matura wos pr 2007 klucz, WOS Matura


Miejsce

na naklejkę

z kodem

I Liceum Ogólnokształcące

im. Stefana Żeromskiego

w Jeleniej Górze

KOD ZDAJĄCEGO

PRÓBNY

EGZAMIN MATURALNY

Z

WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

Poziom rozszerzony

Czas pracy 180 minut

Instrukcja dla zdającego:

  1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera XXX stron. Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.

  1. Rozwiązania zadań zamieść w miejscu na to przeznaczonym.

  2. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.

  3. Nie używaj korektora, a błędne zapisy przekreśl.

  4. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.

Życzymy powodzenia!

Kwiecień

2007

Za rozwiązanie

wszystkich zadań

można otrzymać

łącznie 100 punktów

Arkusz opracowany w oparciu o materiały WSiP „Maturalnie, że zdasz”, Nowa Era „Wiedza o społeczeństwie - ćwiczenia”, CIITAS (CEO) - „Przewodnik maturzysty”

PESEL zdającego

Zadanie 1 (0-1 pkt)

Uzupełnij schemat, wpisując odpowiednie rodzaje grup społecznych.

0x08 graphic
małe

0x08 graphic
Kryterium wielkości

duże

0x08 graphic
formalne

0x08 graphic
Kryterium sformalizowania

nieformalne

0x08 graphic

pierwotne

0x08 graphic
Kryterium więzi

wtórne

0x08 graphic
otwarte

0x08 graphic
Kryterium stosunku do nowych członków

zamknięte

Zadanie 2 (0-1 pkt)

Przyporządkuj poniższym typom przystosowania społecznego odpowiadające im charakterystyki:

a) Konformizm 1. Uznawanie wartości społecznych za względne

b) Bunt 2. Rezygnacja z realizacji wartości społecznych

c) Relatywizm 3. Podporządkowanie się otoczeniu społecznemu

d) Wycofanie 4. Odrzucenie wartości społecznych i zastąpienie ich nowymi

a) 3 b) 4 c) 1 d) 2

Zadanie 3 (0-1 pkt)

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Termin socjalizacja jednostki oznacza:

  1. Zapisanie się do partii socjalistycznej

  2. Poddanie jednostki opiece socjalnej

  3. Uspołecznienie jednostki

  4. Proces tworzenia państwa socjalistycznego

Zadanie 4 (0-2 pkt)

Podaj trzy cechy świadczące o tym, że dane społeczeństwo można zakwalifikować do kategorii społeczeństwa obywatelskiego

Zadanie 5 (0-2 pkt)

    1. Przyporządkuj teorie powstania państwa do twórców:

1. teoria naturalna a) K. Marks

2. teoria teistyczna b) L. Gumplowicz

3. teoria umowy społecznej c) Arystoteles

4. teoria podboju i przemocy d) J. Bodin

5. teoria rewolucji e) T.Hobbes, J.J.Rousseeau

f) św. Augustyn, św. Tomasz z Akwinu

1

c

2

f

3

e

4

b

5

a

    1. Wyjaśnij krótko każdą z koncepcji genezy państwa:

- teoria naturalna: państwo powstaje na drodze naturalnego rozwoju, a człowiek jest z natury stworzony do życia w nim.

Rozwój społeczny podporządkowany jest osiągnięciu głównego celu, jakim jest państwo.

- teoria teistyczna: państwo jest samowystarczalną, niezależną, samorządną społecznością, uznającą określony porządek prawny i podlegającą władzy, która ją chroni i gwarantuje pokój zewnętrzny. Państwo jest dziełem ludzi ale od Boga pochodzi sama istota władzy.

- teoria umowy społecznej: Do powstania państwa doszło w wyniku szczególnej umowy zawartej między członkami danego społeczeństwa, bądź między nimi a władcą

- teoria podboju i przemocy: Państwo powstało w wyniku podboju plemion słabszych przez plemiona silniejsze (lepiej zorganizowane). Powstałe w ten sposób państwo miało utrwalać podział na rządzących (zwycięzców) i rządzonych (podbitych)

- teoria rewolucji - Państwo powstało w wyniku rozpadu wspólnoty pierwotnej, podziału społeczeństwa na klasy i pojawienia się własności prywatnej.

