych solanek, wód leczniczych oraz termalnych polegające na ich wtłaczaniu otworami wiertniczymi do formacji geologicznych, izolowanych od użytkowych poziomów wodonośnych lub w uzasadnionych przypadkach również do użytkowych poziomów wodonośnych;
- środkami strzałowymi są materiały wybuchowe w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego (Dz. U. Nr 117, poz. 1007 z późn. zm.).
6. Artykuł 142 k.k. penalizuje czynności przygotowawcze do przestępstw w nim wymienionych, m.in. występku przechowywania (gromadzenia, wyrabiania) materiałów lub przyrządów wybuchowych objętych wymogiem zezwolenia (władz administracyjnych). Butelka z benzyną i knotem (tzw. koktajl Mołotowa) nie jest objęta takim wymogiem, choć może nasunąć przypuszczenie przeznaczenia do rozmaitych zamachów na mienie, np. podpalenia. Dlatego przechowywanie jej nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 142 k.k. (ani wykroczenia z art. 83 § 1 k.w.). Zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 6 marca 1997 r., II AKa 25/97, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 9, poz. 17 i 23, nr 10, poz. 22.
7. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne. Ma ono charakter zagrożenia abstrakcyjnego.
8. Sprawca wykroczenia podlega karze aresztu od 5 do 30 dni, grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany. Niezależnie od kary można (fakultatywnie) orzec środek karny w postaci przepadku przedmiotów, o czym mowa w § 2 komentowanego wykroczenia.
9. Artykuł 83 § 2 zmieniony art. 1 pkt 48 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 84. [Nieoznaczenie miejsca niebezpiecznego]
1. Przepis ten chroni bezpieczeństwo i płynność ruchu. Nie może budzić wątpliwości, iż pełną ochronę tych dóbr może zagwarantować oznaczenie w sposób odpowiadający wymaganiom i łatwo dostrzegalny zarówno w dzień, jak i w nocy każdej przeszkody na drodze, pod warunkiem że zaniechanie tej czynności może zagrozić bezpieczeństwu lub utrudnić ruch. Chodzi o to, że nie musi dojść do zagrożenia bezpieczeństwa lub utrudnienia ruchu, lecz wystarczy, aby zaistniała taka możliwość. Natomiast gdy jej brak, określony czyn nie stanowi wykroczenia.
2. Zagrożenie może wynikać zarówno z nieoznaczenia lub niewłaściwego oznaczenia jakiejkolwiek przeszkody lub przedmiotu, w tym urządzenia, znajdujących się na drodze.
3. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie jest osoba, na której ciąży obowiązek oznaczania wszelkiego rodzaju przeszkód na drodze.
4. Opisane zaniechania (w treści art. 84 k.w.) stanowią wykroczenie tylko wówczas, gdy mogło to zagrozić bezpieczeństwu ruchu albo utrudnić ruch na drodze. Nie jest wymagane, by rzeczywiście doszło do zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia, lecz musi istnieć realna możliwość zagrożenia bezpieczeństwa ruchu lub jego utrudnienia. Przeszkodą, o której mowa w tym przepisie (art. 84 k.w.), jest wszystko, co znajduje się na drodze i przeszkadza w normalnym ruchu, z wyjątkiem urządzenia lub przedmiotu oraz miejsca robót drogowych. Nie ma znaczenia charakter przeszkody, która może być stała (np. wysepki, podpory, wiadukty) lub czasowa (np. wykop lub dziura w jezdni). Nie jest przeszkodą w rozumieniu tego przepisu pozostawiony bez wymaganego oświetlenia pojazd na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania, gdyż jest przedmiotem wykroczenia z art. 88 k.w. Przeszkodą jest bowiem coś istniejącego na drodze, a nie brak czegoś. Słusznie zatem Sąd Najwyższy uznał, że nie jest nią brak znaku drogowego (zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 5 grudnia 2000 r., V KKN 432/00, WPP 2001, nr 2, s. 145). Podzielam aprobatę stanowiska Sądu Najwyższego, że "art. 84 k.w. odnosi się do sytuacji, w której osoba obciążona obowiązkiem oznaczenia przeszkody, urządzenia lub przedmiotu znajdującego się na drodze lub też miejsca prowadzonych robót, nie realizuje tego obowiązku, co stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu lub ruch ten utrudnia. Nie sposób jednak przyjąć, że brak znaku drogowego "stop" można było utożsamiać z nieoznaczeniem przeszkody w postaci tego właśnie znaku" (zob. wyrok SN z dnia 5 grudnia 2000 r., V KKN 432/00, Prok. i Pr. 2001, nr 11, poz. 9).
5. Sprawca wykroczenia podlega karze aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 85. [Samowola]
1. Komentowany przepis gwarantuje nietykalność znakom i sygnałom drogowym.
2. Sprawcą tego wykroczenia, popełnionego tylko umyślnie, może być każdy użytkownik drogi.
3. Ze względu na istotę czynu ustawa dopuściła możliwość zobowiązania jego sprawcy do zapłaty równowartości uszkodzonego przedmiotu lub przywrócenia stanu poprzedniego.
4. W prawie polskim wykonanie graffiti z reguły rodzi odpowiedzialność za wykroczenie stypizowane w art. 63a k.w. Podstawą jej jest sporządzenie napisu lub rysunku w miejscu publicznym do tego nie przeznaczonym, bez zgody osoby uprawnionej. Przepis art. 63a k.w. będzie jednak wyeliminowany z kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, gdy zachowanie jego wyczerpuje dyspozycję art. 141 k.w. (napis lub rysunek zawiera treści nieprzyzwoite), art. 67 k.w. (autor graffiti uszkodził ogłoszenie instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej albo artystycznej, rozrywkowej lub sportowej), art. 74 k.w. (poprzez wykonanie graffiti uległy uszkodzeniu lub stały się nieczytelne napisy ostrzegające o niebezpieczeństwie), art. 85 k.w. (uszkodzone zostało urządzenie ostrzegające o niebezpieczeństwie) - zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki graffiti..., s. 78.
5. Sprawca podlega karze aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 86. [Zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym]
1. Dyrektywa komentowanego przepisu zapewnia ochronę bezpieczeństwa życia, zdrowia i mienia uczestników ruchu drogowego i innych osób przebywających na drodze lub w jej pobliżu. Niezachowanie zatem należytej ostrożności, skutkujące zagrożeniem bezpieczeństwa ruchu drogowego, jest wykroczeniem z tego przepisu, które najczęściej popełniają kierujący pojazdami. Przepis ma zastosowanie m.in. do sprawcy wypadku drogowego, w którym jego uczestnicy odnieśli obrażenia ciała naruszające prawidłowe funkcjonowanie organizmu na czas nieprzekraczający 7 dni, niezależnie od wartości uszkodzonego mienia. Taka interpretacja przepisu jest konsekwencją treści art. 177 k.k., który obowiązuje od 1 września 1998 r. Chodzi o definicję wypadku drogowego jako przestępstwa i wykroczenia po likwidacji pojęcia "poważna szkoda w mieniu".
Wypadkiem drogowym jest zdarzenie polegające na zderzeniu co najmniej dwóch pojazdów, potrąceniu pieszego, innego uczestnika ruchu lub innej osoby przebywającej na drodze, uderzeniu pojazdu w przeszkodę. Według art. 177 k.k. wypadek jest przestępstwem, gdy u osoby rannej wystąpiło naruszenie czynności organizmu lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni. Jeżeli pokrzywdzoną, która odniosła zwykłe obrażenia ciała, jest osoba bliska sprawcy (żona, mąż, syn, ojciec, dziadek, wnuczek, rodzeństwo, powinowaty, pozostająca we wspólnym pożyciu lub w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek), ściganie przestępstwa następuje na jej wniosek.
Pozostałe wypadki (kolizje) są wykroczeniami kwalifikowanymi z art. 86 k.w. Według obowiązujących zasad kolizją jest również wypadek, w którym osoba pokrzywdzona odniosła obrażenia ciała naruszające czynności organizmu na czas nie dłuższy niż 7 dni.
Ostrożność obowiązuje zawsze i wszędzie, tzn. w każdej istniejącej sytuacji na drodze, od momentu wyjścia z domu do powrotu. Dotyczy wszystkich uczestników ruchu drogowego oraz innych osób przebywających na drodze. Względy praktyczne zatem zadecydowały o wypracowaniu zasady "należytej ostrożności" jako najwłaściwszej z punktu widzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. "Każdy kierowca jest obowiązany do prowadzenia pojazdu samochodowego z należytą ostrożnością, a więc do przedsiębrania takich czynności, które zgodnie ze sztuką i techniką prowadzenia pojazdów samochodowych są obiektywnie niezbędne do zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także do powstrzymywania się od czynności, które mogą to bezpieczeństwo zmniejszyć" (por. wyrok SN z dnia 16 lipca 1976 r., VI KRN 135/76, OSNKW 1976, nr 1-11, poz. 130).
"Szczególna ostrożność" jest kwalifikowaną postacią ostrożności, tzn. podwyższoną do granic gwarantujących skuteczność reakcji, przede wszystkim w wypadku zmieniającej się nieoczekiwanie sytuacji na drodze. Dotyczy ona tylko kierujących i pieszych.
Konstrukcja omawianego przepisu wskazuje jednoznacznie, że samo niezachowanie należytej ostrożności nie jest jeszcze wykroczeniem z art. 86 k.w., ponieważ musi ono skutkować zagrożeniem bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zatem zdarzeniem wypełniającym znamiona tego wykroczenia będzie na pewno zderzenie pojazdów, potrącenie pieszego, uderzenie pojazdu przewożącego pasażera w przeszkodę, ale nie tylko. Będzie nim także zmuszenie innego kierującego zarówno do gwałtownego hamowania, jak i zmiany kierunku jazdy czy pasa ruchu, mimo że w efekcie owe czynności zapobiegły kolizji.
2. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie może być każdy użytkownik drogi.
3. To, czy słuszny jest zarzut niezachowania szczególnej ostrożności podczas włączania się do ruchu przez kierującego samochodem osobowym i nieustąpienia pierwszeństwa rowerzyście (art. 86 § 1 k.w.), rozważmy na przykładzie pewnego zdarzenia. Spowodowanie zagrożenia wypełniającego znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. jest tu niewątpliwe, lecz nie leży po stronie kierującego pojazdem samochodowym, przyczyną zaś takiego stanu rzeczy jest naruszenie zasad bezpieczeństwa przez kierującego rowerem.
Chcąc zgodzić się z tym twierdzeniem lub przynajmniej zrozumieć charakter naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, należy prześledzić przebieg zdarzenia. Samochód wyjeżdżał z bramy na jezdnię przez chodnik (szer. 3 m). Kierujący zatrzymał pojazd przed krawędzią budynku, a następnie powoli wyłaniał się z bramy. Kiedy ujrzał rowerzystę pędzącego chodnikiem w jego kierunku od lewej strony, zatrzymał pojazd (w połowie szerokości chodnika). Rowerzysta po gwałtownym hamowaniu najechał na samochód, uderzając rowerem w jego przednie lewe koło. Kierujący samochodem zasięgnął opinii biegłego, zgodnie z oceną którego prędkość rowerzysty przekraczała 25 km/h. Odciśnięty zaś ślad hamowania roweru rozciągał się na odcinku 2,4 m. Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieście, który w toku postępowania odmówił powołania biegłego z zakresu ruchu drogowego, wyrokiem z dnia 17 grudnia 2001 r., XW 320/01/S, uznał kierującego samochodem "za winnego popełnienia czynu (...) stanowiącego wykroczenie z art. 86 § 1 k.w. w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 17 ust. 2 ustawy - Prawo o ruchu drogowym (...)". W uzasadnieniu wyroku stwierdzono: "W ustalonym stanie faktycznym sprawy nie budzi wątpliwości, że obwiniony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona ustawowe wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. w ten sposób, że w dniu 22 sierpnia 2001 r. o godzinie 10.40 w Krakowie na ul. Grzegórzeckiej kierując samochodem marki Peugeot na skutek niezachowania szczególnej ostrożności w trakcie wykonywania manewru włączania się do ruchu, nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu rowerzyście, który jechał po chodniku od strony ul. Chodkiewicza, a czynem swym spowodował zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Nie ulega wątpliwości, że obwiniony winien był zachować szczególną ostrożność, wykonując manewr włączania się do ruchu, czego nie uczynił. Za szybko bowiem wyjechał z bramy. Wyjeżdżając z wąskiej bramy i nie widząc w związku z tym, co dzieje się na chodniku przed nim, winien zapewnić sobie pomoc osoby trzeciej. Nie zmienia tego fakt, że rowerzysta poruszał się nieprawidłowo, jechał bowiem chodnikiem". Rozpoznający sprawę (wskutek apelacji obwinionego) Sąd Okręgowy w Krakowie utrzymał wyrok w mocy. Zarzut ten w świetle obecnie obowiązujących, a także obowiązujących w dniu zdarzenia przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602 z późn. zm.) jest par excellence błędny. Nie ulega wątpliwości, że wjeżdżając z bramy na chodnik, kierujący samochodem osobowym miał obowiązek zachowania szczególnej ostrożności i ustąpienia pierwszeństwa pieszym poruszającym się chodnikiem. Ustawowy wymóg - o którym mowa w art. 3 ust. 1 p.r.d. - kierowca wypełnił należycie przez zatrzymanie się przed wyjazdem z bramy oraz kontynuowanie jazdy powoli (ostrożne wysuwanie się z bramy). Jest zatem bezsporne, że nie mógł spowodować zagrożenia bezpieczeństwa pieszym, ponieważ był przygotowany do natychmiastowego zatrzymania w przypadku pojawienia się w pobliżu bramy określonego uczestnika ruchu. Trudno zrozumieć, czym kierował się organ orzekający, utrzymując sformułowany we wniosku o ukaranie zarzut naruszenia dyrektyw wynikających z treści art. 3 w zw. z art. 17 ust. 2 p.r.d. Wyrażam przekonanie, że stało się tak wskutek błędnej interpretacji podstawowych zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego. Szczególna ostrożność obowiązująca kierującego pojazdem podczas włączania się do ruchu realizowana jest przez stałą obserwację odcinka drogi, na który wjeżdża pojazd, dostosowanie prędkości do warunków widoczności w taki sposób, aby reakcja w postaci zatrzymania pojazdu była skuteczna, tzn. nie naraziła na niebezpieczeństwo uprawnionych uczestników ruchu. Ponadto kierujący ma obowiązek ustąpienia pieszym, jeżeli przejeżdża przez chodnik, innym kierującym zaś jedynie przed wjazdem na jezdnię. Natomiast w żadnym wypadku kierujący samochodem osobowym w określonej sytuacji nie miał obowiązku ustąpienia rowerzyście poruszającemu się chodnikiem. Wynika to z faktu, że pierwszeństwu musi towarzyszyć uprawnienie. Rowerzysta nie miał prawa poruszania się chodnikiem, co jednoznacznie wynika z treści art. 33 ust. 5 p.r.d., kierując zaś z określoną prędkością, świadomie naruszył podstawowe zasady bezpieczeństwa, nieumyślnie powodując zderzenie. Równocześnie kierujący samochodem miał prawo na zasadzie ograniczonego zaufania (art. 4 p.r.d.) przypuszczać, że inni uczestnicy ruchu będą stosować się do przepisów, w szczególności podstawowych zasad bezpieczeństwa. Chodzi o to, że pełne zaufanie do innych uczestników ruchu powinno się zachować do momentu pojawienia się symptomów wskazujących na nieprawidłowe zachowanie. W momencie ujawnienia nieprawidłowego zachowania rowerzysty kierowca zareagował natychmiastowym zatrzymaniem pojazdu, które należy ocenić jako dołożenie niezbędnej staranności zmierzającej do eliminacji stanu zagrożenia, przy czym był to jedyny z możliwych do realizacji wariant bezpieczeństwa. Tym samym dał dowód swojej czujności i pozostawania w zgodzie z wykładnią Sądu Najwyższego, w której czytamy: "Jak się powszechnie przyjmuje, przekroczenie przepisów przez innego użytkownika drogi zwalnia - zgodnie z zasadą ograniczonego zaufania - osobę przestrzegającą przepisów od odpowiedzialności, gdy nie mogła przekroczenia ze strony współuczestnika zauważyć lub przewidzieć; dostrzegając przekroczenie lub je przewidując zrobiła wszystko, co było możliwe w danej sytuacji, aby zaistniałemu niebezpieczeństwu przeciwdziałać (tzw. prawidłowość manewrów obronnych); nie była w stanie dostosować swego zachowania do powstałych warunków" (zob. wyrok z dnia 25 maja 1995 r., II KRN 52/95, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1995, nr 10, poz. 5). Należy podkreślić, że nawet w sytuacjach wyjątkowych, które zezwalają na jazdę rowerem po chodniku, istnieje bezwzględny nakaz skierowany pod adresem rowerzysty poruszania się powoli, co niewątpliwie oznacza ruch z prędkością zbliżoną do ruchu pieszych. W definicji określenia "powoli" nie mieści się na pewno prędkość powyżej 10 km/h.
W konsekwencji zupełnym nieporozumieniem jest zarzut popełnienia przez kierującego samochodem wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. Konstrukcja omawianego przepisu wskazuje jednoznacznie, że samo niezachowanie należytej ostrożności nie jest jeszcze wykroczeniem z art. 86 k.w., musi ono bowiem skutkować zagrożeniem bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zatem zdarzeniem wypełniającym znamiona tego wykroczenia będzie na pewno zderzenie pojazdów, potrącenie pieszego, uderzenie pojazdu w przeszkodę, jeżeli w pobliżu znajduje się inna osoba, ale nie tylko. Będzie nim także zmuszenie innego kierującego do gwałtownego hamowania, jak również zmiany kierunku jazdy czy pasa ruchu, mimo że w efekcie owe czynności zapobiegły kolizji.
Skoro niewątpliwie zarówno treść przepisu, jak i jego interpretacja wskutek częstego wykorzystywania jest znana - to gdzie powstał błąd? Moim zdaniem organ procesowy nadmiernie skoncentrował uwagę na obowiązkach kierującego pojazdem samochodowym, pomijając obowiązki rowerzysty. Jest bezsporne, że rowerzysta jadący z określoną na wstępie prędkością umyślnie narusza ustawowe zasady ruchu, świadomie lekceważąc nakazane zasady bezpieczeństwa. Przebieg zdarzenia prowadzi do jednoznacznej konkluzji, że to nie kierowca jest sprawcą zawinionego zmuszenia rowerzysty do gwałtownego hamowania, ale właśnie brak poczucia odpowiedzialności kierującego jednośladem jest jedyną przyczyną zderzenia. Wykroczenie z art. 86 § 1 k.w. należało przypisać rowerzyście. Ocenie materiału dowodowego nie można więc przypisać cechy wszechstronności, a zatem uznanie winy kierującego samochodem nastąpiło w warunkach obrazy zasady obiektywizmu (art. 4 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w.). Wnikliwa analiza materiału dowodowego udowadnia, że naruszenie zasad bezpieczeństwa przez kierującego rowerem pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z zaistnieniem kolizji drogowej. Mamy zatem do czynienia z błędem w sferze podmiotowej. Do kategorii rażącego naruszenia prawa wskutek obrazy dyspozycji art. 170 § 2 k.p.k. można zaliczyć niewątpliwie negatywne ustosunkowanie się sądu do wniosku o powołanie biegłego, mimo że opinia specjalisty w tym wypadku była niezbędna. Tylko biegły mógł obliczyć na podstawie śladów hamowania roweru oraz rodzaju i zakresu uszkodzeń samochodu osobowego prędkość rowerzysty, a tym samym mógł odpowiedzieć na pytanie, przy jakiej prędkości jednośladu nie doszłoby do zderzenia. Równocześnie mógł dać wiarygodną wskazówkę organowi procesowemu w kwestii możliwości uniknięcia zderzenia przez kierującego samochodem. Warto przypomnieć, że "ocena zachowania kierowcy nie może się opierać tylko na fakcie, że wypadek nastąpił (...)" (wyrok SN z dnia 19 czerwca 1996 r., III KKN 33/96, OSNPK 1997, nr 2, poz. 6).
Wskazane uchybienia proceduralne niewątpliwie dają podstawę do wniesienia kasacji na korzyść kierowcy (art. 110 k.p.w.).
Na tle omawianej sprawy - moim zdaniem - wymagają wyjaśnienia jeszcze dwie kwestie natury edukacyjnej. Pierwsza dotyczy użycia w uzasadnieniu wyroku pierwszej instancji tego kuriozalnego sformułowania: "Wyjeżdżając z wąskiej bramy i nie widząc w związku z tym, co dzieje się na chodniku przed nim, winien zapewnić sobie pomoc osoby trzeciej" (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa Śródmieście z dnia 17 grudnia 2001 r., XW 320/01/S, niepubl.). Trudno powiedzieć, skąd sędzia - że tak się wyrażę - "wytrzasnął" zasadę, której nie ma w żadnym przepisie ustawy - Prawo o ruchu drogowym. I słusznie, nie ma bowiem najmniejszych podstaw do sięgania po pomoc osoby trzeciej. Jest natomiast wymóg korzystania z pomocy innej osoby jedynie w wypadku wykonywania manewru cofania połączonego z włączaniem się do ruchu w warunkach ograniczonej widoczności (art. 23 ust. 1 pkt 3 lit. b) p.r.d.). Druga kwestia dotyczy kwalifikacji prawnej czynu. Otóż sformułowanie: "wykroczenie z art. 86 § 1 k.w. w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 17 ust. 2 ustawy - Prawo o ruchu drogowym" jest błędne. Prawidłowo tekst ten powinien brzmieć: wykroczenie z art. 86 § 1 k.w. z powodu naruszenia zasad określonych w art. 3 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 2 p.r.d. Otóż zgodnie z ogólną zasadą, wyrażoną treścią art. 3 ust. 1 p.r.d., każdy użytkownik drogi ma obowiązek zachowania ostrożności (zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 27 lutego 1975 r., V KZP 2/74, OSNKW 1975, nr 3-4, poz. 33; wyrok SN z dnia 16 lipca 1976 r., VI KRN 135/76, OSNKW 1976, nr 1-11, poz. 130), natomiast szczególnej ostrożności tylko wtedy, gdy przepis szczególny tego wymaga. Przepisem szczególnym dla art. 3 ust. 1 p.r.d. jest niewątpliwie art. 17 ust. 2 p.r.d. Jeżeli zatem naruszenie normy wyrażonej art. 3 ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 2 p.r.d. miało charakter zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, mówimy, że czyn wypełnił znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w.
4. Zdarzenie drogowe (art. 86 § 1 k.w.), polegające na zderzeniu dwóch pojazdów marki Ford Focus i Daewoo Tico, nastąpiło w stosunkowo mało skomplikowanej sytuacji drogowej i przy łatwych do właściwej interpretacji zasadach ruchu drogowego. Kierująca fordem, w zamiarze wjazdu na drogę osiedlową, odpowiednio wcześnie włączyła lewy kierunkowskaz i, znajdując się przy osi jezdni, zwolniła. Następnie, stwierdziwszy, że z przeciwnego kierunku nie nadjeżdża żaden pojazd, zrealizowała manewr skręcenia w lewo. W chwili gdy ford znajdował się całą swoją długością poza lewą krawędzią jezdni, na pojazd ten najechał daewoo tico, którego kierujący realizował manewr wyprzedzania forda z lewej strony. Daewoo tico uderzył prawym przednim narożem na wysokości tylnych lewych drzwi forda focusa. Pierwsze zetknięcie pojazdów nastąpiło poza jezdnią (na podjeździe do posesji). Procesowy organ pierwszej instancji uznał winę obojga kierujących.
Obecnie obowiązująca ustawa nie przewiduje obowiązku ustępowania przez kierujących zmieniających kierunek jazdy kierującym, którzy podejmują manewr wyprzedzania. Wynika to expressis verbis z treści art. 22 ust. 1 p.r.d. Wyrażony w tym przepisie obowiązek zachowania szczególnej ostrożności przez skręcającego w lewo wymaga:
- włączenia z odpowiednim wyprzedzeniem lewego kierunkowskazu,
- zbliżenia się do osi jezdni oraz
- ustąpienia pierwszeństwa pojazdowi jadącemu z przeciwnego kierunku pasem, który zamierza przejechać.
Przepis ten nie nakłada na kierującego zmieniającego kierunek jazdy obowiązku upewnienia się, czy nie jest wyprzedzany. Potwierdzeniem tego faktu jest przepis art. 22 ust. 4 p.r.d., który obowiązek ustąpienia odnosi do zmiany pasa ruchu, a nie zmieniającego kierunek jazdy. Ustalenie rodzaju manewru nie jest trudne, pod warunkiem należytej obserwacji i dobrej widoczności. Wiadomo bowiem, że zmiana pasa ruchu nie wymaga zmniejszenia prędkości, a wręcz przeciwnie - z reguły wiąże się z jej wzrostem. Natomiast zmiana kierunku wymaga zmniejszenia prędkości lub zatrzymania pojazdu. Równocześnie kierujący, który zmienia kierunek jazdy, ma prawo - na zasadzie ograniczonego zaufania (art. 4 p.r.d.) - zakładać, że inni uczestnicy ruchu będą stosować się do przepisów. Chodzi o to, że taki kierujący może mieć pewność, że po włączeniu lewego kierunkowskazu żaden pojazd nie będzie wyprzedzał z lewej strony zgodnie z zakazem wyrażonym treścią art. 24 ust. 5 p.r.d. Por. R.A. Stefański, Zmiana kierunku jazdy, PD 2000, nr 7, s. 10 i n.
Czy rozstrzygnięcie jest słuszne? Rozstrzygnięcie nie jest słuszne i stanowi wynik poruszania się zarówno w toku czynności wyjaśniających, jak i postępowania sądowego wzdłuż linii najmniejszego oporu, która skutecznie chroni przed wysiłkiem intelektualnym zmierzającym do osiągnięcia efektów wnikliwej analizy przebiegu zdarzenia. Nie powinno budzić wątpliwości, że ustawowe warunki zostały przez kierującą należycie wypełnione. Trudna do zrozumienia wydaje się więc wiadomość pochodząca od funkcjonariusza Policji, że kierująca przed wykonaniem manewru skręcenia w lewo nie zbliżyła się do osi jezdni. Kierująca z natury rzeczy nie mogła poruszać się inaczej niż przy osi jezdni ze względu na jej szerokość (5 m), w tym jeden pas ruchu dla każdego kierunku (2,50 m), przy szerokości pojazdu 2,10 m. Zachowując zatem równomierne odstępy, pojazd kierującej znajdował się w odległości 20 cm od osi jezdni i 20 cm od prawej krawędzi jezdni, przy czym nie mogła ona bardziej zbliżyć się do prawej krawędzi jezdni z powodu braku pobocza. Z kolei oś jezdni nie była w chwili zdarzenia wyznaczona (oś wyobrażalna). Nadto potwierdzenie włączenia z odpowiednim wyprzedzeniem czasowo-przestrzennym lewego kierunkowskazu można odnaleźć w zeznaniach pracownika ochrony, którego zadanie polegało na obserwacji zbliżających się pojazdów celem umożliwienia im, przez podniesienie zapory, wjazdu na teren osiedla. Właśnie świadek ten na podstawie włączonego kierunkowskazu wiedział, że kierująca pojazdem marki Ford Focus zamierza wjechać na osiedle.
Obowiązki kierującego odnoszące się do zachowania szczególnej ostrożności podczas wyprzedzania (art. 24 ust. 2 p.r.d.) wymagają m.in. upewnienia się, czy ma odpowiednią widoczność (art. 24 ust. 1 pkt 1 p.r.d.). Obowiązek ten został przez kierującego daewoo tico zlekceważony, ponieważ realizował on manewr wyprzedzania mimo ograniczonej widoczności spowodowanej działaniem promieni słońca, co zresztą sam zaakcentował podczas przesłuchania ("silne promienie słoneczne z lewej strony"). Potwierdzeniem tych wyjaśnień są zeznania bezstronnego świadka - funkcjonariusza Policji, który jako pierwszy pojawił się na miejscu zdarzenia. Funkcjonariusz ten pamiętał, że kierujący tico tłumaczył się faktem, iż "był oślepiony przez słońce i nie mógł zauważyć lewego kierunkowskazu oraz świateł STOP". Sam obwiniony wyjaśnił jedynie, że nie widział ani kierunkowskazu, ani świateł STOP, co oczywiście nie przesądza o braku tych sygnałów. Jednakże na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego stwierdzenie takie stanowi okoliczność obciążającą. Równocześnie ulega wzmocnieniu wiarygodność wyjaśnień złożonych przez obwinioną.
Z powyższych ustaleń można wyprowadzić pewność w kwestii braku winy kierującej lub najwyżej wątpliwość, czy jej zachowanie jako uczestnika ruchu było nieprawidłowe. Jest jednak charakterystyczne, że istotna z punktu widzenia słuszności procesowej wątpliwość, której nie można było usunąć, mogła być wykorzystana - w myśl dyrektywy art. 8 k.p.w. w zw. z art. 5 k.p.k. - tylko na korzyść obwinionej. Wątpliwości tej nie dostrzegł organ prowadzący czynności wyjaśniające, organ orzekający zaś nie wyjaśnił przed merytorycznym rozstrzygnięciem sprawy. Wątpliwość dotyczy skuteczności podważenia wiarygodności wyjaśnień kierującej w kwestii podstaw prawnych i sytuacyjnych do wykonania manewru skręcenia w lewo, w tym w szczególności odnoszącego się do włączenia w odpowiednim czasie właściwego kierunkowskazu. Wiadomo bowiem, że włączenie lewego kierunkowskazu oraz poruszanie się przy osi jezdni czyni nie tylko wyraźnym zamiar wykonania manewru skręcenia w lewo, ale równocześnie - w kontekście dyrektyw art. 3 w zw. z art. 24 ust. 5 p.r.d. - uniemożliwia podjęcie lub realizację przez innego kierującego wyprzedzania z lewej strony pojazdu sygnalizującego określony zamiar skręcenia. Ogólna dyrektywa określająca warunki wyprzedzenia jednoznacznie zakazuje podjęcia i realizacji tego rodzaju manewru bez uprzedniego upewnienia się, czy pojazd poprzedzający (a więc poruszający się tym samym pasem ruchu i w tym samym kierunku) nie sygnalizuje zamiaru zmiany kierunku jazdy (art. 24 ust. 1 pkt 3 p.r.d.). Obowiązek kierującego, który zamierza wyprzedzić inny pojazd, obejmuje również konieczność posiadania pewności, że w fazie realizacji manewru nie utrudni ruchu innemu jego uczestnikowi, co jest konsekwencją dobrej widoczności, umożliwiającej pełne rozeznanie sytuacji na odcinku drogi potrzebnym do bezpiecznego wykonania manewru. Tych warunków nie spełnił kierujący daewoo tico. Nie można zatem zgodzić się ze stanowiskiem organu orzekającego, że ten kierujący mógł wykonać manewr wyprzedzenia wyłącznie z tego powodu, że droga nie była oznakowana znakiem "zakaz wyprzedzania" (B-25) oraz oś jezdni nie była wyznaczona linią ciągłą. Takie powierzchowne uzasadnienie stanowi naruszenie dyrektywy art. 8 k.p.w. w zw. z art. 7 k.p.k., ponieważ analiza materiału dowodowego, przeprowadzona wyłącznie na podstawie znaków i sygnałów drogowych, nie uwzględnia ustawowych wymogów art. 3 w zw. z art. 24 p.r.d.
Organ orzekający o równomiernej współwinie uczestników kolizji drogowej nie dostrzegł również bardzo istotnej kwestii merytorycznej, a mianowicie tego, że trafny zarzut naruszenia przez kierującego dyrektyw wynikających z treści art. 24 ust. 1 pkt 3 p.r.d. wyklucza adresowany do kierującej zarzut naruszenia przez nią zasad określonych art. 22 ust. 1 p.r.d. W omawianej sytuacji kierująca miała prawo wykonać manewr zmiany kierunku ruchu i wjechać na drogę osiedlową. Kierujący zaś w określonych warunkach drogowych nie miał prawa podjęcia manewru wyprzedzania.
Czy w omawianej sprawie nastąpiła obraza prawa? Tak! - naruszeniem prawa procesowego jest uznanie kierującej za winną popełnienia wykroczenia z art. 86 § 1 k.w., ponieważ to kierujący popełnił takie wykroczenie.
W toku postępowania organy procesowe mają obowiązek wnikliwego zbadania i uwzględnienia wszystkich okoliczności zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść (art. 4 k.p.k.) obwinionego. Jest to zasada obiektywizmu, która wynika wprost z art. 45 ust. 1 konstytucji, gwarantującego prawo do rzetelnego procesu. Zawiera ją również art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podkreślający niezależność sędziego od stron procesowych. Z dyrektyw zawartych w obu aktach prawnych jednoznacznie wynika, że są one adresowane do sądu, co jednak jest zgodne z treścią norm kodeksowych, rozstrzygnięcia pozostają bowiem w gestii tego sądu. Mówimy często "obiektywny sędzia" lub "bezstronny sędzia", uznając, że pojęcia te są tożsame, co jednak nie jest całkowicie słuszne; mimo iż mają ze sobą wiele wspólnego, jednak zachodzą między nimi dość istotne różnice. "Obiektywny sędzia" to taki, który kierując się wyłącznie rzeczowością, dochodzi do trafnych ustaleń faktycznych w kwestii przebiegu zdarzenia, przy czym w tej fazie zmierzania do prawdy nie zajmuje własnego stanowiska. Ustalenia faktyczne poddane są następnie bezstronnej, tzn. pozbawionej jakichkolwiek uprzedzeń, ocenie prawnej, w konsekwencji której zapada rozstrzygnięcie.
Ocenie materiału dowodowego nie można więc przypisać cechy wszechstronności, a zatem uznanie współwiny kierującej fordem nastąpiło w warunkach obrazy wspomnianego art. 8 k.p.w. Zebrany w sprawie materiał dowodowy m.in. w postaci zeznania dwóch bezstronnych świadków (agenta ochrony i funkcjonariusza WPI) udowadnia natomiast, że naruszenie zasad bezpieczeństwa przez podjęcie manewru wyprzedzania pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowo-skutkowym z zaistnieniem kolizji drogowej. Powyższe argumenty uzasadniają twierdzenie, że bezpośrednim i jedynym sprawcą tej kolizji drogowej jest kierujący daewoo tico.
Oskarżonego uważa się za niewinnego dopóty, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu. Z kolei niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego. Są to dwie istotne z punktu widzenia gwarancji procesowych zasady domniemania niewinności (art. 5 § 1 k.p.k.) oraz reguły in dubio pro reo (art. 5 § 2 k.p.k.). Wynikają one wprost z treści art. 42 ust. 3 Konstytucji, w myśl której każdy uważany jest za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona prawomocnym wyrokiem sądu. Zasada ta znalazła również należne miejsce w treści art. 6 ust. 2 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, z którego wynika, że każdego oskarżonego uważa się za niewinnego do czasu udowodnienia mu winy zgodnie z ustawą. Adresatem dyrektyw wynikających z zasady domniemania niewinności są wszystkie organy procesowe. Nie chodzi oczywiście o wymóg ukształtowania przez te organy wewnętrznego przekonania o niewinności objętego tym postępowaniem, lecz o traktowanie tego podmiotu jak niewinnego. Organ ten ma nie tylko prawo, lecz także obowiązek posiadania na pewnym etapie postępowania wewnętrznego przekonania o zawinionym sprawstwie danej osoby, jest to bowiem konsekwencja wszczęcia przeciwko niej postępowania. W kolejnych etapach postępowania przekonanie to powinno być skorelowane z obiektywnymi dowodami. Nie ma wątpliwości, że zasada domniemania niewinności dominuje w toku całego procesu aż do prawomocności wyroku, ale nie tylko. W przypadku gdy wyrok został uchylony w postępowaniu kasacyjnym i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania, zasada obowiązuje do czasu wydania kolejnego prawomocnego wyroku (dotyczy to również uchylenia wyroku w trybie wznowienia). Choć w literaturze prawniczej prezentowane są różne poglądy, to jednak - moim zdaniem - wstecznie zasada domniemania niewinności obowiązuje w sposób nieograniczony. Skoro bowiem obwiniony musi być traktowany jak osoba niewinna, to tym bardziej osoba, przeciwko której nie toczy się żadne postępowanie, zasługuje na tego rodzaju miano.
Niejako konsekwencją zasady domniemania niewinności jest reguła in dubio pro reo, wyrażająca ustawowy nakaz skierowany pod adresem organów procesowych tłumaczenia na korzyść wątpliwości, których w toku procesu z obiektywnych względów nie udało się usunąć, a równocześnie ich istnienie uniemożliwia jednoznaczne stwierdzenie w kwestii winy. Stan taki nakazuje uniewinnienie obwinionego nawet w sytuacji wewnętrznego przekonania składu orzekającego o popełnieniu przez niego czynu zabronionego.
Organy postępowania kształtują swe przekonanie także na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów (art. 7 k.p.k.), ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Ustawowy wymóg sprowadza się do precyzyjnego uzasadnienia przyczyn uznania określonych dowodów za wiarygodne lub niewiarygodne, a w konsekwencji przyjęcia danej wersji zdarzenia.
Dopuszczenie się wskazanych uchybień i wydanie błędnego orzeczenia stanowi corpus delicti świadczący o tym, że organ orzekający oceny materiału dowodowego dokonał w warunkach nie swobodnej, lecz dowolnej oceny dowodów, naruszając tym samym dyrektywę art. 8 k.p.w. w zw. z art. 7 k.p.k. W konsekwencji niemożliwości udowodnienia obwinionej braku włączonego lewego kierunkowskazu przed podjęciem przez nią manewru skręcenia w lewo, treść orzeczenia wskazuje na obrazę zasady in dubio pro reo (art. 8 k.p.w. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k.).
5. Sąd Najwyższy na kanwie doświadczeń wynikających z podstawowych zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego wypracował 39 tez (zob. uchwała SN z dnia 28 lutego 1975 r., V KZP 2/74, OSNKW 1975, nr 3-4, poz. 33), spośród których niektóre fragmenty mają zastosowanie do wykroczeń i przez to warte są przemyślenia, a ponadto - co z natury rzeczy istotne - zawarta w nich argumentacja pozostaje aktualna mimo zmieniającego się stanu prawnego. Oto ważniejsze z nich:
1. Najczęściej spotykanym przestępstwem w komunikacji (obejmującej ruch lądowy, wodny i powietrzny) jest przestępstwo drogowe. Wydarzeniem warunkującym odpowiedzialność za przestępstwo drogowe jest naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym. Jednakże samo naruszenie zasad bezpieczeństwa tego ruchu pociąga za sobą jedynie odpowiedzialność za wykroczenie, zachodzącą w razie działania zarówno z winy umyślnej, jak i z winy nieumyślnej (art. 5 k.w.). Naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu wówczas tylko pociąga za sobą odpowiedzialność karną sprawcy, gdy w wyniku tego naruszenia doszło co najmniej do jednego ze skutków wyżej wymienionych.
2. Przestępstwa określone w art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.) i w art. 147 § 1 d.k.k. (obecnie art. 180 k.k.) nie są przestępstwami drogowymi w ścisłym znaczeniu. Warunkiem ich popełnienia bowiem nie jest nastąpienie jednego ze skutków wymienionych w tezie 1. Polegają one na sprowadzeniu tylko potencjalnego zagrożenia, przez co godzą w bezpieczeństwo ruchu lądowego.
3. Zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym mogą być naruszone przez bezpośrednich użytkowników dróg (uczestników ruchu), takich jak: kierowcy, rowerzyści, woźnice, osoby prowadzące czy pędzące zwierzęta, piesi poruszający się w miejscach, na których odbywa się ruch pojazdów itp. Wszystkie te osoby obowiązuje znajomość zasad bezpieczeństwa w ruchu. Poza bezpośrednimi uczestnikami ruchu zasady jego bezpieczeństwa mogą być naruszone także przez inne osoby. Należą do nich pracownicy kolejowi odpowiedzialni za bezpieczeństwo ruchu (np. dyżurni ruchu, osoby zatrudnione w nastawniach, dróżnicy przejazdowi), pracownicy drogowi, których funkcja polega na kontroli dróg i zabezpieczaniu miejsc zagrażających bezpieczeństwu przez usunięcie zagrożenia czy jego odpowiednie oznakowanie. Dopuszczenie do ruchu pojazdu mechanicznego o niesprawnych urządzeniach warunkujących bezpieczną jazdę czy dopuszczenie do prowadzenia pojazdu mechanicznego przez nietrzeźwego kierowcę może być także wynikiem zaniedbania obowiązków przez osoby niebędące uczestnikami ruchu. Szerokie ujęcie podmiotów przestępstw drogowych nie dotyczy sprawcy przestępstwa określonego w art. 145 § 3 d.k.k. (obecnie art. 178 k.k.), którym może być tylko osoba prowadząca w stanie nietrzeźwości pojazd mechaniczny.
Krąg podmiotów przestępstw przewidzianych w art. 146 i 147 § 1 d.k.k. (obecnie art. 179 i 180 k.k.) określają dyspozycje tych przepisów.
4. Wytyczne w sprawach przestępstw drogowych z dnia 22 czerwca 1963 r. przyjęły, że miejscem popełnienia tych przestępstw mogą być nie tylko drogi publiczne, ale również dojazdy, tereny przemysłowe, lotniska oraz inne miejsca, w których odbywa się ogólny czy lokalny ruch pojazdów.
5. Mała zwrotność i nietypowe wymiary maszyn samobieżnych mogą powodować sytuacje kolizyjne nawet przy niewielkich szybkościach tych maszyn. Łączy się z tym konieczność podporządkowania ich kierowców ogólnie obowiązującym rygorom.
Motorowery i ich odpowiedniki mogą przez czas dłuższy osiągać stosunkowo duże szybkości. Nic nie przemawia więc za rozluźnieniem w stosunku do kierowców tych pojazdów dyscypliny obowiązującej innych kierowców.
Wszystkie sytuacje w ruchu nie dadzą się jednak przewidzieć i unormować.
Zachowanie się uczestników ruchu w takich nietypowych sytuacjach musi być oceniane z punktu widzenia zastosowania się do nieujętych szczegółowo reguł i zasad wynikających pośrednio z przepisów o charakterze ogólnym oraz ze zmienności ruchu i jego dynamiki.
Jako przykłady takich reguł wskazać można:
a. Obowiązek prowadzenia pojazdu rozważnie i ostrożnie, związany z powinnością zachowania bezpiecznej szybkości dostosowanej do istniejących warunków oraz ograniczeń ruchu.
b. Rozważne i ostrożne prowadzenie pojazdu polega na przedsięwzięciu przez kierowcę wszystkich tych czynności, które według obiektywnej oceny są niezbędne do zapewnienia optymalnego bezpieczeństwa ruchu w danej sytuacji oraz na powstrzymaniu się od czynności, które według tejże oceny mogłyby to bezpieczeństwo zmniejszyć. Niebezpieczna jest szybkość, która przy uwzględnieniu w szczególności rodzaju pojazdu, jego ładunku, stanu technicznego, charakterystyki drogi, nawierzchni, natężenia ruchu, warunków atmosferycznych i widoczności, a także kwalifikacji kierowcy grozi utratą panowania nad pojazdem albo niemożnością zatrzymania go przed przeszkodą, której napotkanie na drodze można i należy przewidywać.
c. Przypisanie kierowcy winy popełnienia przestępstwa drogowego na tej podstawie, że naruszył on ogólny nakaz prowadzenia pojazdu rozważnie i ostrożnie, wymaga w każdym wypadku wyjaśnienia, w czym i dlaczego sąd dopatrzył się naruszenia powyższego nakazu. Ocena, czy kierowca prowadził pojazd rozważnie i ostrożnie, nie może się opierać tylko na fakcie, że wypadek nastąpił.
Obowiązek kierowania się przez osobę prowadzącą pojazd zasadą ograniczonego zaufania do innych uczestników ruchu. Prowadzący pojazd ma prawo liczyć na respektowanie zasad bezpieczeństwa ruchu przez współuczestników ruchu dopóty, dopóki ich cechy osobiste lub określone zachowanie się albo inna szczególna uzasadniona doświadczeniem życiowym sytuacja (np. omijanie stojącego na przystanku i zasłaniającego widoczność autobusu albo jazda w strefie przejścia dla pieszych) nie każą oczekiwać, że mogą się oni nie dostosować do tych zasad. Wskazówką, że współuczestnicy ruchu mogą się zachować na drodze w sposób nieprawidłowy, jest zwłaszcza jawna i dostrzegalna dla prowadzącego pojazd ich niezdolność przestrzegania zasad ruchu (np. dzieci, starcy, pewna kategoria inwalidów, osoby, których ruchy mogą świadczyć o nietrzeźwości). Przede wszystkim obecność dzieci bez opieki starszych na jezdni lub w jej bezpośrednim pobliżu powinna być dla kierowcy sygnałem nakazującym szczególną nieufność i ostrożność. Nieuświadomienie sobie przez dzieci niebezpieczeństwa lub też jego niedocenianie może prowadzić do nieobliczalnych reakcji, jak np. do przebiegania w ostatniej chwili przed pojazdem. Dlatego kierujący pojazdem powinien w takiej sytuacji być przygotowany na nieoczekiwany rozwój wydarzeń oraz odpowiednio ograniczyć szybkość. Jeżeli mimo przestrzegania przez kierującego pojazdem zasady ograniczonego zaufania dojdzie do któregokolwiek z wyżej wymienionych skutków dlatego, że współuczestnik ruchu nie wywiązał się w danej sytuacji ze swych obowiązków wynikających z zasad bezpieczeństwa, nie może być mowy o odpowiedzialności osoby kierującej pojazdem, która nie miała możliwości lub powinności przewidzenia takiego rozwoju wypadków (art. 7 § 2 d.k.k.; obecnie art. 9 § 2 k.k.).
6. Nietrzeźwość kierowców jest wciąż częstą przyczyną groźnych wypadków, w których giną lub ulegają okaleczeniu ludzie oraz powstają poważne szkody materialne.
Zgodnie z ustaloną judykaturą, opartą na badaniach i opiniach lekarskich, w naszych warunkach (nawyki w zakresie rodzaju i sposobu spożywania alkoholu, aktualne cechy ruchu drogowego), zawartość alkoholu we krwi przekraczająca (obecnie) od 0,2‰ stanowi dowód stanu wskazującego na użycie alkoholu, a zawartość alkoholu we krwi przekraczająca 0,5‰ stanowi dowód stanu nietrzeźwości. Przy tym stężeniu alkoholu we krwi występuje już upośledzenie zdolności do prowadzenia pojazdów. Upośledzenie to jest tym wyższe, im większy jest poziom alkoholu we krwi.
Tolerancja osobnicza na alkohol nie uzasadnia przyjmowania indywidualnych progów nietrzeźwości. Tolerancja ta zależy od tylu nieuchwytnych i zmiennych czynników, że ustalenie jej przez sąd dla każdego wypadku nie jest możliwe. Nic nie przemawia też za uprzywilejowaniem osób, które wbrew dyscyplinie ustawowej prowadziły pojazd po spożyciu alkoholu, zwłaszcza że osoby te nie mogą mieć pewności, czy w danej sytuacji organizm ich nie zareaguje na spożyty alkohol.
Wobec tego, że błąd laboratoryjny w oznaczeniu zawartości alkoholu we krwi może przy obecnym stanie techniki laboratoryjnej sięgać 0,2‰, sądy powinny przy dokonywaniu ustaleń dotyczących stężenia alkoholu we krwi mieć w razie wątpliwości powyższą okoliczność na względzie.
Ustalając zawartość alkoholu we krwi sprawcy w chwili wypadku, sądy powinny uwzględniać, że po spożyciu alkoholu można wyróżnić następujące fazy:
a) wchłaniania, w czasie której stężenie alkoholu we krwi narasta, ponieważ proces wchłaniania następuje szybciej niż spalania,
b) równowagi,
c) eliminacji, kiedy stężenie alkoholu we krwi maleje na skutek spalania i częściowego wydalania.
Jeżeli krew pobrana została bezpośrednio po wypadku albo po upływie krótkiego czasu od wypadku, np. 1 godziny, można przyjąć, że ewentualna poprawka stężenia alkoholu we krwi, oparta na retrospektywnym obliczeniu uwzględniającym czas dzielący wypadek od pobrania krwi i jedną z powyższych faz, pozbawiona jest praktycznego znaczenia. Natomiast stężenie alkoholu we krwi pobranej po upływie dłuższego czasu od wypadku może wykazywać poważne różnice w zestawieniu ze stężeniem w czasie wypadku, zależnie od tego, w której z wyżej wymienionych faz pobierano od sprawcy krew. Konieczne jest w takiej sytuacji co najmniej dwukrotne pobranie próby krwi w odstępie 1 godziny. Dopiero bowiem porównanie zawartości alkoholu w tych próbach pozwala na stwierdzenie, czy stężenie alkoholu we krwi rośnie (faza wchłaniania), nie zmienia się (faza równowagi) lub maleje (faza eliminacji). Może się z tym również wiązać potrzeba odtworzenia okoliczności dotyczących czasu spożywania alkoholu, jego rodzaju i ilości, a ponadto konsumowanych w tym okresie posiłków. Sądy powinny uwzględniać, że w razie eliminacji stężenie alkoholu we krwi średnio spada od 0,1‰ do 0,2‰ na godzinę, oraz mieć na uwadze, że krew może wykazywać stężenie do 0,2‰ alkoholu, chociaż badany go nie spożywał.
Jeżeli nie dokonano analizy krwi na zawartość alkoholu albo istnieją uzasadnione wątpliwości co do tego, czy analiza taka została przeprowadzona w sposób prawidłowy, sądy powinny opierać swe ustalenia co do ewentualnej nietrzeźwości sprawcy na innych dowodach. Dowody te powinny zmierzać do odtworzenia wyglądu i zachowania się sprawcy po wypadku oraz do wyjaśnienia czasu, rodzaju i ilości spożytego alkoholu oraz konsumowanych posiłków przez sprawcę.
W razie wątpliwości, mogących wyniknąć ze skomplikowanego charakteru obliczeń czy konieczności brania pod uwagę różnych czynników, sądy powinny korzystać z pomocy biegłego lekarza.
Ustawa nie przewiduje odpowiedzialności karnej za skutki w zakresie zdrowia samego sprawcy przestępstwa drogowego i żadne względy nie przemawiają za przyjmowaniem odpowiedzialności sprawcy za poważną szkodę w jego mieniu.
7. Rozwój motoryzacji i wzrost ruchu drogowego pociągają za sobą zwiększenie liczby kolizji, kończących się zazwyczaj niewielkimi szkodami. Kolizje te najczęściej nie świadczą o dużej sile zderzenia i poważniejszym zagrożeniu bezpieczeństwa w ruchu; ściganie sprawców tych zdarzeń ustawa pozostawia orzecznictwu kolegiów do spraw wykroczeń.
8. Przestępstwem drogowym naruszającym nie tylko bezpieczeństwo w ruchu, ale i bezpieczeństwo powszechne jest sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym albo sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa takiej katastrofy.
Pod względem przedmiotowym katastrofę od wypadku różni skala zdarzenia. Katastrofa zakłóca w sposób nagły i groźny ruch lądowy i znamienna jest skutkami w zakresie powszechnym. Oznacza to nie tylko powszechne zagrożenie będące wynikiem trudnej do opanowania siły bezwładności wielkich mas, którym nadano dużą szybkość, ale i wywołanie konkretnych zmian o cechach powszechności, a więc w takim stopniu rozległych i dotkliwych (przez objęcie skutkami większej liczby ludzi czy mienia w znacznych rozmiarach), że całe zdarzenie odpowiada semantycznemu i potocznemu znaczeniu słowa "katastrofa".
9. Sprowadzenie niebezpieczeństwa polega na wywołaniu takiej sytuacji, w której ulega konkretnemu i bezpośredniemu zagrożeniu określone dobro dotychczas należycie zabezpieczone. Oznacza to w odniesieniu do sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, że w wyniku naruszenia przez sprawcę zasad bezpieczeństwa tego ruchu doszło do sytuacji, w której nastąpić może w każdej chwili katastrofa. Nastąpienie samej katastrofy nie jest wprawdzie nieuchronną koniecznością, ale i ewentualne przeciwdziałanie jej nastąpieniu nie musi być skuteczne.
Ocena realności takiego zagrożenia powinna opierać się na doświadczeniu życiowym i obserwacji podobnych zjawisk w typowym ich przebiegu. Wymaga to szczegółowej analizy sytuacji sprowadzonej przez sprawcę, wyjaśnienia, dlaczego mogła ona w każdej chwili samoistnie doprowadzić do zmiany w świecie zewnętrznym i dlaczego ta zmiana miałaby zagrażać bezpośrednio nie tylko bezpieczeństwu w ruchu (co stanowi wykroczenie określone w art. 86, 97 czy 98 k.w.) czy bezpieczeństwu indywidualnemu, ale i bezpieczeństwu powszechnemu.
10. Doświadczenie życiowe wykazuje, że przestępstwa drogowe popełniane są z reguły z winy nieumyślnej. Wynika to też z konstrukcji podstawowego przepisu art. 145 d.k.k. (obecnie art. 177 k.k.) uzależniającego penalizację od skutków objętych winą nieumyślną oraz z daleko idącego zaostrzenia sankcji za te nieumyślne przestępstwa, co znalazło wyraz także w sankcjach za przestępstwa określone w art. 136 § 2 i art. 137 § 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 2 i art. 174 § 2 k.k.).
Inaczej oceniać można od strony podmiotowej sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym (art. 137 d.k.k.; obecnie art. 174 k.k.). W sytuacjach krańcowych i rażących analiza okoliczności przedmiotowych prowadzić może do wniosku, że sprawca godzi się na sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa takiej katastrofy, podejmując jej ryzyko i licząc na to, że uda mu się uniknąć samej katastrofy.
Punktem wyjściowym do rozważań nad umyślnością działania sprawcy jest umyślne naruszenie przez niego zasad bezpieczeństwa w ruchu. Wszelkie bowiem skutki nieumyślnego naruszenia tych zasad mogą być objęte, co jest oczywiste, tylko winą nieumyślną. Przykładem sytuacji mogącej uzasadnić rozważanie nad kwalifikacją z art. 137 § 1 d.k.k. (obecnie art. 174 § 1 k.k.) jest ucieczka sprawcy kradzieży samochodu przed pościgiem i umyślne nierespektowanie zasad bezpieczeństwa w ruchu (np. prawa pierwszeństwa przejazdu ulicą główną autobusu z pasażerami).
W każdej tego rodzaju sytuacji wyznaczenie granicy pomiędzy zamiarem wynikowym a lekkomyślnością wymaga dokładnego rozważenia, czy okoliczności sprawy, w tym znaczenie przekroczonych przez sprawcę zasad bezpieczeństwa w ruchu, uzasadniają ustalenie, że godził się on z możliwością sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy, czy też mógł tylko lekkomyślnie mniemać, że tego uniknie.
11. Warunkiem bezpieczeństwa w ruchu - obok określonego zachowania się jego uczestników - jest pełna sprawność:
a) techniczna dopuszczonych do ruchu pojazdów mechanicznych;
b) psychiczna i fizyczna oraz odpowiednie kwalifikacje osób prowadzących pojazdy mechaniczne;
c) psychiczna i fizyczna osób kierujących bezpośrednio i pośrednio ruchem pojazdów.
Dlatego też karalne na podstawie art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.) jest już samo dopuszczenie do ruchu pojazdów mechanicznych, których stan techniczny jest tego rodzaju, że włączenie do ruchu takiego pojazdu stwarza bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu, jak również dopuszczenie do prowadzenia pojazdów mechanicznych osób znajdujących się w stanie nietrzeźwości lub niemających wymaganych uprawnień. Z podobnych względów karalne w myśl art. 147 § 1 d.k.k. (obecnie art. 180 k.k.) jest samo pełnienie w stanie nietrzeźwości czynności związanych bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów.
12. Podmiotem przestępstwa określonego w art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.) może być każdy, kto z wyżej wymienionych tytułów odpowiedzialny jest za stan techniczny dopuszczonych do ruchu pojazdów mechanicznych, za kwalifikacje lub sprawność fizyczną i psychiczną osób kierujących pojazdami mechanicznymi. Będą to - przykładowo biorąc - dyspozytorzy, dyżurni ruchu, osoby przeprowadzające diagnozę stanu technicznego pojazdów, osoby kontrolujące stan pojazdu po wykonaniu usług konserwacyjnych i naprawczych, a także osoby dokonujące takich usług na własny rachunek i niedysponujące wyspecjalizowaną kontrolą techniczną jakości naprawy, bezpośredni przełożeni kierowcy, których funkcja polega na kontroli stanu technicznego pojazdu, wymaganych kwalifikacji lub trzeźwości osób kierujących pojazdami funkcjonariusze MO (obecnie Policji).
13. Użyte w art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.) pojęcie "dopuszcza", określające czynność sprawczą przestępstwa, nie oznacza jedynie konkretnego działania w postaci podejmowania decyzji o dopuszczeniu pojazdu do ruchu lub osoby do prowadzenia pojazdu. Takie ograniczenie odpowiedzialności pozostawałoby w sprzeczności z celem przepisu art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.), którym jest zapobieganie i niedopuszczenie do sytuacji stwarzających zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu. Przyjąć zatem należy, że karalne na podstawie art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.) jest nie tylko działanie polegające na podjęciu konkretnej decyzji w kwestii "dopuszczenia", np. wydanie polecenia jazdy, zezwolenie na dalszą eksploatację, wydanie pojazdu po naprawie, lecz także zgoda na użytkowanie niesprawnego pojazdu lub na kierowanie pojazdem mechanicznym przez określoną osobę, jak również nieprzeciwdziałanie wyjazdowi niesprawnego pojazdu mechanicznego lub osób nietrzeźwych czy też niemających wymaganych do prowadzenia pojazdu mechanicznego uprawnień. Tak więc przestępstwo określone w art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.) może być popełnione także przez zaniechanie.
14. Każdy pojazd mechaniczny musi odpowiadać określonym warunkom technicznym i znajdować się w stanie umożliwiającym używanie go bez narażania uczestników ruchu na niebezpieczeństwo. Wynika z tego wyraźny zakaz używania pojazdów mechanicznych niesprawnych. Nie każda jednak niesprawność pojazdu rodzi odpowiedzialność na podstawie art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.). Karalne w myśl tego przepisu jest dopuszczenie do ruchu tylko takiego pojazdu mechanicznego, którego stan zagraża bezpośrednio bezpieczeństwu ruchu. Chodzi tu więc nie o jakąkolwiek niesprawność pojazdu, lecz o taką, która w sposób ewidentny uniemożliwia lub w poważnym stopniu utrudnia bezpieczne prowadzenie pojazdu. Muszą to więc być tego rodzaju wady w stanie technicznym pojazdu, jak np. niesprawny układ kierowniczy lub hamulcowy, nadmierne zużycie opon, braki czy uszkodzenia urządzeń sygnalizacyjnych lub oświetlenia, wywołujące konkretny i bezpośredni, a nie abstrakcyjny, stan zagrożenia na drodze.
15. Prowadzenie pojazdu mechanicznego wymaga odpowiednich kwalifikacji zarówno w zakresie techniki jazdy, jak i znajomości obowiązujących zasad ruchu, z tego wynika też konieczność uzyskania przez prowadzących pojazdy mechaniczne prawa jazdy. Sam fakt jednak posiadania umiejętności prowadzenia pojazdu mechanicznego oraz znajomości zasad ruchu nie oznacza umiejętności prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Prowadzenie pojazdu określonego rodzaju wymaga specjalnych kwalifikacji udokumentowanych uzyskaniem prawa jazdy odpowiedniej kategorii. Dlatego też brak takiego prawa jazdy uznać należy za brak wymaganych uprawnień w rozumieniu art. 146 d.k.k. (obecnie art. 179 k.k.).
16. Bezpieczeństwo ruchu pojazdów zależy nie tylko od przestrzegania zasad bezpieczeństwa ruchu przez jego uczestników, lecz także od zachowania się osób powołanych do zabezpieczenia prawidłowego i bezpiecznego poruszania się pojazdów. Wzmagający się z roku na rok ruch drogowy wymaga coraz lepszego zabezpieczenia jego bezpieczeństwa, dlatego też wzrasta ranga wszelkich czynności związanych bezpośrednio z bezpieczeństwem ruchu pojazdów i potrzeba dokładnego oraz niezawodnego ich wykonywania. W związku z tym przewidziana jest odpowiedzialność karna za samo już pełnienie tych czynności przez osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwości. Chodzi tu o tego rodzaju czynności, jak kierowanie bezpośrednio lub pośrednio ruchem, obsługa urządzeń służących do regulacji ruchu pojazdów oraz urządzeń przeznaczonych do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu. Są to więc czynności dyżurnego ruchu, nastawniczego, dróżnika kolejowego, osoby kierującej ruchem drogowym itp.
17. Odpowiedzialność wyłącznie na podstawie art. 146 lub 147 § 1 d.k.k. (obecnie art. 179 lub 180 k.k.) wchodzi w rachubę tylko wówczas, gdy dopuszczenie niesprawnego pojazdu do ruchu lub dopuszczenie do prowadzenia pojazdu mechanicznego osób znajdujących się w stanie nietrzeźwości lub niemających wymaganych uprawnień albo pełnienie w stanie nietrzeźwości czynności związanych bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów nie pociągnęło za sobą skutków określonych w innych przepisach.
Jeżeli takie skutki nastąpią, np. w wyniku uczestniczenia w ruchu pojazdu, którego stan techniczny wykazuje wady uniemożliwiające lub w poważnym stopniu utrudniające bezpieczną jazdę, dojdzie do katastrofy (art. 136 d.k.k.; obecnie art. 173 k.k.) lub bezpośredniego zagrożenia nią albo nastąpi wypadek drogowy ze skutkami określonymi w art. 145 d.k.k. (obecnie art. 177 k.k.), to osoba odpowiedzialna za dopuszczenie do ruchu takiego niesprawnego pojazdu ponosi odpowiedzialność karną za te skutki w granicach swej winy, niezależnie od odpowiedzialności bezpośredniego sprawcy zdarzenia.
To samo odnosi się do osób odpowiedzialnych za dopuszczenie do prowadzenia pojazdów przez osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwości lub niemające wymaganych uprawnień, jak również do osób pełniących czynności, o których mowa w art. 147 § 1 d.k.k. (obecnie art. 180 k.k.).
18. Prawidłowa ocena prawna przestępstw drogowych wymaga, aby w kwalifikacji czynu znajdowała wyraz cała jego treść kryminalna. Dlatego zawsze należy rozważyć, czy przypisywany czyn nie wyczerpuje znamion określonych w dwóch albo więcej przepisach ustawy (art. 10 § 2 d.k.k.; obecnie art. 11 § 2 k.k.).
Jak wykazuje doświadczenie, może się zdarzyć nieumyślne sprowadzenie katastrofy (art. 136 § 2 d.k.k.; obecnie art. 173 § 2 k.k.), kiedy sprawca, nie obejmując wprawdzie zamiarem ciężkich następstw swego czynu, umyślnie sprowadza sytuację, którą ocenić należy jako bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy (art. 137 § 1 d.k.k.; obecnie art. 174 § 1 k.k.). Wówczas kumulatywna kwalifikacja z art. 137 § 1 d.k.k. (obecnie art. 174 § 1 k.k.) w zbiegu z art. 136 § 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 2 k.k.) pozwoli na pełną ocenę prawną czynu.
Analogiczna sytuacja zachodzi wtedy, kiedy sprawca umyślnie (lub nieumyślnie) sprowadza niebezpieczeństwo katastrofy (art. 137 d.k.k.; obecnie art. 174 k.k.), ale z różnych powodów do katastrofy nie dochodzi, lecz następuje jedynie wypadek drogowy określony w art. 145 d.k.k. (obecnie art. 177 k.k.).
Jeżeli sprawcą nieumyślnego sprowadzenia katastrofy (art. 136 § 2 d.k.k.; obecnie art. 173 § 2 k.k.) jest osoba prowadząca w stanie nietrzeźwości pojazd mechaniczny (art. 145 § 3 d.k.k.; obecnie art. 178 k.k.), to dopiero kumulatywna kwalifikacja z art. 136 § 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 2 k.k.) w zbiegu z art. 145 § 3 d.k.k. (obecnie art. 178 k.k.) oddaje pełną treść kryminalną czynu i pozwala ukarać sprawcę w ramach surowszej sankcji przewidzianej w art. 145 § 3 d.k.k. (obecnie art. 178 k.k.)
Podnieść wypada, że nie zachodzi zbieg przepisów ustawy przewidziany w art. 10 § 2 d.k.k. (obecnie art. 11 § 2 k.k.) między:
- art. 136 § 1 d.k.k. (obecnie art. 173 § 1 k.k.) a art. 137 § 1 d.k.k. (obecnie art. 174 § 1 k.k.),
- art. 136 § 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 2 k.k.) a art. 137 § 2 d.k.k. (obecnie art. 174 § 2 k.k.),
- art. 136 § 1 lub 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 1 lub 2 k.k.) a art. 145 § 1 lub 2 d.k.k. (obecnie art. 177 § 1 lub 2 k.k.).
Kumulatywna kwalifikacja nie wchodzi w rachubę w razie tzw. pozornego zbiegu przepisów. Taki właśnie pozorny zbieg powstaje w wypadkach, gdy umyślne sprowadzenie katastrofy poprzedzone jest umyślnym sprowadzeniem jej niebezpieczeństwa lub też gdy nieumyślne sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy poprzedza spowodowanie samej katastrofy. W obydwu wypadkach przepisy art. 136 § 1 lub 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 1 lub 2 k.k.) pochłaniają odpowiednie postacie sprowadzenia stanu bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy.
Rozumowanie powyższe ma odpowiednie zastosowanie przy ocenie dopuszczalności kumulatywnego zbiegu przepisów art. 136 § 1-2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 1-2 k.k.) i art. 145 § 1-2 d.k.k. (obecnie art. 177 § 1-2 k.k.). Skoro z katastrofą łączą się konieczne skutki w postaci śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo szkody w mieniu w znacznych rozmiarach, to jest oczywiste, że kwalifikacja z art. 136 d.k.k. (obecnie art. 173 k.k.) wyczerpuje całkowicie treść kryminalną skutków określonych w art. 145 § 1 i 2 d.k.k. (obecnie art. 173 § 1 lub 2 k.k.).
19. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych zmierza do faktycznego, czasowego wyeliminowania z ruchu drogowego jako kierowców tych osób, które prowadząc pojazd mechaniczny, dopuściły się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.
Ratio legis i brzmienie art. 43 d.k.k. (obecnie art. 42 k.k.) wskazują, że kara dodatkowa (obecnie środek karny) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych nie może ograniczać się tylko do tych osób, które mają pozwolenie na prowadzenie tych pojazdów, lecz dotyczy także tych osób, które w chwili popełnienia przestępstwa nie miały wymaganego pozwolenia. Osoby te pozbawione będą możliwości uzyskania takiego pozwolenia przez określony w orzeczeniu sądowym czas.
20. Merytoryczną przesłanką stosowania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jest zagrożenie, które mogłoby w przyszłości spowodować prowadzenie pojazdów mechanicznych przez daną osobę.
Wybór zakresu omawianej kary dodatkowej (obecnie środka karnego) zależeć będzie od oceny stopnia zagrożenia, jakie w konkretnym wypadku może stwarzać powrót sprawcy do ruchu. Dla oceny tej istotne znaczenie mają okoliczności towarzyszące wypadkowi, cechy osobowości sprawcy, częstotliwość nadużywania przez niego alkoholu, kwalifikacje zawodowe sprawcy, doświadczenie w prowadzeniu pojazdów mechanicznych itp.
Przepis art. 43 d.k.k. (obecnie art. 42 k.k.) pozwala na orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym, wodnym i powietrznym, mimo że osoba prowadząca taki pojazd popełniła przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w danej strefie ruchu. W praktyce tego rodzaju zakaz powinien być stosowany wobec tych osób, ze strony których istnieje poważne zagrożenie związane nie tylko z prowadzeniem pojazdu mechanicznego określonego rodzaju, ale każdego pojazdu bez względu na strefę ruchu (np. wobec osób nadużywających alkoholu).
Podstawową formą kary dodatkowej stosowanej w razie skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny za przestępstwo drogowe jest zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w jednej ze stref ruchu wymienionych w art. 43 § 1 d.k.k. (obecnie art. 42 k.k.).
Wynika to z tego, że ruch lądowy, ruch wodny i ruch powietrzny różnią się zasadniczo, stanowiąc trzy odrębne strefy opierające się na odrębnych zasadach, dlatego też prowadzenie pojazdów mechanicznych w każdej z tych stref wymaga odmiennych kwalifikacji i umiejętności. Z tych przyczyn fakt ukarania sprawcy za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu w konkretnej sytuacji może oznaczać, że ze strony tej osoby istnieje poważne zagrożenie związane z prowadzeniem każdego pojazdu mechanicznego w danej strefie ruchu (lądowego, powietrznego lub wodnego).
Mogą jednak zaistnieć sytuacje, w których stosowanie takiego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jest niecelowe; wówczas sąd może poprzestać na orzeczeniu zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych określonego rodzaju.
Wynikająca z treści omawianej normy możliwość różnicowania kary dodatkowej (obecnie środka karnego) co do zakresu jej obowiązywania wymaga każdorazowego określenia w orzeczeniu o takiej karze, jaki jest zakres obowiązywania wspomnianego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Wybór zakazu obejmującego wszystkie strefy ruchu powinien być wyrażony formułą: "orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych" ze wskazaniem okresu, na jaki wymierzono tę karę dodatkową (obecnie środek karny).
21. Do przestępstw drogowych należy zaliczyć te konkretne czyny, które naruszają zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i powodują skutki opisane w tezie 1, bez względu na miejsce szczegółowego przepisu w systematyce kodeksu karnego. Przepis art. 43 d.k.k. (obecnie art. 42 k.k.) wskazuje nie na określone typy przestępstw, lecz na konkretne czyny, które ze względu na okoliczności ich popełnienia oraz skutki należy zaliczyć do przestępstw drogowych.
22. W praktyce może powstać możliwość i potrzeba orzeczenia wobec kierowcy zawodowego na podstawie art. 42 § 1 d.k.k. (obecnie art. 41 § 1 k.k.) zakazu wykonywania zawodu, a jednocześnie możliwość czy konieczność orzeczenia względem tej samej osoby zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na podstawie art. 43 d.k.k. (obecnie art. 42 k.k.). Wówczas sąd może dać pierwszeństwo karze (obecnie środkowi karnemu) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych wyłączającej możliwość prowadzenia pojazdów mechanicznych także zawodowo, chyba że w konkretnej sytuacji dopuszczalne i celowe jest poprzestanie na orzeczeniu zakazu wykonywania zawodu kierowcy albo orzeczeniu obu tych kar dodatkowych (obecnie środków karnych), zróżnicowanych jednak co do okresu ich trwania.
23. Różny stopień społecznego niebezpieczeństwa (obecnie społecznej szkodliwości) popełnianych przestępstw drogowych w zestawieniu z pozostałymi dyrektywami wymiaru kary (art. 50 d.k.k.; obecnie art. 53 k.k.) wymaga w każdym wypadku ustalenia i oceny wszystkich wyżej wskazanych okoliczności w celu odpowiedniego zindywidualizowania represji w ramach ustawowego zagrożenia, a zarazem wzmożenia jej społecznego oddziaływania.
Niezbędna surowość powinna przede wszystkim charakteryzować politykę kryminalną w odniesieniu do tych sprawców, którzy nieumyślnie naruszają zasady ruchu drogowego, przypisane im przestępstwo popełnili w stanie nietrzeźwości i spowodowali swym czynem poważne skutki (śmierć człowieka, powszechne zagrożenie, ciężkie uszkodzenie ciała). Wówczas sądy powinny wymierzać kary najsurowsze lub zbliżone do górnej granicy ustawowego zagrożenia.
Do częstych przestępstw należą występki określone w art. 145 d.k.k. (obecnie art. 177 k.k.), przewidującym kilka ich postaci różniących się stopniem społecznego niebezpieczeństwa (obecnie społecznej szkodliwości).
Analiza orzecznictwa sądowego wykazuje, że sądy nie zawsze dostrzegają społeczną potrzebę należytego różnicowania omawianych przestępstw, a w szczególności surowego karania sprawców występków przewidzianych w art. 145 § 3 d.k.k. (obecnie art. 178 k.k.) w zw. z § 2 tego przepisu (obecnie art. 177 k.k.), zwłaszcza gdy nastąpiła śmierć człowieka.
Podobnie szerokie ramy ustawowego zagrożenia za występki określone w art. 145 § 2 d.k.k. (obecnie art. 177 § 2 k.k.) wskazują na konieczność prawidłowego różnicowania represji karnej za te przestępstwa w zależności od stopnia zawinienia sprawcy (umyślnego czy nieumyślnego naruszenia zasad bezpieczeństwa ruchu), spowodowanych skutków, właściwości osobistych sprawcy, rangi naruszonej zasady, przyczynienia się innych użytkowników dróg do spowodowania wypadku itp.
Analiza orzecznictwa wykazuje, że sądy często pomijają niektóre okoliczności wpływające na wymiar kary, a niektórym z nich nadają błędne znaczenie.
24. Zawinienie sprawcy jest tym większe, im większe znaczenie dla bezpieczeństwa ruchu ma naruszona zasada, im większy jest stopień nieprzestrzegania nakazu prowadzenia pojazdu rozważnie i ostrożnie, i wreszcie - gdy sprawca nieumyślnego występku drogowego umyślnie naruszył zasadę bezpieczeństwa w ruchu.
25. Rozważając wpływ szkody na wymiar kary, sądy powinny mieć na uwadze różny stopień wartości naruszonych dóbr, a więc utratę życia lub uszczerbek na zdrowiu.
Omawianą zasadę sądy powinny zawsze stosować w powiązaniu z oceną stopnia winy sprawcy. Przy niewielkim bowiem stopniu winy sama wielkość szkody nie może decydować o potrzebie surowszej represji.
26. Wskazania powyższe wynikają - także i w zakresie przestępstw drogowych - wprost z ustawy karnej (art. 50 d.k.k.; obecnie art. 53 k.k.).
Natomiast okres posiadania i prowadzenia pojazdu mechanicznego łączy się z doświadczeniem, którego brak może nieraz stać się jedną z przyczyn wypadku. Niedoświadczenie sprawcy w zasadzie stanowi okoliczność łagodzącą, chyba że chodzi o umyślne nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa ruchu, a zwłaszcza nakazu rozważnej i ostrożnej jazdy.
27. W wypadku skazania za przestępstwo na podstawie dwóch lub więcej zbiegających się przepisów (art. 10 d.k.k.; obecnie art. 11 k.k.), okoliczności stanowiące znamiona przestępstw określonych w tych przepisach mogą być uznane za obciążające, z wyłączeniem mieszczących się w przepisie, na podstawie którego wymierzono karę.
Do takich okoliczności, które będą podlegać stopniowaniu ze względu na ich nasilenie, zaliczyć można np. stopień nietrzeźwości w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 145 § 3 d.k.k. (obecnie art. 178 k.k.), a do okoliczności podlegających stopniowaniu co do ich jakości np. stopień uszkodzenia ciała w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 145 § 1 i 2 d.k.k. (obecnie art. 177 § 1 i 2 k.k.). Przykładem stopniowania okoliczności ze względu na nagromadzenie może być w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 136 d.k.k. (obecnie art. 173 k.k.) jednoczesne spowodowanie śmierci, uszkodzenia ciała.
Istota tzw. kumulatywnej kwalifikacji polega m.in. na wydobyciu pełnego obrazu społecznego niebezpieczeństwa (obecnie społecznej szkodliwości) czynu sprawcy, a ten ostatni element ma istotne znaczenie dla wymiaru kary. Dlatego też przy kumulatywnej kwalifikacji prawnej okoliczności należące do znamion zbiegających się przepisów ustawy potęgują stopień społecznego niebezpieczeństwa (obecnie społecznej szkodliwości) czynu i powinny być poczytane na niekorzyść sprawcy według wyżej wskazanych zasad.
28. Alkohol jest częstą przyczyną przestępstw drogowych. Dlatego też nietrzeźwość sprawcy przestępstwa drogowego należy traktować jako okoliczność obciążającą, i to w tym sensie, że im wyższy jest stopień nietrzeźwości sprawcy, tym istotniejsze znaczenie powinien on mieć dla zaostrzenia wymiaru kary. Odnosi się to zwłaszcza do sprawców, którzy spowodowali przestępstwo drogowe, prowadząc pojazd mechaniczny.
29. Dość często przyczyną przestępstw drogowych jest zły stan techniczny pojazdów mechanicznych. W takiej sytuacji sprawca przestępstwa drogowego, będący kierowcą pojazdu mechanicznego i mający świadomość niesprawności tego pojazdu, powinien ponosić surowszą odpowiedzialność karną.
30. Na kierowcach pojazdów wyżej wymienionych spoczywa obowiązek zachowywania wzmożonej ostrożności. Jeżeli kierowcy obowiązku tego nie zachowają i w konsekwencji tego dochodzi do wypadku, to naruszenie powyższego obowiązku powinno być traktowane jako okoliczność obciążająca.
31. Sprawca przestępstwa drogowego udzielający pomocy ofierze wypadku wykazuje w ten sposób prawidłową postawę i wyraża skruchę, dlatego też takie zachowanie powinno być uwzględnione na jego korzyść, natomiast zachowanie przeciwne takiej postawie powinno być traktowane jako okoliczność obciążająca. Wskazania powyższe znajdują oparcie w treści art. 50 § 2 d.k.k. (obecnie art. 53 § 2 k.k.).
32. Współczesne wymagania w zakresie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym wymagają od każdego z jego uczestników pełnej sprawności fizycznej i psychicznej.
Jeżeli kierowca pojazdu mechanicznego, świadom swego przemęczenia, podejmuje jazdę, to w razie spowodowania wypadku przemęczenie nie może stanowić okoliczności łagodzącej.
W wyjątkowej sytuacji, gdy kierowca mimo przemęczenia podejmuje jazdę, np. w celu realizacji nagłego zadania o wyjątkowej wadze, i to przemęczenie stanie się jedną z istotnych przyczyn wypadku, okoliczność ta może być poczytana na korzyść sprawcy, jeżeli nie wchodzi w rachubę zastosowanie art. 23 d.k.k. (obecnie art. 26 k.k.).
33. Naruszenie przez współuczestnika ruchu drogowego lub inną osobę zasad bezpieczeństwa tego ruchu i przyczynienie się do wypadku jest elementem zmniejszającym winę sprawcy, i dlatego powinno być traktowane jako okoliczność łagodząca, chyba że owo przyczynienie nie miało istotnego wpływu na powstanie wypadku.
34. Skazanie osoby prowadzącej pojazd mechaniczny za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej łączy się z koniecznością lub możliwością orzeczenia kary dodatkowej (obecnie środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, która w zespole środków karnych służących zwalczaniu przestępstw drogowych ma szczególne znaczenie. Represja ta stanowi dolegliwą karę dla prowadzących pojazdy mechaniczne, chroni bezpieczeństwo ruchu przez wyeliminowanie z niego na czas oznaczony niezdyscyplinowanych kierowców oraz prewencyjnie wpływa na innych kierowców.
Orzeczenie fakultatywnej kary (obecnie środka karnego), przewidzianej w art. 43 § 1 d.k.k. (obecnie art. 42 § 1 k.k.), celowe jest wtedy, gdy w czasie popełnienia przestępstwa ujawnią się takie właściwości osobiste sprawcy będącego kierowcą, z których wynika, że nie daje on gwarancji bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym. Może to wynikać, przykładowo biorąc, z naruszenia podstawowych zasad bezpieczeństwa ruchu, z uprzedniej karalności za przestępstwo lub wykroczenie drogowe, z faktu ucieczki sprawcy z miejsca wypadku lub nieudzielenia pomocy jego ofierze.
Orzekanie tej kary (obecnie środka karnego) będzie celowe w razie skazania za przestępstwo drogowe o skutkach śmiertelnych albo w postaci ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, zwłaszcza wtedy, gdy sprawca okazał rażące lekceważenie dla zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
W takich sytuacjach, a także wtedy, gdy kara (obecnie środek karny) zakazu prowadzenia pojazdu mechanicznego jest obligatoryjna ze względu na stan nietrzeźwości sprawcy, sądy powinny karę tę orzekać na dłuższe okresy, a szczególnie długie wtedy, gdy stan nietrzeźwości sprawcy był znaczny.
Mając na względzie to, że represja karna nie jest ani jedynym, ani wystarczającym środkiem zapobiegania i zwalczania przestępstw drogowych, a na bezpieczeństwo ruchu drogowego ma wpływ wiele różnorodnych czynników, należy sygnalizować odpowiednim organom o uchybieniach, które przyczyniły się do zaistnienia wypadku lub sprzyjają nastąpieniu takich wypadków w przyszłości (np. w zakresie obsługi i kontroli technicznej pojazdów mechanicznych, utrzymywania w należytym stanie, oznakowania i oświetlenia dróg, ścisłego przestrzegania warunków wydawania pozwoleń na prowadzenie pojazdów mechanicznych oraz obowiązku sprawdzania za pomocą badań lekarskich i psychologicznych zdolności osób mających prawo jazdy).
6. Nic nie stoi na przeszkodzie ukaraniu (skazaniu) sprawcy wypadku drogowego za wykroczenie spowodowania zagrożenia w ruchu drogowym (art. 86 § 1 k.w.), mimo że to samo zachowanie (ten sam czyn) nosi znamiona przestępstwa określonego w art. 177 k.k. Zob. postanowienie SN - Izba Karna z dnia 12 stycznia 2001 r., III KKN 504/98, OSP 2001, nr 9, poz. 126 oraz glosę krytyczną R.A. Stefańskiego, OSP 2001, nr 9, s. 425.
7. Nie popełnia przestępstwa, kto, naruszając - chociażby nieumyślnie - zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni. Zob. uchwałę SN z dnia 18 listopada 1998 r., I KZP 16/98, OSNKW 1998, nr 11-12, poz. 48; Wok. 1999, nr 1, s. 14; Jur. 1998, nr 12, s. 22; OSP 1999, nr 2, poz. 37; PS 1999, nr 5, s. 113; PS 2000, nr 5, s. 119; PiP 1999, nr 6, s. 108 oraz glosy: aprobująca z pewnymi zastrzeżeniami S. Bończaka, PS 1999, nr 5, s. 113 i dwie krytyczne: M. Korniłowicza, PiP 1999, nr 6, s. 108 i W. Marcinkowskiego, PS 2000, nr 5, s. 119.
8. Bezsporne i niewątpliwe jest, że droga, na którą wjechał oskarżony, miała dwie jezdnie i tylko przejściowo na czas wyścigu kolarskiego jedną jezdnię wyłączono z ruchu, a na drugiej wprowadzono ruch dwukierunkowy. Oskarżony o tym nie wiedział, a znaki drogowe ustawione przed wjazdem na tę drogę nie informowały o zmianie zasad ruchu. Również w chwili wypadku oskarżony nie mijał znaków drogowych, które świadczyłyby o zmianie zasad ruchu na tym odcinku drogi, i nie zaobserwował sytuacji, która nakazywałaby mu przypuszczenie, że znajduje się na jezdni z ruchem dwukierunkowym. W tej sytuacji oskarżony miał prawo przypuszczać, że porusza się po jezdni o jednym kierunku ruchu z dwoma pasami i ma prawo poruszać się zarówno po jednym, jak i po drugim pasie ruchu, a po lewym pasie przy wyprzedzaniu również na łuku drogi. Takie zachowanie na jezdni jednokierunkowej jest zgodne z unormowaniami kodeksu drogowego. Wobec właśnie takich okoliczności zaistnienia kolizji drogowej brak było podstaw do uznania, że oskarżony, poruszając się prowadzonym przez siebie samochodem, dopuścił się wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. (wyrok SN z dnia 8 lipca 1994 r., III KRN 70/94, niepubl.).
9. Poruszanie się drogą z pierwszeństwem przejazdu nie zwalnia kierującego pojazdem, zbliżającego się do skrzyżowania, od zachowania szczególnej ostrożności. Wjazd na skrzyżowanie, przy braku widoczności z prawej strony, stanowi niezachowanie szczególnej ostrożności w rozumieniu art. 86 § 1 k.w. (wyrok SN z dnia 30 maja 1995 r., III KRN 20/95, OSNKW 1995, nr 11-12, poz. 84; Wok. 1995, nr 11, s. 14; PiP 1996, nr 6, s. 105 oraz glosa aprobująca R.A. Stefańskiego, PiP 1996, nr 6, s. 105).
10. W czasie popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu czynu, czyn ten stanowił wyłącznie tzw. lekki wypadek drogowy, przewidziany w art. 145 § 1 d.k.k., i nie podlegał równoczesnemu zakwalifikowaniu jako wykroczenie określone w art. 86 § 1 k.w. Dla równoczesnego zakwalifikowania czynu jako występku i wykroczenia nie mógł być rozstrzygający fakt, że czyn ten wypełniał zarówno znamiona występku określonego w art. 145 § 1 k.k., jak i wykroczenia przewidzianego w art. 86 § 1 k.w., tzn. naruszał zasady bezpieczeństwa i powodował zagrożenie w ruchu drogowym. Pomiędzy przestępstwem określonym w art. 145 § 1 k.k. z 1969 r. a wykroczeniem przewidzianym w art. 86 § 1 k.w. zachodził bowiem jedynie zbieg pozorny. Kwalifikacja czynu stanowiącego przestępstwo określone w art. 145 § 1 d.k.k. równocześnie jako wykroczenia przewidzianego w art. 86 § 1 k.w. podlegała zatem, zgodnie z zasadą lex consumens derogat legi consumptae, wyeliminowaniu. Skoro więc w przedmiotowej sprawie nie mogło być mowy o tzw. podwójnej karalności, nie jest dopuszczalne zastosowanie w odniesieniu do czynu popełnionego przez oskarżonego rocznego terminu przedawnienia (wyrok SN z dnia 1 grudnia 2000 r., V KKN 466/00, LEX nr 50913).
