0000008 (19)

Wielkości pochodne definiuje się za pomocą wielkości podstawowych lub uprzednio zdefiniowanych wielkości pochodnych. Na przykład: prędkość v w ruchu jednostajnym

s

definiuje się stosunkiem drogi s do czasu t; v = — . Z definicji tej od razu wynika jedno

stka prędkości, ogólnie l[r] =

m

im

a w układzie SI

m

IM-—.

s

Nowe wielkości fizyczne powstają zazwyczaj jako współczynniki występujące w zależnościach funkcyjnych między wielkościami. Na przykład: doświadczalnie stwierdza się, że natężenie prądu / jest proporcjonalne do napięcia U, co wyraża zależność / = G U.

Współczynnik proporcjonalności G = — wyraża nową wielkość zwaną przewodnością,

1 U ^ . .

— = — definiuje oporność, a

a 1[G] — ~y~⁼ S jej jednostkę, simcns, albo R

1 [/?] =-= ii jej jednostkę, om. W przykładzie tym poznajemy prawo Ohma.

A

Poznajemy zarazem jak należy formułować prawa w fizyce; wyrażają one zawsze zależność funkcyjną między wielkościami. Wynika stąd sposób definiowania wielkości fizycznych. Tylko takie definicje — wyrażające zależność wielkości definiowanej od wielkości podstawowych lub już znanych — mają sens. Z definicji wielkości wynika od razu definicja jej jednostki. Ogólnie definicję wielkości pochodnej daje się sprowadzić do wyrażenia typu:

X = k A^aB‘‘C^y ...

gdzie:

X — wielkość definiowana,

A,B,C — wielkości podstawowe lub już zdefiniowane, k — współczynnik liczbowy,

a, p, y — liczbowe wykładniki potęg (np. £* = łmtr, k = i, m = A, v = B, a = 1, (5 = 2).

A oto w lapidarnym skrócie metoda postępowania w fizyce: mierzenie, szukanie zależności funkcyjnych między wielkościami, uogólnienie (jndukcja), ustalenie prawa. Albo w fizyce teoretycznej: hipoteza, prawa dedukcyjne, wnioski, mierzenie w celu ich sprawdzenia. Czy w podobny sposób dają się badać struktury i procesy biologiczne? Dotychczasowe osiągnięcia w tym kierunku — a są to osiągnięcia biofizyki — są obiecujące.