Zadanie 6 (0-2 pkt)

Uzupełnij uproszczony schemat ilustrujący formy państwa.

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Zadanie 7 (0-1 pkt)

Przyporządkuj odpowiednie kompetencje/zasady funkcjonowania Prezydenta RP i Prezydenta USA, wpisując odpowiadający im numer w wyznaczone miejsce:

  1. Łączy kompetencje głowy państwa i szefa rządu

  2. Posiada inicjatywę ustawodawczą

  3. Może być postawiony w stan oskarżenia przez Zgromadzenie Narodowe

  4. Zawiera umowy międzynarodowe za „radą i zgodą Senatu”

  5. Weto ustawodawcze Prezydenta może być obalone większością 2/3 głosów obu izb

  6. Zwołuje Radę Gabinetową

  7. Jest wybierany na cztery lata

  8. Posiada prawo rozwiązania parlamentu

  9. Wybierany jest w wyborach pośrednich

  10. Ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

  11. Prezydent RP

    Prezydent USA

    2, 3, 6, 8, 10

    1, 4, 5, 7, 9

    Zadanie 8 (0-1 pkt)

    Przeczytaj zamieszczone poniżej biogramy i wpisz pod każdym z nich imię i nazwisko opisywanej postaci.

    Osiemnastowieczny brytyjski filozof i polityk; pierwszy i jeden z najwybitniejszych przedstawicieli ideologii konserwatywnej; zdecydowany krytyk rewolucji francuskiej; autor dzieł: Dociekania filozoficzne o pochodzeniu naszych idei wzniosłości i piękna oraz Rozważania o rewolucji we Francji.

    Edmund Burke

    Osiemnastowieczny brytyjski ekonomista szkockiego pochodzenia; twórca koncepcji „niewidzialnej ręki rynku”; autor dzieła Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów.

    Adam Smith

    Papież (od 1878 roku), uważany za ojca doktryny zwanej społeczną nauką Kościoła; krytyczny wobec ruchu socjalistycznego.

    Leon XIII

    Dziewiętnastowieczny niemiecki filozof społeczny; twórca tzw. socjalizmu naukowego - doktryny uzasadniającej konieczność obalenia kapitalizmu poprzez walkę rewolucyjną; autor Kapitału i współautor Manifestu komunistycznego.

    Karol Marks

    Zadanie 9 (0-1 pkt)

    Postaw znak (+) przy nazwach ustaw zasadniczych, które zostały uchwalone zgodnie z suwerenną wolą narodu polskiego:

    Ustawa konstytucyjna o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą RP oraz o samorządzie terytorialnym z dnia 17 października 1992 r. (tzw. mała konstytucja)

    +

    Ustawa konstytucyjna Królestwa Polskiego z dnia 27 listopada 1815 r.

    Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

    +

    Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r.

    Ustawa konstytucyjna Księstwa Warszawskiego Warszawskiego dnia 22 lipca 1807 r.

    Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 r. (tzw. konstytucja marcowa)

    +

    Zadanie 10 (0-1 pkt)

    Przyporządkuj założenia odpowiednim doktrynom politycznym, wpisując odpowiednie liczby:

    1. Podstawową wartością jest wolność jednostki

    2. Podstawę stanowią idee zawarte w katolickiej nauce społecznej

    3. Nierówności społeczne można stopniowo znosić poprzez realizację polityki reform społecznych

    4. Nierówności mają charakter naturalny, a pozbawione hierarchii społeczeństwo nie mogłoby dobrze funkcjonować

    5. Silne i praworządne państwo, ograniczone w swoich kompetencjach jedynie do pilnowania porządku i spokoju obywateli oraz zapewnienia ochrony uprawnień jednostki, a przede wszystkim prawa własności.