11. Wśród znamion art. 86 § 1 k.w. nie ma nieumyślnego uszkodzenia mienia, przepis ten nie określa też w jakikolwiek sposób odpowiedzialności za nieumyślne uszkodzenie mienia (postanowienie SN z dnia 21 grudnia 2000 r., III KZ 111/00, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 5, poz. 18).
12. Nic nie stoi na przeszkodzie ukaraniu (skazaniu) sprawcy wypadku drogowego za wykroczenie spowodowania zagrożenia w ruchu drogowym (art. 86 § 1 k.w.), mimo że to samo zachowanie (ten sam czyn) nosi znamiona przestępstwa określonego w art. 177 k.k. (postanowienie SN z dnia 12 stycznia 2001 r., III KKN 504/98, OSP 2001, nr 9, poz. 126).
13. Dla odpowiedzialności z art. 86 k.w. konieczne jest ustalenie, że sprawca nie zachował "należytej ostrożności", a więc takiej, jaka była wymagana w danej sytuacji. Każdy uczestnik ruchu drogowego jest obowiązany do zachowania ostrożności, czyli do postępowania uważnego, przezornego, stosowania się do sytuacji istniejącej na drodze. W niektórych sytuacjach ustawa wymaga jednak od uczestnika ruchu drogowego ostrożności szczególnej, a więc większej niż zwykle wymagana. Taka szczególna ostrożność to ostrożność polegająca na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestników ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie. Obowiązkiem sądu było skorzystanie z możliwości przewidzianej w art. 193 § 1 k.p.k. i zasięgnięcie stosownej opinii biegłego z dziedziny ruchu drogowego, a nawet - w miarę potrzeby, zgodnie z treścią art. 211 k.p.k. - zarządzenie sprawdzenia okoliczności mających istotne znaczenie poprzez odtworzenie, z udziałem biegłego, przebiegu zdarzenia. Opinia biegłego powinna przedstawiać - z uwzględnieniem wszelkich wariantów, które wynikają z zebranych w sprawie dowodów, a więc tak przy założeniu prawdziwości wyjaśnień oskarżonej, jak i przy założeniu prawdziwości zeznań pokrzywdzonej - tzw. rozliczenie czasowo-przestrzenne wypadku, tj. powinna wskazywać, jak - przy każdym z wariantów - przedstawiał się czas pozostający do dyspozycji oskarżonej do wykonania tzw. manewru obronnego, i czy - przy należytej obserwacji jezdni oraz uwzględnieniu tzw. reakcji psychomotorycznej - czas ten wystarczał do zapobieżenia zdarzeniu (wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2003 r., III KK 61/03, LEX nr 77467).
14. O prędkości bezpiecznej można mówić także tylko wtedy, gdy biorąc pod uwagę panujące na drodze warunki drogowe, kierowca porusza się z taką prędkością, która pozwala mu na zatrzymanie pojazdu przed ewentualną przeszkodą (postanowienie SN z dnia 27 czerwca 2003 r., III KK 156/03, OSNwSK 2003 nr 1, poz. 1399).
15. Sprawca, który znajdując się w stanie nietrzeźwości prowadzi pojazd i, nie zachowując przy tym należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, dopuszcza się dwóch czynów zabronionych - przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k. oraz wykroczenia określonego w art. 86 § 2 k.w., z tym że za wykroczenie to nie orzeka się środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, a zatem art. 87 § 3 k.w. nie ma w takiej sytuacji zastosowania (wyrok SN z dnia 6 lutego 2004 r., WK 27/03, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 270).
16. Przepis art. 28 § 2 k.w. określa, że środki karne można orzec, jeśli są one przewidziane w przepisie szczególnym, a orzeka się je, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Ani art. 86 § 1., ani art. 92 § 2 k.w. nie dopuszcza nawet możliwości orzeczenia środka karnego przepadku przedmiotów (wyrok SN z dnia 21 czerwca 2005 r., V KK 67/05, LEX nr 152475).
17. Na kierowcy zamierzającym wykonać manewr zmiany kierunku jazdy w lewo ciąży bowiem nie tylko obowiązek zawczasu i wyraźnego zasygnalizowania tego manewru oraz baczenia, aby nie spowodował on zajechania drogi pojazdowi jadącemu z kierunku przeciwnego, ale także w zależności od okoliczności, wynikający z zasady szczególnej ostrożności (art. 22 ust. 1 p.r.d.) obowiązek upewnienia się, przez spojrzenie w lusterko wsteczne lub boczne, czy znajdujący się za nim pojazd nie uniemożliwia bezpiecznego wykonania tego manewru (wyrok SN z dnia 8 marca 2006 r., IV KK 416/05, LEX nr 189598).
18. Wykroczenia określonego w art. 86 § 2 k.w. może się dopuścić tylko osoba znajdująca się w stanie "po użyciu alkoholu". Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) definiuje to pojęcie w art. 46 ust. 2, przyjmując, że "stan po użyciu alkoholu" zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: a) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo b) obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 (wyrok SN z dnia 12 października 2006 r., III KK 349/06, LEX nr 202233).
19. Stanem pod wpływem środka odurzającego jest taki stan, który wywołuje - w zakresie oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza zakłócenia czynności psychomotorycznych - takie same skutki jak spożycie alkoholu powodujące stan nietrzeźwości. Od tego stanu odróżnia się stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, a więc i środka odurzającego, który - w zakresie skutków - jest równoważny stanowi po użyciu alkoholu. Stan taki jest znamieniem wykroczeń określonych w art. 86 § 2, 87 § 1 i 2 oraz art. 96 § 1 k.w. W świetle przeprowadzonych dowodów zarysowały się zatem dwie możliwości: albo sprawca znajdował się "pod wpływem" środka odurzającego, albo też był w stanie "po użyciu" takiego środka. Obydwie wersje były prawdopodobne, przy czym trzeba wyraźnie powiedzieć, że pierwsza ("pod wpływem") była prawdopodobniejsza. Niemniej i w takim układzie procesowym, gdy konkurowały ze sobą warianty o różnym stopniu prawdopodobieństwa, należało wybrać ten, który był dla sprawcy najkorzystniejszy. Do takiego postąpienia, czyli przyjęcia, że Robert K. był w czasie zdarzenia po użyciu środka odurzającego w postaci marihuany, obligowała reguła in dubio mitius, wynikająca wprost z zasady in dubio pro reo, o której mowa w art. 5 § 2 k.p.k. (wyrok SN z dnia 7 lutego 2007 r., V KK 128/06, LEX nr 257849, Prok. i Pr. 2007, nr 6, poz. 9).
20. Kierujący pojazdem mechanicznym, który nie zachowując należytej ostrożności i naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia albo narusza jego nietykalność cielesną, odpowiada na podstawie art. 86 lub art. 87 k.w. (wyrok SN z dnia 20 lutego 2008 r., V KK 313/07, LEX nr 406889).
21. Nie sposób podzielić poglądu Sądu Najwyższego, że w razie współkierowania pojazdem przez instruktora zachodzi idealny zbieg przestępstwa z art. 147 § 1 k.k. z wykroczeniem z art. 86 § 1 k.w. Skoro instruktor jest uczestnikiem ruchu jako współkierujący pojazdem, to jednocześnie nie może być odpowiedzialny za bezpieczeństwo tego ruchu w zakresie, o jaki chodzi w art. 147 § 1 k.k. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 27 maja 1997 r., V KKN 268/96, WPP 1998, nr 3-4, s. 178. Spowodowanie w ruchu drogowym zdarzenia, którego następstwa ograniczają się do tego rodzaju obrażeń ciała (naruszających czynności narządu ciała na okres trwający nie dłużej niż 7 dni) lub do szkody w mieniu, stanowi wykroczenie sprowadzenia zagrożenia w ruchu (art. 86 § 1 k.w.). Uzasadnione jest przyjęcie, że nie następuje wyłączenie art. 86 § 1 k.w. w sytuacji, gdy nie dochodzi do ścigania sprawcy za przestępstwo z art. 177 § 1 ze względu na brak wniosku o ściganie. Zob. R.A. Stefański, Wypadek w komunikacji jako przestępstwo w nowym kodeksie karnym, Prok. i Pr. 1998, nr 10, s. 47. Kwalifikowanie spowodowania lekkiego wypadku drogowego jako wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. jest niekwestionowane w doktrynie. Wskazuje się wyraźnie, że czyn jest wykroczeniem z art. 86 k.w., jeżeli wprawdzie nastąpiła szkoda na osobie, ale pociągnęła za sobą tylko naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni. Spowodowanie lekkiego wypadku drogowego przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego wyczerpuje znamiona wykroczenia z art. 86 § 2 k.w., a jeżeli jest nim prowadzący pojazd mechaniczny - także znamiona wykroczenia z art. 87 § 1 lub 2 k.w. W tym ostatnim wypadku czyn podlega - zgodnie z art. 9 § 1 k.w. - zakwalifikowaniu z art. 87 § 1 k.w., który przewiduje karę surowszą. Obecnie spowodowanie lekkiego wypadku drogowego w zasadzie wyczerpuje znamiona wykroczenia określonego w art. 86 § 1 k.w. Jeżeli zatem np. niezastosowanie się do sygnału świetlnego oznaczającego zakaz wjazdu doprowadzi do zderzenia pojazdów, w wyniku czego inna osoba dozna obrażeń ciała naruszających czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, sprawca takiego zdarzenia ponosi odpowiedzialność z art. 86 § 1 k.w., a nie z art. 92 § 1. Zob. R.A. Stefański, Odpowiedzialność za spowodowanie lekkiego wypadku drogowego, Prok. i Pr. 1998, nr 11-12, s. 129. Spowodowanie lekkiego wypadku drogowego wyczerpuje znamiona wykroczenia określonego w art. 86 § 1 k.w.; przepis ten nie obejmuje zdarzeń pociągających za sobą także skutki w innych sferach ruchu. W przepisie tym spenalizowane jest zachowanie polegające na spowodowaniu zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym w wyniku niezachowania należytej ostrożności. Zagrożenie bezpieczeństwa ma być realne i konkretne. Z reguły doznanie obrażeń ciała przez inną osobę świadczy jednocześnie o zagrożeniu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Niezachowanie należytej ostrożności, o którym mowa w art. 86 § 1 k.w., to nie tylko nieuczynienie zadość wymaganiom określonym w art. 3 ust. 1 p.r.d., ale także naruszenie jakichkolwiek zasad bezpieczeństwa ruchu, np. zasady prędkości bezpiecznej, pierwszeństwa przejazdu. Zob. R.A. Stefański, Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego za 1998 r., WPP 1999, nr 1-2, s. 92. Czyn jest wykroczeniem z art. 86 k.w., jeżeli wprawdzie nastąpiła szkoda na osobie, ale pociągnęła za sobą tylko naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni. Czyn taki stanowi wykroczenie także wówczas, gdy jego sprawcą jest osoba znajdująca się w stanie nietrzeźwości. Artykuł 178 k.k. dotyczy bowiem sytuacji, gdy sprawca mający te właściwości dopuścił się czynu stanowiącego m.in. przestępstwo określone w art. 177 k.k. Spowodowanie lekkiego wypadku drogowego przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości wyczerpuje znamiona wykroczenia z art. 86 § 2, a jeżeli jest nim prowadzący pojazd mechaniczny - także znamiona wykroczenia z art. 87 § 1 lub 2 k.w. W tym ostatnim wypadku czyn podlega - zgodnie z art. 9 § 1 - zakwalifikowaniu z art. 87 § 1 k.w., który przewiduje karę surowszą. Zob. R.A. Stefański, Prawnokarna ocena stanu nietrzeźwości w ruchu drogowym, Prok. i Pr. 1999, nr 3, s. 34. Można orzec zakaz prowadzenia pojazdów w razie popełnienia przez osobę prowadzącą pojazd wykroczenia: sprowadzenia zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu (art. 86 § 1 i 3 k.w.), niestosowania się, w celu uniknięcia kontroli, do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu (art. 92 § 2 i 3 k.w.). Jego orzeczenie jest obowiązkowe wobec osoby, która dopuściła się wykroczenia: prowadzenia w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (art. 87 § 1 i 3 k.w.), prowadzenia w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka innego pojazdu niż mechaniczny na drodze publicznej (art. 87 § 2 i 3 k.w.), nieudzielenia pomocy ofierze wypadku przez prowadzącego pojazd uczestniczącego w wypadku drogowym (art. 93 § 2 k.w.). Uzasadnione podejrzenie popełnienia tych przestępstw lub wykroczeń stanowi jedną z przesłanek zatrzymania prawa jazdy. Zob. R.A. Stefański, Zaliczenie zatrzymania prawa jazdy na poczet zakazu prowadzenia pojazdów, Prok. i Pr. 1999, nr 1, s. 131. Już prima vista widać, że zachowanie sprawcy w ruchu drogowym wyczerpujące znamiona przestępstwa z art. 177 § 1 lub 2 k.k. narusza jednocześnie przepis art. 86 § 1 k.w., bowiem spowodowanie wypadku drogowego określonego w art. 177 § 1 lub 2 k.k. polega na naruszeniu zasad bezpieczeństwa w ruchu, czyli w rozumieniu art. 86 § 1 k.k. na niezachowaniu należytej ostrożności oraz spowodowaniu skutku w postaci obrażeń ciała naruszających czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia na okres dłuższy niż 7 dni (art. 177 § 1 k.k.) albo śmierci osoby lub ciężkiego uszczerbku na jej zdrowiu (art. 177 § 2 k.k.), będącego z reguły wyrazem spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 § 1 k.w.). Z tego wynika, że znamiona wykroczenia objęte są także znamionami przestępstwa. Tę początkową podwójną ocenę prawną daje się zredukować do jednego przepisu na podstawie zasady lex consumens derogat legi consumptae. Nie ma zatem racjonalnych przesłanek, by sprawca ponosił podwójną odpowiedzialność; stopień społecznej szkodliwości czynu jest ujęty w całości w typie przestępstwa. Zob. R.A. Stefański, Glosa do postanowienia SN z 12 stycznia 2001 r., III KKN 504/98, OSP 2001, nr 9, s. 126. W pewnych sytuacjach, gdy zdarzenie będzie się wiązało ze zniszczeniem lub zagrożeniem mienia w znacznych rozmiarach, w grę może wchodzić odpowiedzialność karna za sprowadzenie katastrofy komunikacyjnej lub bezpośredniego jej niebezpieczeństwa (art. 173 lub 174 k.k.). Jeśli rozmiary zdarzenia lub zagrożenia nie osiągną granic katastrofy - przy braku ofiar w ludziach pozostanie jedynie odpowiedzialność za wykroczenie. Zob. J. Wojciechowski, Odpowiedzialność za wypadki komunikacyjne, Rzeczp. 1998, nr 4, s. 15. Naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym nie stanowi obecnie przestępstwa, jeśli w jego wyniku sprawca spowoduje wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni albo żadna osoba nie odniosła obrażeń ciała, lecz powstała poważna szkoda w mieniu innej osoby. W takich wypadkach sprawca poniesie odpowiedzialność za wykroczenie. Zob. M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, Odpowiedzialność za spowodowanie wypadku komunikacyjnego w świetle regulacji nowego kodeksu karnego z 1997 r., cz. I., Pal. 1999, nr 1-2, s. 19. Zawinione nieumyślnie spowodowanie przez sprawcę wypadku w komunikacji obrażeń ciała lub rozstroju zdrowia na okres nieprzekraczający 7 dni nie wyczerpuje wprawdzie znamion art. 177 § 1, który odwołuje się do art. 157 § 1, ale niewątpliwie wyczerpuje znamiona art. 157 § 2 w zw. z § 3 k.k. Ponieważ w tym wypadku skutki określone w art. 157 § 2 k.k. spowodowane są przez sprawcę, który, naruszając zasady ostrożności, sprowadził niebezpieczeństwo w ruchu drogowym, czyn jego wyczerpuje zarazem znamiona art. 86 k.w. (lub odpowiednich przepisów prawa o ruchu kolejowym, wodnym lub powietrznym). Zachodzi zatem przypadek idealnego zbiegu występku z art. 157 § 2 w zw. z § 3 k.k. oraz wykroczenia z art. 86 k.w., przy czym trudno dopatrzyć się reguły wykładni prawa, która by eliminowała ten zbieg. Inaczej jest w sytuacji, gdy popełniony czyn wyczerpał znamiona występku określonego w art. 177 § 1 lub 2 k.k. W takim wypadku art. 86 k.w. zostaje wyeliminowany, gdyż naruszenie zasad ostrożności i stworzenie zagrożenia w ruchu zostało uwzględnione w znamionach przypisanego sprawcy występku (zasada lex consumens derogat legi consumptae). Zob. A. Marek, Odpowiedzialność karna za spowodowanie "lekkich" uszkodzeń ciała przez sprawcę wypadku w komunikacji, Prok. i Pr. 1999, nr 3, s. 7. Między art. 177 § 1 k.k. a art. 86 § 1 k.w. zachodzi relacja zbiegu przepisów ustawy. Moment właściwy na zastosowanie reguły konsumpcji nadchodzi dopiero wtedy, gdy przepis art. 86 § 1 k.w. należy uznać za zbędny w kwalifikacji prawnej czynu, a więc wówczas gdy zostanie złożony wniosek po myśli art. 177 § 3 k.k. Dopiero wtedy skonsumowany zostanie art. 86 § 1 k.w. oraz ewentualnie pozostałe przepisy świadczące o wyczerpaniu znamion innych typów wykroczeń, które doprowadziły do spowodowania wypadku. Naruszonych przepisów o wykroczeniach nie można i nie należy uznawać za zbędne wówczas, gdy wniosek o ściganie przestępstwa nie zostanie złożony. Zob. W. Marcinkowski, Koncepcja odpowiedzialności zredukowanej w świetle art. 177 § 3 k.k., Prok. i Pr. 1999, nr 6, s. 36. Pominięcie znamion w postaci skutków z art. 86 § 2 k.w. przy kwalifikacji czynu z art. 178a k.k. nie oznacza, że znikają one całkowicie z pola widzenia. Powrót do tych pominiętych znamion następuje przy wymiarze kary. W szczególności art. 53 § 2 k.k. nakazuje sądowi przy wymierzaniu kary uwzględnić "rodzaj ujemnych następstw przestępstwa". Wskazanie to obejmuje nie tylko następstwa, które można nazwać szkodami, lecz także skutki niedające się wartościować w kategoriach ekonomicznych. Nie ulega wątpliwości, że rzeczywiste występowanie opuszczonych przy konstrukcji tego przestępstwa znamion i ich konkretna postać mają wpływ na wymiar kary. Zob. K. Szmidt, Zbieg przestępstwa..., s. 16. Z jednym czynem będziemy mieli do czynienia z reguły wtedy, gdy sprawca swoim zachowaniem się w stosunkowo krótkim czasie wyczerpuje znamiona wykroczenia, np. ruszając z miejsca, nie upewnia się, czy nie nadjeżdżają inne pojazdy i nie udziela pierwszeństwa przejazdu oraz doprowadza do zderzenia się pojazdów, w wyniku czego występuje szkoda materialna, a pasażerowie doznają obrażeń naruszających czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, co stanowi wykroczenie z art. 86 § 2 k.w. Sytuacja komplikuje się, gdy ten sprawca - zanim doprowadził do kolizji - przejechał kilka lub kilkanaście kilometrów w stanie nietrzeźwości, nie mając w ogóle prawa jazdy i nie posiadając przy sobie innych wymaganych dokumentów. Wówczas jego zachowanie się wyczerpuje również znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i wykroczeń z art. 94 i 95 k.w. Należy przyjąć wieloczynowy zbieg przestępstwa i wykroczenia lub wykroczeń. W rezultacie osobno należy wymierzyć sprawcy kary i środki karne za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. i osobno za wykroczenia z art. 86 § 2, art. 94 i 95 k.w. Autor zdaje sobie sprawę z konieczności zakwalifikowania wykroczeń w związku z art. 9 § 1 k.w. W ramach zbiegu eliminacyjnego, co zaciemnia i łamie przejrzystość koncepcji prawnego ujęcia czynu.
22. Szczególna ostrożność polega - zgodnie z art. 2 pkt 22 p.r.d. - na zwiększeniu uwagi i dostosowaniu zachowania uczestnika ruchu do warunków i sytuacji zmieniających się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie, ale nie ma ona charakteru nieograniczonego. Uczestnik ruchu lub inna osoba znajdująca się na drodze powinna zwiększyć uwagę i tak postępować, by móc odpowiednio szybko zareagować na zmieniające się warunki i sytuację na drodze. Przymiotnik "szczególna" podkreśla, że chodzi o wyższy stopień ostrożności, o ostrożność kwalifikowaną. Wśród obowiązków (określonych w art. 22 p.r.d.) nie ma warunku, że (zmiana kierunku jazdy w lewo) nie spowoduje zajechania drogi innym kierującym, chociaż ustawodawca sformułował taki obowiązek pod adresem kierującego pojazdem, zmieniającego pas ruchu, stanowiąc expressis verbis, iż jest on "obowiązany ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu po pasie ruchu, na który zamierza wjechać" (art. 22 ust. 4 p.r.d.). Nad kwestią tą nie można przejść do porządku, udając, że jest ona nieistotna. Niezamieszczenie go nie może być interpretowane inaczej niż tak, że ustawodawca świadomie nie nałożył takiego obowiązku na dokonującego manewr zmiany kierunku ruchu w lewo. W sytuacji gdy zamierzający zmienić kierunek jazdy zawczasu i wyraźnie zasygnalizuje ten manewr (art. 22 ust. 5 p.r.d.), w momencie jego wykonywania nie ma obowiązku upewniać się, czy nie zajedzie drogi nieprawidłowo wyprzedzającemu; ma bowiem prawo zakładać, że po pasie ruchu przeznaczonym dla ruchu pojazdów z przeciwnego kierunku nie porusza się pojazd jadący w tym samym kierunku, w którym zdąża skręcający. Skręcający w lewo ma obowiązek ustąpić pierwszeństwa pojazdowi jadącemu z kierunku przeciwnego (art. 25 ust. 1 i 3 p.r.d.); ma on przede wszystkim baczyć, aby nie zajechał drogi temu pojazdowi, nie zaś kierującemu, który nie zachowuje się w sposób wynikający z art. 24 ust. 5 p.r.d. (R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z dnia 8 marca 2006 r., IV KK 416/05, Prok. i Pr. 2006, nr 9, s. 143).
23. Wydaje się, że najwłaściwszym rozwiązaniem zapobiegającym absurdalnym sytuacjom, jest koncepcja zakładająca, iż przy jednakowej górnej granicy kary i alternatywnie przewidzianych karach, decydujące znaczenie ma występująca alternatywna surowsza kara, którą zawiera dany przepis. W związku z tym przewidziana w art. 86 § 2 k.w. kara ograniczenia wolności przemawia za stosowaniem tego właśnie przepisu, z tym zastrzeżeniem, że w razie wymierzania kary grzywny powinna ona być tak ukształtowana w ramach sądowego wymiaru kary, by nie była niższa od minimalnego zagrożenia przewidzianego w eliminowanym przepisie. W świetle art. 18 k.w. nie ulega wątpliwości, że kara ograniczenia wolności jest karą surowszą od grzywny (zob. R.A. Stefański, Kryteria wyboru przepisu przewidującego karę najsurowszą, Prok. i Pr. 2007, nr 9, s. 29).
24. Sprawca wykroczenia podlega karze: § 1 - grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł; § 2 - aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary może być zastosowany (fakultatywnie) środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas od 6 miesięcy do 3 lat, ale tylko wówczas, gdy spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym nastąpiło przez kierującego pojazdem wskutek niezachowania przez niego należytej ostrożności.
25. Artykuł 86 § 2 dodany art. 6 ust. 1 pkt 16 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.; art. 86 § 3 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 16 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r. oraz art. 1 pkt 49 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 87. [Kierowanie pojazdem po użyciu alkoholu lub środka odurzającego]
1. "Stan po użyciu alkoholu" został zdefiniowany treścią art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.) jako zawartość alkoholu w organizmie wynosząca lub prowadząca do stężenia we krwi od 0,2‰ albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg alkoholu w 1 dm3. "Środkiem działającym podobnie do alkoholu" jest środek odurzający lub substancja psychotropowa, które stanowi każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 i 2 do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485). Przepisy ustawy stosuje się do produktów leczniczych, które są środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi lub prekursorami, w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 z późn. zm.) oraz substancji i preparatów chemicznych, które są prekursorami, w zakresie nieuregulowanym w ustawie z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.).
2. Jest to wykroczenie zagrożenia abstrakcyjnego. Chodzi o to, że nie ma tu znaczenia, czy zagrożenie w ogóle nastąpiło, ponieważ nawet udowodnienie, iż dawka alkoholu w organizmie kierującego gwarantuje bezpieczną jazdę, nie zwolni go od odpowiedzialności. Oto przykład: do kontroli drogowej zatrzymany został kierujący pojazdem samochodowym i poddany sprawdzeniu zawartości alkoholu we krwi. Alkotest wykazał stężenie sięgające 0,16‰. Policjant zarządził ponowne badanie po 15 minutach, które wykazało 0,24‰. Z tego powodu policjant uniemożliwił kierującemu kontynuowanie jazdy, zatrzymał prawo jazdy i oświadczył, że skieruje wniosek o ukaranie przez sąd za kierowanie pojazdem po użyciu alkoholu. Kierujący poczuł się pokrzywdzony; uważał, że decyzja policjanta była niesłuszna. Twierdził, że nie popełnił wykroczenia, gdyż w toku kontroli stężenie alkoholu miał w normie, podczas drugiego badania zaś już nie kierował. Zaprezentowany pogląd kierującego jest błędny Otóż stan po użyciu alkoholu zagrożony karami określono w ustawie od 0,2‰ alkoholu we krwi. Jednakże zgodnie z konstrukcją ustawowej definicji chodzi nie tylko o stężenie alkoholu w chwili zatrzymania kierującego pojazdem do kontroli - równoważne znaczenie ma to, do jakiego stężenia może doprowadzić spożyty alkohol. W ten sposób można ustalić, czy mamy do czynienia z fazą wchłaniania, czy spalania. Nie ma wątpliwości, że w podanym przykładzie kierujący spożył alkohol co najmniej 15 minut przed kontrolą. Dlaczego? Otóż pierwszy pomiar, chociaż mieści się w ustawowej normie, jednak zasygnalizował obecność alkoholu w organizmie. Dlatego zastosowano drugi pomiar, który ujawnił fazę wchłaniania alkoholu, demaskując tym samym kierującego. Nie ma najmniejszych wątpliwości, że policjant postąpił słusznie, kierujący popełnił bowiem wykroczenie z art. 87 k.w. Tak więc przede wszystkim zważywszy na bezpieczeństwo, a nadto na określone konsekwencje, nie warto siadać za kierownicą po wypiciu jakiejkolwiek ilości alkoholu. Pojęcie "siadać za kierownicą" zostało tu użyte w rozumieniu kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu. Na tle tych rozważań wyłania się kwestia: czy wykroczeniem jest usiłowanie kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu? Na to pytanie należy udzielić odpowiedzi przeczącej - takie zachowanie nie rodzi odpowiedzialności z art. 87 § 1 k.w., ponieważ kodeks wykroczeń nie przewiduje odpowiedzialności na etapie usiłowania za wykroczenia drogowe (art. 11 § 2 k.w.). Wyróżniamy cztery etapy popełnienia wykroczenia: zamiar, przygotowanie, usiłowanie, dokonanie. Zamiar polega na powzięciu postanowienia, jednakże przed wykonaniem jakiejkolwiek czynności. Kierowca rozmyśla - jestem wprawdzie pijany, ale pojadę swoim samochodem. Z kolei następuje etap przygotowania. Są to już konkretne czynności zmierzające do realizacji powziętego zamiaru. Idzie zatem do samochodu, otwiera drzwi, siada za kierownicą i wkłada kluczyki do stacyjki. Dopiero w momencie uruchomienia silnika mamy do czynienia z usiłowaniem kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu. Usiłowaniem jest więc bezpośrednie działanie w celu popełnienia wykroczenia, które jednak nie zostało dokonane przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, sprawca nie wykonał zaplanowanej czynności kierowania pojazdem z przyczyn od niego niezależnych, np. silnik nagle zgasł i kolejne próby jego uruchomienia nie powiodły się. Po drugie, realizację zamiaru udaremnił policjant, który podszedł i wyjął kluczyki ze stacyjki. Żaden z wymienionych etapów nie jest karalny. Istotą tego typu wykroczenia jest dokonanie, które tu nie nastąpiło. Wystarczy jednak, żeby kierowca ruszył z miejsca, choćby o niecały obrót koła samochodu, i został zatrzymany przez policjanta, wypełniłby wtedy znamiona wykroczenia z art. 87 § 1 k.w., w którym mowa o kierowaniu pojazdem w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Oznacza to, że pojazd musi być w ruchu.
3. Sprawcą omawianego wykroczenia popełnionego umyślnie może być każdy kierujący pojazdem.
4. Przykładem nieporozumienia w tym zakresie jest następująca sprawa. Policjant zatrzymał prawo jazdy pod zarzutem kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu (0,50‰ alkoholu we krwi) i skierował do sądu wniosek o ukaranie. W rzeczywistości Robert K. nie kierował pojazdem - został jedynie wylegitymowany przez policjanta, kiedy stał przy swoim samochodzie, którym uprzednio kierował jego brat. Czy policjant postąpił prawidłowo? Obie wersje zdarzenia są osadzone w realiach, a zatem wszystko zależy od tego, któremu podmiotowi organ orzekający da wiarę. Zanim jednak to nastąpi, musi przeprowadzić wnikliwe postępowanie dowodowe, w toku którego analizie zostaną poddane okoliczności sprawy. Należy domagać się dopuszczenia dowodu z przesłuchania w charakterze świadka interweniującego policjanta, jak również brata, który kierował danym pojazdem. Obwiniony może dokonać analizy merytorycznej treści zeznań, których wartość ustali organ orzekający w drodze swobodnej oceny dowodów. Obiektywnie rzecz ujmując, nie ma wątpliwości, że obwinieni o czyn kierowania pojazdem w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości, zwłaszcza w sytuacjach spornych, rzadko mają odwagę przyznać się do winy. Z drugiej strony sytuacja, w której policjant legitymuje osobę będącą wprawdzie w stanie po użyciu alkoholu, lecz stojącą przy samochodzie, nie daje jeszcze podstawy do sformułowania zarzutu "kierowania pojazdem" w tym stanie. Z konstrukcji obowiązującego prawa o wykroczeniach wynika jednoznacznie, że nawet usiłowanie kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości nie rodzi odpowiedzialności z art. 87 § 1 k.w. Na przykład kierowca będący w omawianym stanie, siedząc za kierownicą, uruchamia silnik i oświadcza policjantowi, że zamierza jechać. Czyn taki nie jest jeszcze wykroczeniem (por. uchwałę SN z dnia 8 grudnia 1960 r., VI KO 64/60, PiP 1961, nr 4-5, s. 845 i n.). Wiadomo, że odpowiedzialność na etapie usiłowania popełnienia wykroczenia drogowego zachodziłaby wówczas, gdyby ustawa tak stanowiła (art. 11 § 2 k.w.). Policjant jednakże postąpi słusznie, jeżeli udaremni ewentualny odjazd, nie wie bowiem, co faktycznie uczyni kierowca. To jest wszystko, co może zrobić. Nie ma podstawy do zatrzymania prawa jazdy i domagania się ukarania. Jeżeli natomiast, jadąc za nietrzeźwym kierującym, ma go cały czas w polu widzenia i jest pewny, że w jego identyfikacji nie było pomyłki, okoliczność ta stanowi wystarczającą podstawę do zatrzymania prawa jazdy i skierowania na badanie zawartości alkoholu we krwi, mimo że legitymowanie nastąpiło w omawianych okolicznościach. W sytuacji gdy zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy rodzi realne wątpliwości, których nie da się usunąć, nie mogą być one tłumaczone na niekorzyść obwinionego. Organ orzekający stoi wówczas przed dylematem: winien czy nie winien?, który wyznacza procesową konieczność uniewinnienia od zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 87 § 1 k.w.
5. Zabór pojazdu mechanicznego w celu jego krótkotrwałego użycia (art. 214 § 1 k.k.) i następnie prowadzenie go przez sprawcę znajdującego się w stanie wskazującym na użycie alkoholu (art. 87 § 1 k.w.) stanowią dwa odrębne czyny pozostające ze sobą w zbiegu realnym (uchwała 7 sędziów SN z dnia 17 sierpnia 1972 r., VI KZP 13/72, OSNKW 1972, nr 10, poz. 151; w uzasadnieniu odesłano do uchwały SN z dnia 23 grudnia 1971 r., VI KZP 50/71, OSNKW 1972, nr 2, poz. 23).
6. Zabór pojazdu mechanicznego w celu krótkotrwałego użycia i następnie prowadzenie tego pojazdu przez sprawcę zaboru znajdującego się w stanie nietrzeźwości stanowią dwa odrębne czyny, pierwszy - występek określony w art. 214 § 1 lub 2 k.k., drugi zaś - wykroczenie określone w art. 87 § 1 k.w. W wypadku skazania przez sąd za oba te czyny podstawę orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych stanowi art. 87 § 3 k.w. (uchwała SN z dnia 14 września 1972 r., VI KZP 7/72, OSNKW 1972, nr 11, poz. 170; w uzasadnieniu odesłano do uchwały powiększonego składu SN z dnia 17 sierpnia 1972 r., VI KZP 13/72, OSNKW 1972, nr 10, poz. 151).
7. W świetle obowiązujących przepisów prawa obowiązek funkcjonariuszy Policji zatrzymania prawa jazdy i wystąpienia do sądu o ukaranie sprawcy prowadzenia samochodu po użyciu alkoholu (art. 87 § 1 k.w.) jest oczywisty i jednoznaczny. Wbrew wywodom zawartym w uzasadnieniu wyroku sądu wojewódzkiego funkcjonariusze nie mogą tu ograniczyć się do upomnienia (lub ukarania mandatem) kierowcy będącego po użyciu alkoholu i tylko chwilowego zatrzymania prawa jazdy. Jak wynika z treści art. 84 ust. 1-4 p.r.d., organ kontroli ruchu drogowego ma obowiązek zatrzymać prawo jazdy osobie kierującej po użyciu alkoholu i przekazać kolegium do spraw wykroczeń, które - zgodnie z art. 87 § 3 k.w. - obok kary zasadniczej orzeka również zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych. Taki tryb postępowania i konsekwencje grożące kierowcy za prowadzenie samochodu po użyciu alkoholu, wynikające z przytoczonych przepisów, są powszechnie znane osobom kierującym pojazdami. Dodatkowo należy wspomnieć, że przepisy i wytyczne obowiązujące funkcjonariuszy w wypadku stwierdzenia wykroczenia przewidzianego w art. 87 § 1 k.w. nie pozwalają na żadną uznaniową decyzję - jak to wywodzi sąd wojewódzki - lecz nakładają ściśle sprecyzowany obowiązek podjęcia czynności służbowych zmierzających do ukarania sprawcy. Zresztą gdyby nie obawa oskarżonego co do grożących mu nieuchronnie konsekwencji karnych za prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwym, to niewątpliwie nie doszłoby do wręczenia korzyści majątkowej mającej na celu spowodowanie, aby funkcjonariusze - z naruszeniem przepisów prawa - odstąpili od podejmowania czynności służbowych zmierzających do zatrzymania prawa jazdy i skierowania wniosku o ukaranie do kolegium do spraw wykroczeń. Prawidłowe zakwalifikowanie czynu sprawcy jako przestępstwa z art. 241 § 3 k.k. wymagało przeprowadzenia postępowania karnego w tej sprawie w trybie zwykłym, a tym samym wniesienie aktu oskarżenia przez uprawnionego oskarżyciela publicznego. Dodatkowo należy wspomnieć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, iż przyjęcie korzyści majątkowej w takich przypadkach, jak opisane wyżej, stanowi przestępstwo określone w art. 239 § 3 k.k. (por. wyroki SN: z dnia 23 października 1984 r., V KRN 332/84, OSNPG 1985, nr 8, poz. 117; z dnia 2 grudnia 1985 r., V KRN 931/85, niepubl. oraz z dnia 5 grudnia 1985 r., V KRN 954/85, niepubl.). Zob. wyrok SN z dnia 21 grudnia 1988 r., V KRN 264/88, OSNPG 1989, nr 7, poz. 82.
8. W sprawie ustalono, że oskarżony, będąc pod wpływem alkoholu, prowadził motorower. Przypisując oskarżonemu popełnienie tego czynu, należało go skazać za popełnienie wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w. Polega ono na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu. Ponieważ motorower jest "pojazdem mechanicznym" w rozumieniu przepisów kodeksu wykroczeń, czyn oskarżonego wyczerpywał znamiona wykroczenia z art. 87 § 1 k.w. (wyrok SN z dnia 22 lipca 1993 r., II KRN 18/93, niepubl.).
9. Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka drogą lokalną czy nawet drogą polną stanowi wykroczenie przewidziane w art. 87 § 1 k.w., jeżeli istnieją podstawy do przyjęcia, że odbywa się na nich ruch lądowy. Zob. wyrok SN z dnia 9 grudnia 1993 r., II KRN 285/93, OSP 1994, nr 6, poz. 118 oraz glosę krytyczną R.A. Stefańskiego, OSP 1994, nr 6, s. 296.
10. Artykuł 87 § 3 k.w. przewiduje obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszystkich pojazdów mechanicznych lub innych (postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Zielonej Górze z dnia 2 stycznia 1994 r., II KO 7/94, niepubl. oraz glosa krytyczna A. Gubińskiego, PiP 1994, nr 6, s. 111).
11. Sprawca, który, znajdując się w stanie nietrzeźwości, prowadzi pojazd i, nie zachowując przy tym należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, dopuszcza się dwóch czynów zabronionych - przestępstwa określonego w art. 178a § 1 k.k. oraz wykroczenia określonego w art. 86 § 2 k.w., z tym że za wykroczenie to nie orzeka się środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów, a zatem art. 87 § 3 k.w. nie ma w takiej sytuacji zastosowania (wyrok SN z dnia 6 lutego 2004 r., WK 27/03, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 270).
12. W myśl art. 9 § 2 k.w., jeżeli jednocześnie orzeka się o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, to wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie w orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Spośród trzech przepisów, z których zakwalifikowano przypisane obwinionemu wykroczenie (art. 65 § 1, art. 87 § 1 i art. 94 § 1 k.w.), najsurowsze zagrożenie przewiduje art. 87 § 1 k.w. Nie ma w nim jednak zagrożenia karą ograniczenia wolności, a jedynie karą aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł (wyrok SN z dnia 23 maja 2005 r., V KK 140/05, Prok. i Pr. 2005, nr 12, poz. 15).
13. Stanem pod wpływem środka odurzającego jest taki stan, który wywołuje - w zakresie oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza zakłócenia czynności psychomotorycznych - takie same skutki jak spożycie alkoholu powodujące stan nietrzeźwości. Od tego stanu odróżnia się stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, a więc i środka odurzającego, który - w zakresie skutków - jest równoważny stanowi po użyciu alkoholu. Stan taki jest znamieniem wykroczeń określonych w art. 86 § 2, 87 § 1 i 2 oraz art. 96 § 1 k.w. W świetle przeprowadzonych dowodów zarysowały się zatem dwie możliwości: albo sprawca znajdował się "pod wpływem" środka odurzającego, albo też był w stanie "po użyciu" takiego środka. Obydwie wersje były prawdopodobne, przy czym trzeba wyraźnie powiedzieć, że pierwsza ("pod wpływem") była prawdopodobniejsza. Niemniej i w takim układzie procesowym, gdy konkurowały ze sobą warianty o różnym stopniu prawdopodobieństwa, należało wybrać ten, który był dla sprawcy najkorzystniejszy. Do takiego postąpienia, czyli przyjęcia, że Robert K. był w czasie zdarzenia po użyciu środka odurzającego w postaci marihuany, obligowała reguła in dubio mitius, wynikająca wprost z zasady in dubio pro reo, o której mowa w art. 5 § 2 k.p.k. (wyrok SN z dnia 7 lutego 2007 r., V KK 128/06, LEX nr 257849; Prok. i Pr. 2007, nr 6, poz. 9).
14. Kierujący pojazdem mechanicznym, który nie zachowując należytej ostrożności i naruszając zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, albo narusza jego nietykalność cielesną, odpowiada na podstawie art. 86 lub art. 87 k.w. (wyrok SN z dnia 20 lutego 2008 r., V KK 313/07, LEX nr 406889).
15. Naruszony przez obwinionego art. 87 § 1 k.w. zakłada możliwość orzeczenia jedynie kary aresztu lub grzywny powyżej 50 zł, zaś naruszony przez niego także art. 97 k.w. przewiduje z kolei karę grzywny do 3000 zł i karę nagany. Stosownie do art. 9 § 1 k.w., jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwu lub więcej przepisach ustawy, stosuje się przepis przewidujący najsurowszą karę. In concreto przepisem takim był art. 87 § 1 k.w., zatem orzeczona kara winna odpowiadać wymogom tego właśnie przepisu (wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., III KK 492/07, LEX nr 398521).
16. Fakt reglamentowania ruchu na drogach wewnętrznych pozwala na przyjęcie, że drogi te stanowią także miejsce wykroczenia określonego w art. 87 § 1 k.w. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 9 grudnia 1993 r., II KRN 285/93, OSP 1994, nr 6, s. 118. Jeżeli instruktor współkierujący pojazdem pełnił swą rolę w stanie nietrzeźwości, spełnia - jak to słusznie przyjmuje glosowany wyrok - znamiona art. 147 § 2 k.k. oraz wykroczenia z art. 87 k.w. Spełnia także znamiona art. 10 k.w. ze względu na idealny zbieg przestępstwa z wykroczeniem. Natomiast w sytuacji, w której kursantka zachowała się biernie, instruktor zaś udzielał jej instrukcji, wzbogacając ją ingerencją prowadzącą do demonstrowania zachowań, które mogłyby powodować bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu, spełnia znamiona wykroczenia z art. 86 § 1. W sytuacji gdy pełnił te czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów, nie będąc wobec bezczynności kursantki współprowadzącym, lecz prowadzącym pojazd mechaniczny, spełnia znamiona art. 147 § 1 k.k. w idealnym zbiegu z wykroczeniem określonym w art. 86 § 2, co prowadzi do kumulatywnego zbiegu z art. 86 § 3 k.w. Zob. K. Buchała, Glosa do wyroku SN z 27 maja 1997 r., V KKN 268/96, OSP 1998, nr 3, s. 67. Instruktor ma obowiązek i realne możliwości wpływania na ruch pojazdu w celu uniknięcia kolizji czy choćby naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu. Należy dodać, że to on podejmuje decyzje o wykonywanych manewrach czy kierunku jazdy. Należy się zgodzić, że taka pozycja stawia go w sytuacji osoby współkierującej pojazdem. Jeśli tak, to jako osoba kierująca pojazdem w stanie nietrzeźwości musi ponieść odpowiedzialność za wykroczenie określone w art. 87 § 1 k.w. Jednakże moim zdaniem odpowiedzialność ta nie jest przeszkodą w uznaniu zachowania sprawcy za wyczerpujące również znamiona występku z art. 147 § 1. W tym wypadku mamy do czynienia z tzw. idealnym zbiegiem przestępstwa z wykroczeniem (art. 10 k.w.), co w konsekwencji i tak prowadzi do poniesienia odpowiedzialności za przestępstwo z art. 147 § 1 k.k. Zob. A. Kawczyński, Glosa do wyroku SN z 27 maja 1997 r., V KKN 268/96, Prok. i Pr. 1998, nr 5, s. 83. Stan po użyciu alkoholu obejmuje także stan nietrzeźwości, mimo że dosłowne odczytanie zaprezentowanych definicji prowadzi nieuchronnie do wniosku, iż stan nietrzeźwości nie obejmuje stanu po użyciu alkoholu; do takiego wniosku prowadzi porównanie zawartości alkoholu w organizmie. Wprawdzie taki pogląd jest prezentowany w doktrynie z uzasadnieniem, że ustawodawca, określając górną granicę stanu po użyciu alkoholu, wyraźnie oddzielił te stany i nadał im odmienne zakresy znaczeniowe, lecz jego przyjęcie prowadziłoby do absurdalnych sytuacji, gdyż wykroczeniem z art. 87 § 1 lub 2 k.w. byłoby prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu, a bezkarne byłoby prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Dlatego zasadne jest zastosowanie wykładni argumentum a minori ad maius nui i objęcie zakresem pojęcia "stan po użyciu alkoholu" także "stanu nietrzeźwości". Zob. R.A. Stefański, Prawnokarna ocena..., s. 34. Z faktu że istnieją pojazdy "niesilnikowe", do których prowadzenia nie trzeba uprawnień (rower, motorower, pojazd zaprzęgowy), nie wynika, że nie może ich objąć "zakaz prowadzenia pojazdów", a więc taki, który według językowych i znaczeniowych reguł wykładni dotyczy zarówno pojazdów silnikowych, jak i wszystkich pozostałych. Oczywiście fałszywa jest dla nas teza, że mówiąc w art. 86 § 3 i art. 87 § 3 k.w. o "zakazie prowadzenia pojazdów", ustawodawca miał na myśli "zakaz prowadzenia nie wszystkich pojazdów". Zob. R. Pelewicz, G. Zarzycki, Nie wystarczy trzeźwy koń, Rzeczp. 1999, nr 11, s. 22. Nie można przy tym przyjmować, że każde świadome spożycie jakiejkolwiek ilości alkoholu przez osobę prowadzącą następnie pojazd oznacza jednocześnie umyślność co do znamienia pozostawania przez nią w stanie nietrzeźwości. Wynika to m.in. z faktu, że kodeks wykroczeń przewiduje w art. 87 typ czynu zabronionego polegającego na prowadzeniu pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie po użyciu alkoholu. Oznacza to, że niezależnie od rzeczywistej zawartości alkoholu we krwi danej osoby, o kwalifikacji prawnej będzie decydować także strona podmiotowa. Jeżeli bowiem po spożyciu alkoholu prowadzący pojazd nie sądzi, że ilość alkoholu we krwi przekroczyła granice 0,5‰, to choćby nawet działał w nieusprawiedliwionym błędzie, nie można mu przypisać przestępstwa z art. 178a k.k., lecz wyłącznie wykroczenie z art. 87 k.w. Oczywiście kwestia błędu będzie istotna jedynie w przypadkach spożycia niewielkiej ilości alkoholu bądź też zakłóceń w absorbcji alkoholu przez organizm (prowadzenie pojazdu po upływie określonego czasu od spożycia alkoholu). Zob. W. Wróbel, Krytycznie o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za przestępstwa komunikacyjne, PiP 2001, nr 7, s. 54.
17. Pojęcie środka odurzającego występujące na gruncie art. 178a k.k. (podobnie jak pojęcie stanu po użyciu alkoholu i stanu nietrzeźwości) powinno być zsynchronizowane z art. 87 k.w., a nie stanowić oderwany od niego byt. W związku z tym pojęcie środka odurzającego na gruncie art. 178a k.k. powinno być interpretowane zgodnie z dyspozycją § 2 rozporządzenia w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie. Przyjęcie takiego rozwiązania umożliwia zachowanie spójności przedmiotowych regulacji i, mimo użytych przez ustawodawcę niezbyt fortunnych sformułowań, realizację zakładanych celów polityki kryminalnej. Zarówno wykładnia systemowa, jak i celowościowa przemawiają za przyjęciem jednolitej - zarówno na gruncie art. 87 k.w., jak i art. 178a k.k. (a przez to i art. 178, 179 i 180 k.k.) - wykładni pojęcia środka odurzającego, działającego podobnie do alkoholu. Rozwiązanie takie zapewni pełną kryminalizację tych wszystkich przypadków, w których kierujący prowadzić będą pojazdy pod wpływem szeroko pojętych środków odurzających, z tym jednak zastrzeżeniem, że będą to środki zarówno możliwe do oznaczenia w organizmie człowieka, jak i dające się ocenić z punktu widzenia ich wpływu na psychikę kierującego (zob. A.T. Olszewski, Glosa do uchwały SN - Izba Karna z dnia 27 lutego 2007 r., I KZP 36/06, Prok. i Pr. 2008, nr 12, s. 154). Jest to glosa krytyczna sformułowana na kanwie wskazanej uchwały Sądu Najwyższego, w myśl której "pojęcie środka odurzającego w rozumieniu art. 178a k.k. obejmuje nie tylko środki odurzające wskazane w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485), lecz również inne substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działające na ośrodkowy układ nerwowy, których użycie powoduje obniżenie sprawności w zakresie kierowania pojazdem (OSNKW 2007, nr 3, poz. 21; Biul. SN 2007, nr 2, poz. 18; Prok. i Pr. 2007, nr 5, poz. 10). Teza ta słusznie została zaaprobowana w glosach przez: R.A. Stefańskiego (PiP 2007, nr 8, s. 130), R. Małka (WPP 2007, nr 4, s. 96), K. Łucarz i A. Muszyńską (PS 2008, nr 3, s. 122), K. Wojtanowską (Prok. i Pr. 2008, nr 12, s. 141). Natomiast glosa częściowo krytyczna pochodzi od G. Kachela (GSP Prz. Orz. 2008, nr 2, s. 139).
18. Sprawca wykroczenia podlega karze: § 1 - aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny od 50 do 5000 zł; § 2 - aresztu od 5 do 14 dni albo grzywny od 20 do 5000 zł. W obu przypadkach niezależnie od kary wobec sprawcy zostanie orzeczony (obligatoryjnie) środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas od 6 miesięcy do 3 lat.
19. Artykuł 87 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 17 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r. oraz art. 1 pkt 50 lit. a) i b) ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 88. [Prowadzenie pojazdu bez świateł]
1. Komentowany przepis określa odpowiedzialność za kierowanie pojazdem na drodze publicznej bez wymaganych świateł lub pozostawienie go bez oświetlenia. Jest to wykroczenie zagrożenia abstrakcyjnego. Intencją ustawodawcy było założenie, że taka sytuacja sama w sobie jest zagrożeniem.
2. Celem ustalenia, jakimi światłami i w jakich okolicznościach kierujący powinien dysponować, należy prześledzić wymagania określone w art. 30, 31 ust. 1 pkt 2 i 5, art. 50, 51, 52 i art. 61 ust. 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) oraz wydanych na jej podstawie rozporządzeń: z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262 z późn. zm.), z dnia 22 grudnia 2003 r. w sprawie warunków technicznych tramwajów i trolejbusów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. Nr 230, poz. 2301), z dnia 9 czerwca 2005 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów specjalnych i pojazdów używanych do celów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 116, poz. 974).
3. Sprawcą wykroczenia popełnionego umyślnie lub nieumyślnie może być każdy kierujący pojazdem. Na przykład Jan K. postawił pojazd poza obszarem zabudowanym w miejscu nieoświetlonym i zapomniał włączyć światła postojowe. Następnie przekazał kluczyki właścicielowi Janowi D., który w chwili dochodzenia do pojazdu został zauważony przez patrol policyjny. Kto płaci mandat? Nie ma wątpliwości, że sprawcą wykroczenia jest Jan K.
4. Przyczyną pomyłek w sferze podmiotowej (ukaranie pokrzywdzonego zamiast sprawcy wykroczenia) jest z reguły błędna interpretacja przepisów, występująca w korelacji z pobieżną oceną przebiegu zdarzenia. Przykładem takiego stanu rzeczy jest następujące zdarzenie. Katarzyna L. kierowała samochodem osobowym marki Skoda. Jechała drogą obszaru niezabudowanego z niewielką prędkością z powodu niesprzyjających warunków drogowych spowodowanych nocną porą oraz mokrą nawierzchnią jezdni. W pewnym momencie spostrzegła tuż przed maską swojego pojazdu nieoświetloną przyczepę ciągnika rolniczego załadowaną drewnem. Bez zastanowienia wykonała manewr skrętu w lewo. Udało jej się wprawdzie ominąć przyczepę, ale straciła panowanie nad kierownicą pojazdu, który zjechał do rowu, wywrócił się, a następnie uderzył w drzewo. Organ orzekający uznał kierującą winną popełnienia wykroczenia z art. 86 § 1 k.w., polegającego na niedostosowaniu prędkości do warunków panujących na drodze, przez co spowodowała zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, i wymierzył karę grzywny w wysokości 300 zł. Sąd rozpoznający sprawę wskutek apelacji obwinionej nie podzielił argumentów skarżącej i orzekł identyczną grzywnę. Analiza okoliczności zdarzenia nie pozwala na podzielenie stanowiska sądów obu instancji. Niesłuszny jest w szczególności pogląd sądu, iż zasada ograniczonego zaufania wymagała od Katarzyny L. w istniejących warunkach drogowych prowadzenia samochodu, "kierując się tym, że na jezdni może pojawić się słabo oświetlony, źle widoczny pojazd". Sytuacja na drodze nie wskazywała bowiem na to, że inny uczestnik ruchu stworzy zagrożenie bezpieczeństwa. Podobnie jak każdy prowadzący pojazd miała natomiast prawo oczekiwać respektowania zasad bezpieczeństwa ruchu przez wszystkich współuczestników. W żadnym razie takie okoliczności jak mokra jezdnia i półmrok panujący przed świtem nie mogą być traktowane jako wskazówki, że współuczestnicy ruchu będą wywoływać sytuacje zagrażające bezpieczeństwu na drodze. Przeciwnie - tego rodzaju warunki obligują wszystkich uczestników ruchu do wzmożenia ostrożności i uwagi, a zwłaszcza przestrzegania zasad mających na celu zapewnienie optymalnego bezpieczeństwa. Jedną z podstawowych, skodyfikowanych zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego jest obowiązek kierującego pojazdem od zmierzchu do świtu poruszania się pojazdem oświetlonym. Należy podkreślić, że ani półmrok, ani mokra nawierzchnia jezdni nie obligowały kierującej do ograniczenia prędkości poniżej dozwolonej w miejscu zdarzenia (60 km/h). Zbędne zatem było rozstrzyganie kwestii, czy istotnie jezdnia była mokra, czy też sucha. Przyczyną zjechania samochodu na pobocze i wywrócenia się w rowie nie była śliskość nawierzchni. Do wywrócenia się pojazdu doszło wskutek gwałtownie wykonanego przez kierującą manewru wyprzedzania wolno poruszającego się nieoświetlonego pojazdu. Tego rodzaju przeszkoda, jaką jest w nocy na drodze publicznej nieoświetlony pojazd, wywołuje zaskoczenie i inny uczestnik ruchu, mimo dołożenia wszelkiej staranności i ostrożności, nie jest w stanie jej przewidzieć. Z treści § 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262 z późn. zm.) wynika, że przyczepa powinna być wyposażona w następujące światła: kierunkowskazów, hamowania, oświetlające tylną tablicę rejestracyjną, pozycyjne tylne, odblaskowe tylne, przednie i boczne, awaryjne, przeciwmgłowe tylne. Nie ulega zatem wątpliwości, że to właśnie kierujący ciągnikiem rażąco naruszył podstawowe zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, stwarzając poważne zagrożenie dla życia i zdrowia innych uczestników ruchu. Natomiast okoliczność, że w opisanych warunkach kierująca zdołała ominąć nieoświetloną przeszkodę, świadczy, iż samochód prowadziła bezpiecznie i z należytą uwagą. Podjęty przez nią manewr obronny pozwolił bowiem na uniknięcie tragicznych następstw ewentualnego najechania na przyczepę. W tym stanie rzeczy nie da się racjonalnie wytłumaczyć faktu, że to właśnie kierująca obwiniona została o popełnienie wykroczenia i poniosła określone konsekwencje, a nie faktyczny sprawca spowodowania bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa (art. 86 § 1 k.w.) w związku z naruszeniem treści art. 88 k.w.
5. Przepis art. 92 § 3 k.w. nie upoważnia sądu do orzeczenia środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych za wykroczenia z art. 88 i art. 92 § 1 k.w. (wyrok SN z dnia 25 stycznia 2007 r., IV KK 6/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 291).
6. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
7. Artykuł 88 zmieniony art. 1 pkt 51 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 89. [Pozostawienie dziecka na drodze]
1. Norma komentowanego przepisu nakłada obowiązek pełnego nadzoru nad dzieckiem do lat 7, w ramach którego zabrania się pozostawiania go na drodze publicznej, a także na torach pojazdu szynowego wszędzie, a więc nawet wówczas, gdy znajdują się one poza drogą publiczną, bez opieki.
2. Jest to wykroczenie zagrożenia abstrakcyjnego, popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie przez rodziców lub opiekunów wskutek naruszenia dyspozycji art. 43 p.r.d.
3. Opiekunem może być zarówno osoba, której prawnie powierzono nadzór na dzieckiem, jak i nauczycielka czy sąsiadka, która zabrała dziecko na spacer.
4. Matka, która pozostawiła dwoje dzieci w wieku 5 i 6 lat w samochodzie zaparkowanym w pobliżu sklepu i poszła po zakupy, jest sprawcą wykroczenia z tego przepisu.
5. Nie popełnia wykroczenia opiekun, który pozostawił dziecko w towarzystwie osoby mającej ukończone 10 lat.
6. Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
7. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
Art. 90. [Tamowanie lub utrudnianie ruchu]
1. Przepis sankcjonuje tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej. Wykroczenie może być popełnione przez każdego użytkownika drogi lub osobę znajdującą się w pobliżu drogi. Jego istotą nie jest zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego, lecz stworzenie sytuacji, która choćby ogranicza płynność ruchu, np. kierujący samochodem osobowym, ciągnący za sobą przyczepkę z użytą jako reklama wersalką, poruszający się w żółwim tempie, niewątpliwie wypełnia znamiona wykroczenia z art. 90 k.w.
2. Dokonajmy na przykładach z życia wziętych próby odpowiedzi na pytanie: tamowanie ruchu czy też jego utrudnianie? Okazuje się, że w wielu przypadkach ani utrudnianie, ani tamowanie, lecz naruszenie innych przepisów stanowiących wykroczenie z art. 97 k.w. Ustawodawca nałożył na uczestnika ruchu przede wszystkim obowiązek unikania działań mających charakter utrudniania lub tamowania ruchu. Utrudnianiem ruchu jest zachowanie polegające na wywołaniu na drodze sytuacji zmuszających innych uczestników ruchu do wzmożonej uwagi i wykonywania dodatkowych manewrów. Tamowanie ruchu natomiast polega na sprzecznym z przepisami zachowaniu powodującym istotne zmniejszenie prędkości czy wręcz zatrzymanie pojazdu bądź też uniemożliwienie przejazdu pojazdom, jak również przejścia pieszym. Okazuje się jednak, że ta stosunkowo prosta zasada może nieraz prowadzić do błędnych rozstrzygnięć. Oto przykłady. W pierwszym kierujący samochodem osobowym marki Łada prawym pasem jezdni dwupasowej dojeżdżał do skrzyżowania z zamiarem skręcenia w prawo. Widząc czerwony sygnał, mimo zielonej strzałki umożliwiającej warunkowy wjazd na tę część skrzyżowania, zatrzymał pojazd przed sygnalizatorem S-2. W tym momencie usłyszał sygnał dźwiękowy pochodzący ze znajdującego się z tyłu poloneza. Kierujący ładą nie zareagował na te ponaglenia. Po chwili jednak pojawił się strażnik miejski, który polecił mu sprowadzenie pojazdu na chodnik oraz oświadczył, że nakłada mandat w wysokości 100 zł za popełnienie wykroczenia polegającego na tamowaniu ruchu. Kierujący odmówił przyjęcia mandatu, informując, że nie mógł przejechać przez przejście dla pieszych, zauważył bowiem, iż do tego miejsca zbliżała się grupa młodzieży poruszająca się na rollerach. W określonej sytuacji kierujący ładą był w pełni uprawniony do podjęcia decyzji według subiektywnej oceny warunków drogowych. Nadto okoliczności wskazują, że słusznie postąpił, ograniczając zaufanie do wspomnianej grupy młodzieży i czekając cierpliwie na możliwość kontynuowania jazdy. Kierujący ten nie naruszył dyspozycji art. 90 k.w. Natomiast kierujący polonezem popełnił wykroczenie z art. 97 k.w., zagrożone grzywną do 3000 zł. Okazanie bowiem zniecierpliwienia za pomocą sygnału dźwiękowego lub świetlnego stanowi naruszenie dyspozycji art. 29 p.r.d. Nie ma wątpliwości, że takie zachowanie stanowi karalne nadużycie sygnału dźwiękowego lub świetlnego, a równocześnie świadczy o braku kultury kierującego, który z natury powinien dążyć do ułatwiania, a nie utrudniania życia na drodze. Drugi przypadek dotyczy zjazdu ze skrzyżowania o ruchu okrężnym, na którym znajduje się sygnalizator świetlny S-1, ustawiony po prawej stronie jezdni, mniej więcej w połowie odległości między początkiem a końcem zebry. Z tego powodu kierujący opuszczający rondo, po przepuszczeniu pieszych, dla których ruch jest otwarty, przejeżdżają przejście przy czerwonym sygnale, twierdząc, że powodem takiego zachowania jest ustawienie sygnalizatora w niewłaściwym miejscu, tzn. nie na początku przejścia, lecz w jego połowie. Wśród organów profesjonalnie zajmujących się w mniejszym lub większym zakresie ruchem drogowym zdania są podzielone - niektórzy strażnicy miejscy i policjanci z oddziałów prewencji przychylają się do wspomnianego poglądu, policjanci do spraw ruchu drogowego twierdzą zaś, iż kierujący powinien zaczekać na zmianę sygnału. Ostatni mają rację, § 95 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393) wyraźnie bowiem zakazuje wjazdu za sygnalizator S-1 w trakcie emisji czerwonego sygnału. Nieprawidłowe ustawienie sygnalizatora nie jest argumentem usprawiedliwiającym przejazd przez przejście dla pieszych, ponieważ i tak nie wolno minąć sygnalizatora. Skoro jednak jest on odsunięty od początku zebry, kierujący nie zatrzymuje się tuż przed sygnalizatorem, lecz przed przejściem dla pieszych. Wynika to z kolei z dyrektywy art. 49 ust. 1 pkt 2 p.r.d., zabraniającej zatrzymywania pojazdu na przejściu dla pieszych. Kierujący, który użył sygnału dźwiękowego w celu ponaglenia kierującego pojazdem stojącym przed tym przejściem, a był nim kierowca taksówki, został słusznie ukarany mandatem w wysokości 200 zł, ponieważ popełnił wykroczenie z art. 97 k.w., a nadto nie zrozumiał swojego błędu i nie okazał skruchy.
3. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
4. Chodzenie po pasach dla pieszych, które przeznaczone są dla przejścia przez jezdnię, a nie do spacerowania i chodzenia po nich, wyczerpuje w pełni znamiona czynu określonego w art. 90 k.w. (zob. wyrok SN z dnia 16 stycznia 2002 r., V KKN 399/99, OSNKW 2002, nr 3-4, poz. 27).
5. Zachowanie obwinionego polegało na bieganiu po jezdni. Jednakże wówczas na jezdni nie było ruchu pojazdów. Artykuł 90 k.w. penalizuje zaś zachowanie polegające na tamowaniu lub utrudnianiu ruchu na drodze publicznej. W sytuacji braku jakichkolwiek pojazdów na jezdni w chwili czynu, trudno mówić o tamowaniu lub utrudnianiu ruchu przez obwinionego (wyrok SN z dnia 20 lutego 2006 r., IV KK 17/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 386).
6. Dobro prawne danego podmiotu z reguły jest, ale nie musi być głównym przedmiotem ochrony. W sprawach o wykroczenia drogowe głównym przedmiotem ochrony jest bezpieczeństwo i porządek ruchu drogowego, a ubocznym zdrowie i mienie uczestników tego ruchu. Osoba, która w wyniku kolizji drogowej doznała lekkiego uszkodzenia ciała lub której pojazd został uszkodzony przez sprawcę wykroczenia określonego w art. 86 k.w. jest niewątpliwie pokrzywdzonym w rozumieniu art. 25 § 1 k.p.w. Nie może natomiast uważać się za pokrzywdzoną osoba, która, uczestnicząc w ruchu drogowym, nie może jechać dopuszczalnie szybko, ponieważ inny uczestnik ruchu tamuje lub utrudnia ruch na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (popełniając wykroczenie określone w art. 90 k.w.). Wiele wykroczeń innych niż drogowe również godzi wyłącznie w dobro ogólne. Przykładem może być wykroczenie polegające na żebraniu w miejscu publicznym w sposób natarczywy (art. 58 § 2 k.w.). Jeżeli dane wykroczenie godzi wyłącznie w dobro ogólne, to nikt nie może być nim pokrzywdzonym (zob. J. Lewiński, Pokrzywdzony w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, Pal. 2003, nr 11-12, s. 139).
7. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
8. Artykuł 90 zmieniony art. 1 pkt 52 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 91. [Zanieczyszczanie drogi]
1. W art. 91 k.w. została określona odpowiedzialność za zanieczyszczanie drogi oraz każde utrudnienie ruchu spowodowane pozostawieniem na niej pojazdu, innego przedmiotu lub zwierzęcia. Konstrukcja przepisu wskazuje, że nie chodzi o niebezpieczeństwo lub utrudnienie ruchu, które nastąpiło, ale o wykazanie, iż określone zachowanie mogło spowodować skutki w takiej postaci.
2. Z treści przepisów kodeksu wykroczeń nie wynika, aby w związku z popełnieniem wykroczeń z art. 92 § 1 i art. 97 k.w. istniała możliwość orzeczenia wobec obwinionego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów (wyrok SN z dnia 6 października 2005 r., II KK 245/05, OSNwSK 2005, nr 1, poz. 1807).
3. Sprawcą wykroczenia o charakterze umyślnym lub nieumyślnym jest każdy, a w tym osoba, która naruszyła dyspozycję art. 45 p.r.d., ale jedynie w części dotyczącej zanieczyszczania drogi (np. rozlanie oleju), zaśmiecanie wypełnia bowiem znamiona art. 145 k.w.
4. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
5. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1550 zł albo naganą.
Art. 92. [Niezastosowanie się do znaku lub sygnału drogowego]
1. Przepis sankcjonuje nieposłuszeństwo wobec znaków i sygnałów drogowych oraz poleceń osoby uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego, którą z reguły jest policjant lub żandarm wojskowy. Wykroczenie to, mające charakter umyślny lub nieumyślny, może popełnić każdy użytkownik drogi. Na przykład zarzut taki może spotkać kierującego samochodem osobowym, który przed wjazdem do obszaru zabudowanego nie zmienił prędkości i na liczniku pozostało mu 90 km/h, ponieważ nie zastosował się do znaku drogowego ograniczającego prędkość do 50 km/h. Jeżeli jednak nie ma na drodze znaku ograniczającego prędkość, a o jej ograniczeniu sygnalizuje jedynie rodzaj drogi, przekroczenie prędkości nie ma charakteru niezastosowania się do znaku drogowego, lecz stanowi naruszenie normy ogólnej określonej w art. 20 p.r.d. Czyn ten nie jest wykroczeniem z art. 92 § 1, lecz z art. 97 k.w. Wiadomość ta wydaje się stosunkowo istotna dla kierującego, ponieważ czyny z art. 92 § 1 k.w. zagrożone są karą grzywny do 5000 zł, a z art. 97 k.w. - do 3000 zł.
2. W przypadku gdy kierujący nie zastosował się do polecenia policjanta kierującego ruchem, nakazującego skręcenie w lewo, i pojechał prosto, to nie ma wątpliwości, że popełnił wykroczenie z art. 92 § 1 k.w. Natomiast gdyby ten kierujący nie wykonał polecenia policjanta nakazującego zatrzymanie i odjechał, można byłoby mu przypisać ucieczkę przed kontrolą, a więc wykroczenie z art. 92 § 2 k.w. Przepis ten penalizuje zachowanie kierującego polegające na świadomej próbie uniknięcia kontroli. Wykroczenie to ma więc charakter wyłącznie umyślny i może być popełnione tylko przez kierującego.
3. Czy zawsze niezatrzymanie na sygnał policjanta jest wykroczeniem? Nie zawsze, ponieważ wszystko zależy od okoliczności. Mianowicie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 132, poz. 841 z późn. zm.) nakłada na policjanta obowiązek posługiwania się - podczas zatrzymywania w porze od zmierzchu do świtu, a więc w warunkach z natury rzeczy ograniczonej widoczności lub nawet od świtu do zmierzchu przy zmniejszonej przejrzystości powietrza - latarką ze światłem czerwonym, i to niezależnie od rodzaju ulicznego oświetlenia miejsca kontroli. Jeżeli policjant nie spełni tego wymogu i przy zatrzymywaniu do kontroli będzie - w określonych warunkach - posługiwał się tarczą sygnalizacyjną ("lizakiem"), istnieje uzasadnione domniemanie, że kierowca nie zatrzymał się z powodu niezauważenia tego sygnału. W takiej sytuacji nie ma podstaw do przyjęcia, że zachowanie kierującego miało charakter wykroczenia z art. 92 § 2 k.w., polegającego w istocie na świadomym zlekceważeniu sygnału podanego przez uprawniony organ - wzywający do zatrzymania - i oddaleniu z miejsca kontroli. Ponadto, zgodnie z dyrektywą zawartą w art. 6 p.r.d., policjant wykonujący czynności na drodze poza obszarem zabudowanym musi przez całą dobę spełniać podstawowe dwa warunki, a mianowicie być:
- łatwo rozpoznawalny, a więc w pełnym umundurowaniu,
- widoczny z dostatecznej odległości, tzn. wyposażony w stałe elementy odblaskowe.
W praktyce jednak może się zdarzyć sytuacja bardziej złożona. Zakładamy, że policjant w nocy na terenie niezabudowanym prawidłowo wykonuje czynności kontrolne, zaś kierujący mimo tego nabiera w swoim subiektywnym odczuciu uzasadnionych wątpliwości, czy istotnie jest zatrzymywany przez prawdziwego policjanta. Poczucie zagrożenia zwalnia kierującego od zatrzymania się do kontroli, ale równocześnie ma obowiązek osobistego zgłoszenia - w trybie natychmiastowym - tego faktu w najbliższej jednostce Policji. Takie zachowanie pozwoli na skuteczne uniknięcie zarzutu popełnienia wykroczenia z art. 92 § 2 k.w., zagrożonego karą aresztu lub grzywny z równoczesną możliwością orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Ponadto wiadomość przekazana przez kierującego może np. ujawnić patrol, którego, zgodnie z rozdziałem służb, w tym czasie i miejscu w ogóle nie powinno być.
4. Na stosunkowo mało ruchliwym skrzyżowaniu drogi głównej z podporządkowaną doszło do zderzenia dwóch pojazdów: poloneza z fordem. W polonezie nie odnotowano żadnych uszkodzeń, natomiast w fordzie zarysowaniu wraz z odpryskiem lakieru uległ lewy tylny narożnik. Nie budzi wątpliwości fakt, że kierujący polonezem nie miał prawa wjechać na skrzyżowanie, gdyż prowadził pojazd drogą podporządkowaną, oznaczoną znakiem ostrzegawczym "ustąp pierwszeństwa" (A-7). W świetle okoliczności zdarzenia, w szczególności tego, że dojeżdżając do skrzyżowania z drogą posiadającą pierwszeństwo przejazdu, oznaczoną znakiem informacyjnym "droga z pierwszeństwem" (D-1), widział - co zresztą potwierdził w zeznaniach - zbliżającego się forda, z toru jazdy którego oraz włączonego w nim kierunkowskazu jednoznacznie wynikało, iż zamierza skręcić w lewo. Kierujący polonezem miał zatem bezwzględny obowiązek zatrzymania pojazdu przed skrzyżowaniem, umożliwiając przejazd forda mającego pierwszeństwo. Z utrwalonego materiału dowodowego wynika więc, że kierujący polonezem nie zastosował się do dyrektywy płynącej z postanowień rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Znak drogowy "ustąp pierwszeństwa" (A-7) umieszczony przed skrzyżowaniem oznacza, że kierujący poruszający się drogą podporządkowaną ma obowiązek ustąpienia pojazdom zbliżającym się do tego skrzyżowania zarówno z lewej, jak i z prawej strony poprzecznej jezdni, a więc także pojazdom skręcającym w lewo. W takiej sytuacji kierujący pojazdem jadącym drogą podporządkowaną nie może wjechać na skrzyżowanie. Przez wjazd na skrzyżowanie rozumie się przekroczenie linii stanowiącej przedłużenie krawędzi jezdni poprzecznej. Zakaz ten został naruszony przez kierującego polonezem, ponieważ przód jego samochodu w chwili zderzenia wysunięty był na długość około 1,5 m poza zewnętrzną krawędź drogi mającej pierwszeństwo. W myśl definicji (art. 2 pkt 10 p.r.d.) skrzyżowaniem jest powierzchnia utworzona przez połączenie wyobrażalną linią krawędzi przecinających się jezdni. Równocześnie, zgodnie z dyrektywą art. 25 ust. 1 p.r.d., kierujący, zbliżając się do skrzyżowania, obowiązany jest zachować "szczególną ostrożność" (art. 2 pkt 22 p.r.d.) w rozumieniu zasad określonych w art. 3 p.r.d. Z kolei rodzaj uszkodzeń obu pojazdów stanowił corpus delicti świadczący jednoznacznie o tym, że polonez w momencie zderzenia był w ruchu. Na czym opieram zaprezentowaną tezę? Otóż gdyby polonez stał w miejscu i został uderzony przez forda, miałby stłuczony lewy kierunkowskaz. W fordzie natomiast zarysowaniu uległby - z początkowym wgnieceniem - niemal cały lewy bok. Ślady rysowania pogłębiłyby się w sytuacji "ścięcia" łuku przy lewoskręcie. Ponadto, zgodnie z prawem fizyki, zwłaszcza działającą na pojazd przy skręcie siłą odśrodkową, w takiej sytuacji nie mogłoby dojść do zetknięcia się pojazdów. Z powyższych rozważań wynika, że polonez musiał być w ruchu. Kierujący nim prawdopodobnie za wcześnie - tzn. przed zakończeniem manewru wykonywanego przez kierującego fordem - ruszył. Kierujący polonezem spowodował kolizję z prawidłowo poruszającym się fordem. Sprawca naruszył podstawowe zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności art. 3 ust. 1 w zw. z art. 25 ust. 1 p.r.d. Wypełnił zatem znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w. w zbiegu z art. 92 § 1 k.w. Ponadto popełnił wykroczenie z art. 97 k.w. przez naruszenie dyspozycji art. 44 ust. 1 pkt 4 p.r.d. Norma ta nakłada na uczestnika kolizji - niezależnie od stopnia przyczynienia się do jej zaistnienia, bezwzględny obowiązek podania, na żądanie innego uczestnika zdarzenia - następujących danych:
- personalnych kierującego,
- personalnych właściciela lub posiadacza pojazdu,
- dotyczących zakładu ubezpieczeń, z którym zawarta jest umowa obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Kierujący polonezem, oddalając się z miejsca zdarzenia, z natury rzeczy nie dopełnił określonych obowiązków. Zrozumiał swój błąd, dzięki czemu sprawa została rozstrzygnięta bez udziału organów procesowych.
5. Wykroczenie określone w § 1 można popełnić zarówno nieumyślnie, jak i umyślnie, natomiast w § 2 - tylko umyślnie.
6. Jeżeli kierowca prowadzi pojazd z prędkością dozwoloną i w określonych warunkach drogowych także bezpieczną, to fakt, że w miejsce sygnału zielonego pojawia się sygnał żółty w chwili, kiedy - jadąc z taką prędkością - znajduje się w odległości 1-1,5 m od sygnalizatora, nie może być zarzucalny (wyrok SN z dnia 14 czerwca 2002 r., II KKN 276/00, LEX nr 55179).
7. Przepis art. 28 § 2 k.w. określa, że środki karne można orzec, jeśli są one przewidziane w przepisie szczególnym, a orzeka się je, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Ani art. 86 § 1 k.w., ani art. 92 § 2 k.w. nie dopuszcza nawet możliwości orzeczenia środka karnego przepadku przedmiotów (wyrok SN z dnia 21 czerwca 2005 r., V KK 67/05, LEX nr 152475).
8. Z treści przepisów kodeksu wykroczeń nie wynika, aby w związku z popełnieniem wykroczeń z art. 92 § 1 i art. 97 k.w. istniała możliwość orzeczenia wobec obwinionego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów (wyrok SN z dnia 6 października 2005 r., II KK 245/05, OSNwSK 2005, nr 1, poz. 1807).
9. Przepis art. 92 § 3 k.w. nie upoważnia sądu do orzeczenia środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych za wykroczenia z art. 88 i art. 92 § 1 k.w. (wyrok SN z dnia 25 stycznia 2007 r., IV KK 6/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 291).
10. Nie ma podstaw do uznawania straży gminnej (miejskiej) w sprawie o wykroczenie z art. 92 k.w. za podmiot będący uprawnionym oskarżycielem publicznym (wyrok SN z dnia 8 listopada 2007 r., II KK 229/07, LEX nr 340547).
11. Nie stanowi wykroczenia z art. 92 § 1 k.w. niepodporządkowanie się dyrektywie płynącej ze znaku ustawionego przez podmiot nieuprawniony. Zgodnie z art. 1 ust. 1 p.r.d. ustawa ta reguluje zasady ruchu na drogach publicznych oraz w strefach zamieszkania. Wprawdzie w myśl art. 1 ust. 2 p.r.d. zawarte w niej przepisy mogą być stosowane również poza drogami publicznymi i strefami zamieszkania, ale tylko w tych miejscach, gdzie odbywa się ruch, i pod warunkiem, że jest to konieczne dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu. Miejsca, o których mowa w tym ostatnim przepisie, muszą być jednak ogólnie dostępne dla ruchu pojazdów. Nie może być to więc każde miejsce, gdzie odbywa się ruch pojazdów, ale wyłącznie takie, które jest przeznaczone do ruchu. Nie chodzi przy tym o ruch pojazdów mogący odbywać się tylko sporadycznie w miejscu, które nie jest powszechnie dostępne. Co do drugiego z warunków, od którego uzależnione jest zastosowanie regulacji zawartych w cytowanej ustawie poza drogami publicznymi i strefami zamieszkania, to ogranicza on zakres stosowania przepisów tej ustawy do tych, które regulują bezpieczeństwo uczestników ruchu. Nie jest więc dopuszczalne stosownie przepisów, które mają jedynie charakter porządkowy. Poza tym, nie chodzi tu o przepisy mające na celu wyłącznie zapewnienie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, ale o takie przepisy, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa uczestników tego ruchu. W konsekwencji art. 1 ust. 2 p.r.d. znajdzie zastosowanie tylko do tych miejsc, w których możliwość wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dla uczestników ruchu jest realna (wyrok SN z dnia 23 kwietnia 2008 r., III KK 445/07, LEX nr 393935).
12. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 podlega karze grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany, w § 2 zaś - karze aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł. Równocześnie w drugim przypadku można orzec (fakultatywnie) środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas od 6 miesięcy do 3 lat.
13. Artykuł 92 § 3 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 18 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r. oraz art. 1 pkt 53 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 93. [Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku]
1. Norma art. 93 k.w. sankcjonuje naruszenie obowiązku udzielania pomocy poszkodowanym w wypadku drogowym. Wykroczenie ma charakter umyślny. W przypadku nieudzielenia niezbędnej pomocy ofierze wypadku jego sprawca lub inny uczestnik zostanie ukarany za wykroczenie z art. 93 k.w., co również wiąże się z obligatoryjnym orzeczeniem zakazu prowadzenia pojazdów. Gdyby stan zdrowia rannego pasażera pozostawionego przez sprawcę, który zbiegł, uległ pogorszeniu wskutek nieudzielenia mu niezbędnej pomocy (np. pozostał w samochodzie z zablokowanymi drzwiami), dodatkowo ma tu zastosowanie art. 162 § 1 k.k. W myśl bowiem uchwały 7 sędziów SN z dnia 12 kwietnia 1995 r., I KZP 2/95 (OSNKW 1995, nr 5, poz. 26), sprawca odpowiadający za przestępstwo spowodowania wypadku drogowego ponosi równocześnie odpowiedzialność za pozostające w zbiegu realnym przestępstwo nieudzielenia pomocy ofierze. Uchwała (dotycząca kodeksu karnego z 1969 r.) zawiera obszerne uzasadnienie, które wykazuje, że opisane w tezie zachowanie sprawcy stanowi dwa odrębne czyny: określony w art. 145 d.k.k. (obecnie art. 177 k.k.) oraz art. 164 d.k.k. (obecnie art. 162 k.k.). W tej sytuacji art. 93 k.w. zostaje skonsumowany, tzn. pochłonięty przez art. 162 § 1 k.k. Artykuł 93 k.w. będzie miał natomiast zastosowanie zamiast art. 162 § 1 k.k., gdy sprawca oddala się wprawdzie z miejsca wypadku, wyczerpując znamiona art. 178 k.k., niemniej czyni tak, wiedząc, że osoba ranna nie znajduje się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.
2. Nie stanowi ucieczki z miejsca wypadku oddalenie się w celu sprowadzenia pomocy (telefoniczne wezwanie pogotowia ratunkowego lub Policji), jeżeli po wykonaniu tej czynności nastąpił niezwłoczny powrót sprawcy na miejsce zdarzenia. W takim przypadku nie mają zastosowania art. 178, art. 162 § 1 k.k. ani też art. 93 k.w.
3. Przez udzielenie pomocy rozumie się nie tylko samodzielne ratowanie ofiary wypadków, lecz w szczególności zadbanie o możliwie szybkie sprowadzenie fachowej pomocy medycznej. Do czynności tej nie powinien przystępować będący w szoku sprawca wypadku, może bowiem wyrządzić jeszcze większą szkodę, niż uczynił.
4. Jeżeli uczestnik wypadku drogowego z ludźmi, którego zachowanie się nie wyczerpuje znamion przestępstwa drogowego, nie zatrzyma prowadzonego pojazdu w miejscu zdarzenia i nie udzieli niezbędnej pomocy ofierze tego wypadku, może ponieść odpowiedzialność na podstawie art. 164 § 1 k.k. (przestępstwo nieudzielenia pomocy) lub art. 93 § 1 k.w. (wykroczenie polegające na oddaleniu się z miejsca wypadku) w zależności od szczególnych ustaleń w tym zakresie (wyrok SN z dnia 14 lutego 1980 r., Rw 29/80, Pal. 1989, nr 1, s. 77).
5. Jeżeli prawomocne orzeczenie sądu powszechnego lub kolegium do spraw wykroczeń, tj. organów uprawnionych do badania i ustalania winy kierowcy z tytułu nieudzielenia pomocy ofiarom wypadku drogowego, w którym on uczestniczył, winy takiej nie stwierdziło albo gdy właściwe organy odstąpiły od ścigania sprawcy takiego czynu z braku znamion przestępstwa lub wykroczenia, organ administracji jest związany takimi orzeczeniami i nie ma podstaw do orzekania z urzędu o cofnięciu prawa jazdy z powołaniem się na art. 20 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 listopada 1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz. U. Nr 53, poz. 295 z późn. zm.). Zob. wyrok NSA - Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 18 sierpnia 1981 r., SA/Wr 11/81, ONSA 1981, nr 2, poz. 77.
6. Wypadek, w którym są zabici lub ranni, to taki wypadek, w którym co najmniej jedna osoba poniosła śmierć, uległa ciężkiemu lub lekkiemu uszkodzeniu ciała bądź ciężkiemu lub lekkiemu rozstrojowi zdrowia. Artykuł 93 k.w. penalizuje określone zachowanie nie tylko sprawcy, ale także każdego uczestnika wypadku drogowego. Uczestnik wypadku drogowego ma obowiązek udzielić pomocy osobie w nim poszkodowanej (ofierze wypadku) także w sytuacji, gdy ona sama wypadek spowodowała bądź się do niego przyczyniła. Zob. wyrok SN z dnia 22 grudnia 1992 r., III KRN 149/92, PiP 1993, nr 5, poz. 113; w uzasadnieniu odesłano do art. 145 k.k. i art. 37 ustawy z dnia 1 lutego 1983 r. - Prawo o ruchu drogowym; glosa aprobująca R.A. Stefańskiego, PiP 1993, nr 5, poz. 113.
