001 (55)

dzą sic do określonych miejsc klatki piersiowej. Tak więc zastawkę dwudzielną odsłuchujemy w miejscu uderzenia koniuszkowego. Zastawkę trójdzielną osłuchujemy w miejscu przyczepu V chrząstki żebrowej do mostka. Zastawkę aorty osłuchujemy przy mostku w II prawym międzyżebrzu, zastawkę pnia płucnego - w II lewym mię-dzyżebrzu. Nieprawidłowe dźwięki - szmery - powstają wskutek wadliwej budowy połączeń między przedsionkami a komorami oraz między komorami a tętnicami, jak również wskutek nieprawidłowych połączeń między jamami serca. Nieprawidłowości połączeń mogą polegać na niedomykalności zastawek lub na zwężeniu otworów serca. Zarówno tony, jak i szmery powstające w sercu można zapisać w postaci wykresu za pomocą przyrządu, zwanego fonokardiografem.

FUNKCJONALNE MOŻLIWOŚCI SERCA

Zapotrzebowanie ustroju na tlen i produkty odżywcze zmienia się w szerokich granicach. Tak na przykład w spokoju objętość przepompowywanej w ciągu minut) krwi (tzw. objętość minutowa serca) wynosi średnio 5 litrów. Podczas intensywnego wysiłku fizycznego objętość ta może się zwiększyć nawet do 30 litrów. Dostosowanie intensywności pracy serca do zapotrzebowania jest możliwe przy sprawnych mechanizmach dostosowawczych układu krążenia. Do mechanizmów tych należ) powstawanie i sprawne rozprzestrzenianie się pobudzenia, skurcz serca, czynność naczyń włosowatych, sprawność zaopatrzenia w krew mięśnia sercowego i wiele innych. Nawet niewielkie odchylenia od normy, nakładając się na siebie mogą doprowadzić do ciężkich zaburzeń czynności serca.

MECHANIZMY POBUDZENIA I SKURCZU SERCA

Czynnym elementem serca są włókna mięśniowe. Łączą się one ze sobą kon: do końca tworząc sieć, zwaną mięśniem sercowym. W zależności od właściwoś: komórki mięśnia sercowego można podzielić na dwa rodzaje: 1) włókna czynn -ściowe wykonujące właściwą pracę serca, jaką jest pompowanie krwi, oraz 2) włók na przewodzące (komórki Purkinjego).

Mięsień sercowy, podobnie jak inne mięśnie, należy do tkanek pobudliwy Oznacza to, że na pozostającą w stanie spoczynku komórkę może zadziałać bodz: wzbudzający w niej i rozprzestrzeniający się potencjał czynnościowy. Rozp strzenianie się potencjału czynnościowego w mięśniu sercowym nie napotyka t ności, jako że wstawki leżące na granicach komórek mięśniowych nie stanowią niego przeszkody. Grupy połączonych ze sobą komórek mięśniowych tworzą fi logiczną całość zachowując się tak jakby były jedną komórką. W mięśniu sercov. > znajdują się dwie funkcjonalne jednostki. Do pierwszej należą mięśnie przedsi ków, do drugiej mięśnie komór. Powstanie pobudzenia w jakimkolwiek miejscu nostki funkcjonalnej rozszerza się na całą jednostkę, a dopiero za pośrednie: ■ włókien przewodzących, na całe serce. Innymi słowy, całe serce działa jakby b

406