    6. Grupy społeczne i poszczególne osoby powinny sobie nawzajem pomagać (zasada solidaryzmu), jednocząc się w pracy na rzecz dobra wspólnego

    7. Wszelkie zmiany całościowe i gwałtowne są niebezpieczne i muszą zostać odrzucone, możliwe natomiast są ostrożne i cząstkowe reformy.

    8. Dąży do realizacji koncepcji państwa opiekuńczego w ramach istniejących struktur i demokratycznych procedur

    9. Każdy człowiek ma prawo do samodzielnego kształtowania swojego życia i dążenia do szczęścia zdefiniowanego na własny sposób.

    10. Podstawą życia społecznego są tradycyjne wspólnoty, takie jak: rodzina, wspólnota lokalna, naród

    11. Duże znaczenie pracy ludzkiej i moralnych zobowiązań pracodawców wobec pracowników

    12. Redystrybucja dóbr i dochodów oraz różnego rodzaju programy socjalne i zabezpieczeń

    LIBERALIZM 1 5 9

    KONSERWATYZM 4 7 10

    SOCJALDEMOKRACJA 3 8 12

    CHRZEŚCIJAŃSKA DEMOKRACJA 2 6 11

    Zadanie 11 (0-1 pkt)

    Uzupełnij schemat:

    0x08 graphic

    SĄDY apelacyjne

    SĄDY okręgowe

    SĄDY rejonowe

    0x08 graphic

    0x08 graphic
    0x08 graphic
    0x08 graphic

    Zadanie 12 (0-1 pkt)

    Uszereguj akty normatywne, poczynając od najwyższego do najniższego w hierarchii

    a) Ustawy b) Rozporządzenia wykonawcze c) Konstytucja d) Akty normatywne wewnętrznie obowiąujące

    1 C 2 A 3 B 4 D

    Zadanie 13 (0-2 pkt)

    Podaj nazwę organizacji międzynarodowych oraz wskaż, w których z nich uczestniczy (uczestniczyła) Polska [przy tych organizacjach wpisz literę P].

    NATO - Sojusz Paktu Północnoatlantykiego (P)

    OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (P)

    RWPG - Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (P )

    UW - Układ Warszawski (P)

    ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych (P )

    OBWE - Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (P)

    NAFTA - Północnoatlantyckie Porozumienie o Wolnym Hadlu (-)

    Zadanie 14 (0-2 pkt)

    Posługując się zamieszczoną poniżej mapą, wskaż państwa europejskie, które:

    1. przystąpiły do NATO w 1949 r.,

    2. przystąpiły do NATO w 1999 i 2004 r.

    Wypisz pod mapą w punktach a) i b) numery odpowiednich państw.

    0x01 graphic

    1. 1, 2, 6, 7, 13, 14, 15, 21, 31, 34

    1. 8, 9, 10, 17, 18, 19, 24, 27, 29, 37

    Zadanie 15 (0- 10 pkt)

    Zapoznaj się z tekstami 1-5, i wykonaj zamieszczone pod nimi polecenia.

    Tekst 1

    (…) firma Lockheed (…) w latach siedemdziesiątych starała się o strategiczne zamówienie od rządu japońskiego. Od uzyskania tego zamówienia zależała egzystencja firmy. Reprezentanci japońskiego premiera i innych wysokich urzędników zażądali kilkumilionowej łapówki w zamian za złożenie zamówienia. Lockeed spełnił to żądanie i otrzymał zamówienie. Jednak sprawa się wydała i wybuchł głośny skandal.

    Szef Lockheeda przedstawił następujące argumenty, uzasadniając jego decyzję o daniu łapówki w zamian za uzyskanie kontraktu. Po pierwsze, było to opłacalne z czysto ekonomicznego punktu widzenia; wysokość łapówki stanowiła zaledwie 3% sumy, jaką firma spodziewała się otrzymać od swego odbiorcy, a co więcej podatek zapłacony przez firmę powiększał dochody państwa. Alternatywą było bankructwo firmy, utrata pracy przez tysiące pracowników, straty właścicieli, straty lokalnej społeczności. Po drugie, przekupstwo dokonane w owym czasie za granicą nie było sprzeczne z amerykańskim prawem. Po trzecie, łapówka nie była proponowana przez Lockheeda, ale została wymuszona przez stronę japońską, okazała się być normalnym sposobem postępowania obowiązującym w tym kraju. Amerykańska firma sama nie kreowała korupcji. Gdyby odmówiła dania łapówki, zapłaciłaby ją inna firma.