7. Uczestniczący w wypadku drogowym ma zatem obowiązek udzielenia pomocy ofiarom wypadku nie tylko wtedy, gdy są w nim ranni, ale również wtedy, gdy są zabici. Ustawodawca nie wprowadził tu bowiem ograniczeń. Istnienie takiego obowiązku jest uzasadnione tym, że pomoc trzeba nieść zawsze i do uczestnika wypadku nie należy ocena, czy pomoc ta jest potrzebna, czy też - ze względu na zejście śmiertelne - jest zbyteczna. Uczestnik wypadku ma w każdym razie zainteresować się jego ofiarami. Artykuł 93 § 1 k.w. nie wiąże karalności ze sprawstwem lub współsprawstwem wypadku, lecz tylko z samym uczestnictwem w nim. Słowo "uczestniczyć" oznacza "znajdować się, działać w zbiorowej akcji, współdziałać, brać udział". Przy takim rozumieniu tego pojęcia za uczestniczącego w wypadku trzeba uznawać zarówno sprawcę, pokrzywdzonego, który doznał obrażeń, jak i osobę, która nie poniosła żadnego uszczerbku, ale znajdowała się wśród osób biorących udział w wypadku, np. jako pasażer pojazdu. W pewnych sytuacjach, co nie jest odosobnione, sprawca wypadku może być jednocześnie ofiarą. Zastosowanie art. 93 § 1 k.w. jest wyłączone w sytuacji, gdy ofiara wypadku drogowego znalazła się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia, a kierujący pojazdem będący uczestnikiem wypadku nie udzielił jej pomocy, mogąc to zrobić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu, wówczas bowiem wchodzi w grę odpowiedzialność za przestępstwo z art. 164 § 1 k.k. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 22 grudnia 1992 r., III KRN 149/92, PiP 1993, nr 5, s. 113. Nieudzielenie pomocy ofierze wypadku może nastąpić także w sytuacji, gdy nie zachodzą warunki określone w art. 164 § 1 k.k. W takim wypadku sprawca wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 145 § 1 lub 2 i 4 k.k. oraz, jeżeli był kierującym pojazdem, także wykroczenia z art. 93 § 1 k.w. Skierowanie wniosku o ukaranie w takiej sytuacji może być celowe, bo w razie ukarania za to wykroczenie obligatoryjne jest orzeczenie kary dodatkowej (środka karnego) zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów (art. 93 § 2 k.w.), podczas gdy skazanie za przestępstwo z art. 145 § 1 lub 2 i 4 k.k. stwarza jedynie taką możliwość. Zob. R.A. Stefański, Ucieczka sprawcy z miejsca wypadku drogowego, Prok. i Pr. 1996, nr 1, s. 7. Naruszenie wspomnianych obowiązków (określonych w art. 44 ust. 2 p.r.d.), które dotyczą każdego uczestnika wypadku (art. 44 ust. 3 p.r.d.), nie zaś tylko jego sprawcy, rodzi odpowiedzialność za wykroczenie z art. 97 lub 93 k.w. Zob. J. Satko, Glosa do wyroku SN z 15 marca 2001 r., III KKN 492/99, OSP 2001, nr 12, s. 185.
8. Sprawca wykroczenia podlega karze aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary zostanie wobec niego orzeczony (obligatoryjnie) środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów na czas od 6 miesięcy do 3 lat.
9. Artykuł 93 § 2 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r. oraz art. 1 pkt 54 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 94. [Prowadzenie pojazdu bez uprawnień]
1. Komentowany przepis dotyczy dwóch zagadnień, a mianowicie kierowania pojazdem:
- bez wymaganych uprawnień w postaci prawa jazdy, pozwolenia, karty motorowerowej lub rowerowej,
- który nie został dopuszczony do ruchu.
W pierwszym wypadku chodzi oczywiście o brak uprawnień w ogóle lub tylko określonej kategorii. O braku uprawnień świadczy zarówno upływ terminu ważności prawa jazdy, jak i prawomocne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów.
Drugi natomiast dotyczy konieczności posiadania decyzji o rejestracji stanowiącej dopuszczenie pojazdu do ruchu na drodze publicznej. Potwierdzeniem takiej decyzji jest posiadanie dowodu rejestracyjnego. Jest przy tym charakterystyczne, że brak aktualnych badań technicznych pojazdu nie jest wykroczeniem z art. 94 § 2 k.w., ponieważ de facto pojazd został formalnie dopuszczony do ruchu, a kierujący przeoczył jedynie termin badań. Taka sytuacja natomiast stanowi podstawę zatrzymania dowodu rejestracyjnego przez organ kontroli ruchu drogowego do czasu przedstawienia dokumentu potwierdzającego przeprowadzenie tych badań przez uprawnioną stację obsługi pojazdów.
2. Kierowanie na drodze publicznej pojazdem niespełniającym odpowiednich warunków technicznych, co do którego nie jest wymagana rejestracja (np. rowerem górskim), nie jest wykroczeniem z art. 94 § 2, lecz wykroczeniem z art. 96 § 1 pkt 5 k.w. Wynika to z faktu, że nie jest wymagane formalne dopuszczenie takiego pojazdu do ruchu.
3. Omawiane wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie przez każdego kierującego pojazdem.
4. Niestosowanie się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności lub prowadzenia pojazdów mechanicznych (o czym mowa w art. 244 k.k.) sprowadza się do wykonania jakiejkolwiek czynności wchodzącej w zakres stanowiska, zawodu lub działalności, których dotyczy zakaz, a także do prowadzenia - wbrew zakazowi - pojazdu mechanicznego. Polega więc na nieprzestrzeganiu przez skazanego zakazu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu, prowadzenia określonej działalności lub prowadzenia pojazdów mechanicznych. Rodzaj stanowiska, zawodu lub działalności jest określony w orzeczeniu sądowym. Przestępstwem jest wykonywanie czynności objętych zakazem w okresie jego obowiązywania. Podejmowanie ich po tym okresie - mimo że sprawca nie uzyskał ponownie uprawnień, których dotyczył zakaz, np. uprawnień do prowadzenia pojazdów silnikowych - nie stanowi przestępstwa z cyt. przepisu. Zachowanie takie może wyczerpywać znamiona określone w innym przepisie, np. w art. 94 § 1 k.w. Zob. R.A. Stefański, Kilka uwag związanych z przestępstwem niestosowania się do niektórych kar dodatkowych, WPP 1994, nr 3-4, s. 22.
5. Działanie oskarżonego polegające na zmianie oryginalnych tablic rejestracyjnych o niezmienionej treści i posłużenie się nimi jako autentycznymi przy używaniu innego samochodu nie wyczerpuje przedmiotowych znamion przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. Działanie oskarżonego nie wyczerpywało znamion żadnego innego przestępstwa, ale stanowiło wykroczenie przewidziane w art. 94 § 1 i 2 k.w., prowadził on bowiem po drodze publicznej samochód z zamontowaną tablicą rejestracyjną pochodzącą z innego pojazdu, bez dokumentów stwierdzających dopuszczenie go do ruchu oraz bez uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych (wyrok SN z dnia 30 sierpnia 2000 r., V KKN 263/00, LEX nr 50949).
6. Posłużenie się dla oznaczenia używanego pojazdu autentycznymi tablicami rejestracyjnymi wydanymi dla oznaczenia innego pojazdu nie stanowi ani przestępstwa określonego w art. 270 § 1 k.k., ani też przewidzianego w art. 306 k.k., ponieważ sprawca zamienia tablice rejestracyjne, lecz ich nie podrabia, nie przerabia, nie używa tak podrobionych lub przerobionych tablic. Tablice rejestracyjne nie są także, w rozumieniu art. 306 k.k., znakami identyfikacyjnymi pojazdu na równi z numerami nadwozia czy silnika. Analizowane zachowanie może stanowić co najwyżej wykroczenie określone w art. 94 § 2 k.w. bądź w art. 97 k.w. w zw. z art. 71 ust. 2 p.r.d. (wyrok SN z dnia 6 maja 2003 r., III KK 118/03, Prok. i Pr. 2003, nr 11, poz. 15).
7. Osobą niemającą uprawnień, w rozumieniu art. 94 § 1 k.w. jest zarówno ta, której zatrzymano prawo jazdy, w okresie zatrzymania prawa jazdy, jak i po tym okresie, gdy zatrzymanie trwało dłużej niż rok, zaś osoba ta nie wypełnia wymogu wynikającego ze wspomnianego art. 114 ust. 1 pkt 2 lit. b p.r.d. (wyrok SN z dnia 11 września 2008 r., IV KK 282/08, LEX nr 449047; Biul. SN 2008, nr 12, poz. 13).
8. W myśl art. 9 § 2 k.w., jeżeli jednocześnie orzeka się o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, to wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Spośród trzech przepisów, z których zakwalifikowano przypisane obwinionemu wykroczenie (art. 65 § 1, art. 87 § 1 i art. 94 § 1 k.w.), najsurowsze zagrożenie przewiduje art. 87 § 1 k.w. Nie ma w nim jednak zagrożenia karą ograniczenia wolności, a jedynie karą aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 zł (wyrok SN z dnia 23 maja 2005 r., V KK 140/05, Prok. i Pr. 2005, nr 12, poz. 15).
9. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 95. [Prowadzenie pojazdu bez dokumentów]
1. Przepis ten określa karę za naruszenie obowiązku posiadania przez kierującego dokumentów wymaganych dyspozycją art. 38 p.r.d. Wykroczenie to ma charakter porządkowy i może być popełnione przez każdego kierującego pojazdem. Należy zaznaczyć, że przepis nie obejmuje nieokazania dokumentów na żądanie organu uprawnionego, tylko ich brak przy sobie. Natomiast nieposiadanie przy sobie dowodu osobistego nie jest wykroczeniem z art. 95 k.w.
2. Jarosław P., kierując samochodem marki Hyundai, jechał ul. Wileńską w kierunku ul. Szwedzkiej z zamiarem skręcenia w prawo w kierunku ul. Radzymińskiej. Jechał wraz z żoną i mającym wysoką gorączkę 4-letnim synem do lekarza. Kiedy znajdował się w odległości około 30 m od sygnalizatora, włączył się żółty sygnał. W wyniku rozpoczętego hamowania zatrzymał pojazd w połowie szerokości przejścia dla pieszych. Następnie cofnął się do linii warunkowego zatrzymania i unieruchomił pojazd, realizując w ten sposób zamiar oczekiwania na zmianę sygnału z czerwonego na zielony. W tym momencie do samochodu od strony pasażerki podeszło dwóch funkcjonariuszy Policji. Jeden z nich polecił cofnąć pojazd i wjechać na chodnik. Następnie przystąpił do kontroli, w toku której okazało się, że kierujący nie ma przy sobie dokumentów w postaci dowodu rejestracyjnego i dowodu opłacenia składki OC. W trakcie rozmowy z policjantami pojawił się przełożony funkcjonariuszy. Kierujący próbował mu wytłumaczyć brak podstaw do przypisania wykroczenia polegającego na niezastosowaniu się do czerwonego sygnału. W odniesieniu do braku dokumentów obwiniony wyjaśnił, że z samochodu najczęściej korzysta żona. Tym razem jednak ze względu na pośpiech związany z chorobą dziecka zostawiła je wraz z innymi dokumentami w pracy. Potwierdziła to na miejscu zdarzenia Monika P., która zwróciła się do funkcjonariusza z prośbą o możliwość udania się po te dokumenty. Wyjaśnienie spotkało się ze zrozumieniem - funkcjonariusz, pouczając kierującego o jego obowiązku w zakresie posiadania przy sobie wymaganych dokumentów, równocześnie pozwolił kontynuować jazdę. Nałożył jednak mandat w wysokości 100 zł za przejazd przez skrzyżowanie przy czerwonym świetle. Obwiniony skorzystał z przysługujących mu uprawnień i odmówił przyjęcia mandatu. Sprawa trafiła na wokandę sądu. Sprzeczne z zaprezentowaną przez obwinionego wersją przebiegu zdarzenia są zeznania policjanta Marcina S., który twierdził, że kierujący na ul. Wileńskiej wjechał na przejście dla pieszych przy czerwonym świetle, a następnie po wykonaniu manewru skręcenia w prawo w ul. Szwedzką zatrzymał się przed skrzyżowaniem z ul. Radzymińską w związku z wyświetlaniem się czerwonego sygnału. Twierdził, że zatrzymanie było spowodowane czerwonym sygnałem. W tym stanie dowodowym zrezygnowano z przesłuchania funkcjonariusza Jacka P. oraz przełożonego policjantów i - mimo istotnych wątpliwości - dając wiarę zeznaniom Marcina S., wydano orzeczenie uznające winę Jarosława P. Organ orzekający nie zwrócił uwagi, że treść zeznań policjanta graniczy z absurdem. Otóż w chwili włączenia sygnału czerwonego dla pojazdów poruszających się ul. Wileńską na ul. Szwedzkiej ruch został otwarty, wskutek czego pojazdy mogły przejechać przez skrzyżowanie z ul. Radzymińską. Nie można zatem zrozumieć, z jakiego powodu kierujący miałby zatrzymywać pojazd po wykonaniu manewru skręcenia w prawo w ul. Szwedzką, mając przed sobą sygnał zielony. Fakt ten wskazuje aż nadto wyraźnie, że sąd dał wiarę nieprawdziwym informacjom co do miejsca zatrzymania pojazdu przez obwinionego, złożonym przez podejmującego czynności służbowe policjanta. Policjant ten ponadto zeznał, że to nie on zatrzymał obwinionego do kontroli, lecz Jacek P., który podobno rozmawiał z kierowcą i sprawdzał mu dokumenty. Tymczasem z notatki urzędowej sporządzonej przez Marcina S. wynika, że nikt inny, lecz on osobiście zatrzymał pojazd, skontrolował dokumenty i nałożył mandat. Potwierdzają to protokoły przesłuchania świadków-policjantów sporządzone w macierzystej jednostce. Jest przy tym charakterystyczne, że obaj policjanci przesłuchiwali siebie wzajemnie, powielając myśli zawarte w powołanej wyżej notatce.
Rozważmy problem od strony formalnoprawnej w kontekście dwóch czynów: z art. 92 § 1 i art. 95 k.w. Obowiązek kierującego zachowania szczególnej ostrożności w chwili zbliżania się do skrzyżowania, na którym ruch kierowany jest sygnalizacją świetlną, wyraża się uwagą, której celem jest zatrzymanie pojazdu w sposób eliminujący zagrożenie bezpieczeństwa innym uczestnikom ruchu. W tym zakresie warunki zostały należycie spełnione przez obwinionego. Dobro chronione nie zostało w żaden sposób zagrożone, na przejściu dla pieszych oraz w jego pobliżu nie było bowiem pieszego, którego zmuszałoby do zwolnienia lub przyspieszenia kroku. Nie utrudnił też innym uczestnikom ruchu kołowego. Szczególna ostrożność nie wymaga od kierującego zatrzymania pojazdu przed sygnalizatorem w każdej sytuacji drogowej. Dowodem takiej interpretacji prawnej jest dyspozycja § 95 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393 z późn. zm.). W myśl tej regulacji sygnał żółty jest wprawdzie nakazem zatrzymania przed sygnalizatorem, lecz nie dotyczy tych kierujących, którzy w momencie jego wyświetlenia są zbyt blisko sygnalizatora, aby mogli zatrzymać pojazd bez gwałtownego hamowania. Wiadomo, że przejazd przez skrzyżowanie przy żółtym sygnale lub zatrzymanie przed sygnalizatorem uzależnione jest od prędkości pojazdu i jego położenia względem sygnalizatora. Jednakże ocena sytuacji i w zależności od niej wybór manewru należy do kompetencji kierującego. Obwiniony wybrał wariant najsłuszniejszy, podjął bowiem hamowanie w sposób niezagrażający dziecku znajdującemu się na tylnym siedzeniu. Sytuacja nie wymagała zastosowania gwałtownego hamowania, ponieważ przejście było wolne od pieszych. Zachowanie jego tym bardziej można uznać za prawidłowe, iż mimo że mógł przejechać przejście i kontynuować jazdę bez najmniejszych przeszkód, jednak zatrzymał pojazd tam, gdzie to było możliwe (w połowie szerokości przejścia), a następnie wycofał pojazd i zatrzymał go w miejscu najodpowiedniejszym (przed linią warunkowego zatrzymania), oczekując na zmianę sygnału. Tego typu argumentacja spotkała się z kuriozalną refleksją organu orzekającego: "a gdyby na przejściu byli piesi". W tej sytuacji obrońcy nie pozostało nic innego jak przypomnieć organowi orzekającemu, że zadaniem art. 92 § 1 k.w. nie jest pociągnięcie do odpowiedzialności z powodu zagrożenia abstrakcyjnego, lecz nieposłuszeństwa wobec przepisu. W zachowaniu kierującego nie można zatem dopatrzyć się wykroczenia z art. 92 § 1 k.w. Nie podlega natomiast dyskusji, że brak określonych dokumentów stanowi wykroczenie z art. 95 k.w. Niemniej przełożony interweniujących policjantów ocenił to zachowanie w kontekście choroby dziecka, które możliwie szybko powinno znaleźć się u lekarza, jako usprawiedliwione. Zatem odstąpił od uniemożliwienia dalszego kierowania, pouczając równocześnie kierującego o konieczności pilnowania spraw formalnych, grożą one bowiem określonymi konsekwencjami. Policjant wypełnił zatem dyrektywę art. 41 k.w. Redakcja art. 41 k.w jest precyzyjna, jasna i wynika z niej jednoznacznie, że organ uprawniony do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego może poprzestać na zastosowaniu wobec sprawcy wykroczenia środków oddziaływania wychowawczego w postaci m.in. pouczenia, zwrócenia uwagi, ostrzeżenia. Tak więc wskazanie niestosowności zachowania kierującego jest środkiem oddziaływania wychowawczego. Zgodnie z intencją ustawodawcy konsekwencją zastosowania tego środka jest niekierowanie sprawy do organu orzekającego. W praktyce oznacza to, że uprawniony organ może dokonać próby uświadomienia kierującemu, iż naruszające prawo zachowanie kierującego (np. zapomnienie dokumentów uprawniających do używania pojazdu) może rodzić określone konsekwencje prawne. Wykorzystanie przez policjanta tego uprawnienia stanowi zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego. Taka jest idea tej regulacji. Jeżeli mimo tego organ ten skieruje sprawę do organu orzekającego, staje się oczywiste, że nastąpiło to w warunkach braku podstaw prawnych. W praktyce jednak funkcjonariusze niejednokrotnie nie zdają sobie sprawy, że stosując wykład piętnujący zachowanie kierującego, mogą to czynić jedynie w ramach przewidzianych prawem środków oddziaływania wychowawczego. W innym wypadku, kierowani zamiarem doprowadzenia do ukarania, powinni ograniczyć się do określenia rodzaju wykroczenia i poinformowania kierującego o wysokości nałożonej grzywny oraz stosownego pouczenia o przysługujących prawach.
3. W grę wchodzi też sytuacja, gdy czyn wyczerpuje jednocześnie znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i typów wykroczeń z art. 86 § 2, art. 88, 94, 95 i 97 k.w. w ten sposób, że ani znamiona czynu przestępnego, ani znamiona żadnego z typów wykroczeń oddzielnie nie oddają całościowo istotnej z punktu widzenia ocen społecznych treści zachowania sprawcy. W tej sytuacji mamy do czynienia z rzeczywistym zbiegiem przepisów kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń w tym sensie, że żaden z konkurujących przepisów nie da się wyłączyć. Niewątpliwie nie może mieć zastosowania art. 11 k.k. Pozostaje jedynie art. 10 § 1 k.w., który w znacznie ograniczonej formie przyjmuje zasadę idealnego zbiegu przestępstw i wykroczeń. Najbardziej charakterystyczną cechą tego zbiegu jest podwójna, niezależna od siebie ocena. Zgodnie z regułą idealnego zbiegu czyn realizujący jednocześnie znamiona przestępstwa i wykroczenia będzie podwójnie oceniany, ale wykonuje się tylko jedną karę orzeczoną za przestępstwo, co jest odstępstwem od konstrukcji idealnego zbiegu. Z jednym czynem będziemy mieli do czynienia z reguły wtedy, gdy sprawca swoim zachowaniem się w stosunkowo krótkim czasie wyczerpuje znamiona wykroczenia, np. ruszając z miejsca, nie upewnia się, czy nie nadjeżdżają inne pojazdy, i nie udziela pierwszeństwa przejazdu oraz doprowadza do zderzenia się pojazdów, w wyniku czego występuje szkoda materialna, a pasażerowie doznają obrażeń naruszających czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, co stanowi wykroczenie z art. 86 § 2 k.w. Sytuacja komplikuje się, gdy ten sprawca - zanim doprowadził do kolizji - przejechał kilka lub kilkanaście kilometrów w stanie nietrzeźwości, nie mając w ogóle prawa jazdy i nie posiadając przy sobie innych wymaganych dokumentów. Wówczas jego zachowanie się wyczerpuje również znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. i wykroczeń z art. 94 i 95 k.w. Należy przyjąć wieloczynowy zbieg przestępstwa i wykroczenia lub wykroczeń. W rezultacie osobno należy wymierzyć sprawcy kary i środki karne za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. i osobno za wykroczenia z art. 86 § 2, art. 94, art. 95 k.w. Zdaję sobie sprawę z konieczności zakwalifikowania wykroczeń w zw. z art. 9 § 1 k.w. w ramach zbiegu eliminacyjnego, co zaciemnia i łamie przejrzystość koncepcji prawnego ujęcia czynu (zob. K. Szmidt, Zbieg przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości z niektórymi typami wykroczeń, Prok. i Pr. 2001, nr 11, s. 16).
4. Wykroczenie może popełnić umyślnie lub nieumyślnie każdy kierujący pojazdem na drodze publicznej.
5. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 250 zł albo naganą.
Art. 95(a). [Dowód rejestracyjny z nieprawdziwymi danymi]
1. Przepis art. 95a k.w. chroni porządek ruchu drogowego. Chodzi głównie o to, aby stworzyć warunki sprzyjające posługiwaniu się wyłącznie dokumentami stwierdzającymi dopuszczenie pojazdu do ruchu, które zawierają treści odpowiadające stanowi faktycznemu.
2. Warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie z art. 95a. k.w. jest niezgodność między treścią dowodu rejestracyjnego a stanem faktycznym w zakresie warunków technicznych. Chodzi jednak wyłącznie o warunki techniczne określone w powołanej w tym przepisie ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
3. Zachowanie sprawcy polega na posługiwaniu się dowodem rejestracyjnym zawierającym dane o spełnieniu przez pojazd wymagań technicznych określonych w przepisach ustawy niezgodne ze stanem faktycznym. Posługiwaniem się jest okazywanie dowodu m.in. organom uprawnionym do kontroli ruchu drogowego. Jednakże w rozumieniu komentowanego przepisu określenie "posługuje się dowodem rejestracyjnym" należy rozumieć szerzej niż stricte związane z jednoczesnym korzystaniem z pojazdu, a więc wszelkie dostępne formy jego używania (por. R.A. Stefański, Wykroczenia drogowe. Komentarz, Kraków 2005).
4. Podmiotem wykroczenia może być każdy posługujący się dowodem rejestracyjnym zawierającym dane niezgodne ze stanem faktycznym, a nie tylko właściciel pojazdu. Rację ma R.A. Stefański, że może nim być "kierowca zatrudniony w podmiocie gospodarczym, będącym właścicielem pojazdu, którego właściciel lub zarządzający dokonał lub na którego zlecenie dokonano takich przeróbek w pojeździe, że nie odpowiada on cechom pojazdu, który był przedmiotem opodatkowania. Nie jest nim natomiast osoba, która dokonała zmian w pojeździe lub je zleciła, chyba że jednocześnie posługuje się niezmienionym dowodem rejestracyjnym" (R.A. Stefański, Wykroczenia drogowe..., s. 495).
5. Określone wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Postać nieumyślności może mieć miejsce jedynie wyjątkowo, a mianowicie wówczas, jeżeli kierującym pojazdem jest osoba, która wprawdzie wiedziała, że dokonano zmian technicznych w pojeździe, lecz bezpodstawnie przypuszczała, iż zmiany te nie musiały być uwidocznione w dowodzie rejestracyjnym.
6. Artykuł 95a k.w. nie pozostaje w zbiegu rzeczywistym z żadnym z przepisów kodeksu wykroczeń.
7. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 20 do 500 zł.
8. Artykuł 95a dodany został przez art. 2 ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 90, poz. 756) - z dniem 22 sierpnia 2005 r.
Art. 96. [Naruszenie obowiązków określonych podmiotów]
1. Przepis ten przewiduje odpowiedzialność za wykroczenie polegające na dopuszczeniu do jazdy na drodze publicznej pojazdu, który ze względu na bezpieczeństwo nie powinien tam się znaleźć oraz nie powinien być kierowany przez określoną osobę. Pojęcie "nie powinien" ma w tym znaczeniu charakter bezwzględnego zakazu, którego naruszenie rodzi następstwa w postaci kary.
2. Wykroczenie ma charakter zagrożenia abstrakcyjnego i może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie przez właściciela, posiadacza, użytkownika pojazdu lub nim kierującego albo dysponenta.
3. Właściciel pojazdu mechanicznego był sprawcą pośrednim zaistniałego wypadku drogowego, co wyraziło się w tym, że dopuścił znajdującą się w stanie nietrzeźwości osobę do prowadzenia tego pojazdu na drodze publicznej. Tym zachowaniem właściciel pojazdu popełnił wykroczenie z art. 96 § 1 pkt 3 k.w., a nie przestępstwo z art. 145 § 1 k.k., jak to za aktem oskarżenia błędnie przyjął sąd rejonowy. To stanowisko sądu byłoby poprawne, gdyby na gruncie kodeksu karnego z 1969 r. znane było pojęcie sprawstwa pośredniego. Tymczasem tak nie jest, co zgodnie stwierdzają przedstawiciele nauki i przyjmuje orzecznictwo Sądu Najwyższego (zob. wyrok SN z dnia 4 lutego 1992 r., II KRN 451/91, OSP 1993, nr 11, poz. 221 oraz glosę krytyczną R.A. Stefańskiego, OSP 1993, nr 11, s. 528).
4. Stanem pod wpływem środka odurzającego jest taki stan, który wywołuje - w zakresie oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza zakłócenia czynności psychomotorycznych - takie same skutki jak spożycie alkoholu powodujące stan nietrzeźwości. Od tego stanu odróżnia się stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu, a więc i środka odurzającego, który - w zakresie skutków - jest równoważny stanowi po użyciu alkoholu. Stan taki jest znamieniem wykroczeń określonych w art. 86 § 2, 87 § 1 i 2 oraz art. 96 § 1 k.w. W świetle przeprowadzonych dowodów zarysowały się zatem dwie możliwości: albo sprawca znajdował się "pod wpływem" środka odurzającego, albo też był w stanie "po użyciu" takiego środka. Obydwie wersje były prawdopodobne, przy czym trzeba wyraźnie powiedzieć, że pierwsza ("pod wpływem") była prawdopodobniejsza. Niemniej i w takim układzie procesowym, gdy konkurowały ze sobą warianty o różnym stopniu prawdopodobieństwa, należało wybrać ten, który był dla sprawcy najkorzystniejszy. Do takiego postąpienia, czyli przyjęcia, że Robert K. był w czasie zdarzenia po użyciu środka odurzającego w postaci marihuany, obligowała reguła in dubio mitius, wynikająca wprost z zasady in dubio pro reo, o której mowa w art. 5 § 2 k.p.k. (wyrok SN z dnia 7 lutego 2007 r., V KK 128/06, LEX nr 257849; Prok. i Pr. 2007, nr 6, poz. 9).
5. Osoby określone w art. 146 k.k. i art. 96 k.w. mają prawny obowiązek niedopuszczenia do prowadzenia pojazdu przez pewne kategorie osób, a jeśli to czynią, naruszają wyprowadzoną z nich zasadę niedopuszczenia do udziału w ruchu osób stwarzających dla niego zagrożenie, a tym samym realizują znamię strony przedmiotowej przestępstwa z art. 145 § 1 lub 2 k.k., jakim jest naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu. Jeżeli w wyniku tego dojdzie do sprowadzenia skutków wymienionych w tym przepisie, właściwą kwalifikacją prawną takiego czynu może być przepis art. 145 § 1 lub 2, a nie przepisy art. 156 § 3, art. 155 § 2 lub art. 152 k.k. Jeżeli zachowanie określone w art. 96 k.w. lub w art. 146 k.k. jest przyczynowe w stosunku do innego poważniejszego przestępstwa, np. wypadku drogowego, sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy lub samej katastrofy w ruchu drogowym, podstawą odpowiedzialności będzie odpowiednio art. 145, 137 lub 136 k.k. i nie będzie już odrębnej odpowiedzialności z art. 96 k.w. lub z art. 146 k.k., ponieważ przepisy te zostaną pochłonięte na zasadzie konsumpcji. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 4 lutego 1992 r., II KRN 451/91, OSP 1993, nr 11, s. 221.
6. Artykuł 92 k.w. z istoty swej może pozostawać w idealnym zbiegu z art. 178a § 1 k.k., kiedy sprawca wykroczenia stypizowanego w art. 96 § 1 k.w. to osoba nietrzeźwa prowadząca pojazd - wówczas rozstrzygnięcie kwestii, czy do czynienia mamy z idealnym zbiegiem przestępstwa z wykroczeniem, czy też realnym zbiegiem przestępstwa i wykroczenia, następuje w odniesieniu do ustaleń faktycznych konkretnej sprawy. Znamieniem czynności wykonawczej sprawcy wykroczenia, także prowadzącego pojazd jest to, że "dopuszcza" on kogoś nieuprawnionego lub do czegoś, co jest zabronione (art. 96 § 1 pkt 1-6 k.w.). Istotę zagadnienia stanowi więc, czy "dopuszczenie" to nastąpiło jeszcze w czasie prowadzenia pojazdu (co wydaje się możliwe w szczególności co do znamion z pkt 6 cyt. przepisu) i wówczas następuje zbieg idealny przestępstwa z wykroczeniem, czy też owo "dopuszczenie" zaistniało już po zakończeniu osobistego prowadzenia pojazdu, np. w postaci - częstokroć spotykanego - "przekazania kierownicy" osobie znajdującej się w stanie po użyciu alkoholu, która przed tym była pasażerem (pkt 3 cyt. przepisu), co powoduje realny zbieg dwóch odrębnych czynów, tzn. przestępstwa i wykroczenia (zob. W. Marcinkowski, Materialnoprawna i procesowa problematyka idealnego zbiegu przestępstwa z wykroczeniem, WPP 2003, nr 3, s. 30).
7. Artykuł 92 k.w. z istoty swej może pozostawać w idealnym zbiegu z art. 178a § 1 k.k. Kiedy sprawcą wykroczenia stypizowanego w art. 96 § 1 k.w. jest osoba nietrzeźwa prowadząca pojazd - to wówczas rozstrzygnięcie kwestii, czy mamy do czynienia z idealnym zbiegiem przestępstwa z wykroczeniem, czy też realnym zbiegiem przestępstwa i wykroczenia (jako dwóch odrębnych czynów), następuje w odniesieniu do ustaleń faktycznych konkretnej sprawy. Znamieniem czynności wykonawczej, także prowadzącego pojazd, sprawcy wykroczenia jest to, że "dopuszcza" on kogoś nieuprawnionego lub do czegoś, co jest zabronione (art. 96 § 1 pkt 1-6 k.w.). Istotą zagadnienia jest więc to, czy owo "dopuszczenie" nastąpiło jeszcze w czasie prowadzenia pojazdu (co wydaje się możliwe w szczególności co do znamion z pkt 6 cyt. przepisu) i wówczas następuje zbieg idealny, czy też "dopuszczenie" zaistniało już po zakończeniu osobistego prowadzenia pojazdu, np. w postaci - częstokroć spotykanego - "przekazania kierownicy" osobie znajdującej się w stanie po użyciu alkoholu, która przedtem była pasażerem (pkt 3 cyt. przepisu), co powoduje realny zbieg dwóch odrębnych czynów, tzn. przestępstwa i wykroczenia (zob. W. Marcinkowski, Zbieg przestępstw i wykroczeń drogowych, WPP 2004, nr 1, s. 14).
8. W obecnym stanie prawnym występują dwa dobrze zdefiniowane pojęcia: "stan po użyciu alkoholu" oraz "stan nietrzeźwości". Oba te stany mają swoje "odpowiedniki" - pierwszy: "stan po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu", a drugi: "stan pod wpływem środka odurzającego", przy czym teza, że są to odpowiedniki, wynika z faktu wywoływania podobnych skutków prawnych, ponieważ zarówno "stan po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu", jak i "stan pod wpływem środka odurzającego" nie są zdefiniowane w żadnym akcie prawnym. Definicje takie niewątpliwie muszą znaleźć się w przyszłych aktach prawnych, bez nich bowiem dotychczasowe zapisy kodeksowe pozostaną zapisami martwymi. Przykładowo, żadnego kierowcy prowadzącego pojazd nie będzie można oskarżyć za prowadzenie w "stanie po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu" bez wcześniejszego ścisłego zdefiniowania, co oznacza pojęcie tego stanu, co to są te "środki podobnie działające" oraz bez określenia zasad przeprowadzania badań na obecność tych środków w organizmie (zob. M. Barzdo, J. Berent, M. Kosicki, St. Szram, Interakcje alkoholu etylowego i kanabinoli - możliwe implikacje w orzecznictwie sądowo-lekarskim, Prawo i Medycyna 2004, nr 16, s. 72).
9. Ten, kto oddał do kierowania pojazd osobie znajdującej się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, nie ponosi odpowiedzialności z art. 177 § 1 lub 2 k.k. w razie popełnienia tego przestępstwa przez tę osobę w sytuacji, gdy w danych okolicznościach nie przewidywał możliwości jego popełnienia albo nie mógł tego czynu przewidzieć; wówczas może - w zależności od okoliczności - odpowiadać za wykroczenie z art. 96 k.w. lub za przestępstwo z art. 179 k.k. Odpowiedzialność z tych przepisów wchodzi także wówczas, gdy brak związku przyczynowego między dopuszczeniem takiej osoby do ruchu a zaistniałym wypadkiem. (zob. R.A. Stefański, Odpowiedzialność za udostępnienie prowadzenia pojazdu osobie znajdującej się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, Prok. i Pr. 2007, nr 5, poz. 5).
10. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
11. Artykuł 96 § 1 zmieniony art. 1 pkt 55 lit. a) i b) ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 96(a). [Naruszenie zakazu używania przez nieuprawniony podmiot urządzeń właściwych dla pojazdów uprzywilejowanych]
1. Czyn wypełniający znamiona tego przepisu występuje w dwóch postaciach, a mianowicie posiadania w pojeździe urządzenia i elementu oznakowania (§ 1) oraz używania w pojeździe, ale już tylko określonych sygnałów świetlnych i dźwiękowych (§ 2). Zatem niezależnie od tego, czy napis "Policja" lub emblemat określający formację policyjną (np. "R") znajduje się wewnątrz, czy też zostanie naklejony na bok pojazdu, sprawca odpowie za czyn z § 1. Wprawdzie ustawodawca użył sformułowania "posiada w pojeździe", a nie na pojeździe, to jednak jest oczywiste, że jeżeli penalizowane jest samo posiadanie, to tym bardziej użycie tego elementu oznakowania przez naklejenie np. znaku "R" na drzwiach samochodu jest wykroczeniem z § 1. Znacznie prostsza jest sytuacja odnosząca się do błyskowego sygnału świetlnego (niebieskiego, czerwonego) i sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie. Otóż, wykroczenie popełnia osoba nieuprawniona do posiadania lampy błyskowej ("koguta") nawet wówczas, jeżeli przewozi ją w bagażniku (§ 1). Z tego samego przepisu odpowie osoba, która ustawi lampę w każdym miejscu widocznym, nawet na dachu pojazdu. Przepis § 2 będzie można zastosować dopiero w momencie wyemitowania sygnału, wszak mowa w nim o nieuprawnionej osobie, która "używa w pojeździe sygnałów świetlnych". Taka sama interpretacja odnosi się do sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie, tzn. zamontowanie - odpowiedzialność z § 1, a wyemitowanie sygnału - z § 2.
2. Celem ustalenia, kto i w jakich pojazdach nie jest uprawniony do posiadania i używania urządzeń stanowiących obowiązkowe wyposażenie pojazdów uprzywilejowanych należy przeanalizować dyspozycje art. 53 ust. 1 i 2 oraz art. 66 ust. 4 pkt 3 p.r.d.
3. Warto wskazać, że właściciele pojazdów wyposażonych w autoalarmy emitujące sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, łudząco przypominające sygnał pojazdu uprzywilejowanego, są sprawcami wykroczenia z art. 96a. Tak więc - w moim przekonaniu - jeżeli policjant (żandarm wojskowy) lub strażnik gminny miejski stwierdzi emisję sygnału, może ukarać sprawcę z § 2. Jednak gdy dla sprawdzenia rodzaju sygnału zamontowanego w pojeździe wymieniony funkcjonariusz sam uruchomi sygnał lub poleci tę czynność użytkownikowi pojazdu, wówczas można zastosować jedynie § 1.
4. Wykroczenie można popełnić tylko umyślnie.
5. Sprawca podlega karze grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł w przypadku zakwalifikowania czynu z § 1, znacznie zaś surowszej karze aresztu od 5 do 14 dni albo karze grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł, jeżeli wypełni znamiona określone w § 2.
6. Wskazane elementy nieuprawnionego wyposażenia poza karą, jaka czeka sprawcę, ulegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa niezależnie od tego, czyją stanowią własność.
7. Artykuł 96a dodany art. 141 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. Nr 98, poz. 602) - z dniem 1 stycznia 1998 r.; art. 96a § 2 zmieniony art. 1 pkt 56 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 97. [Naruszenie porządku lub bezpieczeństwa na drodze]
1. Komentowany przepis nazywany "workiem" określa odpowiedzialność za naruszenie innych przepisów z zakresu bezpieczeństwa i porządku ruchu na drogach. Przez użycie słowa "inne" należy rozumieć, że chodzi o naruszenie przepisów innych niż te, które wypełniają znamiona wykroczeń określonych w omówionych art. 84-96a k.w. Jednakże muszą to być przepisy, które dotyczą bezpieczeństwa i porządku ruchu, a równocześnie odnoszą się do dróg publicznych.
2. W celu ustalenia, naruszenie jakich przepisów stanowi wykroczenie z art. 97 k.w., należy poddać wnikliwej analizie w szczególności przepisy art. 6, 11-13, 16-20, 22-50, 53-78 p.r.d.
3. Na tle tej regulacji stale żywe jest pytanie: czy uprzedzanie światłami o kontroli radarowej jest zabronione, czy też dozwolone? Jak wiadomo, polega ono na mignięciu, a więc chwilowym włączeniu i wyłączeniu świateł drogowych. Do omawianej kwestii może mieć więc zastosowanie art. 29 ust. 1 p.r.d., zezwalający kierującemu m.in. na użycie świetlnych sygnałów ostrzegawczych w razie uzasadnionej potrzeby uprzedzenia o niebezpieczeństwie. Mimo że kontrola radarowa sama w sobie nie zagraża bezpieczeństwu, jednak jest - lub w każdym razie powinna być - przeprowadzana w miejscach najbardziej niebezpiecznych, a więc tam, gdzie nadmierna prędkość może w sposób istotny zagrozić porządkowi. Tak więc kierujący, widząc pojazd jadący z przeciwka z nadmierną - w jego ocenie - prędkością, może równie dobrze sygnalizować nie o kontroli radarowej, lecz o zbliżaniu się do niebezpiecznego odcinka drogi. Ostrzeżony światłami, jadący z nadmierną prędkością, zdając sobie sprawę z funkcjonowania radaru, natychmiast zareaguje, zmniejszając prędkość do bezpiecznej lub dozwolonej. Działanie takie może jednak denerwować, ponieważ uniemożliwia Policji nakładanie grzywien w drodze mandatu karnego. Jednakże kierujący, decydując się na sygnał światłami, powinien uwzględnić prawdopodobieństwo przypadkowego uprzedzenia o obecności Policji przestępcy, który może właśnie jedzie skradzionym samochodem, albo kierującego będącego w stanie nietrzeźwości. Ostrzeganie światłami przed kontrolą radarową stało się tak dalece powszechne, że nawet w przypadku faktycznego uprzedzenia o niebezpieczeństwie i tak sygnał będzie odebrany jako wiadomość o obecności Policji. Określenie zakazu wyposażania pojazdów lub przewożenia w nich urządzeń informujących o działaniu urządzenia kontrolno-pomiarowego używanego przez organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego (art. 66 ust. 4 pkt 4 p.r.d.), a pominięcie kwestii uprzedzania światłami o istnieniu kontroli drogowej świadczy jednoznacznie, że ustawodawca nie zamierzał regulować tego zagadnienia, uznając to za zbędne. W kodeksie drogowym nie ma więc wyraźnego przepisu, który zabraniałby wzajemnego ostrzegania się światłami przez kierowców o kontroli radarowej. Użycie świateł w tym celu nie ma charakteru naruszenia, lecz przywrócenia porządku naruszonego przez inny podmiot, a zatem nie wyczerpuje znamion wykroczenia z art. 97 k.w. Podkreślenia wymaga interesująca argumentacja M. Bojarskiego i W. Radeckiego wyrażona w komentarzu: Kodeks wykroczeń..., 2006, s. 612.
4. Od dłuższego czasu utrzymuje się i pogłębia zwyczaj ozdabiania wszelkiego typu pojazdów barwnymi materiałami informacyjno-reklamowymi, przy czym ich autorzy prześcigają się w pomysłach nad urozmaiceniem formy i treści tych reklam, aby skutecznie przyciągać wzrok. Jest to niewątpliwie prawo producentów i sprzedawców, ale powstaje zasadnicze pytanie, czy można zamieszczać reklamy na samochodach? Przed problemem tym stanął organ procesowy rozpoznający sprawę kolizji pojazdów na prostym i widocznym odcinku drogi. Na samochód ciężarowy z krytą burtą, oznakowany z trzech stron (boki i tył) reklamami, najechał wskutek jego hamowania polonez, uszkadzając sobie przód na całej szerokości pojazdu. Kierujący polonezem wyjaśnił, że nie zauważył świateł stop, których barwa zlewała się z wizualną informacją reklamy. Natomiast kierujący samochodem ciężarowym twierdził, że musiał hamować, ponieważ na jezdnię wyszedł człowiek. Okoliczności nie zezwalały na rozstrzygnięcie, uznające winę kierującego polonezem, zagadnienie przyczyn zaistnienia kolizji nie sprowadza się bowiem wyłącznie do zachowania bezpiecznego odstępu od poprzedzającego pojazdu, ale sięga również zastosowanego na nim oznakowania. Kwestię tę reguluje art. 60 ust. 1 pkt 3 p.r.d., który zabrania "ozdabiania tablic rejestracyjnych oraz umieszczania z przodu lub z tyłu pojazdu znaków, napisów lub przedmiotów, które ograniczają czytelność tych tablic". Nie wolno zatem na całej powierzchni tyłu pojazdu umieszczać rysunków i naklejek. Zważywszy że zakaz dotyczy znaków, napisów lub przedmiotów, nie ma wątpliwości, iż obejmuje również - a może przede wszystkim - reklamy. Wiadomo, że celem reklamy jest rozpowszechnienie informacji o wyrobach i usługach, ich zaletach i wartościach. Chcąc spełnić określoną rolę, musi w odpowiedni sposób podkreślać atrakcyjność oferowanych towarów, a więc już z daleka przyciągać wzrok i koncentrować uwagę. Jest oczywiste, że w ten sposób skutecznie rozprasza się uwagę kierującego, zmniejszając bezpieczeństwo ruchu do stopnia sprzyjającego kolizjom i wypadkom drogowym. Należy przyjąć, że sama obecność reklamy na tyle pojazdu poruszającego się drogą publiczną stanowi naruszenie zasad wyrażonych dyspozycją art. 3 ust. 1 p.r.d., która wymaga unikania wszelkiego działania mogącego zagrozić bezpieczeństwu, w zw. z art. 60 ust. 1 pkt 3 p.r.d., nakazującym realizację określonego działania w formie niezamieszczania reklam. Czyn taki stanowi wykroczenie z art. 97 k.w. W omawianej sprawie obwiniony został kierujący polonezem, który jednak zdołał wykazać, że barwne reklamy znajdujące się na tyle poprzedzającego pojazdu rozproszyły jego uwagę w stopniu uniemożliwiającym dostrzeżenie świateł stop, co w rezultacie spowodowało niezawinione opóźnienie reakcji na hamowanie tego pojazdu. Kierującemu polonezem nie można było zatem zarzucić naruszenia zasad bezpieczeństwa w postaci niezachowania bezpiecznego odstępu od poprzedzającego pojazdu, określonych w art. 19 ust. 2 pkt 3 p.r.d. Natomiast kierujący samochodem ciężarowym ("reklamówką") wypełnił znamiona wykroczenia z art. 86 § 1 k.w., ze względu na związek przyczynowo-skutkowy zachodzący między naruszeniem zasad określonych w art. 60 ust. 1 pkt 3 p.r.d. a spowodowaniem kolizji.
5. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
6. Typizując wykroczenia w tak rozległej dziedzinie, jaką jest bezpieczeństwo i porządek w komunikacji, ustawodawca w art. 84-96a k.w. określił najistotniejsze wykroczenia przeciwko tej dziedzinie, po czym dodał dopełniający przepis art. 97 k.w., w którym zagroził karą za wykroczenia przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie i porządku ruchu. Wyraz "inna" należy - jak wskazano w doktrynie - rozumieć w ten sposób, że mają to być przepisy inne niż określone w art. 84-96a. Muszą one przy tym dotyczyć bezpieczeństwa i porządku ruchu drogowego, a nie innych zagadnień także regulowanych prawem o ruchu drogowym oraz odnosić się do dróg publicznych (por. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 579). Przepis art. 97 pomyślany został jako przepis dopełniający, a nie zastępczy. W świetle art. 2 p.r.d. drogą jest wydzielony pas terenu, składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów. Przepisy ustawy - Prawo o ruchu drogowym stosuje się wprawdzie do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne do uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu, a ruchem lądowym jest nie tylko ruch na drogach publicznych, ale również na terenach budowlanych czy przemysłowych - jednak musi być to ruch w miejscu powszechnie dostępnym (wyrok SN z dnia 11 października 2000 r., IV KKN 250/2000, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 4, poz. 19; KZS 2001, nr 5, poz. 19 i 20).
7. Podstawą określenia prędkości maksymalnej są różne elementy o charakterze zmiennym, co w konkretnych warunkach drogowych - ze względu na różne natężenie tych czynników - może prowadzić do uznania za niebezpieczną prędkość nieprzekraczającą nominalnych granic prędkości maksymalnej; in concreto może ona być zbyt wysoka. Obowiązujące ograniczenie prędkości nie zwalnia kierującego pojazdem od obowiązku własnej oceny prędkości w aspekcie, czy jest ona bezpieczna. Dopuszczalna prędkość maksymalna na danym odcinku drogi nie zawsze jest bezpieczna i w wielu wypadkach może okazać się nadmierna. Podobnej ocenie podlega prędkość przekraczająca graniczną prędkość jazdy określoną w przepisach lub znakiem drogowym. W określonych warunkach jej przekroczenie nie będzie stwarzało niebezpieczeństwa dla ruchu drogowego, np. jazda na obszarze zabudowanym wczesnym rankiem - kiedy prawie nie ma ruchu pojazdów i pieszych - z prędkością powyżej 60 km/h (obecnie 50 km/h) nie stwarza żadnego niebezpieczeństwa. Mimo to jazda z taką prędkością jest bezprawna. Jest to reglamentacja formalna i zakaz nią wyrażony trwa nieustannie. Rodzi to odpowiedzialność za wykroczenie z art. 97 k.w. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 25 maja 1995 r., II KRN 52/95, OSP 1996, nr 3, s. 62.
8. Naruszony przez obwinionego art. 87 § 1 k.w. zakłada możliwość orzeczenia jedynie kary aresztu lub grzywny powyżej 50 zł, zaś naruszony przez niego także art. 97 k.w. przewiduje z kolei karę grzywny do 3000 zł i karę nagany. Stosownie do art. 9 § 1 k.w., jeżeli czyn wyczerpuje znamiona wykroczeń określonych w dwu lub więcej przepisach ustawy, stosuje się przepis przewidujący najsurowszą karę. In concreto przepisem takim był art. 87 § 1 k.w., zatem orzeczona kara winna odpowiadać wymogom tego właśnie przepisu (wyrok SN z dnia 8 maja 2008 r., III KK 492/07, LEX nr 398521).
9. Jeżeli w okresie, gdy obwiniony dopuścił się przypisanego mu czynu z art. 97 k.w. brak było normy ustawowej, na podstawie której strażnicy miejscy byliby upoważnieni do sprawowania kontroli drogowej w zakresie stwierdzania przekraczania przez kierujących pojazdami dozwolonej prędkości (a obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. z 2003 r. Nr 14, poz. 144, Nr 26, poz. 230 i Nr 230, poz. 2310) było niezgodne z Konstytucją), oznacza to, że nie posiadali oni też wynikającego z treści art. 17 § 3 k.p.w. uprawnienia oskarżyciela publicznego (wyrok SN z dnia 14 października 2008 r., V KK 275/08, LEX nr 457954).
10. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 20 do 3000 zł albo nagany.
11. Artykuł 97 zmieniony art. 1 pkt 57 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 98. [Zagrożenie bezpieczeństwa na drodze niepublicznej]
1. Komentowany przepis zawiera dwa rodzaje wykroczeń. Pierwsze polega na spowodowaniu zagrożenia bezpieczeństwa innych osób wskutek kierowania pojazdem bez zachowania należytej ostrożności. Konstrukcja zapisu sugeruje, że wykroczenie występuje wówczas, gdy zostały zagrożone co najmniej dwie osoby, które znajdowały się w pojeździe lub poza nim. W rzeczywistości chodzi o co najmniej jedną osobę, ustawowe sformułowanie ma bowiem charakter ogólny, oznaczający, że chodzi o osoby inne niż sprawca. Drugi rodzaj ma charakter czysto formalny, chodzi bowiem o samo naruszenie zasad korzystania z dróg wewnętrznych i innych miejsc dostępnych dla ruchu - niezależnie od skutku.
2. Jan W. z Krakowa żali się, że będąc właścicielem garażu, od kilku dni nie może korzystać ze swojego samochodu, ponieważ sąsiad zaparkował swój pojazd przed garażem w sposób uniemożliwiający mu bezpieczny wyjazd. Jego prośby o przestawienie pojazdu nie wywołały żadnej reakcji. Sąsiad argumentuje, że także jest właścicielem garażu i może parkować swój pojazd w dogodnym dla siebie miejscu. Pokrzywdzony pyta więc, czy w takiej sytuacji - poczucia bezkarności sąsiada i braku pomocy ze strony administracji posesji - można skutecznie dochodzić swoich praw? Problem jest bardzo prosty, łatwy do rozwiązania w warunkach odrobiny dobrej woli i umiejętności współżycia z otoczeniem. Zważywszy jednak, że zabrakło obu sprzyjających czynników, trzeba niestety z konieczności sięgać po dostępne środki prawne. Otóż przepisy ustawy - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) stosuje się wszędzie tam, gdzie odbywa się ruch pojazdów, w związku z czym istnieje realna możliwość zagrożenia dla bezpieczeństwa tego ruchu lub mogą wystąpić utrudnienia wskutek niewłaściwego zachowania użytkownika, a zatem także poza drogami publicznymi i strefami zamieszkania (por. wyrok SN z dnia 15 grudnia 1995 r., WR 186/95, OSNKW 1996, nr 3-4, poz. 19; OSPiKA 1996, nr 5, poz. 95 oraz glosę R.A. Stefańskiego, WPP 1996, nr 2, s. 121). Do omawianego przypadku będzie miał zatem zastosowanie art. 98 k.w., lecz jedynie wówczas, gdy istnieje uchwalony przez zarządcę określonego terenu regulamin korzystania przez uprawnione osoby z drogi dojazdowej do garaży, a równocześnie z treścią wymienionego aktu prawnego zostaną zaznajomieni wszyscy użytkownicy. W tym przypadku wystarczy jedynie utrudnienie innemu uprawnionemu użytkownikowi w postaci uniemożliwienia wjazdu do garażu lub wyjazdu z niego wskutek nieprawidłowego zaparkowania pojazdu, które jest sprzeczne z postanowieniami regulaminu. Takie zachowanie bezsprzecznie wypełnia znamiona wykroczenia z art. 98 k.w. Pokrzywdzony ma zatem dwie możliwości dochodzenia swoich praw - może złożyć stosowne doniesienie do miejscowej jednostki Policji lub, korzystając z uprawnień wynikających z treści art. 27 § 1 k.p.w., sformułować samodzielnie wniosek o ukaranie do miejscowo właściwego sądu rejonowego. W znacznie trudniejszej sytuacji znajdzie się pokrzywdzony, jeżeli zarządca nie sporządził wewnętrznego regulaminu. Wówczas trudną i długotrwałą, lecz jedyną drogą dochodzenia praw jest droga cywilnoprawna, rozpoczęta wniesieniem pozwu o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zaniechanie naruszeń do miejscowo właściwego sądu rejonowego. Należy wyjaśnić, że prawo własności do rzeczy nie jest prawem absolutnym. Pojmowanie prawa własności w ten sposób prowadziłoby w wielu wypadkach do naruszenia praw innych podmiotów. Sprawca utrudnień nie ma racji, nie może bowiem, co wynika z art. 5 k.c., czynić ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego; przez nie należy rozumieć moralne, obyczajowe zasady postępowania, którymi każdy członek społeczeństwa powinien kierować się wobec innych. Powyższe potwierdza także art. 140 k.c., w myśl którego właściciel z wyłączeniem innych osób może korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, a także rozporządzać rzeczą - jednakże w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego.
3. Rację ma W. Radecki, że miejscem dostępnym dla ruchu pojazdów jest plac manewrowy, a zatem wykroczeniem jest niestosowanie się do przepisów regulujących korzystanie z takich miejsc (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2006, s. 619).
4. Miejscami poza drogami publicznymi, do których ma zastosowanie ten przepis (art. 1 ust. 2 p.r.d.), są miejsca ogólnie dostępne dla ruchu pojazdów. Chodzi o ruch dostępny w pełnym lub ograniczonym zakresie dla każdego, a zatem o drogi na terenie zakładów przemysłowych, budowlanych, parkingi itp. Ma to być ruch reglamentowany, a taki ze swej istoty może odbywać się wyłącznie na drodze, wydzielonym, przystosowanym do komunikacji pasie ziemi łączącym poszczególne miejscowości lub punkty terenowe. Nie może to więc być każde miejsce, gdzie obywa się ruch pojazdów, ale tylko takie, które jest przeznaczone do ruchu. Chodzi nie o ruch pojazdów mogący odbywać się sporadycznie w jakimś miejscu niedostępnym do powszechnego użytku, lecz o ruch w miejscu powszechnie dostępnym, służącym ogólnie lub lokalnie komunikacji. Nie mogą być zaliczone do "innych miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów" miejsca, w których nie odbywa się ruch ogólnodostępny, a jedynie w danym miejscu dopuszczone są do ruchu pojazdy ściśle określonego, wąskiego grona osób. Nie są nimi drogi prywatne, dostępne dla ich właścicieli lub osób przez nich upoważnionych, prowadzące do gruntów rolnych, z których korzysta właściciel, by dojechać do pola w celu wykonania zabiegów agrotechnicznych, drogi leśne wykonane w tzw. przecinkach, pola, łąki, sady itp. Stosowanie prawa o ruchu drogowym w tych miejscach (poza drogami publicznymi) jest ograniczone do przepisów regulujących bezpieczeństwo ruchu (płaszczyzna normatywna) oraz w zakresie, w jakim jest to konieczne do uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników ruchu (płaszczyzna sytuacyjna). Przede wszystkim chodzi o stosowanie fundamentalnych zasad ruchu drogowego, takich jak ruch prawostronny, pierwszeństwo przejazdu, używanie świateł od zmierzchu do świtu itp. Zastrzeżenie, że prawo o ruchu drogowym poza drogami publicznymi i strefami zamieszkania ma zastosowanie tylko w wypadkach, gdy jest to niezbędne do uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu, ogranicza zakres jego stosowania do tych zasad, które regulują bezpieczeństwo ruchu. Należy więc a limine odrzucić stosowanie tych przepisów prawa o ruchu drogowym, które mają charakter porządkowy. Zob. R.A. Stefański, Glosa do wyroku SN z 1 grudnia 2000 r., V KKN 445/00, PiP 2001, nr 8, s. 107.
5. Przepis art. 98 k.w. przewiduje odpowiedzialność karną za dwa wykroczenia o zupełnie różnym charakterze, a mianowicie: 1) zagrożenie bezpieczeństwa osób w następstwie niezachowania należytej ostrożności przez prowadzącego pojazd poza drogą publiczną, 2) niezastosowanię się przez prowadzącego pojazd do przepisów regulujących korzystanie z dróg wewnętrznych lub innych miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów (zob. wyrok SN z dnia 29 kwietnia 2003 r., III KK 50/03, LEX nr 77468; Prok. i Pr. 2003, nr 9, poz. 15 oraz glosę częściowo krytyczną W. Wolskiego, PS 2004, nr 10, s. 123).
6. Ustalenie, że miejsce popełnienia wykroczenia nie jest drogą publiczną, nie prowadzi jednak do wniosku, że charakter tego miejsca, nieustalony z wymaganą dokładnością, wyklucza możliwość odpowiedzialności za wykroczenie, jakiego dopuścić się można poza drogą publiczną (art. 98 k.w.), zwłaszcza iż art. 1 ust. 2 p.r.d. stanowi, że przepisy tego prawa stosuje się do ruchu odbywającego się poza drogami publicznymi, jeżeli jest to konieczne do uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestników tego ruchu (zob. wyrok SN z dnia 1 lipca 2003 r., III KK 419/02, LEX nr 76987).
7. Wykroczenie przewidziane w art. 98 k.w. może występować w dwóch postaciach. Pierwsza polega na prowadzeniu pojazdu poza drogą publiczną bez zachowania należytej ostrożności i spowodowaniu zagrożenia dla innych osób. Jest to zatem wykroczenie materialne, ponieważ jego skutkiem musi być zagrożenie bezpieczeństwa innych osób (poza prowadzącym). Osoby te mogą znajdować się np. w pojeździe lub poza nim. Druga zaś postać wykroczenia z art. 98 k.w. ma charakter wyłącznie formalny (bezskutkowy) i polega na niestosowaniu się do przepisów regulujących korzystanie z dróg wewnętrznych oraz innych miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów. Podmiotem wykroczenia z art. 98 k.w. może być każdy prowadzący pojazd. Sprawcą tego wykroczenia nie może być pieszy (wyrok SN z dnia 5 października 2005 r., II KK 107/05, LEX nr 164268).
8. Wykroczenie jest zagrożone karą grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany.
9. Artykuł 98 zmieniony art. 48 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60) - z dniem 1 października 1985 r.
Art. 99. [Naruszenie zasad korzystania z drogi]
1. Komentowany przepis dotyczy ochrony stanu dróg publicznych i urządzeń stanowiących ich integralną część. Wykroczenie z tego przepisu występuje w pięciu postaciach, a mianowicie:
- zajmowanie bez zezwolenia zarządcy drogi publicznej, pasa drogowego lub urządzeń drogowych na cele niezwiązane z ich przeznaczeniem;
- niszczenie lub uszkadzanie drogi publicznej lub drogi w strefie zamieszkania oraz urządzeń drogowych (mostów, wiaduktów, urządzeń ostrzegawczo-zabezpieczających);
- usuwanie lub niszczenie zasłon odśnieżnych zastosowanych przez zarządcę drogi (parkanów, żywopłotów);
- prowadzenie bez zezwolenia robót w pasie drogowym lub nieprzywrócenie drogi do właściwego stanu użyteczności po zakończeniu tych prac;
- zadrzewianie lub zakrzewianie przy niezachowaniu odpowiedniej odległości od linii kolejowej (§ 2).
2. Nie ma wątpliwości, że § 1 komentowanego przepisu ma związek z art. 40 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.). Z jego dyspozycji wynika, że zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi, w drodze decyzji administracyjnej, które dotyczy: 1) prowadzenia robót w pasie drogowym, 2) umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, 3) umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam, 4) zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1-3. Za zajęcie pasa drogowego pobiera się opłatę. Minister właściwy do spraw transportu, w drodze rozporządzenia, ustala dla dróg, których zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m2 pasa drogowego (zob. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 marca 2004 r., Dz. U. Nr 129, poz. 1369). Natomiast dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek przedmiotowej opłaty ustala organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w drodze uchwały. Przy ustalaniu stawek uwzględnia się: 1) kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty, 2) rodzaj elementu zajętego pasa drogowego, 3) procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni, 4) rodzaj zajęcia pasa drogowego, 5) rodzaj urządzenia lub obiektu budowlanego umieszczonego w pasie drogowym. Zajęcie pasa drogowego o powierzchni mniejszej niż 1 m2 lub powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy obiektu budowlanego lub urządzenia mniejszej niż 1 m2 jest traktowane jak zajęcie 1 m2 pasa drogowego. Za zajęcie pasa drogowego: 1) bez zezwolenia zarządcy drogi, 2) z przekroczeniem terminu zajęcia określonego w zezwoleniu zarządcy drogi, 3) o powierzchni większej niż określona w zezwoleniu zarządcy drogi - zarządca drogi wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, karę pieniężną w wysokości 10-krotności opłaty ustalanej. Zajmujący pas drogowy jest obowiązany zapewnić bezpieczne warunki ruchu i przywrócić pas do poprzedniego stanu użyteczności w określonym terminie. Rada Ministrów rozporządzeniem z dnia 1 czerwca 2004 r. określiła warunki udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego (Dz. U. Nr 140, poz. 1481).
3. W kwestii dyspozycji § 2 komentowanego przepisu należy odesłać do rozdziału 9 (art. 53-57) ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.). W myśl zawartych tam przepisów usytuowanie budowli, budynków, drzew i krzewów oraz wykonywanie robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowych, bocznic kolejowych i przejazdów kolejowych może odbywać się w odległości niezakłócającej ich eksploatacji, działania urządzeń związanych z prowadzeniem ruchu kolejowego, a także niepowodującej zagrożenia bezpieczeństwa ruchu kolejowego (art. 53 u.t.k.). Minister Infrastruktury w dniu 7 sierpnia 2008 r. określił na mocy art. 54 u.t.k. w drodze rozporządzenia wymagania w zakresie odległości i warunki dopuszczające usytuowanie budowli i budynków, drzew lub krzewów, elementów ochrony akustycznej i wykonywania robót ziemnych w sąsiedztwie linii kolejowej, a także sposób urządzania i utrzymywania zasłon odśnieżnych oraz pasów przeciwpożarowych (Dz. U. Nr 153, poz. 955). Tak więc na gruntach położonych w sąsiedztwie linii kolejowej drzewa i krzewy mogą być usytuowane w odległości nie mniejszej niż 15 m od osi skrajnego toru kolejowego. Zarządca ma prawo na sąsiadujących z linią kolejową gruntach, za odszkodowaniem w drodze umowy stron, ustawiać zasłony odśnieżne, zakładać żywopłoty, urządzać i utrzymywać pasy przeciwpożarowe. Jeżeli posadzenie drzew lub krzewów, powodujące potrzebę urządzenia pasów przeciwpożarowych, nastąpiło po wybudowaniu linii kolejowej, koszty związane z urządzeniem i utrzymaniem tych pasów obciążają właścicieli gruntów (art. 55 u.t.k.). W razie potrzeby usunięcia drzew lub krzewów utrudniających widoczność sygnałów i pociągów lub eksploatację urządzeń kolejowych albo powodujących zaspy śnieżne, starosta, na wniosek zarządcy, wydaje decyzję, którą wykonuje zarządca, o usunięciu drzew lub krzewów. Odszkodowanie nie przysługuje, jeżeli posadzenie drzew lub krzewów nastąpiło po wybudowaniu linii kolejowej z naruszeniem przepisów ustawy albo drzewa lub krzewy przy skrzyżowaniach z drogami w poziomie szyn utrudniają użytkownikom tych dróg dostrzeżenie nadjeżdżającego pociągu lub sygnałów dla nich przeznaczonych (art. 56 u.t.k.). W przypadkach szczególnie uzasadnionych dopuszcza się odstępstwo od warunków usytuowania budynków i budowli określonych w art. 53 u.t.k. oraz wykonywania określonych robót ziemnych. Odstępstwo nie może powodować zagrożenia życia ludzi lub bezpieczeństwa mienia oraz bezpieczeństwa i prawidłowego ruchu kolejowego, a także nie może zakłócać działania urządzeń służących do prowadzenia tego ruchu. Właściwy organ administracji architektoniczno-budowlanej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), udziela bądź odmawia zgody na odstępstwo po uzyskaniu opinii właściwego zarządcy (art. 57 u.t.k.). Warto również zapoznać się z wymaganiami określonymi rozporządzeniem ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 26 lutego 1996 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych z drogami publicznymi i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 33, poz. 144 z późn. zm.).
4. Wykroczenie z art. 99 k.w. może popełnić każdy umyślnie lub nieumyślnie.
5. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany.
6. Artykuł 99 § 1 pkt 2 zmieniony art. 1 pkt 58 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 100. [Uszkodzenie drogi]
1. Przepis ten dotyczy, choć w innym kontekście niż art. 99 k.w., ochrony drogi publicznej. Wykroczenie ma cztery postacie, a mianowicie:
- zaorywanie lub w inny sposób zwężanie pasa drogowego;
- włóczenie po drodze publicznej, pozostawianie na niej przedmiotów lub używanie pojazdów niszczących nawierzchnię (np. pojazd rolniczy mający zębate koła);
- uszkadzanie rowów, skarp, nasypów, wykopów lub samowolne, tzn. bez odpowiedniego zezwolenia, rozkopywanie drogi;
- wypasanie zwierząt gospodarskich w pasie drogowym niezależnie od ich liczby i opieki właściciela lub jej braku.
2. Warto zapoznać się z treścią art. 39 ustawy z dnia z 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.), w myśl którego zabrania się dokonywania w pasie drogowym czynności, które mogłyby powodować niszczenie lub uszkodzenie drogi i jej urządzeń albo zmniejszenie jej trwałości oraz zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego. W szczególności zabrania się: lokalizacji obiektów budowlanych, umieszczania urządzeń, przedmiotów i materiałów niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, włóczenia po drogach oraz porzucania na nich przedmiotów lub używania pojazdów niszczących nawierzchnię drogi, poruszania się po drogach pojazdów nienormatywnych, samowolnego ustawiania, zmieniania i uszkadzania znaków drogowych i urządzeń ostrzegawczo-zabezpieczających, umieszczania reklam poza obszarami zabudowanymi, z wyjątkiem parkingów, umieszczania urządzeń zastępujących obowiązujące znaki drogowe, niszczenia rowów, skarp, nasypów i wykopów oraz samowolnego rozkopywania drogi, zaorywania lub zwężania w inny sposób pasa drogowego, odprowadzania wody i ścieków z urządzeń melioracyjnych, gospodarskich lub zakładowych do rowów przydrożnych lub na jezdnię drogi, wypasania zwierząt gospodarskich, rozniecania ognisk w pobliżu drogowych obiektów inżynierskich i przepraw promowych oraz przejeżdżania przez nie z otwartym ogniem, usuwania, niszczenia i uszkadzania zadrzewień przydrożnych. W szczególnie uzasadnionych przypadkach lokalizowanie w pasie drogowym obiektów budowlanych lub urządzeń niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami czy potrzebami ruchu drogowego może nastąpić wyłącznie za zezwoleniem właściwego zarządcy drogi, wydawanym w drodze decyzji administracyjnej. Utrzymanie obiektów i urządzeń należy do ich posiadaczy. Jeżeli budowa, przebudowa lub remont drogi wymaga przełożenia urządzenia lub obiektu, koszt tego przełożenia ponosi zarządca drogi - w przypadku gdy okres umieszczenia urządzenia lub obiektu w pasie drogowym jest równy lub krótszy niż 4 lata, licząc od dnia wydania zezwolenia przez zarządcę drogi, pod warunkiem zachowania dotychczasowych właściwości użytkowych oraz parametrów technicznych urządzenia lub obiektu, a właściciel urządzenia lub obiektu - w przypadku gdy okres umieszczenia urządzenia lub obiektu w pasie drogowym jest dłuższy niż 4 lata, licząc od dnia wydania zezwolenia przez zarządcę drogi, lub na żądanie właściciela wprowadzono ulepszenia w urządzeniu lub obiekcie. Zarządca drogi w trakcie budowy lub przebudowy drogi może zlokalizować w pasie drogowym kanał technologiczny służący umieszczeniu podziemnych urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanej z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego, w szczególności linii telekomunikacyjnych. Zarządca drogi udostępnia, w drodze umowy dzierżawy lub najmu, kanały technologiczne zainteresowanym podmiotom wybranym w drodze przetargu, z zachowaniem przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.). Zarządca drogi pobiera z tego tytułu opłaty w wysokości ustalonej w umowie. Wykonywanie zadań związanych z zarządzaniem kanałami technologicznymi zarządca drogi może powierzyć, w drodze umowy, podmiotowi wyłonionemu w drodze przetargu, z zachowaniem przepisów o zamówieniach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.).
3. Dla wyjaśnienia niektórych istotnych kwestii warto sięgnąć do rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 2 ustawy do zwierząt gospodarskich należy zaliczyć: 1) koniowate - zwierzęta gatunków: koń (Equus caballus) i osioł (Equus asinus), 2) bydło - zwierzęta gatunków: bydło domowe (Bos taurus) i bawoły (Bubalus bubalus), 3) jeleniowate - zwierzęta z gatunków: jeleń szlachetny (Cervus elaphus), jeleń sika (Cervus nippon) i daniel (Dama dama) utrzymywane w warunkach fermowych w celu pozyskania mięsa lub skór, jeżeli pochodzą z chowu lub hodowli zamkniętej, o których mowa w przepisach prawa łowieckiego, albo chowu lub hodowli fermowej, 4) drób, - ptaki gatunków: kura (Gallus gallus), kaczka (Anas platyrhynchos), kaczka piżmowa (Cairina moschata), gęś (Anser anser), gęś garbonosa (Anser cygnoides), indyk (Meleagris gallopavo), przepiórka japońska (Coturnix japonica), perlica (Numida meleagris) oraz utrzymywany w warunkach fermowych struś (Struthio camelus), 5) świnie (Sus scrofa), 6) owce (Ovis aries), 7) kozy (Capra hircus), 8) pszczołę miodną (Apis mellifera), 9) zwierzęta futerkowe - lisa pospolitego (Vulpes vulpes), lisa polarnego (Alopex lagopus), norkę amerykańską (Mustela vison), tchórza (Mustela putorius), jenota (Nyctereutes procyonoides), nutrię (Myocastor coypus), szynszylę (Chinchilla lanigera) i królika (Oryctolagus cuniculus), utrzymywanych w celu produkcji surowca dla przemysłu futrzarskiego, mięsnego i włókienniczego. Nie ma wątpliwości, że wypasanie choćby jednego z wymienionych zwierząt stanowi wykroczenie z art. 100 pkt 4 k.w.
4. Wykroczenie z art. 100 k.w. może być popełnione przez każdego umyślnie lub nieumyślnie, z wyjątkiem samowolnego rozkopywania drogi, które może być popełnione tylko umyślnie. Świadczy o tym użycie określenia "samowolnie".
5. Wykroczenie jest zagrożone karą grzywny w wysokości od 20 do 1000 zł albo nagany.
Art. 101. [Niezachowanie czystości]
1. Obowiązek, o którym mowa w komentowanym przepisie, dotyczy jedynie następujących warunków: droga musi być publiczna o twardej nawierzchni, a równocześnie przechodzić przez obszary o zabudowie ciągłej lub skupionej poza miastami i osiedlami.
2. Do zarządcy drogi, zgodnie z dyspozycją art. 20 u.d.p. należy w szczególności: opracowanie projektów planów rozwoju sieci drogowej, planów finansowania budowy, utrzymania i ochrony dróg oraz obiektów mostowych, pełnienie funkcji inwestora, utrzymanie nawierzchni, chodników, obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, realizacja zadań w zakresie inżynierii ruchu, przygotowanie infrastruktury drogowej na potrzeby obronne oraz wykonywanie innych zadań na rzecz obronności kraju, koordynacja robót w pasie drogowym, wydawanie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego i zjazdy z dróg oraz pobieranie opłat i kar pieniężnych, prowadzenie ewidencji dróg i drogowych obiektów mostowych, przeprowadzanie okresowych kontroli stanu dróg i obiektów mostowych, wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymujących i zabezpieczających, przeciwdziałanie niszczeniu dróg przez ich użytkowników i niekorzystnym przeobrażeniom środowiska mogącym powstać lub powstającym w następstwie budowy lub utrzymania dróg, wprowadzanie ograniczeń bądź zamykanie dróg i drogowych obiektów mostowych dla ruchu oraz wyznaczanie objazdów, gdy występuje bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa osób lub mienia, dokonywanie okresowych pomiarów ruchu drogowego, sadzenie, utrzymanie oraz usuwanie drzew i krzewów oraz pielęgnacja zieleni w pasie drogowym, i wreszcie prowadzenie gospodarki gruntami i innymi nieruchomościami pozostającymi w gestii organu zarządzającego drogą.
3. Warto też sięgnąć do art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.), w myśl którego właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez: 1) wyposażenie nieruchomości w urządzenia służące do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych urządzeń w odpowiednim stanie sanitarnym, porządkowym i technicznym, 2) przyłączenie nieruchomości do istniejącej sieci kanalizacyjnej lub, w przypadku gdy budowa sieci kanalizacyjnej jest technicznie lub ekonomicznie nieuzasadniona, wyposażenie nieruchomości w zbiornik bezodpływowy nieczystości ciekłych lub w przydomową oczyszczalnię ścieków bytowych, spełniające wymagania określone w przepisach odrębnych; przyłączenie nieruchomości do sieci kanalizacyjnej nie jest obowiązkowe, jeżeli nieruchomość jest wyposażona w przydomową oczyszczalnię ścieków spełniającą wymagania określone w przepisach odrębnych, 3) zbieranie powstałych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych zgodnie z wymaganiami określonymi w regulaminie, 4) gromadzenie nieczystości ciekłych w zbiornikach bezodpływowych, 5) pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi, 6) uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z chodników położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taki chodnik uznaje się wydzieloną część drogi publicznej służącą dla ruchu pieszego położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości; właściciel nieruchomości nie jest obowiązany do uprzątnięcia chodnika, na którym jest dopuszczony płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych, 7) realizację innych obowiązków określonych w regulaminie.
4. Wykroczenie może być popełnione przez zarządcę drogi wyłącznie umyślnie, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę sformułowania "uchyla się od obowiązku".
5. Wykroczenie jest zagrożone karą grzywny w wysokości od 20 do 1000 zł albo nagany.
Art. 102. [Nieutrzymywanie należytego stanu zjazdów]
1. Zgodnie z definicją wyrażoną treścią art. 4 pkt 8 u.d.p., zjazdem jest połączenie drogi publicznej z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiące bezpośrednie miejsce dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.).
2. Przez obowiązek utrzymania w należytym stanie zjazdów z dróg publicznych do przyległych nieruchomości należy rozumieć nie tylko usuwanie błota, kurzu, śniegu, lodu czy liści, gałęzi, śmieci, pozostawionych przedmiotów, ale przede wszystkim nierówności i wszelkiego rodzaju ubytków w nawierzchni.
3. Podmiotem wykroczenia popełnionego wyłącznie umyślnie jest użytkownik gruntów przyległych do drogi.
4. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 20 do 1000 zł oraz nagany.
Art. 103. [Uchylanie się od świadczeń osobistych]
1. Przepis art. 103 określa odpowiedzialność za uchylanie się bez ważnego powodu od doraźnie nałożonego obowiązku świadczeń osobistych lub rzeczowych celem usunięcia zagrożenia przerwania komunikacji powstałego wskutek zasp śnieżnych, powodzi lub usuwisk. Wykroczenie popełnia również podmiot, który nienależycie wykonuje określone świadczenia. Chodzi o to, że w przypadku posiadania przez zarządcę drogi niewystarczających środków do usunięcia zagrożenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, powstałego wskutek niekorzystnych warunków atmosferycznych, uprawniony podmiot może wprowadzić wobec instytucji posiadających niezbędny sprzęt obowiązek odpłatnych świadczeń rzeczowych.
2. Jednakże, dla jasności problemu, należy zapoznać się z treścią art. 21 ust. 1 pkt 19 w zw. z art. 3 i art. 27 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558 z późn. zm.). Przez klęskę żywiołową należy rozumieć katastrofę naturalną lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem. Zgodnie z dyspozycją art. 20 cyt. ustawy ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w stanie klęski żywiołowej stosuje się do osób fizycznych zamieszkałych lub czasowo przebywających na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej oraz odpowiednio do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej. Chodzi mianowicie o to, że jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo pełnomocnik są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających na: 1) udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom, 2) czynnym udziale w działaniu ratowniczym lub wykonywaniu innych zadań wyznaczonych przez kierującego akcją ratowniczą, 3) wykonywaniu określonych prac, 4) oddaniu do używania posiadanych nieruchomości lub rzeczy ruchomych, 5) udostępnieniu pomieszczeń osobom ewakuowanym, 6) użytkowaniu nieruchomości w określony sposób lub w określonym zakresie, 7) przyjęciu na przechowanie i pilnowaniu mienia osób poszkodowanych lub ewakuowanych, 8) zabezpieczeniu zagrożonych zwierząt, a w szczególności dostarczaniu paszy i schronienia, 9) zabezpieczeniu zagrożonych roślin lub nasion, 10) pełnieniu wart, 11) zabezpieczeniu własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed ich zanieczyszczeniem, skażeniem lub zakażeniem, a także udostępnianiu ich dla potrzeb osób ewakuowanych lub poszkodowanych, w sposób wskazany przez organ nakładający świadczenie, 12) zabezpieczeniu zagrożonych dóbr kultury.
3. Podmiot uchylający się od nałożonych zobowiązań popełnia wykroczenie tylko umyślnie. Natomiast nienależyte wykonanie określonych świadczeń przez kierujących obsługujących sprzęt budowlany stanowi wykroczenie popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
4. Wykroczenie zagrożone jest karą grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł oraz nagany.
Art. 103(a).
Artykuł 103a dodany art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz. U. Nr 75, poz. 332) - z dniem 27 września 1991 r.; zmieniony art. 32 ustawy z dnia 2 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz. U. Nr 106, poz. 677) - z dniem 12 grudnia 1997 r., a w konsekwencji skreślony treścią art. 97 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 125, poz. 1371) - z dniem 1 stycznia 2002 r.
Art. 104. [Nakłanianie do żebrania]
1. Przez określenie "skłania" należy rozumieć wpływanie na czyjąś decyzję, namawianie, przekonywanie, zachęcanie, nakłanianie.
2. Znamię "żebrać" rozumieć należy jako wypraszać jałmużnę (tzn. różne datki od osób postronnych) przez wykorzystywanie wzbudzanego swoim wyglądem lub słowami u tych osób uczucia litości (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 401).
3. Odpowiedzialności podlega każdy nakłaniający do żebrania osoby wymienione w przepisie, niezależnie od tego czy osoby te uległy namowom, czy też skutecznie się im przeciwstawiły i w rezultacie nie doszło do wykonania tej czynności.
4. Jest to wkroczenie, które może być popełnione tylko umyślnie.
5. Wobec sprawcy można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 105. [Zaniedbanie obowiązków rodzicielskich]
1. Komentowany przepis ma na celu ochronę porządku prawnego przez zdopingowanie rodziców i opiekunów do należytego wywiązywania się z obowiązków. Nie ma wątpliwości, że rodzice lub opiekunowie mają decydujący wpływ na postawę nieletniego. Zatem chodzi o nieletniego, który nie ukończył 17. roku życia (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 634). Szerzej nieletniego traktuje ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z późn.), która obejmuje: 1) zapobieganie i zwalczanie demoralizacji - w stosunku do osób, które nie ukończyły lat 18; 2) postępowanie w sprawach o czyny karalne - w stosunku do osób, które dopuściły się takiego czynu po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17; 3) wykonywanie środków wychowawczych lub poprawczych - w stosunku do osób, względem których środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez te osoby lat 21.
2. Z dyspozycji art. 4 u.p.n. wynika, że do okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego w szczególności należy naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych. Należy podzielić pogląd, że demoralizacja jest przejawem niedostosowania społecznego człowieka, w tym niespełnienia oczekiwań stawianych dziecku w rodzinie, a uczniowi w szkole (zob. T. Bojarski, Polskie prawo wykroczeń. Zarys wykładu, Warszawa 2003, s. 276).
3. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca podlega karze: za czyn określony w § 1 - grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany, a w przypadku zakwalifikowania czynu z § 2 - ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca, grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany. Niezależnie od kary wobec sprawcy można orzec (fakultatywnie) nawiązkę, o której mowa w § 3.
5. Artykuł 105 § 2 zmieniony art. 1 pkt 59 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r. oraz art. 105 § 1 zmieniony art. 4 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy (Dz. U. Nr 83, poz. 931) - z dniem 17 października 1999 r.
Art. 106. [Dziecko w okolicznościach niebezpiecznych]
1. Odpowiedzialności wymienionej w komentowanym przepisie podlega osoba, która dopuściła się rażącego zaniedbania obowiązków wynikających z konieczności zagwarantowania maksimum bezpieczeństwa określonym w przepisie osobom. Przykładem takiego postępowania może być uczestnictwo matki w spotkaniu towarzyskim zorganizowanym w domku nad jeziorem, gdy w tym czasie dziecko samodzielnie spaceruje nad brzegiem, będąc poza zasięgiem wzroku osób dorosłych. Dotyczy to również pozostawienia bez nadzoru osoby, która nie jest zdolna zarówno do rozpoznania, jak i obronienia się przed niebezpieczeństwem.
2. Zagrożenie spowodowane przez sprawcę tego wykroczenia ma charakter abstrakcyjny.
3. Wykroczenie to może być zakwalifikowane zarówno jako umyślne, jak i nieumyślne.
4. Nie sposób byłoby na rozprawie głównej przed sądem okręgowym w trybie art. 400 k.p.k. "przekwalifikować" usiłowanie zabójstwa na wykroczenie z art. 106 k.w. (np. polegające na doprowadzeniu przez sprawcę "do przebywania pokrzywdzonego w okolicznościach niebezpiecznych dla zdrowia człowieka") i tym samym zaniechać wydania wyroku uniewinniającego na tej tylko zasadzie, że istnieje tożsamość czynu (zdarzenia) opisanego w akcie oskarżenia jako przestępstwo oraz ustalonego przez sąd okręgowy wykroczenia (co do czasu, miejsca, pokrzywdzonego i sprawcy, który jednak nie miał - wbrew tezie oskarżenia - zamiaru pozbawienia pokrzywdzonego życia); sprawa o wykroczenie z art. 106 k.w. powinna być - jak się wydaje - rozpoznawana we właściwym trybie po jej wyłączeniu i przekazaniu do sądu grodzkiego, nie zaś na rozprawie głównej przed sądem okręgowym w trybie art. 400 k.p.k., rozpoznającym sprawę karną o usiłowanie zabójstwa (zob. R. Kmiecik, Glosa do uchwały SN z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 14/05, OSP 2006, nr 1, poz. 5).
5. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
Art. 107. [Złośliwe wprowadzenie w błąd]
1. Warunkiem odpowiedzialności sprawcy jest udowodnienie mu złośliwości. Nie ma wątpliwości, że wielokrotne dzwonienie do drzwi, zmuszające starszą, schorowaną osobę do ich otwierania, jest złośliwością, której dopuszczają się wielokrotnie ludzie dorośli.
2. Wykroczenie to ma zdecydowanie charakter umyślnego, a nadto może być popełnione wyłącznie w formie zamiaru bezpośredniego.
3. Czyn stanowiący wykroczenie z art. 107 k.w. polega na działaniu kierunkowym - "w celu dokuczenia innego osobie", a zatem należy ustalić, że po stronie sprawcy tego wykroczenia zachodzi złośliwość. Nawet samo stwierdzenie umyślności działania nie daje podstawy do przyjęcia odpowiedzialności za wykroczenia penalizowane tym przepisem (zob. wyrok SN z dnia 22 czerwca 1995 r., III KRN 44/95, Prok. i Pr. 1995, nr 11-12, poz. 24).
4. Kontratyp żartu ("primaaprilisowego") nie znajdzie zastosowania do czynu wyczerpującego znamiona art. 65 lub 66 k.w. Dużą ostrożność należy zachować przy ocenie zachowań wypełniających znamiona art. 107 k.w (zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne, Pal. 1999, nr 7-8, s. 24).
5. Sprawca wykroczenia podlega karze grzywny w wysokości od 20 do 1500 zł albo nagany.
Art. 108. [Szczucie psem człowieka]
1. Odpowiedzialności podlega ten, kto wyraźnie daje polecenie psu, np. wypowiadając komendę "bierz go", niezależnie od stopnia skuteczności działania osoby szczującej. Chodzi o to, że pies może w ogóle nie zareagować na komendę właściciela, a osoba szczuta podejść do tego wydarzenia zupełnie obojętnie.
2. Wykroczenie to jest wykroczeniem zdecydowanie umyślnym, a nadto może być popełnione wyłącznie w formie zamiaru bezpośredniego.
3. Sprawcę można ukarać grzywną w wysokości od 20 do 1000 zł albo naganą.
Art. 109. [Zanieczyszczenie wody]
1. Mówiąc o wodzie do picia lub pojenia zwierząt, ustawodawca miał niewątpliwie na myśli rzeki, jeziora, stawy, sadzawki. Wykroczeniem będzie umycie się w takiej wodzie za pomocą mydła czy też płynu do kąpieli. Natomiast zanieczyszczeniem wody w basenach czy kąpieliskach będzie np. załatwienie potrzeby fizjologicznej.
2. Przez zanieczyszczenie, w myśl definicji zawartej w art. 3 pkt 49 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) rozumie się emisję, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, pogarszać walory estetyczne środowiska lub kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Powszechne korzystanie ze środowiska przysługuje z mocy ustawy każdemu i obejmuje korzystanie ze środowiska, bez użycia instalacji, w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu, w zakresie: 1) wprowadzania do środowiska substancji lub energii, 2) innych niż wymienione w pkt 1 rodzajów powszechnego korzystania z wód w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Ustawa reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi.
3. Czyn określony w § 1 może być wykroczeniem zarówno umyślnym, jak i nieumyślnym, wymieniony w § 2 stanowi zaś wykroczenie umyślne.
4. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1500 zł albo naganą.
Art. 110. [Zatrudnienie niewłaściwej osoby]
1. Wykroczenie z art. 110 k.w. ma charakter blankietowy, odsyła bowiem do ustaw regulujących wymagania wobec osób, które w związku z czynnościami służbowymi mają bezpośredni kontakt ze środkami spożywczymi. Chodzi o produkcję środków spożywczych, to znaczy wykonywanie czynności obejmujących przygotowywanie surowców do przerobu, ich przechowywanie, poddawanie procesom technologicznym, pakowanie i znakowanie oraz wszelkie inne czynności związane z przygotowywaniem do obrotu, a także przechowywanie wyrobów gotowych do czasu wprowadzenia ich do obrotu, w myśl art. 3 ust. 3 pkt 29 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.). Ustawa określa wymagania i procedury niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, s. 463). Ustawa określa: 1) wymagania zdrowotne żywności, 2) wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny: a) żywności - w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, s. 319), b) materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością - w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością oraz uchylającym dyrektywy 80/590/EWG i 89/109/EWG (Dz. Urz. UE L 338 z 13.11.2004, s. 4), 3) właściwość organów w zakresie przeprowadzania urzędowych kontroli żywności na zasadach określonych w rozporządzeniu (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz. Urz. UE L 165 z 30.04.2004, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 200), 4) wymagania dotyczące przeprowadzania urzędowych kontroli żywności - w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu nr 882/2004. Ustawa nie ma zastosowania do: 1) środków spożywczych produkowanych, przetwarzanych i przechowywanych w gospodarstwie domowym na potrzeby własne oraz do własnego spożycia w tym gospodarstwie, 2) żywności pochodzenia zwierzęcego w zakresie uregulowanym w rozporządzeniu (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 55; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 14), rozporządzeniu (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającym szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 206; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 75) i w ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2006 r. Nr 17, poz. 127), 3) artykułów rolno-spożywczych w zakresie jakości handlowej tych artykułów określonej przepisami ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 z późn. zm.).
2. Ustawy nie stosuje się też do osób zbierających indywidualnie grzyby rosnące w warunkach naturalnych, objęte wykazem określonym na podstawie art. 44 pkt 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Są to grzyby dopuszczone do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych i środków spożywczych zawierających grzyby oraz uprawnień klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy, wymienione w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2008 r. (Dz. U. Nr 218, poz. 1399). Oto one: 1) borowik szlachetny (prawdziwek, wszystkie odmiany) - Boletus edulis Bull ex Fr.; 2) koźlarz babka (wszystkie odmiany) - Leccinum scabrum (Bull) S.F. Gray.; 3) koźlarz grabowy - Leccinum griseum (Quel.) Sing.; 4) koźlarz czerwony (wszystkie odmiany) - Leccinum aurantiacum (Bull.) S.F. Gray; 5) maślak pstry - Suillus variegatus (Swartz) O. Kuntze; 6) maślak sitarz - Suillus (L. ex Fr.) bovinus O. Kuntze; 7) maślak ziarnisty - Suillus granulatus (L.) O. Kuntze; 8) maślak zwyczajny - Suillus luteus (L.) S.F. Gray; 9) maślak żółty - Suillus grevillei (Klotzsch) Sing. Klotzsch; 10) piaskowiec kasztanowaty - Gyroporus castaneus (Bull.) Quel; 11) piaskowiec modrzak - Gyroporus cyanescens (Bull.) Quel; 12) podgrzybek brunatny - Xerocomus badius (Fr.) Kuhn ex Gilb; 13) podgrzybek zajączek - Xerocomus subtomentosus (L.) Quel; 14) podgrzybek złotawy - Xerocomus chrysenteron (Bull.) Quel; 15) czubajka kania - Macrolepiota procera (Soop.) Sing; 16) gąska zielonka - Tricholoma flavovirens (Pers.) Lund ex Nannf; 17) kolczak obłączasty - Hydnum repandum L.; 18) lejkowiec dęty - Craterellus cornucopioides (L.) Pers; 19) lejkówka wonna - Clitocybe odora (Bull.) Kummer; 20) mleczaj rydz - Lactarius deliciosus Fr; 21) mleczaj smaczny - Lactarius volemus Fr; 22) opieńki - Armillaria mellea sensu lato (Vahl. in. Fl. Dan.) P. Karst., Syn. Armillaria (Fr.: Fr) Staude, Syn. Armillaria mellea comple, tylko młode owocniki; 23) pieczarka dwuzarodnikowa - Agaricus bisporus (Lange) Sing. Imbach, z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały; 24) pieczarka lśniąca - Agaricus silvaticus Schaeff., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały; 25) pieczarka ogrodowa - Agaricus hortensis (Cooke) Pil., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały; 26) pieczarka polna - Agaricus campestris (L.) Fr., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały; 27) pieczarka szlachetna - Agaricus bitorquis (Quel) Sacc., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały; 28) pieczarka zaroślowa - Agaricus silvicola (Vitt.) Sacc., z wyjątkiem zbyt młodych egzemplarzy ze stanu naturalnego, których blaszki jeszcze nie poróżowiały; 29) pieprznik jadalny (kurka) - Cantharellus cibarius Fr; 30) płachetka kołpakowa - Rozites caperata (Pers. ex Fr.) P. Karst; 31) twardzioszek przydrożny - Marasmius oreades (Bolt.) Fr; 32) boczniak ostrygowaty - Pleurotus ostreatus (Jacq.) Kummer; 33) twardziak (Shii-take) - Lentinus edodes (Berck.) Singer, Syn. Lentinula edodes (Berk.), Pegler; 34) łuskwiak nameko - Pholiota nameko (T. Ito) S. Ito et Imai Syn. Collybia nameko T. Ito Pholiota gultinosa Kawam. Kuehneromyces nameko (t. Ito) S. Ito; 35) łuszczak zmienny - Kuehneromyces mutabilis (Schaff.) Sing. Et Smith synonim: Pholiota mutabilis (Fr.) Kummer, pochodzący wyłącznie z uprawy; 36) pochwiak pochwiasty - Volvariella volvacea (Bull. Ex Fr.) Sing. Syn. Volvaria volvacea (Bull.) Sacc; 37) trufla letnia - Tuber aestivum Vitt; 38) trufla zimowa - Tuber brumale Pico & Vitt; 39) trufla czarnozarodnikowa - Tuber melanosporum Vitt; 40) trzęsak morszczynowaty - Tremella fuciformis Berk.; 41) ucho bzowe - Hirneola auricula-judae (Bull. Ex St. Amans) Berk. Syn. Auricularia auricula-judae (Bull.) West. Auricularia auricula (L. ex Hooker) Underwood; 42) uszak gęstowłosy, "grzyby mun" - Auricularia polytricha (Mont.) Sacc. Syn. Hirneola polytricha Mont.
3. Podmioty działające na rynku spożywczym są obowiązane przestrzegać w zakładach wymagań higienicznych określonych w rozporządzeniu nr 852/2004. Osoba pracująca w styczności z żywnością powinna uzyskać określone przepisami o chorobach zakaźnych i zakażeniach orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby. Spełnienie wymagań określonych w rozdziale XII załącznika II do rozporządzenia nr 852/2004 jest potwierdzane dokumentacją o przeprowadzonych szkoleniach lub udzielonym instruktażu osobom wykonującym prace przy produkcji lub w obrocie żywnością oraz osobom odpowiedzialnym za wdrożenie i stosowanie zasad systemu HACCP w zakładzie. Podmiot działający na rynku spożywczym jest obowiązany przechowywać w aktach osobowych orzeczenia lekarskie i dokumentację, o których mowa w ust. 2 i 3, oraz udostępniać je na żądanie organów urzędowej kontroli żywności.
4. Zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie, zadania organów administracji publicznej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, a także uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi określiła ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.). Chcąc zapoznać się z dyspozycjami ustawy, warto najpierw poznać definicje określeń w niej zawartych. A mianowicie:
- badanie sanitarno-epidemiologiczne to badanie, w którego skład wchodzą badanie lekarskie, badania laboratoryjne oraz dodatkowe badania i konsultacje specjalistyczne, wykonywane w ramach nadzoru epidemiologicznego w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej;
- biologiczny czynnik chorobotwórczy to posiadające zdolność wywoływania objawów chorobowych drobnoustroje komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty, zewnętrzne i wewnętrzne pasożyty człowieka lub wytwarzane przez nie produkty, cząstki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe lub wytwarzane przez nie produkty;
- choroby zakaźne to choroby, które zostały wywołane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego;
- choroba szczególnie niebezpieczna i wysoce zakaźna to choroba zakaźna łatwo rozprzestrzeniająca się, o wysokiej śmiertelności, powodująca szczególne zagrożenie dla zdrowia publicznego i wymagająca specjalnych metod zwalczania, w tym cholera, dżuma, ospa prawdziwa, wirusowe gorączki krwotoczne;
- czynnik alarmowy to biologiczny czynnik chorobotwórczy o szczególnej zjadliwości lub oporności;
- dekontaminacja to proces niszczenia biologicznych czynników chorobotwórczych przez mycie, dezynfekcję i sterylizację;
- dezynfekcja to proces redukcji ilości biologicznych czynników chorobotwórczych przez zastosowanie metod fizycznych i chemicznych;
- dochodzenie epidemiologiczne to wykrywanie zachorowań, czynnika etiologicznego oraz określanie przyczyn, źródeł, rezerwuarów i mechanizmów szerzenia się choroby zakaźnej lub zakażenia;
- epidemia to wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie albo wystąpienie zakażeń lub chorób zakaźnych dotychczas niewystępujących;
- informacje to dane nieobejmujące danych osobowych w rozumieniu przepisów o ochronie danych osobowych;
- izolacja to odosobnienie osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną, w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby;
- kwarantanna to odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych;
- łańcuch chłodniczy to środki techniczne i rozwiązania organizacyjne służące utrzymaniu oraz monitorowaniu, zgodnych z zaleceniami wytwórcy warunków przechowywania, transportu i dystrybucji produktów immunologicznych w rozumieniu art. 2 pkt 30 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 z późn. zm.) w celu zachowania ich trwałości i zapobieżenia zmniejszeniu ich skuteczności;
- nadzór epidemiologiczny to obserwacja osoby zakażonej lub podejrzanej o zakażenie, bez ograniczenia jej swobody przemieszczania się, wykonywanie badań sanitarno-epidemiologicznych u tej osoby w celu wykrycia biologicznych czynników chorobotwórczych lub potwierdzenia rozpoznania choroby zakaźnej oraz zebranie, analizę i interpretację informacji o okolicznościach i skutkach zakażenia (nadzór indywidualny), jak i stałe, systematyczne gromadzenie, analizę oraz interpretację informacji o zachorowaniach lub innych procesach zachodzących w sferze zdrowia publicznego, wykorzystywane w celu zapobiegania i zwalczania zakażeń lub chorób zakaźnych (nadzór ogólny);
- nadzór sentinel to wybiórczy nadzór epidemiologiczny, prowadzony przez wybrany podmiot lub zespół podmiotów w zakresie ich podstawowej działalności;
- niepożądany odczyn poszczepienny to niepożądany objaw chorobowy pozostający w związku czasowym z wykonanym szczepieniem ochronnym;
- nosiciel to osoba bez objawów choroby zakaźnej, w której organizmie bytują biologiczne czynniki chorobotwórcze, stanowiącą potencjalne źródło zakażenia innych osób;
- ośrodek referencyjny to podmiot lub wyodrębniona w jego strukturze jednostka, wskazane przez ministra właściwego do spraw zdrowia, które uzyskały akredytację w zakresie przedmiotu referencyjności na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087 z późn. zm.) lub akredytację Światowej Organizacji Zdrowia lub Europejskiego Centrum do Spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób, realizujące zadania z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej lub klinicznej, obejmujące weryfikację rozpoznań zakażeń i wyników badań laboratoryjnych;
- ozdrowieniec to osoba, u której ustąpiły objawy choroby zakaźnej;
- podejrzany o chorobę zakaźną to osoba, u której występują objawy kliniczne lub odchylenia od stanu prawidłowego w badaniach dodatkowych, mogące wskazywać na chorobę zakaźną;
- podejrzany o zakażenie to osoba, u której nie występują objawy zakażenia ani choroby zakaźnej, która miała styczność ze źródłem zakażenia, a charakter czynnika zakaźnego i okoliczności styczności uzasadniają podejrzenie zakażenia;
- stan epidemii to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z wystąpieniem epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych dla zminimalizowania skutków epidemii;
- stan zagrożenia epidemicznego to sytuacja prawna wprowadzona na danym obszarze w związku z ryzykiem wystąpienia epidemii w celu podjęcia określonych w ustawie działań zapobiegawczych;
- sterylizacja to proces zniszczenia zdolnych do namnażania się form biologicznych czynników chorobotwórczych;
- styczność to bezpośredni lub pośredni kontakt osoby ze źródłem zakażenia, jeżeli charakter tego kontaktu zagrażał lub zagraża przeniesieniem na tę osobę biologicznych czynników chorobotwórczych;
- szczepienie ochronne to podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w celu sztucznego uodpornienia przeciwko tej chorobie;
- świadczenie zdrowotne to świadczenie zdrowotne w rozumieniu art. 5 pkt 40 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.);
- świadczeniodawca to podmiot w rozumieniu art. 5 pkt 41 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- ubezpieczony to podmiot w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
- zabiegi sanitarne to działania służące poprawie higieny osobistej, w tym mycie i strzyżenie, higieny odzieży, higieny pomieszczeń, podejmowane w celu zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych;
- zagrożenie epidemiczne to zaistnienie na danym obszarze warunków lub przesłanek wskazujących na ryzyko wystąpienia epidemii;
- zakażenie to wniknięcie do organizmu i rozwój w nim biologicznego czynnika chorobotwórczego;
- zakażenie szpitalne to zakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń zdrowotnych w okresie wylęgania albo wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania;
- zaraźliwość to zdolność biologicznego czynnika chorobotwórczego do przeżycia i namnażania oraz do wywołania objawów chorobowych po przeniesieniu go do organizmu innego człowieka lub zwierzęcia;
- zdrowie publiczne to stan zdrowotny całego społeczeństwa lub jego części, określany na podstawie wskaźników epidemiologicznych i demograficznych.
5. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
6. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 111. [Niezapewnienie należytego stanu sanitarnego]
1. Podstawowym zadaniem komentowanego przepisu jest zapewnienie ochrony zdrowia.
2. Por. tezy 1-4 do art. 110 w zakresie ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.) i ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570).
3. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Dokonanie przestępstwa z art. 140 k.k. wiąże się ze spowodowaniem szerzenia się choroby lub zarazy i przepis ten zawiera nieodzowny dla bytu przestępstwa wymóg "szkodliwości dla zdrowia środka spożywczego". Brak symptomów epidemii lub choroby zakaźnej eliminuje wypełnienie znamion pkt 1 § 1 art. 140 k.k., a wtedy zachowanie sprawcy należy rozpoznawać na płaszczyźnie art. 118 § 3 i art. 111 § 2 k.w. (wyrok SA w Rzeszowie z dnia 17 grudnia 1992 r., AKr 116/92, OSA 1993, nr 10, poz. 55; Wok. 1993, nr 12, s. 35).
5. Do zrealizowania znamion ustawowych przestępstwa z art. 140 § 1 pkt 1 i 3 k.k. nie wystarczy naruszenie przepisów w zakresie obrotu artykułami spożywczymi. To nie wystarczy również do przyjęcia odpowiedzialności z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1970 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia. W tym ostatnim wypadku konieczne jest ustalenie, że do obrotu zostały wprowadzone środki spożywcze "szkodliwe dla zdrowia ludzi". Jednak i ta okoliczność nie wystarcza do przyjęcia odpowiedzialności z art. 140 § 1 pkt 1 i 3 k.k. W tym wypadku szkodliwy środek spożywczy musi spowodować niebezpieczeństwo powszechne w postaci zagrożenia epidemiologicznego. Jeżeli te ustalenia nie zostaną dokonane, oskarżony nie będzie mógł ponieść odpowiedzialności na podstawie art. 30 ust. 1 powołanej ustawy ani na podstawie art. 140 § 1 pkt 1 lub 3 k.k., lecz jedynie może odpowiadać za wykroczenie z art. 111 § 2 k.w. Zob. L.K. Paprzycki, Glosa do wyroku SN z 12 sierpnia 1988 r., III KR 253/88, OSP 1992, nr 1, poz. 11.
6. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 112. [Nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych]
1. Sprawcą wykroczenia z art. 112 k.w. jest osoba, która dopuszcza się czynu określonego w przepisie nawet wówczas, gdy sprzedawca nie znalazł nabywcy.
2. Por. tezy 1-4 do art. 110 w zakresie ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.) i ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570).
3. Do komentowanego przepisu należy odnieść: rozporządzenia (WE) nr 852/2004, 853/2004 i 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.: 1) w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. U. UE L 139 z 30.04.04, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, s. 319), 2) ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. UE L 139 z 30.04.04, s. 55; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 14), 3) ustanawiające szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. U. UE L 139 z 25.06.04, s. 206; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 75) oraz dyrektywę Rady 2004/68/WE z dnia 26 kwietnia 2004 r. ustanawiającą warunki zdrowia zwierząt regulujące przywóz do oraz tranzyt przez terytorium Wspólnoty niektórych żywych zwierząt kopytnych, zmieniającą dyrektywy 90/426/EWG oraz 92/65/EWG i uchylającą dyrektywę 72/462/EWG (Dz. U. UE L 139 z 30.04.04, s. 320; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 120).
4. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
5. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 113. [Nienależyty poziom usług]
1. Sprawcą wykroczenia jest zarówno kierownik zakładu, jak i pracownik.
2. Przepis zobowiązuje podmioty wymienione w tezie 1 do zachowania higieny w trakcie świadczenia określonych usług. Polega ona na częstym myciu rąk, używaniu czystych fartuchów, obrusów, ręczników, dokładnym myciu naczyń i sztućców, częstym myciu podłóg i wietrzeniu pomieszczeń, utrzymywaniu czystości w pomieszczeniach kuchennych w stopniu uniemożliwiającym zalęgnięcie się robactwa. Osoba, która ma do czynienia z pieniędzmi, nie może mieć bezpośredniego kontaktu z żywnością.
3. Wymagania w zakresie jakości zdrowotnej żywności, dozwolonych substancji dodatkowych i innych składników żywności oraz substancji pomagających w przetwarzaniu, z wyłączeniem spraw dotyczących jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, warunki produkcji i obrotu oraz wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny w procesie produkcji i w obrocie środkami spożywczymi lub wymienionymi substancjami oraz materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością w celu zapewnienia właściwej jakości zdrowotnej żywności oraz zasady przeprowadzania urzędowej kontroli żywności reguluje ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.). Wymagania i procedury niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia muszą być zgodne z przepisami rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd do Spraw Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, s. 463). Rozporządzenie tworzy podstawy do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i interesów konsumentów związanych z żywnością, ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania podaży żywności, w tym produktów tradycyjnych, z jednoczesnym zapewnieniem sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego.
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. Nr 183, poz. 1530), wydane na mocy art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), określa wymagania, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach, częstotliwość pobierania próbek wody przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, metodyki referencyjne analiz i sposób oceny, czy wody odpowiadają wymaganym warunkom, oraz sposób informowania ludności o jakości wody w kąpieliskach. Wymagania określone w rozporządzeniu stosuje się do kąpielisk morskich i śródlądowych zorganizowanych i wykorzystywanych tradycyjnie.
5. Wymagania odnoszące się do zachowania czystości zawiera odpowiednie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. Nr 31, poz. 273).
6. Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu, praniu i farbowaniu wyrobów włókienniczych, skórzanych i futrzarskich, zwanych "odzieżą", określiło rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w pralniach i farbiarniach (Dz. U. Nr 40, poz. 469), wydane na podstawie art. 23715 kodeksu pracy.
7. W kwestii noclegowni należy zapoznać się z treścią dwóch aktów prawnych. Chodzi o: 1) ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm.) określającą: zadania w zakresie pomocy społecznej, rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania, organizację pomocy społecznej oraz zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej, a także 2) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 17 kwietnia 2007 r. w sprawie finansowego wsparcia na tworzenie noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 70, poz. 471 z późn. zm.) wydane na podstawie art. 20 ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 251, poz. 1844).
8. Wykroczeniem z tego przepisu będzie naruszenie postanowień ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.). Ustawa określiła: 1) zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie, 2) zadania organów administracji publicznej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, 3) uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.
9. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
10. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 114. [Nieudzielenie wyjaśnień]
1. Obowiązek udzielania służbie zdrowia wyjaśnień wynika z treści art. 5 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.). Ustawa ta określiła: 1) zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie, 2) zadania organów administracji publicznej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, 3) uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do: 1) poddawania się badaniom sanitarno-epidemiologicznym, w tym również postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań, 2) poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach Narodowego Programu Szczepień Ochronnych, 3) poddawania się leczeniu, hospitalizacji, izolacji, kwarantannie lub nadzorowi epidemiologicznemu, 4) stosowania się do nakazów i zakazów organów administracji publicznej służących zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, 5) poddawania się zabiegom sanitarnym, 6) zaniechania wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby - jeżeli są osobami zakażonymi, chorymi na chorobę zakaźną lub nosicielami, 7) udzielania informacji oraz niezbędnych danych podmiotom sprawującym nadzór epidemiologiczny.
2. Wykroczenie jest umyślne, trudno bowiem wyobrazić sobie, że odmowa udzielenia wyjaśnień nastąpiła nieumyślnie.
3. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
Art. 115. [Niepoddanie się szczepieniu]
1. Środki egzekucji administracyjnej zostały przewidziane w ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.). Odpowiedzialność następuje dopiero po wydaniu przez organy służby zdrowia zarządzeń określających zasady obowiązkowego badania. Zasady te wynikają z treści art. 5 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.).
2. Osoby przebywające na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie o chorobach zakaźnych i zakażeniach do: poddawania się badaniom mającym na celu wykrywanie zakażeń i chorób zakaźnych, w tym również poddawania się postępowaniu mającemu na celu pobranie lub dostarczenie materiału do tych badań, poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, poddawania się obowiązkowemu leczeniu, obowiązkowej hospitalizacji, izolacji, kwarantannie i nadzorowi epidemiologicznemu, udzielania wyjaśnień istotnych dla zapobiegania chorobom zakaźnym. W wypadku osoby małoletniej lub nieposiadającej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków spoczywa na osobie, która sprawuje nad nią prawną lub faktyczną opiekę. W stosunku do osób przebywających w zakładach karnych, aresztach śledczych lub zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich, placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz innych placówkach sprawujących całodobową opiekę odpowiedzialność za umożliwienie wypełnienia obowiązków spoczywa na kierowniku zakładu albo placówki, w której te osoby przebywają. Obowiązek, o którym mowa, nie dotyczy osób przebywających na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej przez okres krótszy niż 3 miesiące, z wyjątkiem szczepień przeciwko wściekliźnie i tężcowi osób podejrzanych o zakażenie.
3. Obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym, określonym na podstawie art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy, podlegają: 1) podejrzani o zakażenie lub chorobę zakaźną, 2) noworodki, niemowlęta i kobiety w ciąży, podejrzane o zakażenie lub chorobę zakaźną mogącą się szerzyć z matki na płód lub dziecko, 3) nosiciele, ozdrowieńcy oraz osoby, które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym, 4) uczniowie, studenci i doktoranci kształcący się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, 5) osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.
4. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określa sposób postępowania wierzycieli w przypadkach uchylania się zobowiązanych od wykonania ciążących na nich obowiązków, prowadzone przez organy egzekucyjne postępowanie i stosowane przez nie środki przymusu służące doprowadzeniu do wykonania lub zabezpieczenia wykonania obowiązków, sposób i zakres udzielania pomocy obcemu państwu lub korzystania z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych. Do obowiązków, o których mowa (art. 2 ustawy), należą:
- podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.),
- grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej,
- należności pieniężne, inne niż wymienione, jeżeli pozostają we właściwości rzeczowej organów administracji publicznej,
- należności przypadające od jednostek budżetowych, wynikające z zastosowania wzajemnego potrącenia zobowiązań podatkowych z zobowiązaniami tych jednostek,
- należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie innych ustaw,
- wpłaty na rzecz funduszy celowych utworzonych na podstawie odrębnych przepisów,
- należności pieniężne z tytułu składek do Funduszu Żeglugi Śródlądowej oraz składek specjalnych do Funduszu Rezerwowego,
- należności pieniężne wynikające z tytułu: zwrotów, interwencji i innych środków będących częścią systemu całkowitego lub częściowego finansowania Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, łącznie z sumami, które mają być pobrane w związku z tymi działaniami, opłat i innych należności przewidzianych w ramach wspólnej organizacji rynku Unii Europejskiej dla sektora cukru, należności przywozowych, należności wywozowych, podatku od towarów i usług, akcyzy od produktów tytoniowych, alkoholi i napojów alkoholowych oraz olejów mineralnych, podatku od dochodu lub podatku od majątku, podatku od składek ubezpieczeniowych, odsetek, kar i grzywien administracyjnych, kosztów i innych należności związanych z należnościami, o których mowa, z wyłączeniem wszelkich sankcji o charakterze karnym określonych w prawie państwa udzielającego pomocy,
- należności pieniężne przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska,
- obowiązki o charakterze niepieniężnym pozostające we właściwości organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego lub przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego,
- obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, nakładane w drodze decyzji organów Państwowej Inspekcji Pracy.
Warto utrwalić podstawowe definicje określeń użytych w ustawie:
- biegłym skarbowym jest rzeczoznawca w określonej dziedzinie, uprawniony do wyceny majątku zobowiązanego i wpisanego na listę biegłych skarbowych prowadzoną przez izbę skarbową,
- czynnością egzekucyjną są wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego,
- dłużnikiem zajętej wierzytelności jest dłużnik zobowiązany, jak również bank, pracodawca, podmiot prowadzący działalność maklerską, trasat oraz inne podmioty realizujące, na wezwanie organu egzekucyjnego, zajęcie wierzytelności lub innego prawa majątkowego zobowiązanego,
- egzekutorem jest pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do dokonywania czynności egzekucyjnych,
- należnością przywozową jest cło i opłaty o analogicznym charakterze należne przy przywozie towarów oraz opłaty przywozowe ustanowione w ramach wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej lub na podstawie odrębnych przepisów mających zastosowanie do określonych towarów powstałych w wyniku przetworzenia produktów rolnych,
- należnością wywozową są cła i opłaty o analogicznym charakterze należne przy wywozie towarów oraz opłaty wywozowe ustanowione w ramach wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej lub na podstawie odrębnych przepisów mających zastosowanie do określonych towarów powstałych w wyniku przetworzenia produktów rolnych,
- nieruchomością jest również: spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, w tym także prawo do lokalu mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu przeniesienia jego własności na członka spółdzielni,
- obcym państwem jest właściwa władza lub instytucja tego państwa, która odpowiednio: jest uprawniona do występowania do organu wykonującego o udzielenie pomocy w zakresie, o którym mowa w art. 66d § 1 ustawy, lub do której organ wnioskujący występuje o udzielenie takiej pomocy, jest wierzycielem należności, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 i 9 ustawy, powstałych na terytorium tego państwa, podejmuje na terytorium tego państwa działania objęte wnioskiem organu wnioskującego lub rozstrzygnięcia w sprawie zgłoszonych zarzutów,
- opłatą komorniczą jest opłata wynosząca 5% kwot przekazanych wierzycielowi przez organ egzekucyjny lub przekazanych wierzycielowi przez zobowiązanego w wyniku zastosowania środków egzekucyjnych,
- organem egzekucyjnym jest organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków,
- organem rekwizycyjnym jest organ egzekucyjny o tej samej właściwości rzeczowej co organ egzekucyjny prowadzący egzekucję, któremu organ egzekucyjny zlecił wykonanie czynności egzekucyjnych,
- organem wnioskującym jest organ uprawniony do występowania do obcego państwa z wnioskiem o udzielenie pomocy w sprawach dotyczących należności pieniężnych, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 i 9 ustawy,
- organem wykonującym jest organ uprawniony do przyjmowania od obcego państwa wniosku o udzielenie pomocy w sprawach dotyczących należności pieniężnych, o których mowa w art. 2 § 1 pkt 8 i 9 ustawy,
- poborcą skarbowym jest pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązku o charakterze pieniężnym,
- podatkiem od dochodu jest podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób fizycznych lub inne podatki pobierane w państwach obcych i uznane w prawie Unii Europejskiej za podatki od dochodu,
- podatkiem od majątku jest podatek pobierany w obcych państwach i uznany w prawie Unii Europejskiej za podatek od majątku lub podatek od czynności cywilnoprawnych,
- podatkiem od składek ubezpieczeniowych jest pobieranie w obcych państwach podatków od przychodów zakładów ubezpieczeń z tytułu składek ubezpieczeniowych lub innych należności związanych z analogicznymi podatkami, które uzupełniają lub zastępują podatki od składek ubezpieczeniowych,
- pracodawcą jest podmiot wypłacający wynagrodzenia,
- składką na ubezpieczenie społeczne jest również składka na ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- środkiem egzekucyjnym jest: w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnych - egzekucja z pieniędzy, z wynagrodzenia za pracę, ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego, a także z renty socjalnej, z rachunków bankowych, z innych wierzytelności pieniężnych, z praw z instrumentów finansowych w rozumieniu przepisów o obrocie instrumentami finansowymi, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków, z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych, z weksla, z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej, z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, z pozostałych praw majątkowych, z ruchomości, z nieruchomości; w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym obowiązków o charakterze niepieniężnym - grzywna w celu przymuszenia, wykonanie zastępcze, odebranie rzeczy ruchomej, odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń, przymus bezpośredni,
- wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym,
- właściwym organem jednostki samorządu terytorialnego jest odpowiednio wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa,
- wstrzymaniem czynności egzekucyjnych jest wstrzymanie wykonania wszystkich lub części zastosowanych środków egzekucyjnych, które nie powoduje uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych,
- wstrzymaniem postępowania egzekucyjnego jest wstrzymanie wykonania zastosowanych środków egzekucyjnych, które nie powoduje uchylenia dokonanych czynności egzekucyjnych, oraz niepodejmowanie nowych środków egzekucyjnych,
- wynagrodzeniem jest wynagrodzenie oraz niewyłączone spod egzekucji inne świadczenie pieniężne związane z pracą lub funkcją wykonywaną przez zobowiązanego na podstawie stosunku pracy oraz innej podstawie, jeżeli z tego tytułu zobowiązany otrzymuje okresowe świadczenia pieniężne,
- zajęciem egzekucyjnym jest czynność organu egzekucyjnego, w wyniku której organ egzekucyjny nabywa prawo rozporządzania składnikiem majątkowym zobowiązanego w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym,
- zajęciem zabezpieczającym jest czynność organu egzekucyjnego, w wyniku której organ egzekucyjny nabywa prawo rozporządzania składnikiem majątkowym zobowiązanego w zakresie niezbędnym do zabezpieczenia wykonania przez niego obowiązku objętego zarządzeniem zabezpieczenia, ale która nie prowadzi do przymusowego wykonania obowiązku,
- zobowiązanym jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym - również osoba lub jednostka, której zobowiązanie nie jest wymagalne albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne przeprowadzenie egzekucji, a odrębne przepisy na to zezwalają,
- zwolnieniem spod egzekucji jest niepodejmowanie lub odstąpienie od egzekucji z całości lub części składników majątkowych zobowiązanego.
5. Wykroczenie można popełnić wyłącznie umyślnie.
6. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1500 zł albo naganą.
Art. 116. [Nienależyte zapobieganie chorobom]
1. Formułując dyspozycje określone w komentowanym przepisie, ustawodawca miał na celu ochronę społeczeństwa przed szerzeniem się niebezpiecznych chorób, do których z natury rzeczy należą gruźlica, choroby weneryczne lub inne choroby zakaźne. Przepis art. 116 k.w. stricte wiąże się z ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.). W myśl dyspozycji art. 34 cyt. ustawy obowiązkowej hospitalizacji podlegają: 1) osoby chore na gruźlicę w okresie prątkowania oraz osoby z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie, 2) osoby chore i podejrzane o zachorowanie na: błonicę, cholerę, dur brzuszny, dury rzekome A, B, C, dur wysypkowy (w tym choroba Brill-Zinssera), dżumę, grypę H7 i H5, nagminne porażenie dziecięce oraz inne ostre porażenia wiotkie, w tym zespół Guillain-Barré, ospę prawdziwą, zespół ostrej niewydolności oddechowej (SARS), tularemię, wąglik, wściekliznę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, wirusowe gorączki krwotoczne, w tym żółtą gorączkę.
2. Naruszeniem przepisu jest nieprzestrzeganie zakazów i nakazów zawartych w przepisach ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi oraz art. 9 ust. 3-6, art. 11 ust. 8, art. 14 ust. 5 ust. 7, art. 15 ust. 3 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, a także rozporządzeniach w sprawie: 1) wymagań, jakie muszą spełniać cmentarze, groby i inne miejsca pochówku zwłok i szczątków, 2) wydawania pozwoleń i zaświadczeń na przewóz zwłok i szczątków ludzkich, 3) rodzaju biologicznych czynników chorobotwórczych podlegających zgłoszeniu, wzorów formularzy zgłoszeń dodatnich wyników badań laboratoryjnych w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych, okoliczności dokonywania zgłoszeń oraz trybu ich przekazywania, 4) wykazu czynników chorobotwórczych oraz stanów chorobowych spowodowanych tymi czynnikami, którymi zakażenie wyklucza wykonywanie niektórych prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, 5) badania do celów sanitarno-epidemiologicznych, 6) wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach, 7) trybu kierowania osób do pracy przy zwalczaniu epidemii oraz trybu finansowania kosztów świadczeń zdrowotnych udzielanych w związku ze zwalczaniem epidemii, 8) sposobu prowadzenia rejestrów zachorowań na choroby zakaźne i dodatnich wyników badań laboratoryjnych oraz sporządzania raportów o zarejestrowanych przypadkach, 9) wzorów formularzy zgłoszeń podejrzenia zakażenia lub zachorowania na chorobę zakaźną, rozpoznania zachorowania na chorobę zakaźną oraz podejrzenia lub stwierdzenia zgonu z powodu choroby zakaźnej oraz sposobu ich przekazywania, 10) rodzaju badań lekarskich i laboratoryjnych, którym podlegają kobiety w ciąży i noworodki oraz osoby narażone na zakażenie przez kontakt z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym, 11) wykazu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz zasad przeprowadzania i dokumentacji szczepień, 12) postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi, 13) wykazu chorób zakaźnych, w przypadku których stwierdzenie zgonu wymaga szczególnego postępowania ze zwłokami osób zmarłych na te choroby.
3. Wykroczenie to może być popełnione umyślnie.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
Art. 117. [Niezachowanie czystości w obrębie nieruchomości]
1. Sprawcą jest osoba zobowiązana do utrzymywania czystości (np. dozorca). Obowiązki te mogą wynikać z treści rozdziału 5 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.). Ustawa określa zadania gminy oraz obowiązki właścicieli nieruchomości dotyczące utrzymania czystości i porządku, a także warunki udzielania zezwoleń podmiotom świadczącym usługi w zakresie objętym regulacją ustawy. Jeżeli nieruchomość jest zabudowana budynkami wielolokalowymi, w których ustanowiono odrębną własność lokali, obowiązki właściciela nieruchomości obciążają osoby sprawujące zarząd nieruchomością wspólną, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 z późn. zm.), lub właścicieli lokali, jeżeli zarząd nie został wybrany.
2. Zasady odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych regulują odrębne przepisy. Przepisami tymi są: ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) i ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.). Pierwsza określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady ustalania warunków ochrony zasobów środowiska, warunków wprowadzania substancji lub energii do środowiska, kosztów korzystania ze środowiska, udostępnianie informacji o środowisku i jego ochronie, udział społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska, obowiązki organów administracji oraz odpowiedzialność i sankcje. Druga natomiast określa zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.
3. Warto też zapoznać się z postanowieniami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie działań w zakresie technologii bezpiecznych dla środowiska stosowanych w produkcji i zagospodarowaniu odpadów (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 5, poz. 28), wydanego na podstawie art. 19 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 11, poz. 70 z późn. zm.). W myśl dyspozycji organizacje producentów owoców i warzyw oraz ich zrzeszenia uwzględniają w programie operacyjnym przynajmniej dwa z następujących działań w zakresie technologii bezpiecznych dla środowiska stosowanych w produkcji owoców i warzyw i zagospodarowaniu odpadów: 1) stosowanie integrowanej produkcji i ochrony, w rozumieniu przepisów o ochronie roślin oraz przepisów o nasiennictwie, 2) przeprowadzanie analizy wody, gleby, materiału roślinnego oraz ścieków, 3) stosowanie energooszczędnych technologii przy produkcji, zbiorze, przechowywaniu, sortowaniu, konfekcjonowaniu oraz pakowaniu owoców i warzyw, 4) stosowanie podłoży przyjaznych dla środowiska, 5) odtwarzanie roślinności śródpolnej, 6) stosowanie zamkniętego obiegu pożywek płynnych, 7) stosowanie metod wytwarzania kompostu przyjaznych dla środowiska, 8) prowadzenie produkcji metodami ekologicznymi, w rozumieniu przepisów o rolnictwie ekologicznym, 9) stosowanie wewnętrznych kontroli przestrzegania przepisów fitosanitarnych oraz dopuszczalnych stężeń pozostałości środków ochrony roślin, metali ciężkich, azotynów i azotanów, 10) zapewnianie pomocy technicznej i doradztwa dla członków organizacji producentów owoców i warzyw przy stosowaniu metod produkcji integrowanej oraz ekologicznej, 11) zakup urządzeń, technologii i oprzyrządowania pozwalających na realizację działań, o których mowa w pkt 1-10.
4. Gdy na terenie posesji będą znajdowały się urządzenia do gromadzenia odpadów, ale nie będą one spełniały warunków określonych przez przepisy prawa miejscowego (np. zbyt małe pojemniki na odpady lub brak do nich właściwego dostępu), to oczywiście nie można mówić o zbiegu przepisów. Użytkownik nieruchomości nie popełnia bowiem wykroczenia z art. 10 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (bo urządzenia te posiada), a jedynie wykroczenie z art. 117 k.w. za naruszenie przepisów prawa miejscowego (zob. K. Gruszecki, Odpowiedzialność za naruszenie przepisów prawa miejscowego stanowionych na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Samorząd Terytorialny 1998, nr 1-2, s. 95).
5. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
6. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1500 zł albo naganą.
Art. 118. [Dokonanie uboju bez zezwolenia]
1. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która nie stosuje się do wymagań w zakresie uboju zwierzęcia i wprowadzenia mięsa do obrotu. Zatem przepis ten ma na celu ochronę zdrowia ludzkiego w korelacji z określonym porządkiem prawnym zdrowie to gwarantującym.
2. Warto zapoznać się z wymogami określonymi w ustawie z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego (Dz. U. z 2006 r. Nr 17, poz. 127 z późn. zm.). Ustawa obejmuje: właściwość organów w zakresie higieny i kontroli produktów pochodzenia zwierzęcego, określonych w przepisach: rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 55; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 14) oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporządzenia; rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 206; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t. 45, s. 75) oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporządzenia, a także wymagania, jakie powinny spełniać produkty pochodzenia zwierzęcego wprowadzane na rynek, wymagania, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego i przez te produkty w zakresie nieuregulowanym w przepisach rozporządzenia nr 853/2004 oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporządzenia oraz sposób przeprowadzania urzędowych kontroli w zakresie nieuregulowanym w przepisach rozporządzenia nr 854/2004 oraz w przepisach Unii Europejskiej wydanych w trybie tego rozporządzenia - z uwzględnieniem zasad, obowiązków i wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującym Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającym procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 1.02.2002, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, s. 463) i rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004, s. 1; Dz. Urz. UE polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, s. 319).
3. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Brak symptomów epidemii lub choroby zakaźnej eliminuje wypełnienie znamion pkt 1 § 1 art. 140 k.k., a wtedy zachowanie sprawcy należy rozpoznawać na płaszczyźnie art. 118 § 3 i art. 111 § 2 k.w. (wyrok SA w Rzeszowie z dnia 17 grudnia 1992 r., AKr 116/92, OSA 1993, nr 10, poz. 55).
5. Wobec sprawcy można wymierzyć karę aresztu od 5 do 30 dni albo grzywnę w wysokości od 20 do 5000 zł, niezależnie od zastosowania środka karnego, o którym mowa w § 3 komentowanego przepisu.
6. Artykuł 118 zmieniony art. 55 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. Nr 60, poz. 369) - z dniem 15 grudnia 1997 r.; art. 118 § 2 pkt 2 zmieniony treścią art. 6 ustawy z dnia 25 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, badaniu zwierząt rzeźnych i mięsa oraz o Inspekcji Weterynaryjnej oraz ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 129, poz. 1438) - z dniem 1 stycznia 2002 r.
Art. 119. [Kradzież przedmiotu]
1. Określenie "kradzież" należy rozumieć jako wyjęcie rzeczy spod władztwa innej osoby i przejęcie we władanie osoby sprawcy (zob. U. Kalina-Prasznic, Encyklopedia prawa, Warszawa 2007, s. 337). Przywłaszczenie natomiast polega na rozporządzaniu cudzą rzeczą jak własną (U. Kalina-Prasznic, Encyklopedia..., s. 673). Chodzi o to, że określona rzecz znalazła się legalnie we władaniu innej osoby, która ją pożyczyła, jednakże następnie odmówiła oddania. Zatem różnica między kradzieżą a przywłaszczeniem polega na tym, że przy kradzieży rzecz od początku znajduje się w nieuprawnionym władaniu przez sprawcę, zaś przy przywłaszczeniu jego sprawcą staje się osoba, która określonej rzeczy nie oddaje właścicielowi.
2. Wykroczenia te są umyślne, trudno bowiem sobie wyobrazić, aby ktoś nieumyślnie wyjął z kieszeni obcej osoby portfel, jak również tego, że ktoś nieumyślnie odmówił oddania rzeczy, którą sobie przywłaszczył. Warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. jest kradzież przedmiotu wartości nieprzekraczającej 250 zł. Jeżeli zatem dwóch współsprawców dokona kradzieży przedmiotu wartości 400 zł, będą odpowiadać za przestępstwo (art. 278 k.k.). W żadnym razie nie można tej sumy rozłożyć na dwóch współdziałających sprawców i przyjmować, że każdy z nich popełnił wykroczenie.
3. Z zeznań świadków W.Z. i Z.Sz., pracownic sklepu, w którym dokonano kradzieży czekolad, wynika, że oskarżony G. działał skrycie, nie wiedział, że jest obserwowany, i w jego czynie nie było żadnego elementu zuchwałości, nie mówiąc już o zuchwałości szczególnej. W tych warunkach przypisanie oskarżonemu kradzieży szczególnie zuchwałej nie znajduje oparcia w zebranym materiale dowodowym i jest wyraźnie sprzeczne z wytycznymi wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej z dnia 25 czerwca 1980 r. w sprawie odpowiedzialności karnej za przestępstwa określone w art. 208 k.k. (por. uchwałę SN z 25 czerwca 1980 r., VII KZP 48/78, OSNKW 1980, nr 8, poz. 65). Koliduje ono także z przepisami art. 2 § 1 i art. 3 § 1 k.p.k. Skoro więc w czynie oskarżonego brak było elementów przestępstwa z art. 208 k.k., należało uznać, że oskarżony dopuścił się zwykłej kradzieży, która ze względu na wartość przedmiotu przestępstwa stanowiła wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. Na podstawie tego przepisu sąd rejonowy powinien też skazać oskarżonego (wyrok SN z dnia 12 października 1988 r., V KRN 211/88, OSNPG 1989, nr 4, poz. 56).
4. M.G. została oskarżona o to, że działając w sposób szczególnie zuchwały, dokonała kradzieży portmonetki wraz z pieniędzmi w kwocie 2400 zł i innymi dokumentami w ten sposób, że portmonetkę wyrwała z torebki na szkodę E.T. W świetle wyników postępowania dowodowego przyjęta w zawiadomieniu o przestępstwie ściganym w trybie przyspieszonym kwalifikacja prawna czynu oskarżonej jako przestępstwa z art. 208 k.k. nie była prawidłowa. W ustalonym stanie faktycznym jedynie miejsce zdarzenia uzasadniałoby przyjęcie publicznego charakteru czynu oskarżonej. Pozostałe okoliczności, a zwłaszcza sposób zachowania M.G. przy zaborze portmonetki, nie uzasadniają przyjęcia, że działała przy użyciu przemocy czy też wykazała jawną postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec poszkodowanej E.T. W jej zachowaniu brak więc przejawów niezbędnych do przyjęcia kradzieży szczególnie zuchwałej w rozumieniu art. 208 k.k. Takie stanowisko znajduje uzasadnienie w wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawie odpowiedzialności karnej za przestępstwa określone w art. 208 k.k. (uchwała pełnego składu Izby Karnej SN z dnia 25 czerwca 1980 r., VII KZP 48/78, OSNKW 1980, nr 8, poz. 65). Czyn oskarżonej należy więc ocenić jako zwykłą kradzież, a ze względu na wartość zaboru kwoty 2400 zł uzasadnione było przyjęcie kwalifikacji z art. 119 § 2 k.w. (wyrok SN z dnia 21 grudnia 1988 r., V KRN 263/88, OSNPG 1989, nr 7, poz. 80).
5. Wprowadzone przez ustawę z dnia 12 lipca 1995 r. o zmianie Kodeksu karnego, Kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (Dz. U. Nr 95, poz. 475) nowe kwotowe uregulowanie wartości mienia stanowiącej podstawę rozgraniczenia przestępstwa od wykroczenia, nawet jeżeli powoduje, że poszczególne czyny, gdyby oceniać je oddzielnie, stanowiłyby obecnie wykroczenia, nie wyklucza kwalifikowania ich jako przestępstwa ciągłego, z tym zastrzeżeniem, że łączna wartość mienia przekracza granicę przewidzianą w obecnie obowiązującym art. 119 k.w. oraz że zostały spełnione wszystkie kryteria niezbędne do przyjęcia konstrukcji przestępstwa ciągłego (postanowienie SN z dnia 18 czerwca 1996 r., I KZP 5/96, OSP 1996, nr 10, poz. 188; OSNKW 1996 nr 7-8, poz. 39; Wok. 1996, nr 9, s. 15).
6. Nowelizacja art. 119 k.w., a także kilku innych przepisów części szczególnej kodeksu wykroczeń polegała wyłącznie na wprowadzeniu - w miejsce dotychczas odrębnych unormowań - jednej podstawy odpowiedzialności za kradzież lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej, niezależnej od rodzaju własności mienia (postanowienie SN z dnia 17 maja 2000 r., V KKN 132/00, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 2, poz. 19; KZS 2001, nr 3, poz. 25).
7. Zawarte w art. 278 § 5 k.k. sformułowanie: "Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio", oznacza zastosowanie do wypadku kradzieży energii wyłącznie znamion przestępstwa kradzieży i sankcji przewidzianych za to przestępstwo. Przepis art. 119 § 1 k.w., w którym przedmiot czynności wykonawczej określony został jako "cudza rzecz ruchoma", nie ma zatem zastosowania do kradzieży energii (uchwała SN z 13 grudnia 2000 r., I KZP 43/2000, OSNKW 2001, nr 1-2, poz. 4; Biul. SN 2000, nr 12, s. 12; Jur. 2001, nr 2, s. 37; Wok. 2001, nr 4, s. 15; KZS 2001, nr 1, poz. 4; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 2, poz. 7).
8. Obecnie kradzież, przywłaszczenie i niszczenie mienia (art. 119 i 124 k.w.) są wykroczeniami, jeżeli wartość przedmiotu przestępstwa nie przekroczy 250 zł. Można mieć wątpliwości, czy ustawodawca nie przesunął tej granicy zbyt wysoko. Podobne wątpliwości można mieć, jeśli chodzi o wysokość grzywny wymierzonej w postępowaniu mandatowym. Teraz będzie ona mogła być wymierzona w granicach od 5 do 500 zł, a więc górna granica została ustalona bardzo wysoko jak na tryb, w jakim się to odbywa. Zob. L. Gardocki, Najnowsze zmiany w Kodeksie karnym, M. Prawn. 1995, nr 12, s. 353. Jeżeli osoba podejmująca (z wody narzędzia rybackie i urządzenie połowowe) działa z zamiarem przywłaszczenia, odpowiada nie z art. 27a ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 20 ust. 5 ustawy rybackiej, lecz za kradzież będącą przestępstwem z art. 199 lub 203 k.k., jeżeli wartość narzędzi i urządzeń przekracza 250 zł, a wykroczeniem z art. 119 § 1 lub 2 k.w., jeżeli jej nie przekracza. Zob. W. Radecki, Przestępstwa i wykroczenia rybackie, Prok. i Pr. 1997, nr 2, s. 24. Kradzież popełniona z użyciem przemocy wobec osoby lub groźbą natychmiastowego jej użycia stanowi wykroczenie, jeśli wartość mienia nie przekracza 250 zł, intensywność zaś takiej przemocy nie osiągnęła poziomu gwałtu na osobie. "Nową ustawą" (art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. zmieniającej kodeks wykroczeń, Dz. U. Nr 113, poz. 717) jest więc rzeczywiście kodeks karny z 1997 r. i kodeks wykroczeń, ale tylko w zakresie zmienionym ustawą sierpniową (wraz z przepisami wprowadzającymi te regulacje). Nie jest natomiast z całą pewnością "nową ustawą" to wszystko, co, inkorporowane z dotychczasowych uregulowań, przetrwało w niezmienionej postaci, nie będąc ewidentnie jej dziełem. Za przedmiot nowej ustawy nie można przeto traktować progu wartościowego mienia określonego w art. 119 § 1 k.w. - 250 zł, będącego niewątpliwie dziełem poprzedniej nowelizacji kodeksu wykroczeń, dokonanej ustawą z dnia 25 lipca 1995 r. Tak więc kradzież mienia o wartości nieprzekraczającej 250 zł, objęta prawomocnym wyrokiem skazującym sprzed 21 listopada 1995 r., w obszarze wykraczającym poza zakres aktualnego brzmienia art. 130 k.w. stanowi wykroczenie nie według "nowej ustawy", lecz według ustawy z dnia 25 lipca 1995 r., co na gruncie art. 12 ust. 2 ustawy sierpniowej fakt ten pozbawia całkowicie znaczenia prawnego. Do takich sytuacji przepis ten nie znajduje więc po prostu zastosowania. Zob. D. Wysocki, Kradzież szczególnie zuchwała w prawomocnym wyroku - przestępstwo czy wykroczenie, PS 2000, nr 4, s. 55. Kradzież mienia o wartości nieprzekraczającej 250 zł, objęta prawomocnym wyrokiem skazującym sprzed 21 listopada 1995 r., w obszarze wykraczającym poza zakres aktualnego brzmienia art. 130 k.w. stanowi wykroczenie nie według "nowej ustawy", lecz według ustawy z dnia 25 lipca 1996 r., co na gruncie art. 12 ust. 2 ustawy sierpniowej (z 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr 113, poz. 717) fakt ten pozbawia całkowicie znaczenia prawnego. Do takich sytuacji przepis ten nie znajduje więc po prostu zastosowania. Ponieważ jednocześnie zmiana progu wartościowego oddzielającego przestępstwo od wykroczenia nie miała żadnego znaczenia dla czynów prawomocnie osądzonych w chwili jej wejścia w życie, takiego znaczenia nie można też jej nadawać obecnie, gdyż żaden przepis rangi ustawowej nie daje do tego wystarczającego upoważnienia. Zob. D. Wysocki, Glosa do postanowienia SN z 8 lutego 2000 r., I KZP 49/99, OSP 2000, nr 10, s. 151.
9. Artykuł 130 § 2 i 3 k.w. wyłączył możliwość stosowania art. 119 k.w. do sytuacji, gdy sprawca "popełnia kradzież z włamaniem", "używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywłaszczenia, także gdy sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności" (wyrok SN z dnia 30 stycznia 2001 r., III KKN 306/99, Prok. i Pr. 2001, nr 7-8, poz. 11).
10. Wykroczenie można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie. Niektóre wykroczenia opisane są w taki sposób, że mogą być popełnione tylko umyślnie, a zatem odpowiedzialność w takich wypadkach może zachodzić tylko wtedy, gdy zostanie ustalone, iż sprawca wykroczenia popełnił je umyślnie. Do wykroczeń takich należą te, które w swoich ustawowych znamionach zawierają wyraźne wskazanie, że wykroczeniem jest jedynie czyn umyślny, bądź też takie, w których nie jest to wyraźnie wskazane, lecz z istoty wykroczenia wynika, że karalne są jedynie działania umyślne. Do tych ostatnich zaliczyć trzeba wykroczenie z art. 119 § 1 k.w., jako że kradzież należy do wykroczeń kierunkowych, które mogą być popełnione wyłącznie w zamiarze bezpośrednim. Podmiotową cechą kradzieży jest zabór w celu przywłaszczenia, czyli chęć włączenia skradzionego mienia do majątku sprawcy lub postąpienia z nim jak z własnym (wyrok SN z dnia 29 października 2001 r., III KKN 364/01, Prok. i Pr. 2002, nr 3, poz. 14).
11. Konsekwencją zmiany ustaleń faktycznych, polegającą m.in. na przyjęciu wartości przywłaszczonego mienia poniżej 250 zł, powinno być przypisanie oskarżonemu wykroczenia z art. 119 § 1 k.w., a nie przestępstwa z art. 284 § 2 k.k. W przypadku poniesienia odpowiedzialności za wykroczenie, a nie za przestępstwo, podstawą orzeczenia o karze wymierzonej oskarżonemu byłyby zupełnie inne granice sankcji (wyrok SN z dnia 2 lipca 2003 r., III KK 197/03, Prok. i Pr. 2004, nr 1, poz. 12).
12. Zawarty w art. 47 § 6 k.w. katalog okoliczności istotnych dla oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu nakazuje przyjąć, że relewantne dla takiej oceny są okoliczności związane bezpośrednio tylko z czynem, a nie osobą sprawcy. Jest oczywiste, że ustalenie braku społecznej szkodliwości (podobnie jak ustalenie jej w stopniu znikomym) dotyczy zawsze czynu, który wyczerpuje ustawowe znamiona dyspozycji normy sankcjonowanej. Ustalenie takie możliwe jest jedynie w rezultacie stwierdzenia takich cech konkretnego czynu, które ujawniają tak dalece odbiegające od założonego przez ustawodawcę wzorca czynu zabronionego, że nie pozwalają przyjąć, iż czyn ten jest społecznie szkodliwy, a więc karygodny. Wymaga w tym miejscu podkreślenia fakt, że przedmiotem oceny stosującego prawo może być jedynie konkretny czyn, a więc przykładowo konkretna kradzież - a nie typ zachowania, a więc kradzież w ogóle. Wskazanie na samą tylko wartość mienia, przy jednoczesnym uznaniu, że inne okoliczności nie mają wpływu na ocenę społecznej szkodliwości, oznaczałoby wprowadzenie do art. 119 § 1 k.w. ograniczenia, jakiego on nie zawiera. Ograniczenie to polegałoby na wyłączeniu odpowiedzialności karnej poprzez ingerencję stosującego prawo w aksjologiczne założenia ustawodawcy i wyznaczone przez niego normatywne granice zakazu wyrażonego znamionami typu czynu zabronionego. Stanowiłoby o uznaniu - wbrew treści normy - że jeżeli przedmiotem kradzieży jest mienie wskazanej (i niższej) wartości, to sprawca nie popełnia wykroczenia. Oznaczałoby to również - nolens volens - wyrażenie przyzwolenia, a co najmniej obojętności prawa na drobne kradzieże. Wyrażona w ten sposób negatywna ocena normy prawnej (a nie ocena czynu), która - zdaniem sądu - sankcjonować powinna jako kradzież nie każde zachowanie polegające na zaborze cudzego mienia, a więc niezależnie od jego wartości, lecz takie tylko, które zwraca się przeciwko mieniu o wartości wyższej od minimalnej ustalonej przez ustawodawcę, byłaby zawsze uogólnieniem wykraczającym poza granice uprawnień stosującego prawo (postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2003 r., V KK 222/03, LEX nr 83772).
13. Jeżeli wartość drzewa nie przekracza kwoty 250 zł, sprawcy powinni ponieść odpowiedzialność z art. 119 § 1 k.w., jeżeli zaś wartość ta jest wyższa, odpowiedzialność za czyn określona została w art. 278 § 1 k.k. (postanowienie SN z dnia 10 lutego 2004 r., V KK 358/03, OSNwSK 2004, nr 1, poz. 290).
14. Na mocy art. 1 pkt 60 ustawy z 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717), dokonującego zmiany art. 119 § 1 k.w. poprzez określenie, że wykroczeniem jest kradzież lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej, jeżeli jej wartość nie przekracza 250 zł, wyżej wymieniony czyn, za który oskarżony został skazany, stał się wykroczeniem. Sąd rejonowy postanowieniem wydanym na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. uznał, że czyn, za który oskarżony został prawomocnie skazany, stanowi wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. i zamienił orzeczoną wyrokiem karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności na karę 30 dni aresztu. Zatem kara wymierzona wyrokiem sądu rejonowego nie podlegała łączeniu na podstawie art. 85 k.k., bowiem przestała być karą tego samego rodzaju i orzeczoną za przestępstwo, jak tego wymaga wymieniony przepis (wyrok SN z dnia 26 czerwca 2007 r., II KK 115/07, OSNwSK 2007, nr 1, poz. 1425).
15. Przestępstwo przywłaszczenia określone w art. 284 k.k. ma swój odpowiednik w art. 119 k.w., a granicą między tym przestępstwem i tym wykroczeniem jest wartość rzeczy będącej przedmiotem czynu. Użyty w art. 130 k.w. termin przywłaszczenie dotyczy też m.in. przywłaszczenia rzeczy znalezionej, a zatem art. 130 k.w. przez swoją regulację prawną nie wyłącza w tym zakresie stosowania art. 119 k.w. (wyrok SN z dnia 26 czerwca 2007 r., IV KK 73/07, LEX nr 265805).
16. Przedmiotem zaskarżenia jest wyrok sądu odwoławczego, którym zmieniono zaskarżony wyrok sądu pierwszej instancji w ten sposób, że przyjęto, iż przypisany oskarżonemu czyn stanowi wykroczenie z art. 119 § 1 k.w. W tej sytuacji jest oczywiste, że sprawa ta - z momentem ogłoszenia wyroku sądu odwoławczego - uzyskała status sprawy o wykroczenie, a konsekwencją tego jest to, że zarówno tryb wniesienia kasacji, jej podstawy oraz sposób procedowania regulowany jest w przepisach kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenie. Przy braku spójności między treścią zarzutu kasacji a uzasadnieniem należy kierować się regułą interpretacyjną wyrażoną w art. 118 § 1 k.p.k., w myśl której, znaczenie czynności procesowej ocenia się według treści złożonego oświadczenia; w przypadku kasacji znaczenie to wyraża się w oświadczeniu, które realizuje wymóg podania, na czym polega zarzucone 3. uchybienie (art. 526 § 1 k.p.k.), a więc zawartym w uzasadnieniu. Stosowanie normy art. 118 § 1 k.p.k. przy odczytywaniu zarzutu kasacji Prokuratora Generalnego nie jest wyłączone, ale nie może prowadzić - w sytuacji kasacji złożonej na niekorzyść - do "wyszukiwania" w treści uzasadnienia kasacji takiego uchybienia, które nie pozostaje w ścisłym, logiczno-prawnym, związku z treścią zarzutu, a stanowi dodatkową argumentację. Trafnie wskazuje się zatem, że uzasadnienie kasacji służy odtworzeniu intencji towarzyszących wniesieniu kasacji, co pozwala - w połączeniu z treścią zarzutu ujętą w części dyspozycyjnej - na odczytanie rzeczywistej treści zarzutu kasacji. Nawet przyjęcie reguły clara non sunt interpretanda nie kończy procesu wykładni, bowiem należy wówczas sprawdzić, czy treść odkodowanej normy prawnej pozostaje w zgodności z systemem prawa i funkcją (celem) określonego przepisu. Między treścią art. 280 § 1 k.k. a przepisem art. 130 § 3 k.w. nie ma relacji sprzeczności w "poziomie" systemu prawnego (sprzeczności na poziomie ustaw). Przepis art. 280 § 1 k.k. będzie miał zastosowanie jako podstawa kwalifikowania zachowania przestępczego wówczas, gdy przemoc, tj. bezpośrednie użycie siły fizycznej, ale nie stwarzające niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia, będzie służyła do kradzieży rzeczy, której wartość przekracza kwotę 250 zł, jak też i w takiej sytuacji, gdy zastosowana przemoc - ukierunkowana na kradzież rzeczy (niezależnie od wartości rzeczy) - poprzez swoje natężenie stworzy niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego, a zatem od strony normatywnej stanie się szczególną formą przemocy, tj. "gwałtem". Kradzież cudzej rzeczy ruchomej dokonana przy posłużeniu się bronią palną, zawsze stanowić będzie przestępstwo rozboju z art. 280 § 2 k.k., niezależnie od wartości tej rzeczy. Stwierdzenie, że użyta przez oskarżonego przemoc nie stworzyła niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia pokrzywdzonego jest ustaleniem faktycznym. Ustalenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia, jako elementu znamienia czynności wykonawczej w postaci "gwałtu na osobie", musi być wynikiem kompleksowej, i dokonywanej w realiach sprawy, oceny takich okoliczności, które określają przede wszystkim zachowanie sprawcy, jak: sposób i forma przemocy (m.in. posłużenie się przedmiotem), ilość uderzeń i ich siła, miejsce zadania uderzenia i ważkość tego miejsca dla zdrowia człowieka. Taki punkt odniesienia wynika z faktu, że to siła fizyczna użyta przez sprawcę, przez swe natężenie, decyduje o stworzeniu niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia człowieka. Oczywiście istotne są także m.in. wiek i uwarunkowania fizyczne pokrzywdzonego oraz fakt doznania uszczerbku na zdrowiu - i ewentualnie jego rodzaj - które pozwolą na stwierdzenie, że co najmniej zdrowie pokrzywdzonego było narażone na niebezpieczeństwo. Nie można jednak tego ustalenia zawężać tylko poprzez konieczność powstania uszczerbku na zdrowiu, bowiem stworzenie niebezpieczeństwa dla zdrowia nie musi łączyć się z doznaniem uszczerbku na zdrowiu (np. uderzenie, nawet kilkukrotne, pięścią w głowę - czy też kopnięcie - nie musi skutkować powstaniem obrażeń na głowie) - postanowienie SN z dnia 7 stycznia 2008 r., II KK 2522/07, Biul. PK 2008, nr 3, poz. 25; Prok. i Pr. 2008, nr 11, poz. 11).
17. Sprawca zaboru mienia o wartości do 250 zł, stosując każdą formę przemocy, ponosi odpowiedzialność za przestępstwo określone w art. 280 § 1 k.k., a nie za wykroczenie z art. 119 § 1 k.k. W szczególności przekonujący jest pogląd, że przeczyłoby założeniu racjonalności ustawodawcy, gdyby przyjąć, że sprawca zwykłego zaboru mienia o wartości przekraczającej choćby minimalnie 250 zł popełnia przestępstwo, a sprawca zaboru mienia o wartości 249 zł, stosując przemoc, chociaż nie z nasileniem zagrażającym zdrowiu lub życiu ofiary - korzysta ze zdecydowanie łagodniejszej odpowiedzialności za wykroczenie. Taki paradoks nie mógłby być akceptowany w praktyce orzeczniczej (postanowienie SN z dnia 28 sierpnia 2008 r., V KK 84/08, LEX nr 449037).
18. Znaczenie normatywne określeń "gwałt na osobie" - zawartego w art. 130 § 3 k.w. i "przemoc wobec osoby" - użytego w art. 280 § 1 k.k. nie jest tożsame, a wobec tego, że wyłączenie stosowania art. 119 § 1 k.w. na zasadzie określonej w art. 130 § 3 k.w. nie odnosi się do kradzieży rzeczy o wartości nieprzekraczającej 250 zł, jeśli kradzież ta połączona była z użyciem (groźbą natychmiastowego użycia) przemocy wobec osoby o natężeniu, które nie osiągnęło stopnia gwałtu na osobie. Pozwala to z kolei stwierdzić, że do wypełnienia znamion przestępstwa określonego w art. 280 § 1 k.k. dochodzi zawsze - niezależnie od wartości rzeczy podlegającej kradzieży - gdy w połączeniu z nią dochodzi do użycia (groźby natychmiastowego użycia) przemocy wobec osoby o stopniu stwarzającym niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia, a w wypadku użycia (groźby natychmiastowego użycia) każdej innej formy tej przemocy wtedy, gdy wartość zabieranej rzeczy przekracza kwotę 250 zł (wyrok SN z dnia 3 września 2008 r., II KK 301/07, LEX nr 449031).
19. Wobec sprawcy można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
20. Artykuł 119 zmieniony art. 1 pkt 60 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 120. [Kradzież drzewa]
1. Z wykroczeniem z art. 120 k.w. mamy do czynienia już w momencie rozpoczęcia czynności polegającej na wyrębie drzewa, przy czym drzewo musi znajdować się na terenie lasu. Równocześnie dla bytu wykroczenia nie ma znaczenia, czy drzewo jest w fazie rosnącej, czy też już wyrąbane lub nawet leży powalone z innych powodów (ze starości, w wyniku czynników atmosferycznych). Nie jest również istotne, czyją stanowią własność.
2. Wyręb drzewa w cudzym lesie (art. 290 k.k. bądź art. 120 k.w.) lub tzw. szkodnictwo leśne (art. 148 k.w. - wyręb gałęzi, korzeni lub krzewów) nie mieszczą się w granicach kontratypu nocy świętojańskiej (zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne, Pal. 1999, nr 7-8, s. 24). Do rozważenia pozostaje natomiast zasadność wyróżniania kontratypów pozaustawowych.
3. Pojęciem "szkodnictwa leśnego" (w rozumieniu art. 47 ust. 2 pkt 7 ustawy o lasach) należy objąć nie tylko wykroczenia określone w rozdziale XIX k.w., lecz także wykroczenia określone w art. 120 i 122 k.w. oraz wykroczenia naruszania przepisów przeciwpożarowych w lasach, o których mowa w art. 82 § 1 pkt 7 i 9 k.w. (zob. W. Radecki, Uprawnienia oskarżycielskie straży przyrodniczych, PS 2005, nr 9, s. 95).
4. Wykroczenie jest umyślne i może być popełnione w formie zamiaru bezpośredniego.
5. Wobec sprawcy można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 121. [Wyłudzenie przejazdu]
1. Przepis art. 121 k.w. przewiduje dwie postacie szalbierstwa. Pierwsza dotyczy kolejnego trzeciego przejazdu koleją lub innym środkiem lokomocji, przy czym kary pieniężne nałożone za poprzednio wyłudzone dwa przejazdy nie zostały uregulowane. Druga postać to jednorazowe wyłudzenie napoju lub pożywienia w zakładzie żywienia zbiorowego, przejazd środkiem lokomocji należącym do przedsiębiorstwa niedysponującego karami pieniężnymi określonymi w taryfie, wstęp na imprezę artystyczną, rozrywkową lub sportową, działanie automatu lub inne podobne świadczenie, o którym wiadomo, że jest płatne. Z powyższego katalogu bezprawnych czynności wynika, że kierujący, który zaparkował pojazd w strefie płatnego postoju oznaczonego znakiem drogowym D-44 bez uiszczenia opłaty, nie jest sprawcą tego wykroczenia, lecz wykroczenia z art. 92 § 1 k.w.
2. Wykroczenie to może być popełnione tylko umyślnie.
3. Zawarte w art. 121 § 2 k.w. określenie: "wyłudza (...) inne podobne świadczenie, o którym wie, że jest płatne", nie obejmuje wyłudzenia mieszkania w hotelu bez zamiaru uiszczenia należności (zob. uchwałę SN z dnia 23 listopada 1972 r., VI KZP 49/72, OSNKW 1973, nr 2-3, poz. 27; w uzasadnieniu odesłano do art. 121 § 1 k.w.; art. 120 § 8, art. 199 § 1, art. 205 k.k.; art. 846 k.c.; art. 265 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 60, poz. 571).
4. Niewywiązanie się z zobowiązania zapłaty wynagrodzenia za zamówione dzieło (art. 627 k.c.) nie stanowi wyłudzenia "innego podobnego świadczenia" w rozumieniu art. 121 § 2 k.w. Takie zachowanie się może stanowić występek określony w art. 205 k.k. Wyłudzenie przejazdu prywatną taksówką stanowi wykroczenie określone w art. 121 § 2 k.w. bez względu na wysokość wyrządzonej tym czynem szkody (uchwała SN z dnia 24 stycznia 1973 r., VI KZP 69/72, OSNKW 1973, nr 4, poz. 42).
5. W postępowaniu nakazowym, które może dotyczyć spraw o przestępstwa podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, sąd może wydać wyrok nakazowy, ale tylko w takim wypadku, kiedy istnieją podstawy do orzekania wobec sprawcy kary ograniczenia wolności lub samoistnej grzywny, przy czym warunkiem orzeczenia jednej z tych kar powinno być stwierdzenie, że na podstawie zebranych w sprawie dowodów okoliczności czynu i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości (art. 454a § 1 i 3 k.p.k.). W sprawie niniejszej, na co zasadnie zwrócono uwagę w rewizji nadzwyczajnej, niedopuszczalne było wydanie wyroku nakazowego, skoro sąd rejonowy uznał, że wyłudzenie ulgowego przejazdu kolejowego stanowiło wykroczenie, a nie przestępstwo, o jakim mowa w art. 454a § 1 k.p.k. W takim przypadku sprawa podlegała rozpoznaniu na rozprawie w postępowaniu uproszczonym z możliwością jej rozstrzygnięcia według zasad określonych w art. 431 k.p.k. Zauważyć przy tym należy, że ocena prawna czynu oskarżonego, uznanego za wykroczenie z art. 119 § 1 k.w., budzi jednak wątpliwości. Wyłudzenie przejazdu koleją bez zamiaru uiszczenia należności spenalizowane zostało w art. 121 § 1 k.w., ale stanowi ono wykroczenie dopiero wówczas, gdy sprawca uprzednio w ciągu roku dwukrotnie nie uiścił nałożonej na niego kary pieniężnej przewidzianej w taryfie kolejowej (wyrok SN z dnia 6 lipca 1995 r., III KRN 56/95, Prok. i Pr. 1995, nr 11-12, poz. 13).
6. Przedmiotem wykonawczym przestępstwa oszustwa może być jedynie mienie. Wprawdzie ustawodawca posłużył się w dyspozycji określającego je przepisu terminem "mienie" w jego szerokim znaczeniu jako majątku, to jednak niewątpliwe jest, że stwierdzone w omawianym przypadku "świadczenie usług" (w tym wypadku transportowych) z pewnością tak rozumianego mienia nie stanowiło, skoro nie było ani rzeczą ruchomą, ani też prawem majątkowym. Stąd też to akurat działanie oskarżonego można rozpatrywać jedynie w kategoriach szalbierstwa określonego w art. 121 § 2 k.w. (wyrok SA w Lublinie z dnia 11 lipca 2000 r., II AKa 101/00, Prok. i Pr. 2001, nr 9, poz. 19).
7. Innym podobnym świadczeniem, o którym mowa w art. 121 § 2 k.w., jest także płatna usługa, polegająca na podłączeniu odbiornika telewizyjnego do systemu zbiorowego odbioru (sieci kablowej) i na udostępnieniu programów (postanowienie SN z dnia 29 września 2004 r., I KZP 21/04, OSNKW 2004, nr 9, poz. 90; zob. też glosę J. Skrzypczaka, Pal. 2005, nr 1-2, s. 284 i R.A. Stefański, Przegląd orzecznictwa, WPP 2005, nr 1, s. 88 i nr 2, s. 67).
8. Czy użyte w art. 121 § 2 k.w. pojęcie "automatu" obejmuje swoim zakresem także urządzenia telekomunikacyjne w postaci "skrzynki rozdzielczej"? Pojęcie "automatu" jest bardzo szerokim określeniem. Oznacza ono maszynę wykonującą cały cykl pracy bez udziału człowieka. Należy domniemywać, że taka była też intencja ustawodawcy, tzn. objęcie zakresem tego pojęcia jak najszerszego kręgu tego rodzaju urządzeń. Pojęcia "automatu" nie sposób bowiem przypisać do określonego typu czy konkretnego rodzaju urządzenia. Należy więc uznać, że "automatem" w rozumieniu przepisu art. 121 § 2 k.w. jest również urządzenie telekomunikacyjne w postaci tzw. "skrzynki rozdzielczej" (M. Rogalski, Glosa do postanowienia SN z dnia 29 września 2004 r., I KZP 21/04, Prok. i Pr. 2006, nr 7-8, s. 223).
9. Wobec sprawcy można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze miesiąca albo grzywny od 20 do 5000 zł.
Art. 122. [Obrót kradzionymi przedmiotami]
1. Wykroczenie z art. 122 k.w. jest klasycznym paserstwem.
2. Ustalenie, że sprawca przyjął (w celu osiągnięcia korzyści majątkowej) mienie o wartości przekraczającej 250 zł lub też - niezależnie od wartości tegoż mienia - zostało ono uzyskane w drodze innego czynu niż kradzież bądź przywłaszczenie, powoduje konieczność rozważenia winy sprawcy na płaszczyźnie art. 215 § 1 k.k., nie zaś art. 122 k.w. Świadomość sprawcy paserstwa, że przyjmowane przezeń mienie pochodzi z rozboju (a nie z kradzieży czy też przywłaszczenia), przesądza więc o jego odpowiedzialności za występek, nie zaś za wykroczenie - niezależnie od wartości przyjmowanego mienia (wyrok SA w Warszawie z dnia 17 stycznia 1996 r., II AKr 520/95, OSA 1996, nr 11-12, poz. 43, s. 3).
3. Przedmiotem wykroczenia z art. 122 § 1 k.w. może być także mienie pochodzące z kradzieży z włamaniem (art. 208 k.k.), jeżeli jego wartość nie przekracza 250 zł. Zob. uchwałę SN z dnia 24 września 1997 r., I KZP 15/97, OSNKW 1997, nr 11-12, poz. 96; OSP 1998, nr 4, poz. 69 i nr 10, poz. 174; M. Prawn. 1997, nr 11, s. 6; Wok. 1998, nr 1, s. 12; Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 12, poz. 19 oraz glosy aprobujące T. Grzegorczyka, OSP 1998, nr 4, s. 170 i K. Indeckiego, OSP 1998, nr 10, s. 491.
4. Jedną z postaci paserstwa jest przyjęcie rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego, dokonane w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Nie chodzi więc o przyjęcie "korzyści", lecz o przyjęcie "rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego", a osiągnięcie korzyści musi być jedynie celem działania sprawcy, przy czym musi to być korzyść majątkowa, nie zaś osobista (wyrok SN z dnia 7 sierpnia 1980 r., II KR 241/80, OSNKW 1980, nr 12, poz. 94).
5. Nabycie mienia pochodzącego z przestępstwa określonego w art. 210 k.k., którego wartość nie przekracza 2000 zł, jest wykroczeniem przewidzianym w art. 122 § 1 k.w., a nie występkiem określonym w art. 215 § 1 k.k. (wyrok SN z dnia 18 października 1983 r., IV KR 211/83, OSNKW 1984, nr 5-6, poz. 56).
6. Czyn pasera, który udziela pomocy do ukrycia mienia pochodzącego z przestępstwa kradzieży z włamaniem, stanowi występek określony w art. 215 § 1 k.k., a nie wykroczenie określone w art. 122 § 1 k.w., bez względu na wartość mienia, a więc także wtedy, gdy wartość mienia nie przekracza 5000 zł (wyrok SN z dnia 6 października 1986 r., Rw 721/86, OSNKW 1987, nr 5-6, poz. 45).
7. Wykroczenie z art. 122 k.w. i występek z art. 215 § 1 k.k. różnicują dwie przesłanki - pierwsza z nich to wartość mienia, druga zaś to jego pochodzenie. Wykroczenie z art. 122 k.w. dotyczy bowiem wyłącznie mienia pochodzącego z kradzieży i przywłaszczenia, nie zaś z kwalifikowanych form kradzieży, tj. przestępstw z art. 208, 209, 210 k.k. Zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 8 sierpnia 1995 r., II AKr 120/95, OSA 1995, nr 9, poz. 40, s. 4; OSAB 1995, nr 3, poz. 44.
8. Wszelkie postacie kradzieży i przywłaszczenia - tak jako przestępstwo, jak i jako wykroczenie poza jedynie takimi, które jakościowo, ze względu na przedmiot czynu (ochrony), kierowane są także wobec osoby, a nie tylko mienia (art. 209 i 210 k.k.) - mogą być brane pod uwagę na gruncie paserstwa wskazanego w art. 122 k.w., w tym i kwalifikowane (z włamaniem i szczególnie zuchwałe), jeśli tylko wartość przedmiotu czynu nie przekracza kwot rozgraniczających to paserstwo od przestępstwa paserstwa z art. 215 (216) k.k. Zob. T. Grzegorczyk, Glosa do uchwały SN z 24 września 1997 r., I KZP 15/97, OSP 1998, nr 4, s. 69.
9. Pojęcie "kradzież" użyte w art. 122 k.w. nie tylko odnosi się do typu przestępstwa kradzieży (o którym mowa w art. 203 k.k.), ale także obejmuje przestępstwo kradzieży szczególnie zuchwałej lub z włamaniem (art. 208 k.k.), kradzieży rozbójniczej (art. 209 k.k.), rozboju (art. 210 k.k.), ponieważ w przepisach tych mamy do czynienia z opisem stanu faktycznego opartym na opisie przestępstwa kradzieży, tyle że zmodyfikowanym o znamiona: szczególna zuchwałość, włamanie, użycie przemocy lub groźby natychmiastowego użycia gwałtu na człowieku, doprowadzenie go do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Nie ma żadnych formalnoprawnych przeszkód, by przyjmować, że art. 122 k.w. ma zastosowanie do nabycia rzeczy pochodzących z takich czynów, jak kradzież i przywłaszczenie, ale również kradzieży szczególnie zuchwałej, z włamaniem, rozboju, kradzieży rozbójniczej, jeśli ich wartość nie przenosi 250 zł. Do skazania z przepisu art. 122 k.w. wystarczy więc, by paser miał świadomość pochodzenia rzeczy z przestępstwa przeciwko mieniu typu kradzież lub przywłaszczenie i znał wartość tego mienia. K. Indecki dokonał określenia zakresu art. 122 k.w. w drodze wskazania, kiedy jego stosowanie jest wyłączone. Są trzy grupy takich przypadków: gdy sprawca paserstwa miał świadomość (lub zarzucalny brak świadomości) pochodzenia rzeczy z innego przestępstwa niż kradzież lub przywłaszczenie (np. oszustwa); gdy przedmiotem paserstwa była broń, amunicja, materiały lub przyrządy wybuchowe; gdy sprawca miał świadomość pochodzenia rzeczy z wykroczenia określonego w art. 148 k.w. Zob. K. Indecki, Glosa do uchwały SN z 24 września 1997 r., I KZP 15/97, OSP 1998, nr 10, s. 174 i Prok. i Pr. 1998, nr 11-12, s. 87.
10. Z brzmienia art. 122 k.w. wynika, że wykroczenie paserstwa odnosi się wyłącznie do "zwykłych" kradzieży, określonych w art. 203 k.k. Błędny jest pogląd, że przestępstwo rozboju jest jednocześnie kradzieżą. Zob. L. Czapski, Glosa do wyroku SN z 18 lutego 1998 r., II KKN 456/97, PS 1999, nr 6, s. 151.
11. Użyte w art. 122 k.w. pojęcie "kradzież" swym zakresem przedmiotowym obejmuje zarówno przestępstwo kradzieży z art. 278 k.k., jak i kradzieży z włamaniem, kradzieży rozbójniczej, rozboju (zob. D. Mucha, Kilka uwag o paserstwie nieumyślnym, WPP 2002, nr 1, s. 16).
12. Nie budzi wątpliwości, że w stanie prawnym obowiązującym w chwili orzekania (a i obecnie) ocena prawna czynu stanowiącego paserstwo dokonane w warunkach nieumyślności wymagała uwzględnienia wartości mienia będącego przedmiotem czynu. W wypadku mienia, którego wartość nie przekraczała kwoty 250 zł, czyn sprawcy stanowi jedynie wykroczenie, jeżeli nie dotyczy mienia w postaci wyrąbanego lub powalonego drzewa z lasu. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, jakiego normatywnego typu czynu dopuścił się sprawca kradzieży mienia, które stało się później przedmiotem paserstwa (wyrok SN z dnia 9 kwietnia 2003 r., V KK 76/03, OSNwSK 2003, nr 1, poz. 762).
13. Przedmiotem wykroczenia określonego w art. 122 § 1 k.w. może być także mienie pochodzące z kradzieży z włamaniem (art. 279 k.k.), jeżeli jego wartość nie przekracza 250 zł (wyrok SN z dnia 28 lipca 2004 r., V KK 104/04, LEX nr 121684; Prok. i Pr. 2004, nr 11-12, poz. 3).
14. Pojęciem "szkodnictwa leśnego" (w rozumieniu art. 47 ust. 2 pkt 7 ustawy o lasach) należy objąć nie tylko wykroczenia określone w rozdziale XIX k.w., lecz także wykroczenia określone w art. 120 i 122 k.w. oraz wykroczenia naruszania przepisów przeciwpożarowych w lasach, o których mowa w art. 82 § 1 pkt 7 i 9 k.w. Zob. W. Radecki, Uprawnienia oskarżycielskie straży przyrodniczych, PS 2005, nr 9, s. 95.
15. Wobec sprawcy można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze miesiąca albo grzywny od 20 do 5000 zł (§ 1) lub grzywny od 20 do 1500 zł albo nagany (§ 2).
Art. 123. [Bezprawne zbieranie płodów ziemi]
1. W komentowanym przepisie chodzi oczywiście o nieznaczną ilość owoców, warzyw lub kwiatów skradzionych nie dla osiągnięcia korzyści majątkowej, lecz zaspokojenia swoich potrzeb. Chodzi o bieżące potrzeby ujawniające się np. w trakcie spaceru.
2. Wykroczenie to jest umyślne.
3. Artyku 123 § 2 zmieniony art. 1 pkt 61 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 124. [Niszczenie cudzej rzeczy]
1. W komentowanym przepisie chodzi o różny stopień negatywnego oddziaływania na cudzą rzecz. "Niszczeniem" jest oczywiście psucie danej rzeczy w taki sposób, aby nie można było jej naprawić, przy czym zniszczenie może być całkowite albo częściowe. Dana rzecz może nawet przestać istnieć (np. samochód-zabawka zostanie rozbity na proszek). "Uszkadzaniem" jest najwyżej częściowe niszczenie rzeczy, powodowanie niewielkiego defektu, zepsucie, nadpsucie, nadwerężenie, naruszenie, ale w taki sposób, że w konsekwencji można ją naprawić. Natomiast czynienie "niezdatną do użytku" oznacza powodowanie, że dana rzecz nie może być wykorzystana zgodnie z jej przeznaczeniem (np. zdjęcie koła samochodu-zabawki czy nawet, moim zdaniem, wyjęcie baterii ze zdalnie kierowanego samochodu-zabawki).
2. Zgodnie z konstrukcją treści § 1 wykroczenie to można popełnić wyłącznie umyślne.
3. Umieszczenie napisu lub rysunku w miejscu do tego niewyznaczonym może stanowić "uszkodzenie mienia" w rozumieniu art. 212 k.k. (albo w zależności od wysokości szkody - wykroczenie przewidziane w art. 124 k.w.) tylko wówczas, gdy w wyniku tego działania nastąpiło pomniejszenie wartości materialnej lub użytkowej budynku, obiektu lub innej rzeczy w takim stopniu, że do usunięcia tego uszkodzenia konieczne jest naruszenie ich substancji. W innym wypadku takie działanie może stanowić wykroczenie określone w art. 63a k.w. Zob. uchwałę SN z dnia 13 marca 1984 r., VI KZP 48/83, OSNKW 1984, nr 7-8, poz. 71.
4. Artykuł 124 § 1 k.w. wyraźnie wskazuje, co jest granicą przewidzianego w nim wykroczenia; określa ją wysokość szkody (nieprzekraczająca 250 zł), a nie wartość uszkodzonego mienia (obecnie rzeczy). Powyższy przepis nie operuje pojęciem wartości "cudzej rzeczy" (inaczej niż np. art. 119 § 1 k.w.), ale pojęciem szkody. Od wysokości szkody, a nie wartości uszkodzonej rzeczy zależy, czy czyn polegający na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu cudzej rzeczy niezdatną do użytku jest wykroczeniem przewidzianym w art. 124 § 1 k.w., czy występkiem z art. 212 § 1 d.k.k. (art. 288 § 1 k.k.). Zob. wyrok SN z dnia 22 października 1998 r., III KKN 146/97, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1999, nr 2, poz. 16.