    Argumentacja szefa Lockheeda uzasadniająca decyzję o wręczeniu łapówki jest reprezentatywna dla obrony korupcji w pewnych sytuacjach. Istota tej argumentacji (…) sprowadza się do oszacowania pozytywnych i negatywnych konsekwencji konkretnego aktu korupcji i stwierdzenia, że skutki pozytywne przeważają nad negatywnymi i wobec tego jest ona dopuszczalna. W argumentacji tej tkwi błąd polegający na tym, że nie wszystkie konsekwencje zostały wzięte pod uwagę, uwzględniono bowiem te, które wydały się istotne z punktu widzenia firmy wręczającej łapówkę, by wygrać kontrakt. To prawda, że uzyskanie kontraktu mogło uchronić firmę przed bankructwem, pracowników przed utratą pracy, właścicieli przed stratami itp., ale nie zapobiegło podobnym skutkom w stosunku do firm, których oferty zostały odrzucone, inni pracownicy stracili pracę, inne społeczności lokalne zostały pokrzywdzone. Pieniądze, które wpłynęły do budżetu z racji zapłacenia podatku, mogły również wpłynąć od innej firmy.

    A.Lewicka-Strzałecka, Indywidualny i społeczny wymiar korupcji, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym”,

    T. IV., Salezjańska Wyższa Szkoła Ekonomii i Zarządzania, Łódź 2001.

    Wymień po cztery argumenty ZA i PRZECIW korupcji, zaprezentowane w opisanej historii.

    Argumenty ZA:

    opłacalność ekonomiczna; podatek zapłacony przez firmę powiększa dochody państwa; uniknięcie bankructwa firmy; utrata pracy przez tysiące pracowników; straty właścicieli; straty lokalnej społeczności; brak sprzeczności z prawem; brak inicjatywy własnej; gdyby firma odmówiła zapłacenia łapówki, zapłaciliby ją inni (1)

    Argumenty PRZECIW:

    Tekst 2

    Deklaracja Paryska

    Wezwanie do działania przeciwko korupcji na wysokich szczeblach władzy

    (…) Otwarcie rynków wywołało wybuch praktyk korupcyjnych. O „prowizjach”, „działkach”, „wyświadczaniu przysług” słyszy się nieustannie, a stronami transakcji często są wysocy przedstawiciele rządu i międzynarodowych korporacji. Przestępcom w białych kołnierzykach gorliwie służą banki rejestrowane w rajach podatkowych i chronione klauzulami tajności. A przede wszystkim służy im system bezkarności, który czołowe postacie tego procederu sytuuje ponad Prawem. (…) Na taki stan rzeczy nie wolno się dłużej godzić. (…)

    1. Aby uczynić śledztwa skuteczniejszymi i sprawiedliwymi:

      • Państwa muszą poddać swoje prawa rewizji, tak, aby do utrudniania śledztwa finansowego nie dało się wykorzystać żadnej formy immunitetu menedżerskiego, parlamentarnego, dyplomatycznego ani sądowego (…).

      • Państwa muszą dokonać przeglądu swoich procedur, upewniając się, że nie można ich użyć do utrudniania śledztw poprzez opóźnianie przesyłki materiału dowodowego do zagranicznych sądów.

      • Państwa muszą zagwarantować prawo nie przewidujące okresów przedawniania zarzutów, które uniemożliwiałoby umarzanie postępowań karnych wyłącznie z tego powodu, że oskarżonemu udało się je skutecznie opóźnić.

      • Bankom należy zabronić otwierania filii lub dokonywania transakcji handlowych z elitą państwową w krajach lub prowincjach, które uchylają się od udziału w międzynarodowej współpracy sądów.