5. Przestępstwo określone w art. 212 § 1 k.k. może polegać nie tylko na zniszczeniu lub uszkodzeniu mienia społecznego albo cudzego, ale również na uczynieniu go niezdatnym do użytku, dlatego wartość mienia może być niższa od szkody wyrządzonej tym przestępstwem. Szkoda więc ma zasadnicze znaczenie, od jej wysokości zależy bowiem, czy określone we wspomnianym przepisie działanie lub zaniechanie stanowi występek, czy też wykroczenie określone w art. 124 § 1 k.w. Wykroczeniem zaś jest wtedy, gdy szkoda nie przekracza 500 zł. Zob. uchwałę SN z dnia 19 października 1972 r., VI KZP 41/72, OSNKW 1973, nr 1, poz. 4; w uzasadnieniu odesłano do uchwały SN z dnia 18 czerwca 1959 r. w sprawie prawidłowego stosowania przepisów ustawy oraz do uchwały z dnia 21 stycznia 1958 r., VI KO 90/60, OSNKW 1962, nr 3, poz. 37.
6. Jeśli nawet przepis art. 124 § 1 k.w., odpowiadający występkowi zniszczenia mienia odpowiednio wyższej wartości, nie zawiera odpowiednika § 2 art. 212 k.k., nie oznacza to, że każdy przypadek spalenia (podpalenia) rzeczy należy kwalifikować jako występek. Absurdem byłoby uznanie spalenia rzeczy drobnej wartości (np. gazety) za przestępstwo. Przekonuje o tym wykładnia celowościowa i logiczna (wyrok SA w Krakowie z dnia 22 stycznia 1997 r., II AKa 304/96, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 1997, nr 9, poz. 25).
7. Z art. 124 k.w. albo art. 288 k.k. w zależności od powstałej szkody należy kwalifikować każde umieszczenie napisu na cudzej rzeczy, które powoduje naruszenie jej substancji. Wynika to z faktu, że przedmiotem określonych w tych przepisach czynów jest mienie. Bez znaczenia - jak się wydaje - pozostaje tu okoliczność, że możliwe jest przywrócenie rzeczy do jej stanu poprzedniego. Fakt, że każde naruszenie substancji rzeczy stanowi jej zniszczenie lub uszkodzenie w rozumieniu art. 288 k.k. i art. 124 k.w., wynika wprost ze słownikowego znaczenia czasowników "niszczyć" i "uszkadzać". Należy podkreślić, że naruszenie substancji rzeczy przez samo uczynienie na niej napisu lub rysunku jest trudne do wyobrażenia. Nie znaczy to, że takie zachowanie nie może pośrednio spowodować naruszenia, o którym mowa. Może ono bowiem nastąpić wskutek usunięcia z rzeczy napisu bądź rysunku. W przypadku gdy wystąpiło naruszenie substancji rzeczy, nie jest istotne, czy przywrócenie jej do stanu poprzedniego wiąże się z nakładem pracy lub kosztów. Uczynienie rzeczy niezdatną do użytku w rozumieniu przepisów art. 288 k.k. i art. 124 k.w. następuje wtedy, gdy sprawca uniemożliwia lub znacząco utrudnia normalne korzystanie z niej, nie naruszając wszakże jej substancji. Czyn taki może być popełniony poprzez wykonanie graffiti. Pomniejszenie wartości użytkowej rzeczy, na której umieszczono napis lub rysunek, jest już wystarczającą przesłanką przyjęcia, że został popełniony czyn z art. 124 k.w. lub art. 288 k.k. w postaci uczynienia rzeczy niezdatną do użytku. Wydaje się niesłuszne uzależnianie odpowiedzialności za dokonane przestępstwo z art. 288 k.k. lub wykroczenie z art. 124 k.w. popełnione w tej postaci od konieczności poniesienia przez pokrzywdzonego nakładów w celu przywrócenia normalnej użyteczności rzeczy. Wyłączną podstawą do przypisania sprawcy odpowiedzialności powinna być okoliczność, że właściciel lub posiadacz rzeczy w wyniku zachowania sprawcy nie mógł jej używać zgodnie z przeznaczeniem, choćby tylko przez krótki czas, w wyniku czego poniósł szkodę majątkową. Ewentualne nakłady poniesione w celu przywrócenia użyteczności rzeczy należy pojmować jako wyrządzoną przez sprawcę szkodę, nie zaś jako samodzielną przesłankę warunkującą możliwość przypisania mu odpowiedzialności za dokonane przestępstwo z art. 288 k.k. bądź wykroczenie z art. 124 k.w. Warunkiem przypisania sprawcy odpowiedzialności (za przestępstwo z art. 288 k.k. lub wykroczenie z art. 124 k.w.) jest wystąpienie szkody majątkowej. Wynika to z istoty tych czynów jako skierowanych przeciwko mieniu. W wypadku czynu określonego w art. 124 k.w. i art. 288 k.k. szkodę majątkową należy rozumieć jako sumę damnum emergens i lucrum cessans. Naruszenie materii rzeczy przez samo wykonanie graffiti jest praktycznie niemożliwe. Natomiast częste są przypadki, gdy takie naruszenie wystąpiło przy usuwaniu napisu lub rysunku. Nierzadko też bywa, że naruszenie materii rzeczy nie następuje w ogóle. Wówczas, by zdecydować o odpowiedzialności sprawcy za przestępstwo z art. 288 k.k. lub wykroczenie z art. 124 k.w., należy rozważyć, czy uczynienie napisu spowodowało obniżenie wartości użytkowej rzeczy. W myśl ustalonej opinii doktryny istotne znaczenie ma tu okoliczność, czy możliwe jest przywrócenie normalnego stanu użyteczności rzeczy. Jeżeli nie można go przywrócić, czyn należy kwalifikować co do zasady na podstawie art. 124 k.w. lub art. 288 k.k., chyba że w grę wchodzi odpowiedzialność na podstawie przepisu szczególnego. Podobnie w wypadku gdy przywrócenie, o którym mowa, jest wykonalne, ale wiąże się z nakładem pracy i kosztów. Już samo pozbawienie uprawnionego możliwości używania rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, nawet jeżeli przywrócenie jej normalnej użyteczności nie wymaga żadnych nakładów, może uzasadniać przypisanie sprawcy odpowiedzialności co najmniej za wykroczenie z art. 124 k.w. Będzie tak, rzecz oczywista, gdy zachowanie sprawcy spowodowało szkodę majątkową. Tutaj może ona wystąpić tylko w postaci lucrum cessans, a zatem będzie polegała na tym, że przez uczynienie rzeczy niezdatną do użytku sprawca pozbawił właściciela lub posiadacza rzeczy spodziewanych zysków. Zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki..., s. 78. Zniszczenie mienia z art. 124 § 1 k.w. (gdy szkoda nie przekracza 250 zł) oraz przypadek mniejszej wagi, o którym mówi art. 288 § 2 k.k., powinny być objęte działaniem kontratypu "śmigusa dyngusa". Zob. J. Warylewski, Kontratypy wiosenne..., s. 24.
8. Sąd pierwszej instancji przypisał oskarżonemu popełnienie dwóch wykroczeń zniszczenia mienia, pozostających w realnym zbiegu i orzekł za każde z nich na mocy art. 124 § 1 k.w. w zw. z art. 24 § 1 k.w. kary grzywny w kwocie po 100 zł, które miały podlegać (jako niepołączone) odrębnemu wykonaniu. Tymczasem w myśl art. 9 § 2 k.w. przy jednoczesnym orzekaniu o ukaraniu za dwa lub więcej wykroczeń, wymierza się łącznie karę w granicach zagrożenia określonych w przepisie przewidującym najsurowszą karę, co nie stoi na przeszkodzie w orzeczeniu środków karnych na podstawie innych naruszonych przepisów. Przepis ten jest jasno sformułowany i tak też określa zasady postępowania przy realnym zbiegu wykroczeń, a więc z takim "układem", z którym sąd okręgowy miał do czynienia w ocenianym przypadku. Stąd też należało uchylić orzeczenia o ukaraniu za oba wykroczenia i - na podstawie art. 124 § 1 k.w., którego to dyspozycję oba te czyny wyczerpują - wymierzyć za nie na podstawie tegoż art. 124 § 1 k.w. w zw. z art. 9 § 2 k.w. jedną karę grzywny (wyrok SA w Lublinie z dnia 27 kwietnia 2006 r., II AKa 80/06, Prok. i Pr. 2007, nr 2, poz. 32; KZS 2007, nr 2, poz. 82).
9. Wobec sprawcy można zastosować karę aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze miesiąca albo grzywny od 20 do 5000 zł.
10. Artykuł 124 zmieniony art. 1 pkt 62 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 125. [Niezawiadomienie Policji]
1. Sprawcą wykroczenia z art. 125 k.w. jest każdy, kto znalazł przedmiot lub zwierzę i nie zawiadomił o tym w ustawowym terminie Policji. Ustawodawca dał możliwość wyboru formy zawiadomienia, dopuszczając poszukiwanie właściciela znalezionego zwierzęcia lub przedmiotu za pośrednictwem środków masowego przekazu. Może to być również ogłoszenie wywieszone w miejscu znalezienia zwierzęcia lub cudzej rzeczy z podaniem sposobu kontaktu, z oczywistym nieokreślaniem danych identyfikujących przez osoby nieuprawnione zwierzęcia lub przedmiotu.
2. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
3. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 500 zł albo naganą.
4. Artykuł 125 zmieniony art. 1 pkt 63 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 126. [Zabranie cudzej rzeczy]
1. Sprawcą jest każdy, kto zabiera lub niszczy cudzą rzecz, której nie można wycenić, lecz dla właściciela stanowi wartość pamiątkową.
2. Jest to jedynie wykroczenie umyślne popełnione w formie zamiaru bezpośredniego, o czym świadczy użyte przez ustawodawcę określenie "zabiera w celu przywłaszczenia".
3. Kradzież (przywłaszczenie) losu fantowego albo konosamentu na okaziciela, jako przedmiotów niemieszczących się w opisach art. 115 § 9 ani art. 275 k.k., może być oceniana wyłącznie w kontekście art. 126 § 1 k.w., paserstwo wobec nich zaś, jako takie, nie podlega w ogóle penalizacji (chyba że będzie formą określonego w art. 276 k.k. przestępstwa usunięcia lub ukrycia dokumentu). Zob. B. Mik, Karnomaterialna ochrona dokumentów (zagadnienia wybrane), Prok. i Pr. 2001, nr 4, s. 47.
4. Pojawiające się w ostatnim okresie w orzecznictwie próby wyeliminowania tablic rejestracyjnych z pojęcia dokumentów określonego w art. 115 § 14 k.k. nie zasługują na akceptację. Z uwagi na charakter i pełnione funkcje - dowodzące okoliczności o znaczeniu prawnym - tablice takie są dokumentem w rozumieniu prawa karnego. W konsekwencji przerobienie lub podrobienie takich tablic uznać należy za działanie wyczerpujące znamiona przestępstwa z art. 270 k.k. (nie dotyczy to oczywiście zastąpienia tablic rejestracyjnych oryginalnymi tablicami pochodzącymi z innego pojazdu), kradzież tablic rejestracyjnych zaś rozpatrywana być musi - zależnie od okoliczności - w płaszczyźnie art. 276 k.k. i art. 126 k.w. Zob. A. Herzog, Tablice rejestracyjne pojazdu jako dokument w rozumieniu prawa karnego, Prok. i Pr. 2002, nr 10, s. 149.
5. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
6. Artykuł 126 § 2 zmieniony art. 1 pkt 64 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 127. [Samowolne używanie cudzej rzeczy]
1. Wykroczenie z art. 127 k.w. może popełnić każdy, kto bez zezwolenia użył cudzą rzecz ruchomą. Może to być np. rower, który właściciel pozostawił przed sklepem na czas zakupów. Sprawcą jest osoba, która, przechodząc, zapragnęła się na nim przejechać.
2. Wykroczenie może być popełnione tylko umyślnie, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę określenia "samowolnie".
3. Zabór w celu krótkotrwałego użycia motoroweru stanowiącego mienie społeczne albo cudze mienie może stanowić występek określony w art. 214 k.k., nie stanowi natomiast wykroczenia określonego w art. 127 k.w. (uchwała SN z dnia 29 grudnia 1976 r., VII KZP 27/76, OSNKW 1977, nr 1-2, poz. 4).
4. Do przypisania przywłaszczenia rzeczy nie wystarczy stwierdzenie, że została ona samowolnie zabrana; znamienny bowiem jest też zamiar przywłaszczenia jako fakt psychiczny. Gdy sprawca tego nie kwestionuje, wystarczy poprzestać na owej samowoli. Kiedy jednak zabór ruchomości następuje w rodzinie wspólnie mieszkającej, a sprawca wyjaśnia, że zamierzał rzecz oddać po wykorzystaniu jej, niezbędne jest sprawdzenie tego, gdyż czyn taki może być wykroczeniem samowolnego użycia rzeczy (art. 127 § 1 k.w.), a nie kradzieżą (art. 278 § 1 k.k.). Zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 20 grudnia 2001 r., II AKa 284/01, KZS 2002, nr 1, s. 16.
5. Dla realizacji znamienia przywłaszczenia od strony podmiotowej nie jest wystarczające stwierdzenie obiektywnego rozporządzenia przez sprawcę cudza rzeczą, lecz konieczne jest oprócz tego wykazanie, że działaniu temu towarzyszył zamiar określony jako animus rem sibi habendi. Do istoty przywłaszczenia należy osiągnięcie celu w postaci uczynienia z cudzej rzeczy swojej własności przez jej zatrzymanie lub rozporządzenie nią. W zamiarze tym nie mieści się więc jedynie czasowe uniemożliwienie dysponowania rzeczą przez jej właściciela. Skutek przywłaszczenia objęty zamiarem bezpośrednim stanowi utrata rzeczy przez osobę uprawnioną, wobec czego szkoda powstała w majątku tej osoby ma w zamierzeniu przywłaszczającego nieodwracalny charakter. Opisany zamiar odróżnia się od zamiaru sprawcy, który jedynie samowolnie używa cudzej rzeczy w rozumieniu art. 127 § 1 k.w. czy art. 289 k.k. (wyrok SN z dnia 23 listopada 2006 r., II KK 186/06, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 2247).
6. Doprowadzenie innej osoby do niezgodnego z wolą właściciela rozporządzenia jego pieniędzmi, dokonane w celu korzystania z tych pieniędzy, wykracza więc poza obszar kryminalizowany normą art. 127 § 1 k.w. i wypełnia znamiona ustawowe przestępstwa oszustwa określonego w art. 286 § 1 k.k. (zob. J. Satko, Glosa do wyroku SN z 28 czerwca 2000 r., III KKN 86/98, OSP 2001, nr 1, s. 10).
7. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
8. Artykuł 127 zmieniony art. 1 pkt 65 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 128. [Urządzanie gry hazardowej]
1. Sprawcą wykroczenia z komentowanego artykułu jest nie tylko osoba, która urządza grę hazardową, ale również osoba, która np. użyczyła kart lub stoiska na bazarze. Natomiast nie popełnia wykroczenia osoba, która bierze w niej udział. Nie jest zaś wykroczeniem gra (np. w karty lub kości) wówczas, gdy nie wiąże się z obrotem gotówki.
2. Wykroczenie to może być popełnione tylko umyślne.
3. Czerpanie z organizowania gier hazardowych środków na utrzymanie jest jedną z form prowadzenia pasożytniczego trybu życia, który należy uwzględniać przy wymiarze kary jako okoliczność obciążającą (wyrok SN z dnia 19 marca 1979 r., Rw 69/79, OSNKW 1979, nr 6, poz. 66).
4. Określenie "gra hazardowa" (użyte w art. 128 § 1 k.w.) obejmuje swym zakresem wszelkie gry, w tym i grę w tzw. trzy karty, jeżeli wygrana lub przegrana uzależniona jest nie od umiejętności grających, lecz wyłącznie lub przeważnie od losu. Urządzającemu grę hazardową jedynie wówczas można przypisać odpowiedzialność za przestępstwo określone w art. 205 k.k., gdy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie lub innej osoby podstępnie obchodzi reguły gry, naruszając założoną przez nie równość szans jej uczestników, przez użycie oszukańczych zabiegów, w celu uzyskania korzystnego dla siebie wyniku gry. Zob. uchwałę SN z dnia 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, OSP 1994, nr 9, poz. 152; OSNKW 1994, nr 3-4, poz. 15; OSAiSN 1994, nr 6, poz. 9, s. 71; Wok. 1994, nr 4, s. 9; PiP 1994, nr 4, s. 114 oraz glosę krytyczną A. Gubińskiego, PiP 1994, nr 4, s. 114.
5. Określenie "gra hazardowa" (użyte w art. 128 § 1 k.w.) obejmuje swym zakresem wszystkie gry, jeżeli wygrana lub przegrana uzależnione są nie od umiejętności grających, lecz wyłącznie od losu. Cechą charakterystyczną odróżniającą grę hazardową od niehazardowej jest uzależnienie w grze hazardowej wygranej od tzw. wypadku losowego, który jest niezależny od uczestników gry. Wpłynięcie w jakikolwiek sposób na zmianę tego "wypadku losowego" przekreśla istotę hazardu. W grze hazardowej musi istnieć równość szans zarówno na wygraną, jak i przegraną. Jeśli w wyniku manipulacji kartami jedna ze stron tego układu jest wprowadzona w błąd i w wyniku tego przegrywa określoną kwotę pieniędzy - mamy do czynienia z oszustwem z art. 205 k.k., a nie z żadną grą hazardową. Gra w trzy karty, jako polegająca na zręcznej manipulacji i obliczona na wprowadzenie w błąd partnera, stanowi przestępstwo z art. 205 k.k. i z tego powodu nie ma charakteru gry hazardowej. Zob. M. Bojarski, Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, WPP 1994, nr 3-4, s. 119. W sytuacji jednak gdy grający (w trzy karty) będzie tej przypadkowości pozbawiony na skutek oszukańczych zabiegów bankiera, odpada znamionująca grę hazardową cecha, jaką jest jej losowość, a tym samym możliwość kwalifikowania zachowania polegającego na urządzeniu tego typu gry jako wykroczenia z art. 128 k.w. W takiej sytuacji, skoro czyn wyczerpuje znamiona przestępstwa, a nie wyczerpuje znamion wykroczenia, o idealnym zbiegu wykroczenia i przestępstwa nie może być mowy. Zob. J. Satko, Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, Pal. 1994, nr 11, s. 169. Wypełnienie znamion art. 205 k.k. przez takich wydrwigroszy musi być w procesie wykazane, udowodnione. Ogólnikowe powoływanie się na notoryjną oszukańczość ich procederu (jak w wyroku z 10 stycznia 1928 r., II K 2312/1927, Zb. Orz. 1928, poz. 4) jest oczywiście niedopuszczalne, co Sąd Najwyższy trafnie wykazał. Samo tylko organizowanie gry w trzy karty, trzy kubki itp. uzasadnia odpowiedzialność z art. 128 k.w. Zob. A.R. Światłowski, Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, Pal. 1995, nr 1-2, s. 223. Sedno gry w trzy karty nie tkwi w przypadkowej wygranej, lecz jest uzależnione od sprytu prowadzącego grę; reguły tej gry polegają na zręcznej manipulacji kartami. Mając na uwadze, iż do tych reguł należy manipulowanie kartami w taki sposób, by grający był przekonany, że karta znajduje się w miejscu zasugerowanym przez prowadzącego grę, trzeba opowiedzieć się za oszukańczym charakterem tej gry. Zob. R.A. Stefański, Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego za 1994 rok, WPP 1995, nr 3-4, s. 58.
6. Wobec sprawcy może być zastosowana kara aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 129. [Dysponowanie wytrychami]
1. Sprawcami wykroczenia są osoby wymienione w komentowanym przepisie. Wystarczy już samo posiadanie przy sobie wytrychu przez osobę nieuprawnioną, co zostanie ujawnione przez policjanta w czasie legitymowania (np. wypadnie z kieszeni podczas wyjmowania dokumentów).
2. Wykroczenie to może być popełnione wyłącznie umyślnie.
Art. 130. [Warunki stosowania przepisów]
1. Przepisy dotyczące kradzieży cudzej rzeczy ruchomej (art. 119 k.w), kradzieży drzewa (art. 120 k.w.), obrotu kradzionymi przedmiotami (art. 122 k.w.) i niszczenia cudzej rzeczy (art. 124 k.w.) nie mają zastosowania w warunkach określonych w art. 130 § 1 pkt 2, § 2 i 3.
2. W razie uprzedniej karalności oskarżonego za występek podobny lub wykroczenie podobne o uznaniu, czy nowy czyn jest występkiem, czy wykroczeniem, decyduje treść art. 130 § 1 pkt 1 k.w. jako unormowanie szczególne, nie zaś treść art. 60 k.k. (wyrok SN z dnia 13 lutego 1979 r., VI KRN 378/78, OSNKW 1979, nr 6, poz. 67).
3. Dnia 14 maja 1987 r. J.C. dokonał dwóch przestępstw z art. 168 § 1 i art. 176 k.k., a 4 i 23 sierpnia 1987 r. czterech przestępstw z art. 11 § 1 w zw. z art. 168 § 1 k.k. Każde z działań oskarżonego godziło w dobro ściśle osobiste poszczególnych osób pokrzywdzonych i - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego i doktryną - stanowiło odrębny czyn przestępny. Tymczasem zarówno prokurator w toku dochodzenia, jak i sąd pierwszej instancji w wyroku przyjęli, że czyny popełnione na szkodę dwóch osób stanowią jedno przestępstwo, co doprowadziło do skazania oskarżonego za cztery zamiast siedem przestępstw z art. 168 k.k. Kolejne uchybienie stanowi nieobjęcie aktem oskarżenia trzech przestępstw z art. 208 k.k. Zabranie K.D. pieniędzy w kwocie 4950 zł i zegarka z bransoletą wartości około 1000 zł oraz A.B. i A.Sz. aparatów fotograficznych wartości około 46.000 zł, a także B.W. pieniędzy w kwocie 500 zł - w ustalonych w toku postępowania okolicznościach - stanowi trzy odrębne przestępstwa z art. 208 k.k. W kwestii tej jednoznaczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 czerwca 1985 r., II KR 112/85, stwierdzając wprost, że zabranie pokrzywdzonej mienia po uprzednim zgwałceniu jej nie wyczerpuje dyspozycji art. 210 k.k., lecz stanowi jedynie kradzież zuchwałą dokonaną "na oczach" pokrzywdzonej. W wyroku tym Sąd Najwyższy dodał, że w takim wypadku należy uznać, iż oskarżony popełnił na szkodę pokrzywdzonej dwa odrębne przestępstwa pozostające w zbiegu rzeczywistym, a więc podlegające odrębnemu ukaraniu. W postanowieniu z dnia 21 listopada 1987 r. o odmowie przedstawienia zarzutów prokurator bezpodstawnie uznał, że przywłaszczenie kwoty 500 i 4950 zł stanowi wykroczenie, a aparaty fotograficzne nie zostały zabrane w celu przywłaszczenia. W postanowieniu tym pominięto kradzież zegarka z bransoletą. Stanowisko to, milcząco podzielone przez sądy obu instancji, nie jest trafne. Pomijając fakt, że wartość mienia zabranego K.D. wynosi nie 4950 zł, lecz około 5950 zł, należy podkreślić, że stosownie do treści przepisu art. 130 § 2 przepisu art. 119 k.w. nie stosuje się, jeżeli sprawca popełnia kradzież w sposób szczególnie zuchwały lub z włamaniem. Ponieważ omawiane kradzieże mienia dokonane zostały w sposób szczególnie zuchwały, żadna z nich nie stanowi wykroczenia z art. 119 k.w. Zupełnie bezpodstawnie prokurator uznał, że J.C. zabrał pokrzywdzonym aparaty fotograficzne nie w celu przywłaszczenia, przy czym nie podał, w jakim celu to zrobił. Okoliczność, że skradzione aparaty ukrył w dziupli wierzby rosnącej przy polnej drodze, a po ujawnieniu przestępstwa wskazał funkcjonariuszom Milicji Obywatelskiej miejsce ich przechowywania, gdzie zostały odnalezione, nie może świadczyć o tym, że aparaty te nie zostały zabrane w celu przywłaszczenia. Przeciwnie - wyrwanie pokrzywdzonym tych przedmiotów z rąk i ukrycie ich w miejscu znanym tylko oskarżonemu wskazywało na zamiar przywłaszczenia aparatów fotograficznych, zwłaszcza że przedstawiały one stosunkowo dużą wartość (wyrok SN z dnia 24 października 1988 r., V KRN 223/88, OSNPG 1989, nr 3, poz. 45).
4. Artykuł 130 § 2 i 3 wyłączył możliwość stosowania art. 119 k.w. do sytuacji, gdy sprawca "popełnia kradzież z włamaniem", "używa gwałtu na osobie albo grozi jego natychmiastowym użyciem, aby utrzymać się w posiadaniu zabranego mienia, a gdy chodzi o zabranie innej osobie mienia w celu przywłaszczenia, także gdy sprawca doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności" (wyrok SN z dnia 30 stycznia 2001 r., III KKN 306/99, Prok. i Pr. - dodatek Orzecznictwo 2001, nr 7-8, poz. 11).
5. Kodeks karny z 1997 r. zrezygnował z posługiwania się pojęciem "gwałtu na osobie", które występowało w kodeksie karnym z 1969 r. (art. 209 i 210), powracając do tradycyjnego określenia "przemoc wobec osoby" (tak k.k. z 1932 r. - art. 258, 259). Wiąże się to z rezygnacją z konstrukcji kradzieży szczególnie zuchwałej, którą można było popełnić z użyciem siły fizycznej tylko w granicach niezbędnych do zaboru określonych przedmiotów, bez stwarzania u ofiary poczucia zagrożenia dla jej życia lub zdrowia. Tak więc "przemoc" uznać należy za synonim "gwałtu". Poza rozważaniem sądu apelacyjnego pozostała kwestia regulacji zawartej w art. 130 § 3 k.w. Nowelizacja kodeksu wykroczeń, dokonana ustawą z dnia 28 sierpnia 1998 r. (Dz. U. Nr 113, poz. 717), nie zastąpiła w art. 130 § 3 k.w. słowa "gwałt" słowem "przemoc". W tej sytuacji przyjąć należy, że w nowym stanie prawnym brak podstaw do różnicowania zakresów tych pojęć (wyrok SN z dnia 30 czerwca 2004 r., II KK 354/03, LEX nr 137456).
6. Pojęcie "gwałt na osobie", zawarte w art. 130 § 3 k.w., oznacza kwalifikowaną formę przemocy wobec osoby, charakteryzującą się użyciem siły fizycznej o natężeniu stwarzającym niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia (uchwała SN z dnia 21 marca 2007 r., I KZP 39/06, OSNKW 2007, nr 4, poz. 30; Biul. SN 2007, nr 3, poz. 18). Takie stanowisko jest już nieaktualne, bowiem Sąd Najwyższy od niego odstąpił i to mocą zasady prawnej (zob. tezę 14).
7. Sąd Apelacyjny w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 21 marca 2007 r., I KZP 39/06, w której tenże Sąd wypowiedział się, że pojęcie "gwałt na osobie", zawarte w art. 130 § 3 k.w., oznacza kwalifikowaną formę przemocy wobec osoby charakteryzującą się użyciem siły fizycznej o natężeniu stwarzającym niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia. W przedstawionej sprawie działanie oskarżonych sprowadzające się do duszenia za szyję oraz spowodowania obrażeń ciała pokrzywdzonej Marii Z. naruszających czynności narządów ciała na czas nie dłuższy niż 7 dni niewątpliwie stanowiło już gwałt na osobie, a więc sprawcy dopuścili się przestępstwa rozboju, określonego w art. 280 § 1 k.k. (wyrok SA w Lublinie z dnia 12 kwietnia 2007 r., II AKa 73/07, KZS 2007, nr 9, poz. 59).
8. Przestępstwo przywłaszczenia określone w art. 284 k.k. ma swój odpowiednik w art. 119 k.w., a granicą między tym przestępstwem i tym wykroczeniem jest wartość rzeczy będącej przedmiotem czynu. Użyty w art. 130 k.w. termin "przywłaszczenie" dotyczy też m.in. przywłaszczenia rzeczy znalezionej, a zatem art. 130 k.w. poprzez swoją regulację prawną nie wyłącza w tym zakresie stosowania art. 119 k.w. (wyrok SN z dnia 26 czerwca 2007 r., IV KK 73/07, LEX nr 265805).
9. Ustalenie niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia, jako znamienia czynności wykonawczej w postaci "gwałtu na osobie", musi być wynikiem oceny takich okoliczności - które określają przede wszystkim zachowanie sprawcy - jak sposób i forma przemocy, liczba uderzeń i ich siła, miejsce zadania uderzenia i ważkość tego miejsca dla zdrowia człowieka, ponieważ to przede wszystkim siła fizyczna użyta przez sprawcę, wobec jej natężenia, decyduje o stworzeniu niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia człowieka. Znaczenie ma także m.in. wiek i uwarunkowania fizyczne pokrzywdzonego oraz doznany uszczerbek na zdrowiu, co pozwala na stwierdzenie, że co najmniej zdrowie pokrzywdzonego było narażone na niebezpieczeństwo, przy czym stworzenie niebezpieczeństwa dla zdrowia nie musi łączyć się z doznaniem uszczerbku na zdrowiu (postanowienie SN z dnia 7 stycznia 2008 r., II KK 252/07, OSNKW 2008, nr 4, poz. 25; Biul. SN 2008, nr 3, poz. 14).
10. Zakresy znaczeniowe zwrotów "przemoc wobec osoby", użytego w art. 280 § 1 k.k., i "gwałt na osobie", użytego w art. 130 § 3 k.w., są tożsame (uchwała SN z dnia 30 czerwca 2008 r., I KZP 10/08, OSNKW 2008, nr 7, poz. 53; Biul. SN 2008, nr 6, poz. 20; Prok. i Pr. 2008, nr 10, poz. 11).
11. Znaczenie normatywne określeń "gwałt na osobie", zawartego w art. 130 § 3 k.w., i "przemoc wobec osoby", użytego w art. 280 § 1 k.k., nie jest tożsame. Wobec tego, że wyłączenie stosowania art. 119 § 1 k.w. na zasadzie określonej w art. 130 § 3 k.w. nie odnosi się do kradzieży rzeczy o wartości nieprzekraczającej 250 zł, jeśli kradzież ta połączona była z użyciem (groźbą natychmiastowego użycia) przemocy wobec osoby o natężeniu, które nie osiągnęło stopnia gwałtu na osobie, należy z kolei stwierdzić, że do wypełnienia znamion przestępstwa określonego w art. 280 § 1 k.k. dochodzi zawsze - niezależnie od wartości rzeczy podlegającej kradzieży, gdy w połączeniu z nią dochodzi do użycia (groźby natychmiastowego użycia) przemocy wobec osoby o stopniu stwarzającym niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia, a w wypadku użycia (groźby natychmiastowego użycia) każdej innej formy tej przemocy wtedy, gdy wartość zabieranej rzeczy przekracza kwotę 250 zł (wyrok SN z dnia 3 września 2008 r., II KK 301/07, LEX nr 449031). Zapatrywanie to jest obecnie nieaktualne (zob. tezę 14).
12. Zgodnie z art. 130 § 3 k.w. odpowiedzialności za przestępstwo rozboju, bez względu na wartość skradzionego mienia, podlega ten, kto używa "gwałtu na osobie". Jeżeli sprawca użył "przemocy wobec osoby" niekwalifikującej się jako gwałt na osobie, to w wypadku kradzieży rzeczy o wartości nieprzekraczającej 250 zł będzie odpowiadać za wykroczenie (art. 119 k.w.), mimo rozszerzenia w art. 280 k.k. pola stosowania tego przepisu. Zob. A. Zoll, Glosa do uchwały SN z 10 grudnia 1998 r., I KZP 22/98, OSP 1999, nr 5, s. 93.
13. Wykładnia językowa pojęć "gwałt" i "przemoc na osobie" prowadzić musi do wniosku, że są to zwroty synonimiczne. Wniosek taki jest tym bardziej uzasadniony, że nie sprzeciwia się temu dyrektywa tożsamości językowej, a za powyższym rozumieniem pojęć na gruncie art. 280 k.k. i 130 k.w. przemawia wykładnia systemowa i funkcjonalna. Zob. A.T. Olszewski, Glosa do uchwały SN z dnia 21 marca 2007 r., I KZP 39/06, PiP 2007, nr 10, s. 138).
14. Znaczenie normatywne określeń "przemoc wobec osoby", użytego w art. 280 § 1 k.k., oraz "gwałt na osobie", użytego w art. 130 § 3 k.w., jest tożsame. Określonej treści uchwała 7 sędziów SN z dnia 17 grudnia 2008 r., I KZP 27/08 - która jezdnoznacznie pokonała trawające rozbieżności w pojmowaniu znaczenia normatywnego wskazanych określeń funkcjonalnie powiązanych - ma moc zasady prawnej (OSNKW 2009, nr 1, poz. 1).
15. Artykuł 130 § 1 pkt 1 skreślony art. 6 ust. 1 pkt 20 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.; art. 130 § 2 zmieniony art. 1 pkt 66 lit. a ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.; art. 130 § 4 skreślony art. 1 pkt 66 lit. b ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 131. [Zasięg przepisów]
Przepisy dotyczące: kradzieży cudzej rzeczy ruchomej (art. 119 k.w), obrotu kradzionymi przedmiotami (art. 122 k.w.) i niszczenia cudzej rzeczy (art. 124 k.w.) mają zastosowanie do czynów popełnionych przez obywateli polskich za granicą. Zasada ta jest konsekwencją dyspozycji art. 3 § 2 k.w.
Art. 132.
Artykuł 132 skreślony art. 1 pkt 67 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 133. [Spekulacja]
1. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która odprzedaje lub sprzedaje z zyskiem (tzw. spekulacja) bilety na wskazane w przepisie imprezy. Wypełni ona znamiona § 1 w przypadku dokonania transakcji odprzedaży lub sprzedaży, niezależnie od wielkości osiągniętego zysku, a § 2 - jeżeli do realizacji transakcji z różnych powodów nie dojdzie.
2. Nie popełnia wykroczenia osoba, która odsprzedaje bilety bez zysku (np. organizator wycieczki do kina z różnych powodów rezygnuje z uczestnictwa w seansie filmowym).
3. Jest to wykroczenie umyślne, które może być popełnione tylko w formie zamiaru bezpośredniego.
4. Sprawca wykroczenia może ponieść odpowiedzialność w postaci kary aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny od 20 do 5000 zł.
Art. 134. [Oszukanie nabywcy]
1. Sprawcą wykroczenia jest każdy, kto oferując usługę lub towar do sprzedaży, niezależnie od tego, czy trudni się tym zajęciem, czy też czyni to przypadkowo (jednorazowo), dopuści się oszustwa (§ 1).
2. Zgodnie ze słusznym poglądem M. Bojarskiego wykroczenia oszustwa dopuszcza się nie tylko sprzedawca, ale również nabywca produktów rolnych czy hodowlanych, który przy skupie tych produktów oszukuje dostawcę (§ 2). Zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2006, s. 709.
3. Wykroczenie stypizowane w art. 25 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji koresponduje z czynem z art. 134 k.w. oraz z wykroczeniem z art. 136 k.w. Ta zbieżność może prowadzić do wystąpienia zbiegu przepisów (choć jak się wydaje - pomijalnego). Zob. M. Mozgawa, Prawnokarne aspekty zwalczania nieuczciwej konkurencji, Prok. i Pr. 1996, nr 4, s. 31).
4. Wykroczenie to jest umyślne, gdyż może być popełnione tylko w formie zamiaru bezpośredniego.
5. Poza wypadkiem określonym w art. 134 k.w. oszustwo, czyli podjęte w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, pozostaje przestępstwem przewidzianym w art. 199 (gdy chodzi o mienie społeczne) albo w art. 205 k.k. (gdy chodzi o mienie cudze) również wtedy, gdy wartość wyłudzonego mienia nie przekracza 500 zł (wyrok SN z dnia 17 lipca 1980 r., Rw 237/80, OSNKW 1980, nr 10-11, poz. 84).
6. Sprawca wykroczenia może ponieść odpowiedzialność w postaci kary aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny od 20 do 5000 zł.
7. Artykuł 134 § 1 zmieniony art. 17 pkt 2 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o zwalczaniu spekulacji (Dz. U. Nr 24, poz. 124) - z dniem 30 września 1981 r.; art. 134 § 2 dodany art. 6 ust. 1 pkt 21 lit. a) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.; art. 134 § 3 zmieniony oraz według numeracji ustalonej art. 6 ust. 1 pkt 21 lit. b) ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.
Art. 135. [Ukrywanie towaru]
1. Sprawcą wykroczenia jest osoba, która ukrywa towar. W praktyce chodzi o atrakcyjny towar, który zostaje ukryty w celach spekulacyjnych.
2. Wykroczenie może być popełnione tylko umyślnie.
3. Kierownik lub sprzedawca uspołecznionego przedsiębiorstwa handlu detalicznego, który ukrywa przed nabywcą towar przeznaczony do sprzedaży lub umyślnie bez uzasadnionej przyczyny odmawia sprzedaży takiego towaru, odpowiada za wykroczenie określone w art. 135 k.w. (uchwała SN z dnia 30 maja 1980 r., VI KZP 6/80, OSNKW 1980, nr 7, poz. 58).
4. Wykroczenie określone w art. 135 k.w. może popełnić każda osoba zajmująca się sprzedażą towarów w przedsiębiorstwie handlu detalicznego lub przedsiębiorstwie gastronomicznym, przy czym nie ma znaczenia, czy jest to właściciel przedsiębiorstwa, osoba pełniąca w nim funkcję kierowniczą, pracownik, wreszcie osoba, która wykonuje pracę w formie "grzecznościowej", sprawując obowiązki sprzedawcy na podstawie umocowania udzielonego przez właściciela lub kierownika przedsiębiorstwa. Nie ma przy tym również znaczenia forma własności przedsiębiorstwa oraz jego status prawny (spółka, spółdzielnia itd.) - zob. uchwałę SN z dnia 17 marca 2005 r., I KZP 3/05, OSNKW 2005, nr 3, poz. 26; Biul. SN 2005, nr 3, poz. 16; Prok. i Pr. 2005, nr 7-8, poz. 18; Wok. 2005, nr 9, poz. 15).
5. Przestępstwo z art. 257 k.k. może mieć tylko ograniczone zastosowanie w przypadkach objętych tą częścią dyrektywy (2000/43/WE), bowiem realizacja strony przedmiotowej tego przestępstwa jest wykonywana tylko przez publiczne znieważanie osoby lub grupy osób z powodu jej rasy lub/i pochodzenia etnicznego. Wydaje się, że szersze zastosowanie w związku z tym mogą mieć przepisy (art. 135 i art. 138) kodeksu wykroczeń, które w sposób bezpośredni dotyczą dostępu do dóbr i usług oraz dostarczania dóbr i usług publicznie dostępnych, włącznie z zakwaterowaniem. Jedynym minusem takiego założenia jest słabsza sytuacja procesowa strony pokrzywdzonej, ponieważ nie ma tutaj zastosowania (na co zezwala sama dyrektywa rasowa) zasada odwrócenia ciężaru dowodu (zob. W. Burek, Zakaz dyskryminacji w dostępie do dóbr i usług świadczonych publicznie w prawie polskim - uwagi wokół implementacji dyrektywy rasowej (2000/43/WE), PiZS 2007, nr 12, s. 9)
6. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
7. Artykuł 135 zmieniony art. 6 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.
Art. 136. [Usuwanie ceny]
1. Sprawcą czynu określonego w § 1 może być każdy, czynu określonego w § 2 zaś tylko osoba, która ten towar przeznacza do sprzedaży.
2. Wykroczenie może być zarówno umyślne (§ 1), czego dowodem jest użycie przez ustawodawcę określenia "umyślnie usuwa", jak i umyślnie lub nieumyślne (§ 2), przy czym nieumyślność działania sprawcy jest najbardziej prawdopodobna jedynie przy niewłaściwym oznaczeniu. Trudno natomiast wyobrazić sobie nieumyślność w przypadku przeznaczenia towaru do sprzedaży z "usuniętym trwałym oznaczeniem ich ceny, terminu przydatności do spożycia lub daty produkcji, jakości, gatunku lub pochodzenia".
3. Wykroczenie stypizowane w art. 25 ust. 1 u.z.n.k. częściowo koresponduje z czynem określonym w art. 136 k.w., przewidującym karalność usuwania z towarów przeznaczonych do sprzedaży utrwalonego na nich oznaczenia określającego cenę, termin przydatności do spożycia lub datę produkcji, jakość, gatunek lub pochodzenie. Ta zbieżność może prowadzić do wystąpienia zbiegu przepisów, choć - jak się wydaje - pomijanego. Możliwy jest również rzeczywisty zbieg przepisów art. 25 u.z.n.k. z przepisem art. 57 ust. 1 u.z.t. (ustawa uchylona przez art. 326 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. - Prawo własności przemysłowej, tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.). Zob. M. Mozgawa, Wykroczenia określone w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, M. Prawn. 1994, nr 5, s. 135. Wykroczenie stypizowane w art. 25 u.z.n.k. koresponduje z czynem z art. 134 k.w. oraz z wykroczeniem z art. 136 k.w. Ta zbieżność może prowadzić do wystąpienia zbiegu przepisów (choć - jak się wydaje - pomijalnego). Zob. M. Mozgawa, Prawnokarne aspekty zwalczania nieuczciwej konkurencji, Prok. i Pr. 1996, nr 4, s. 31. Zachowanie się sprawcy przestępstwa z art. 306 k.k. bliskie jest zachowaniu sprawcy wykroczenia z art. 136 k.w. i art. 25 u.z.n.k. Należy jednak zauważyć, że zachowania te, chociaż bliskie sobie, nie są tożsame. W przypadku art. 25 u.z.n.k. chodzi o oznaczanie lub nieoznaczanie towarów lub usług określonymi informacjami, a w przypadku art. 136 k.w. o usuwanie już istniejących oznaczeń. Odmienność zachowań penalizowanych w art. 306 k.k. polega zatem na szerszym ich zakresie - może to być bowiem usuwanie, podrabianie oraz przerabianie. Zachowania te mogą przy tym dotyczyć znaków identyfikacyjnych oraz dat produkcji lub przydatności. Sprawcą wykroczenia z art. 25 u.z.n.k. jest więc producent, który, oznaczając towar lub go nie oznaczając, chce wprowadzić klienta w błąd, by zachęcić go do zakupienia tego towaru. W przypadku art. 136 k.w. sprawcą wykroczenia najczęściej będzie sprzedawca, który chce pozbyć się towarów przeterminowanych, w złym gatunku albo złej jakości. Natomiast podmiotem przestępstwa z art. 306 k.k. może być każdy - ma ono bowiem charakter powszechny. Najczęściej jednak sprawcami tych przestępstw będą uczestnicy obrotu gospodarczego, w tym producenci i sprzedawcy. Zob. R. Zakrzewski, Ochrona obrotu gospodarczego w nowym kodeksie karnym, PUG 1997, nr 11, s. 2. Usuwanie znaku towarowego nie może być równoznaczne z oznaczaniem cudzym zarejestrowanym znakiem, chociaż w rezultacie sprawcy może chodzić o to samo. Zarówno ten, kto fałszywie oznacza cudzym znakiem towarowym, jak i ten, kto cudzy znak usuwa, ma na celu osiągnięcie nienależnego mu zysku ze sprzedaży takich wadliwie oznaczonych (lub pozbawionych oznaczeń) towarów. Z reguły usuwa się znak towarowy przedsiębiorstwa, które na danym rynku nie jest znane (albo wręcz przeciwnie - jest dobrze znane, ale z wyrobów złej jakości). Chodzi więc o zbycie anonimowe, a usunięcie znaku może być w ogóle warunkiem sprzedaży towaru na rynku. W takim wypadku nie będzie możliwe zastosowanie art. 57 ust. 1a u.z.t. (ustawa uchylona przez art. 326 pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r., - Prawo własności przemysłowej, tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.), ale otwarta jest droga do stosowania art. 136 k.w. (penalizującego usuwanie oznaczeń z towarów). Zob. M. Mozgawa, J. Radoniewicz, Funkcjonowanie uregulowań dotyczących prawnokarnej ochrony znaków towarowych, Prok. i Pr. 1998, nr 6, s. 33.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany w przypadku popełnienia wykroczenia zakwalifikowanego z § 1 - aresztem od 5 do 30 dni, ograniczeniem wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł, jeżeli zaś czyn wypełni znamiona wykroczenia z § 2 - ograniczeniem wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywną w wysokości od 20 do 1500 zł.
5. Artykuł 136 § 1 zmieniony treścią art. 33 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 128, poz. 1409) - z dniem 1 stycznia 2003 r.
Art. 137. [Nieuwidocznienie ceny]
1. Przepisami, o których wspomina § 1 komentowanego artykułu, są dyspozycje zawarte w obowiązującej od 1 stycznia 1995 r. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. Nr 84, poz. 386 z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 z późn. zm.), która określa: zasady i tryb kształtowania cen towarów i usług, sposoby informowania o charakterystyce jakościowej oraz o cenach oferowanych towarów i usług oraz skutki nieprzestrzegania jej uregulowań. Przepisów ustawy nie stosuje się do cen w obrocie pomiędzy osobami fizycznymi, z których żadna nie jest przedsiębiorcą, oraz cen ustalanych na podstawie odrębnych ustaw, w zakresie uregulowanym w tych ustawach i wydanym na podstawie jej art. 12 ust. 3rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 10 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad uwidaczniania cen towarów i usług oraz sposobu oznaczania ceną towarów przeznaczonych do sprzedaży (Dz. U. Nr 99, poz. 894 z późn. zm.). Analizując zwłaszcza przepisy drugiej z wymienionych ustaw, warto przyswoić sobie znaczenie użytych w niej określeń, a mianowicie, że:
- ceną jest wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę, przy czym w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym,
- ceną jednostkową towaru (usługi) jest cena ustalona za jednostkę określonego towaru (usługi), którego ilość lub liczba jest wyrażona w jednostkach miar, w rozumieniu przepisów o miarach,
- charakterystyką jakościową towaru (usługi) są właściwości (cechy), skład, parametry techniczne towaru (usługi) oraz jego zgodność z określoną normą lub innym dokumentem normatywnym w rozumieniu odrębnych przepisów,
- kształtowaniem cen jest uzgadnianie cen między stronami umowy lub ich ustalanie w trybie art. 4, 5 i 8 ustawy,
- lecznictwem zamkniętym są zakłady opieki zdrowotnej, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.),
- marżą handlową jest różnica między ceną płaconą przez kupującego a ceną uprzednio zapłaconą przez przedsiębiorcę, wynikająca z kosztów i zysku przedsiębiorcy, przy czym marża handlowa może być wyrażona kwotowo lub w procentach,
- ceną urzędową i marżą handlową urzędową jest cena i marża handlowa ustalona w rozporządzeniu wydanym przez właściwy organ administracji rządowej lub w uchwale wydanej przez organ stanowiący właściwej jednostki samorządu terytorialnego,
- przedsiębiorcą jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.), a także osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego (zob. też ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, tekst. jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.),
- towarem jest rzecz, jak również energia oraz prawa majątkowe zbywalne,
- usługą jest czynność świadczona odpłatnie, wymieniona w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej.
2. Określenie "ilości nominalnej" koresponduje z pojęciem "ilość nominalna towaru paczkowanego", które zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 18 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 91, poz. 740) jako deklarowana przez paczkującego i oznaczona na opakowaniu ilość produktu w towarze paczkowanym, bez opakowania oraz bez dodatkowych materiałów lub produktów zapakowanych razem z produktem, jaką towar paczkowany powinien zawierać. Natomiast z dyspozycji art. 7 tej ustawy wynika, że oznakowanie umieszczone na towarach paczkowanych powinno być łatwe do odczytania i dobrze widoczne, a także wykonane w sposób niedający się usunąć bez uszkodzenia opakowania. Poza wymaganiami dotyczącymi oznakowania produktów określonymi w przepisach odrębnych, towary paczkowane wprowadzane do obrotu powinny posiadać następujące oznakowania: nazwę produktu, ilość nominalną produktu i firmę paczkującego, zlecającego paczkowanie, sprowadzającego lub importera. Z kolei szczegółowe wymagania dotyczące oznakowań towarów paczkowanych określiło rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r. (Dz. U. Nr 122, poz. 1010).
3. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne. Sprawcą wykroczenia określonego w § 1 mogą być pracownicy jednostki handlowej lub usługowej, wykroczenia określonego w § 2 zaś tylko kierownik tej jednostki.
4. Na sprawcę wykroczenia wypełniającego znamiona określone w § 1 czeka kara grzywny w wysokości od 20 do 1500 zł albo nagany, w § 2 zaś - kara aresztu od 5 do 30 dni albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Artykuł 137 § 1 zmieniony treścią art. 33 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. Nr 128, poz. 1409) - z dniem 1 stycznia 2003 r.; art. 137 § 2 zmieniony art. 1 pkt 68 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 138. [Pobieranie nienależnych opłat]
1. Sprawcą wykroczenia może być tylko osoba zawodowo zajmująca się świadczeniem usług, która żądała i przyjęła zapłatę wyższą od obowiązującej, przy czym nie może dopuścić się oszustwa. Pokrzywdzony musi mieć pełną świadomość ceny usługi.
2. Przestępstwo z art. 257 k.k. może mieć tylko ograniczone zastosowanie w przypadkach objętych tą częścią dyrektywy (2000/43/WE), bowiem realizacja strony przedmiotowej tego przestępstwa jest wykonywana tylko przez publiczne znieważanie osoby lub grupy osób z powodu jej rasy lub/i pochodzenia etnicznego. Wydaje się, że szersze zastosowanie w związku z tym mogą mieć przepisy (art. 135 i art. 138) kodeksu wykroczeń, które w sposób bezpośredni dotyczą dostępu do dóbr i usług oraz dostarczania dóbr i usług publicznie dostępnych, włącznie z zakwaterowaniem. Jedynym minusem takiego założenia jest słabsza sytuacja procesowa strony pokrzywdzonej, ponieważ nie ma tutaj zastosowania (na co zezwala sama dyrektywa rasowa) zasada odwrócenia ciężaru dowodu (zob. W. Burek, Zakaz dyskryminacji..., s. 9).
3. Należy zgodzić się z poglądem B. Kurzępy, że pojęcie "usługi" rozumieć należy jako każdą czynność świadczoną odpłatnie, wymienioną w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej. Natomiast "świadczenie" to świadczenie udzielane w toku prowadzenia działalności usługowej np. związanej z usługami krawieckimi, szewskimi, kosmetycznymi itp. Nie ma wątpliwości, że dla zaistnienia tego wykroczenia niezbędne jest, aby sprawca nie tylko żądał wyższej zapłaty, ale ją otrzymał (pobrał). Jeśli bowiem nie dojdzie do spełnienia żądania, to czyn będzie stanowił jedynie usiłowanie, które w tym wypadku nie jest karalne (zob. B. Kurzępa, Kodeks wykroczeń..., s. 462).
4. Jest to wykroczenie, które może być popełnione tylko umyślnie.
5. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 138(a). [Nieokazanie dokumentów]
1. Zgodnie z dyspozycją zawartą w ustawie z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.) przedsiębiorca, który proponuje konsumentowi zawarcie umowy poza lokalem przedsiębiorstwa, okazuje przed zawarciem umowy dokument potwierdzający prowadzenie działalności gospodarczej oraz dokument tożsamości. W razie zawierania umów w imieniu przedsiębiorcy zawierający umowę okazuje ponadto dokument potwierdzający swoje umocowanie. Przez lokal przedsiębiorstwa rozumie się miejsce przeznaczone do obsługiwania publiczności i oznaczone zgodnie z przepisami o działalności gospodarczej. Przepisy stosuje się także do umowy zawartej w wyniku zorganizowanego poza lokalem przedsiębiorstwa zbierania ofert konsumentów w czasie odwiedzin przedsiębiorcy lub osoby działającej w jego imieniu w miejscu pracy konsumenta, w jego mieszkaniu albo w innym miejscu jego prywatnego pobytu. Konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie, w ciągu 10 dni od zawarcia umowy. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). W razie odstąpienia umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty. Kto zawiera z konsumentem umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, powinien przed jej zawarciem poinformować konsumenta na piśmie o prawie odstąpienia od umowy w określonym terminie i wręczyć wzór oświadczenia o odstąpieniu, z oznaczeniem swojego imienia i nazwiska (nazwy) oraz adresem zamieszkania (siedziby). Obowiązany jest także wręczyć konsumentowi pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, stwierdzające jej datę i rodzaj oraz przedmiot świadczenia i cenę. Konsument, na żądanie przedsiębiorcy, poświadcza na piśmie, że został poinformowany o prawie odstąpienia i że otrzymał wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Jeżeli konsument nie został poinformowany na piśmie o prawie odstąpienia od umowy, bieg terminu nie rozpoczyna się. W takim wypadku konsument może odstąpić od umowy w ciągu 10 dni od uzyskania informacji o prawie odstąpienia. Konsument nie może jednak z tego powodu odstąpić od umowy po upływie 3 miesięcy od jej wykonania.
Naruszenie wyżej wymienionych zasad stanowi wykroczenie z art. 138a k.w.
Przepisów o umowach zawieranych z konsumentami poza lokalem przedsiębiorstwa nie stosuje się do umów:
- o charakterze ciągłym lub okresowym, zawieranych na podstawie oferty sprzedaży lub przez odwołanie się do ogłoszeń, reklam, cenników i innych informacji skierowanych do ogółu albo do poszczególnych osób, jeżeli konsument mógł uprzednio zapoznać się z treścią otrzymanej oferty lub informacji pod nieobecność drugiej strony umowy, a zarazem zarówno w tej ofercie lub informacji, jak i w umowie zastrzeżono prawo konsumenta do odstąpienia od umowy w ciągu 10 dni od dnia jej zawarcia,
- sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do miejsca zamieszkania konsumenta,
- powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, o wartości przedmiotu umowy do równowartości 10 euro,
- o prace budowlane,
- dotyczących nieruchomości, z wyłączeniem usług remontowych,
- ubezpieczenia, w tym o członkostwo w otwartych funduszach emerytalnych, oraz reasekuracji,
- dotyczących papierów wartościowych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach powierniczych i inwestycyjnych (usługi inwestycyjne).
2. Należy pamiętać, że w razie okazania przez sprawcę chociażby jednego z trzech rodzajów dokumentów wymienionych w art. 138a nie dojdzie do zaistnienia wykroczenia z art. 138a § 2 (M. Mozgawa, Przestępstwa i wykroczenia nieuczciwej konkurencji i inne czyny karalne popełnione w obrocie towarowym (w:) O. Górniok (red.), Prawo karne gospodarcze, Warszawa 2003, s. 219).
3. Wykroczenie może być popełnione w zasadzie tylko umyślnie, chociaż istnieje możliwość nieumyślnego działania sprawcy.
4. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Artykuł 138a dodany art. 20 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271) - z dniem 1 lipca 2000 r., zmieniony art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1808) - z dniem 21 sierpnia 2004 r.
Art. 138(b). [Naruszenie sądowej dyrektywy]
1. Komentowany przepis należy rozpatrywać w kontekście ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.).
2. Wykroczenie to może być popełnione w zasadzie tylko umyślnie, chociaż istnieje możliwość nieumyślnego działania sprawcy.
3. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
4. Artykuł 138b dodany art. 20 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271) - z dniem 1 lipca 2000 r.
Art. 138(c). [Naruszenie wymogów kredytowania]
1. Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081 z późn. zm.) reguluje zasady i tryb zawierania umów o kredyt konsumencki, zasady ochrony konsumenta, który zawarł umowę o taki kredyt, oraz obowiązki przedsiębiorcy, który go udzielił (art. 1). Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności:
- umowę pożyczki,
- umowę kredytu w rozumieniu art. 69 prawa bankowego (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.),
- umowę o odroczeniu konsumentowi terminu spełnienia świadczenia pieniężnego,
- umowę, na mocy której świadczenie pieniężne konsumenta ma zostać spełnione później niż świadczenie kredytodawcy,
- umowę, na mocy której kredytodawca zobowiązany jest do zaciągnięcia zobowiązania wobec osoby trzeciej, a konsument - do zwrotu kredytodawcy spełnionego świadczenia.
Ustawę stosuje się także do umów, na mocy których spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia swojemu członkowi kredytu w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą. Konsumentem jest osoba fizyczna, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą (art. 2).
2. Wykroczenie może być popełnione w zasadzie tylko umyślnie, chociaż istnieje możliwość nieumyślnego działania sprawcy.
3. Zdaniem M. Rusinka (Odpowiedzialność z kodeksu wykroczeń za niedochowanie wymogów ustawy o kredycie konsumenckim, PB 2004, nr 1, s. 53) sankcje z art. 138c k.w. znajdą zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy do danej umowy o kredyt konsumencki odnoszą się rygory ustawy (z 2001 r. o kredycie konsumenckim, choćby to były tylko niektóre jej przepisy, jak w przypadku umów, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 1 i 5 u.k.k.). Na przykład nie będzie stanowiło wykroczenia z art. 138c § 3 k.w. przyjęcie przez kredytodawcę weksla bez klauzuli wyłączającej indos na zabezpieczenie kredytu mieszkaniowego, wyłączonego mocą art. 3 ust. 2 pkt 3 u.k.k. poza unormowanie ustawy. Podobnie będzie np. w razie niedoręczenia konsumentowi egzemplarza umowy kredytu w wysokości przekraczającej 80.000 zł (zob. art. 3 ust. 1 pkt 1 u.k.k.). Przez zawarcie umowy (w rozumieniu art. 138c § 1 k.w.) trzeba tu rozumieć dokonanie czynności zawarcia umowy niezależnie od tego, czy była ona skuteczna, tzn. wywołała skutek prawny w postaci powstania stosunku umownego. Literalna wykładnia skłania do rozciągnięcia zakresu omawianego wykroczenia także na przypadki umów nieważnych. Warto jednak zauważyć, że nieważność umowy o kredyt konsumencki jest sytuacją niezwykle rzadką - ustawodawca stara się ograniczać te przypadki jako stawiające konsumenta w niekorzystnym położeniu. Ponadto naruszenie wymogów dotyczących treści w nieważnej umowie nie niesie realnego zagrożenia dla interesów konsumenta, z zasady brak więc będzie społecznej szkodliwości czynu (art. 1 § 1 k.w.). Od uznania sądu orzekającego zależy, czy naruszenie wymogów treści umowy (o kredyt konsumencki) będzie uznane za na tyle doniosłe, by je ocenić jako rażące. Za takowe uznać należy uchybienia wymogom elementarnym, w oczywisty sposób godzące w podstawowe założenia ustawy. Przy ocenie wagi naruszenia w konkretnym przypadku sąd powinien się kierować przede wszystkim stopniem naruszenia (zagrożenia) chronionych ustawą interesów konsumenta. W tym kontekście pojawia się kwestia odpowiedzialności za naruszenie wymogów dotyczących treści w przypadku zawarcia umowy z użyciem wzorca umownego. Trzeba najpierw podkreślić, że nie jest karalne samo sporządzenie wzorca naruszającego te wymagania. Po wtóre, posłużenie się wzorcem pozostaje bez wpływu na przedmiotowe podstawy odpowiedzialności za omawiane wykroczenie (art. 138c k.w.). Penalizowane jest tu zawarcie wadliwej pod względem treści umowy, bez względu na sposób wprowadzenia do niej postanowień naruszających ustawowe wymogi. W konsekwencji każdorazowe użycie wadliwego wzorca będzie stanowić odrębne wykroczenie. Choć obowiązek informacyjny z art. 16 u.k.k. dotyczy również ofert, to jego naruszenie nie będzie penalizowane, ponieważ brzmienie art. 138c § 2 k.w. trzeba interpretować ściśle. Skoro w drodze interpretacji można obowiązek informacyjny z art. 16 u.k.k. rozciągnąć na ogłoszenia, wydaje się, że omawiany przepis karny wciąż powinien znajdować zastosowanie w razie naruszenia tego obowiązku. W przypadku reklam i ogłoszeń, w których znalazły się pewne informacje o warunkach zawarcia umowy, ale nie podano w nich danych o kosztach kredytu, chociaż zgodnie z art. 16 u.k.k. nie będzie obowiązku podania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, jej niepodanie mieścić się będzie w znamionach czynu z art. 138c § 2 k.w. Jak się zdaje, ze względów teleologicznych konieczne będzie zawężenie zakresu odpowiedzialności za omawiane wykroczenie do zachowań naruszających obowiązek informacyjny w jego nowym, nadanym przez nowelizację, kształcie. Ustawodawca w art. 16 u.k.k. wyraźnie zakreśla granice szczególnej ochrony konsumenta, realizowanej przez podanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Należy zatem domniemywać, że poza granicami tego ustawowego obowiązku nie powstaje zagrożenie dla interesów konsumentów, stanowiące element materialny wykroczenia, będący warunkiem odpowiedzialności. Jeżeli z treści reklamy lub oferty wynika, że do oferowanego w nich kredytu ustawa o kredycie konsumenckim nie ma zastosowania, to nie jest wymagane podanie rzeczywistej stopy oprocentowania. W pozostałych przypadkach należy przyjąć, że reklama lub oferta leżą w zakresie regulacji ustawy. Nie budzi to wątpliwości, gdy jasne jest, że reklamowany kredyt podlega ustawie. Z kolei w sytuacjach, gdy z reklamy lub oferty nie wynika jasno, czy oferowany tam kredyt będzie podlegał ustawie, czy też nie, można domniemywać, że kredytodawca dopuszcza możliwość udzielenia reklamowanego kredytu stosownie do potrzeb klienta, a więc także w wariantach podlegających regulacji ustawy. W konsekwencji można w takich razach wymagać podania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Jeżeli przedsiębiorca zasłania się niewiedzą o konieczności jej podania, prowadzi to do przyjęcia błędu co do oceny prawnej, który jednakże w przypadku profesjonalisty tylko wyjątkowo można uznać za usprawiedliwiony (art. 7 § 1 k.w.). Z brzmienia przepisu art. 138c § 2 k.w. może wynikać wątpliwość, czy karalne jest tylko niepodanie w ogóle rzeczywistej stopy oprocentowania, czy także podanie jej w wysokości innej niż wynikająca z prawidłowego zastosowania wzoru załączonego do ustawy (o kredycie konsumenckim). Z punktu widzenia ochrony konsumenta podanie w reklamie rzeczywistej stopy oprocentowania w wysokości mniejszej niż prawidłowa jest o wiele bardziej szkodliwe niż niepodanie jej w ogóle. Jednakże zastosowanie argumentacji a minore ad maius stanowić będzie, jak się zdaje, niedozwoloną wykładnię rozszerzającą na niekorzyść sprawcy. Tylko na pozór zdawać by się mogło, że karalność podania zaniżonej rocznej stopy oprocentowania mieści się w granicach wykładni gramatycznej art. 138c § 2 k.w. Tymczasem "rzeczywista roczna stopa oprocentowania" jest pojęciem normatywnym i inne niż ustawowe jego rozumienie naraża na słuszny zarzut dowolności. Podobnie będzie w razie podania zawyżonej stopy rocznego oprocentowania - zresztą naruszony zostaje wtedy interes kredytodawcy, a nie interes konsumentów. Jeśli kredytodawca podał nienależycie obliczoną stawkę rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, z pomocą może nam przyjść przepis art. 26 ust. 2 u.z.n.k. Zakaz sformułowany w art. 9 u.k.k. dotyczy jedynie "weksli lub czeków konsumenta", czyli takich, w których ten ostatni jest wystawcą. A zatem w przypadku gdy weksel (czek) nieopatrzony klauzulą "nie na zlecenie" został wystawiony przez inny podmiot, a konsument przysługującą mu z tego papieru wartościowego wierzytelność przenosi na kredytodawcę w celu spełnienia lub zabezpieczenia świadczenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki, przyjęcie go nie narusza zakazu z art. 9 u.k.k. i wobec braku znamion nie stanowi wykroczenia (stypizowanego w art. 138c § 3 k.w.). Brzmienie art. 9 ust. 1 u.k.k. po nowelizacji nie pozostawia wątpliwości, że klauzulę "nie na zlecenie" rozumieć trzeba szeroko, jako każdą wyłączającą indos. Ze względów funkcjonalnych identycznie należy interpretować hipotezę art. 138c § 3 k.w. Nie możemy zatem mówić o popełnieniu wykroczenia, jeśli na wekslu bądź czeku znalazło się "inne zastrzeżenie równoznaczne", o którym mowa w art. 11 prawa wekslowego i art. 14 prawa czekowego, np. "bez indosu". Wymaga rozważenia kwestia podmiotowej strony odpowiedzialności osoby upoważnionej do zawarcia umowy z konsumentem (o kredyt konsumencki) w przypadku, gdy naruszenie w treści umowy ustawowych wymogów wiązało się z użyciem wzorca umownego. Wzorce te nie są, oczywiście, sporządzane przez osobę zawierającą umowę i może ona zasłaniać się tym, że na treść wzorca nie miała wpływu. Niewątpliwie jednak osoba taka przed zawarciem umowy jest obowiązana, jako profesjonalista, zweryfikować postanowienia wzorca pod kątem wymogów ustawy o kredycie konsumenckim i, w razie jego wadliwości, zrezygnować z użycia go. A zatem, nawet jeśli nie można przypisać takiej osobie zamiaru zawarcia umowy niespełniającej ustawowych wymogów, zawsze można zarzucić jej niedochowanie powyższego obowiązku, co z pewnością może się stać podstawą przyjęcia nieumyślności (wykroczenia z art. 138 k.w.). O zawężeniu do umów zawartych w zakresie działalności przedsiębiorstwa ustawodawca zapomniał wspomnieć w treści § 2 i 3 art. 138c k.w. i wykładnia gramatyczna tych przepisów może sugerować powszechny charakter stypizowanych tam wykroczeń. Tak szeroki zakres penalizacji zdecydowanie wykracza poza cel ustawy. Ze względów funkcjonalnych należy przyjąć, że krąg podmiotów odpowiedzialnych jest w ich wypadku tożsamy z określonym w § 1 i ogranicza się do przedsiębiorców będących osobami fizycznymi. Przemawia za tym przede wszystkim wykładnia systemowa, wskazująca wyraźnie na powiązanie zakresu podmiotowego wykroczeń z § 2 i 3 z zakresem podmiotowym wykroczeń z § 1, poparta brzmieniem § 4. Trudno wskazać argumenty przemawiające za rozszerzeniem normy § 4 na osoby upoważnione do zawierania umów z konsumentami, w przypadku gdy kredytodawcą jest przedsiębiorca będący osobą fizyczną. Jest to bez wątpienia sprzeczne z funkcją przepisu art. 138c k.w., ale w kwestii odpowiedzialności karnej pierwszeństwo powinna mieć wykładnia literalna i wyrażona w art. 1 § 1 k.w. zasada nullum crimen sine lege. W przypadku zawarcia wadliwej umowy przez osobę upoważnioną do czynności z klientami niemożliwe będzie pociągnięcie do odpowiedzialności także samego przedsiębiorcy-osoby fizycznej, choćby nawet umowa taka zawarta została na jego polecenie. Konsekwencją interpretacji wyłączającej pośrednika poza krąg podmiotów odpowiedzialnych za wykroczenia z art. 138c § 1 i 3 k.w. jest przyjęcie, że odpowiedzialność za te wykroczenia ponosić będą - w przypadku umów zawieranych przez pośredników w trybie ofertowym - osoby upoważnione w przedsiębiorstwie-kredytodawcy (banku) do dokonania czynności koniecznych do zawarcia z konsumentem umowy w trybie ofertowym (poprzez przyjęcie złożonej przez niego oferty) oraz przyjęcia przekazanego przez pośrednika weksla (czeku). Na nich bowiem spoczywa obowiązek sprawdzenia, czy przekazana przez pośrednika oferta konsumenta nie narusza ustawowych wymagań treści oraz czy przekazany przez pośrednika weksel (czek) zawiera klauzulę wyłączającą indos.
4. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Artykuł 138c dodany art. 19 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081) - z dniem 19 września 2002 r. oraz zmieniony art. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 93, poz. 891) - z dniem 1 maja 2004 r.
Art. 139.
Artykuł 139 skreślony art. 6 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 10 maja 1985 r. o zmianie niektórych przepisów prawa karnego i prawa o wykroczeniach (Dz. U. Nr 23, poz. 100) - z dniem 1 lipca 1985 r.
Art. 140. [Nieobyczajny wybryk]
1. "Wybryk" to zachowanie się, jakiego wśród konkretnych okoliczności czasu, miejsca i otoczenia, ze względu na przyjęte zwyczajowo normy ludzkiego współżycia, nie należało się spodziewać, które zatem wywołuje powszechne negatywne oceny społeczne i uczucia odrazy, gniewu, oburzenia. Wybryk charakteryzuje więc ostra sprzeczność z powszechnie akceptowanymi normami zachowania się. A contrario nie może być uznany za wybryk czyn, który nie tylko, nie koliduje w rażący sposób z obowiązującymi w określonym kontekście sytuacyjnym normami zachowania się, ale wręcz wzbudza - w odbiorze powszechnym - oceny akceptacji, choćby milczącej zgody, aprobaty, podziwu lub uznania (wyrok SN z dnia 2 grudnia 1992 r., III KRN 189/92, LEX nr 162227).
2. Przez "zachowanie nieobyczajne" rozumieć należy czyn naruszający zasady współżycia społecznego w zakresie dobrych obyczajów i mogący wywołać zgorszenie (mający wymowę negatywnej, potępiającej reakcji otoczenia) u przeciętnego obywatela (D. Egierska-Miłoszewska, Nieobyczajny wybryk (art. 140 k.w. w teorii i praktyce), ZW 1979, nr 4-5, s. 66).
3. Sprawcą wykroczenia z art. 140 k.w. będzie np. osoba, która na środku drogi, w sytuacji, w której mogła być zauważona przez bliżej nieokreśloną liczbę osób, załatwia potrzebę fizjologiczną.
4. Niewątpliwie jest to wykroczenie umyślne.
5. Jeżeli zgromadzona publiczność jest świadoma treści przedstawienia i wyrazi zgodę na uczestnictwo w spektaklu, odpowiedzialność za czyn opisany w art. 202 § 1 k.k. nie powstanie, gdyż nie będzie wypełnione znamię narzucenia odbioru prezentowanych treści pornograficznych innej osobie (legalność pierwotna). W zakresie art. 140 i 141 k.w. świadomość i zgoda publiczności na treść przedstawienia może wyłączyć odpowiedzialność artystów na podstawie kontratypu zgody pokrzywdzonego. Zob. R. Kubiak, J.J. Nalewajko, Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność?, Pal. 2000, nr 9-10, s. 31.
6. Sprawcę wykroczenia może spotkać kara aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca, grzywny w wysokości od 20 do 1500 zł albo nagany.
7. Artykuł 140 zmieniony art. 1 pkt 69 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 141. [Używanie nieprzyzwoitych słów]
1. Przez określenie "nieprzyzwoite" zachowanie należy rozumieć jako niezgodne z panującymi normami obyczajowymi, bezwstydne, niewłaściwe. "Obyczajowością" natomiast nazywamy ogół powszechnie przyjętych i równocześnie uświęconych tradycją obyczajów, które są właściwe określonemu środowisku.
2. Sprawcą tego wykroczenia jest osoba, za pośrednictwem której nieprzyzwoity materiał wizualny lub dźwiękowy dotarł do oczu lub uszu bliżej nieokreślonej liczby osób oraz wywołał oburzenie. Może to być rysunek, tekst lub rozmowa w miejscu publicznym (np. tramwaju) z użyciem słów powszechnie uznanych za obelżywe. Z reguły osoby, które zdanie okraszają słowami wulgarnymi, miały bądź mają trudności w nauce i "szczycą" się niskim poziomem intelektualnym.
3. Artykuł 141 k.w. należy traktować jako specjalny w odniesieniu do art. 63a k.w.
4. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
5. W niektórych wypadkach, wtedy gdy zachowanie sprawcy molestowania seksualnego nie będzie polegało na prezentacji treści pornograficznych ze względu na charakter wykonanych przez niego napisów lub rysunków, będzie ono mogło być zakwalifikowane jako wykroczenie z art. 141 k.w., polegające na umieszczaniu nieprzyzwoitych ogłoszeń, napisów lub rysunków (albo używaniu słów nieprzyzwoitych) w miejscu publicznym. Zob. J. Warylewski, Molestowanie seksualne w miejscu pracy, PiP 1999, nr 3, s. 60.
6. W prawie polskim wykonanie graffiti z reguły rodzi odpowiedzialność za wykroczenie stypizowane w art. 63a k.w. Podstawą jej jest sporządzenie napisu lub rysunku w miejscu publicznym do tego nie przeznaczonym, bez zgody osoby uprawnionej. Przepis art. 63a k.w. będzie jednak wyeliminowany z kwalifikacji prawnej zachowania sprawcy, gdy zachowanie jego wyczerpuje dyspozycję art. 141 k.w. (napis lub rysunek zawiera treści nieprzyzwoite), art. 67 k.w. (autor graffiti uszkodził ogłoszenie instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej albo artystycznej, rozrywkowej lub sportowej), art. 74 k.w. (poprzez wykonanie graffiti uległy uszkodzeniu lub stały się nieczytelne napisy ostrzegające o niebezpieczeństwie), art. 85 k.w. (uszkodzone zostało urządzenie ostrzegające o niebezpieczeństwie). Zob. M. Kulik, Z prawnokarnej problematyki graffiti, Prok. i Pr. 2001, nr 2, s. 78.
7. Sprawcę może spotkać kara ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca, grzywny w wysokości od 20 do 1500 zł albo nagany.
Art. 142. [Nakłanianie do czynu nierządnego]
1. Komentowany przepis ma na celu ochronę zarówno panujących zasad moralności, jak i porządku publicznego. Nie ma bowiem wątpliwości, że natarczywość w nakłanianiu do czynu nierządnego jest jednym z elementów naruszenia porządku. Jego sprawcą jest osoba, która nakłania inną osobę do czynu nierządnego, mając na uwadze osiągnięcie korzyści materialnej.
2. Prostytucja stanowi wykroczenie tylko wtedy, gdy osoba prostytuująca się "natarczywie, narzucając się lub w inny naruszający porządek publiczny sposób, proponuje innej osobie dokonanie z nią czynu nierządnego, mając na celu uzyskanie korzyści materialnej" (art. 142 k.w.). Zatem prostytucja jest wykroczeniem w wyjątkowych sytuacjach ("narzucanie się z prostytucją"). Natomiast nie jest wykroczeniem nawet składanie komuś - nie mając na celu osiągnięcia korzyści materialnej - propozycji wykonania przez siebie określonych czynności seksualnych. Jest to już kwestia moralności i zwyczajów. Prostytuowanie się w miejscu publicznym jest jednak wykroczeniem, gdyż jest to "publiczne dopuszczenie się nieobyczajnego wybryku" (art. 140 k.w.) lub "wywołanie zgorszenia w miejscu publicznym" (art. 51 k.w.). Świadczenie usług seksualnych w miejscu prywatnym nie jest jednak żadnym wykroczeniem (zob. D. Bunikowski, Czy prostytutki powinny oddać państwu zarobione pieniądze?, Pal. 2007, nr 3-4, s. 127).
3. Jest to wykroczenie umyślne popełnione w formie zamiaru bezpośredniego.
4. Sprawca może być ukarany aresztem od 5 do 30 dni, ograniczeniem wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo naganą.
Art. 143. [Złośliwe utrudnianie]
1. Z dyspozycji komentowanego przepisu jednoznacznie wynika, że objęte nim są urządzenia przeznaczone do użytku publicznego, przy czym sposób utrudniania lub uniemożliwiania korzystania z nich został wymieniony przykładowo, a zatem katalog sposobów nie jest zamknięty, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności".
2. Nie budzi wątpliwości różnica między utrudnianiem a uniemożliwianiem. W pierszych przypadku uprawniony podmiot może skorzystać z urządzenia, lecz dopiero po pokonaniu trudności przygotowanych przez sprawcę (np. uda mu się usunąć uszkodzenie). W drugim przypadku nie może w ogóle skorzystać z urządzenia wskutek jego usunięcia.
3. Wykroczenie z art. 143 k.w. jest zdecydowanie umyślne, o czym świadczy użycie przez ustawodawcę określenia działania wskutek "złośliwości lub swawoli" i może być popełnione w zamiarze bezpośrednim.
4. Charakterystyczne jest, że sprawcy zawsze towarzyszy znaczny ładunek złośliwości lub swawoli. Sprawcą może być każdy, a więc jest to wykroczenie powszechne, np. osoba, która ukryje ławkę stojącą w parku, a uczyni to na widok zbliżającej się staruszki, chcącej niewątpliwie z niej skorzystać.
5. Sprawca może być ukarany aresztem od 5 do 30 dni, ograniczeniem wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 144. [Uszkadzanie roślinności]
1. Przepis ten stanowi gwarancję ochrony zieleni w miastach i wsiach, o której mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.). Określa ona cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz krajobrazu. W rozumieniu ustawy ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: 1) dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; 3) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; 6) tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach i wsiach; 9) zadrzewień. Celem ochrony przyrody jest: 1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; 2) zachowanie różnorodności biologicznej; 3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; 4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; 5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; 6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; 7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody. Cele ochrony przyrody są realizowane przez: 1) uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w polityce ekologicznej państwa, programach ochrony środowiska przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategiach rozwoju województw, planach zagospodarowania przestrzennego województw, strategiach rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego i planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej oraz w działalności gospodarczej i inwestycyjnej; 2) obejmowanie zasobów, tworów i składników przyrody formami ochrony przyrody; 3) opracowywanie i realizację ustaleń planów ochrony dla obszarów podlegających ochronie prawnej, programów ochrony gatunków, siedlisk i szlaków migracji gatunków chronionych; 4) realizację krajowej strategii ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań; 5) prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej w dziedzinie ochrony przyrody; 6) prowadzenie badań naukowych nad problemami związanymi z ochroną przyrody.
2. Warto pamiętać, że terenem zieleni w rozumieniu wymienionej w tezie 1 ustawy są tereny zieleni wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzysząca ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemysłowym. Natomiast przez zadrzewienie należy rozumieć drzewa i krzewy w granicach pasa drogowego, pojedyncze drzewa lub krzewy albo ich skupiska niebędące lasem w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.), wraz z terenem, na którym występują, i pozostałymi składnikami szaty roślinnej tego terenu, spełniające cele ochronne, produkcyjne lub społeczno-kulturowe. Z kolei zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 22 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 z późn. zm.) zielenią przydrożną jest roślinność umieszczona w pasie drogowym, mająca na celu w szczególności ochronę użytkowników drogi przed oślepianiem przez pojazdy nadjeżdżające z kierunku przeciwnego, ochronę drogi przed zawiewaniem i zaśnieżaniem, ochronę przyległego terenu przed nadmiernym hałasem, zanieczyszczeniem powietrza, wody i gleby.
3. Sprawcą wykroczenia określonego w § 1 jest osoba, która nie tylko uszkadza roślinność, ale również spaceruje po trawniku, albo dopuszcza do niszczenia roślinności przez zwierzę, które jest pod jej opieką. Oczywiście nie chodzi o samo chodzenie zwierzęcia (z reguły psa) po trawniku, ale np. niszczenie trawy przez jej rozkopywanie. Natomiast wykroczenie określone w § 2 dotyczy już tylko drzew i krzewów przydrożnych, o których mowa we wspomnianej w tezie 2 ustawie o drogach publicznych.
4. Uszkodzenie zieleni (drzew, krzewów, roślinności) podczas prac remontowo-budowlanych prowadzonych na drodze stanowi naruszenie zasad wynikających z ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.). Jest to przepis specjalny w stosunku do art. 144 k.w. oraz art. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). Z dyspozycji ostaniego przepisu powszechne korzystanie ze środowiska przysługuje z mocy ustawy każdemu i obejmuje korzystanie ze środowiska, bez użycia instalacji, w celu zaspokojenia potrzeb osobistych oraz gospodarstwa domowego, w tym wypoczynku oraz uprawiania sportu, w zakresie wprowadzania do środowiska substancji lub energii, a także innych rodzajów powszechnego korzystania z wód w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Korzystanie ze środowiska wykraczające poza ramy korzystania powszechnego może być, w drodze ustawy, obwarowane obowiązkiem uzyskania pozwolenia, ustalającego w szczególności zakres i warunki tego korzystania, wydanego przez właściwy organ ochrony środowiska. Zwykłym korzystaniem ze środowiska jest takie korzystanie wykraczające poza ramy korzystania powszechnego, co do którego ustawa nie wprowadza obowiązku uzyskania pozwolenia, oraz zwykłe korzystanie z wody w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo wodne.
5. Wykroczenie to może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
6. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1000 zł albo naganą, wymienionego zaś w § 2 - aresztem od 5 do 30 dni, ograniczeniem wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary może być orzeczona nawiązka (fakultatywnie) w wysokości do 500 zł.
Art. 145. [Zanieczyszczanie lub zaśmiecanie]
1. Przepisem art. 145 k.w. objęte są z natury rzeczy negatywne czynności w postaci zanieczyszczania lub zaśmiecania, lecz jedynie miejsc dostępnych dla publiczności, przy czym użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności" wskazuje, że miejsca zostały wymienione przykładowo, a więc ich katalog nie jest zamknięty.
2. Różnica między "zanieczyszczaniem", a "zaśmiecaniem" jest oczywista. W pierwszym określeniu chodzi o wylanie np. oleju, pomyj, w drugim natomiast o wyrzucenie różnych przedmiotów typu butelki, puszki, papier, niedopałki papierosów. Dyskusyjne jest natomiast wyrzucenie ogryzka jabłka czy gruszki. Jest to zaśmiecanie czy zanieczyszczenie?. Wszystko zależy od tego, w jakim stanie jest ten ogryzek, to znaczy, jak dalece jest zaawansowany proces gnilny; może stanowić więc zarówno "zanieczyszczenie", jak i "zaśmiecenie".
3. Zadaniem komentowanego przepisu jest walka z powszechnym niechlujstwem. Okazuje się, że skuteczne zachęcenie ludzi do dbałości o wspólny interes w wielu wypadkach może nastąpić nie w drodze perswazji czy próby uwrażliwienia oka na cuda przyrody, ale w drodze represji karnej.
4. Zanieczyszczanie zostało zdefiniowane treścią art. 3 pkt 49 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) jako emisja, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, pogarszać walory estetyczne środowiska lub kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. Natomiast przez emisję, o której mowa w art. 3 pkt 4 wymienionej ustawy, należy rozumieć wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi substancje lub energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Rację ma więc W. Radecki, że dopuszczenie do przedostania się dymu do miejsc dostępnych dla publiczności jest wykroczeniem z art. 145 k.w. (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 763). Chodzi o dym powstały w wyniku spalania pozostałości roślinnych. Jak wynika z dyspozycji art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.), dopuszcza się spalanie zgromadzonych pozostałości roślinnych poza instalacjami i urządzeniami, jeżeli na terenie gminy nie jest prowadzone selektywne zbieranie lub odbieranie odpadów ulegających biodegradacji, a ich spalanie nie narusza odrębnych przepisów. Przepisami tymi są: ustawa o ochronie przeciwpożarowej oraz rozporządzenia w sprawie: 1) ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, 2) przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych, 3) bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych, 4) bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny pospolite, 5) bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w zakładach górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi, 6) bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających kopaliny podstawowe.
5. Sprawcą wykroczenia może być każdy (np. wyrzucający puszkę od piwa lub niedopałki papierosów na trawnik, plujący na chodnik).
6. Wykroczenie to może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
7. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 500 zł.
Art. 146. [Niezgłoszenie urodzin lub zgonu]
1. Obowiązki w zakresie wydarzeń objętych komentowanym przepisem reguluje ustawa z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 38 ustawy urodzenie dziecka należy zgłosić w ciągu 14 dni od dnia urodzenia. Jeżeli dziecko urodziło się martwe, zgłoszenie takiego zdarzenia powinno nastąpić w ciągu 3 dni. W takim wypadku sporządza się akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, a aktu zgonu nie sporządza się. Natomiast, zgodnie z dyspozycją art. 64 tej ustawy, zgon osoby należy zgłosić najpóźniej w ciągu 3 dni od dnia zgonu. Jeżeli zgon nastąpił wskutek choroby zakaźnej, zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu 24 godzin od zgonu.
2. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
3. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 250 zł albo naganą.
Art. 147. [Niedopełnienie obowiązku meldunkowego]
1. Komentowany przepis ma charakter blankietowy, odsyła bowiem do treści art. 56 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.). Przez obowiązek meldunkowy należy rozumieć zameldowanie się w miejscu pobytu stałego lub czasowego, wymeldowanie się z miejsca pobytu stałego lub czasowego, zameldowanie o urodzeniu dziecka, zameldowanie o zmianie stanu cywilnego, zameldowanie o zgonie osoby. Osoba, która przebywa w określonej miejscowości pod tym samym adresem dłużej niż trzy doby, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy najpóźniej przed upływem czwartej doby, licząc od dnia przybycia, a osoba, która przybywa do zakładu hotelarskiego albo do zakładu udzielającego pomieszczenia w związku z pracą, nauką, leczeniem się lub opieką społeczną, jest obowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia (art. 10 ustawy). Natomiast osoba, która opuszcza miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące, jest obowiązana wymeldować się w organie gminy, właściwym ze względu na dotychczasowe miejsce jej pobytu, najpóźniej w dniu opuszczenia tego miejsca (art. 15 ustawy), a osoba, która przybywa do domu wczasowego lub wypoczynkowego, pensjonatu, hotelu, motelu, domu wycieczkowego, pokoju gościnnego, schroniska, campingu lub na strzeżone pole biwakowe albo do innego podobnego zakładu, jest obowiązana zameldować się na pobyt czasowy przed upływem 24 godzin od chwili przybycia (art. 18 ustawy). Z kolei w myśl dyspozycji art. 26 powołanej ustawy cudzoziemiec, dokonując zameldowania się na pobyt stały, zgłasza wymagane dane do zameldowania oraz przedstawia kartę pobytu wydaną w związku z udzieleniem zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt tolerowany lub nadaniem statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, albo zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich, decyzję o nadaniu statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, udzieleniu w Rzeczypospolitej Polskiej ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt tolerowany. Obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej i członek jego rodziny niebędący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, dokonujący zameldowania się na pobyt stały, zgłaszają wymagane dane do zameldowania, przy czym obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej przedstawia ważny dokument podróży lub inny ważny dokument potwierdzający jego tożsamość i obywatelstwo oraz ważny dokument potwierdzający prawo stałego pobytu, a członek jego rodziny niebędący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej - ważny dokument podróży oraz ważną kartę stałego pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej. Cudzoziemiec, dokonując zameldowania się na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące, zgłasza wymagane dane do zameldowania oraz przedstawia wizę, a w przypadku gdy wjazd cudzoziemca nastąpił na podstawie umowy przewidującej zniesienie lub ograniczenie obowiązku posiadania wizy - dokument podróży, tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca, kartę pobytu albo zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony, zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub decyzję o nadaniu statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej, udzieleniu w Rzeczypospolitej Polskiej ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt tolerowany. Obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej i członek jego rodziny niebędący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, którzy dokonują zameldowania się na pobyt czasowy trwający ponad 3 miesiące, zgłaszają wymagane dane do zameldowania, przy czym obywatel państwa członkowskiego Unii Europejskiej przedstawia ważny dokument podróży lub inny ważny dokument potwierdzający jego tożsamość i obywatelstwo oraz zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela Unii Europejskiej lub, w przypadku braku zaświadczenia, składa oświadczenie o zarejestrowaniu pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a członek jego rodziny niebędący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej - ważny dokument podróży oraz ważną kartę pobytu członka rodziny obywatela Unii Europejskiej.
2. Wykroczenie określone w § 1 popełnia osoba, która niedopełnia obowiązków wskazanych w tezie 1.
3. Sprawcą wykroczenia określonego w § 2 jest, zgodnie z art. 30 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, dozorca domu, a jeżeli nie ma dozorcy - administrator domu, a jeżeli nie ma administratora - właściciel domu, jeżeli nie dopełni obowiązku zawiadomienia właściwego organu, wymienionego w art. 11 ust. 1 ustawy o niedopełnieniu obowiązku zameldowania lub wymeldowania się przez osobę przebywającą w tym domu. Na terenie wsi określony obowiązek ciąży również na sołtysie. Odpowiednie zastosowanie ma przepis art. 29 ust. 2 ustawy, w myśl którego właściciel lub inny podmiot dysponujący tytułem prawnym do lokalu są obowiązani do zawiadamiania właściwego organu gminy o stałym lub czasowym pobycie innej osoby w ich lokalach (pomieszczeniach) oraz o opuszczeniu przez nią tego lokalu (pomieszczenia), jeżeli osoba ta nie dopełniła obowiązku meldunkowego. Zawiadomienie powinno być dokonane niezwłocznie po upływie terminu określonego do wykonania obowiązku meldunkowego.
4. Wykroczenie to jest zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
5. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 może ponieść odpowiedzialność w postaci kary ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca, grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany, a wymienionego w § 2 - kary grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł albo nagany.
Art. 147(a). [Opieka zdrowotna bez uprawnień]
1. Zakład opieki zdrowotnej może być prowadzony dopiero po uzyskaniu odpowiedniego wpisu do rejestru, którego podstawę stanowi stwierdzenie spełnienia wymagań określonych przez ustawę z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). Zakład opieki zdrowotnej może być utworzony przez: ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Kościół lub związek wyznaniowy, pracodawcę, fundację, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie, inną krajową albo zagraniczną osobę prawną lub osobę fizyczną, spółkę niemającą osobowości prawnej. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej nie może utworzyć zakładu opieki zdrowotnej.
2. Wymagania odnoszące się do lecznic dla zwierząt ujęte zostały w ustawie z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95 z późn. zm.). Zgodnie z treścią jej art. 2 usługa weterynaryjna jest czynnością mającą na celu zachowanie, ratowanie lub poprawę zdrowia zwierząt i ich produkcyjności, polegającą w szczególności na: badaniu stanu zdrowia zwierząt, rozpoznawaniu, zapobieganiu i zwalczaniu chorób zwierząt, leczeniu zwierząt, udzielaniu porad i konsultacji, pielęgnacji zwierząt, wydawaniu opinii i orzeczeń, wykonywaniu czynności związanych z określeniem zdolności rozrodczych zwierząt i ich zaburzeń oraz biotechniką rozrodu, wykonywaniu detalicznego obrotu produktami leczniczymi weterynaryjnymi, paszami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi przeznaczonymi dla zwierząt, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, wykonywaniu badań laboratoryjnych i innych badań diagnostycznych. Usługi weterynaryjne mogą być świadczone przez lekarza weterynarii posiadającego prawo wykonywania zawodu. Zakładem leczniczym dla zwierząt (art. 4 ustawy) jest gabinet weterynaryjny, przychodnia weterynaryjna, lecznica weterynaryjna, klinika weterynaryjna, weterynaryjne laboratorium diagnostyczne.
3. Sprawcą wykroczenia określonego w § 1 jest osoba, która naruszyła postanowienia ustaw wymienionych w tezach 1 i 2.
4. Wykroczenie określone w § 2 popełni osoba, która naruszy zasady określone w art. 29 powołanej w tezie 2 ustawy o zakładach leczniczych dla zwierząt. Przepis ten stanowi, że zakład leczniczy dla zwierząt może podawać do wiadomości publicznej informacje o zakresie i rodzajach świadczonych usług weterynaryjnych, godzinach jego otwarcia oraz adresie, przy czym zarówno forma, jak i treść tych informacji nie mogą nosić cech reklamy. Celem wyeliminowania jakichkolwiek nieporozumień szczegółowe zasady podawania do publicznej wiadomości informacji uwzględniających zakres świadczonych przez zakłady lecznicze dla zwierząt usług weterynaryjnych określa w drodze uchwały Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna.
5. Wykroczenie określone w § 1 można popełnić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, natomiast wymienione w § 2 wyłącznie umyślnie.
6. Sprawca wykroczenia może ponieść odpowiedzialność w postaci kary aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywny w wysokości od 20 do 5000 zł.
7. Artykuł 147a dodany art. 68 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408) - z dniem 15 stycznia 1992 r. oraz zmieniony art. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 661) - z dniem 5 grudnia 1997 r., a także zmieniony art. 31 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwierząt (Dz. U. z 2004 r. Nr 11, poz. 95) - z dniem 11 lutego 2004 r.
Art. 148. [Nielegalny wyrąb]
1. Przepis, którego zadaniem jest ochrona lasu przed szeroko rozumianym szkodnictwem, stricte wiąże się z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.). Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ustawy lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony: przeznaczony do produkcji leśnej lub stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo wpisany do rejestru zabytków; związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej:,budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.
2. Jest to wykroczenie umyślne. Trudno bowiem wyobrazić sobie nieumyślność działania sprawcy, który wchodzi do cudzego lasu i nieumyślnie wykonuje czynności, o jakich mowa w § 1 pkt 1 i 2.
3. Wyrąb, niszczenie, uszkodzenie lub karczowanie w lesie nienależącym do sprawcy albo zabór z takiego lasu mienia wymienionego w art. 148 k.w. stanowi wykroczenie przewidziane w tym przepisie, bez względu na wartość mienia (zob. uchwałę 7 sędziów SN - Izba Karna z dnia 19 sierpnia 1993 r., I KZP 17/93, OSP 1994, nr 3, poz. 52; OSP 1994, nr 5, poz. 87; OSNKW 1993, nr 9-10, poz. 54; OSAiSN 1994, nr 2, poz. 4, s. 57; Wok. 1993, nr 10, s. 7 oraz glosę krytyczną W. Radeckiego, OSP 1994, nr 5, s. 226).
4. Zabór z lasu państwowego wyrąbanych gałęzi (tzw. stroiszu) stanowi wykroczenie przewidziane w art. 148 § 1 pkt 2 k.w., niezależnie od wartości zabranego mienia (uchwała SN z dnia 29 sierpnia 1989 r., V KZP 17/89, OSP 1990, nr 7, poz. 275; OSNKW 1989, nr 7-12, poz. 51).
5. Przesunięciu do kategorii przestępstw ulegają tylko te wykroczenia, o których wyraźnie mówi ustawa. Artykuł 148 k.w., mimo że ustanawia wykroczenie przeciwko własności, nie został - tak jak art. 119 i 124 k.w. - ograniczony kwotowo i czyny w nim opisane nie zostały, po przekroczeniu wartości mienia, przesunięte do kategorii przestępstw. Brak jakichkolwiek podstaw, aby przyjmować, że art. 119 lub 124 k.w. spełniają funkcję przepisów ogólnych, wprowadzających zasadę, że w każdym wypadku, gdy wykroczenie dotyczy mienia o wartości przekraczającej 250.000 zł, staje się przestępstwem. Zob. Z. Ćwiąkalski, A. Zoll, Przegląd orzecznictwa z zakresu części szczególnej prawa karnego materialnego (II półrocze 1988-I półrocze 1991), PS 1993, nr 5, s. 76. Jeżeli nieumyślnie zniszczony krzew jest z gatunku chronionego, sprawca nie odpowiada z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, ale - jeżeli czynu dopuścił się w cudzym lesie - za wykroczenie z art. 148 § 1 pkt 1 k.w. Zob. W. Radecki, Ochrona gatunkowa roślin..., s. 38.
6. Pojęciem "szkodnictwa leśnego" (w rozumieniu art. 47 ust. 2 pkt 7 ustawy o lasach) należy objąć nie tylko wykroczenia określone w rozdziale XIX k.w., lecz także wykroczenia określone w art. 120 i 122 k.w. oraz wykroczenia naruszania przepisów przeciwpożarowych w lasach, o których mowa w art. 82 § 1 pkt 7 i 9 k.w. Zob. W. Radecki, Uprawnienia oskarżycielskie straży przyrodniczych, PS 2005, nr 9, s. 95.
7. Sprawcy wykroczenia można wymierzyć grzywnę w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary może być orzeczony (fakultatywnie) środek karny w postaci nawiązki w wysokości do 500 zł.
8. Artykuł 148 § 2 zmieniony art. 1 pkt 70 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 149. [Paserstwo drzewa z lasu]
1. Sprawcą wykroczenia z art. 149 k.w. będzie tylko osoba, co do której istnieje pewność, że wiedziała, iż gałęzie, korzenie, krzewy lub pniaki pochodzą z nielegalnego wyrębu, o którym mowa w art. 148 § 1 k.w.
2. Konstrukcja przepisu wskazuje na to, że wykroczenie może być popełnione wyłącznie umyślnie.
3. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
Art. 150. [Uszkodzenie ogrodu]
1. Komentowany przepis chroni przed szkodnictwem ogrodowym.
2. Warto zapoznać się z treścią ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 169, poz. 1419 z późn. zm.), określającej cel i rolę istnienia rodzinnych ogrodów działkowych. Spełniają one pozytywną rolę w urbanistyce i ekosystemie miast i gmin, wszak stanowią tereny zielone w rozumieniu innych ustaw, których funkcja polega w szczególności na przywracaniu społeczności i przyrodzie terenów zdegradowanych, ochronie środowiska przyrodniczego, kształtowaniu zdrowego otoczenia człowieka, pozytywnym wpływie na warunki ekologiczne w miastach, ochronie składników przyrody oraz poprawie warunków bytowych społeczności miejskich. Są niewątpliwie urządzeniami użyteczności publicznej, służącymi zaspokajaniu wypoczynkowych, rekreacyjnych i innych potrzeb socjalnych członków społeczności lokalnych poprzez zapewnienie im powszechnego dostępu do terenów rodzinnych ogrodów działkowych oraz działek dających możliwość prowadzenia upraw ogrodniczych na własne potrzeby, a także podniesienie standardów ekologicznych otoczenia. Rodzinne ogrody działkowe jako tereny zielone podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o ochronie gruntów rolnych i leśnych, a także w przepisach dotyczących ochrony przyrody i ochrony środowiska. Ogrodem takim w rozumieniu ustawy jest wydzielony obszar gruntu będący we władaniu Polskiego Związku Działkowców, podzielony na tereny ogólne i działki oraz wyposażony w infrastrukturę niezbędną do jego prawidłowego funkcjonowania.
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Uszkodzenie drzewa lub krzewu owocowego rosnącego w ogrodzie mieści się w określeniu uszkodzenia ogrodu owocowego. Artykuł 150 § 1 k.w. obejmuje ochroną także pojedyncze drzewa i krzewy owocowe rosnące poza ogrodem owocowym. Zob. J. Lewiński, Recenzja książki G. Krasickiego, A. Wiśniewskiego, Kodeks wykroczeń..., s. 123.
5. Sprawca może być ukarany ograniczeniem wolności w rozmiarze 1 miesiąca albo grzywną w wysokości od 20 do 1500 zł. Niezależnie od kary zostanie orzeczony (obligatoryjnie) środek karny w postaci nawiązki w wysokości do 1500 zł.
6. Artykuł 150 § 2 zmieniony art. 1 pkt 71 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 151. [Niedozwolony wypas]
1. Zadaniem komentowanego przepisu jest ochrona gruntów leśnych lub rolnych przed niedozwolonym wypasem. Stricte wiąże się on z ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.). Gruntami rolnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty: określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne, pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie na potrzeby rolnictwa, pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu, pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych, parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi, ogrodów botanicznych, pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów na potrzeby rolnictwa i mieszkańców wsi, zrekultywowane na potrzeby rolnictwa, torfowisk i oczek wodnych, pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych. Natomiast gruntami leśnymi są grunty: określone jako lasy w przepisach o lasach (chodzi o ustawę z dnia 28 września 1991 r., tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.), zrekultywowane na potrzeby gospodarki leśnej, pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych. Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdujących się pod parkami i ogrodami wpisanymi do rejestru zabytków. Ochrona gruntów rolnych polega na: ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi, rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze, zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych. Z kolei ochrona gruntów leśnych polega na: ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji leśnej, powstającym wskutek działalności nieleśnej i ruchów masowych ziemi, przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej, poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności.
2. Analizując treść wspomnianej w tezie 1 ustawy o lasach, należy zwrócić uwagę na określone w niej zasady udostępniania lasu. Lasy stanowią własność Skarbu Państwa i są (co oczywiste) udostępniane dla ludności. Jednakże z równie oczywistych względów stałym zakazem wstępu objęte są lasy stanowiące: uprawy leśne do 4 m wysokości, powierzchnie doświadczalne i drzewostany nasienne, ostoje zwierząt, źródliska rzek i potoków oraz obszary zagrożone erozją. Nadleśniczy wprowadza okresowy zakaz wstępu do lasu stanowiącego własność Skarbu Państwa, w razie gdy: wystąpiło zniszczenie albo znaczne uszkodzenie drzewostanów lub degradacja runa leśnego, występuje duże zagrożenie pożarowe, wykonywane są zabiegi gospodarcze związane z hodowlą, ochroną lasu lub pozyskaniem drewna. Lasy objęte stałym lub okresowym zakazem wstępu oznacza się tablicami z napisem "zakaz wstępu" oraz wskazaniem przyczyny i terminu obowiązywania zakazu. Obowiązek ustawiania i utrzymywania znaków ciąży na nadleśniczym w stosunku do lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych oraz na właścicielach pozostałych lasów.
3. W kwestii określenia "zwierząt gospodarskich" należy sięgnąć do rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 29 czerwca 2007 r. o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 133, poz. 921 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 2 ustawy do zwierząt gospodarskich należy zaliczyć: 1) koniowate - zwierzęta gatunków: koń (Equus caballus) i osioł (Equus asinus), 2) bydło - zwierzęta gatunków: bydło domowe (Bos taurus) i bawoły (Bubalus bubalus), 3) jeleniowate - zwierzęta z gatunków: jeleń szlachetny (Cervus elaphus), jeleń sika (Cervus nippon) i daniel (Dama dama) utrzymywane w warunkach fermowych w celu pozyskania mięsa lub skór, jeżeli pochodzą z chowu lub hodowli zamkniętej, o których mowa w przepisach prawa łowieckiego, albo chowu lub hodowli fermowej, 4) drób - ptaki gatunków: kura (Gallus gallus), kaczka (Anas platyrhynchos), kaczka piżmowa (Cairina moschata), gęś (Anser anser), gęś garbonosa (Anser cygnoides), indyk (Meleagris gallopavo), przepiórka japońska (Coturnix japonica), perlica (Numida meleagris) oraz utrzymywany w warunkach fermowych struś (Struthio camelus), 5) świnie (Sus scrofa), 6) owce (Ovis aries), 7) kozy (Capra hircus), 8) pszczołę miodną (Apis mellifera), 9) zwierzęta futerkowe - lisa pospolitego (Vulpes vulpes), lisa polarnego (Alopex lagopus), norkę amerykańską (Mustela vison), tchórza (Mustela putorius), jenota (Nyctereutes procyonoides), nutrię (Myocastor coypus), szynszylę (Chinchilla lanigera) i królika (Oryctolagus cuniculus), utrzymywanych w celu produkcji surowca dla przemysłu futrzarskiego, mięsnego i włókienniczego.
4. W odniesieniu do wątpliwości, jakie istnieją, mimo że skutecznie rozwiał je W. Radecki (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 796), w kwestii pszczół należy zapoznać się z treścią rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 28 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ochrony i zbioru płodów runa leśnego oraz zasad lokalizowania pasiek na obszarach leśnych (Dz. U. z 1999 r. Nr 6, poz. 42 z późn. zm.). Lokalizowanie pasiek na terenie lasów stanowiących własność Skarbu Państwa dopuszcza się w uzgodnieniu z zarządcą lasu, a w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa wymaga zgody właściciela lasu. Pasieki mogą być lokalizowane w lasach: nieobjętych stałym lub okresowym zakazem wstępu, w których nie są planowane w określonym roku prace i zabiegi gospodarcze i ochronne, nieprzeznaczonych do masowego wypoczynku i rekreacji ludności, niewymagających urządzania i utrzymywania specjalnych dróg dojazdowych do pasieki.
5. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
6. "Przejeżdżanie", w rozumieniu art. 151 k.w., obejmuje także jazdę konną, tym bardziej że jazda wierzchem jest na gruncie przepisów prawa o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.) działaniem, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o ruchu pojazdów, osoba jadąca w ten sposób uważana jest zaś za kierującego. Według art. 151 k.w. karalne jest przeganianie zwierząt gospodarskich przez cudze grunty leśne w miejscach, gdzie jest to zabronione oraz przechodzenie lub przejeżdżanie przez takie grunty. A zatem pojęcie "zwierzę gospodarskie" odnosi się wyłącznie, w ujęciu omawianego przepisu, do czynności przeganiania, ale już nie do czynności przechodzenia (co oczywiste) i przejeżdżania (wyrok SN z dnia 3 grudnia 2002 r., IV KK 344/02, LEX nr 75492).
7. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 może być ukarany grzywną od 20 do 500 zł albo naganą, a określonego w § 2 - grzywną od 20 do 5000 zł. Równocześnie może być orzeczony (fakultatywnie) środek karny w postaci nawiązki w wysokości do 1500 zł.
8. Artykuł 151 § 4 zmieniony art. 1 pkt 72 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 152. [Użytkowanie kosodrzewiny]
1. Kosodrzewina - mocą § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz. U. Nr 168, poz. 1764), wydanego na podstawie art. 48 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.) - podlega ochronie. Zgodnie z dyspozycją § 6 rozporządzenia w stosunku do kosodrzewiny obowiązuje zakaz: zrywania, niszczenia i uszkadzania, niszczenia ich siedlisk i ostoi, dokonywania zmian stosunków wodnych, stosowania środków chemicznych, niszczenia ściółki leśnej i gleby w ostojach, pozyskiwania, zbioru, przetrzymywania, posiadania, preparowania i przetwarzania całych roślin i ich części, zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny roślin żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych, wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa roślin żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych. Trzeba również wymienić rozporządzenia tegoż Ministra z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie (Dz. U. Nr 92, poz. 1029), wydane na podstawie art. 35a ust. 2 ustawy o ochronie przyrody, i z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. Nr 94, poz. 795), wydane na podstawie art. 26 ustawy o ochronie przyrody.
2. Przepisem specjalnym do art. 152 k.w. jest art. 127 ustawy o ochronie przyrody, w myśl którego kto umyślnie narusza zakazy obowiązujące w parkach narodowych, rezerwatach przyrody, parkach krajobrazowych, obszarach chronionego krajobrazu, obszarach Natura 2000, narusza zakazy obowiązujące w stosunku do pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową, nie zgłasza do rejestru, o którym mowa w art. 64 ust. 1 ustawy, posiadanych lub hodowanych zwierząt, posiada okazy gatunków bez zezwolenia, o którym mowa w art. 56 ust. 2, narusza zakaz, o którym mowa w art. 119a ust. 1 ustawy - podlega karze aresztu albo grzywny.
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Umyślne niszczenie kosodrzewiny jest zawsze wykroczeniem z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, nieumyślne - wykroczeniem z art. 152 k.w., jeżeli kosodrzewina znajduje się na siedliskach naturalnych w górach lub na torfowiskach (zob. W. Radecki, Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w prawie karnym, Prok. i Pr. 1995, nr 7-8, s. 38).
5. Sprawca może być ukarany grzywną od 20 do 1000 zł albo naganą. Niezależnie od kary może być orzeczony środek karny w postaci nawiązki do wysokości 500 zł.
Art. 153. [Zbieranie płodów leśnych]
1. Komentowany przepis, którego zadaniem jest ochrona lasu przed szeroko rozumianym szkodnictwem, stricte wiąże się z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.). Zgodnie z dyspozycją art. 30 tej ustawy w lasach zabrania się: zanieczyszczania gleby i wód, zaśmiecania, rozkopywania gruntu, niszczenia grzybów oraz grzybni, niszczenia lub uszkadzania drzew, krzewów lub innych roślin, niszczenia urządzeń i obiektów gospodarczych, turystycznych i technicznych oraz znaków i tablic, zbierania płodów runa leśnego w oznakowanych miejscach zabronionych, rozgarniania i zbierania ściółki, wypasu zwierząt gospodarskich, biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego, wybierania jaj i piskląt, niszczenia lęgowisk i gniazd ptasich, a także niszczenia legowisk, nor i mrowisk, płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania dziko żyjących zwierząt, puszczania psów luzem, hałasowania oraz używania sygnałów dźwiękowych, z wyjątkiem przypadków wymagających wszczęcia alarmu.
2. Wykroczenie z art. 153 § 1 pkt 4 k.w. występuje pod dwiema postaciami, a mianowicie zbierania grzybów lub owoców leśnych w miejscach, gdzie jest to zabronione oraz zbierania tychże sposobem niedozwolonym (zob. szerzej na ten temat M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 804).
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 250 zł albo naganą.
5. Artykuł 153 § 2 zmieniony art. 1 pkt 73 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 154. [Naruszenie gruntów]
1. Przepis chroni grunty leśne i rolne, a zatem wiąże się stricte z ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.). Gruntami rolnymi (art. 2 ustawy) są grunty: określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne, pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie na potrzeby rolnictwa, pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu, pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych, parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi, pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych, pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów na potrzeby rolnictwa i mieszkańców wsi, zrekultywowane na potrzeby rolnictwa, torfowisk i oczek wodnych, pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych. Natomiast gruntami leśnymi są grunty: określone jako lasy w przepisach o lasach, zrekultywowane na potrzeby gospodarki leśnej, pod drogami dojazdowymi do gruntów leśnych. Nie uważa się za grunty rolne gruntów znajdujących się pod parkami i ogrodami wpisanymi do rejestru zabytków.
2. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
3. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 1000 zł albo naganą.
4. Artykuł 154 § 1 pkt 3 skreślony art. 1 pkt 2 lit. a) ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.; art. 154 § 2 zmieniony art. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.; art. 154 § 3 zmieniony art. 1 pkt 74 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 155. [Niszczenie urządzeń melioracyjnych]
1. Komentowany przepis stricte wiąże się z ustawą z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami. Urządzenia melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i szczegółowe, w zależności od ich funkcji i parametrów. Przy planowaniu, wykonywaniu oraz utrzymywaniu urządzeń melioracji wodnych, podstawowych i szczegółowych, należy kierować się potrzebą zachowania zróżnicowanych biocenoz polnych i łąkowych (art. 70 ustawy). Do urządzeń melioracji wodnych podstawowych zalicza się: budowle piętrzące, budowle upustowe oraz obiekty służące do ujmowania wód, stopnie wodne, zbiorniki wodne, kanały wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie, rurociągi o średnicy co najmniej 0,6 m, budowle regulacyjne oraz przeciwpowodziowe, stacje pomp, z wyjątkiem stacji wykorzystywanych do nawodnień ciśnieniowych - jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust. 1 ustawy. Przepisy dotyczące urządzeń melioracji wodnych podstawowych stosuje się odpowiednio do budowli wstrzymujących erozję wodną oraz do dróg dojazdowych niezbędnych do właściwego użytkowania obszarów zmeliorowanych oraz utrzymania urządzeń melioracji wodnych podstawowych (art. 71 ustawy). Natomiast do urządzeń melioracji wodnych szczegółowych zalicza się: rowy wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie, drenowania, rurociągi o średnicy poniżej 0,6 m, stacje pomp do nawodnień ciśnieniowych, ziemne stawy rybne, groble na obszarach nawadnianych, systemy nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych - jeżeli służą celom, o których mowa w art. 70 ust. 1. Przepisy dotyczące urządzeń melioracji wodnych szczegółowych stosuje się odpowiednio do: fitomelioracji oraz agromelioracji, systemów przeciwerozyjnych, zagospodarowania zmeliorowanych trwałych łąk lub pastwisk, zagospodarowania nieużytków przeznaczonych na trwałe łąki lub pastwiska (art. 73 ustawy).
2. Wykroczenie ma charakter materialny.
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary można orzec (fakultatywnie) środek karny w postaci obowiązku naprawienia wyrządzonej szkody.
Art. 156. [Niszczenie zasiewów, sadzonek lub trawy]
1. Przepis ten, podobnie jak art. 154 k.w., wiąże się stricte z ustawą z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266 z późn. zm.).
2. Zadaniem przepisu jest ochrona zasiewów (zbóż), sadzonek i trawy przed nieodpowiedzialnym zachowaniem (np. turystów).
3. Wykroczenie ma charakter materialny.
4. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
5. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 500 zł albo naganą. Niezależnie od kary można orzec (fakultatywnie) środek karny w postaci nawiązki w wysokości do 500 zł.
6. Artykuł 156 § 2 zmieniony art. 1 pkt 75 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 157. [Nieopuszczenie gruntów]
1. Sprawcą wykroczenia z art. 157 k.w. jest osoba, która nie ma prawa przebywania w lesie, ogrodzie, na polu, pastwisku, łące lub grobli i mimo wezwania do opuszczenia wskazanych miejsc przez osobę uprawnioną, nie opuszcza tych miejsc.
2. Jest to zdecydowanie wykroczenie umyślne. Trudno bowiem wyobrazić sobie nieumyślne działanie, jeżeli sprawca nie reaguje na wezwania osoby uprawnionej (właściciela) do opuszczenia danego obszaru.
3. Nie jest sprawcą wykroczenia osoba, która nie zareagowała na wezwanie, np. nadleśniczego do opuszczenia terenu lasu, wszak na mocy art. 26 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) ma prawo przebywania w zajmowanym przez nią miejscu. Chodzi mianowicie o to, że las, stanowiący własność Skarbu Państwa, jest udostępniony dla ludności bez ograniczeń, tzn. nie jest objęty stałym zakazem wstępu, a ponadto nadleśniczy nie wprowadził okresowego zakazu wstępu.
4. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 500 zł albo naganą.
5. Artykuł 157 § 2 zmieniony art. 1 pkt 76 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 158. [Naruszenie zasad gospodarki leśnej]
1. Właścicielem lasu, w myśl art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.), jest osoba fizyczna lub prawna będąca właścicielem albo użytkownikiem wieczystym lasu oraz osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej będąca posiadaczem samoistnym, użytkownikiem, zarządcą lub dzierżawcą lasu.
2. Plany urządzenia lasu sporządza się dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa, przy czym uproszczone plany urządzenia lasu sporządza się dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa oraz dla lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, niestanowiących własności Skarbu Państwa, zadania z zakresu gospodarki leśnej określa decyzja starosty wydana na podstawie inwentaryzacji stanu lasów, a dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha, wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, zadania z zakresu gospodarki leśnej na podstawie inwentaryzacji stanu lasów określa nadleśniczy. Plany urządzenia lasu oraz uproszczone plany urządzenia lasu sporządzają specjalistyczne jednostki lub inne podmioty wykonawstwa urządzeniowego (art. 19 ustawy). Plan urządzenia lasu lub uproszczony plan urządzenia lasu sporządzany jest: dla lasów będących w zarządzie Lasów Państwowych - na zlecenie i koszt Lasów Państwowych, dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa, należących do osób fizycznych i wspólnot gruntowych - na zlecenie starosty, a dla pozostałych lasów - na zlecenie i koszt właścicieli. Inwentaryzację stanu lasów, o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy, przeprowadza się na zlecenie starosty. Inwentaryzację stanu lasu, o której mowa w art. 19 ust. 4 ustawy, przeprowadza się na koszt Agencji Nieruchomości Rolnych. Projekt uproszczonego planu urządzenia lasu wykłada się do publicznego wglądu na okres 60 dni w siedzibie urzędu gminy. O wyłożeniu projektu uproszczonego planu urządzenia lasu wójt (burmistrz, prezydent miasta) informuje pisemnie właścicieli lasów, z zaznaczeniem, że uproszczony plan urządzenia lasu będzie podstawą naliczenia podatku leśnego. W terminie 30 dni od daty wyłożenia projektu uproszczonego planu urządzenia lasu zainteresowani właściciele lasów mogą składać zastrzeżenia i wnioski w sprawie planu. Starosta wydaje decyzje w sprawie uznania lub nieuznania zastrzeżeń lub wniosków (art. 21 ustawy). Minister właściwy do spraw środowiska zatwierdza plan urządzenia lasu dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa oraz uproszczone plany urządzenia lasu dla lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Starosta, po uzyskaniu opinii właściwego terytorialnie nadleśniczego, zatwierdza uproszczony plan urządzenia lasu. W terminie 30 dni od dnia otrzymania projektu uproszczonego planu urządzenia lasu nadleśniczy może zgłosić zastrzeżenia. W razie upływu tego terminu uważa się, że nadleśniczy nie zgłasza zastrzeżeń. Minister właściwy w sprawach środowiska nadzoruje wykonanie planów urządzenia lasu dla lasów stanowiących własność Skarbu Państwa oraz wykonanie uproszczonych planów urządzenia lasu dla lasów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa. Starosta nadzoruje wykonanie zatwierdzonych uproszczonych planów urządzenia lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa (art. 22 ustawy). Zmiana planu urządzenia lasu lub uproszczonego planu urządzenia lasu może być dokonana aneksem z zachowaniem przepisów art. 22 ustawy. Zwiększenie rozmiaru pozyskania drewna w nadleśnictwie ponad wielkość określoną w planie urządzenia lasu może nastąpić tylko w związku ze szkodą lub klęską żywiołową. W razie braku możliwości utrzymania przewidzianego w planie urządzenia lasu etatu cięć użytków głównych z wymienionych przyczyn dokonuje się zmiany planu urządzenia lasu w określonym trybie. Pozyskanie drewna w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa, niezgodnie z uproszczonym planem urządzania lasu lub decyzją, o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy, jest możliwe wyłącznie w przypadkach losowych. Decyzje w tej sprawie, na wniosek właściciela lasu, wydaje starosta (art. 23 ustawy). Zgodnie z treścią § 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu sporządzania planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu (Dz. U. Nr 256, poz. 2151), wydanego na podstawie art. 25 pkt 1 ustawy o lasach, przy sporządzaniu planu urządzenia lasu, uproszczonego planu urządzenia lasu oraz inwentaryzacji stanu lasu uwzględnia się: wymogi hodowli, ochrony, urządzania, ochrony przeciwpożarowej i użytkowania lasu, wymogi ochrony przyrody i krajobrazu oraz ochrony różnorodności biologicznej, potrzeby obronności i bezpieczeństwa państwa, zasady prowadzenia gospodarki leśnej w lasach ochronnych, istniejący i planowany w aktach prawa miejscowego sposób zagospodarowania lasu i jego otoczenia, a także potrzeby racjonalnego kształtowania i ochrony zasobów wodnych. Uproszczony plan urządzenia lasu i inwentaryzację stanu lasu sporządza się na okres 10 lat.
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary orzeka się (obligatoryjnie) przepadek uzyskanego z lasu drewna.
5. Artykuł 158 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.; art. 158 § 1 zmieniony art. 5 pkt 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o lasach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 54, poz. 349) - z dniem 5 września 1997 r.
Art. 159. [Nienależyta ochrona lasów]
1. Komentowany przepis ma chronić las przed szkodliwymi organizmami.
2. Zgodnie z dyspozycją art. 9 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) w celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów właściciele lasów są obowiązani do kształtowania równowagi w ekosystemach leśnych, podnoszenia naturalnej odporności drzewostanów, a w szczególności do: wykonywania zabiegów profilaktycznych i ochronnych zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, zapobiegania, wykrywania i zwalczania nadmiernie pojawiających i rozprzestrzeniających się organizmów szkodliwych, ochrony gleby i wód leśnych. W przypadku niewykonania obowiązków, o których mowa, w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa zadania właścicieli lasów określa, w drodze decyzji, starosta.
3. Wykroczenie może być zarówno umyślne, jak i nieumyślne.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Artykuł 159 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.
Art. 160. [Zamiana lasu w uprawę]
1. Komentowany przepis ma chronić las przed jego zamianą w uprawę.
2. Zgodnie z dyspozycją art. 13 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) właściciele lasów są obowiązani do trwałego utrzymywania lasów i zapewnienia ciągłości ich użytkowania, a w szczególności do: zachowania w lasach roślinności leśnej (upraw leśnych) oraz naturalnych bagien i torfowisk, ponownego wprowadzania roślinności leśnej (upraw leśnych) w lasach w okresie do 5 lat od usunięcia drzewostanu, pielęgnowania i ochrony lasu, w tym również ochrony przeciwpożarowej, przebudowy drzewostanu, który nie zapewnia osiągnięcia celów gospodarki leśnej, zawartych w planie urządzenia lasu, uproszczonym planie urządzenia lasu lub decyzji, o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy, racjonalnego użytkowania lasu w sposób trwale zapewniający optymalną realizację wszystkich jego funkcji przez pozyskiwanie drewna w granicach nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu oraz pozyskiwanie surowców i produktów ubocznego użytkowania lasu w sposób zapewniający możliwość ich biologicznego odtwarzania, a także ochronę runa leśnego. Zmiana lasu na użytek rolny jest dopuszczalna w przypadkach szczególnie uzasadnionych potrzeb właścicieli lasów, przy czym w sprawach, o których mowa, w stosunku do lasów stanowiących własność Skarbu Państwa decyzję wydaje dyrektor regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych na wniosek nadleśniczego, a w stosunku do lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa decyzję wydaje starosta na wniosek właściciela lasu. A zatem wykroczeniem z art. 160 k.w. jest zamiana lasu w uprawę bez decyzji określonej w art. 13 ust. 3.
3. Wykroczenie jest w zasadzie umyślne, lecz dopuszcza się nieumyślne działanie sprawcy.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł. Równocześnie może być orzeczony (fakultatywnie) środek w postaci obowiązku naprawienia szkody przez przywrócenie do stanu poprzedniego.
5. Artykuł 160 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.
Art. 161. [Naruszenie zakazu wjazdu pojazdem do lasu]
1. Komentowany przepis ma chronić las przed wjazdem na jego obszar którymkolwiek z wymienionych w komentowanym przepisie pojazdem.
2. Zgodnie z dyspozycją art. 29 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) ruch pojazdem silnikowym, zaprzęgowym i motorowerem w lesie dozwolony jest jedynie drogami publicznymi, natomiast drogami leśnymi jest dozwolony tylko wtedy, gdy są one oznakowane drogowskazami dopuszczającymi ruch po tych drogach. Nie dotyczy to inwalidów poruszających się pojazdami przystosowanymi do ich potrzeb. Postój pojazdów na drogach leśnych jest dozwolony wyłącznie w miejscach oznakowanych. Przepisy nie dotyczą wykonujących czynności służbowe lub gospodarcze: pracowników nadleśnictw, osób nadzorujących gospodarkę leśną oraz kontrolujących jednostki organizacyjne Lasów Państwowych, osób zwalczających pożary oraz ratujących życie lub zdrowie ludzkie, funkcjonariuszy Straży Granicznej chroniących granicę państwową oraz funkcjonariuszy innych organów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek publiczny, osób wykonujących czynności z zakresu gospodarki łowieckiej oraz właścicieli pasiek zlokalizowanych na obszarach leśnych, właścicieli lasów we własnych lasach, osób użytkujących grunty rolne położone wśród lasów, pracowników leśnych jednostek naukowych, badawczo-rozwojowych i doświadczalnych, w związku z wykonywaniem badań naukowych i doświadczeń z zakresu leśnictwa i ochrony przyrody, wojewódzkich konserwatorów przyrody oraz pracowników Służb Parków Krajobrazowych, a także osób sporządzających plany urządzenia lasu, uproszczone plany urządzenia lasu lub inwentaryzację stanu lasu, o której mowa w art. 19 ust. 3 ustawy. Niezastosowanie się do określonych dyspozycji przez nieuprawnionego kierującego i wjazd pojazdem do lasu albo pozostawienie go w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym stanowi wykroczenie z art. 161 k.w.
3. Wykroczenie może być popełnione umyślnie lub nieumyślnie.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł.
5. Artykuł 161 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r. oraz zmieniony art. 5 pkt 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o lasach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 54, poz. 349) - z dniem 5 września 1997 r.
Art. 162. [Zaśmiecanie lasu]
1. Komentowany przepis ma chronić las przed szeroko rozumianym szkodnictwem w postaci zaśmiecania oraz działaniami niezgodnymi z zakresem gospodarki leśnej.
2. Zgodnie z treścią art. 3 pkt 49 ustawy z dnia 24 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) przez "zanieczyszczanie" rozumie się emisję, która może być szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, może powodować szkodę w dobrach materialnych, pogarszać walory estetyczne środowiska lub kolidować z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska. "Emisja" natomiast - w myśl definicji (art. 3 pkt 4 cyt. ustawy) - to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi substancje oraz energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne. Standardy jakości gleby i standardy jakości ziemi zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. (Dz. U. Nr 165, poz. 1359), wydanym na mocy art. 105 ustawy - Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z dyspozycją jego art. 1 glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stężenie co najmniej jednej substancji przekracza wartość dopuszczalną, przy czym jeżeli przekroczenie wartości dopuszczalnej stężenia substancji w badanej glebie lub ziemi wynika z naturalnie wysokiej jej zawartości w środowisku, uważa się, że przekroczenie dopuszczalnej wartości stężeń w glebie lub ziemi nie nastąpiło. Natomiast w myśl definicji zawartej w art. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.) odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest obowiązany.
3. Warto zapoznać się z treścią art. 39 i 40 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.). Artykuł 39 zabrania wprowadzania ścieków: 1) bezpośrednio do wód podziemnych, 2) do wód: powierzchniowych, jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, utworzonych stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.), a także stref ochronnych oraz obszarów ochronnych ustanowionych na podstawie art. 58 i 60 ustawy, powierzchniowych w obrębie kąpielisk, plaż publicznych nad wodami oraz w odległości mniejszej niż 1 kilometr od ich granic, stojących, jezior oraz do ich dopływów, jeżeli czas dopływu ścieków do jeziora byłby krótszy niż 24 godziny, 3) do ziemi, jeżeli byłoby to sprzeczne z warunkami wynikającymi z istniejących form ochrony przyrody, utworzonych stref ochrony zwierząt łownych albo ostoi na podstawie ustawy o ochronie przyrody, a także stref ochronnych oraz obszarów ochronnych ustanowionych na podstawie art. 58 i 60 ustawy, zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, określone w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy, jeżeli byłoby to niezgodne z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 3 ustawy, w pasie technicznym, o którym mowa w art. 23 ustawy, jeżeli stopień oczyszczania ścieków lub miąższość utworów skalnych nad zwierciadłem wód podziemnych nie stanowi zabezpieczenia tych wód przed zanieczyszczeniem, w odległości mniejszej niż 1 kilometr od granic kąpielisk oraz plaż publicznych nad wodami. Natomiast art. 40 zabrania: 1) wprowadzania do wód odpadów, w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.), oraz ciekłych odchodów zwierzęcych, spławiania do wód śniegu wywożonego z terenów zanieczyszczonych, a w szczególności z centrów miast, terenów przemysłowych, terenów składowych, baz transportowych, dróg o dużym natężeniu ruchu wraz z parkingami, oraz jego składowania na terenach położonych między wałem przeciwpowodziowym a linią brzegu wody lub w odległości mniejszej niż 50 m od linii brzegu wody, 3) lokalizowania na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią inwestycji zaliczanych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, gromadzenia ścieków, odchodów zwierzęcych, środków chemicznych, a także innych materiałów, które mogą zanieczyścić wody, prowadzenia odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, w tym w szczególności ich składowania, 4) mycia pojazdów w wodach powierzchniowych oraz nad brzegami tych wód, 5) pobierania z wód powierzchniowych wody bezpośrednio do opryskiwaczy rolniczych oraz ich mycia w tych wodach, 6) używania farb produkowanych na bazie związków organiczno-cynowych (TBT) do konserwacji technicznych konstrukcji podwodnych.
4. Sprawcą wykroczenia, o którym mowa w § 1 i 2 art. 162 k.w., może być każdy, a więc nawet właściciel lasu.
5. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
6. Sprawca wykroczenia określonego w § 1 może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą, zaś w § 2 - aresztem od 5 do 30 dni albo grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł. Niezależnie od kary wobec sprawcy wykroczenia, o którym mowa w § 1, może być orzeczony (fakultatywnie), a wykroczenia wskazanego w § 2 orzeka się (obligatoryjnie) środek w postaci nawiązki w wysokości określonej w § 3 art. 162 k.w.
Art. 163. [Rozgarnianie ściółki]
1. Komentowany przepis ma chronić las przed szeroko rozumianym szkodnictwem w postaci rozgarniania ściółki, czego następstwem jest z reguły niszczenie grzybów i grzybni.
2. Niszczenie grzybów oraz grzybni, a także rozgarnianie i zbieranie ściółki objęte jest zakazem wyrażonym treścią art. 30 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.). Przez grzyby rozumie się typ cudzożywnych organizmów roślinnych, grzybnię zaś wegetatywne ciało grzybów z nitkowatych strzępek. Natomiast ściółką są martwe nierozłożone szczątki roślin i zwierząt, które gromadzą się na dnie lasu (zob. M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń..., 2005, s. 843).
3. Czyn z art. 163 k.w. jest wykroczeniem materialnym, które może być popełnione przez każdego umyślnie, jak i nieumyślnie.
4. Nie jest wykroczeniem (z art. 163 k.w.) rozgarnianie ściółki bez zniszczenia grzybów lub grzybni. Nie wydaje się możliwa interpretacja, że samo rozgrzebywanie ściółki jest wykroczeniem zagrożonym karą surowszą (za wykroczenie z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody grozi bowiem areszt). Zob. W. Radecki, Ochrona gatunkowa..., s. 38.
5. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
6. Artykuł 163 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.
Art. 164. [Utrudnianie życia mieszkańcom lasu]
1. Zadaniem przepisu art. 164 jest zagwarantowanie należytej ochrony mieszkańcom lasu przez zapewnienie im należytego spokoju, a zatem stricte wiąże się on z ustawami: z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.); z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.); z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.); z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.); z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.).
2. Z dyspozycji ustawy o lasach wynika jednoznaczny zakaz wybierania jaj i piskląt, niszczenia lęgowisk i gniazd ptasich, a także niszczenia legowisk, nor i mrowisk (art. 30 ust. 1 pkt 11 ustawy); płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania dziko żyjących zwierząt (art. 30 ust. 1 pkt 12).
3. W myśl zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz. U. Nr 220, poz. 2237), wydanego na podstawie art. 49 ustawy o ochronie przyrody, obowiązuje zakaz: 1) zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, a także posiadania żywych zwierząt, 2) zbierania, przetrzymywania i posiadania zwierząt martwych, w tym spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych, 3) niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych, 4) niszczenia ich siedlisk i ostoi, 5) niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, żeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień, 6) wybierania, posiadania i przechowywania ich jaj, 7) wyrabiania, posiadania i przechowywania wydmuszek, 8) preparowania martwych zwierząt lub ich części, w tym znalezionych, 9) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany i darowizny zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych, 10) wwożenia z zagranicy i wywożenia poza granicę państwa zwierząt żywych, martwych, przetworzonych i spreparowanych, a także ich części i produktów pochodnych, 11) umyślnego płoszenia i niepokojenia, 12) fotografowania, filmowania i obserwacji mogących powodować płoszenie lub niepokojenie ptaków, przy nazwach których w załączniku nr 1 do rozporządzenia zamieszczono symbol "(1)", oraz nietoperzy, 13) przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca, 14) przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.
4. Na podstawie delegacji zawartej w art. 5 prawa łowieckiego Minister Ochrony Środowiska wydał w dniu 11 marca 2005 r. (Dz. U. Nr 45, poz. 433) rozporządzenie ustalające listę gatunków zwierząt łownych spośród zwierzyny grubej i drobnej. W pierwszej grupie znalazł się: łoś (Alces alces), jeleń szlachetny (Cervus elaphus), jeleń sika (Cervus nippon), daniel (Dama dama), sarna (Capreolus capreolus), dzik (Sus scrofa), muflon (Ovis aries musimon). W drugiej grupie są natomiast: lis (Vulpes vulpes), jenot (Nyctereutes procyonoides), borsuk (Meles meles), kuna leśna (Martes martes), kuna domowa (Martes foina), norka amerykańska (Mustela vison), tchórz zwyczajny (Mustela putorius), szop pracz (Procyon lotor), piżmak (Ondatra zibethicus), zając szarak (Lepus europaeus), dziki królik (Oryctolagus cuniculus), jarząbek (Tetrastes bonasia), bażant (Phasianus ssp.), kuropatwa (Perdix perdix), gęś gęgawa (Anser anser), gęś zbożowa (Anser fabalis), gęś białoczelna (Anser albifrons), krzyżówka (Anas platyrhynchos), cyraneczka (Anas crecca), głowienka (Aythya ferina), czernica (Aythya fuligula), gołąb grzywacz (Columba palumbus), słonka (Scolopax rusticola), łyska (Fulica atra).
5. Zgodnie z treścią art. 8 ustawy o rybactwie śródlądowym zabrania się połowu ryb: w wypadkach określonych przepisami o ochronie przyrody, o wymiarach ochronnych, w okresie ochronnym, w odległości mniejszej niż 50 m od budowli i urządzeń hydrotechnicznych piętrzących wodę, sieciami, wędkami lub kuszami innymi niż określone w przepisach wydanych na podstawie art. 21 ustawy, przez wytwarzanie w wodzie pola elektrycznego charakterystycznego dla prądu zmiennego, środkami trującymi i odurzającymi, narzędziami kaleczącymi, z wyjątkiem sznurów hakowych, pęczków hakowych, haczyka wędki i harpuna kuszy, materiałami wybuchowymi, przez ich głuszenie, więcej niż dwiema wędkami jednocześnie, a w wypadku ryb łososiowatych i lipieni - więcej niż jedną wędką, wędką (w odległości mniejszej niż 50 m od rozstawionych w wodzie narzędzi połowowych uprawnionego do rybactwa, w odległości mniejszej niż 75 m od znaku oznaczającego dokonywanie podwodnego połowu ryb kuszą, przez podnoszenie i opuszczanie przynęty w sposób ciągły, z wyjątkiem łowienia ryb pod lodem), kuszą (ryb łososiowatych i węgorzy, na szlaku żeglownym, od dnia 15 października do dnia 15 maja, przy użyciu specjalnych aparatów do oddychania w wodzie, w odległości mniejszej niż 75 m od innych osób oraz ustawionych w wodzie narzędzi połowowych). Zabrania się też pozyskiwania ikry ryb o wymiarach ochronnych i w okresie ochronnym oraz niszczenia ikry złożonej na tarliskach i krześliskach. W myśl dyspozycji art. 11 ustawy zabrania się połowu ryb i raków przez wyciąganie ich z nor oraz naruszania nor.
6. Szczególną rolę spełnia ustawa o ochronie zwierząt. Zgodnie z definicją w niej zawartą zwierzęciem jest organizm jednokomórkowy lub wielokomórkowy, cudzożywny, mający zdolność ruchu (z wyjątkiem zwierząt osiadłych). Wyróżniamy zwierzęta dzikie i oswojone, zwierzęta ciepłokrwiste i zimnokrwiste, kopytne, zwierzęta górskie, leśne, morskie, polne, zwierzęta lądowe i wodne, zwierzęta roślinożerne, trawożerne, wszystkożerne, zwierzęta hodowlane, juczne, pociągowe, użytkowe. Utrzymujący zwierzę domowe ma obowiązek zapewnienia mu pomieszczenia chroniącego je przed zimnem, upałami i opadami atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiającego swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiedniej karmy i stałego dostępu do wody. Użycie sformułowania "odpowiednia karma i stały dostęp do wody" oznacza, że zwierzęcia choćby na chwilę nie można pozbawić dostępu do pożywienia i picia. Uwięź, na której jest trzymane, nie może powodować u niego urazów ani cierpień oraz musi mu zapewnić możliwość niezbędnego ruchu. Zatem jeżeli np. właściciel lub posiadacz trzyma gołębia w klatce tak małej, że nie może on rozwinąć skrzydeł, a równocześnie w klatce tej nie ma pożywienia i świeżej wody, to nie ma wątpliwości, iż został naruszony art. 9 ustawy. W konsekwencji sprawca powinien zostać bezpowrotnie pozbawiony zwierzęcia przez jego zajęcie na poczet późniejszego orzeczenia przepadku na rzecz instytucji (fundacji), której dobro wszelkich istot żywych leży na sercu. Zgodnie z dyspozycją art. 12 ustawy utrzymujący zwierzęta gospodarskie jest obowiązany do zapewnienia im opieki i właściwych warunków bytowania. Warunki chowu lub hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i uszkodzeń ciała lub innych cierpień. Sposób i warunki używania zwierząt do pracy (art. 14 ustawy) nie mogą stwarzać nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i zdrowia ani zadawać im cierpienia. Zabrania się w szczególności: przeciążania zwierząt, używania do pracy zwierząt chorych lub niedożywionych, używania uprzęży, wędzideł, rzędów wierzchowych, juków, podków, pojazdów lub narzędzi ze względu na zły stan techniczny lub niewłaściwą konstrukcję mogących spowodować obrażenia ciała lub śmierć zwierzęcia, używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi, które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia, zmuszania do wyczerpującego kłusa lub galopu zwierząt ciągnących ładunek, używania do zrywki drewna koni poniżej 5 roku życia. Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek zapewnić im, w ciągu każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił, właściwy dla danego gatunku. Warunki występów, treningów i tresury oraz metody postępowania ze zwierzętami wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych (art. 15 ustawy) nie mogą zagrażać ich życiu i zdrowiu ani powodować cierpienia. Warunki występów zwierząt muszą być określone w przygotowanym przez organizatora występu scenariuszu lub odpowiednim programie zatwierdzonym przez Głównego Lekarza Weterynarii albo wskazaną przez niego osobę. Zabrania się stosowania wobec zwierząt farmakologicznych i mechanicznych metod i środków dopingujących. Zwierzęta powinny mieć zapewniony właściwy wypoczynek. Zabrania się w szczególności wykorzystywania tych zwierząt bezpośrednio po transporcie, bez regeneracji wypoczynkowo-ruchowej. Zwierzętom tym należy zapewnić opiekę lekarsko-weterynaryjną. Istnieje bezwzględny zakaz wykorzystywania zwierząt w widowiskach i sportach noszących znamiona okrucieństwa, w szczególności zabrania się organizowania walk z udziałem byków, psów lub kogutów (art. 16 ustawy). Do tresury i pokazów dla celów widowiskowo-rozrywkowych (art. 17 ustawy) mogą być wykorzystywane tylko zwierzęta urodzone i wychowane w niewoli i tylko takie, którym mogą być zapewnione warunki egzystencji stosowne do potrzeb danego gatunku. Tresura zwierząt do celów widowiskowo-rozrywkowych i obronnych nie może być prowadzona w sposób powodujący ich cierpienie. Nie wolno prowadzić tresury zwierząt wyłącznie w celu zwiększenia ich agresywności. Zabrania się zmuszania zwierząt do wykonywania czynności, które powodują ból lub są sprzeczne z ich naturą, działalności menażerii objazdowych oraz propagowania lub upowszechniania drastycznych scen zabijania, zadawania cierpienia lub innej przemocy ze strony człowieka, której ofiarami są zwierzęta, chyba że sceny te mają na celu napiętnowanie okrutnego zachowania wobec zwierząt. Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych (art. 18 ustawy) mogą być przetrzymywane, hodowane i prezentowane jedynie w stadninach, cyrkach lub bazach cyrkowych oraz w miejscach przeznaczonych dla zwierząt wykorzystywanych do celów specjalnych, pod nadzorem Inspekcji Weterynaryjnej. Przetrzymywanie, hodowla lub prezentacja zwierząt musi być wykonywana w sposób gwarantujący bezpieczeństwo ludzi i zwierząt. Jak głosi art. 21 ustawy, zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe i powinny mieć zapewnione warunki rozwoju i swobodnego bytu, przy czym ustawodawca zastrzega sobie wyjątek w postaci przypadku, gdy zwierzęta stanowią nadzwyczajne zagrożenie dla życia, zdrowia lub gospodarki człowieka, w tym gospodarki łowieckiej, dopuszcza się wtedy podjęcie działań mających na celu ograniczenie populacji tych zwierząt (art. 33a ustawy). Transport zwierząt zgodnie z dyspozycją art. 24 ustawy odbywa się środkami do tego celu przystosowanymi i jest prowadzony w odpowiednich warunkach, a w szczególności: zwierzęta muszą być prawidłowo ulokowane, a używane uwięzi nie mogą im krępować leżenia i wstawania w czasie transportu, podłogi pojazdów używanych do transportu powinny mieć odpowiednią nawierzchnię, zapewniającą przyczepność kończyn oraz umożliwiającą utrzymanie higieny, środki transportu zwierząt powinny spełniać warunki utrzymania odpowiedniej temperatury, wentylacji, przestrzeni oraz naturalnej pozycji, w trakcie dłuższego transportu zwierzęta muszą mieć zapewnioną odpowiednio często wodę i karmę oraz odpoczynek, zwierzętom chorym lub rannym zapewnia się niezwłocznie pomoc weterynaryjną, zwierzęta wwożone do kraju oraz wywożone za granicę muszą być wiezione najkrótszą drogą i bez zbędnych postojów, a ich odprawa graniczna odbywa się poza kolejnością. Zabrania się natomiast transportu zwierząt: w okresie okołoporodowym, który odpowiada 10% czasu trwania ciąży danego gatunku przed porodem i 48 godzinom po porodzie, młodych do czasu zagojenia pępowiny albo oddzielonych od matek i niezdolnych do przyjmowania stałych pokarmów, przemieszczenia zwierząt bez odpowiedniego zabezpieczenia, transportu zwierząt jednokopytnych wielopoziomowymi środkami transportu przeznaczonymi do przewozu zwierząt oraz transportu grup koni, których kopyta są podkute, transportu zwierząt chorych oraz rannych lub niesprawnych ruchowo, z wyjątkiem transportu zwierząt do leczenia, uboju sanitarnego. Zwierzęta padłe oraz zwierzęta nienadające się do dalszego transportu muszą być usunięte na pierwszym postoju. Prowadzący pojazd mechaniczny (art. 25 ustawy), który potrącił zwierzę, obowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu stosownej pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb, o których mowa w art. 33 ust. 3 ustawy. W wypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu zakończenia cierpień zwierzęcia, potrzebę jego uśmiercenia stwierdza lekarz weterynarii, członek Polskiego Związku Łowieckiego, inspektor organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, funkcjonariusz Policji, straży miejskiej lub gminnej, Straży Granicznej, pracownik Służby Leśnej lub Służby Parków Narodowych, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej, strażnik łowiecki lub strażnik Państwowej Straży Rybackiej. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach (art. 27 ustawy) są dopuszczalne dla ratowania ich życia lub zdrowia oraz dla koniecznego ograniczenia populacji i mogą być przeprowadzane wyłącznie przez osoby uprawnione.
Chodzi tylko o to, aby określone nakazy i zakazy były konsekwentnie i zdecydowanie egzekwowane przez uprawnione organy ochrony prawnej.
7. Wykroczenie może być popełnione zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie.
8. Jeżeli zwierzę należy do gatunku chronionego, to umyślne popełnienie czynu określonego w art. 164 § 1 k.w. wyczerpuje również znamiona wykroczenia z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, który ma zastosowanie jako surowszy (reguła z art. 9 § 1 k.w.). Jeżeli czyn został popełniony nieumyślnie, to nie ma odpowiedzialności z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, jest natomiast odpowiedzialność z art. 164 § 1 k.w. (jeżeli czyn został dokonany w lesie choćby należącym do sprawcy), gdyż przepis ten nie zastrzega umyślności. Niszczenie mrowiska może być wykroczeniem z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody tylko wtedy, gdy mrowisko znajduje się np. na terenie parku narodowego, a w rozporządzeniu o utworzeniu parku figuruje zakaz niszczenia mrowisk. W innych sytuacjach niszczenie mrowisk w lesie jest wykroczeniem z art. 164 § 1 k.w., a niszczenie mrowisk na cudzym gruncie rolnym - wykroczeniem z art. 164 § 2 k.w. Zob. W. Radecki, Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w prawie karnym, Prok. i Pr. 1995, nr 7-8, s. 38.
9. Niszczenie mrowiska może być wykroczeniem z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody tylko wtedy, gdy mrowisko znajduje się np. na terenie parku narodowego, a w rozporządzeniu o utworzeniu parku figuruje zakaz niszczenia mrowisk. W innych sytuacjach niszczenie mrowisk w lesie jest wykroczeniem z art. 164 § 1 k.w., a niszczenie mrowisk na cudzym gruncie rolnym - wykroczeniem z art. 164 § 2 k.w. Zob. W. Radecki, Ochrona gatunkowa..., s. 38. Artykuł 51 ust. 1 pkt 2 prawa łowieckiego jest przepisem specjalnym względem art. 164 k.w., jeżeli przedmiotem czynu są jaja, pisklęta lub gniazda ptaków łownych, i wtedy na zasadzie lex specialis derogat legi generali stosuje się wyłącznie art. 51 ust. 1 pkt 2. Jeżeli przedmiotem czynu są lęgowiska lub nory wszelkich zwierząt, w tym także zwierząt łownych, to czyn jest wykroczeniem z art. 164 § 1 k.w., ale tylko wtedy, gdy miejscem jego popełnienia jest las. Jeżeli natomiast czyn polega na umyślnym niszczeniu gniazd, lęgowisk, nor i żeremi oraz jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych (larw, poczwarek, kijanek, piskląt) zwierząt pozostających pod ochroną gatunkową wprowadzoną rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 6 stycznia 1995 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt - sprawca odpowiada za wykroczenie z art. 58 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody. Zob. W. Radecki, Przestępstwa i wykroczenia łowieckie, Prok. i Pr. 1996, nr 6, s. 7.
10. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą.
11. Artykuł 164 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r. oraz zmieniony art. 1 pkt 77 ustawy z dnia 28 sierpnia 1998 r. o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń, ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, ustawy - Kodeks pracy i niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 113, poz. 717) - z dniem 1 września 1998 r.
Art. 165. [Zakłócanie spokoju zwierzętom]
1. Zadaniem komentowanego przepisu jest zagwarantowanie należytej ochrony mieszkańcom lasu przed płoszeniem, ściganiem, chwytaniem, ranieniem i zabijaniem, tzn. wszelkimi działaniami, które mogą zwierzęta narazić na stres, a zatem stricte wiąże się on z ustawami: z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.); z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.); z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.); z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (tekst jedn.: Dz. U. z 1999 r. Nr 66, poz. 750 z późn. zm.); z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.).
2. Zgodnie z dyspozycją art. 30 ust. 1 pkt 12 zabrania się płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania dziko żyjących zwierząt. Ponadto zob. uwagi do art. 164 k.w.
3. Wykroczenie jest zdecydowanie umyślne i godne szczególnego napiętnowania.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą, pod warunkiem że jego czyn nie jest zagrożony karą surowszą z mocy innego przepisu.
5. Artykuł 165 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r. oraz zmieniony art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 1997 r. o zmianie ustawy o lasach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 54, poz. 349) - z dniem 5 września 1997 r.
Art. 166. [Puszczanie w lesie psa]
1. Polowaniem jest tropienie, strzelanie z myśliwskiej broni palnej, łowienie sposobami dozwolonymi zwierzyny żywej, łowienie zwierzyny za pomocą ptaków łowczych, na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska, zmierzające do wejścia w jej posiadanie. Natomiast kłusownictwo oznacza działanie zmierzające do wejścia w posiadanie zwierzyny w sposób niebędący polowaniem albo z naruszeniem warunków dopuszczalności polowania.
2. Celem łowiectwa jest ochrona, zachowanie różnorodności i gospodarowanie populacjami zwierząt łownych, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego na rzecz poprawy warunków bytowania zwierzyny, uzyskiwanie możliwie wysokiej kondycji osobniczej i jakości trofeów oraz właściwej liczebności populacji poszczególnych gatunków zwierzyny przy zachowaniu równowagi środowiska przyrodniczego, spełnianie potrzeb społecznych w zakresie uprawiania myślistwa, kultywowania tradycji oraz krzewienia etyki i kultury łowieckiej.
3. Wykroczenie może być popełnione wyłącznie umyślnie.
4. Sprawca wykroczenia może być ukarany grzywną w wysokości od 20 do 5000 zł albo naganą
5. Artykuł 166 dodany art. 1 pkt 3 ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 6, poz. 29) - z dniem 24 lutego 1995 r.
LITERATURA
Afanasjew L.L., Djakow A.B., Ilarionow W.A., Czynne bezpieczeństwo samochodu, Warszawa 1986
Arnold Z., Kryterium związku przyczynowego prędkości jazdy z wypadkiem drogowym (w:) IV Sympozjum "Problemy rekonstrukcji wypadków drogowych", Kraków 22-23 września 1994 r. Zbiór referatów, Kraków 1994
Bachrach A., Na marginesie orzecznictwa dotyczącego wypadków drogowych, PiP 1961, nr 7
Bachrach A., Przestępstwa drogowe w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego (1945-1962), Warszawa 1963
Bachrach A., Ryzyko i nieostrożność w komunikacji a oceny prawnokarne, Wrocław 1965
Bachrach A., Przestępstwa i wykroczenia drogowe w nowym prawie polskim, Warszawa 1974
Bachrach A., Elementy ogólnej profilaktyki wypadków drogowych, Warszawa 1978
Bafia J., Kodyfikacja prawa o wykroczeniach, PiP 1971, nr 10
Bafia J., Jeszcze o czynach przepołowionych, artykuł polemiczny, ZW 1988, nr 6
Bafia J., Egierska D., Śmietanka I., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 1971
Bas J., Mikołajczyk C., Olex T., Szyca M., Elementy odblaskowe w aspekcie widoczności pieszych w warunkach nocnych (w:) VI Konferencja "Problemy wypadków drogowych". Zbiór referatów, Zakopane 22-24 października 1998 r., Kraków 1998
Boesler P., Psychiczna sprawność kierowcy a bezpieczeństwo jazdy, Warszawa 1979
Bojarski M., Usiłowanie dokonania wykroczenia z art. 43 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ZW 1985, nr 1
Bojarski M., Wykroczenie z art. 49 § 2 k.w., ZW 1985, nr 4-5
Bojarski M., W sprawie społecznego niebezpieczeństwa wykroczeń, ZW 1986, nr 3
Bojarski M., Z problematyki pogranicza wykroczeń i przestępstw (Uwagi de lege ferenda), ZW 1988, nr 3
Bojarski M., Problemy pogranicza prawa o wykroczeniach i prawa karnego (w:) Problemy współczesnego prawa wykroczeń, Wrocław 1989
Bojarski M., Wykroczenie z art. 65 k.w., ZW 1990, nr 1
Bojarski M., Wykroczenie z art. 70 § 2 k.w., ZW 1990, nr 1
Bojarski M., Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, WPP 1994, nr 3-4
Bojarski M., Nowelizacja kodeksu wykroczeń, M. Prawn. 1998, nr 11
Bojarski M., Glosa do uchwały SN z 13 maja 1999 r., I KZP 15/99, OSP 2000, nr 1
Bojarski M., Gubiński A., Radecki W., Stachowiak S., Wybrane zagadnienia materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, Warszawa 1986
Bojarski M., Radecki W., Oceny prawne obszarów stycznych wykroczeń i przestępstw, Wrocław 1989
Bojarski M., Radecki W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 3, Warszawa 2005
Bojarski M., Radecki W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 4, Warszawa 2006
Bończak St., Glosa do uchwały SN z 18 listopada 1998 r., I KZP 16/98, PS 1999, nr 5
Bownik S. J., Pieszy jako podmiot przestępstwa wypadku drogowego, Pal. 1985, nr 7-8
Buchała K., Należyta ostrożność w ruchu pojazdów mechanicznych a granice zaufania do przestrzegania przepisów przez innych użytkowników dróg publicznych, NP 1959, nr 11
Buchała K., Przestępstwa drogowe popełnione w stanie nietrzeźwości, NP 1960, nr 7-8
Buchała K., Przestępstwa w komunikacji drogowej, Warszawa 1961
Buchała K., Przestrzeganie zasad ostrożności, problem bezprawności czy winy, PiP 1963, nr 7
Buchała K., Bezprawność przestępstw nieumyślnych oraz wyłączające ją dozwolone ryzyko, Warszawa 1971
Buchała K., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, Warszawa 1973
Buchała K., Niektóre problemy stanu nietrzeźwości kierujących pojazdami, ZNASW 1974, nr 5
Buchała K., Ucieczka z miejsca wypadku drogowego jako problem kodyfikacyjny (w:) Wypadkowość drogowa. Alkoholizm oraz inne przyczyny biologiczne (5-6 maja 1977), Katowice - Chorzów. Materiały naukowe, Katowice 1977
Buchała K., Przypisanie skutku stanowiącego znamię nieumyślnego przestępstwa w polskim prawie karnym (w:) Teoretyczne problemy odpowiedzialności karnej w polskim oraz niemieckim prawie karnym, Wrocław 1990
Buchała K., Niektóre problemy kryminalizacji stanu nietrzeźwości w związku z ruchem drogowym (w:) Alkohol. Zagadnienia toksykologiczne i prawne, Kraków 1993
Buchała K., Problemy kryminalizacji ucieczki uczestnika karalnego zdarzenia w ruchu drogowym, Prok. i Pr. 1995, nr 2
Buchała K., Problemy odpowiedzialności karnej za przestępstwa drogowe. Krótki komentarz (w:) Problematyka prawna i techniczna wypadków drogowych, Kraków 1995
Buchała K., Zbiegnięcie z miejsca wypadku drogowego, PS 1996, nr 1
Buchała K., Przestępstwa i wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej. Komentarz, Bydgoszcz 1997
Buchała K., Niektóre problemy wykładni znamion przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, Prok. i Pr. 1998, nr 11-12
Buchała K., Przestępstwo dopuszczenia do ruchu pojazdu zagrażającego bezpieczeństwu lub kierowcy nietrzeźwego albo znajdującego się pod wpływem środka odurzającego, CzPKiNP 1998, nr 1-2
Buchała K., Glosa do wyroku SN z 27 maja 1997 r., V KKN 268/96, OSP 1998, nr 3
Buchała K., Zbiegnięcie kierującego pojazdem z miejsca zdarzenia (w:) A.J. Szwarc (red.), Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora A. Ratajczaka, Poznań 1999
Bugajny W., Projekt nowego kodeksu karnego powinien wymuszać trzeźwość kierowców, PA 1997, nr 1
Calińska H., Gubała W., Ocena stanu nietrzeźwości w razie konsumpcji alkoholu po wypadku, PS 1993, nr 11-12
Cyprian T., Alkohol a wypadki drogowe, Probl. Krym. 1961, nr 34
Cyprian T., Ucieczka kierowcy, Pal. 1962, nr 1-2
Cyprian T., Wypadki drogowe w świetle prawa karnego, Warszawa 1963
Cyprian T., Problem karalności zagrożenia w sprawach o wypadki drogowe, PiP 1965, nr 2
Cyprian T., Komentarz zza kierownicy, GP 1976, nr 12
Czapski L., Glosa do wyroku SN z 18 lutego 1998 r., II KKN 456/97, PS 1999, nr 6
Czarny P., Naleziński B., Wolność zgromadzeń, Warszawa 1998
Ćwiąkalski Z., Zoll A., Przegląd orzecznictwa z zakresu części szczególnej prawa karnego materialnego (II półrocze 1988-I półrocze 1991), PS 1993, nr 5
Daszkiewicz K., Paraliżując strachem, Rzeczp. 2001, nr 10
Datka S., Suchorzewski W., Tracz M., Inżynieria ruchu, Warszawa 1989
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., Kryminalizacja ucieczki sprawcy wypadku drogowego z miejsca zdarzenia w świetle nowelizacji kodeksu karnego z 12 lipca 1995 r., część I, Pal. 1996, nr 3-4; część II, Pal. 1996, nr 5-6
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., Odpowiedzialność za spowodowanie wypadku komunikacyjnego w świetle regulacji nowego kodeksu karnego z 1997 r., część 1, Pal. 1999, nr 1-2; część 2, Pal. 1999, nr 3-4
Dobrzyński A., Rozważania nad prawem o ruchu drogowym, Warszawa 1985
Dobrzyński A., Odpowiedzialność kierowcy, Warszawa 1989
Dobrzyński A., Ludwicki K., Zjawisko ucieczek z miejsca wypadku drogowego, Probl. Praw. 1990, nr 6
Drexler Z., Kodeks drogowy dla każdego, Warszawa 1990
Drexler Z., Kochanowski J., Rychter W., Tomczyk W., Kodeks drogowy. Komentarz, Warszawa 1988
Duś A., Z problematyki kwalifikacji prawnej czynu, WPP 2000, nr 2
Gaberle A., Wypadki drogowe. Aspekty kryminologiczne, Warszawa 1986
Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalistyki, Warszawa 1990
Gardocki L., Najnowsze zmiany w Kodeksie karnym, M. Prawn. 1995, nr 12
Głazek A., Zmiany kryteriów i zasad opiniowania w sprawach alkoholowych, Prok. i Pr. 1995, nr 2
Gołębiowski S., Odległość widzenia przeszkody na drodze w światłach mijania, Biuletyn Informacyjno-Szkoleniowy ORTSiRD PZMot 1980, nr 2
Gostyński Z., Glosa do postanowienia SN z 24 stycznia 1991 r., V KZP 24/90, OSP 1991, nr 11-12
Gronowska B., Opinia o ustawie z dnia 9 czerwca 1995 r. o zmianie kodeksu karnego, kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym (druk nr 238), sporządzona na zlecenie Biura Studiów i Analiz Kancelarii Senatu RP (maszynopis powielony)
Grudziecki W., Samowolne zajęcie pasa drogowego i jego konsekwencje, PD 2001, nr 8
Grzegorczyk T., Wykroczenie niezachowania warunków sanitarnych przez producenta mleka, ZW 1986, nr 3
Grzegorczyk T., Naruszenie spoczynku nocnego jako wykroczenie, ZW 1989, nr 4-5
Grzegorczyk T., Glosa do uchwały SN z 24 września 1997 r., I KZP 15/97, OSP 1998, nr 4
Grzegorczyk T., Protokół uproszczony jako nowy sposób utrwalenia czynności procesowych w znowelizowanym postępowaniu karnym i w sprawach o wykroczenia, Prok. i Pr. 2003, nr 1
Grzegorczyk T., Gubiński A., Prawo wykroczeń, Warszawa 1995
Gubała W., Wiarygodność analizy powietrza wydychanego na zawartość alkoholu, Prok. i Pr. 1995, nr 1
Gubała W., Calińska H., Rachunek retrospektywny a rzeczywistość, Pal. 1991, nr 5-7
Gubała W., Łabędź J., Hebenstreit J., Calińska H., Stryszak E., Polski aparat Alkometr P 20 - badania prototypu, Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii 1992, t. XLII
Gubiński A., Obowiązek przewidywania kierowcy, NP 1961, nr 11
Gubiński A., W kwestii rozgraniczenia niektórych kategorii wykroczeń i przestępstw, PiP 1972, nr 2
Gubiński A., Środki oddziaływania wychowawczego na tle zasady celowości w prawie wykroczeń, PiP 1972, nr 10
Gubiński A., Prawnik odpowiada (dot. art. 87 k.w. a stan wyższej konieczności lub obrona konieczna), ZW 1972, nr 6
Gubiński A., Alkohol a odpowiedzialność za wykroczenia, ZW 1973, nr 1
Gubiński A., W kwestii ustawy względniejszej dla sprawcy, ZW 1973, nr 2
Gubiński A., Nawiązka i odszkodowanie w kodeksie wykroczeń, ZW 1973, nr 6
Gubiński A., Recydywa w prawie o wykroczeniach, ZW 1976, nr 1
Gubiński A., Zasady odpowiedzialności za wykroczenie (postacie popełnienia wykroczenia), ZW 1976, nr 2
Gubiński A., Odpowiedzialność za usiłowanie dokonania wykroczenia, ZW 1976, nr 3
Gubiński A., Stany konieczności, ZW 1976, nr 4-5
Gubiński A., Okoliczności wyłączające winę (nieletniość i błąd), ZW 1977, nr 1
Gubiński A., Dyrektywy wymiaru kary, ZW 1978, nr 4-5
Gubiński A., Okoliczności łagodzące i obciążające, ZW 1978, nr 6
Gubiński A., Powrót do wykroczenia, ZW 1979, nr 3
Gubiński A., Nawiązka, ZW 1979, nr 6
Gubiński A., Nadzwyczajne złagodzenie kary, odstąpienie od wymierzenia kary, ZW 1979, nr 4-5
Gubiński A., Odszkodowanie w kodeksie wykroczeń, ZW 1980, nr 1
Gubiński A., Zasady odpowiedzialności w prawie o wykroczeniach, ZW 1980, nr 4-5
Gubiński A., Przedawnienie i zatarcie ukarania w prawie o wykroczeniach, ZW 1980, nr 6
Gubiński A., Niepoczytalność, poczytalność ograniczona, ZW 1989, nr 3
Gubiński A., Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, PiP 1994, nr 4
Gubiński A., Sawicki J., Przestępstwa komunikacyjne na tle praktyki i jej potrzeb, PiP 1961, nr 7
Gubiński A., Sawicki J., Dwa problemy związane z przestępczością komunikacyjną, Pal. 1961, nr 9
Gurgul J., Niektóre problemy przesłuchania, Probl. Praw. 1984, nr 6
Herzog A., Wykroczenia na drogach niepublicznych, PD 2002, nr 10
Indecki K., Glosa do uchwały SN z 24 września 1997 r., I KZP 15/97 (dot. wykładni art. 122 k.w.), PiP 1998, nr 11-12
Indecki K., Glosa do uchwały SN z 24 września 1997 r., I KZP 15/97, OSP 1998, nr 10
Jachimowicz M., Nowe zasady odpowiedzialności za nielegalne przekroczenie granicy RP, Prok. i Pr. 2006, nr 5
Jasiński A., Społeczna szkodliwość czynu w nowych uregulowaniach prawnych, PD 1999, nr 9
Jasiński A., Kolizja na drodze wewnętrznej, PD 2000, nr 8
Jasiński A., Kotowski W., Kodeks drogowy. Komentarz do wybranych zagadnień, Warszawa 1997
Jasiński A., Kotowski W., Prawo o ruchu drogowym w praktyce, Warszawa 1999
Jasiński A., Kotowski W., Wasiak M., Nowy kodeks drogowy z komentarzem, Warszawa 1998
Jasiński A., Kotowski W., Wasiak M., Kodeks drogowy '98. Komentarz, Warszawa 1998
Jasiński A., Kotowski W., Wasiak M., Kodeks drogowy. Komentarz, Warszawa 1999
Kalinowski P., Odpowiedzialność karna za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości w ustawodawstwach wybranych państw europejskich, ZN IBPS 1988, nr 30
Kalitowski M., Ochrona dziecka w kodeksie wykroczeń, ZW 1979, nr 1
Korniłowicz M., Glosa do uchwały SN z 18 listopada 1998 r., I KZP 16/98, PiP 1999, nr 6
Kawczyński A., Glosa do wyroku SN z 27 maja 1997 r., V KKN 268/96, Prok. i Pr. 1998, nr 5
Kmiecik R., Glosa do wyroku SN z 20 października 1999 r., V KKN 352/99, OSP 2000, nr 5
Kocel-Krekora Z., Kary i środki karne w kodeksie wykroczeń po nowelizacji, Prok. i Pr. 1999, nr 2
Kochanowski J., Dopuszczenie do ruchu lądowego niesprawnego pojazdu lub niebezpiecznego kierowcy, Probl. Praw. 1989, nr 5
Kochanowski J., Zagadnienia przestępstw drogowych i przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, Warszawa 1990
Kochanowski J., Przestępstwa i wykroczenia drogowe. Komentarz, Warszawa 1991
Kończykowski W., Odtwarzanie i analiza przebiegu wypadku drogowego, Paryż-Warszawa 1993
Kostro E., Alkohol. Komunikacja. Skutki prawne, Warszawa 1974
Kotowski W., Prawo o ruchu drogowym z komentarzem. Poradnik kierowcy i instruktora jazdy, wyd. 1, Bielsko-Biała 1997
Kotowski W., Prawo o ruchu drogowym z komentarzem. Poradnik kierowcy i instruktora jazdy, wyd. 2 i 3, Bielsko-Biała 1998
Kotowski W., Kontrola prędkości, PD 1999, nr 9
Kotowski W., Kodeks pieszego, rowerzysty i motorowerzysty, Wektory Prawa 2000, nr 1
Kotowski W., Nowe przepisy dla kierowców (od 1 lipca 2000 r.), Prawo na Gorąco 2000, nr 4
Kotowski W., Kodeks drogowy. Wprowadzenie, Warszawa 2001
Kotowski W., Przestępstwa i wykroczenia drogowe. Analiza zdarzeń, Warszawa 2001
Kotowski W., Zmiany przepisów ruchu drogowego od 1 stycznia 2001 r., Poradnik Prawny 2001, nr 1
Kotowski W., Kolizja na parkingu a art. 97 kodeksu wykroczeń, PD 2001, nr 5
Kotowski W., Wykroczenie a stan wyższej konieczności, PD 2001, nr 10
Kotowski W., Ustawa - Prawo o ruchu drogowym. Komentarz praktyczny, Warszawa 2002
Kotowski W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Kraków 2004
Kotowski W., Ochrona osób i mienia. Komentarz praktyczny, Warszawa 2004
Kotowski W., Straże gminne. Komentarz praktyczny, Warszawa 2004
Kotowski W., Ustawa o Policji. Komentarz praktyczny, Warszawa 2004
Kotowski W., Ustawa - Prawo o ruchu drogowym. Komentarz praktyczny, wyd. 2, Warszawa 2004
Kotowski W., Wykroczenia drogowe, Warszawa 2005
Kotowski W., Zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, Warszawa 2005
Kotowski W., Przestępstwa drogowe, Warszawa 2006
Kotowski W., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2007
Kotowski W., Prawne problemy ruchu drogowego, Warszawa 2007
Kotowski W., Kodeks drogowy w praktyce, Warszawa 2009
Kotowski W., Kurzępa B. Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Warszawa 2006
Kotowski W., Kurzępa B. Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2007
Kotowski W., Kurzępa B. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2007
Kotowski W., Kurzępa B. Przestępstwa pozakodeksowe. Komentarz, Warszawa 2007
Kotowski W., Kurzępa B. Wykroczenia pozakodeksowe. Komentarz, Warszawa 2007
Kotowski W., Kurzępa B., Bezpieczeństwo imprez masowych, Warszawa 2009
Kotowski W., Kurzępa B., Inspekcja Transportu Drogowego. Komentarz, Warszawa 2009
Kotowski W., Michasiewicz J., Jak zdobyć i nie utracić prawa jazdy. Praktyczny poradnik kierowcy, Warszawa 1999
Kotowski W., Wasiak M., Kodeks drogowy z komentarzem, Warszawa 1994
Kotowski W., Wasiak M., Motor, rower, motorower, Warszawa 1994
Kozak A., Uprawnienia prokuratora w zakresie stosowania art. 40 i 41 kodeksu wykroczeń, Prok. i Pr. 1998, nr 2
Krukowski A., Przeciw przestępstwu, za wykroczeniem, PA 1982, nr 9
Kubec Z., Czy koń jest pojazdem, GSiP 1967, nr 13
Kubiak J.R., Kubiak J., Immunitet sędziowski, PS 1993, nr 11-12
Kubiak R., Nalewajko J.J., Sztuka jako okoliczność wyłączająca bezprawność?, Pal. 2000, nr 9-10
Kuleba A., Przestępstwa drogowe w województwie zielonogórskim, PiP 1963, nr 4
Kulesza J., Warunki orzekania kary dodatkowej zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na podstawie art. 43 k.k., NP 1982, nr 5-6
Kulik M., Z prawnokarnej problematyki graffiti, Prok. i Pr. 2001, nr 2
Kupiec W., Odpowiedzialność karna za dopuszczenie do ruchu pojazdu mechanicznie niesprawnego, NP 1968, nr 9
Kupiński R., Nowicka I., Stosowanie środków oddziaływania społecznego w sprawach o wykroczenia, Prok. i Pr. 2004, nr 7-8
Kurzępa B., Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa 2008
Laskowska K., Wpływ narkotyków na bezpieczeństwo w ruchu drogowym, Jur. 2000, nr 1
Leśniak W., Goszczyński M., Vademecum kierowcy mechanika, Warszawa 1966
Lewandowski W., Prawne i lekarskie problemy oddalenia się sprawcy wypadku drogowego z miejsca zdarzenia (w:) Wypadkowość drogowa. Alkoholizm oraz inne przyczyny biologiczne (5-6 maja 1977), Katowice - Chorzów. Materiały naukowe, Katowice 1977
Lewiński J., Norma blankietowa wymaga konkretyzacji, ZW 1987, nr 6
Lewiński J., Czy zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu wynosząca 0,21-0,24 promille oznacza stan po użyciu alkoholu, ZW 1988, nr 2
Lewiński J., Recenzja książki G. Krasickiego, A. Wiśniewskiego "Kodeks wykroczeń. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz do noweli z sierpnia 1998 r.", Warszawa 1999, Prok. i Pr. 1999, nr 11-12
Lewiński J., Pouczenie, ostrzeżenie, zwrócenie uwagi, Rzeczp. 1999, nr 12
Lewiński J., Glosa do postanowienia SN z 18 listopada 1999 r., IV KKN 332/99, PS 2000, nr 11-12
Łabędź J., Nowoczesna aparatura do analizy powietrza wydychanego na podstawie badań prowadzonych w Instytucie Ekspertyz Sądowych, Prok. i Pr. 1995, nr 4
Marek A., Odpowiedzialność karna za spowodowanie "lekkich" uszkodzeń ciała przez sprawcę wypadku w komunikacji, Prok. i Pr. 1999, nr 3
Marek A., Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2004
Marcinkowski W., Koncepcja odpowiedzialności zredukowanej w świetle art. 177 § 3 k.k., Prok. i Pr. 1999, nr 6
Marcinkowski W., Zagadnienie wyboru pomiędzy dogmatyczną a pragmatyczną interpretacją przepisu art. 9 § 1 k.w. w wojskowej procedurze wykroczeniowej, WPP 2000, nr 2
Marcinkowski W., Glosa do uchwały SN z 18 listopada 1998 r., I KZP 16/98, PS 2000, nr 5
Marek A., Odpowiedzialność karna za spowodowanie "lekkich" uszkodzeń ciała przez sprawcę wypadku w komunikacji, Prok. i Pr. 1999, nr 3
Markiewicz J., Alcomat Siemensa - nowe rozwiązanie dla doraźnej kontroli trzeźwości, ZW 1985, nr 3
Markiewicz J., Uwagi biegłego toksykologa w sprawie ustalania stanu nietrzeźwości (w:) Alkohol. Zagadnienia toksykologiczne i prawne. Materiały z konferencji. Krajowa Konferencja Alkohologów, Kraków 15-16 grudnia 1992 r. Krajowa Konferencja "Ocena stanu trzeźwości", Warszawa 30 marca 1993 r., Kraków 1993
Markiewicz J., Gubała W., Kilka uwag w sprawie analizy stężenia alkoholu w powietrzu wydychanym w związku z glosą dr. W. Grzeszczyka, Probl. Praw. 1990, nr 4-5
Matysiak J., Alkohol a przestępczość drogowa, Warszawa 1964
Matysiak J., Alkohol a przestępstwa komunikacyjne, PA 1972, nr 7
Miczek Z., Odpowiedzialność nieletnich za przestępstwa i wykroczenia drogowe, PD 2001, nr 11
Mik B., Glosa do uchwały SN z 15 września 1999 r., I KZP 26/99, WPP 2000, nr 2
Mik B., Karnomaterialna ochrona dokumentów (zagadnienia wybrane), Prok. i Pr. 2001, nr 4
Mozgawa M., Wykroczenia określone w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, M. Prawn. 1994, nr 5
Mozgawa M., Prawnokarne aspekty zwalczania nieuczciwej konkurencji, Prok. i Pr. 1996, nr 4
Mozgawa M., Radoniewicz J., Funkcjonowanie uregulowań dotyczących prawnokarnej ochrony znaków towarowych, Prok. i Pr. 1998, nr 6
Niedziela J., Statyczne i dynamiczne badania widoczności pieszego w światłach mijania pojazdu (w:) VI Konferencja "Problemy wypadków drogowych". Zbiór referatów, Zakopane 22-24 października 1998 r., Kraków 1998
Nuszel S., Karna odpowiedzialność nauczającego kierowania pojazdem mechanicznym (instruktora), Pal. 1988, nr 8-9
Olech W., Nietrzeźwi uczestnicy ruchu drogowego - problematyka wykroczeń z art. 87 k.w. (w:) K. Lejda i K. Rajchel (red.), Prawno-ekonomiczne i techniczne aspekty bezpieczeństwa w komunikacji drogowej. Materiały I Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Rzeszów 1997
Olszewski M., Ochrona bezpieczeństwa drogowego w nowym kodeksie karnym, Pal. 1970, nr 4
Olszewski M., Wykroczenia trwałe, ZW 1989, nr 3
Paprzycki L.K., Glosa do wyroku SN z 12 sierpnia 1988 r., III KR 253/88, OSP 1992, nr 1
Paprzycki L.K., Felietony na drodze, Kraków 2005
Pawela S., Kilka kwestii prawnych z zakresu nowej ustawy o zwalczaniu alkoholizmu, NP 1960, nr 1
Pelewicz R., Zarzycki G., Nie wystarczy trzeźwy koń, Rzeczp. 1999, nr 11
Pijanowski A., Samochód - kierowca - droga, Warszawa 1989
Pływaczewski E., Z problematyki rozgraniczenia wykroczeń i przestępstw (Kilka uwag na tle paserstwa), ZW 1986, nr 1
Polony J., Zarys techniki ścigania przestępstw drogowych, Warszawa 1969
Polony J., Kryminalistyczne i procesowe aspekty ustalania trzeźwości kierowcy w razie ucieczki z miejsca wypadku drogowego (w:) Opiniowanie nietrzeźwości po wypadkach drogowych. Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej, Katowice 24 marca 1972 r., Katowice 1972
Polony J., Kryminologiczne, kryminalistyczne i karnoprawne aspekty wypadków drogowych po zapadnięciu zmroku, Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne, 1974, t. I
Polony J., Ocena przestępstw i wypadków drogowych w Polsce, Patologia Społeczna - Zapobieganie 1978, t. VI
Ponikowski R., Formy i sposoby utrwalania czynności zmierzających do stwierdzenia stanu wskazującego na użycie alkoholu i stanu nietrzeźwości (w:) W. Nasiłowski i Z. Kegel (red.), Wypadkowość drogowa. Alkoholizm oraz inne przyczyny biologiczne. II Ogólnopolska Konferencja Naukowa w Katowicach, 5-6 maja 1977 r. Materiały naukowe, Katowice 1977
Prusak F., Wośko G., Śmiertelne wypadki drogowe (w:) Współczesna przestępczość. Problemy prawnokarne, kryminalistyczne i kryminologiczne, Szczecin 1996
Raabe E., Kolejki linowe, Warszawa 1936
Radecki W., Zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego przez nietrzeźwych kierowców, NP 1975, nr 10-11
Radecki W., Zbieg wykroczeń i zbieg przepisów, ZW 1977, nr 1
Radecki W., Zbieg przestępstwa i wykroczenia, ZW 1977, nr 2
Radecki W., System kar i innych środków oddziaływania w prawie wykroczeń, SMO 1977, nr 4-5 i 6
Radecki W., Środowisko i paragraf. Legitymowanie przez Strażników Ochrony Przyrody, Aura 1980, nr 1
Radecki W., Oceny bezprawnego zbioru grzybów i owoców leśnych w prawie wykroczeń, ZW 1985, nr 3
Radecki W., Wykroczenia w dziedzinie ochrony przed odpadami, ZW 1988, nr 1
Radecki W., Odpowiedzialność nietrzeźwych kierowców, PA 1988, nr 5
Radecki W., Ochrona prawna drzew i krzewów poza lasami, NP 1991, nr 13
Radecki W., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów SN z 19 sierpnia 1993 r., I KZP 17/93, OSP 1994, nr 5
Radecki W., Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt w prawie karnym, Prok. i Pr. 1995, nr 7-8
Radecki W., Przestępstwa i wykroczenia łowieckie, Prok. i Pr. 1996, nr 6
Radecki W., Przestępstwa i wykroczenia rybackie, Prok. i Pr. 1997, nr 2
Radecki W., Normatywne ujęcie wykroczenia, Prok. i Pr. 2003, nr 2
Radecki W., Oskarżyciel publiczny w sprawach o wykroczenia przeciwko środowisku, Prok. i Pr. 2003, nr 3
Rakowski S., Jak rozumieć użyte w kodeksie wykroczeń określenie "pojazd mechaniczny", ZW 1984, nr 1
Reutt P., Przepisy ruchu drogowego, Warszawa 1984
Reza A., Czas reakcji kierowcy (w:) Problematyka prawna i techniczna wypadków drogowych, Kraków 1998
Rychter T., Kierowca doskonały. Rady dla wszystkich, Warszawa 1992
Rychter W., Doświadczony kierowca radzi, Warszawa 1971
Rzepecki T., Czy koń jest rzeczywiście pojazdem, GSiP 1967, nr 15
Satko J., Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, Pal. 1994, nr 11
Satko J., Glosa do wyroku SN z 28 czerwca 2000 r., III KKN 86/98, OSP 2001, nr 1
Satko J., Glosa do wyroku SN z 15 marca 2001 r., III KKN 492/99, OSP 2001, nr 12
Sawicki J., Karalne stany nietrzeźwości (na marginesie ustawy antyalkoholowej z 1959 r.), PiP 1960, nr 4-5
Sawicki J., Chuligański charakter czynu w kodeksie wykroczeń, Prok. i Pr. 1996, nr 6
Sienkiewicz Z., Kilka uwag o wykroczeniu z art. 105 k.w., ZW 1985, nr 4-5
Sienkiewicz Z., Niektóre problemy zbiegu przepisów art. 86 § 2 i art. 87 k.w., ZW 1986, nr 1
Sobolewski Z., Obowiązek sprawcy przestępstwa udzielenia pomocy ofierze wypadku, Annales UMCS, 1967, vol. XIV
Starczewski H., Glosa do wyroku NSA z 28 listopada 1986 r., IV SA 751/86, GAP 1987, nr 12
Stefański R.A., Propozycje zmian w kodeksie karnym, PA 1982, nr 7-8
Stefański R.A., Stan nietrzeźwości w ustawie, PA 1983, nr 4
Stefański R.A., Alkohol a nowe Prawo o ruchu drogowym, PA 1984, nr 1
Stefański R.A., Cofanie uprawnień do prowadzenia pojazdem w ruchu drogowym, NP 1984, nr 10
Stefański R.A., Konsekwencje prawne kierowania pojazdem po zatrzymaniu dokumentów stwierdzających uprawnienia do prowadzenia pojazdów albo po orzeczeniu zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów bądź po cofnięciu uprawnień w trybie administracyjnym, ZW 1989, nr 1
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 5 lutego 1987 r., V KRN 462/87, NP 1989, nr 2-3
Stefański R.A., Glosa do wyroku NSA z 14 marca 1988 r., IV SA 1152/87, PiP 1989, nr 4
Stefański R.A., Zakaz prowadzenia pojazdów, Warszawa 1990
Stefański R.A., Zatrzymanie prawa jazdy i dowodu rejestracyjnego, Warszawa 1990
Stefański R.A., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w projekcie kodeksu karnego, Probl. Praw. 1990, nr 7-9
Stefański R.A., Nowe definicje, Kierowca i Prawo 1991, nr 1
Stefański R.A., Sprawdzanie kwalifikacji kierowców, Probl. Praw. 1991, nr 3
Stefański R.A., Recenzja - Kochanowski J.: Zagadnienia przestępstw drogowych i przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, Warszawa 1990, Probl. Praw. 1991, nr 4-5
Stefański R.A., Sprawdzanie stanu zdrowia kierowców, Probl. Praw. 1991, nr 6
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 20 grudnia 1991 r., II KRN 296/91, OSP 1992, nr 7-8
Stefański R.A., Pozbawienie kierowcy prawa jazdy, Poznań 1993
Stefański R.A., Prawo o ruchu drogowym z orzecznictwem Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 1993
Stefański R.A., Punkty karne dla kierowców, Warszawa 1993
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 4 czerwca 1992 r., II KRN 65/92, OSP 1993, nr 2
Stefański R.A., Nowe określenie "stanu nietrzeźwości" i "stanu po użyciu alkoholu", PS 1993, nr 2
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 22 grudnia 1992 r., III KRN 149/92, PiP 1993, nr 5
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 4 lutego 1992 r., II KRN 451/91, OSP 1993, nr 11
Stefański R.A., Nowe znaki i sygnały drogowe. Przepisy. Wzory. Komentarz, Warszawa 1994
Stefański R.A., Jazda nocą a zasada ograniczonego zaufania, BRD 1994, nr 1
Stefański R.A., Wypadek drogowy w świetle projektu kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń, PiP 1994, nr 1
Stefański R.A., Kilka uwag związanych z przestępstwem niestosowania się do niektórych kar dodatkowych, WPP 1994, nr 3-4
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 9 grudnia 1993 r., II KRN 285/93, OSP 1994, nr 6
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 24 czerwca 1993 r., III KRN 100/93, OSP 1994, nr 7-8
Stefański R.A., Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach o przestępstwa i wykroczenia drogowe, Warszawa 1995
Stefański R.A., Prawo o ruchu drogowym z komentarzem praktycznym, Warszawa 1995
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 1 czerwca 1995 r., II KRN 54/95, WPP 1995, nr 3-4
Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego za 1994 rok, WPP 1995, nr 3-4
Stefański R.A., Badanie stanu nietrzeźwości. Aspekty prawne, Prok. i Pr. 1995, nr 4
Stefański R.A., Pojazdy do nauki jazdy i egzaminowania, Z Prawem za kierownicą 1995, nr 5
Stefański R.A., Ucieczka sprawcy z miejsca wypadku drogowego, Prok. i Pr. 1996, nr 1
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 25 maja 1995 r., II KRN 52/95, OSP 1996, nr 3
Stefański R.A., Prędkość bezpieczna w orzecznictwie Sądu Najwyższego, BRD 1996, nr 3-4
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 30 maja 1995 r., III KRN 20/95, PiP 1996, nr 6
Stefański R.A., Rekonstrukcja a rozpoznanie znamion przestępstwa wypadku drogowego (art. 145 k.k.) (w:) V Sympozjum "Problemy rekonstrukcji wypadków drogowych", Zakopane 24-26 października 1996. Zbiór referatów, Kraków 1996
Stefański R.A., Przestępstwa i wykroczenia drogowe w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Warszawa 1997
Stefański R.A., Zasada ograniczonego zaufania w orzecznictwie Sądu Najwyższego, BRD 1997, nr 1
Stefański R.A., Przestępstwa drogowe w nowym kodeksie karnym (w:) Problematyka prawna i techniczna wypadków drogowych, Kraków 1998
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 27 maja 1997 r., V KKN 268/96, WPP 1998, nr 3-4
Stefański R.A., Nowe rozwiązania określające porządek i bezpieczeństwo ruchu na drogach, PD 1998, nr 3-4
Stefański R.A., Wypadek w komunikacji jako przestępstwo w nowym kodeksie karnym, Prok. i Pr. 1998, nr 10
Stefański R.A., Odpowiedzialność za spowodowanie lekkiego wypadku drogowego, Prok. i Pr. 1998, nr 11-12
Stefański R.A., Przestępstwa drogowe w nowym kodeksie karnym, Kraków 1999; rec. A. Głazek, PD 1999, nr 10; W. Huba, Prok. i Pr. 1999, nr 11-12; K. Grzegorczyk, WPP 1999, nr 3-4
Stefański R.A., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (w:) Nowa kodyfikacja karna. Kodeks karny. Krótkie komentarze, z. 24, Warszawa 1999
Stefański R.A., Zaliczenie zatrzymania prawa jazdy na poczet zakazu prowadzenia pojazdów, Prok. i Pr. 1999, nr 1
Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego za 1998 r., WPP 1999, nr 1-2
Stefański R.A., Prawnokarna ocena stanu nietrzeźwości w ruchu drogowym, Prok. i Pr. 1999, nr 3
Stefański R.A., Prawna ocena stanów związanych z używaniem środków odurzających w ruchu drogowym, Prok. i Pr. 1999, nr 4
Stefański R.A., Podmiot zakazu prowadzenia pojazdów, Prok. i Pr. 1999, nr 7-8
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 21 kwietnia 1999 r., V KKN 66/99, PiP 1999, nr 10
Stefański R.A., Zakres przedmiotowy zakazu prowadzenia pojazdów, Prok. i Pr. 1999, nr 11-12
Stefański R.A., Kodeks karny. Orzecznictwo. Piśmiennictwo, Kraków 2000
Stefański R.A., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i w komunikacji. Rozdział XX i XXI kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2000
Stefański R.A., Postępowanie w razie zaistnienia wypadku drogowego w świetle prawa o ruchu drogowym, PD 2000, nr 1
Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej i Wojskowej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego, prawa karnego wykonawczego i prawa wykroczeń z 1999 r., WPP 2000, nr 1
Stefański R.A., Ruch pieszych i pojazdów w kolumnie, PD 2000, nr 2
Stefański R.A., Zmiana kierunku jazdy, PD 2000, nr 7
Stefański R.A., Przegląd uchwał Izby Karnej Sądu Najwyższego w zakresie prawa karnego materialnego, prawa karnego wykonawczego i prawa wykroczeń za 2000 r., WPP 2001, nr 1
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 5 grudnia 2000 r., V KKN 432/2000, WPP 2001, nr 2
Stefański R.A., Badanie stanu nietrzeźwości urządzeniami elektronicznymi, PD 2001, nr 4
Stefański R.A., Glosa do wyroku SN z 1 grudnia 2000 r., V KKN 445/2000, PiP 2001, nr 8
Stefański R.A., Glosa do postanowienia SN z 12 stycznia 2001 r., III KKN 504/98, OSP 2001, nr 9
Stefański R.A., Problematyka prawna wypadków drogowych (w:) Wypadki drogowe. Vademecum biegłego sądowego, Kraków 2002
Stefański R.A., Przywileje osoby niepełnosprawnej w ruchu drogowym, PD 2002, nr 8
Stefański R.A., Ustawa - Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Warszawa 2003
Stefański R.A., Ustawa - Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2005
Stefański R.A., Wykroczenia drogowe. Komentarz, Kraków 2006
Szmidt K., Głos w kwestii unormowania przestępstw komunikacyjnych w kodeksie karnym z 1997 r., CzPKiNP 1999, nr 1
Szmidt K., Zbieg przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości z niektórymi typami wykroczeń, Prok. i Pr. 2001, nr 11
Szumski J., Kilka uwag o zwalczaniu prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości w Holandii, Annales UMCS Sectio G 1988, vol. XXXV, 18
Szumski J., Prowadzenie pojazdu po użyciu alkoholu (ewolucja ustawodawstwa oraz polityki karnej), SP 1989, nr 4
Szumski J., Bezwypadkowe prowadzenie pojazdu mechanicznego po użyciu alkoholu w Anglii (wybrane zagadnienia prawne i kryminologiczne), SP 1991, nr 2
Szumski J., O penalizacji wypadku drogowego w świetle projektu kodeksu karnego, PiP 1991, nr 11
Szumski J., O niektórych przestępstwach drogowych popełnionych w stanie nietrzeźwości w projekcie kodeksu karnego (w:) T. Bojarski i E. Skrętowicz (red.), Problemy reformy prawa karnego. Materiały sesji naukowej "Problemy prawa karnego", Lublin-Kazimierz Dolny 20-22 września 1993 r., Lublin 1993
Szwedek E., Odpowiedzialność karna dyspozytora, NP 1973, nr 9
Szwedek E., Wypadek drogowy, NP 1973, nr 12
Światłowski A.R., Glosa do uchwały SN z 16 lutego 1994 r., I KZP 39/93, Pal. 1995, nr 1-2
Unarski J., Niektóre problemy widoczności przeszkód w warunkach jazdy nocnej (w:) J. Wierciński (red.), Wypadki drogowe - elementy analizy technicznej i opiniowania, Warszawa 1985
Unarski J., Wypadki drogowe w warunkach ograniczonej widoczności (w:) Problematyka prawna i techniczna wypadków drogowych, Kraków 1998
Wagner K., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przeciwko bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym i powietrznym, Warszawa 1970
Walawski J., Droga - bezpieczeństwo ruchu, Warszawa 1980
Waltoś S., Konsekwencje prawne zbiegu znamion przestępstwa i wykroczenia w czynie społecznie niebezpiecznym, PiP 1970, nr 11
Warylewski J., Kontratypy wiosenne, Pal. 1999, nr 7-8
Warylewski J., Molestowanie seksualne w miejscu pracy, Prok. i Pr. 1999, nr 3
Wasilewski J., O przestępstwach drogowych inaczej, GP 1981, nr 19
Ważny A., Parkowanie w strefie znaku D-44 bez opłaty nie jest wykroczeniem, PD 2002, nr 5
Wąsek A., Odpowiedzialność karna za nieprzeszkodzenie przestępstwu, Warszawa 1973
Wiciński G., Zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, WPP 1989, nr 2
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997
Wojciechowski J., Odpowiedzialność za wypadki komunikacyjne, Rzeczp. 1998, nr 4
Wolter W., O stopniowaniu społecznego niebezpieczeństwa czynu, KSP 1970
Wróbel W., Krytycznie o zaostrzeniu odpowiedzialności karnej za przestępstwa komunikacyjne, PiP 2001, nr 7
Wysocki D., Kradzież szczególnie zuchwała w prawomocnym wyroku - przestępstwo czy wykroczenie, PS 2000, nr 4
Wysocki D., Glosa do postanowienia SN z 8 lutego 2000 r., I KZP 49/99, OSP 2000, nr 10
Zakrzewski R., Ochrona obrotu gospodarczego w nowym kodeksie karnym, PUG 1997, nr 11
Zasada S., Szybkość bezpieczna, Warszawa 1992
Zielińska A., Główne problemy bezpieczeństwa ruchu na polskich drogach (w:) K. Lejda i K. Rajchel (red.), I Międzynarodowa Konferencja Naukowa na temat "Prawno-ekonomiczne i techniczne aspekty bezpieczeństwa w komunikacji drogowej". Materiały konferencyjne, Dodatek, Rzeszów 15-16 października 1997 r.