      • Od banków i instytucji bankowych należy wymagać utrwalania i przechowywania danych o wszystkich transakcjach międzybankowych, włącznie z danymi personalnymi adresatów i zleceniodawców transferów.

(…)

(…)

(…)

http://www.batory.org.pl/korupcja/paryska.htm

Podaj dwa przykłady zapisów Deklaracji Paryskiej, które, Twoim zdaniem, mogą skutecznie przeciwdziałać zjawisku korupcji. Uzasadnij.

Tekst 3

Deontologią nazywa się zbiór zasad etycznych regulujących obowiązki w pewnej szczególnej dziedzinie działalności, głównie związanej z zawodem, np. deontologia lekarza lub polityka. W tym ostatnim sensie deontologia może być utożsamiana z etyką zawodową. (…) Treść zasad etyki zawodowej jest - najogólniej mówiąc - wyznaczona przez treść roli społecznej przypisywanej osobom wykonującym określony zawód. Wyraźne artykułowanie zasad deontologicznych jest charakterystyczne jednak tylko dla niektórych zawodów, a w szczególności tych, które cieszą się szczególnym prestiżem społecznym, których wykonywanie wymaga szczególnego zaufania. Zwykle przedstawiciele takich zawodów zrzeszają się w zawodowe korporacje, stawiające sobie za cel, między innymi, kontrolowanie zasad przestrzegania zasad deontologicznych przez członków korporacji i wymierzanie kar dyscyplinarnych za ich łamanie. Tego rodzaju działania korporacji zawodowych (…) są uważane za zachowania powodujące podniesienie lub ochronę prestiżu zawodu. Tym należy tłumaczyć zapewne obserwowany w Polsce w ostatnich latach trend do kodyfikowania zasad etycznych zawodów całkiem nowych w polskich warunkach, na przykład zawodu maklera giełdowego, doradcy podatkowego czy lub też zawodów starych, których przedstawiciele nie widzieli dotychczas potrzeby takiej kodyfikacji (aptekarze, położne, pielęgniarki).

Obowiązek spisania zasad etyki zawodowej wynika niekiedy z wyraźnego nakazu zawartego w przepisie prawa. W Polsce liczne ustawy korporacyjne nakładają taki obowiązek na organy samorządów zawodowych. (…)

To właśnie takie zasady - odznaczające się trwałością - decydują o specyficznym charakterze etyki zawodowej. Bez takich określonych zasad można mówić jedynie o etyce poszczególnych osób wykonujących dany zawód, a nie wspólnej etyce korporacyjnej. (…) O tym, czy taki kodeks spełni swoje pozytywne funkcje, czy rzeczywiście przyczyni się do podniesienia prestiżu zawodu decyduje, w dużej mierze, sposób jego sformułowania. Przyjrzyjmy się zatem wymogom, które są stawiane dobremu kodeksowi deontologicznemu.

Zdaniem R.T. de George'a - amerykańskiego filozofa i prawnika - kodeks etyki zawodowej powinien spełniać następujące wymagania:

  1. Kodeks powinien przede wszystkim normować, nie powinien zatem zawierać opisu wartości i ideałów, którym korporacja służy

  2. Kodeks musi, w pierwszej kolejności, dbać o interes publiczny. Nie powinien zawierać przepisów, dla których uzasadnieniem jest wyłącznie zabezpieczenie interesów członków korporacji.

  3. Kodeks musi być rzeczowy i uczciwy. Musi regulować istotne i specyficzne dla danego zawodu problemy, a nie ustalać normy, które i tak tkwią w powszechnej moralności.

P.Łabieniec, Etyka - Etyka zawodowa - Prawo (zarys problematyki),

Prokurator Nr 2, 2002 r.

  1. Napisz, jakimi charakterystycznymi cechami wyróżniają się zawody posiadające kodeksy etyczne.

  • Jakie argumenty przemawiają za tworzeniem kodeksów etyki zawodowej. Podaj trzy argumenty.