Zoll A., Odpowiedzialność karna lekarza za niepowodzenie w leczeniu, Warszawa 1988
Zoll A., Glosa do uchwały SN z 10 grudnia 1998 r., I KZP 22/98, OSP 1999, nr 5
Zoll A., Kodeks karny. Część ogólna, t. I, Komentarz do art. 1-116 k.k., Kraków 2004
Artykuły M. Bugaj, P. Celnika, A. Głazka, B. Gronowskiej, G. Grudzieckiego, T. Grzegorczyka, J. Gurgula, A. Herzoga, B. Hołysta, T. Huminiaka, B. Kurzępy, J. Izydorczyka, A. Jasińskiego, W. Kotowskiego, A. Lacha, Z. Miczka, L. K. Paprzyckiego, R. Pawlik, P. Piszczka, W. Pomorskiego, T. Razowskiego, A. Rezy, W. Sadrakuły, A. Skowrona, H. Skwarczyńskiego, R.A. Stefańskiego, M. Świerka, J. Unarskiego, W. Wacha, A. Ważnego, J. Wiercińskiego, W. Wolskiego, J. Zębali i J. Zientka - PD 1999, nr 1; PD 2009, nr 8
Taryfikator mandatowy
Określony został rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 208, poz. 2023), zmieniony został aktem wykonawczym z dnia 5 listopada 2008 r. (Dz. U. Nr 202, poz. 1249), obowiązującym od 29 listopada 2008 r.
Załącznik do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 208, poz. 2023),
Załącznik Nr 1 do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 listopada 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 202, poz. 1249), obowiązującym od 29 listopada 2008 r.,
Załącznik Nr 2 do Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 listopada 2008 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 202, poz. 1249), obowiązującym od 29 listopada 2008 r.
PUNKTY KARNE
Z "taryfikatorem" mandatowym ściśle związane są "punkty karne" określone rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998, sprost. Dz. U. z 2003 r. Nr 35, poz. 311, zm. Dz. U. z 2009 r. Nr 117, poz. 987), wydanym na podstawie art. 130 i 140 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 z późn. zm.).
Załącznik Nr 1 do Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. Nr 236, poz. 1998, sprost. Dz. U. z 2003 r. Nr 35, poz. 311, zm. Dz. U. z 2009 r. Nr 117, poz. 987).
Podmioty uprawnione do nakładania mandatów karnych
Poza Policją, która posiada najszersze kompetencje w zakresie nakładania mandatów karnych, zakres przedmiotowych uprawnień innych organów prezentuje się następująco:
I Strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* zakłócenie spokoju, porządku publicznego lub nocnego spoczynku przy pomocy krzyku, hałasu, alarmu lub innego wybryku albo wywołanie zgorszenia w miejscu publicznym (art. 51 § 1 k.w.),
* niestosowanie się do wydanych z upoważnienia ustawy przepisów porządkowych o zachowaniu się w miejscach publicznych (art. 54 k.w.),
* kąpiel w miejscu, w którym jest to zabronione (art. 55 k.w.),
* umieszczenie w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym ogłoszenia, plakatu, afiszu, apelu, ulotki, napisu lub rysunku albo wystawienie na widok publiczny w innym miejscu bez zgody zarządzającego tym miejscem (art. 63a § 1 k.w.),
* niedopełnienie obowiązku umieszczenia w odpowiednim miejscu albo utrzymania w należytym stanie tabliczki z numerem porządkowym nieruchomości (również nieoświetlonej), nazwą ulicy lub placu albo miejscowości przez właściciela, administratora, dozorcę lub użytkownika nieruchomości (art. 64 k.w.),
* umyślne uszkadzanie lub usuwanie ogłoszenia, afiszu lub plakatu wystawionego publicznie przez instytucję artystyczną, rozrywkową lub sportową albo uniemożliwianie zaznajomienia się z takim ogłoszeniem, afiszem lub plakatem (art. 67 § 2 k.w.),
* niedokonanie odpowiedniego zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego dla życia lub zdrowia człowieka (art. 72 k.w.),
* wystawianie lub wywieszanie ciężkich przedmiotów albo rzucanie nimi, wylewanie płynów, wyrzucanie nieczystości albo doprowadzanie do wypadania takich przedmiotów lub wylewania się płynów - bez zachowania należytej ostrożności (art. 75 § 1 k.w.),
* niezachowanie zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia (art. 77 k.w.),
* drażnienie lub płoszenie zwierzęcia i doprowadzenie do tego, że staje się niebezpieczne (art. 78 k.w.),
* zaniechanie wbrew obowiązkowi oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności, w tym również złośliwe lub swawolne wyłączanie oświetlenia (art. 79 k.w.),
* przejeżdżanie pojazdem lub konno albo przepędzanie zwierzęcia gospodarskiego przez wał przeciwpowodziowy w miejscu do tego nieprzeznaczonym lub wzdłuż po wale, na którym nie ma drogi o dostatecznie mocnej nawierzchni oraz pasanie na wale przeciwpowodziowym zwierzęcia gospodarskiego (art. 80 § 1 pkt 1 i 5 k.w.),
* niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do ochrony brzegów wód morskich lub śródlądowych, a w szczególności wszelkiego rodzaju umocnień lub roślinność ochronną (art. 81 k.w.),
* nieostrożne obchodzenie się z ogniem lub naruszenie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1229 z późn. zm.) oraz pozostawienie małoletniego do lat 7 w okolicznościach umożliwiających mu wzniecenie pożaru (art. 82 k.w.),
* nieoznaczenie w sposób odpowiadający wymaganiom i łatwo dostrzegalny, zarówno w dzień, jak i w porze nocnej, jakiejkolwiek przeszkody w ruchu drogowym, urządzenia lub przedmiotu znajdujących się na drodze lub też miejsca prowadzonych robót, jeżeli to może zagrozić bezpieczeństwu ruchu albo utrudnić ruch na drodze (art. 84 k.w.),
* prowadzenie pojazdu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania bez wymaganych treścią art. 51 i 52 p.r.d. świateł lub pozostawienie pojazdu bez wymaganego oświetlenia (art. 88 k.w.),
* dopuszczenie, wbrew obowiązkowi opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7, do przebywania dziecka na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego (art. 89 k.w.),
* tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (art. 90 k.w.),
* zanieczyszczanie drogi publicznej lub na tej drodze pozostawianie pojazdu lub innego przedmiotu albo zwierzęcia w okolicznościach, w których może to spowodować niebezpieczeństwo lub stanowić utrudnienie w ruchu drogowym (art. 91 k.w.),
* niezastosowanie się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej (art. 129 p.r.d.) do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego (art. 92 § 1 k.w.),
* prowadzenie na drodze publicznej (zob. przepisy u.d.p.) pojazdu bez uprawnienia (art. 94 k.w.),
* prowadzenie na drodze publicznej pojazdu bez wymaganych (art. 38 p.r.d.) dokumentów (art. 95 k.w.),
* dopuszczenie przez właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej osoby niemającej wymaganych uprawnień (art. 96 § 1 pkt 2 k.w.),
* naruszenie innych przepisów o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych (art. 97 k.w.),
* niezachowanie należytej ostrożności podczas prowadzenia pojazdu poza drogą publiczną i zagrożenie bezpieczeństwu innych osób, lub niezastosowanie się do przepisów regulujących korzystanie z dróg wewnętrznych lub innych miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów (art. 98 k.w.),
* zajmowanie bez zezwolenia drogi publicznej lub pasa drogowego, urządzenia lub budynku drogowego na cele niezwiązane z gospodarką i komunikacją drogową; niszczenie lub uszkadzanie drogi publicznej lub drogi w strefie zamieszkania, przynależności lub urządzeń drogowych; usuwanie lub niszczenie zasłon odśnieżnych; prowadzenie robót w pasie drogowym bez zezwolenia lub wbrew obowiązkowi nieprzywrócenie tego pasa do stanu użyteczności (art. 99 § 1 k.w.),
* zaorywanie lub w inny sposób zwężanie pasa drogowego lub pasa przydrożnego; włóczenie po drodze publicznej lub porzucanie na niej przedmiotów albo używanie pojazdów niszczących nawierzchnię drogi; uszkadzanie rowów, skarp nasypów lub wykopów albo samowolne rozkopywanie drogi publicznej; wypasanie zwierzęcia gospodarskiego w pasie drogowym (art. 100 k.w.),
* uchylanie się od obowiązku oczyszczania i usuwania z odcinków dróg publicznych o twardej nawierzchni, przechodzących przez obszary o zabudowie ciągłej lub skupionej poza miastami i osiedlami, błota, kurzu, śniegu lub lodu (art. 101 k.w.),
* uchylanie się od obowiązku utrzymania w należytym stanie zjazdów z dróg publicznych do przyległych nieruchomości (art. 102 k.w.),
* szczucie psem człowieka (art. 108 k.w.),
* nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych w czasie handlowania środkami spożywczymi lub używkami metodą obwoźną lub obnośną, w tym także wprowadzanie do obrotu środków spożywczych, które w takim handlu są zabronione (art. 112 k.w.),
* niewykonywanie obowiązków utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości lub niestosowanie się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych (art. 117 k.w.),
* naruszenie w przedsiębiorstwie handlowym lub usługowym przepisów o obowiązku uwidoczniania cen lub ilości nominalnej (art. 137 § 1 k.w.),
* umieszczanie w miejscu publicznym nieprzyzwoitego ogłoszenia, napisu lub rysunku albo używanie słów nieprzyzwoitych (art. 141 k.w.),
* niszczenie lub uszkadzanie roślinności, trawnika lub zieleńca na terenach przeznaczonych do użytku publicznego czy też dopuszczenie do niszczenia przez zwierzęta znajdujące się pod nadzorem, a także usuwanie, niszczenie lub uszkadzanie drzewa lub krzewu stanowiącego zadrzewienie przydrożne lub ochronne albo żywopłot przydrożny (art. 144 § 1 i 2 k.k.),
* zanieczyszczanie lub zaśmiecanie miejsca dostępnego dla publiczności, a w szczególności drogi, ulicy, placu, ogrodu, trawnika lub zieleńca (art. 145 k.w.),
* wydobywanie żywicy lub soku brzozowego, obrywanie szyszek, zdzieranie kory, nacinanie drzewa lub w inny sposób uszkadzanie go, zbieranie mchu lub ściółki, zbieranie gałęzi, kory, wiórów, trawy, wrzosu, szyszek lub ziół albo zdzieranie darni, zbieranie grzybów lub owoców leśnych w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym (art. 153 k.w.),
* wjeżdżanie pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawienie takiego pojazdu w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym (art. 161 k.w.),
* puszczanie w lesie luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem (art. 166 k.w.).
Ponadto uprawnieni są do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenie postanowień następujących ustaw szczególnych:
* naruszenie przepisów o dniach i godzinach otwierania i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności (art. XII § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy (Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.),
* spożywanie napojów alkoholowych wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a-6 ustawy albo nabywanie lub spożywanie napojów alkoholowych w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywanie napojów alkoholowych przyniesionych przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub podawania, nieuwidacznianie informacji o szkodliwości spożywania alkoholu, (art. 45 pkt 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi), (art. 431 ust. 1 i art. 45 pkt 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.),
* palenie wyrobów tytoniowych w miejscach objętych zakazami określonymi w art. 5 ustawy, dopuszczanie na podległym terenie do palenia tytoniu wbrew zakazom określonym w art. 5 ustawy (art. 13 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.),
* niewykonywanie obowiązków wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy, niewykonywanie obowiązków określonych w regulaminie (art. 10 ust. 2 i 2a ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008 z późn. zm.),
* wprowadzanie do obrotu lub użytkowania, stosowanie bądź przechowywanie w stanie gotowości do użycia przyrządów pomiarowych, podlegających prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli lub niespełniających wymagań (art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach, tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.),
oraz przepisów prawa miejscowego, ustanawiających zasady porządkowe w zakresie zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego, których naruszenie zagrożone jest karą grzywny.
Zob. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 208, poz. 2026 z późn. zm.).
II Funkcjonariusze pożarnictwa pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za nieostrożnie obchodzenie się z ogniem lub wykraczanie przeciwko przepisom dotyczącym zapobiegania pożarom i ich zwalczania, a w szczególności: niewyposażanie budynku w odpowiednie urządzenia lub sprzęt przeciwpożarowy lub nieutrzymywanie ich w stanie zdatnym do użytku, utrudnianie okresowego czyszczenia komina lub niedokonywanie bez zwłoki naprawy uszkodzeń komina i wszelkich przewodów dymowych, nieusuwanie lub niezabezpieczanie w obrębie budynków urządzeń lub materiałów stwarzających niebezpieczeństwo powstania pożaru, eksploatacja w sposób niewłaściwy urządzenia energetycznego lub cieplnego lub pozostawianie ich uszkodzonych w stanie mogącym spowodować wybuch lub pożar, niezachowanie przepisowej odległości od budynków przy ustawianiu stert i stogów lub niezachowanie obowiązujących warunków bezpieczeństwa przeciwpożarowego podczas omłotów, w lesie lub na terenie śródleśnym albo w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu używanie ciągnika lub innej maszyny bez należytego zabezpieczenia przed iskrzeniem, rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, pozostawianie roznieconego ognia, korzystanie z otwartego płomienia, wypalanie wierzchniej warstwy gleby lub pozostałości roślinnych, porzucanie nieugaszonych zapałek lub niedopałków papierosów, dopuszczanie się innych czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru, rozniecanie lub pozostawianie ogniska w pobliżu mostu drewnianego albo przejeżdżanie przez taki most z otwartym ogniem lub z niezamkniętym paleniskiem, wbrew ciążącemu obowiązkowi ochrony lasu przed pożarem, niewykonywanie zabiegów profilaktycznych i ochronnych, zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów (art. 82 § 1 k.w.).
Zob. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 sierpnia 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które funkcjonariusze pożarnictwa pełniący służbę w Państwowej Straży Pożarnej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz warunków i sposobu wydawania upoważnień (Dz. U. Nr 156, poz. 1529).
III Funkcjonariusze Straży Granicznej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w:
* nielegalne przekroczenie granicy Rzeczpospolitej Polskiej (art. 49a k.w.),
* zakłócenie spokoju, porządku publicznego, spoczynku nocnego krzykiem, hałasem, alarmem lub innym wybrykiem albo wywołanie zgorszenia w miejscu publicznym,
* niestosowanie się do wydanych z upoważnienia ustawy przepisów porządkowych o zachowaniu się w miejscach publicznych (art. 54 k.w.),
* kąpiel w miejscu, w którym jest to zabronione (art. 55 k.w.),
* umyślne wprowadzenie w błąd organu państwowego lub instytucji upoważnionej z mocy ustawy do legitymowania (art. 65 k.w.),
* wystawianie lub wywieszanie ciężkich przedmiotów albo rzucanie nimi, wylewanie płynów, wyrzucanie nieczystości albo doprowadzanie do wypadania takich przedmiotów lub wylewania się płynów - bez zachowania należytej ostrożności (art. 75 § 1 k.w.),
* niezachowanie zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia (art. 77 k.w.),
* drażnienie lub płoszenie zwierzęcia i doprowadzenie do tego, że staje się niebezpieczne (art. 78 k.w.),
* zaniechanie wbrew obowiązkowi oświetlenia miejsc dostępnych dla publiczności, w tym również złośliwe lub swawolne wyłączanie oświetlenia (art. 79 § 1 k.w.),
* niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do ochrony brzegów wód morskich lub śródlądowych, a w szczególności wszelkiego rodzaju umocnień lub roślinności ochronnej (art. 81 k.w.),
* prowadzenie pojazdu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania bez wymaganych treścią art. 51 i 52 p.r.d. świateł lub pozostawienie pojazdu bez wymaganego oświetlenia (art. 88 k.w.),
* tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (art. 90 k.w.),
* zanieczyszczanie drogi publicznej lub pozostawianie na tej drodze pojazdu lub innego przedmiotu albo zwierzęcia w okolicznościach, w których może to spowodować niebezpieczeństwo lub stanowić utrudnienie w ruchu drogowym (art. 91 k.w.),
* niezastosowanie się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej (art. 129 p.r.d.) do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego (art. 92 § 1 k.w.),
* prowadzenie na drodze publicznej (zob. przepisy u.d.p.) pojazdu bez uprawnienia (art. 94 k.w.),
* prowadzenie na drodze publicznej pojazdu bez wymaganych (art. 38 p.r.d.) dokumentów (art. 95 k.w.),
* wykraczanie przeciwko innym przepisom o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych,
* niezachowanie należytej ostrożności podczas prowadzenia pojazdu poza drogą publiczną i zagrożenie bezpieczeństwu innych osób lub niezastosowanie się do przepisów regulujących korzystanie z dróg wewnętrznych lub innych miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów (art. 98 k.w.),
* zajmowanie bez zezwolenia drogi publicznej lub pasa drogowego, urządzenia lub budynku drogowego na cele niezwiązane z gospodarką i komunikacją drogową; niszczenie lub uszkadzanie drogi publicznej lub drogi w strefie zamieszkania, przynależności lub urządzeń drogowych; usuwanie lub niszczenie zasłon odśnieżnych; prowadzenie robót w pasie drogowym bez zezwolenia lub wbrew obowiązkowi nieprzywrócenie tego pasa do stanu użyteczności, a także niezachowanie należytej odległości od linii kolejowej przy zadrzewianiu, zakrzewianiu oraz prowadzeniu robót ziemnych (art. 99 k.w.),
* zaorywanie lub w inny sposób zwężanie pasa drogowego lub pasa przydrożnego; włóczenie po drodze publicznej lub porzucanie na niej przedmiotów albo używanie pojazdów niszczących nawierzchnię drogi; uszkadzanie rowów, skarp nasypów lub wykopów albo samowolne rozkopywanie drogi publicznej; wypasanie zwierzęcia gospodarskiego w pasie drogowym (art. 100 k.w.),
* szczucie psem człowieka (art. 108 k.w.),
* zanieczyszczanie lub zaśmiecanie miejsca dostępnego dla publiczności, a w szczególności drogi, ulicy, placu, ogrodu, trawnika lub zieleńca (art. 145 k.w.),
* niezawiadomienie właściwego organu o niedopełnieniu przez inną osobę ciążącego na niej obowiązku meldunkowego (art. 147 § 2 k.w.),
* wydobywanie żywicy lub soku brzozowego, obrywanie szyszek, zdzieranie kory, nacinanie drzewa lub w inny sposób uszkadzanie go, zbieranie mchu lub ściółki, zbieranie gałęzi, kory, wiórów, trawy, wrzosu, szyszek lub ziół albo zdzieranie darni, zbieranie grzybów lub owoców leśnych w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym (art. 153 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* przebywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w warunkach nieposiadania do tego tytułu prawnego, na żądanie uprawnionych organów nieokazywanie dokumentów i zezwoleń uprawniających do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub środków finansowych niezbędnych do pokrycia kosztów pobytu na tym terytorium, uchylanie się od obowiązku wymiany karty pobytu, polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca lub polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca, niewykonywanie obowiązku opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określonego w decyzji o wydaleniu wydanej na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy, niewykonywanie obowiązku zgłaszania się w określonych odstępach czasu do organu wskazanego w decyzji o wydaleniu, opuszczanie miejsca zamieszkania wyznaczonego w decyzji o wydaleniu, nieopuszczenie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie określonym w decyzji (o odmowie udzielenia lub cofnięciu zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, o cofnięciu zezwolenia na osiedlenie się, o cofnięciu zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego WE, o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), niezawiadomienie o utracie karty pobytu, polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca lub polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca, w terminie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 ustawy, niezwrócenie znalezionej karty pobytu, polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca lub polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca, w przypadku gdy wydano nową kartę pobytu lub nowy dokument, w terminie, o którym mowa w art. 79 ust. 2 ustawy, wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego i przebywanie poza strefą przygraniczną, w ramach której posiadacz zezwolenia jest uprawniony do przemieszczania się, albo nieopuszczanie terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po upływie okresu pobytu określonego w tym zezwoleniu (art. 148 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1694 z późn. zm.),
* opuszczania bez zezwolenia miejsca pobytu lub miejscowości wyznaczonej mu do przebywania na podstawie art. 89c, niezawiadamianie o utracie zaświadczenia tożsamości w terminie, o którym mowa w art. 58 ust. 4, lub o utracie dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej w terminie, o którym mowa w art. 89k ust. 1, niezwracanie znalezionego zaświadczenia tożsamości lub dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej w przypadku, gdy wydano mu nowe zaświadczenie tożsamości lub nowy dokument podróży przewidziany w Konwencji Genewskiej, uchylanie się od obowiązku wymiany zaświadczenia tożsamości lub dokumentu podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej, niewykonywanie obowiązku poddania się pobraniu odcisków linii papilarnych, o którym mowa w art. 105 ust. 1, uchylanie się od nałożonego w decyzji, wydawanej na podstawie art. 101a, obowiązku zgłaszania się w określonych odstępach czasu do wskazanego w tej decyzji organu lub zawiadomienia tego organu o każdej zmianie miejsca pobytu (art. 126 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 234, poz. 1695 z późn. zm.),
* niedopełnianie obowiązku zarejestrowania pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, uchylanie się od obowiązku posiadania albo wymiany karty pobytu członka rodziny obywatela UE lub karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE, wbrew obowiązkowi niezwracanie karty pobytu członka rodziny obywatela UE, dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu lub karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE (art. 81 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin, Dz. U. Nr 144, poz. 1043, z późn. zm.).
Uprawnienie obejmuje również postanowienia rozporządzeń porządkowych obowiązujących w strefie nadgranicznej, wydanych przez wojewodę na podstawie art. 60 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31, poz. 206).
Zob. rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 sierpnia 2005 r. w sprawie wykroczeń, za które funkcjonariusze Straży Granicznej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 157, poz. 1321 z późn. zm.).
IV Inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia popełnione przez kierujących pojazdami, którzy wykonują transport drogowy lub przewozy na potrzeby własne:
* używanie oleju opałowego do celów napędowych (art. 52b k.w.),
* prowadzenie pojazdu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania bez wymaganych treścią art. 51 i 52 p.r.d. świateł lub pozostawienie pojazdu bez wymaganego oświetlenia (art. 88 k.w.),
* tamowanie lub utrudnianie ruchu na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania (art. 90 k.w.),
* zanieczyszczanie drogi publicznej lub na tej drodze pozostawianie pojazdu lub innego przedmiotu albo zwierzęcia w okolicznościach, w których może to spowodować niebezpieczeństwo lub stanowić utrudnienie w ruchu drogowym (art. 91 k.w.),
* niezastosowanie się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej (art. 129 p.r.d.) do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego (art. 92 § 1 k.w.),
* prowadzenie na drodze publicznej (zob. przepisy u.d.p.) pojazdu bez uprawnienia (art. 94 k.w.),
* prowadzenie na drodze publicznej pojazdu bez wymaganych (art. 38 p.r.d.) dokumentów (art. 95 k.w.),
* dopuszczenie przez właściciela, posiadacza, użytkownika lub prowadzącego pojazd do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej osoby niemającej wymaganych uprawnień, znajdującej się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, mimo braku wymaganych dokumentów stwierdzających dopuszczenie pojazdu do ruchu, mimo że pojazd nie jest należycie zaopatrzony w wymagane urządzenia i przyrządy albo, mimo że nie nadają się one do spełnienia swego przeznaczenia, dopuszczenie do korzystania z pojazdu samochodowego w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem oraz za nieumyślne dopuszczenie przez dyspozytora pojazdu lub osobę, do której obowiązków należą jego czynności, do prowadzenia pojazdu na drodze publicznej przez osobę niemającą wymaganych uprawnień (art. 96 § 1 pkt 2 i 4-5 oraz § 2 k.w.),
* naruszenie innych przepisów o bezpieczeństwie lub o porządku ruchu na drogach publicznych (art. 97 k.w.),
* zajmowanie bez zezwolenia drogi publicznej lub pasa drogowego, urządzenia lub budynku drogowego na cele niezwiązane z gospodarką i komunikacją drogową; niszczenie lub uszkadzanie drogi publicznej lub drogi w strefie zamieszkania, przynależności lub urządzeń drogowych; usuwanie lub niszczenie zasłon odśnieżnych; prowadzenie robót w pasie drogowym bez zezwolenia lub wbrew obowiązkowi nieprzywrócenie tego pasa do stanu użyteczności (art. 99 § 1 k.w.),
* włóczenie po drodze publicznej lub porzucanie na niej przedmiotów albo używanie pojazdów niszczących nawierzchnię drogi (art. 100 pkt 2 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* wprowadzanie do obrotu lub użytkowania, stosowanie bądź przechowywanie w stanie gotowości do użycia przyrządów pomiarowych, podlegających prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli lub niespełniających wymagań, użytkowanie przyrządów pomiarowych w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, niezgodnie z warunkami właściwego ich stosowania (art. 26 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach, tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.),
* naruszanie nakazów albo zakazów określonych w art. 9, art. 12 ust. 1-6, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 15 ust. 1-5, art. 16, art. 17 ust. 1-7, art. 18, art. 22 ust. 1, art. 22a, art. 25 i art. 27 ustawy (art. 37 ust. 1 za czyny określone w art. 24 ust. 1-3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002 z późn. zm.),
* niewypełnienie obowiązków określonych w art. 16 ust. 1 i 2 lub w art. 19 ustawy przez podmiot prowadzący kursy dokształcające, o których mowa w art. 10 ust. 2 i 4 ustawy, a w szczególności osoba zarządzająca tym podmiotem, przedsiębiorca, członek władz osoby prawnej, a także dowódca jednostki wojskowej, niewypełnienie obowiązków określonych w art. 23 ust. 2 ustawy przez przedsiębiorcę, członka władz osoby prawnej będącej przedsiębiorcą oraz osobę zarządzającą innym podmiotem wykonującym przewóz drogowy towarów niebezpiecznych lub związany z tym przewozem załadunek lub rozładunek, niewypełnienie przez doradcę obowiązków określonych w art. 22 ust. 1 pkt 3 i 4 lub w art. 23 ust. 1 ustawy, niewypełnienie obowiązków określonych w art. 27 ust. 1-3 ustawy przez przewoźnika, nadawcę towaru niebezpiecznego oraz członka władz osoby prawnej będącej przewoźnikiem lub nadawcą towaru niebezpiecznego (art. 32 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.),
* naruszenie 1) obowiązku posiadania w pojeździe wymaganych dokumentów, o których mowa w art. 87 ust. 1-4, 2) zasad dotyczących maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu, dziennego czasu odpoczynku lub przekraczania maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy, określonych w rozporządzeniu (WE) nr 561/2006 oraz w Umowie europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzonej w Genewie dnia 1 lipca 1970 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1086 i 1087), 3) zasad dotyczących użytkowania analogowych urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku, określonych w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym (Dz. Urz. WE L 370 z 31.12.1985) - (art. 92a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.),
* używanie więcej niż jednej karty kierowcy, prowadzenie pojazdu, posługując się cudzą lub nieważną kartą kierowcy, prowadzenie pojazdu, nieposługując się kartą kierowcy, niezrobienie wydruku danych z tachografu cyfrowego odnoszących się do okresów rejestrowanych przez ten tachograf oraz niezaznaczenie szczegółów, które umożliwiłyby jego identyfikację (imienia i nazwiska oraz numeru karty kierowcy lub numeru prawa jazdy), i nieopatrzenie wydruku swoim podpisem, niezgłoszenie faktu uszkodzenia lub utraty karty kierowcy, niezwrócenie do podmiotu wydającego karty uszkodzonej karty kierowcy, odmowa okazania karty kierowcy na żądanie uprawnionego organu kontrolnego (art. 24 ust. 4ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o systemie tachografów cyfrowych, Dz. U. Nr 180, poz. 1494 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 marca 2003 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Transportu Drogowego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 59, poz. 522 z późn. zm.).
V Inspektorzy Inspekcji Ochrony Środowiska są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenie polegające na wyrzucaniu na nienależący do siebie grunt polny kamieni, śmieci, padliny lub innych nieczystości (art. 154 § 2 k.w.) oraz wykroczenia określone w ustawach szczególnych:
* korzystanie z wody bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego albo z przekroczeniem warunków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym lub wykonanie urządzenia wodnego albo innych czynności wymagających pozwolenia wodnoprawnego (przepis nie ma zastosowania, jeżeli korzystanie z wód dotyczy wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi albo do urządzeń kanalizacyjnych), a także niewykonanie obowiązków określonych w decyzji stwierdzającej wygaśnięcie lub cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego, nieutrzymywanie w należytym stanie wód lub urządzeń wodnych, uniemożliwianie dostępu do wód, o którym mowa w art. 28 ust. 1 i 2 ustawy, nieprowadzenie pomiarów, o których mowa w art. 46 ustawy, niewykonywanie lub nieutrzymywanie w należytym stanie urządzeń zapobiegających szkodom, o których mowa w art. 128 ust. 1 pkt 7a ustawy, zmiana stanu wody na gruncie, grodzenie nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, niestosowanie się do zakazów, o których mowa w art. 39 i art. 40 ust. 1 ustawy, rozcieńczanie ścieków wodą w celu uzyskania ich stanu i składu zgodnego z przepisami, wykorzystywanie ścieków w sposób niezgodny z ustawą, niezapewnienie ochrony wód przed zanieczyszczeniem zgodnie z wymaganiami, o których mowa w art. 42 ustawy, nieusuwanie ścieków ze statku do urządzenia odbiorczego na lądzie, nieoznaczanie granic terenu ochrony bezpośredniej i ochrony pośredniej ujęcia wody, niestosowanie się do zakazów, nakazów i ograniczeń obowiązujących w strefie ochronnej ujęcia wody albo w strefie ochronnej urządzeń pomiarowych, niszczenie, uszkadzanie, przemieszczanie oznakowania stref ochronnych ujęć wód albo stref ochronnych urządzeń pomiarowych służb państwowych, wykonywanie na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodziowego robót oraz czynności, które mogą utrudnić ochronę przed powodzią (art. 192, 193, 194 pkt 1, 2, 4-8 i 10-13 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.),
* nieinformowanie wbrew obowiązkowi właściwych organów o każdorazowej zmianie warunków operacji zamkniętego użycia GMO, mogącej mieć wpływ na zwiększenie zagrożenia dla zdrowia ludzi i dla środowiska, nieprowadzenie systematycznej dokumentacji prowadzonych operacji zamkniętego użycia GMO i nieprzechowywanie jej przez wymagany okres (art. 65 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 36, poz. 233 z późn. zm.),
* przekraczanie dopuszczalnej maksymalnej sumy zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego w opakowaniu, w warunkach produkcji, importu, dokonywania wewnątrzwspólnotowego nabycia lub wprowadzania do obrotu opakowania lub produktów w opakowaniach, znakowanie opakowania niezgodnie z zasadami określonymi w art. 6 ust. 1-4 ustawy, nieskładanie marszałkowi województwa sprawozdania o opakowaniach lub składanie sprawozdania niezgodnego z dokumentami, niekompletnego lub nieterminowo, a także nieskładanie marszałkowi województwa sprawozdania o wywiezionych za granicę opakowaniach, nieprowadzenie selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych po produktach w opakowaniach, które znajdują się w ofercie handlowej tej jednostki, w warunkach zarządzania jednostką handlu detalicznego powierzchni handlowej powyżej 2000 m2 (art. 21-22 i 28 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Dz. U. Nr 63, poz. 638 z późn. zm.),
* nieskładanie zawiadomienia o rozpoczęciu lub likwidacji działalności polegającej na wytwarzaniu, imporcie lub wewnątrzwspólnotowym nabyciu produktów w opakowaniach lub produktów określonych w załącznikach nr 1-3 do ustawy marszałkowi województwa, lub niezawiadomienie o zmianach w działalności, lub składanie zawiadomienia nierzetelnego, lub też nieskładanie sprawozdań o opakowaniach lub produktach, osiągniętych poziomach odzysku lub recyklingu oraz o należnej opłacie produktowej, lub składanie sprawozdania nierzetelnego, nierzetelny obrót dokumentami z naruszeniem przepisów art. 11 ust. 3 i ust. 6 ustawy (art. 37, 37a i 37b ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 z późn. zm.),
* nieprzetwarzanie danych i nieudostępnianie nieodpłatnie informacji na potrzeby państwowego monitoringu środowiska, niezapewnienie ochrony środowiska w obszarze prowadzenia prac, nieinformowanie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o planowanym terminie oddania do użytkowania obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji lub o terminie zakończenia rozruchu instalacji, nieprzestrzeganie ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 92 ust. 1 ustawy, naruszanie wymagania określonego w art. 80a ust. 1 ustawy, niezamieszczenie w reklamie lub materiale promocyjnym informacji wymaganych na podstawie art. 80a ust. 2 ustawy, nieprzechowywanie wyników pomiarów w wymaganym okresie, nieprzestrzeganie ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 96 ustawy, niewypełnienie obowiązku rekultywacji ziemi albo prowadzenie rekultywacji wbrew uzgodnionym warunkom, uniemożliwianie prowadzenia rekultywacji zgodnie z obowiązkiem określonym w art. 108 ust. 2 ustawy, używanie do prac ziemnych gleby lub ziemi, która przekracza standardy jakości określone na podstawie art. 105 ustawy, niewypełnienie obowiązków objętych decyzją wydaną na podstawie art. 107 ustawy do prowadzenia pomiarów zawartości substancji w glebie lub ziemi, w tym nieprzechowywanie wyników pomiarów w wymaganym okresie, naruszanie warunków decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu, nieprzestrzeganie ograniczeń, nakazów lub zakazów, określonych w uchwale rady powiatu wydanej na podstawie art. 116 ust. 1 ustawy, niewykonywanie pomiarów pól elektromagnetycznych w środowisku zgodnie z obowiązkiem określonym na podstawie art. 122a ustawy, przekraczanie dopuszczalnych standardów emisyjnych określonych na podstawie art. 145 ust. 1 lub art. 169 ust. 3 ustawy, nieprzestrzeganie wymagań dotyczących prawidłowej eksploatacji instalacji lub urządzeń, określonych na podstawie art. 146 ust. 2 ustawy, niespełnienie w razie awarii instalacji wymagań określonych na podstawie art. 146 ust. 4 ustawy, niewykonywanie obowiązków w zakresie prowadzenia okresowych pomiarów wielkości emisji (art. 147 ust. 1 ustawy), prowadzenia ciągłych pomiarów wielkości emisji (art. 147 ust. 2 ustawy), prowadzenia wstępnych pomiarów wielkości emisji z instalacji nowo zbudowanej lub zmienionej w sposób istotny (art. 147 ust. 4 ustawy), wykonania pomiarów wielkości emisji lub innych warunków korzystania ze środowiska przez laboratorium spełniające wymogi, o których mowa w art. 147a ust. 1, prowadzenia w określonym czasie pomiarów wielkości emisji lub przedkładania wyników tych pomiarów, przechowywania wyników przeprowadzonych pomiarów w okresie, o którym mowa w art. 147 ust. 6 ustawy, nieprzedkładanie właściwym organom wyników pomiarów, niezgłoszenie informacji dotyczących eksploatacji instalacji lub eksploatowanie instalacji niezgodnie ze złożoną informacją albo eksploatowanie instalacji mimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 152 ust. 4, naruszanie zakazu używania instalacji lub urządzeń nagłaśniających określony w art. 156 ust. 1 ustawy, nieprzestrzeganie ograniczeń, nakazów lub zakazów określonych w uchwale rady gminy, wydanej na podstawie art. 157 ust. 1 ustawy, naruszanie zakazu wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska określonego w art. 160 ust. 1 ustawy, nieoczyszczanie lub nieunieszkodliwianie instalacji lub urządzeń, w których są lub były wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska albo co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że były w nich wykorzystywane takie substancje, nieprzekazywanie marszałkowi województwa albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, niedokumentowanie rodzaju, ilości i miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz sposobu ich eliminowania, niezamieszczanie informacji o negatywnym oddziaływaniu substancji na środowisko, naruszanie określonego w art. 171 ustawy zakazu wprowadzania do obrotu produktów, które nie odpowiadają wymaganiom, o których mowa w art. 169 ust. 1 ustawy, naruszanie obowiązku, o którym mowa w art. 167 ust. 2 ustawy, przez niespełnienie wymagań, o których mowa w art. 167 ust. 3 ustawy, lub naruszanie obowiązku, o którym mowa w art. 167 ust. 5 ustawy, naruszenie obowiązku prowadzenia okresowych pomiarów poziomów w środowisku wprowadzanych substancji lub energii (art. 175 ust. 1 ustawy), prowadzenia ciągłych pomiarów poziomów w środowisku wprowadzanych substancji lub energii (art. 175 ust. 2 ustawy), przeprowadzenia pomiarów poziomów w środowisku wprowadzanych substancji lub energii w związku z eksploatacją obiektu przebudowanego (art. 175 ust. 3 ustawy), prowadzenia, na podstawie decyzji, wydanej na podstawie art. 178 ust. 1-3 ustawy, w określonym czasie pomiarów lub ich przedkładania, a także nieprzechowywanie wyników tych pomiarów w wymaganym okresie, nieprzedkładanie właściwym organom wyników pomiarów, w tym mapy akustycznej terenu, eksploatowanie instalacji bez wymaganego pozwolenia lub z naruszeniem jego warunków, a także eksploatowanie instalacji bez wniesienia wymaganego zabezpieczenia, o którym mowa w art. 187 ustawy, ujawnianie informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem czynności weryfikatora środowiskowego, używanie bez upoważnienia znaków udziału w krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS), niezawiadomienie o awarii niezwłocznie osób znajdujących się w strefie zagrożenia oraz jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej albo wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, niewykonywanie obowiązków nałożonych decyzją wydaną na podstawie art. 247 ust. 1 ustawy, niewypełnienie obowiązków określonych w art. 250 i 251 oraz 264 ustawy, niewypełnianie w warunkach prowadzenia zakładu o dużym ryzyku obowiązków, o których mowa w art. 252, art. 256 ust. 1, art. 261 ust. 1 pkt 1 lub ust. 3, art. 263 ustawy, nieuzyskanie zatwierdzenia przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej zmian w raporcie o bezpieczeństwie, nieprzedkładanie komendantowi powiatowemu Państwowej Straży Pożarnej oraz wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska zmian w programie zapobiegania awariom, niedopełnienie obowiązków nałożonych decyzją wydaną na podstawie art. 259 ust. 1 ustawy, nieprowadzenie wymaganej na podstawie art. 287 ust. 1 ustawy ewidencji, niedopełnienie obowiązku terminowego przedkładania wykazu, o którym mowa w art. 286 ustawy, niewykonanie decyzji wydanej na podstawie art. 364, 365, 367, 368, 370 i art. 373 ust. 1 ustawy (art. 329-360 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.),
* postępowanie z odpadami bez uzyskania wymaganych zezwoleń, przekształcanie odpadów poza spalarniami odpadów lub współspalarniami odpadów, poddawanie odzyskowi lub spalanie na statkach albo mieszanie z olejami odpadowymi w czasie zbierania lub magazynowania PCB (polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie), mieszanie olejów odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi w czasie ich zbierania lub magazynowania, jeżeli poziom zanieczyszczeń w olejach odpadowych przekracza dopuszczalne wartości, zbieranie odpadów w postaci baterii lub akumulatorów w sposób nieselektywny lub unieszkodliwianie ich łącznie z innymi rodzajami odpadów, stosowanie nieustabilizowanych lub nieprzygotowanych odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania komunalnych osadów ściekowych lub nieprzeprowadzanie wbrew obowiązkowi badań komunalnych osadów ściekowych lub gruntów, na których mają być stosowane, przyjmowanie odpadów metali innych niż metalowe odpady opakowaniowe po produktach żywnościowych, bez potwierdzenia tożsamości osoby przekazującej te odpady lub bez wypełnienia formularza przyjęcia odpadów metali, wytwarzanie odpadów bez wymaganej decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub z naruszeniem jej warunków lub wytwarzanie odpadów bez wymaganego złożenia informacji o wytworzonych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami lub prowadzenie gospodarki odpadami niezgodnie ze złożoną informacją, lub wytwarzanie odpadów mimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 24 ust. 5 ustawy, albo rozpoczynanie działalności powodującej powstawanie odpadów przed upływem terminu do wniesienia sprzeciwu, lub nieposiadanie zatwierdzonej instrukcji eksploatacji składowiska odpadów, zamykanie składowiska lub jego wydzielonej części bez wymaganej zgody lub niewykonywanie obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów lub przekazywania wymaganych informacji lub zbiorczego zestawienia danych albo wykonywanie tego obowiązku nieterminowo lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym, nieskładanie informacji o wytworzonych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami lub składanie niekompletnej informacji, nieustalanie masy odpadów lub niesprawdzanie zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w karcie przekazania odpadu lub niezapoznanie się z opisem odpadów lub niepobieranie lub nieprzechowywanie próbek tych odpadów, unieszkodliwianie zakaźnych odpadów medycznych i zakaźnych odpadów weterynaryjnych w inny sposób niż przez spalanie w spalarni odpadów, niedopełnienie obowiązków w zakresie: ustalenia ilości odpadów przed przyjęciem odpadów na składowisko lub sprawdzenia zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w karcie przekazania odpadu, lub utrzymywania i eksploatacji składowiska odpadów w sposób zapewniający właściwe funkcjonowanie urządzeń technicznych stanowiących wyposażenie składowiska odpadów oraz zachowania wymagań sanitarnych, bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowych, a także zasad ochrony środowiska, zgodnie z zatwierdzoną instrukcją eksploatacji składowiska odpadów, lub odmowy przyjęcia na składowisko odpadów o składzie niezgodnym z dokumentami wymaganymi przy obrocie odpadami lub zezwoleniem, lub monitorowania składowiska odpadów w trakcie jego eksploatacji i po jej zakończeniu lub prowadzenia monitorowania niezgodnie z wymaganiami, lub przesyłania uzyskanych wyników monitorowania składowiska odpadów wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, lub zawiadamiania wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stwierdzonych zmianach obserwowanych parametrów wskazujących na możliwość wystąpienia zagrożeń dla środowiska, lub przechowywania zbiorczych zestawień danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku lub unieszkodliwiania tych odpadów oraz przekazania ich następnemu właścicielowi lub zarządcy nieruchomości (art. 70-78 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z późn. zm.),
* nieprowadzenie ewidencji substancji kontrolowanych, niedokonywanie oznakowania produktów, urządzeń lub instalacji zawierających substancje kontrolowane bądź pojemników zawierających te substancje, nieposiadanie karty urządzenia dla urządzenia lub instalacji zawierających powyżej 3 kg substancji kontrolowanych, zakładanie karty urządzenia bez wymaganego świadectwa kwalifikacji, nieprzeprowadzanie wymaganego sprawdzenia szczelności urządzeń lub instalacji zawierających substancje kontrolowane, prowadzenie działalności w zakresie dotyczącym substancji kontrolowanych bądź produktów, urządzeń lub instalacji zawierających te substancje bez wymaganego świadectwa kwalifikacji, nieinformowanie w wyznaczonym terminie ministra właściwego do spraw gospodarki o wydanych świadectwach kwalifikacji albo o przedłużeniu ich ważności, niezamieszczanie, w prowadzonej przez siebie ewidencji substancji kontrolowanych, informacji o numerze świadectwa kwalifikacji osoby lub NIP podmiotu, który nabywa lub otrzymuje substancje, postępowanie wbrew zakazom, o których mowa w art. 17 ust. 1 ustawy, używanie substancji kontrolowanych oraz produktów, urządzeń i instalacji zawierających te substancje, wbrew zakazom, o których mowa w art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 1 i ust. 2 pkt ii) oraz ust. 6, art. 5 ust. 1 i 4, art. 8, art. 9 ust. 1, art. 11, art. 16 ust. 4, art. 22 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 2037/2000 z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową, Dz. Urz. WE L 244 z 29.09.2000 (art. 38-47 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową, Dz. U. Nr 121, poz. 1263 z późn. zm.),
* wbrew przepisowi art. 9 rozporządzenia nr 648/2004 nieudostępnienie na żądanie Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych albo personelu medycznego wymaganych informacji, wprowadzanie do obrotu substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego bez oznakowania wymaganego przepisami art. 25 i 26 ustawy lub z oznakowaniem niespełniającym tych wymagań, wbrew przepisowi art. 65 rozporządzenia nr 1907/2006 nieumieszczanie na etykiecie substancji lub preparatu wymaganego numeru zezwolenia przed ich wprowadzeniem do obrotu, wbrew przepisowi art. 27 ustawy niezapewnianie należytego oznakowania pojemników i zbiorników służących do przechowywania substancji niebezpiecznych oraz do pracy z nimi, rurociągów zawierających substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne oraz miejsc, w których są składowane znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych, wbrew przepisowi art. 28 ustawy niezapewnianie wymaganych opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, reklamowanie substancji niebezpiecznej bez wymienienia kategorii niebezpieczeństwa związanej z tą substancją, zamieszczanie reklamy niebezpiecznego preparatu, która nie zawiera informacji o rodzaju lub rodzajach zagrożeń wymienionych na oznakowaniu opakowania takiego preparatu, jeżeli reklama ta umożliwia konsumentom nabycie takiego preparatu bez uprzedniego obejrzenia oznakowania na jego opakowaniu, wbrew przepisom art. 22 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 niedopełnianie obowiązku wprowadzenia do dokumentów rejestracyjnych wymaganych nowych informacji i nieprzedkładanie ich Europejskiej Agencji Chemikaliów lub niedokonywanie wymaganej aktualizacji dokumentów rejestracyjnych, wbrew przepisom art. 30 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 odmawianie uczestnikowi forum wymiany informacji o substancjach (SIEF) przedstawienia w terminie dokumentów stanowiących dowód poniesienia kosztów tego badania lub udostępnienia w terminie dokumentacji tego badania, wbrew przepisom art. 31 ust. 1 i 3-8 rozporządzenia nr 1907/2006 niesporządzanie, niedostarczanie lub nieprzekazywanie wymaganej karty charakterystyki sporządzonej zgodnie z załącznikiem II do tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 31 ust. 9 rozporządzenia nr 1907/2006 sporządzanie, dostarczanie lub przekazywanie nieaktualnej karty charakterystyki, wbrew przepisom rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie wymaganej informacji, niedokonywanie wymaganej aktualizacji informacji, wbrew przepisowi art. 33 ust. 1 rozporządzenia nieprzekazywanie odbiorcy wyrobu wymaganej informacji, wbrew przepisowi art. 33 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie konsumentowi, na jego żądanie, wymaganej informacji, wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie informacji osobie stanowiącej poprzednie ogniwo łańcucha dostaw, wbrew przepisowi art. 36 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzechowywanie lub nieudostępnianie wymaganych informacji w celu wypełnienia obowiązków wynikających z przepisów tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 37 ust. 4 i 7 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 1 tego rozporządzenia niesporządzanie lub nieaktualizowanie wymaganego raportu bezpieczeństwa chemicznego, wbrew przepisowi art. 38 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 2 tego rozporządzenia nieprzekazywanie do Agencji lub nieaktualizowanie wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 37 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie wymaganych informacji uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 40 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 niedostarczanie Agencji w ustalonym terminie wymaganych informacji, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 41 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzedstawianie w ustalonym terminie informacji wymaganych do zapewnienia zgodności dokumentów rejestracyjnych z przepisami tego rozporządzenia, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 46 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 niedostarczanie Agencji w ustalonym terminie wymaganych dalszych informacji, wbrew przepisowi art. 66 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 i w terminie tam określonym niezgłaszanie do Agencji stosowania substancji, o której mowa w art. 56 ust. 2 tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 113 rozporządzenia nr 1907/2006 wprowadzanie do obrotu substancji, o której mowa w art. 112 tego rozporządzenia bez zgłoszenia Agencji wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 113 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nieuaktualnianie zgłoszonych informacji, wbrew obowiązkowi niezapewnianie swym pracownikom i ich przedstawicielom dostępu do informacji dostarczanych zgodnie z przepisami art. 31 i 32 rozporządzenia nr 1907/2006 w odniesieniu do substancji lub preparatów, które stosują lub na które mogą być narażeni w trakcie swojej pracy, wbrew uprawnieniom uiszczanie ulgowej opłaty lub należności na podstawie art. 3-10 rozporządzenia nr 340/2008 albo korzystanie ze zwolnienia z opłaty na podstawie art. 74 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 (art. 34e pkt 2, art. 35-38 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.),
* stosowanie nawozów niezgodnie z zasadami i warunkami określonymi w art. 17-20 ustawy oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ustawy, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska, lub stosowanie nawozów i środków wspomagających uprawę roślin niedopuszczonych do obrotu, lub stosowanie środków poprawiających właściwości gleby albo stymulatory wzrostu niezgodnie z ich instrukcją stosowania i przechowywania, lub wykonywanie czynności polegających na świadczeniu usług w zakresie stosowania nawozów, nieposiadając uprawnień w tym zakresie, określonych w art. 21 ust. 1 ustawy, lub przewożenie lub przechowywanie nawozów lub środków wspomagających uprawę roślin w sposób niezgodny z art. 23 lub 24 ustawy, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska, lub stosowanie na pastwiskach nawozów organicznych, organiczno-mineralnych, środków poprawiających właściwości gleby lub stymulatory wzrostu, otrzymane z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, w rozumieniu przepisów rozporządzenia nr 1774/2002, innych niż obornik, lub zawierających te produkty, lub nieposiadanie pozytywnie zaopiniowanego planu nawożenia, lub stosowanie nawozów naturalnych niezgodnie z pozytywnie zaopiniowanym planem nawożenia, lub przechowywanie nawozów naturalnych niezgodnie z warunkami określonymi w art. 25 ustawy (art. 41 pkt 2-6 i 8-11 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, Dz. U. Nr 147, poz. 1033),
* wypalanie łąki, pastwiska, nieużytku, rowu, pasa przydrożnego, szlaku kolejowego, trzcinowiska lub szuwar (art. 131 pkt 12 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.),
* nieinformowanie organu Inspekcji Ochrony Środowiska o zakresie wykonania zarządzeń pokontrolnych albo o przeprowadzeniu postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem postępowania przeciw osobom winnym dopuszczenia do uchybień, a także niezgodnie z prawdą informowanie organu Inspekcji Ochrony Środowiska o wykonaniu zarządzeń pokontrolnych lub przeprowadzeniu postępowania służbowego lub innego przewidzianego prawem (art. 31a ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287 z późn. zm.),
* niewykonywanie decyzji nakazującej odesłanie odpadów, przywiezionych na teren kraju, do kraju wysyłki lub określającej sposób zagospodarowania tych odpadów na terytorium kraju, nieprzedkładanie uprawnionym organom lub osobom dokumentów lub informacji wymaganych w międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (art. 31 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów, Dz. U. Nr 124, poz. 859),
* wprowadzanie, wbrew przepisom art. 7 ustawy, do obrotu materiałów, przedmiotów wyposażenia lub części pojazdów zawierających ołów, rtęć, kadm lub sześciowartościowy chrom, niezapewnienie, wbrew przepisom art. 8 ustawy, oznaczania przedmiotów wyposażenia lub części pojazdów, nieprzekazywanie, wbrew przepisom art. 9 ustawy, przedsiębiorcy prowadzącemu stację demontażu informacji dotyczących sposobu demontażu nowego typu pojazdu albo nieudostępnianie wprowadzającemu pojazd lub przedsiębiorcy prowadzącemu stację demontażu informacji dotyczących sposobu demontażu, magazynowanie lub testowanie przedmiotów wyposażenia lub części pojazdu, które mogą być przeznaczone do ponownego użycia, nieskładanie, wbrew przepisom art. 13 ustawy, zawiadomienia o podjęciu działalności w zakresie produkcji, importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia pojazdów lub składanie zawiadomienia zawierającego fałszywe dane, nieprzekazywanie, wbrew przepisowi art. 18 ustawy, pojazdu wycofanego z eksploatacji do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów, nieprzyjmowanie, wbrew przepisom art. 23 ustawy, pojazdu wycofanego z eksploatacji do stacji demontażu, a także nieprzyjmowanie, wbrew przepisom art. 33 ustawy, pojazdu wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów, dokonywanie, poza stacją demontażu, usunięcia z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów lub substancji niebezpiecznych, w tym płynów, wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji przedmiotów wyposażenia lub części nadających się do ponownego użycia, wymontowania z pojazdów wycofanych z eksploatacji elementów nadających się do odzysku lub recyklingu, niewydanie, mimo obowiązku na podstawie art. 24 lub art. 33 ustawy, właścicielowi pojazdu zaświadczenia o demontażu pojazdu lub nieprzekazanie tego zaświadczenia organowi rejestrującemu właściwemu ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, niewydanie, na podstawie art. 25 lub art. 33 ustawy, właścicielowi pojazdu zaświadczenia o przyjęciu niekompletnego pojazdu lub nieprzekazanie tego zaświadczenia organowi rejestrującemu właściwemu ze względu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, nieskładanie, wbrew przepisom art. 30 ustawy, rocznego sprawozdania lub składanie sprawozdania nierzetelnego (art. 44-52 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, Dz. U. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.),
* przeprowadzanie demontażu zużytego sprzętu poza zakładem przetwarzania, nieskładanie wniosku o wpis do rejestru, wniosku o zmianę wpisu do rejestru albo wniosku o wykreślenie z rejestru albo składanie wniosków nierzetelnych, wbrew przepisowi art. 21 ustawy nieumieszczanie numeru rejestrowego na fakturze, wbrew przepisowi art. 22 ust. 1 ustawy niedołączanie wymaganych informacji do sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych, wbrew przepisom art. 23 ustawy nieoznakowowanie sprzętu oznakowaniem, którego wzór jest określony w załączniku nr 3 do ustawy, wbrew przepisom art. 24 ust. 1 i 2 ustawy nieskładanie sprawozdania o ilości i masy wprowadzonego sprzętu albo składanie sprawozdania nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 26 ust. 3 ustawy nieprzekazywanie prowadzącemu zakład przetwarzania informacji dotyczących ponownego użycia i przetwarzania zużytego sprzętu, wbrew przepisowi art. 31 ust. 1 ustawy nieskładanie sprawozdania o masie zużytego sprzętu zebranego, poddanego przetwarzaniu, odzyskowi, w tym recyklingowi, oraz unieszkodliwianiu lub sprawozdania o osiągniętych poziomach zbierania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu albo składanie sprawozdania nierzetelnie, wbrew przepisom art. 32 ust. 1 i 3 ustawy nieprowadzenie dodatkowej ewidencji oraz nieprzechowywanie jej przez wymagany okres albo prowadzenie tych czynności nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 33 ust. 4 ustawy nieprzekazywanie Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska wykazu zakładów przetwarzania albo przekazywanie wykazu zawierającego nierzetelne informacje, wbrew przepisowi art. 35 ustawy nieoddawanie zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych zbierającemu zużyty sprzęt, wbrew zakazowi określonemu w art. 36 ustawy umieszczanie zużytego sprzętu łącznie z innymi odpadami, wbrew przepisowi art. 37 pkt 1 ustawy nieprowadzenie selektywnego zbierania zużytego sprzętu, wbrew przepisowi art. 37 pkt 2 ustawy nieprzyjmowanie zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych albo przyjmowanie takiego sprzętu odpłatnie, wbrew przepisowi art. 38 ustawy nieprzekazywanie zebranego zużytego sprzętu prowadzącemu zakład przetwarzania wpisanemu do rejestru, wbrew przepisowi art. 39 ustawy nieprzekazywanie wójtowi, burmistrzowi albo prezydentowi miasta informacji o prowadzonej działalności, wbrew przepisowi art. 40 ust. 1 ustawy nieskładanie sprawozdania o masie zebranego i przekazanego do zakładu przetwarzania zużytego sprzętu albo składanie sprawozdania nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 42 ust. 1 ustawy nieprzyjmowanie zużytego sprzętu przy sprzedaży sprzętu albo nieprzyjmowanie zużytego sprzętu nieodpłatnie, wbrew przepisowi art. 42 ust. 2 ustawy nieprzekazywanie nieodpłatnie zużytego sprzętu prowadzącemu zakład przetwarzania lub sprzedawcy hurtowemu, wbrew przepisowi art. 42 ust. 3 ustawy nieprzekazywanie nieodpłatnie zużytego sprzętu prowadzącemu zakład przetwarzania, wbrew przepisowi art. 44 ust. 1 ustawy nieprzyjmowanie zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych od zbierającego zużyty sprzęt albo przyjmowanie zużytego sprzętu odpłatnie, wbrew przepisowi art. 44 ust. 2 ustawy nieusuwanie składników niebezpiecznych, materiałów lub części składowych, określonych w załączniku nr 2 do ustawy, wbrew przepisowi art. 47 ustawy nieprzekazywanie odpadów powstałych w wyniku przetwarzania zużytego sprzętu prowadzącemu działalność w zakresie recyklingu, prowadzącemu działalność w zakresie innych niż recykling procesów odzysku lub prowadzącemu działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów, wbrew przepisowi art. 50 ust. 2 ustawy nieprzekazywanie zaświadczeń o zużytym sprzęcie albo sporządzanie zaświadczenia nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 51 ust. 1 ustawy nieskładanie sprawozdania o masie przyjętego zużytego sprzętu oraz o masie odpadów powstałych z przetworzenia zużytego sprzętu albo składanie sprawozdanie nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 53 ust. 3 ustawy nieprzekazywanie zaświadczenia potwierdzającego recykling albo sporządzanie zaświadczenie nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 54 ust. 3 ustawy nieprzekazywanie zaświadczenia potwierdzającego inne niż recykling procesy odzysku albo sporządzanie zaświadczenia nierzetelnie, wbrew przepisowi art. 56 ust. 1 ustawy nieskładanie sprawozdania o masie przyjętych oraz poddanych recyklingowi odpadów pochodzących z zużytego sprzętu lub sprawozdania o masie przyjętych oraz poddanych innemu niż recykling procesowi odzysku odpadów pochodzących z zużytego sprzętu albo składanie sprawozdania nierzetelne (art. 70-75, art. 76 pkt 3-5, art. 77 i 78 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, Dz. U. Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 września 2002 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 151, poz. 1253 z późn. zm.).
VI Inspektorzy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za naruszenia postanowień art. 601 § 1 k.w. w zakresie wpisu do rejestru przedsiębiorców dokonujących obrotu materiałem siewnym. Chodzi o wykonywanie działalności gospodarczej bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia.
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* niestosowanie nazwy odmiany zgodnie z wpisem w krajowym rejestrze lub w odpowiednich rejestrach państw członkowskich, lub we wspólnotowych katalogach, niestosowanie się do zakazów obowiązujących w rejonie zamkniętym, prowadzenie obrotu materiałem siewnym bez wpisu do rejestru rolników, nieskładanie wojewódzkiemu inspektorowi obowiązującej informacji dotyczącej obrotu materiałem siewnym lub nieprowadzenie obowiązującej dokumentacji dotyczącej tego materiału, składanie wojewódzkiemu inspektorowi nieprawdziwych informacji dotyczących obrotu materiałem siewnym, niezaopatrywanie materiału siewnego w etykiety, niedołączanie dokumentu towarzyszącego lub dokumentu dostawcy, wypisu ze świadectwa, niestosowanie plomb oraz niezabezpieczanie opakowań z materiałem siewnym zgodnie z art. 58 ust. 1, art. 59 ust. 1, art. 61a lub art. 62 ustawy lub podawanie na etykietach informacji niezgodnych ze świadectwem, nieprowadzenie lub nieprzechowywanie dokumentacji zgodnie z warunkami, o których mowa w art. 33 ustawy, nieprowadzenie list odmian lub niesporządzanie opisów odmian znajdujących się na liście, o której mowa w art. 56 ustawy, sprzedawanie poza terenem powiatu materiału siewnego rozmnożeniowego roślin warzywnych i ozdobnych oraz materiału szkółkarskiego przeznaczonego dla odbiorcy na jego własne, niezarobkowe potrzeby, nabycie od producenta materiału siewnego rozmnożeniowego roślin warzywnych i ozdobnych oraz materiału szkółkarskiego przeznaczonego na jego własne, niezarobkowe potrzeby, a wprowadzenie go do obrotu lub rozmnażania w celach zarobkowych, prowadzenie testów lub doświadczeń polowych odmian roślin rolniczych lub roślin warzywnych, sporządzanie mieszanki roślin pastewnych przeznaczonych na cele pastewne, nieposiadając opracowanej technologii sporządzania tych mieszanek oraz urządzeń niezbędnych do ich sporządzania, sporządzanie protokołu, o którym mowa w art. 46 ust. 3 ustawy, na formularzu, który nie jest zgodny z wzorem określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 4 ustawy, wydawanie świadectwa lub informacji, o których mowa w art. 47 ust. 1-6 i art. 47a ust. 1 ustawy, lub wypisu ze świadectw na formularzach, które nie są zgodne z wzorami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 10 i art. 47a ust. 3 ustawy, nieoznaczanie partii materiału siewnego wytworzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej numerem utworzonym zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 47b ust. 2 ustawy, nieprzechowywanie lub nieudostępnianie wojewódzkiemu inspektorowi dokumentacji, o której mowa w art. 55a ust. 1 pkt 1 ustawy, nieprzechowywanie lub nieudostępnianie wojewódzkiemu inspektorowi lub właściwemu urzędowi innego państwa członkowskiego prób, o których mowa w art. 55a ust. 1 pkt 2 ustawy, nieskładanie wojewódzkiemu inspektorowi sprawozdania o ilości wprowadzonego do obrotu materiału siewnego, prowadzenie obrotu materiałem siewnym wymienionym w art. 57 ust. 1 pkt 15 ustawy poza okresem, na jaki została udzielona zgoda na prowadzenie testów lub doświadczeń polowych, nieinformowanie w wymaganym terminie dyrektora Centralnego Ośrodka o ilości wprowadzonego do obrotu materiału siewnego, o którym mowa w art. 57a ust. 8 ustawy, stosowanie materiału siewnego zakazanego do stosowania na podstawie art. 57 ust. 8 ustawy, niewykonywanie wprowadzonego na podstawie art. 59 ust. 12 ustawy obowiązku etykietowania małych opakowań WE materiału siewnego buraków etykietami urzędowymi, dokonywanie przepakowania i przeetykietowania materiału siewnego niezgodnie z warunkami określonymi w art. 60a oraz art. 62 ust. 8 ustawy, nieinformowanie w terminie wojewódzkiego inspektora o zmianie danych wpisanych do rejestru rolników, nieskładanie w terminie wojewódzkiemu inspektorowi wymaganych informacji o przebiegu tymczasowego eksperymentu lub składanie nieprawdziwych informacji (art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271 z późn. zm.),
* wprowadzanie, przemieszczanie, hodowanie lub przechowywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej organizmów szkodliwych bez pozwolenia lub dokumentu przewozowego, o których mowa w art. 6 ust. 1, art. 33 ust. 1, art. 34 ust. 1 i art. 35 ustawy, uniemożliwianie lub utrudnianie Inspekcji wykonywanie czynności urzędowych, niewspółdziałanie z wojewódzkim inspektorem przy wykonywaniu czynności kontrolnych, posługiwanie się certyfikatem poświadczającym stosowanie integrowanej produkcji, niewykonywanie obowiązków, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 2 albo art. 14 ust. 1 ustawy, niewykonywanie nakazów lub zakazów wprowadzonych na podstawie art. 8 ust. 5 ustawy, nieinformowanie na piśmie wojewódzkiego inspektora o zamiarze podjęcia działalności w zakresie przemysłowego przetwarzania roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów porażonych lub podejrzanych o porażenie przez organizm kwarantannowy lub nieinformowanie wojewódzkiego inspektora o zamiarze rozpoczęcia przetwarzania każdej partii roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów porażonych lub podejrzanych o porażenie przez organizm kwarantannowy w terminach, o których mowa w art. 8a ust. 2 lub 3 ustawy, nieprzestrzeganie wymagań, o których mowa w art. 34 ust. 5 i 6 ustawy, niepoinformowanie o uwolnieniu się do środowiska organizmów kwarantannowych, wprowadzanie lub przemieszczanie rośliny, produktów roślinnych lub przedmiotów, niespełniających wymagań, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy, wprowadzanie rośliny, produktu roślinnego lub przedmiotu, których wprowadzanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest zakazane, wprowadzanie lub przemieszczanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rośliny, produktu roślinnego lub przedmiotu niespełniającego wymagań, o których mowa w art. 15 ust. 1 i art. 17 ust. 1 ustawy, nieprzechowywanie paszportów roślin przez okres, o którym mowa w art. 16 ust. 21 ustawy, zdejmowanie plomb, o których mowa w art. 18 ust. 6b lub art. 95 ust. 1 pkt 11 ustawy, nieprzestrzeganie przepisów wydanych na podstawie art. 20 ust. 2 i 3 ustawy, przemieszczanie przez strefę chronioną lub w obrębie tej strefy roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów niespełniających warunków, o których mowa w art. 36 ust. 5 ustawy, wprowadzanie do obrotu zaprawionego materiału siewnego w opakowaniach nieodpowiadających warunkom, o których mowa w art. 62 ust. 3 ustawy, wprowadzanie do obrotu zaprawionego materiału siewnego zawierającego środki ochrony roślin niedopuszczone do obrotu lub zastosowane niezgodnie z przeznaczeniem, stosowanie materiału siewnego zawierającego środki ochrony roślin do innych celów niż siew lub sadzenie, nieinformowanie wojewódzkiego inspektora o zamiarze wprowadzenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków ochrony roślin niedopuszczonych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w terminie, o którym mowa w art. 61 ust. 3 ustawy, prowadzenie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin, nieposiadając wymaganego aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia, sprzedawanie środków ochrony roślin zaliczanych do bardzo toksycznych i toksycznych dla człowieka osobom nieposiadającym aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin, o którym mowa w art. 66 ust. 1 ustawy, nieprowadzenie ewidencji nabywców środków ochrony roślin zaliczanych do bardzo toksycznych lub toksycznych dla człowieka lub nieprzechowywanie jej przez okres 2 lat, sprzedawanie środków ochrony roślin w opakowaniach zastępczych, sprzedawanie środków ochrony roślin przy zastosowaniu automatów lub samoobsługi, w handlu okrężnym oraz osobom nietrzeźwym lub niepełnoletnim, sprzedawanie środków ochrony roślin w pomieszczeniach, w których jest prowadzona sprzedaż żywności lub pasz, sprzedawanie środków ochrony roślin w opakowaniach niezawierających aktualnej etykiety-instrukcji stosowania, podawanie informacji niezgodnie z etykietą-instrukcją stosowania, stosowanie środków ochrony roślin niedopuszczonych do obrotu lub w sposób niezgodny z etykietą-instrukcją stosowania, stosowanie niedozwolonych środków ochrony roślin na roślinach uprawnych w strefach ochronnych źródeł, ujęć wody lub na terenach uzdrowisk, otulin parków narodowych i rezerwatów przyrody, nieprowadzenie ewidencji wykonywanych zabiegów przy użyciu środków ochrony roślin lub nieprzetrzymywanie jej przez okres dwóch lat, stosowanie środków ochrony roślin lub uprawianie rośliny wbrew zakazom, ograniczeniom lub warunkom określonym przez wojewodę, wykonywanie zabiegów środkami ochrony roślin, niemając wymaganego aktualnego zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w zakresie stosowania środków ochrony roślin, wprowadzanie do obrotu opryskiwaczy bez ważnego dokumentu potwierdzającego ich sprawność techniczną, stosowanie środków ochrony roślin sprzętem niesprawnym technicznie lub uchylanie się od obowiązku przeprowadzania technicznego badania opryskiwaczy, stosowanie środków ochrony roślin niezgodnie z obowiązującymi zasadami ich stosowania (art. 70 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin, tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 849 z późn. zm.),
* wyrabianie lub wprowadzanie do obrotu wina gronowego z odmian winorośli innych niż określone w rozporządzeniu nr 1493/1999 lub innych niż wymienione w załączniku, utrudnianie przeprowadzenia kontroli, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy, niedokonanie w wymaganym terminie zgłoszenia, o którym mowa w art. 26 ust. 2 ustawy, nieskładanie informacji, o których mowa w art. 27 ust. 1 i 3 ustawy, albo podawanie tych informacji niezgodnie ze stanem faktycznym, nieskładanie w terminie deklaracji, o których mowa w art. 27a ust. 1 ustawy, albo podawanie w nich informacji niezgodnie ze stanem faktycznym, utrudnianie lub uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli, o której mowa w art. 28d pkt 1 i 2 ustawy, nieprowadzenie rejestru, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 11-16 rozporządzenia nr 884/2001, lub dokonywanie w tym rejestrze wpisów niezgodnych ze stanem faktycznym, niewypełnianie obowiązków dotyczących dokumentów towarzyszących przewozowi tych produktów określonych w art. 3-10 rozporządzenia nr 884/2001 lub dokonywanie w tych dokumentach wpisów niezgodnych ze stanem faktycznym, niewycofywanie produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina, o których mowa w art. 27 ust. 7 rozporządzenia nr 1493/1999, wprowadzanie do obrotu wina gronowego wyrobionego z winogron zebranych z upraw winorośli nieobjętych prawem (art. 33 ustawy z dnia 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina, Dz. U. Nr 34, poz. 292 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2008 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 137, poz. 861).
VII Strażnicy leśni oraz pracownicy Służby Leśnej, którym przysługują uprawnienia strażnika leśnego, są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do ochrony brzegów wód morskich lub śródlądowych, a w szczególności wszelkich umocnień lub roślinności ochronnej (art. 81 k.w.),
* używanie ciągnika lub innej maszyny bez należytego zabezpieczenia przed iskrzeniem, rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, pozostawianie roznieconego ognia, korzystanie z otwartego płomienia, wypalanie wierzchniej warstwy gleby lub pozostałości roślinnych, porzucanie nieugaszonych zapałek lub niedopałków papierosów, dopuszczanie się innych czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru - w lesie lub na terenie śródleśnym albo w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu, niewykonywanie wbrew obowiązkowi zabiegów profilaktycznych i ochronnych, zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, zostawienie małoletniego do lat 7 w okolicznościach umożliwiających mu wzniecenie pożaru (art. 82 § 1 pkt 7 i 9 oraz § 2 k.w.),
* dokonywanie w nienależącym do siebie lesie wyrębu gałęzi, korzeni lub krzewów, niszczenie lub uszkadzanie albo karczowanie pniaków, zabieranie wyrąbanych gałęzi, korzeni lub krzewów albo wykarczowanych pniaków (art. 148 § 1 k.w.),
* nabywanie gałęzi, korzeni, krzewów lub pniaków, wiedząc o tym, że pochodzą one z wykroczenia określonego w art. 148 k.w., lub pomoc do ich zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przyjmowanie ich lub pomoc do ich ukrycia (art. 149 k.w.),
* niszczenie lub użytkowanie kosodrzewiny znajdującej się na siedliskach naturalnych w górach lub na torfowiskach (art. 152 § 1 k.w.),
* wydobywanie żywicy lub soku brzozowego, obrywanie szyszek, zdzieranie kory, nacinanie drzewa lub w inny sposób uszkadzanie go, zbieranie mchu lub ściółki, zbieranie gałęzi, kory, wiórów, trawy, wrzosu, szyszek lub ziół albo zdzieranie darni, zbieranie grzybów lub owoców leśnych w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym - w nienależącym do siebie lesie (art. 153 § 1 k.w.),
* wydobywanie piasku, marglu, żwiru, gliny lub torfu, niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do utrzymania zwierząt lub ptaków, kopanie dołu lub rowu, wyrzucanie kamieni, śmieci, padliny lub innych nieczystości - na nienależącym do siebie gruncie leśnym, rolnym lub polnym (art. 154 § 1 i 2 k.w.),
* niszczenie lub uszkadzanie na gruncie leśnym lub rolnym urządzeń melioracyjnych (art. 155 § 1 k.w.),
* niszczenie zasiewów, sadzonek lub trawy na nienależącym do siebie gruncie leśnym lub rolnym (art. 156 § 1 k.w.),
* niewykonywanie zabiegów zapobiegających, wykrywających i zwalczających nadmiernie pojawiające się i rozprzestrzeniające się organizmy szkodliwe wbrew ciążącemu obowiązkowi w zakresie ochrony lasów (art. 159 k.w.),
* wjazd pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do nienależącego do siebie lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawienie takiego pojazdu w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym w warunkach gdy nie jest się do tego uprawnionym lub bez zgody właściciela lub posiadacza lasu (art. 161 k.w.),
* zanieczyszczanie w lasach gleby lub wody albo wyrzucanie do lasu kamieni, śmieci, złomu, padliny lub innych nieczystości, albo w inny sposób zaśmiecanie lasu (art. 162 § 1 k.w.),
* rozgarnianie ściółki w lesie i niszczenie grzybów lub grzybni (art. 163 k.w.),
* wybieranie jaj lub piskląt, niszczenie lęgowisk lub gniazd ptasich albo niszczenie legowisk, nor lub mrowisk znajdujących się w lesie albo na nienależącym do siebie gruncie rolnym (art. 164 k.w.),
* w sposób złośliwy, płoszenie albo ściganie, chwytanie, ranienie lub zabijanie dziko żyjących zwierząt, poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną lasów (art. 165 k.w.),
* puszczanie w lesie luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem (art. 166 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenie postanowień następujących ustaw szczególnych:
* wykonywanie prac ziemnych oraz innych prac związanych z wykorzystaniem sprzętu mechanicznego lub urządzeń technicznych w obrębie bryły korzeniowej drzew lub krzewów na terenach zieleni lub zadrzewieniach w sposób znacząco szkodzący drzewom lub krzewom, wypalanie łąki, pastwiska, nieużytków, rowów, pasów przydrożnych, szlaków kolejowych, trzcinowiska lub szuwarów (art. 131 pkt 6 i 12 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.),
* strzelanie do zwierzyny w odległości mniejszej niż 500 m od miejsca zebrań publicznych w czasie ich trwania lub w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań mieszkalnych, wybieranie jaj, piskląt, niszczenie gniazd ptaków łownych lub niszczenie ich lęgowisk, przetrzymywanie zwierzyny bez odpowiedniego zezwolenia, niszczenie nor i legowisk zwierząt łownych, niszczenie urządzeń łowieckich, wybieranie karmy lub soli z lizawek, polowanie, nie posiadając przy sobie wymaganych dokumentów, niedokonywanie wbrew przepisom art. 42b ust. 2 ustawy wymaganych wpisów w upoważnieniu do wykonywania polowania indywidualnego (art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 września 2002 r. w sprawie zakresu wykroczeń, za które uprawnieni pracownicy Lasów Państwowych, pracownicy parków narodowych oraz strażnicy łowieccy są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1432 z późn. zm.).
VIII Funkcjonariusze Straży Parku w parkach narodowych oraz pracownicy parków narodowych, którym przysługują uprawnienia i obowiązki funkcjonariusza Straży Parku, są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* używanie ciągnika lub innej maszyny bez należytego zabezpieczenia przed iskrzeniem, rozniecanie ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu, pozostawianie roznieconego ognia, korzystanie z otwartego płomienia, wypalanie wierzchniej warstwy gleby lub pozostałości roślinnych, porzucanie nieugaszonych zapałek lub niedopałków papierosów, dopuszczanie się innych czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo pożaru - w lesie lub na terenie śródleśnym albo w odległości mniejszej niż 100 m od granicy lasu (art. 82 § 1 pkt 7 k.w.),
* dokonywanie w lesie nienależącym do dokonującego wyrębu gałęzi, korzeni lub krzewów, niszczenie lub uszkadzanie albo karczowanie pniaków, zabieranie wyrąbanych gałęzi, korzeni lub krzewów albo wykarczowanych pniaków (art. 148 § 1 k.w.),
* nabywanie gałęzi, korzeni, krzewów lub pniaków, wiedząc o tym, że pochodzą one z wykroczenia określonego w art. 148 k.w., lub pomoc do ich zbycia albo w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przyjmowanie ich lub pomoc do ich ukrycia (art. 149 k.w.),
* niszczenie lub użytkowanie kosodrzewiny znajdującej się na siedliskach naturalnych w górach lub na torfowiskach (art. 152 § 1 k.w.),
* wydobywanie żywicy lub soku brzozowego, obrywanie szyszek, zdzieranie kory, nacinanie drzewa lub uszkadzanie go w inny sposób, zbieranie mchu lub ściółki, zbieranie gałęzi, kory, wiór, trawy, wrzosu, szyszek lub ziół albo zdzieranie darni, zbieranie grzybów lub owoców leśnych w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym - w nienależącym do zbierającego lesie (art. 153 § 1 k.w.),
* wydobywanie piasku, marglu, żwiru, gliny lub torfu, niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do utrzymania zwierząt lub ptaków, kopanie dołu lub rowu, wyrzucanie kamieni, śmieci, padliny lub innych nieczystości - na nienależącym do osoby dokonującej wykroczenia gruncie leśnym, rolnym lub polnym (art. 154 § 1 i 2 k.w.),
* niszczenie lub uszkadzanie na gruncie leśnym lub rolnym urządzeń melioracyjnych (art. 155 § 1 k.w.),
* niszczenie zasiewów, sadzonek lub trawy na nienależącym do siebie gruncie leśnym lub rolnym (art. 156 § 1 k.w.),
* nieopuszczenie lasu, pola, ogrodu, pastwiska, łąki lub grobli wbrew żądaniu osoby uprawnionej (art. 157 § 1 k.w.),
* niewykonywanie zabiegów zapobiegających, wykrywających i zwalczających nadmiernie pojawiające się i rozprzestrzeniające się organizmy szkodliwe wbrew ciążącemu obowiązkowi w zakresie ochrony lasów (art. 159 k.w.),
* wjazd pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do nienależącego do wjeżdżającego lasu w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawienie takiego pojazdu w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym w warunkach gdy nie jest się do tego uprawnionym lub bez zgody właściciela lub posiadacza lasu (art. 161 k.w.),
* zanieczyszczanie w lasach gleby lub wody albo wyrzucanie do lasu kamieni, śmieci, złomu, padliny lub innych nieczystości, albo w inny sposób zaśmiecanie lasu (art. 162 § 1 k.w.),
* rozgarnianie ściółki w lesie i niszczenie grzybów lub grzybni (art. 163 k.w.),
* wybieranie jaj lub piskląt, niszczenie lęgowisk lub gniazd ptasich albo niszczenie legowisk, nor lub mrowisk znajdujących się w lesie albo na nienależącym do osoby dokonującej wykroczenia gruncie rolnym (art. 164 k.w.),
* w sposób złośliwy, płoszenie albo ściganie, chwytanie, ranienie lub zabijanie dziko żyjących zwierząt, poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną lasów (art. 165 k.w.),
* puszczanie w lesie luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem (art. 166 k.w.),
* naruszanie zakazów obowiązujących w parkach narodowych (art. 127 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Straży Parku w parkach narodowych oraz innym pracownikom parków narodowych, którym przysługują uprawnienia funkcjonariusza Straży Parku, uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 74, poz. 648).
IX Strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej oraz strażnicy zatrudnieni przez dzierżawcę lub zarządcę obwodu łowieckiego są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do utrzymania zwierząt lub ptaków (art. 154 § 1 pkt 2 k.w.),
* wybieranie jaj lub piskląt, niszczenie lęgowisk lub gniazd ptasich albo niszczenie legowisk, nor lub mrowisk znajdujących się w lesie albo na nienależącym do osoby dokonującej wykroczenia gruncie rolnym (art. 164 k.w.),
* w sposób złośliwy, płoszenie albo ściganie, chwytanie, ranienie lub zabijanie dziko żyjących zwierząt, poza czynnościami związanymi z polowaniem lub ochroną lasów (art. 165 k.w.),
* puszczanie w lesie luzem psa, poza czynnościami związanymi z polowaniem (art. 166 k.w.),
* strzelanie do zwierzyny w odległości mniejszej niż 500 m od miejsca zebrań publicznych w czasie ich trwania lub w odległości mniejszej niż 100 m od zabudowań mieszkalnych, wybieranie jaj, piskląt, niszczenie gniazd ptaków łownych lub niszczenie ich lęgowisk, przetrzymywanie zwierzyny bez odpowiedniego zezwolenia, niszczenie nor i legowisk zwierząt łownych, niszczenie urządzeń łowieckich, wybieranie karmy lub soli z lizawek, polowanie, nie posiadając przy sobie wymaganych dokumentów, niedokonywanie wbrew przepisom art. 42b ust. 2 ustawy wymaganych wpisów w upoważnieniu do wykonywania polowania indywidualnego (art. 51 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 września 2002 r. w sprawie zakresu wykroczeń, za które uprawnieni pracownicy Lasów Państwowych, pracownicy parków narodowych oraz strażnicy łowieccy są upoważnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1432 z późn. zm.).
X Inspektorzy Inspekcji Weterynaryjnej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* zatrudnianie przy pracy wymagającej bezpośredniego stykania się ze środkami spożywczymi osoby, która w myśl przepisów o zwalczaniu chorób nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej (art. 110 k.w.),
* niedopełnianie obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze, używki, substancje dodatkowe dozwolone oraz w miejscu uzyskiwania mleka, a także nieprzestrzeganie wbrew obowiązkowi warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi, używkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi (art. 111 k.w.),
* nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych w czasie handlowania środkami spożywczymi lub używkami metodą obwoźną lub obnośną, w tym także wprowadzanie do obrotu środków spożywczych, które w takim handlu są zabronione (art. 112 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* używanie do produkcji lub wprowadzanie do obrotu środka spożywczego po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, dokonywanie napromieniania żywności bez uzyskania zgody, o której mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, lub niezgodnie z warunkami w niej określonymi, wprowadzanie po raz pierwszy do obrotu środka, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy, bez zawiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego, reklamowanie lub prowadzenie działalności promocyjnej preparatów do początkowego żywienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, prowadzenie działalności promocyjnej przedmiotów służących do karmienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, oferowanie lub dostarczanie preparatów do początkowego żywienia niemowląt oraz przedmiotów służących do karmienia niemowląt, ich próbek lub innych przedmiotów tego typu o charakterze promocyjnym, konsumentom wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, niewykonywanie czynności w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia nr 178/2002, niewdrażanie w zakładzie produkcji lub obrotu żywnością zasad systemu HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr 852/2004, wprowadzanie do obrotu jako naturalnej wody mineralnej wody, która nie została uznana w trybie określonym w art. 35 ust. 1 ustawy, wykonywanie czynności klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcy bez posiadania uprawnień określonych w art. 43 ustawy, zatrudnianie osób, co do których stwierdzone zostały przeciwwskazania do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, wbrew zakazowi, o którym mowa w rozdziale VIII ust. 2 rozporządzenia nr 852/2004, nieprzechowywanie próbek potraw lub nieudostępnianie pobranych próbek środków spożywczych organom urzędowych kontroli żywności w trybie określonym w art. 72 ust. 1-4 ustawy, wprowadzanie do obrotu materiału lub wyrobu przeznaczonego do kontaktu z żywnością niespełniającego wymagań określonych w art. 3 rozporządzenia nr 1935/2004 albo takiego materiału lub wyrobu zawierającego w swoim składzie substancje inne niż określone w trybie art. 54 ustawy, albo takiego materiału lub wyrobu nieprawidłowo oznakowanego (art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.) - w zakresie określonym w art. 73 ust. 1 pkt 2 tej ustawy,
* wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie w żywieniu zwierząt pasz niespełniających warunków określonych w rozporządzeniu nr 183/2005, przepisach wydanych w trybie tego rozporządzenia lub ustawie, wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie w żywieniu zwierząt dodatków paszowych niespełniających warunków określonych w art. 3 ust. 1 lub ust. 3-5, art. 10 ust. 1 lub ust. 7, art. 11, art. 12 ust. 1 lub art. 16 ust. 5 rozporządzenia nr 1831/2003, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie jako dodatki paszowe antybiotyków innych niż kokcydiostatyki i histomonostatyki, wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie w żywieniu zwierząt pasz zawierających substancje, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy, wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie w żywieniu zwierząt pasz, o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 2-4 ustawy, wytwarzanie mieszanek paszowych z materiałów paszowych zawierających substancje niepożądane w ilości przekraczającej ich dopuszczalną zawartość, wprowadzanie do obrotu pasz genetycznie zmodyfikowanych bez uzyskania zezwolenia, o którym mowa w przepisach rozporządzenia nr 1829/2003, albo dokonywanie tej czynności niezgodnie z warunkami określonymi w tym zezwoleniu, niewycofanie z obrotu paszy genetycznie zmodyfikowanej określonej w decyzji Komisji Europejskiej albo dokonanie tej czynności niezgodnie z tą decyzją, nieumieszczenie na wprowadzanej do obrotu paszy genetycznie zmodyfikowanej oznakowania określonego w przepisach rozporządzenia nr 1829/2003 lub rozporządzenia nr 1830/2003 albo dokonanie tej czynności niezgodnie z tymi przepisami, niewykonywanie obowiązku monitorowania wprowadzonej do obrotu paszy genetycznie zmodyfikowanej określonego w przepisach rozporządzenia nr 1829/2003 albo wykonywanie tego obowiązku niezgodnie z tymi przepisami, używanie lub przetwarzanie paszy genetycznie zmodyfikowanej albo organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego i nieprzekazywanie niezwłocznie Komisji Europejskiej informacji o: nowych danych naukowych lub technicznych, które mogą mieć wpływ na ocenę bezpieczeństwa stosowania paszy genetycznie zmodyfikowanej, zakazach lub ograniczeniach nałożonych przez właściwe organy państwa trzeciego, w którym pasza jest wprowadzana do obrotu, niestosowanie się do decyzji, o której mowa w art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 1946/2003, dokonywanie transgranicznego przemieszczania organizmów genetycznie zmodyfikowanych, przeznaczonych do użytku paszowego lub do ich przetwarzania, w sposób niezgodny z art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 1946/2003, wykonywanie działalności bez wymaganej rejestracji lub zatwierdzenia albo bez uprzedniego zgłoszenia zamiaru rozpoczęcia tej działalności, przeprowadzanie badania naukowego z zastosowaniem jako dodatku paszowego substancji, która nie została dopuszczona do obrotu, przetwarzania lub stosowania, niezgodnie z zasadami określonymi w art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 1831/2003 lub bez powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii, przeznaczanie do produkcji żywności, niezgodnie z przepisami ustawy, zwierząt wykorzystywanych do badań naukowych z zastosowaniem jako dodatku paszowego substancji, która nie została dopuszczona do obrotu, przetwarzania lub stosowania, wytwarzanie, wprowadzanie do obrotu lub stosowanie w żywieniu zwierząt materiałów paszowych z grup, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy, niedopuszczonych do obrotu w Unii Europejskiej, wytwarzanie, przechowywanie, wprowadzanie do obrotu lub transportowanie pasz lub produktów pośrednich niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 16 ust. 1, 2 lub 4, w art. 18 ust. 1 ustawy lub w przepisach wydanych na podstawie ust. 4, art. 20 ust. 1 lub art. 22 ust. 1 ustawy, wytwarzanie i przechowywanie pasz niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 17 ust. 1-3 lub w art. 18 ust. 2 ustawy lub w przepisach wydanych na podstawie pkt 5 ust. 1 art. 53 ustawy, przechowywanie, wprowadzanie do obrotu lub transportowanie pasz leczniczych niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 20 ust. 1 lub 4 lub art. 22 ust. 1 ustawy, nieznakowanie wprowadzanych do obrotu materiałów paszowych, mieszanek paszowych lub pasz leczniczych albo znakowanie ich niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 30 ust. 2 ustawy lub w przepisach wydanych na podstawie art. 30 ust. 8 ustawy, nieznakowanie wprowadzanych do obrotu dodatków paszowych lub premiksów albo znakowanie ich niezgodnie z przepisami art. 16 ust. 1-4 i 6 rozporządzenia nr 1831/2003, stosowanie w żywieniu zwierząt pasz niespełniających warunków określonych w ustawie w celach innych niż do badań naukowych lub bez powiadomienia powiatowego lekarza weterynarii, nieinformowanie powiatowego lekarza weterynarii o rodzaju i ilości pasz lub pasz leczniczych przywiezionych z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz nieinformowanie powiatowego lekarza weterynarii o tym, że pasza lub pasza lecznicza, niespełniające wymagań określonych w ustawie, mogą stwarzać poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt lub dla środowiska (art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach, Dz. U. Nr 144, poz. 1045 z późn. zm.),
* niezgłaszanie kierownikowi biura siedziby stada lub miejsca unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych w celu nadania numeru siedziby stada lub numeru miejsca unieszkodliwiania zwłok zwierząt gospodarskich, niezgłaszanie faktu unieszkodliwiania zwłok zwierząt gospodarskich kierownikowi biura w terminie 7 dni od dnia jego dokonania, przyjmowanie zwierząt bez wykazu lub bez świadectwa zdrowia, o których mowa w art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy, niezwracanie w terminie 7 dni paszportu koniowatego podmiotowi, o którym mowa w art. 5 ustawy, w przypadku padnięcia albo uboju koniowatego, niedokonywanie oznakowania zwierzęcia gospodarskiego zgodnie z przepisami Unii Europejskiej i niniejszej ustawy, nieniszczenie wbrew obowiązkowi określonemu w ustawie kolczyka lub duplikatu kolczyka zwierzęcia gospodarskiego, które zostało ubite, zabite lub padło, w sposób uniemożliwiający jego powtórne wykorzystanie lub niszczenie go bez nadzoru urzędowego lekarza weterynarii, niezaopatrywanie owcy lub kozy w dokument, o którym mowa w art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 21/2004, niezaopatrywanie bydła albo koniowatego w paszport, niezgłaszanie kierownikowi biura albo podmiotowi, o którym mowa w art. 5 ustawy, wwozu zwierzęcia zgodnie z przepisami ustawy, nieprowadzenie księgi rejestracji lub nieprowadzenie ewidencji zwierząt przywiezionych do tych miejsc, niedokonywanie spisu owiec i kóz lub nieumieszczanie liczby owiec i kóz ustalonej podczas spisu w księdze rejestracji, lub nieprzekazywanie kierownikowi biura liczby i numerów identyfikacyjnych owiec i kóz ustalonych podczas tego spisu, nieprzekazywanie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa albo organom Inspekcji Weterynaryjnej informacji związanych z identyfikacją i rejestracją zwierząt, niezgłaszanie kierownikowi biura informacji, o których mowa w art. 12 ust. 1, 3 i 6, wprowadzanie do obrotu zwierząt nieoznakowanych lub bez wymaganego dla bydła i koniowatych paszportu lub duplikatu paszportu (art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz. 1281 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2008 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 137, poz. 861).
XI Funkcjonariusze organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* zanieczyszczanie wody służącej do picia lub do pojenia zwierząt, znajdującej się poza urządzeniami przeznaczonymi do zaopatrywania ludności w wodę lub umyślne zanieczyszczanie wody w pływalni, kąpielisku lub w innym obiekcie o podobnym przeznaczeniu (art. 109 k.w.),
* zatrudnianie przy pracy wymagającej bezpośredniego stykania się ze środkami spożywczymi osoby, która w myśl przepisów o zwalczaniu chorób nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej (art. 110 k.w.),
* niedopełnianie obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze, używki, substancje dodatkowe dozwolone lub w miejscu uzyskiwania mleka, nieprzestrzeganie warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi, używkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi (art. 111 k.w.),
* nieprzestrzeganie wymagań sanitarnych albo wprowadzanie do obrotu środków spożywczych zabronionych w handlu (art. 112 k.w.),
* niezachowanie należytej czystości przy świadczeniu usług w zakładach żywienia zbiorowego, w kąpieliskach, zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, pralniczych lub noclegowych albo dopuszczenie do takich czynności osoby dotkniętej chorobą zakaźną (art. 113 k.w.),
* odmowa udzielenia organowi służby zdrowia wyjaśnień mogących mieć znaczenie dla wykrycia gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej lub źródła zakażenia albo dla zapobiegania szerzeniu się takich chorób (art. 114 k.w.),
* niepoddanie się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko gruźlicy lub innej chorobie zakaźnej albo obowiązkowemu badaniu stanu zdrowia, mającemu na celu wykrycie lub leczenie gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej (art. 115 k.w.),
* nieprzestrzeganie nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu chorobom lub o ich zwalczaniu albo nieprzestrzeganie wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy służby zdrowia (art. 116 k.w.),
* niewykonywanie obowiązków lub niestosowanie się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych (art. 117 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* niedopełnienie wbrew przepisom ustawy, rozporządzenia 273/2004 lub rozporządzenia 111/2005, obowiązku prowadzenia ewidencji wytwarzania, przetwarzania, przerobu środków odurzających, substancji psychotropowych lub prekursorów i obrotu nimi albo w inny sposób naruszanie przepisów określających zasady stosowania środków, substancji lub prekursorów i obrotu nimi (art. 67 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.),
* wprowadzanie do obrotu substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego bez oznakowania wymaganego przepisami art. 25 i 26 ustawy lub z oznakowaniem niespełniającym tych wymagań, wbrew przepisowi art. 65 rozporządzenia nr 1907/2006 nieumieszczanie na etykiecie substancji lub preparatu wymaganego numeru zezwolenia przed ich wprowadzeniem do obrotu, wbrew przepisowi art. 27 ustawy niezapewnianie należytego oznakowania pojemników i zbiorników służących do przechowywania substancji niebezpiecznych oraz do pracy z nimi, rurociągów zawierających substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne oraz miejsc, w których są składowane znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych, wbrew przepisowi art. 28 ustawy niezapewnianie wymaganych opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, reklamowanie substancji niebezpiecznej bez wymienienia kategorii niebezpieczeństwa związanej z tą substancją, zamieszczanie reklamy niebezpiecznego preparatu, która nie zawiera informacji o rodzaju lub rodzajach zagrożeń wymienionych na oznakowaniu opakowania takiego preparatu, jeżeli reklama ta umożliwia konsumentom nabycie takiego preparatu bez uprzedniego obejrzenia oznakowania na jego opakowaniu, wbrew przepisom art. 22 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 niedopełnianie obowiązku wprowadzenia do dokumentów rejestracyjnych wymaganych nowych informacji i nieprzedkładanie ich Europejskiej Agencji Chemikaliów lub niedokonywanie wymaganej aktualizacji dokumentów rejestracyjnych, wbrew przepisom art. 30 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 odmawianie uczestnikowi forum wymiany informacji o substancjach (SIEF) przedstawienia w terminie dokumentów stanowiących dowód poniesienia kosztów tego badania lub udostępnienia w terminie dokumentacji tego badania, wbrew przepisom art. 31 ust. 1 i 3-8 rozporządzenia nr 1907/2006 niesporządzanie, niedostarczanie lub nieprzekazywanie wymaganej karty charakterystyki sporządzonej zgodnie z załącznikiem II do tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 31 ust. 9 rozporządzenia nr 1907/2006 sporządzanie, dostarczanie lub przekazywanie nieaktualnej karty charakterystyki, wbrew przepisom rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie wymaganej informacji, niedokonywanie wymaganej aktualizacji informacji, wbrew przepisowi art. 33 ust. 1 rozporządzenia nieprzekazywanie odbiorcy wyrobu wymaganej informacji, wbrew przepisowi art. 33 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie konsumentowi, na jego żądanie, wymaganej informacji, wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie informacji osobie stanowiącej poprzednie ogniwo łańcucha dostaw, wbrew przepisowi art. 36 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzechowywanie lub nieudostępnianie wymaganych informacji w celu wypełnienia obowiązków wynikających z przepisów tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 37 ust. 4 i 7 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 1 tego rozporządzenia niesporządzanie lub nieaktualizowanie wymaganego raportu bezpieczeństwa chemicznego, wbrew przepisowi art. 38 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 2 tego rozporządzenia nieprzekazywanie do Agencji lub nieaktualizowanie wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 37 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie wymaganych informacji uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 40 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 niedostarczanie Agencji w ustalonym terminie wymaganych informacji, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 41 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzedstawianie w ustalonym terminie informacji wymaganych do zapewnienia zgodności dokumentów rejestracyjnych z przepisami tego rozporządzenia, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 46 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 niedostarczanie Agencji w ustalonym terminie wymaganych dalszych informacji, wbrew przepisowi art. 66 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 i w terminie tam określonym niezgłaszanie do Agencji stosowania substancji, o której mowa w art. 56 ust. 2 tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 113 rozporządzenia nr 1907/2006 wprowadzanie do obrotu substancji, o której mowa w art. 112 tego rozporządzenia bez zgłoszenia Agencji wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 113 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nieuaktualnianie zgłoszonych informacji, wbrew obowiązkowi niezapewnianie swym pracownikom i ich przedstawicielom dostępu do informacji dostarczanych zgodnie z przepisami art. 31 i 32 rozporządzenia nr 1907/2006 w odniesieniu do substancji lub preparatów, które stosują lub na które mogą być narażeni w trakcie swojej pracy, wbrew uprawnieniom uiszczanie ulgowej opłaty lub należności na podstawie art. 3-10 rozporządzenia nr 340/2008 albo korzystanie ze zwolnienia z opłaty na podstawie art. 74 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 (art. 35-38 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.),
* wprowadzanie kosmetyku do obrotu bez zgłoszenia do krajowego systemu (art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, Dz. U. Nr 42, poz. 473 z późn. zm.),
* wbrew obowiązkowi niepouczanie pacjenta, osoby sprawującej prawną lub faktyczną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną o środkach ostrożności zapobiegających przeniesieniu zakażenia na inne osoby lub o ewentualnym obowiązku wynikającym z art. 6 ustawy, wbrew obowiązkowi nieinformowanie zakażonego o konieczności zgłoszenia się do lekarza jego partnera lub partnerów seksualnych, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 21 ust. 1, art. 27 ust. 1-3 i art. 29 ust. 1 ustawy , niedokonywanie zgłoszenia wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego, podejrzenia o zakażenie i zachorowanie na chorobę zakaźną, dodatniego wyniku badania w kierunku zakażeń i zachorowań, określonych na podstawie art. 3 ust. 1 i 2 ustawy, zakażenia i zachorowania lub zgonu na chorobę zakaźną oraz przesłania do weryfikacji dodatnich wyników tych badań (art. 52 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz. U. Nr 234, poz. 1570).
* wprowadzanie do obrotu produktu biobójczego, wprowadzanie do obrotu produktu biobójczego nieopakowanego lub nieoznakowanego w sposób określony w art. 42-44 (art. 55 ustawy z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 252 z późn. zm.),
* używanie do produkcji lub wprowadzanie do obrotu środka spożywczego po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, dokonywanie napromieniania żywności bez uzyskania zgody, o której mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, lub niezgodnie z warunkami w niej określonymi, wprowadzanie po raz pierwszy do obrotu środka, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy, bez zawiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego, reklamowanie lub prowadzenie działalności promocyjnej preparatów do początkowego żywienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, prowadzenie działalności promocyjnej przedmiotów służących do karmienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, oferowanie lub dostarczanie preparatów do początkowego żywienia niemowląt oraz przedmiotów służących do karmienia niemowląt, ich próbek lub innych przedmiotów tego typu o charakterze promocyjnym, konsumentom wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, niewykonywanie czynności w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia nr 178/2002, niewdrażanie w zakładzie produkcji lub obrotu żywnością zasad systemu HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr 852/2004, wprowadzanie do obrotu jako naturalnej wody mineralnej wody, która nie została uznana w trybie określonym w art. 35 ust. 1 ustawy, wykonywanie czynności klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcy bez posiadania uprawnień określonych w art. 43 ustawy, zatrudnianie osób, co do których stwierdzone zostały przeciwwskazania do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, wbrew zakazowi, o którym mowa w rozdziale VIII ust. 2 rozporządzenia nr 852/2004, nieprzechowywanie próbek potraw lub nieudostępnianie pobranych próbek środków spożywczych organom urzędowych kontroli żywności w trybie określonym w art. 72 ust. 1-4 ustawy, wprowadzanie do obrotu materiału lub wyrobu przeznaczonego do kontaktu z żywnością niespełniającego wymagań określonych w art. 3 rozporządzenia nr 1935/2004 albo takiego materiału lub wyrobu zawierającego w swoim składzie substancje inne niż określone w trybie art. 54 ustawy, albo takiego materiału lub wyrobu nieprawidłowo oznakowanego (art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.) - w zakresie określonym w art. 73 ust. 1 pkt 1 tej ustawy.
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1426 z późn. zm.).
XII Inspektorzy Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* zanieczyszczanie wody służącej do picia lub do pojenia zwierząt, znajdującej się poza urządzeniami przeznaczonymi do zaopatrywania ludności w wodę lub umyślne zanieczyszczanie wody w pływalni, kąpielisku lub w innym obiekcie o podobnym przeznaczeniu (art. 109 k.w.),
* zatrudnianie przy pracy wymagającej bezpośredniego stykania się ze środkami spożywczymi osoby, która w myśl przepisów o zwalczaniu chorób nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej (art. 110 k.w.),
* niedopełnianie obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze, używki, substancje dodatkowe dozwolone lub w miejscu uzyskiwania mleka, nieprzestrzeganie warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi, używkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi (art. 111 k.w.),
* nieprzestrzeganie wymagań sanitarnych albo wprowadzanie do obrotu środków spożywczych zabronionych w handlu (art. 112 k.w.),
* niezachowanie należytej czystości przy świadczeniu usług w zakładach żywienia zbiorowego, w kąpieliskach, zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, pralniczych lub noclegowych albo dopuszczenie do takich czynności osoby dotkniętej chorobą zakaźną (art. 113 k.w.),
* odmowa udzielenia organowi służby zdrowia wyjaśnień mogących mieć znaczenie dla wykrycia gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej lub źródła zakażenia albo dla zapobiegania szerzeniu się takich chorób (art. 114 k.w.),
* niepoddanie się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu przeciwko gruźlicy lub innej chorobie zakaźnej albo obowiązkowemu badaniu stanu zdrowia, mającemu na celu wykrycie lub leczenie gruźlicy, choroby wenerycznej lub innej choroby zakaźnej (art. 115 k.w.),
* nieprzestrzeganie nakazów lub zakazów zawartych w przepisach o zapobieganiu chorobom lub o ich zwalczaniu albo nieprzestrzeganie wskazań lub zarządzeń leczniczych wydanych na podstawie tych przepisów przez organy służby zdrowia (art. 116 k.w.),
* niewykonywanie obowiązków lub niestosowanie się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych (art. 117 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* sprzedawanie wyrobów tytoniowych wbrew zakazom określonym w art. 6 ustawy, palenie wyrobów tytoniowych w miejscach objętych zakazami określonymi w art. 5 ustawy, dopuszczanie na podległym terenie do palenia tytoniu wbrew zakazom określonym w art. 5 ustawy (art. 13 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późn. zm.),
* wprowadzanie do obrotu substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego bez oznakowania wymaganego przepisami art. 25 i 26 ustawy lub z oznakowaniem niespełniającym tych wymagań, wbrew przepisowi art. 65 rozporządzenia nr 1907/2006 nieumieszczanie na etykiecie substancji lub preparatu wymaganego numeru zezwolenia przed ich wprowadzeniem do obrotu, wbrew przepisowi art. 27 ustawy niezapewnianie należytego oznakowania pojemników i zbiorników służących do przechowywania substancji niebezpiecznych oraz do pracy z nimi, rurociągów zawierających substancje niebezpieczne i preparaty niebezpieczne oraz miejsc, w których są składowane znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub preparatów niebezpiecznych, wbrew przepisowi art. 28 ustawy niezapewnianie wymaganych opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, reklamowanie substancji niebezpiecznej bez wymienienia kategorii niebezpieczeństwa związanej z tą substancją, zamieszczanie reklamy niebezpiecznego preparatu, która nie zawiera informacji o rodzaju lub rodzajach zagrożeń wymienionych na oznakowaniu opakowania takiego preparatu, jeżeli reklama ta umożliwia konsumentom nabycie takiego preparatu bez uprzedniego obejrzenia oznakowania na jego opakowaniu, wbrew przepisom art. 22 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 niedopełnianie obowiązku wprowadzenia do dokumentów rejestracyjnych wymaganych nowych informacji i nieprzedkładanie ich Europejskiej Agencji Chemikaliów lub niedokonywanie wymaganej aktualizacji dokumentów rejestracyjnych, wbrew przepisom art. 30 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia nr 1907/2006 odmawianie uczestnikowi forum wymiany informacji o substancjach (SIEF) przedstawienia w terminie dokumentów stanowiących dowód poniesienia kosztów tego badania lub udostępnienia w terminie dokumentacji tego badania, wbrew przepisom art. 31 ust. 1 i 3-8 rozporządzenia nr 1907/2006 niesporządzanie, niedostarczanie lub nieprzekazywanie wymaganej karty charakterystyki sporządzonej zgodnie z załącznikiem II do tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 31 ust. 9 rozporządzenia nr 1907/2006 sporządzanie, dostarczanie lub przekazywanie nieaktualnej karty charakterystyki, wbrew przepisom rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie wymaganej informacji, niedokonywanie wymaganej aktualizacji informacji, wbrew przepisowi art. 33 ust. 1 rozporządzenia nieprzekazywanie odbiorcy wyrobu wymaganej informacji, wbrew przepisowi art. 33 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie konsumentowi, na jego żądanie, wymaganej informacji, wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 34 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie informacji osobie stanowiącej poprzednie ogniwo łańcucha dostaw, wbrew przepisowi art. 36 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzechowywanie lub nieudostępnianie wymaganych informacji w celu wypełnienia obowiązków wynikających z przepisów tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 37 ust. 4 i 7 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 1 tego rozporządzenia niesporządzanie lub nieaktualizowanie wymaganego raportu bezpieczeństwa chemicznego, wbrew przepisowi art. 38 rozporządzenia nr 1907/2006, w terminach określonych w art. 39 ust. 2 tego rozporządzenia nieprzekazywanie do Agencji lub nieaktualizowanie wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 37 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzekazywanie wymaganych informacji uczestnikowi lub dystrybutorowi stanowiącemu poprzednie ogniwo łańcucha dostaw, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 40 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 niedostarczanie Agencji w ustalonym terminie wymaganych informacji, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 41 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nieprzedstawianie w ustalonym terminie informacji wymaganych do zapewnienia zgodności dokumentów rejestracyjnych z przepisami tego rozporządzenia, wbrew decyzji Agencji podjętej na podstawie art. 46 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 niedostarczanie Agencji w ustalonym terminie wymaganych dalszych informacji, wbrew przepisowi art. 66 ust. 1 rozporządzenia nr 1907/2006 i w terminie tam określonym niezgłaszanie do Agencji stosowania substancji, o której mowa w art. 56 ust. 2 tego rozporządzenia, wbrew przepisowi art. 113 rozporządzenia nr 1907/2006 wprowadzanie do obrotu substancji, o której mowa w art. 112 tego rozporządzenia bez zgłoszenia Agencji wymaganych informacji, wbrew przepisowi art. 113 ust. 3 rozporządzenia nr 1907/2006 nieuaktualnianie zgłoszonych informacji, wbrew obowiązkowi niezapewnianie swym pracownikom i ich przedstawicielom dostępu do informacji dostarczanych zgodnie z przepisami art. 31 i 32 rozporządzenia nr 1907/2006 w odniesieniu do substancji lub preparatów, które stosują lub na które mogą być narażeni w trakcie swojej pracy, wbrew uprawnieniom uiszczanie ulgowej opłaty lub należności na podstawie art. 3-10 rozporządzenia nr 340/2008 albo korzystanie ze zwolnienia z opłaty na podstawie art. 74 ust. 2 rozporządzenia nr 1907/2006 (art. 35-38 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.),
* używanie do produkcji lub wprowadzanie do obrotu środka spożywczego po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, dokonywanie napromieniania żywności bez uzyskania zgody, o której mowa w art. 20 ust. 1 ustawy, lub niezgodnie z warunkami w niej określonymi, wprowadzanie po raz pierwszy do obrotu środka, o którym mowa w art. 29 ust. 1 ustawy, bez zawiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego, reklamowanie lub prowadzenie działalności promocyjnej preparatów do początkowego żywienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, prowadzenie działalności promocyjnej przedmiotów służących do karmienia niemowląt wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, oferowanie lub dostarczanie preparatów do początkowego żywienia niemowląt oraz przedmiotów służących do karmienia niemowląt, ich próbek lub innych przedmiotów tego typu o charakterze promocyjnym, konsumentom wbrew zakazowi określonemu w art. 25 ust. 2 ustawy, niewykonywanie czynności w zakresie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18 rozporządzenia nr 178/2002, niewdrażanie w zakładzie produkcji lub obrotu żywnością zasad systemu HACCP wbrew obowiązkowi określonemu w art. 5 rozporządzenia nr 852/2004, wprowadzanie do obrotu jako naturalnej wody mineralnej wody, która nie została uznana w trybie określonym w art. 35 ust. 1 ustawy, wykonywanie czynności klasyfikatora grzybów lub grzyboznawcy bez posiadania uprawnień określonych w art. 43, zatrudnianie osób, co do których stwierdzone zostały przeciwwskazania do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby, wbrew zakazowi, o którym mowa w rozdziale VIII ust. 2 rozporządzenia nr 852/2004, nieprzechowywanie próbek potraw lub nieudostępnianie pobranych próbek środków spożywczych organom urzędowych kontroli żywności w trybie określonym w art. 72 ust. 1-4, wprowadzanie do obrotu materiału lub wyrobu przeznaczonego do kontaktu z żywnością niespełniającego wymagań określonych w art. 3 rozporządzenia nr 1935/2004 albo takiego materiału lub wyrobu zawierającego w swoim składzie substancje inne niż określone w trybie art. 54 ustawy, albo takiego materiału lub wyrobu nieprawidłowo oznakowanego (art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.) - w zakresie określonym w art. 73 ust. 1 pkt 1 tej ustawy,
* wbrew obowiązkowi niepouczanie pacjenta, osoby sprawującej prawną lub faktyczną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną o środkach ostrożności zapobiegających przeniesieniu zakażenia na inne osoby lub o ewentualnym obowiązku wynikającym z art. 6 ustawy, wbrew obowiązkowi nieinformowanie zakażonego o konieczności zgłoszenia się do lekarza jego partnera lub partnerów seksualnych, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 21 ust. 1, art. 27 ust. 1-3 i art. 29 ust. 1 ustawy, niedokonywanie zgłoszenia wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego, podejrzenia o zakażenie i zachorowanie na chorobę zakaźną, dodatniego wyniku badania w kierunku zakażeń i zachorowań, określonych na podstawie art. 3 ust. 1 i 2 ustawy, zakażenia i zachorowania lub zgonu na chorobę zakaźną oraz przesłania do weryfikacji dodatnich wyników tych badań (art. 52 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, Dz. U. Nr 234, poz. 1570).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1425 z późn. zm.).
XIII Inspektorzy Inspekcji Handlowej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* niedopełnianie obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem, nieoznaczanie siedziby i miejsca wykonywania działalności gospodarczej lub wprowadzanie do obrotu towarów bez wymaganych oznaczeń, wykonywanie bez wymaganych uprawnień zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, świadczenie usługi hotelarskiej bez decyzji lub niezgodnie z decyzją, używanie oznaczeń, które mogą wprowadzić klientów w błąd co do rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego, świadczenie usługi hotelarskiej w obiekcie niezgłoszonym do ewidencji, świadczenie usługi hotelarskiej wbrew decyzji nakazującej wstrzymanie jej świadczenia, zawieranie z nabywcą, będącym osobą fizyczną, umowy, na podstawie której uzyskuje on prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku bez zachowania właściwych wymogów, dotyczących jej treści lub formy, żądanie od nabywcy prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku, świadczenia przed upływem określonego w ustawie terminu do odstąpienia (art. 601 § 2, 3, 4 pkt 1-4 i 5 k.w.),
* zatrudnianie przy pracy wymagającej bezpośredniego stykania się ze środkami spożywczymi osoby, która w myśl przepisów o zwalczaniu chorób nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej (art. 110 k.w.),
* niedopełnienie obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze, używki, substancje dodatkowe dozwolone, nieprzestrzeganie warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi, używkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi (art. 111 § 1 pkt 1 i § 2 k.w.),
* nieprzestrzeganie wymogów sanitarnych w czasie handlowania środkami spożywczymi lub używkami metodą obwoźną lub obnośną, w tym także wprowadzanie do obrotu środków spożywczych, które w takim handlu są zabronione (art. 112 k.w.),
* niezachowanie należytej czystości przy świadczeniu usług w zakładach żywienia zbiorowego, w kąpieliskach, zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, pralniczych lub noclegowych albo dopuszczenie do takich czynności osoby dotkniętej chorobą zakaźną (art. 113 k.w.),
* niewykonywanie obowiązków utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości lub niestosowanie się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych (art. 117 k.w.),
* przeznaczanie do sprzedaży towarów z usuniętym trwałym oznaczeniem ich ceny, terminem przydatności do spożycia lub datą produkcji, jakości, gatunku lub pochodzenia albo towarów niewłaściwie oznaczonych (art. 136 § 2 k.w.),
* naruszenie w przedsiębiorstwie handlowym lub usługowym przepisów o obowiązku uwidoczniania cen lub ilości nominalnej (art. 137 § 1 k.w.),
* nieokazywanie konsumentowi dokumentu potwierdzającego wykonywanie działalności gospodarczej oraz dokumentu tożsamości, nieokazywanie ponadto dokumentu potwierdzającego swoje umocowanie (art. 138a § 1 i 2 k.w.),
* niestosowanie się do obowiązku zaniechania wykorzystywania lub do odwołania zalecenia stosowania ogólnych warunków umów albo wzoru umowy i zawieranie w umowie niedozwolonych postanowień umownych (art. 138b § 1 i 2 k.w.),
* naruszenie przepisów o dniach i godzinach otwierania i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności (art. XII § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks pracy, Dz. U. Nr 24, poz. 142 z późn. zm.),
* dostarczanie wbrew postanowieniom zawartym w art. 13 ust. 1 i 2 ustawy napojów alkoholowych do miejsc sprzedaży lub nieuwidacznianie informacji o szkodliwości spożywania alkoholu (art. 45 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 70, poz. 473 z późn. zm.),
* stosowanie wbrew przepisom art. 7a ustawy, w obrocie z udziałem konsumentów wyłącznie obcojęzycznego nazewnictwa towarów lub usług albo sporządzanie wyłącznie w języku obcym oferty, ostrzeżenia i informacji dla konsumentów wymaganych na podstawie innych przepisów, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów lub usług, warunków gwarancji, faktury, rachunków lub pokwitowania, sporządzanie wbrew przepisom art. 7 i art. 8 ustawy, w obrocie lub przy wykonywaniu przepisów z zakresu prawa pracy umowy lub innego dokumentu wyłącznie w języku obcym (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim, Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.),
* nieusuwanie niezwłocznie wbrew żądaniu inspektora uchybień porządkowych lub organizacyjnych stwierdzonych w toku kontroli (art. 39 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej, Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25 z późn. zm.),
* wprowadzanie do obrotu substancji niebezpiecznej lub preparatu niebezpiecznego bez oznakowania wymaganego przepisami art. 25 i 26 ustawy lub z oznakowaniem niespełniającym tych wymagań, nieumieszczanie wbrew przepisowi art. 65 rozporządzenia nr 1907/2006 na etykiecie substancji lub preparatu wymaganego numeru zezwolenia przed ich wprowadzeniem do obrotu, reklamowanie substancji niebezpiecznej bez wymienienia kategorii niebezpieczeństwa związanej z tą substancją, zamieszczanie reklamy niebezpiecznego preparatu, która nie zawiera informacji o rodzaju lub rodzajach zagrożeń wymienionych na oznakowaniu opakowania takiego preparatu, jeżeli reklama ta umożliwia konsumentom nabycie takiego preparatu bez uprzedniego obejrzenia oznakowania na jego opakowaniu (art. 35 ust. 1 i 2, art. 36, art. 37 ust. 1 i 2 oraz art. 38 ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych, Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn. zm.),
* wprowadzanie kosmetyków do obrotu bez zgłoszenia do krajowego systemu (art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach, Dz. U. Nr 42, poz. 473 z późn. zm.)
* wyrażanie wbrew przepisom wartości wielkości fizycznych w jednostkach miar innych niż legalne w dziedzinach, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy, wprowadzanie do obrotu lub użytkowania, stosowanie bądź przechowywanie w stanie gotowości do użycia przyrządów pomiarowych, podlegających prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli lub niespełniających wymagań, użytkowanie przyrządów pomiarowych w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, niezgodnie z warunkami właściwego ich stosowania (art. 26 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach, tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.),
* wbrew obowiązkowi nieustalanie wysokości kaucji na opakowanie środka niebezpiecznego lub ustalanie jej w wysokości niezgodnej z przepisami, lub nieodbieranie na własny koszt opakowań po tych środkach, niepobieranie od użytkownika środka niebezpiecznego kaucji lub pobieranie w wysokości niezgodnej z przepisami, niewywieszanie w miejscu sprzedaży informacji o opakowaniach i odpadach opakowaniowych w zakresie: dostępnych systemów zwrotu, zbierania i odzysku, w tym recyklingu, właściwego postępowania z odpadami opakowaniowymi, znaczenia oznaczeń stosowanych na opakowaniach, nieprzyjmowanie zwracanych i na wymianę opakowań wielokrotnego użytku po produktach będących w ofercie handlowej w tej jednostce (art. 23 pkt 1 i 2, art. 24 pkt 1, art. 26 pkt 1, 2 i 3 oraz art. 27 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Dz. U. Nr 63, poz. 638 z późn. zm.),
* nieprzyjmowanie zużytego akumulatora lub niezwracanie opłaty depozytowej, lub nieumieszczanie w punkcie sprzedaży informacji o systemie zbierania zużytych akumulatorów, niedołączanie do akumulatorów kwasowo-ołowiowych informacji o warunkach i trybie zwrotu zużytych akumulatorów oraz o punktach systemu zbierania odpadów, nieodbieranie od sprzedawców detalicznych lub z innych miejsc niż punkty sprzedaży detalicznej zużytych akumulatorów (art. 38 pkt 1 i 2 i art. 39 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607 z późn. zm.),
* paczkowanie lub wprowadzanie do obrotu towarów paczkowanych oznaczonych znakiem "e" niespełniających wymagań określonych w ustawie dla tego znaku (art. 33 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych, Dz. U. Nr 91, poz. 740),
* oznaczanie wyrobów znakiem zgodności z Polską Normą bez uzyskania certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia, oznaczanie znakiem zgodności z Polską Normą wyrobów niespełniających odpowiednich wymagań Polskiej Normy lub deklarowanie zgodności z Polską Normą wyrobów niespełniających tych wymagań (art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji, Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm.),
* wprowadzanie do obrotu produktu biobójczego nieopakowanego lub nieoznakowanego w sposób określony w art. 42-44 ustawy (art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych, tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 252 z późn. zm.),
* wbrew przepisowi art. 41 pkt 2 ustawy nieumieszczanie w punkcie sprzedaży informacji o punktach zbierania zużytego sprzętu, wbrew przepisowi art. 41 pkt 3 ustawy sprzedawanie sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych bez dołączonej informacji, o której mowa w art. 22 ust. 1 ustawy, lub nieoznakowanego zgodnie z art. 23 ustawy (art. 76 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, Dz. U. Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.),
* używanie do produkcji lub wprowadzanie do obrotu środka spożywczego po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości (art. 100 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.),
* stosowanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w obrocie z udziałem konsumentów wyłącznie obcojęzycznego nazewnictwa towarów lub usług albo sporządzanie wbrew przepisom art. 7a ustawy, wyłącznie w języku obcym oferty, ostrzeżenia i informacji dla konsumentów wymaganych na podstawie innych przepisów, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów lub usług, warunków gwarancji, faktury, rachunku lub pokwitowania, a także sporządzanie wbrew przepisom art. 7 i 8 ustawy umowy lub innego dokumentu wyłącznie w języku obcym (art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim, Dz. U. Nr 90, poz. 999 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie nadania inspektorom Inspekcji Handlowej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 63, poz. 587 z późn. zm.).
XIV Inspektorzy Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia:
* zatrudnianie przy pracy wymagającej bezpośredniego stykania się ze środkami spożywczymi osoby, która w myśl przepisów o zwalczaniu chorób nie może być zatrudniona przy tego rodzaju pracy lub której stan zdrowia utrudnia utrzymanie higieny osobistej (art. 110 k.w.),
* niedopełnianie obowiązku zapewnienia należytego stanu sanitarnego, zwłaszcza w zakresie utrzymania czystości oraz używania przez pracowników wymaganego ubioru w zakładzie produkującym lub wprowadzającym do obrotu środki spożywcze, używki, substancje dodatkowe dozwolone, a także w miejscu uzyskiwania mleka, oraz nieprzestrzeganie wbrew obowiązkowi warunków sanitarnych w produkcji lub w obrocie środkami spożywczymi, używkami lub substancjami dodatkowymi dozwolonymi (art. 111 k.w.).
Ponadto są uprawnieni do nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za naruszenia postanowień ustaw szczególnych:
* deklarowanie na opakowaniu lub etykiecie dołączonej do nawozu albo w dokumentach zawartości składników pokarmowych głównych, drugorzędnych i mikroskładników niezgodnie z art. 6, 17, 18, 19, 21 lub 23 rozporządzenia nr 2003/2003 lub niezgodnie ze sposobem określonym na podstawie art. 12 tego rozporządzenia, lub umieszczanie na etykiecie dołączonej do nawozu informacji dotyczących jego oznakowania lub znakowanie nawozu na opakowaniu w sposób niezgodny z warunkami określonymi na podstawie art. 10 ust. 1 lub 2 rozporządzenia nr 2003/2003, lub nieumieszczanie dla nawozów luzem oznakowań identyfikacyjnych w dokumentach zgodnie z art. 10 ust. 3 rozporządzenia nr 2003/2003, oraz nieudostępnianie tych dokumentów do kontroli, lub nieumieszczanie na opakowaniu lub etykiecie dołączonej do nawozu albo w dokumentach następujących informacji w języku polskim: napisanego wielkimi literami znaku "NAWÓZ WE" lub o typie nawozu, zgodnie z typami nawozu określonymi w załączniku nr I do rozporządzenia nr 2003/2003, lub wyrazu "mieszanka" po określeniu typu nawozu - dla nawozów mieszanych, lub oznakowań dodatkowych określonych w art. 19, 21 lub 23 rozporządzenia nr 2003/2003, lub o podstawowych albo drugorzędnych składnikach pokarmowych oraz mikroskładnikach i odpowiadających im symbolach chemicznych, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 9 ust. 1 lit. a) tiret piąte rozporządzenia nr 2003/2003, lub nazw składników pokarmowych i odpowiadających im ich symboli chemicznych, lub nazw mikroskładników pokarmowych zawartych w nawozie, wymienionych w porządku alfabetycznym ich symboli chemicznych, jeżeli nawóz zawiera mikroskładniki, które w całości lub w części są chemicznie związane ze związkiem organicznym, nazw mikroskładników pokarmowych, po których dodaje się określenia: "schelatowany przez (z podaniem nazwy czynnika chelatującego lub jego skrótu, określonego w sekcji E.3.1 załącznika nr I do rozporządzenia nr 2003/2003)" albo "skompleksowany przez (z podaniem nazwy czynnika kompleksującego, podanego w sekcji E.3.2 załącznika nr I do rozporządzenia nr 2003/2003)", lub instrukcji stosowania nawozu, dla nawozów wymienionych w sekcjach E.1 i E.2 załącznika nr I do rozporządzenia nr 2003/2003, lub o masie nawozów płynnych, lub o masie netto lub brutto nawozu oraz wadze opakowania w przypadku podania masy brutto nawozu, lub imienia i nazwiska oraz miejsca zamieszkania i adresu albo nazwy oraz siedziby i adresu producenta, o którym mowa w art. 2 lit. x) rozporządzenia nr 2003/2003, lub o temperaturze przechowywania nawozów płynnych oraz o środkach, jakie powinny być podjęte, aby zapobiec wypadkom podczas ich przechowywania, lub umieszczanie identyfikacji dobrowolnej niezgodnie z art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2003/2003, lub umieszczanie oznakowania dotyczące identyfikacji dobrowolnej, o której mowa w art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2003/2003, sprzeczniego z oznakowaniem identyfikacji obowiązkowej, o której mowa w art. 9 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, lub nieumieszczanie oddzielnie od innych informacji zawartych na opakowaniu, etykiecie dołączonej do nawozu lub w dokumentach identyfikacji dobrowolnej, o której mowa w art. 9 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 2003/2003, lub niepodawanie informacji, o których mowa w art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 2003/2003 oddzielnie od innych informacji umieszczonych na opakowaniu, etykiecie dołączonej do nawozu lub dokumentach, lub nieprzechowywanie dokumentacji o pochodzeniu nawozu, w tym nawozu o wysokiej zawartości azotu na bazie azotanu amonu, i nieudostępnianie tej dokumentacji do kontroli przez okres, w którym nawozy znajdują się w obrocie, oraz przez okres 2 lat, licząc od dnia wstrzymania dostaw przez producenta, lub niegwarantowanie, że nawozy te są zgodne z wymaganiami określonymi w sekcji 1 załącznika nr III do rozporządzenia nr 2003/2003, lub nieposiadanie dokumentu stwierdzającego, że nawóz o zawartości azotu powyżej 28% masowych w przeliczeniu na azotan amonu przeszedł pomyślnie test odporności na detonację w laboratorium upoważnionym do jego przeprowadzenia, lub podawanie zawartości składników pokarmowych głównych, drugorzędnych i mikroskładników niezgodnie z tolerancjami określonymi w załączniku nr II do rozporządzenia nr 2003/2003 lub systematyczne wykorzystywanie tych tolerancji, lub stosowanie tolerancji w odniesieniu do zawartości minimalnych i maksymalnych, określonych w załączniku nr I do rozporządzenia nr 2003/2003, lub wprowadzanie do obrotu: w opakowaniach, które nie są zamknięte w sposób lub przy zastosowaniu urządzenia, o których mowa w art. 12 rozporządzenia nr 2003/2003, lub nieopakowane nawozy o zawartości azotu powyżej 28% masowych w przeliczeniu na azotan amonu zywny, konfekcjonowanie nawozów bez pisemnej zgody producenta lub nieuzgadnianie z tym producentem rodzaju opakowań stosowanych do konfekcjonowania, lub nieumieszczanie na opakowaniu lub na etykiecie, a w przypadku nawozów albo środków wspomagających uprawę roślin luzem - w dokumentach, w widocznym miejscu, sporządzonych w języku polskim, w sposób trwały i zapewniający ich czytelność, informacji dotyczących identyfikacji nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin, o których mowa w art. 9 ust. 2 pkt 1 lub ust. 3 pkt 1 ustawy, oraz instrukcji stosowania i przechowywania nawozu, środka poprawiającego właściwości gleby albo stymulatora wzrostu, a także informacji o masie netto nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin i okresie ich przydatności do stosowania, lub niepodawanie informacji określonych w ust. 2 pkt 1 lit. f) i g) oraz w ust. 3 pkt 1 lit. c) i d) ustawy oddzielnie od innych informacji wymienionych w ust. 2 lub ust. 3 ustawy, lub umieszczanie na opakowaniu lub na etykiecie, a w przypadku nawozów oraz środków wspomagających uprawę roślin luzem - w dokumentach, informacji innych niż określone w art. 9 ust. 2 lub ust. 3 oraz w ust. 9 ustawy, lub zmienianie treści instrukcji stosowania i przechowywania nawozu, środka poprawiającego właściwości gleby albo stymulatora wzrostu, o której mowa w pozwoleniu ministra właściwego do spraw rolnictwa na wprowadzenie do obrotu nawozu, środka poprawiającego właściwości gleby albo stymulatora wzrostu, lub niemocowanie etykiet dołączonych do nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin w taki sposób, aby pozostały one tam, gdzie zostały zamocowane niezależnie od zastosowanego systemu zamknięcia opakowania, lub niedołączanie do nawozu oraz środka wspomagającego uprawę roślin luzem egzemplarza dokumentów zawierającego informacje, określone w art. 9 ust. 2 lub ust. 3 ustawy w sposób zapewniający dostęp do tych informacji, lub niedołączanie do nawozu oraz środka wspomagającego uprawę roślin w postaci płynnej informacji o temperaturze, w jakiej powinny być one przechowywane, oraz informacji o środkach, jakie powinny być podjęte, aby zapobiec wypadkom w trakcie ich przechowywania, lub nieznakowanie nawozu organicznego, organiczno-mineralnego albo środka wspomagającego uprawę roślin, wytworzonych z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, o których mowa w rozporządzeniu nr 1774/2002 lub zawierających te produkty w sposób określony w części 2 ust. 2 załącznika do rozporządzenia nr 181/2006, deklarowanie nieprawdziwych wymagań jakościowych nawozu albo środka wspomagającego uprawę roślin, wprowadzanie do obrotu nawozów nieoznaczonych znakiem "NAWÓZ WE" lub środków wspomagających uprawę roślin: niespełniających wymagań jakościowych lub w których zanieczyszczenia przekraczają dopuszczalne wartości zanieczyszczeń, określone na podstawie art. 10 pkt 5 lub art. 11 pkt 5 ustawy, lub stosowanie nawozów niezgodnie z zasadami i warunkami określonymi w art. 17-20 ustawy oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 22 ustawy, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska, lub stosowanie nawozów i środków wspomagających uprawę roślin niedopuszczonych do obrotu, lub stosowanie środków poprawiających właściwości gleby albo stymulatory wzrostu niezgodnie z ich instrukcją stosowania i przechowywania, lub wykonywanie czynności polegających na świadczeniu usług w zakresie stosowania nawozów, nieposiadając uprawnień w tym zakresie, określonych w art. 21 ust. 1 ustawy, lub przewożenie lub przechowywanie nawozów lub środków wspomagających uprawę roślin w sposób niezgodny z art. 23 lub 24 ustawy, powodując zagrożenie zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska, lub wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 7 ust. 3 lub 4, art. 31 ust. 1 pkt 2 lub art. 37 ust. 1 ustawy, niewycofanie nawozu lub środka wspomagającego uprawę roślin, wprowadzonych do obrotu, lub stosowanie na pastwiskach nawozów organicznych, organiczno-mineralnych, środków poprawiających właściwości gleby lub stymulatorów wzrostu, otrzymanych z produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, w rozumieniu przepisów rozporządzenia nr 1774/2002, innych niż obornik, lub zawierających te produkty, lub nieposiadanie pozytywnie zaopiniowanego planu nawożenia, lub stosowanie nawozów naturalnych niezgodnie z pozytywnie zaopiniowanym planem nawożenia, lub przechowywanie nawozów naturalnych niezgodnie z warunkami określonymi w art. 25 ustawy (art. 40 i 41 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, Dz. U. Nr 147, poz. 1033),
* stosowanie do oceny lub ustalenia klas jakości artykułów rolno-spożywczych urządzeń, które nie uzyskały pozytywnej opinii właściwej jednostki, składowanie lub transportowanie artykułów rolno-spożywczych w sposób niezapewniający utrzymania ich właściwej jakości handlowej, niezgłaszanie wojewódzkiemu inspektorowi podjęcia albo prowadzenia lub zaprzestania prowadzenia działalności w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania lub obrotu artykułami rolno-spożywczymi, nieprowadzenie klasyfikacji jaj zgodnie z art. 4 rozporządzenia nr 589/2008 oraz częścią A rozdziału II załącznika XIV do rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku; Dz. Urz. UE L 299 z 16.11.2007, s. 1), nieklasyfikowanie, niepakowanie lub nieznakowanie jaj zgodnie z art. 6 rozporządzenia nr 589/2008, nieznakowanie opakowań transportowych zgodnie z art. 7 rozporządzenia nr 589/2008, wprowadzanie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jaj nieoznakowanych zgodnie z art. 8 ust. 5 rozporządzenia nr 589/2008, nieznakowanie jaj kodem producenta zgodnie z art. 9 ust. 1 rozporządzenia nr 589/2008, nieprowadzenie ewidencji zgodnie z art. 20 rozporządzenia nr 589/2008, nieprowadzenie ewidencji zgodnie z art. 21 rozporządzenia nr 589/2008, nieprowadzenie ewidencji zgodnie z art. 22 rozporządzenia nr 589/2008, nieudostępnianie dokumentów lub nieudzielanie informacji objętych zakresem kontroli, prowadzenie klasyfikacji tusz wieprzowych lub wołowych nieposiadając uprawnień rzeczoznawcy, wykonywanie czynności związanych z klasyfikacją lub ustalaniem masy tusz wieprzowych niezgodnie z wymaganiami określonymi w części B załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007, niedokumentowanie w sposób określony w przepisach o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych albo niewłaściwe dokumentowanie czynności z zakresu klasyfikacji lub ustalania masy tusz wieprzowych lub wołowych, niepoddawanie klasyfikacji lub ustalaniu masy tusz wieprzowych zgodnie z wymaganiami określonymi w części B załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007, nieprzechowywanie dokumentacji z czynności nadawania klas tuszom wieprzowym przez okres, o którym mowa w art. 36 ust. 5 ustawy, niepoddawanie klasyfikacji tusz wieprzowych metodami klasyfikacji zatwierdzonymi decyzją Komisji Europejskiej 2005/240/WE z dnia 11 marca 2005 r. zatwierdzającą metody klasyfikacji tusz wieprzowych w Polsce (Dz. Urz. WE L 74 z 19.03.2005, s. 62), nieznakowanie tusz wieprzowych zgodnie z art. 43 lit. m) rozporządzenia nr 1234/2007, niedopełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 15a ust. 3c lub 3d, w terminie określonym w art. 15a ust. 3e, niepoddawanie klasyfikacji lub ustalaniu masy tusz wołowych zgodnie z wymaganiami określonymi w części A załącznika V do rozporządzenia nr 1234/2007, nieprzechowywanie dokumentacji z czynności nadawania klas tuszom wołowym w okresie, o którym mowa w art. 36 ust. 5 ustawy, niedopełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 15a ust. 3c lub 3d ustawy, w terminie określonym w art. 15a ust. 3e ustawy (art. 40 ust. 1-4d ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 187, poz. 1577 z późn. zm.),
* wyrażanie wbrew przepisom wartości wielkości fizycznych w jednostkach miar innych niż legalne w dziedzinach, o których mowa w art. 6 ust. 1 ustawy, wprowadzanie do obrotu lub użytkowanie, stosowanie bądź przechowywanie w stanie gotowości do użycia przyrządów pomiarowych, podlegających prawnej kontroli metrologicznej, bez wymaganych dowodów tej kontroli lub niespełniających wymagań (art. 26 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach, tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441 z późn. zm.),
* paczkowanie lub wprowadzanie do obrotu towarów paczkowanych oznaczonych znakiem "e" niespełniających wymagań określonych w ustawie dla tego znaku, nieprzestrzeganie obowiązków wynikających z przyjętego systemu kontroli wewnętrznej ilości towarów paczkowanych lub kontroli wewnętrznej butelek miarowych lub prowadzenie wymaganej dokumentacji tych systemów nierzetelnie (art. 33 i 34 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych, Dz. U. Nr 91, poz. 740),
* oznaczanie wyrobów znakiem zgodności z Polską Normą bez uzyskania certyfikatu zgodności upoważniającego do takiego oznaczenia albo oznaczanie znakiem zgodności z Polską Normą wyrobów niespełniających odpowiednich wymagań Polskiej Normy lub deklarowanie zgodności z Polską Normą wyrobów niespełniających tych wymagań (art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji, Dz. U. Nr 169, poz. 1386 z późn. zm. - w zakresie prawidłowości oznaczania artykułów rolno-spożywczych znakiem zgodności z Polską Normą oraz deklaracji zgodności z Polską Normą tych artykułów),
* wprowadzanie do obrotu chmielu lub produktów chmielowych bez certyfikatu albo świadectwa równoważności, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 23 ust. 3 ustawy nieprzekazywanie Głównemu Inspektorowi informacji o ponoszonym przez: producenta chmielu średnim koszcie wstępnego przygotowania 1 kg chmielu, grupę producentów chmielu średnim koszcie składowania 1 kg chmielu, średnim koszcie w związku ze sprzedażą 1 kg chmielu, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy nieprzekazywanie informacji o ilości owoców i warzyw nieprzeznaczonych do sprzedaży w poprzednich miesiącach roku handlowego - w rozbiciu na gatunki, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 20 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1850/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady certyfikacji chmielu i produktów chmielowych (Dz. Urz. UE L 355 z 15.12.2006, s. 72) nieprzekazywanie informacji o chmielu zebranym z plantacji należących do browaru i zużytym przez ten browar w stanie świeżym lub po przetworzeniu, wbrew obowiązkom określonym w art. 3 lub art. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1557/2006 z dnia 18 października 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1952/2005 w odniesieniu do rejestracji umów i przekazywania danych odnoszących się do chmielu (Dz. Urz. UE L 288 z 19.10.2006, s. 18), nieprzekazywanie kopii umów zawartych z wyprzedzeniem lub kopii faktur potwierdzających przeniesienie własności chmielu, przekazywanie wojewódzkiemu inspektorowi, właściwemu ze względu na miejsce położenia uprawy chmielu, nieprawdziwych danych w zgłoszeniu powierzchni uprawy chmielu, o którym mowa w art. 20 ust. 1 pkt 4 lit. d) ustawy, przekazywanie wojewódzkiemu inspektorowi, właściwemu ze względu na miejsce położenia uprawy chmielu, nieprawdziwych danych w deklaracji, o której mowa w art. 3 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1850/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. ustanawiającego szczegółowe zasady certyfikacji chmielu i produktów chmielowych (Dz. Urz. UE L 355 z 15.12.2006, s. 72), dołączanej do chmielu nieprzygotowanego zgłoszonego do certyfikacji, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 23 ust. 4 ustawy, wystawianie, oferowanie do sprzedaży, sprzedawanie lub w innej formie wprowadzanie do obrotu owoców i warzyw niezgodnie z wymaganiami jakości handlowej, udaremnianie lub utrudnianie wojewódzkiemu inspektorowi przeprowadzenia kontroli jakości handlowej owoców i warzyw wprowadzanych do obrotu albo kontroli składowania lub transportowania tych artykułów, nieprzekazywanie wojewódzkiemu inspektorowi informacji, o których mowa w art. 17 ust. 1 ustawy, wykonywanie działalności w zakresie pierwszego przetwarzania surowca tytoniowego bez uzyskania wpisu do rejestru pierwszych przetwórców, zbywanie surowca tytoniowego lub surowica tytoniowego po pierwszym przetworzeniu niezgodnie z warunkami określonymi w art. 29 ust. 1 lub 2 ustawy, przechowywanie surowca tytoniowego lub surowca tytoniowego po pierwszym przetworzeniu niezgodnie z warunkami określonymi w art. 29 ust. 3 ustawy, prowadzenie odbioru surowca tytoniowego poza zatwierdzonym punktem odbioru surowca tytoniowego, umyślne dopuszczenie do przemieszczenia surowca tytoniowego z zatwierdzonego punktu odbioru surowca tytoniowego lub przyjmowanie tego surowca w celu innym niż określony w art. 30 ust. 7 ustawy (art. 40 ust. 1, 2 i 4-4b ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego, Dz. U. z 2008 r. Nr 11, poz. 70 z późn. zm.),
* niewdrożenie systemu kontroli wewnętrznej, niedysponowanie planem zakładu lub niewyznaczenie osoby odpowiedzialnej za kontrolę jakości, niezawiadomienie organu prowadzącego rejestr o zakończeniu działalności gospodarczej określonej we wpisie w terminie 14 dni od dnia zakończenia tej działalności, wyrabianie fermentowanego napoju winiarskiego niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 5-13 ustawy, wprowadzanie do obrotu wyrobu winiarskiego niezgodnie z wymaganiami określonymi w art. 14 ustawy, wyrabianie lub wprowadzanie do obrotu wina gronowego z odmian winorośli innych niż określone w rozporządzeniu nr 1493/1999 lub innych niż wymienione w załączniku, utrudnianie przeprowadzenia kontroli, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy, niedokonanie w wymaganym terminie zgłoszenia, o którym mowa w art. 26 ust. 2 ustawy, podawanie informacji niezgodnie ze stanem faktycznym, nieskładanie w terminie deklaracji, o których mowa w art. 27a ust. 1 ustawy, albo podawanie w nich informacji niezgodnych ze stanem faktycznym, utrudnianie lub uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli, o której mowa w art. 28d pkt 1 i 2 ustawy, nieprowadzenie rejestru, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 11-16 rozporządzenia nr 884/2001, lub dokonywanie w tym rejestrze wpisów niezgodnych ze stanem faktycznym, niewypełnianie obowiązków dotyczących dokumentów towarzyszących przewozowi tych produktów określonych w art. 3-10 rozporządzenia nr 884/2001 lub dokonywanie w tych dokumentach wpisów niezgodnych ze stanem faktycznym, niewycofanie produktów ubocznych powstałych przy wyrobie wina, o których mowa w art. 27 ust. 7 rozporządzenia nr 1493/1999, wprowadzanie do obrotu wina gronowego wyrobionego z winogron zebranych z upraw winorośli nieobjętych prawem (art. 30, 31 i 33 ustawy z dnia 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina, Dz. U. Nr 34, poz. 292 z późn. zm.),
* ujawnianie lub w sposób niezgodny z ustawą wykorzystywanie danych rynkowych, z którymi zapoznał się w związku z wykonywaniem pracy lub czynności na zlecenie prowadzącego rolnicze badania rynkowe, nieprzekazywanie lub wbrew obowiązkowi określonemu w ustawie przekazywanie danych rynkowych niezgodne ze stanem faktycznym, uniemożliwianie wykonania kontroli prawidłowości przekazywania danych rynkowych albo na żądanie osoby upoważnionej do kontroli nieprzekazywanie informacji związanych z przedmiotem kontroli, w szczególności nieudzielanie pisemnych lub ustnych wyjaśnień w sprawach objętych kontrolą (art. 10 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych, Dz. U. Nr 42, poz. 471 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2008 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Inspekcji Weterynaryjnej, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 137, poz. 861).
XV Pracownicy organów nadzoru budowlanego są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w art. 93 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.). Chodzi o nieprzestrzeganie w sposób rażący przepisów art. 5 ustawy przy projektowaniu lub wykonywaniu robót budowlanych, naruszając przepis art. 10 ustawy, stosowanie wyrobów budowlanych przy wykonywaniu robót budowlanych, dokonywanie rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części w warunkach naruszania przepisów art. 28 lub art. 31 ust. 2 ustawy, przystępowanie do budowy lub prowadzenie robót budowlanych bez dopełnienia wymagań określonych w art. 41 ust. 4, art. 42, 44, 45 ustawy, dostarczanie lub umożliwianie dostarczania energii, wody, ciepła lub gazu, naruszając przepis art. 41 ust. 5 ustawy, wykonywanie robót budowlanych w sposób odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach, pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę bądź w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, bądź istotnie odbiegający od zatwierdzonego projektu, niespełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 62 ust. 1 ustawy, niespełnienie, określonych w art. 63 lub art. 64 ust. 1 i 3 ustawy, obowiązków przechowywania dokumentów, związanych z obiektem budowlanym lub prowadzenia książki obiektu budowlanego, niespełnienie obowiązku przesłania protokołu, o którym mowa w art. 70 ust. 2 ustawy, zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia, o którym mowa w art. 71 ust. 2 ustawy, albo mimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust. 3-5 ustawy, nieudzielenie informacji lub nieudostępnienie dokumentów, o których mowa w art. 81c ust. 1 ustawy, żądanych przez właściwy organ, związanych z prowadzeniem robót budowlanych, przekazaniem obiektu budowlanego do użytkowania lub jego utrzymaniem.
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom organów nadzoru budowlanego uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1423).
XVI Pracownicy Głównego Inspektoratu Kolejnictwa są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w art. 65 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.). Chodzi o prowadzenie pojazdu kolejowego lub wykonywanie pracy na stanowisku bezpośrednio związanym z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego, nie posiadając wymaganych do tego kwalifikacji, lub dopuszczenie do wykonywania czynności związanych z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego osoby, która takich kwalifikacji nie posiada, eksploatację pojazdu kolejowego bez ważnego świadectwa sprawności technicznej, o którym mowa w art. 24 ustawy, wykraczanie przeciwko nakazom lub zakazom zawartym w przepisach porządkowych obowiązujących na obszarze kolejowym oraz w pociągach i innych pojazdach kolejowych wydanych na podstawie art. 59 ust. 8 ustawy.
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom Głównego Inspektoratu Kolejnictwa uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1422).
XVII Funkcjonariusze straży ochrony kolei są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenie niestosowania się do wydanych z upoważnienia ustawy przepisów porządkowych o zachowaniu się w miejscach publicznych (art. 54 k.w.) popełnionych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych kolejowych pojazdach szynowych.
Zob. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 marca 2003 r. w sprawie określenia wykroczeń, za które funkcjonariusze straży ochrony kolei są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz zasad i sposobu wydawania upoważnień (Dz. U. Nr 62, poz. 564).
XVIII Inspektorzy zatrudnieni na stanowiskach inspekcyjno-technicznych w okręgowych urzędach górniczych oraz specjalistycznych urzędach górniczych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w ustawach szczególnych:
* niezawiadomienie właściwych organów o zamiarze przystąpienia do wykonywania robót geologicznych, wykraczanie przeciwko innym niż określone w ust. 1 art. 122 ustawy nakazom lub zakazom zawartym w rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 78 ustawy albo nakazom lub zakazom określonym w art. 73, art. 75 ust. 1, art. 76 i art. 80 ustawy, niedopełnianie obowiązku przeszkolenia pracownika zakładu górniczego w zakresie przepisów i wymagań bezpieczeństwa, dopuszczanie do wykonywania czynności wymagających szczególnych kwalifikacji w zakładzie górniczym osoby, która takich kwalifikacji nie posiada, wykonywanie czynności kierownictwa lub dozoru ruchu zakładu górniczego lub innych czynności w ruchu zakładu górniczego albo czynności, o których mowa w art. 75a ust. 1 ustawy, bez kwalifikacji przewidzianych ustawą, niedopełnienie ciążących obowiązków w zakresie sporządzania, aktualizowania i posiadania w zakładzie górniczym wymaganej dokumentacji mierniczo-geologicznej oraz w zakresie bieżącego prowadzenia ewidencji zasobów złoża, niewykonywanie decyzji organu nadzoru górniczego, dotyczącej usunięcia nieprawidłowości powstałych wskutek naruszenia przepisów o ruchu zakładu górniczego lub wstrzymania w całości albo w części ruchu zakładu górniczego lub jego urządzeń, albo podjęcia niezbędnych środków zapobiegawczych ze względu na bezpośrednie zagrożenie dla zakładu, jego pracownika, bezpieczeństwa powszechnego lub środowiska, lub zakazu wykonywania określonych czynności przez osoby, które naruszyły obowiązki określone ustawą i wydanymi na jej podstawie przepisami, niedopełnienie ciążącego obowiązku w zakresie tworzenia funduszu likwidacyjnego zakładu górniczego oraz gromadzenia środków na tym funduszu (art. 121 pkt 3, art. 122 ust. 4, art. 125, 126, art. 126a pkt 1-3, art. 126b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze, tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.),
* nieprzestrzeganie w sposób rażący przepisów art. 5 ustawy przy projektowaniu lub wykonywaniu robót budowlanych, naruszając przepis art. 10 ustawy, stosowanie wyrobów budowlanych przy wykonywaniu robót budowlanych, dokonywanie rozbiórki obiektu budowlanego lub jego części w warunkach naruszania przepisów art. 28 lub art. 31 ust. 2 ustawy, przystępowanie do budowy lub prowadzenie robót budowlanych bez dopełnienia wymagań określonych w art. 41 ust. 4, art. 42, 44, 45 ustawy, dostarczanie lub umożliwianie dostarczania energii, wody, ciepła lub gazu, naruszając przepis art. 41 ust. 5 ustawy, wykonywanie robót budowlanych w sposób odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach, pozwoleniu na budowę lub rozbiórkę bądź w zgłoszeniu budowy lub rozbiórki, bądź istotnie odbiegający od zatwierdzonego projektu, niespełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 62 ust. 1 ustawy, niespełnienie, określonych w art. 63 lub art. 64 ust. 1 i 3 ustawy, obowiązków przechowywania dokumentów, związanych z obiektem budowlanym lub prowadzenia książki obiektu budowlanego, niespełnienie obowiązku przesłania protokołu, o którym mowa w art. 70 ust. 2 ustawy, zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia, o którym mowa w art. 71 ust. 2 ustawy, albo mimo wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w art. 71 ust. 3-5 ustawy, nieudzielenie informacji lub nieudostępnienie dokumentów, o których mowa w art. 81c ust. 1 ustawy, żądanych przez właściwy organ, związanych z prowadzeniem robót budowlanych, przekazaniem obiektu budowlanego do użytkowania lub jego utrzymaniem (art. 93 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane, tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 października 2002 r. w sprawie nadania pracownikom zatrudnionym na stanowiskach inspekcyjno-technicznych w okręgowych urzędach górniczych oraz specjalistycznych urzędach górniczych uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 174, poz. 1421).
XIX Pracownicy organów administracji morskiej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za następujące wykroczenia popełnione na obszarze morskiego pasa technicznego:
* niszczenie lub uszkadzanie urządzenia służącego do ochrony brzegów wód morskich lub śródlądowych, a w szczególności wszelkich umocnień lub roślinności ochronnej (art. 81 k.w.),
* wjazd pojazdem silnikowym, zaprzęgowym lub motorowerem do lasu nienależącego do wjeżdżającego w miejscu, w którym jest to niedozwolone, albo pozostawienie takiego pojazdu w lesie w miejscu do tego nieprzeznaczonym w warunkach gdy nie jest się do tego uprawnionym lub bez zgody właściciela lub posiadacza lasu (art. 161 k.w.).
Zob. rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 października 2002 r. w sprawie określenia wykroczeń, za które pracownicy organów administracji morskiej są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, oraz zasad i sposobu wydawania upoważnień (Dz. U. Nr 174, poz. 1429).
XX Pracownicy Głównego Urzędu Miar oraz okręgowych i obwodowych urzędów probierczych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w ustawie szczególnej: wprowadzanie do obrotu nieocechowanego wyrobu z metali szlachetnych, niedopełnianie obowiązku określonego w art. 13 ust. 1 lub 2 albo w art. 14 ustawy, wprowadzanie do obrotu handlowego wyrobu nieoznaczonego w myśl art. 12 ustawy, uniemożliwianie organom administracji probierczej wykonywania ich zadań w zakresie sprawowania nadzoru przez utrudnianie wstępu na teren nieruchomości lub pomieszczeń, odmowę udostępnienia dokumentów, o których mowa w art. 6 ust. 3 i art. 7 ust. 3 ustawy, uniemożliwianie gromadzenia i zabezpieczania dowodów naruszenia przepisów ustawy (art. 17 ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. - Prawo probiercze (Dz. U. Nr 55, poz. 249 z późn. zm.).
Zob. rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 marca 2003 r. w sprawie nadania pracownikom Głównego Urzędu Miar oraz okręgowych i obwodowych urzędów probierczych uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. Nr 59, poz. 521).
Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych
(Dz. U. Nr 170, poz. 1393; zm. Dz. U. Z 2008 r. Nr 179, poz. 1104)